Μηδέν Αστέρων Εισαγωγικό Σημείωμα. Ευαγγελία Ψυχογυιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Δυτικής Θεσσαλονίκης

Transcript

1 ΗΜΕΡΙΔΑ «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ» (Θεσσαλονίκη, ) Κική Δημουλά, Κονιάκ Μηδέν Αστέρων Εισαγωγικό Σημείωμα Ευαγγελία Ψυχογυιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Δυτικής Θεσσαλονίκης

2 .«οι στίχοι της αποτελούν ποιητικό χρονικό της πεντηκονταετίας που πέρασε». Γρ. Σκαλκέας

3 Βιογραφικό από την ίδια «Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει, αφού γραφτεί, να μείνει επ αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου.

4 Βιογραφικό από την ίδια Τα πόσα βιβλία έγραψε κανείς, πότε τα εξέδωσε, ποιες μεταφράσεις τα μεταναστεύουν σε μακρινές ξένες γλώσσες και ποιες διακρίσεις τα χειροκροτούν είναι τόσο τρέχοντα, όσο το να πεις ότι μέσα σ έναν βαρύτατο χειμώνα υπήρξαν και κάποιες μέρες με λαμπρή λιακάδα.

5 Βιογραφικό από την ίδια Ωστόσο, επειδή αυτό είναι το υλικό της πεπατημένης, που δεν μπορεί να συνεχίσει τη χάραξή της με συνεσταλμένες καινοτόμες επιφυλάξεις, γεννήθηκα στην Αθήνα το Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο «πρέπει να εργαστείς», και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια.

6 Βιογραφικό από την ίδια Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή Άθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση, του οφείλω ακόμα την πικρότατη δυνατότητα να μπορώ σήμερα, δημόσια, να τον μνημονεύω εις επήκοον της πολυπληθούς λήθης.

7 Βιογραφικό από την ίδια Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι «γιαγιά». Κυλώ τώρα με ψυχραιμία και χωρίς βλέψεις διαιωνίσεως μέσα σ αυτές τις νέες παρακαμπτήριες του αίματός μου. Κυλώ και, όσο πλησιάζω στις εκβολές, όλο και ονειρεύομαι ότι θα μου πετάξει η ποίηση ένα σωσίβιο ποίημα.

8 Βιογραφικό από την ίδια Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μιας πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής.

9 Βιογραφικό από την ίδια Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ό,τι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής.

10 Βιογραφικό από την ίδια Τόσο μεταχειρισμένη και υπηρεσιακή είναι η ανάμειξή μου στη δημιουργία. Φύσει ολιγογράφος, εξέδωσα οκτώ ποιητικές συλλογές μέσα σε σαράντα πέντε χρόνια. Η σημασία τους είναι ακόμα συμβατική. Είναι γραμμένη στη λίστα αναμονής των μεγάλων επερχόμενων κυμάτων του μετα-κριτή χρόνου.»

11

12 Η ζωή της Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα Εργάστηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος επί είκοσι πέντε χρόνια, από το , όπου ανήκε στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού «Ο Κύκλος», οργάνου του συλλόγου Υπαλλήλων Παντρεμένη με τον ποιητή Άθω Δημουλά από το 1954 και μητέρα δύο παιδιών

13 Η αρχή Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε με το πατρώνυμό της, Κική Χρ. Ράδου, δημοσιεύοντας το 1950 στο περιοδικό Νέα Εστία Με το ίδιο επώνυμο εκδόθηκε και η πρώτη της ποιητική συλλογή, «Ποιήματα», το 1952, που μετά από λίγο την απέσυρε η ίδια από την κυκλοφορία

14 1952 Ποιήματα 1956 Έρεβος 1958 Ερήμην 1963 Επί τα ίχνη 1971 Το λίγο του κόσμου 1981 Το τελευταίο σώμα μου 1988 Χαίρε Ποτέ 1994 Η εφηβεία της λήθης 1998 Ενός λεπτού μαζί 1998 Συγκεντρωτικός τόμος 2001 Ήχος απομακρύνσεων 2005 Χλόη Θερμοκηπίου 2007 Συνάντηση 2007 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως Οι συλλογές της

15 Πεζά 2003, Ο φιλοπαίγμων μύθος: Η ομιλία της στην Ακαδημία Αθηνών κατά την τελετή υποδοχής της 2004, Εκτός σχεδίου

16 Μεταφράσεις Μέρος του έργου της έχει μεταφραστεί στα Γαλλικά, Αγγλικά, Ισπανικά, Σουηδικά, Γερμανικά, Δανικά, Πολωνικά, Ιταλικά και Βουλγαρικά

17 Βραβεία - Διακρίσεις 1963, Εύφημη μνεία από την Ομάδα των Δώδεκα 1972, Β κρατικό Βραβείο Ποιήσεως, για τη συλλογή: «Το λίγο του κόσμου» 1989, Α Κρατικό Βραβείο Ποιήσεως, για τη συλλογή «Χαίρε ποτέ» 1995, Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη (Ακαδημία Αθηνών), για τη συλλογή: «Η εφηβεία της λήθης» 2001, Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της

18 Βραβεία - Διακρίσεις 2002, ακαδημαϊκός: Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών για την Έδρα "Λογοτεχνία-Ποίηση" (Η 3η γυναίκα ακαδημαϊκός μετά τη Γαλάτεια Σαράντη και την Αγγελική Λαΐου ΐου) Η Association Capitale Européenne des Littératures έχει αναγγείλει τη βράβευσή της, το Μάρτιο του 2010, με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας

19 Απόσπασμα από συνέντευξη - Τι είναι ένα ποίημα για σας; «Πρώτα πρώτα, είναι μια συνάντησή μου με λέξεις που έχουν καθαρά βασανιστικές προθέσεις απέναντί μου. Μου αντιστέκονται και πρέπει να κάνω μεγάλες διαπραγματεύσεις μαζί τους. Αυτή είναι μια διαδικασία επίπονη και ηδονική. Είναι ένα παζάρι ήχων, ένα παζάρι λέξεων. Προσέχω ποια θα μου τη φέρει, γιατί είναι πάρα πολύ ύπουλες. Δεν καταφέρνω πάντα ν' αποφεύγω τις ακατάλληλες. Είναι περίεργο, πώς ενώ είμαι τόσο καχύποπτη απέναντί τους, εν τούτοις με ξεγελούν πάρα πολύ. Κι αυτό φαίνεται στο αποτέλεσμα του μέτριου ή του κακού ποιήματος». ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/03/2002

20 Για την Δημουλά τα πάντα ζουν σε μια πολυεπίπεδη ταυτοχρονία, μέσα στον χρόνο της μνήμης όπου δεν υπάρχει διάκριση στιγμών αλλά όλα ταυτίζονται απόλυτα και απελευθερώνονται λυτρωτικά μέσα από το δέος της μνήμης. Γιατί αυτό το πρωταρχικό συναίσθημα κυριαρχεί στο έργο της: δέος μπροστά στον χαμό και την διάλυση, στον χρόνο και τη φυγή, δέος μπροστά στην δύναμη της γλώσσας να ανασταίνει και να αποκαθιστά στην ευκρινέστερη ακεραιότητά τους όσα έχουν σβήσει και απομακρυνθεί. Εν ολίγοις, η ποίηση της Δημουλά εικονογραφεί την αποκατάσταση συμμετρικών αναλογιών μεταξύ μνήμης και πραγμάτων, μεταξύ ανθρώπων και χώρου, βλέπει τέλος μέσα στην φθορά μιαν πρόγευση μετουσίωσης, την διάρκεια που χαρίζει στο χάος και την σύγχυση της ιστορίας ή λυτρωτική παρέμβαση της γλώσσας. Βρασίδας Καραλής Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Σίδνεϋ

21 Το "Χαίρε ποτέ" εκφράζει με επιτυχία τη "μυστική" σημασία των λέξεων, των φράσεων και των συνδυασμών τους... Την αντιχαιρετούμε κι εμείς, για την αισθητική συγκίνηση που χαρίζει, με ένα "Χαίρε πάντα" Δημουλά... Γιωργής Κότσιρας, Περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ, Ιούνιος 1989

22 Ιστοσελίδες &t= dimoyla.html Και άλλες πολλές

23