Περιεχόµενα. Κανελλοπούλου Βάσω, Παπαθωµάς Γεώργιος, Χαλά Παναγιώτα Μαρία

Transcript

1

2 Περιεχόµενα Εισαγωγή... 2 Ιστορικά στοιχεία... 3 Τοπωνύµια Σηµεία ενδιαφέροντος... 6 Γενικά χαρακτηριστικά... 7 Συγκοινωνίες.. 11 ηµόσια κτήρια στο Μοσχάτο.. 12 Εκπαίδευση στο Μοσχάτο Χρήσεις γης Το πράσινο στο Μοσχάτο Φυσικά όρια Βιβλιογραφία

3 Εισαγωγή Οδήµος Μοσχάτου εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και έχει έκταση χλµ 2. Τα φυσικά όρια, οι ποταµοί Κηφισός (δυτικά) και Ιλισός (ανατολικά) τον οριοθετούν από το δήµο του Πειραιά και Καλλιθέας αντίστοιχα. Βόρεια γειτνιάζει µε τουςδήµους του Αγ. Ιωάννη Ρέντη και Ταύρου (ο δήµος Μοσχάτου και Ταύρου συνένωση µετά την εφαρµογή του Ν.3852/2010). Η περιοχή αυτή αποτελεί τη θεσµοθετηµένη βιοµηχανική ζώνη, τµήµα τουελαιώνατωναθηνών, και χωρίζεται από το µεγαλύτερο µέρος του οικισµού του δήµου µε τιςγραµµές του ΗΣΑΠ και την οδό Πειραιώς. Νότια βρέχεται από το Σαρωνικό κόλπο και αποτελεί τµήµα του παραλιακού µετώπου της πρωτεύουσας. 3

4 Ιστορικά στοιχεία Η περιοχή του Μοσχάτου δηµιουργήθηκε χρόνια πριν, µετά από προσχώσεις και πληµµύρες του Κηφισού ποταµού και των χείµαρρων του Λεκανοπεδίου Αττικής που ανέβασαν το βυθό του Αργοσαρωνικού. Ηάµεση επαφή µε τη θάλασσα αποτελούσε απειλή, εισβολή πειρατών κτλ γι αυτό πέρασαν χιλιάδες χρόνια µέχρι να εγκατασταθούν κάτοικοι στην περιοχή. [1] Από πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήµατα της αρχαϊκής περιόδου διαπιστώνεται η ύπαρξη ενός αρχαίου οικισµού. Άλλες πηγές, µαρτυρούν το όνοµα αυτούως "Τροία" και φαίνεται να ήταν η αφετηρία του Τεύκρου I για τα ανατολικά παράλια του Αιγαίου και την ίδρυση της Τροίας στα στενά του Ελλησπόντου, γνωστή από τον Τρωικό πόλεµο. [3] Κατά τον 6 ο αι. π.χ., το σηµερινό Μοσχάτο µαζί µε τις περιοχές του Αγ. Ιωάννη Ρέντη και των Καµινίων εντάχθηκαν στο δήµο τηςξυπέτης που άνηκε στην Κεκροπίδα φυλή, όπως είχε ορισθεί από τον Κλεισθένη µετά τη δηµοκρατική µεταρρύθµιση της πόλης των Αθηνών. Από την περιοχή διερχόταν µεγάλο µέροςτωνμακρώντειχών II που προστάτευαν την Αθήνα και την συνέδεαν µε το επίνειο της τον Πειραιά. Η σύνδεση αυτή, επέτρεπε στους κατόχους κτηµάτων να µένουν µόνιµα στηναθήνακαιναπηγαίνουνστηπεριοχήµόνο για να τα καλλιεργήσουν. Σύµφωνα µε ιστορικέςπηγές, το 461 π.χ. οκίµων θεµελίωσε τα δύο σκέλη των Μακρών Τειχών για την προστασία της πόλης των Αθηνών. (εικ.1) Το βόρειο διερχόταν από τη σηµερινή οδό Πειραιώς και συνέδεε την Αθήνα µε τον Πειραιά και το δεύτερο που σχεδιάστηκε µε την αρχή του στην Αθήνα ώστε να καταλήγει στο παλαιό Φάληρο (αρχαίο λιµάνι των Αθηνών). Με την άνοδο του στην εξουσία, ο Περικλής τροποποίησε το σχέδιο του Κίµωνα καταργώντας το Φαληρικό σκέλος και ολοκληρώνοντας το βόρειο. Παράλληλα µε αυτόέκτισεσε µικρή απόσταση το ια µέσου ή Νότιο σκέλος η θέση του οποίου ήταν στην περιοχή του σηµερινού Μοσχάτου. Στο χρονικό διάστηµα π.χ., οχώρος µεταξύ των τειχών δοµήθηκε, υπήρχαν ακόµα ιεράκαιδηµόσια κτήρια. Εκεί βρήκαν καταφύγιο οι κάτοικοι των γύρω περιοχών όταν οι Σπαρτιάτες πολιόρκησαν την Αθήνατο431 π.χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέµου. Το 404 π.χ., όταν ο Αθηναϊκός στόλος καταστράφηκε στους Αιγός ποταµούς, η Τριήρης Πάραλος έφερε την είδηση στον Πειραιά και µεταδόθηκε από στόµα σεστόµα µέσα στα Τείχη µέχρι την Αθήνα. Μετά την ήττα των Αθηναίων, οι Σπαρτιάτες γκρέµισαν τα Τείχη "µε ήχουςαυλών". [1] Αξιοσηµείωτες πληροφορίες για τη δραστηριότητα στην περιοχή την ίδια περίοδο είναι σύµφωνα µε τον Ξενοφώντα, η σύγκρουση που έλαβε χώρα στην παραλία του δήµου Ξυπέτης το 403 π.χ ανάµεσα στο στρατό της Σπάρτης, µε επικεφαλήτονπαυσανία, και τους Αθηναίους, µε επικεφαλή τον Θρασύβουλο. Τέλος, έγινε γνωστή η ύπαρξη του ναού της Κυβέλης, µητέρας των Θεών, µετά την ανασκαφή λειψάνων και του ακέφαλου αγάλµατος της Κυβέλης στη συµβολή των οδών Χρυσοστόµου Σµύρνης και Θερµοπυλών. [2] Από τον 17 ο αι. και έπειτα, σώζονται περιγραφές και χαρτογραφήσεις ξένων περιηγητών, που είχαν επισκεφθεί την Αθήνα και διέσχιζαν την περιοχή του Μοσχάτου πηγαίνοντας προς τον Πειραιά III. Μοναδικός δρόµος ήταν η σηµερινή οδός Πειραιώς. Η εικόνα που έχουµε είναι ότι στην περιοχή ευδοκιµούσαν αµπέλια και τα ελαιόδεντρα του Ελαιώνα της δυτικής Αττικής που έφταναν µέχρι τη θάλασσα. (εικ.2) Στην παραλία λέγεται ότι υπήρχαν µερικοί πυργίσκοι σε κακή κατάσταση, ληµέρια των ψαράδων της περιοχής που έδιναν το σύνθηµα σεπερίπτωσηκινδύνου. Επιπλέον σηµειώνεταιηύπαρξηέλους. Το έδαφος ήταν καρπερό λόγω των υδάτων που έρρεαν στην περιοχή. Ο Κηφισός φαίνεται ότι ήταν ένα µικρό ποτάµι και εύκολα περνούσαν στην απέναντι όχθη. [2] Το 1688, σηµειώνεται µια µεγάλη πυρκαγιά καταστρέφοντας τους αµπελώνες και ένα µεγάλο µέρος του Ελαιώνα. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την περιοχή και κατευθύνθηκαν προς την Αίγινα και την Πελοπόννησο. Τον 18 ο αι., η περιοχή ονοµαζόταν Μεσιάς σύµφωνα µε τις καταγραφές ξένων περιηγητών. ύο διαφορετικές εκδοχές υποστηρίζουν αυτή τη τοπωνυµία. Σύµφωνα µε έναν άγνωστο περιηγητή, πρόκειται για την παραλία του Μοσχάτου, που χαρακτηρίζεται ως "τελµατώδης τόπος" και η ονοµασία προήλθε από το αρχαίο ιερό της ήµητρας Μυσίας και λέγεται ότι βρισκόταν στην περιοχή. Ενώ η δεύτερη έχει να κάνει µε τη γεωγραφική θέση του σηµερινού Μοσχάτου, το οποίο βρίσκεται ανάµεσα στον Κηφισό και τον Ιλισό. ΟόροςΜεσιάςαναφέρεταιστηµάχη του Φαλήρου IV το 1827, η οποία έλαβε χώρα ως επί το πλείστον σε εδάφη της περιοχής του σηµερινού Μοσχάτου. Μέχρι το πρώτο µισό του 19ου αι., η εικόνα της περιοχής παραµένει αµετάβλητη V. Εξακολουθούν να καλλιεργούνται ελαιόδεντρα και αµπέλια, κόκκινα ή µαύρα σταφύλια, µάλλον µοσχάτα από όπου θεωρείται ότι πήρε το όνοµα τηςηπεριοχή. [2,3] Μετά την ίδρυση του δήµου Πειραιά το 1835, η ανάγκη για καλύτερη σύνδεση µε την Αθήνα ήταν επιτακτική. Ο βαυαρός αρχιτέκτονας Leo von Klenze ανέλαβε τη διεύρυνση της οδού Πειραιώς, ηοποία χρηµατοδοτήθηκε από τον επιχειρηµατία Στρογκ. Στα πλαίσια αυτά, κατασκευάστηκαν δύο πέτρινες γέφυρες στον Κηφισό και τον Ιλισό. Μετά το πέρας των εργασιών, βελτιώθηκαν τα µέσα συγκοινωνίας, αντικαθιστώντας τα µουλάρια µεαµάξια που τα έσερναν άλογα. Ωστόσο, το Μοσχάτο παρέµεινε η στάση για τους διερχόµενους από την οδό Πειραιώς. [2] Το 1849, οχειµώνας ήταν βαρύς και κατέστρεψε ολοσχερώς ότι είχε σωθεί από τον Ελαιώνα µετά την ελληνική Επανάσταση. [1] εικ.1. τα Μακρά Τείχη περνούσαν µέσα από το Μοσχάτο. εικ.2. ο ελαιώνας των Αθηνών I. Γιος του βασιλιά της Σαλαµίνας, Τελαµώνα και της Ησιόνης, ετεροθαλής αδερφός του Αίαντα. II. Τον Φεβρουάριο του 2010, αποκαλύφθηκε τµήµα των Μακρών Τειχών κατά τη διάρκεια εργασιών αντικατάστασης των γραµµών του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου µεταξύ των σταθµών Μοσχάτου και Φαλήρου. III. Ο Πειραιάς συνηθιζόταν να λέγεται Πόρτο Λεόνε εκείνη την εποχή. IV. Οι απώλειες για τους Έλληνες ήταν σηµαντικές και κατά τη διάρκεια της µάχης τραυµατίστηκε ο Καραϊσκάκης. V. Σε χάρτη του άγγλου αξιωµατικού W.M. Leake οι αµπελώνες και ελαιώνες έφταναν 400µ πριν τη θάλασσα. Στις εκβολές του Κηφισού, ανατολικά υπήρχε έλος. εν υπήρχαν δρόµοι και κτίσµατα. 4

5 Ιστορικά στοιχεία Έτσι λοιπόν, προς το τέλος του αιώνα η περιοχή αλλάζει χαρακτήρα. Γύρω από τον οδικό άξονα εγκαθίστανται τα πρώτα εργοστάσια και εταιρείες, δίνοντας δουλειά στους κατοίκους. Το 1880, χτίστηκε ο σταθµός του ατµοκίνητου σιδηρόδροµου (σηµερινός σταθµός ΗΣΑΠ), από τους πρώτους σταθµούς γεγονός που συντέλεσε στη µελλοντική ανάπτυξη της περιοχής. (εικ.3,4) Το 1862, χτίστηκε ένα ξωκλήσι αφιερωµένο στην αποτοµή της κεφαλής του Τιµίου Προδρόµου, τη σηµερινή εκκλησία της Μεταµόρφωσης Σωτήρος από τα σηµαντικότερα τοπόσηµα του Μοσχάτου. Στις αρχές του 20ου αι., ηβιοµηχανική ανάπτυξη του Μοσχάτου αλλά και η οικιστική ήταν έντονη. Ωστόσο η περιοχή ήταν αραιοκατοικηµένη και υπαγόταν στο δήµο Αθηναίων. Μετά τη µικρασιατική καταστροφή, πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή δίπλα στον Κηφισό, που ορίζουν οι οδοί Σολωµού, Κωνσταντινουπόλεως και Κανάρη. Το 1923, το Μοσχάτο εντάσσεται στο σχέδιο πόλεως και το 1925 αποσπάται από το δήµο Αθηναίων και αναγνωρίζεται ως κοινότητα. [2] Ο πληθυσµός συνεχώς αυξανόταν, κυρίως από ανθρώπους που εργάζονταν στην περιοχή. Τη δεκαετία του 60 οι περισσότερες βιοτεχνίες και εργοστάσια έκλεισαν ή µετακόµισαν βόρεια των γραµµών του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου, όπου η βιοµηχανική δραστηριότητα παραµένει µέχρι σήµερα. εικ.3.ο σταθµός του ηλεκτρικού τη δεκαετία του 20. εικ.4. Συρµός που κατευθύνεται προς το σταθµό του Μοσχάτου. Στο βάθος φαίνεται ο Λυκαβηττός. 5

6 Τοπωνύµια Οδήµος περιλαµβάνει υποδεέστερες περιοχές µε διάφορατοπωνύµια, όπως: Παράγκες, στοβόρειοτµήµα τουδήµου, δεξιά και αριστερά της οδού Πειραιώς. Βασιλική, στοβαμοσχάτοπουπήρετοόνοµα απότοδρόµο Βασιλική Στράτα, τη δηµόσια αµαξωτή οδό. Βουνό, συνόρευε µε τις περιοχές Παράγκες και Βασιλική. Ονοµάστηκε έτσι επειδή έχει το µεγαλύτερο υψόµετροστομοσχάτοαπότηνεπιφάνειατης θάλασσας. Βρωµοφρεάκι, βρίσκεται δίπλα στη Βασιλική. Ηονοµασία προήλθε από κάποιο µολυσµένο πηγάδι. Κεφαλλονίτικα, περίπου στο κέντρο του δήµου, η περιοχή στη διασταύρωση των οδών Κεφαλληνίας και Αργοστολίου. Προσφυγικά, ήταν η περιοχή δίπλα στον Κηφισό όπου εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες µετά τη µικρασιατική καταστροφή και ορίζεται από τις οδούς Σολωµού, Κωνσταντινουπόλεως και Κανάρη. (εικ.6) Μποστάνια, απότοόνοµα Μποσταντζής, άρχοντας της τουρκικής φρουράς στον οποίο είχε παραχωρηθεί η εκµετάλλευση της περιοχής. (εικ.7) Γλυκά νερά, κοντά στην παραλία που πήρε το όνοµα τηςαπόταυπόγειανερά που ανάβλυζαν στις εκβολές του Κηφισού. Οόµορος δήµος του Νέου Φαλήρου, επηρέασε τον χαρακτήρα της περιοχής ώστε να κτιστούν φροντισµένες κατοικίες, αποµεινάρια των οποίων έχουν σωθεί µέχρι σήµερα. (εικ.8) Σε µικρότερες περιοχές µέσα σε αυτές που προαναφέρθηκαν, δόθηκαν και άλλα τοπωνύµια όπως Άγιος Ιωάννης ή Μπανάνα, Αµπελουργείο, Καµίνια, Κάτω Μοσχάτο, Μαδάρα, Πεταλίδα, Πύργος, Σωρός Αθηναίων, Σωτήρα, Φείδι και Χαµοστέρνα. [2] εικ.5. Παραπήγµατα στην οδό Πειραιώς. εικ.6. Κατοικία στην συνοικία των προσφύγων. εικ.7. Κάτοικοι του Μοσχάτου στα «Μποστάνια». εικ.8.κατοικία επί της οδού Αγ. Κωνσταντίνου. 6

7 Σηµεία ενδιαφέροντος Εκκλησία Μεταµόρφωσης Σωτήρος (εικ.9) Βρίσκεται επί της οδού στρατηγού Μακρυγιάννη σε µια από τις πιο κεντρικές πλατείες του Μοσχάτου. Το 1864 κτίστηκε ένας µικρός ναός αφιερωµένος στην αποτοµή της κεφαλής του Τιµίου Προδρόµου δίπλα σε έναν χωµατόδροµο (τη σηµερινή οδό στρ. Μακρυγιάννη). Χάρη στις δωρεές των ενοριτών επεκτάθηκε και το πανηγύρι προς τιµή τουέγινεγνωστόσεόλητηγύρωπεριοχή. Το 1973, γκρεµίστηκε και αντικαταστάθηκε απότοσηµερινό καθεδρικό ναό. Γύρω από το ναό συγκαλούνταν τα εκκλησιαστικά συµβούλια που επηρέαζαν τη ζωή του Μοσχάτου καθ όλη τη διάρκεια του 19 ου αι. [3] Πλατεία Μεταµορφώσεως Περιβάλλεται από τις οδούς Μακρυγιάννη και Μεταµορφώσεως και τους πεζόδροµους Κοντόζη και Θερµοπυλών. Λέγεται ότι σ αυτό το σηµείο βρέθηκε µια πέτρα 27 µέτρων. Στην πλατεία υπήρχαν πολλά δέντρα και µερικά µαγαζιά, υπαίθρια και παραπήγµατα. Από την ίδρυση του ναού, συγκέντρωνε την κοινωνική δραστηριότητα της περιοχής. Το στοιχείο αυτό δεν αλλοιώθηκε µέχρι τις µέρες µας. [2] εικ.9.εκκλησία Μεταµόρφωσης Σωτήρος. Εκκλησία των Ταξιαρχών (εικ.10,11) Κοντά στην εκκλησία των Ταξιαρχών βρέθηκε ο τάφος του Λύση, πατέρας του οποίου ήταν ο ηµάρατος και είναι γνωστός για τις νίκες του σε ιππικούς αγώνες στην αρχαιότητα. Η πληροφορία αυτή δείχνει ότι πιθανότατα η περιοχή του Μοσχάτου προσφερόταν για την εκτροφή και εκγύµναση αλόγων λόγω της ήπιας µορφολογίας και της ευφορίας του εδάφους. [2] Από αεροφωτογραφία των αρχών του 20 ου αι. διακρίνουµε ότιη εκκλησία περιβαλλόταν από λαχανόκηπους. Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου (εικ. 12) Είναι η δεύτερη µεγαλύτερη πλατεία του δήµου, η οποία περιβάλλεται από τις οδούς Κοραή, Χρυσοστόµου Σµύρνης, Κεφαλληνίας και Αργοστολίου. Στη συµβολή των οδών Κοραή και Ιθάκης στεγάζεται το δηµαρχείο. Περίπου σε αυτό το σηµείο βρισκόταν ο σταθµός της γαλακτοβιοµηχανίας "ΕΒΓΑ", όπου συγκεντρωνόταν η τοπική παραγωγή γάλακτος. Μπροστά του εκτεινόταν µια µεγάλη αλάνα και ήταν "το γήπεδο της γειτονιάς εικ.10.εγκαίνια του παρεκκλησίου των Ταξιαρχών ( ) εικ.11.εγκαίνια του παρεκκλησίου των Ταξιαρχών ( ) εικ.12. Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου. 7

8 Γενικά χαρακτηριστικά Μακρυγιάννη Χρυσοστόµου Σµύρνης Γράµµου Καποδιστρίου Μεταµορφώσεως Οι δρόµοι είναι ως επί τω πλείστων ευθύγραµµα χαραγµένοι και κάθετοι µεταξύ τους εκτός από τους δρόµους στην βορειοανατολική πλευρά του δήµου, όπου ακολουθείται µια ακτινωτή διάταξη. ρόµοι µε µεγάλη κυκλοφορία είναι η οδός Χρυσοστόµου Σµύρνης (εικ. 17) που ενώνει τη λεωφόρο Ποσειδώνος µε την οδό Πειραιώς, η Στρατηγού Μακρυγιάννη που είναι ο βασικός εµπορικός δρόµος του δήµου, η Καποδιστρίου, η Γράµµου (εικ. 18) και η Μεταµορφώσεως (εικ. 19) οι οποίες είναι κάθετες στις προηγούµενες και ενώνουν το Μοσχάτο µε την Καλλιθέα. εικ.17. Χρυσοστόµου Σµύρνης Την επικοινωνία του Μοσχάτου µε τουςγύρωδήµους καθώς και µε τοκέντροτης Αθήνας και το λιµάνι του Πειραιά, εξασφαλίζουν κεντρικές αρτηρίες. Η οδός Πειραιώς η οποία διασχίζει το βόρειο τµήµα ξεκινάει από το Πειραιά και καταλήγει στην Οµόνοια ενώ η λεωφόρος Ποσειδώνος στο νότιο παραλιακό τµήµα ενώνει τον Πειραιά µε τηβούλα. Τα φυσικά όρια του Μοσχάτου αποτελούν ο Κηφισός που βρίσκεται στα δυτικά και τον χωρίζει από το Φάληρο ενώ ο Ιλισός στα ανατολικά από τον την Καλλιθέα. Η επικοινωνία µε τουςόµορους δήµους εξασφαλίζεται κυρίως από πεζογέφυρες. ΜόνοηοδόςΜεταµορφώσεως ενώνει το Μοσχάτο µε την Καλλιθέα στα ανατολικά. Στα βόρεια οι σιδηροδροµικές γραµµές που διαχωρίζουν τις χρήσεις γης σε περιοχές κατοίκησης και βιοµηχανίας αποτελούν ένα όριο που υψώνεται, µε αποτέλεσµα η επικοινωνία να γίνεται από πεζογέφυρες και την οδό Χρυσοστόµου Σµύρνης. Στο νότιο τµήµα το θαλάσσιο µέτωπο αποκόπτεται εξαιτίας του ανισόπεδου κόµβου (δέλτα Φαλήρου) και της λεωφόρου Ποσειδώνος, η µόνη σύνδεση του µε τονµη διαµορφωµένοελεύθεροχώρο, είναι µία υπόγεια διάβαση πεζών. Το Μοσχάτο µπορεί να χαρακτηριστεί ως µία εσωστρεφής περιοχή λόγω των λιγοστών διεξόδων προς τους όµορους δήµους και το παραλιακό µέτωπο. εικ.18. οδός Γράµµου εικ. 19. οδός Μεταµορφώσεως 7

9 Γενικά χαρακτηριστικά Φυσικά όρια & συνδέσεις µε όµορους δήµους οδός Χρ. Σµύρνης Πεζογέφυρα στον Κηφισό, οδός Φλέµινγκ Πεζογέφυρα επί της οδού Πίνδου Οδός Ποσειδώνος 6. Πεζογέφυρα Ιλισσού επί της οδού Φλέµινγκ 3. Πεζογέφυρα Κηφισού 8

10 Γενικά χαρακτηριστικά Φυσικά όρια & συνδέσεις µε όµορους δήµους 1. οδός Χρ. Σµύρνης Πεζογέφυρα Ιλισσού επί της οδού Λ. Κατσώνη Πεζογέφυρα Ιλισσού επί της οδού Μπουµπουλίνας 8 3 3, 8. Γέφυρα Ιλισσού επί της οδού Μεταµορφώσεως Πεζογέφυρα Ιλισσού επί της οδού Κονίτσης 9. Γέφυρα Ιλισσού επί της οδού Μεταµορφώσεως 10 9

11 Γενικά χαρακτηριστικά Το Μοσχάτο είναι µια πυκνοκατοικηµένη περιοχή αλλά δε φαίνεται να ασφυκτιά, λόγω του µεγάλου πλάτους των δρόµων (εικ. 20). Ηπολεοδοµική δοµή τουδήµου Μοσχάτου αγνοεί το θαλάσσιο όριο (εικ. 22) προς το νότο όπου το παραλιακό µέτωπο διαµορφώνεται από πολυώροφα κτήρια εµπορικής χρήσης (ξενοδοχεία, γραφεία, καταστήµατα), ενώ στο εσωτερικό συναντώνται κτήρια χαµηλότερου ύψους ακόµα και ισόγεια. Τα οικοδοµικά τετράγωνα οργανώνονται µε τακτήριανα τοποθετούνται περιµετρικά αφήνοντας ακάλυπτο χώρο στο κέντρο, ο οποίοςσυχνάενώνεταιµε τονδηµόσιο χώρο µέσω ενός πεζόδροµου. Η σχέσητουςµε τοδρόµο διαφέρει, είτε διατηρώντας την πρασιά (εικ. 23) είτε όχι (εικ. 24). Η συνέχεια της πόλης επιτυγχάνεται και στις δύο περιπτώσεις. εικ. 20. οδός Μακρυγιάννη εικ. 21. αποµεινάρια στη βιοµηχανική ζώνη του Μοσχάτου εικ. 22. Λεωφόρος Ποσειδώνος εικ. 23. Πεζοδρόµιο επί της οδού Πίνδου εικ. 24. Πεζοδρόµιο επί της οδού Μακρυγιάννη 10

12 Συγκοινωνίες Οι αστικές συγκοινωνίες που εξυπηρετούν την περιοχή είναι αρκετές. Στο βόρειο τµήµα υπάρχειοσταθµός του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου και στο νότιο οι γραµµές του τραµ που διατρέχουν όλο το παραλιακό µέτωπο. Το Μοσχάτο συνδέεται µε τονπειραιά, την Αθήνα, την Ηλιούπολη, τον Βύρωνα, το Κερατσίνι, µε γραµµές λεωφορείων και τρόλλευ. εικ. 26. Τραµ στη Ποσειδώνος µε κατεύθυνση το Σύνταγµα εικ. 25. Λεωφορείο στη Ποσειδώνος µε κατεύθυνση το Πειραιά εικ. 27. Συρµός του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου µε κατεύθυνση την Κηφισιά εικ. 28. Τρόλλεϋ µε αφετηρία το Μοσχάτο και τέρµα την πλατεία Αττικής 12 11

13 ηµόσια κτήρια στο Μοσχάτο Σύµβολο του δήµου Μοσχάτου είναι ένα λιοντάρι καθισµένο στα πίσω πόδια. Ο συµβολισµός προέρχεται από τον αρχαίο δήµο της Ξυπέτης όπου βρίσκεται ο ναός της Κυβέλης (µητέρα των Θεών), λείψανα του οποίου βρέθηκαν στη συµβολή των οδών Χρυσοστόµου Σµύρνης και Θερµοπυλών. Εκεί βρέθηκε το άγαλµα της θεάς ακέφαλο που συνοδευόταν από ένα λιοντάρι σωζόµενο σε κακή κατάσταση. Στην ευρύτερη περιοχή βρέθηκαν τα υπόλοιπα µέρη του λέοντα και όταν αυτός συγκολλήθηκε τοποθετήθηκε στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. εικ. 32. δηµοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις εικ. 29. ο Λέοντας του Μοσχάτου στην είσοδο του αρχαιολογικού µουσείου εικ. 33. σχολικό κλειστό γυµναστήριο εικ. 30. το ωδείο του δήµου επί της οδού Αγίου Κωνσταντίνου εικ. 31. οδηµοτικός κινηµατογράφος cine κήπος επί της οδού Θερµοπυλών εικ. 34. Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών 12

14 Εκπαίδευση στο Μοσχάτο εικ. 35. εκπαιδευτήρια Λαµπίρη εικ ο και 5 ο δηµοτικό σχολείο εικ ο δηµοτικό σχολείο Μοσχάτου εικ ο γυµνάσιο Μοσχάτου εικ ο γυµνάσιο Μοσχάτου εικ ο λύκειο Μοσχάτου εικ ο γυµνάσιο & 1 ο λύκειο Μοσχάτου εικ ο νηπιαγωγείο Μοσχάτου 13

15 Χρήσεις γης ισογείου Κύριες χρήσεις του δήµου Μοσχάτου αποτελούν η κατοικία και η βιοτεχνία βιοµηχανία (εικ. 45). Η βιοτεχνία εντοπίζεται κυρίως στο χώρο µεταξύ των σιδηροδροµικών γραµµών και της οδού Πειραιώς και τα βόρεια αυτής. Το εµπόριο και οι χώροι παροχής υπηρεσίας εντοπίζονται κατά µήκος της παράκτιας ζώνης της λεωφόρου Ποσειδώνος (εικ. 43), καθώς και σε κεντρικά σηµεία του δήµου όπως είναι η οδός Μακρυγιάννη (εικ.44) όπου υπάρχει µια µίξη χρήσεων, εµπόριο στο ισόγειο και κατοικία στους ορόφους. εικ. 43. Παραλιακό µέτωπο Οι χώροι εκπαίδευσης εντοπίζονται διάσπαρτοι στον δήµο. Οι ελεύθεροι χώροι είναι αρκετοί και εντοπίζονται παντού στον δήµο και είναι ευχάριστοι για τους κατοίκους. Σε όλη την έκταση του δήµου υπάρχουν αθλητικές εγκαταστάσεις, ακόµα καιµέσα σε οικιστικές ζώνες. εικ. 44. Οδός Μακρυγιάννη εικ. 45. Βιοµηχανικές εγκαταστάσεις επί της οδού πειραιώς 14

16 Κύρια χρήση γης ορόφων εικ. 46. δηµοτικό γήπεδο ποδοσφαίρου εικ. 47. εκµετάλλευση του χώρου κάτω από τη γέφυρα της οδού Χρ. Σµύρνης 15

17 Το πράσινο στο Μοσχάτο Ελεύθεροι χώροι συνάθροισης κοινού 1. Κάτω από τη γέφυρα 4. Πλατεία Μεταµορφώσεως Η έννοια του ελεύθερου χώρου και του πράσινου φαίνεται να είναι αρκετά ανεπτυγµένη µέσα στο δήµο Μοσχάτου. Έχουν δηµιουργηθεί τέτοιοι χώροι ώστε να είναι άµεσοι και να παρέχουν την ίδια ποιότητα ζωής στην πλειοψηφία των κατοίκων. Για αυτόν τον σκοπό έχει αξιοποιηθεί ο ελάχιστος δυνατός χώρος (π.χ. κάτω από το ανισόπεδο τµήµα της οδού Χρυσοστόµου Σµύρνης). Το πράσινο στην περιοχή δεν είναι µόνο σηµειακό (πλατείες, γήπεδα κτλ), αλλά και γραµµικό (πεζόδροµοι, διευρυµένα πεζοδρόµια). Ωστόσο δεν έχει προβλεφθεί η σύνδεση αυτών των ελεύθερων χώρων ώστε να αποτελούν ενότητα ή διαδροµή µέσα στην πόλη. Περιοχές πράσινου εντοπίζονται µόνο στο νότιο µέρος του δήµου, δηλαδή στην κατοικηµένη περιοχή. Στο βόρειο, όπου βρίσκονται οι βιοτεχνίες, λείπει εντελώς. Η διάκριση φαίνεται ακόµα και στους δρόµους παράλληλα µε τις γραµµές του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου. Επίσης έντονη διαφορά παρατηρείται στην αντιµετώπιση των φυσικών ορίων του δήµου προς ανατολή και δύση. Στις όχθες του Ιλισού έχουν διαµορφωθεί χώροι στάσης και κίνησης µε φύτευση, όχι όµως στου Κηφισού, ο οποίος παραµένει εγκιβωτισµένος και αναξιοποίητος. Το ίδιο συµβαίνει στο παραλιακό µέτωπο του δήµου που δεν είναι καν προσβάσιµο αν εξαιρεθεί µια υπόγεια διάβαση πληµµυρισµένη. 5. Παιδική Χαρά επί της οδού Χρ. Σµύρνης. 2. Πλατεία Εθνικής Αντίστασης Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου 4 Ο δήµος έχει οργανώσει χώρους για παιδιά µε ειδικά δάπεδα και παιχνίδια. Σε κάποιες περιπτώσεις οι γύρω δρόµοι πεζοδροµούνται ή διευρύνονται τα πεζοδρόµια για ευκολότερη και ασφαλέστερη πρόσβαση. 6. Πλατεία επί της οδού Αθ. ιάκου 5 6 Κανελλοπούλου Βάσω, Παπαθωµάς Γεώργιος, Χαλά Παναγιώτα Μαρία 16

18 Το πράσινο στο Μοσχάτο Πεζόδροµοι και πεζοδρόµια 1. Οδός Θεσσαλονίκης ιαφορετικές ποιότητες διακρίνονται στους πεζόδροµους της περιοχής. Αυτοί µπορεί είτε να πλακοστρώνονται απλά και να εισέρχονται µόνο τα οχήµατα των κατοίκων είτε να είναι φυτεµένοι και να αποτελούν ενότητα µε ένα δηµόσιο χώρο. Επιπλέον δηµιουργούνται γύρω από οικόπεδα µε διαφορετική χρήση και λειτουργία (π.χ. σχολεία, πλατείες) ώστε να δώσουν µια πιο ανθρώπινη αίσθηση. Σε πολλούς δρόµους του δήµου τα πεζοδρόµια διευρύνονται δηµιουργώντας ελεύθερους χώρους για τους κατοίκους. Συνήθως, φυτεύονται µε αποτέλεσµα τα όρια µεταξύ δηµόσιου και ιδιωτικού «πράσινου» να είναι δυσδιάκριτα. Σε συνδυασµό µε τα παραπάνω και µε τις«παραδοσιακές» αυλές που συναντώνται στην περιοχή από όπου ξεχύνονται µυρωδιές, το αστικό περιβάλλον µοιάζει να µην είναι τόσο αφιλόξενο. 2. Οδός Θεσσαλονίκης Η διαµόρφωση του ελευθέρου χώρου νότια των γραµµών του σιδηροδρόµου παραµένει κλειστή για το κοινό. Η λιγοστή φύτευση του δρόµου βόρεια αυτής αποδεικνύει τη διάκριση ανάµεσα στην περιοχή κατοίκησης και βιοµηχανίας Το ΒΑ τµήµα της οδού Θεσσαλονίκης έχει παραχωρηθεί στο κοινό. Ο πεζόδροµος καταλήγει σε έναν ελεύθερο χώρο του όµορου δήµου δηµιουργώντας ένα σύνολο. Υπολείµµατα µιας τοιχοποιίας θεωρείται ότι ανήκουν στα Μακρά Τείχη της αρχαίας Αθήνας

19 Το πράσινο στο Μοσχάτο Πεζόδροµοι και πεζοδρόµια 3. Οδός στρατηγού Μακρυγιάννη 7. Οδός Λαγκαδίων Φύτευση στον εµπορικότερο δρόµο του δήµου. 4. Οδός Πίνδου Ένα µεγάλο κοµµάτι της οδού έχει πεζοδροµηθεί. Ωστόσο δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον από θέµα φύτευσης και ποιότητας χώρου. 8. Οδός Φλέµινγκ 2 Συνήθως, οι πρασιές είναι φυτεµένες και φροντισµένες και εκεί που συνορεύουν µε το δηµόσιο πράσινο δηµιουργούν ένα σύνολο πυκνής φύτευσης µέσα στο αστικό περιβάλλον. 5. Οδός Μιαούλη και Ιλισού Τα πεζοδρόµια δηµιουργούν κάτι σαν µεταβατική ζώνη πριν την πρασιά και απαντώνται επίσης σε άλλες οδούς του Μοσχάτου. Σε αυτά είναι δυνατή η κίνηση ποδηλάτων, πεζών ακόµα και η στάση οχηµάτων που µάλλον αλλοιώνουν τον επιθυµητό χαρακτήρα. 9. Οδός Τήνου ηµιουργία χώρων πρασίνου γύρω από τα σχολεία. 6. Οδός Ιλισού 9 8 Η διαδροµή πλάι στο ποτάµι έχει αξιοποιηθεί µε χώρους κίνησης και στάσης. Πράγµα που δε συµβαίνει µε τον Κηφισό στο δυτικό όριο του δήµου. Σε περιπτώσεις κατοικιών µε έλλειψη ιδιωτικού υπαίθριου χώρου, ο δηµόσιος αναλαµβάνει αυτόν το ρόλο. 18

20 Το πράσινο στο Μοσχάτο σκίτσα Στα σύνορα Μοσχάτου και Καλλιθέας, οποταµός Ιλισός καλύπτεται και πάνω διαµορφώνεται µια έκταση µε πράσινο και χώρους αναψυχής. Οι πλατείες και οι πεζόδροµοι του δήµου είναι χώροι ζωντανοί. Σκίτσο της κοίτης του ποταµού στο σηµείο που καλύπτεται. Γείτονες που συνοµιλούνστονπεζόδροµο έξωαπότασπίτιατους. ιαγραµµατικήκάτοψητουιλισούστασύνορατωνδύοδήµων. Ακόµα και ο πεζόδροµος δίπλα από το γήπεδο χρησιµοποιείται ως χώρος άθλησης. 19

21 Φυσικά όρια Συνδέσεις µε όµορους δήµους Κηφισός Ο Κηφισός είναι ο µεγαλύτερος ποταµός του νοµού Αττικής. Πηγάζει από την περιοχή µεταξύ Πεντέλης και Πάρνηθας, στην Κηφισιά από τον οποίο πήρε το όνοµα και εκβάλλει στον Φαληρικό όρµο. Έχει µήκος περίπου 30 χλµ. και συλλέγει νερά από παραπόταµους και ρέµατα του Υµηττού και του όρους Αιγάλεω. Ο Κηφισός αξιοποιήθηκε πρώτη φορά επί ρωµαϊκής κυριαρχίας, τα χρόνια του Αδριανού και ήταν το πρώτο οργανωµένο υδραυλικό σύστηµα της Αττικής. Απότηδεκαετίατου 50, όταν αρχίζει η έντονη οικοδοµική δραστηριότητα στην πρωτεύουσα αποτέλεσε διέξοδο για τα λύµατα της πόλης. Ιδιαιτέρως το νοτιοδυτικό τµήµα του βρίσκεται στη βιοµηχανικήζώνητουνοµού, δέχεταιτααπόβλητατηςχωρίςκάποιαουσιαστικήµέριµνα. Τη δεκαετία του 80, ένα µεγάλο τµήµα του καλύπτεται για τη δηµιουργία της εθνικής οδού Αθηνών Λαµίας. Για τις ανάγκες των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004, ο συγκεκριµένος δρόµος συµπεριλήφθηκε στον οδικό δακτύλιο της Αθήνας γι αυτό και πραγµατοποιήθηκαν αποστραγγιστικά έργα δίνοντας λύση στο πρόβληµα υπερχείλισης του ποταµού. Ο Κηφισός, πολλές φορές ταλαιπώρησε τους κατοίκους του Μοσχάτου. Έχουν καταγραφεί πληµµύρες λόγω υπερχείλισης µε καταστροφικές συνέπειες. Στις 14 Νοεµβρίου 1896, τα νερά του Κηφισού δε βρήκαν διέξοδο προς τη θάλασσα µε αποτέλεσµα το Μοσχάτο και ο Άγιος Ιωάννης Ρέντης να πληµµυρίσουν. Ο απολογισµός ήταν 17 ανθρώπινα θύµατα, πολλά πνιγµένα ζώα, καταστροφές σε σπίτια και καλλιέργειες. Στις 22 Νοεµβρίου 1934, έσπασε η κοίτη του ποταµού και κατακλύστηκε µεγάλο µέρος της δυτικής Αθήνας. Το νερό έφτασε στα δύο µέτρα ύψος γεγονός που προκάλεσε µεγάλες καταστροφές σε κατοικίες. Οι άνθρωποι µεταφέρονταν µε βάρκες. Ηπεριοχήανάµεσα στα δύο ποτάµια και από την οδό Ρήγα Φεραίου και προς τη θάλασσα φαινόταν σαν λίµνη. Για δύο µε τρειςεβδοµάδες αργότερα, οι κάτοικοι ζούσαν µέσα στις λάσπες. Η κατάσταση αυτή, λέγεται ότι ενέπνευσε τον Μάρκο Βαµβακάρη για το τραγούδι του "πληµµύρα". Το φθινόπωρο του 1961, όταν έσπασε ένα ανάχωµα στην οδό Πειραιώς, τα νερά έφτασαν το ένα µέτρο ύψος, αφήνοντας πίσω τους τόνους λάσπης. Το εκέµβριο του 1977, το ποτάµι υπερχείλισεµετά από µεγάλη νεροποντή προκαλώντας µεγάλες υλικές καταστροφές. Οι πιο πρόσφατες καταστροφικές πληµµύρες σηµειώθηκαν τον Ιούλιο και το Νοέµβριο του 2002 προκαλώντας µόνο υλικές ζηµιές. [2] Σήµερα, οι εγκιβωτισµένες κοίτες του ποταµού έχουν παραµείνει αναξιοποίητες. Ο Κηφισός, τέλος, διαµόρφωσε γενικότερα το έδαφος του Μοσχάτου σε µια εύφορη και καλλιεργήσιµη περιοχή. Κάποτε ήταν ένα ήσυχο ποτάµι, όπου η κάτοικοι µπορούσαν να ψαρέψουν. εικ.13.υπερχείλιση του Κηφισού το εικ.14.κάτοικοι του Μοσχάτου που ψαρεύουν στον Κηφισό Ιλισός ΟΙλισόςήτανπαραπόταµος του Κηφισού και ένα από τα σηµαντικά ποτάµια της Αττικής. Πηγάζει από τις βορειοδυτικές πλαγιές του Υµηττού εκβάλλοντας, σήµερα στον Φαληρικό όρµο. Στη διάρκεια του 20ου αι πραγµατοποιήθηκε η εκτροπή του και η δηµιουργία νέας κοίτης, κάτω από της λεωφόρο Παναγή Τσαλδάρη στα όρια των δήµων Μοσχάτου και Καλλιθέας. Στην αρχαιότητα, είχε ιερό χαρακτήρα γιατί εκεί κατοικούσαν οι Μούσες, σύµφωνα µε την ελληνική µυθολογία. Κυλούσε κατά µήκος των τειχών της Αθήνας, εξωτερικά και στις όχθες του υπήρχαν πολλά ιερά και δηµόσια οικοδοµήµατα. Στο σηµείο όπου βρίσκεται το Παναθηναϊκό Στάδιο υπήρχε πέτρινη γέφυρα εξασφαλίζοντας την πρόσβαση και κατεδαφίστηκε τη διάρκεια του 18ου αι. Επίσης υπήρχε η κρήνη Καλλιρρόη, απέναντι από τη σηµερινή Αγία Φωτεινή που σύµφωνα µε τον Παυσανία ήταν η µόνη που είχε πόσιµο νερό. Τη δεκαετία του 30, επί κυβερνήσεως Μεταξά ξεκίνησε η κάλυψη του ποταµούκαιοιεργασίες ολοκληρώθηκαν τη δεκαετία του 60. ΤανεράτουΙλισούσυνέβαλανστηδιαµόρφωση του εδάφους της περιοχής του Μοσχάτου. Ησηµαντικότερη υπερχείλιση που έχει καταγραφεί ήταν στις 13 Οκτωβρίου 1955, µετά από εβδοµάδες έντονων βροχοπτώσεων κατακλύζοντας το Μοσχάτο και τις Τζιτζιφιές. [2] Σήµερα, παραµένει συνήθως άνυδρος και στις κοίτες του ΒΑ του δήµου έχουν δηµιουργηθεί χώροι πρασίνου. εικ.15.ο Ιλισσόςµιαςάλληςεποχής. εικ.16.υπερχείλιση του Ιλισσού το

22 Τοµές στο Κηφισό Φάληρο Μοσχάτο εικ. 48. Το όριο του δήµου στον Κηφισό στην απόληξη της οδού Φλέµινγκ εικ. 49. Το όριο του δήµου στον Κηφισό εικ. 50. Το όριο του δήµου στον Κηφισό 21

23 Ο Κηφισός Ο Κηφισός αποτελεί ένα από τα φυσικά όρια του δήµου. Πάνω από την κοίτη του έχει κατασκευαστεί η εθνική οδός(εικ ). Στις εκβολές του υπάρχει ο ανισόπεδος κόµβος που οδηγεί προς Φάληρο και Γλυφάδα. Οι κοίτες σε συνδυασµό µε τον κόµβο αποτελούν ένα όριο που υψώνεται και αποκόπτει την περιοχή του Μοσχάτου από την θάλασσα και από τον όµορο δήµο, το Φάληρο. Το µέτωπο του Μοσχάτου προς τον Κηφισό είναι αναξιοποίητο αποτελείται κυρίως από ερείπια και από ελάχιστες κατοικίες αφού ο θόρυβος από τον αυτοκινητόδροµο που συνορεύει είναι πολύ δυνατός, το πλάτος του δρόµου είναι µικρό, το πράσινο ελάχιστο και οι πεζόδροµοι σχεδόν ανύπαρκτοι µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται µια περιοχή µε τελείως διαφορετική αντιµετώπιση από την περιοχή του Ιλισού. εικ. 51. Ο Κηφισός εικ. 52. Το όριο του δήµου στον Κηφισό εικ. 53. Το όριο του δήµου στον Κηφισό 22

24 Ο Κηφισός Στη συµβολή των οδών Κηφισού και Ποσειδώνος, δίπλα στο ποτάµι υπάρχει µια µεγάλη έκταση ανεκµετάλλευτη που χρησιµοποιείται για στάθµευση αυτοκινήτων (εικ 54-56,58). Πρόκειται για µια τελείως διαφορετική αντιµετώπιση από εκείνη της γέφυρας της οδού Χρυσοστόµου Σµύρνης (εικ. 57). Εκεί οι λειτουργίες έχουν χωριστεί και εκτός από χώρο στάθµευσης έχει αφεθεί ένα κοµµάτι για φύτευση. εικ. 54. Ο ανισόπεδος κόµβος, δέλτα Φαλήρου εικ. 55. Ο ελεύθερος χώρος µπροστά από τον Άγιο Κωνσταντίνο εικ. 58. Ο ελεύθερος χώρος µπροστά από τον Άγιο Κωνσταντίνο εικ. 57. Ο χώρος κάτω από την γέφυρα στην οδό Χρ. Σµύρνης εικ. 56. Ο ανισόπεδος κόµβος, δέλτα Φαλήρου 23

25 Τοµές στο Ιλισό εικ. 59. Ο Ιλισός ποταµός από την οδό Μεταµορφώσεως εικ. 60. Η οδός Ιλισού εικ. 61. Οι εκβολές του Ιλισού 24

26 ΟΙλισός ΟΙλισόςαποτελείτοφυσικόόριοτουΜοσχάτουµε τονδήµο της Καλλιθέας. Στις κοίτες του ποταµού έχουν διαµορφωθεί χώροι πρασίνου, πεζόδροµοι, ποδηλατοδρόµος και χώροι στάσης. Το περιβάλλον είναι αρκετά ευχάριστο και τα όρια υποδηλώνονται µε αρµονικό τρόπο ως προς τα γενικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος χώρου. Το µέτωπο του Ιλισού αποτελείται κυρίως από νεόδµητες πολυκατοικίες (εικ ), από χώρους εκπαίδευσης και από ελάχιστους εµπορικήςχρήσηςχώρους. Στα όρια του δήµου µε την Καλλιθέα προς τα βόρεια το ποτάµι έχει καλυφθεί από ένα γήπεδο ποδοσφαίρου (εικ. 63) και ο πεζόδροµος διακόπτεται κάνοντας σαφή τα όρια του δήµου. εικ. 62. Η οδός Ιλισού εικ. 63. Ο Ιλισός βόρεια στα όρια µε Καλλιθέα εικ. 64. Πεζόδροµος κατά µήκος του Ιλισού εικ. 65. Η οδός Ιλισού εικ. 66. Κτίσµατα κατά µήκος του Ιλισού εικ. 67. Κτίσµατα κατά µήκος του Ιλισού εικ. 68. Κτίσµατα κατά µήκος του Ιλισού 25

27 ΟΙλισός Η οδός Ιλισού είναι ένας δρόµος στενός σε σχέση µε αυτόνδίπλα στον Κηφισό. Το πλάτος όµως των πεζοδροµίων είναι αρκετά µεγάλο έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διαµορφώσεις. Κατά το µήκος τους έχουν γίνει χαράξεις πρασίνου στο έδαφος, ενώ σε κάποια σηµεία έχουν µελετηθεί καθιστικά. Μια µελλοντική πρόταση είναι να ενοποιηθούν οι χώροι πρασίνου σε συνδυασµό µε τα ποτάµια που οριοθετούν το Μοσχάτο ώστε να δηµιουργηθεί ένα «πράσινος δακτύλιος». Να ενοποιηθεί ο ήδη διαµορφωµένος χώρος παράλληλα στις γραµµές του ηλεκτρικού σιδηρόδροµου µε τις όχθες του Ιλισού, να επεκταθεί στο ανεκµετάλλευτο παραλιακό µέτωπο και να διαµορφωθεί ο χώρος δίπλα στον Κηφισό. Η σκέψη είναι να δηµιουργηθεί µια διαδροµή που θα διατρέχει όλο τον δήµο περιµετρικά. εικ. 69. ιαµόρφωση κατά µήκος του Ιλισού στο ύψος της οδού Αρτέµιδος εικ. 69. ιαµόρφωση κατά µήκος του Ιλισού στο ύψος της οδού Κεφαλληνίας εικ. 70. ιαµόρφωση κατά µήκος του Ιλισού στο ύψος της οδού Κεφαλληνίας εικ. 71. ιαµόρφωση κατά µήκος του Ιλισού µε καθιστικό εικ. 72. ιαµόρφωση κατά µήκος του Ιλισού µε καθιστικό εικ. 73. ιαµόρφωση πεζόδροµου κατά µήκος του Ιλισού 26

28 Βιβλιογραφία Ντάντης, Σ., Ιστορικά του Μοσχάτου, ήµος Μοσχάτου, Αθήνα Καρύδης,., Tα επτάβιβλίατηςπολεοδοµίας, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα 1. [αναφέρεται τον εκέµβριο 2010] 2. [αναφέρεται τον εκέµβριο 2010] 3. [αναφέρεται τον εκέµβριο 2010] 4. [αναφέρεται τον εκέµβριο 2010] 5. [αναφέρεται τον εκέµβριο 2010] 27