Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 18 Μαΐου 2017 (OR. en)

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 18 Μαΐου 2017 (OR. en) 9438/17 MAP 12 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 17 Μαΐου 2017 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2017) 242 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την επανεξέταση της πρακτικής εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Προμήθειας (ΕΕΕΠ) Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο COM(2017) 242 final. συνημμ.: COM(2017) 242 final 9438/17 DG G 3 B EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 242 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την επανεξέταση της πρακτικής εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Προμήθειας (ΕΕΕΠ) EL EL

3 1 Τι είναι το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Προμήθειας (ΕΕΕΠ) και η επανεξέταση του ΕΕΕΠ Το ΕΕΕΠ, το οποίο προβλέπεται κυρίως στο άρθρο 59 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ 1, αποτελείται από υπεύθυνη δήλωση που καταρτίζεται βάσει τυποποιημένου εντύπου το οποίο θεσπίζει η Επιτροπή με εκτελεστική πράξη που εκδίδεται σύμφωνα με διαδικασία εξέτασης 2. Το ΕΕΕΠ παρέχει προκαταρκτική απόδειξη υπό μορφή υπεύθυνης δήλωσης για τα κριτήρια αποκλεισμού (π.χ. ποινικές καταδίκες, σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα) και τα κριτήρια επιλογής (χρηματοοικονομική και τεχνική ικανότητα) έτσι ώστε υπό κανονικές συνθήκες το σύνολο των σχετικών εγγράφων (π.χ. βεβαιώσεις, πιστοποιητικά) να χρειάζεται να υποβληθεί μόνο από τον επιλεγέντα οικονομικό φορέα (εκτός εάν απαιτείται επαλήθευση ορισμένων πτυχών της τεκμηρίωσης από άλλους συμμετέχοντες για να διασφαλιστεί η ορθή διεξαγωγή της διαδικασίας). Επιπλέον, όταν οι αναθέτοντες φορείς που προβαίνουν σε προμήθειες σύμφωνα με την οδηγία 2014/25/ΕΕ 3 εφαρμόζουν (ορισμένα από) τα κριτήρια αποκλεισμού και/ή επιλογής που προβλέπονται στο πλαίσιο της οδηγίας 2014/24/ΕΕ χρησιμοποιούν επίσης το ΕΕΕΠ, σύμφωνα με το άρθρο 80 παράγραφος 3 της οδηγίας. Σύμφωνα με την οδηγία 2014/24/ΕΕ και την οδηγία 2014/25/ΕΕ, το ΕΕΕΠ παρέχεται αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή. Ωστόσο, για να καταστεί δυνατή η μετάβαση στην υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας στην ΕΕ, η ηλεκτρονική και η έντυπη μορφή του ΕΕΕΠ μπορούν να συνυπάρχουν έως τις 18 Απριλίου Δεδομένης της σημασίας και του καινοτόμου χαρακτήρα του ΕΕΕΠ, ο νομοθέτης της ΕΕ πρόβλεψε ότι η Επιτροπή «επισκοπεί την πρακτική χρήση του ΕΕΕΣ, λαμβάνοντας υπόψη την τεχνική εξέλιξη των βάσεων δεδομένων στα κράτη μέλη και υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έως τις 18 Απριλίου 2017» 4. 2 Πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις και του ΕΕΕΠ Η προθεσμία για την μεταφορά των οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ έληξε στις 18 Απριλίου Ωστόσο, διάφορα κράτη μέλη καθυστέρησαν την εφαρμογή τους για 1 Οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, ΕΕ L 94 της , σ. 65. Άλλες διατάξεις της οδηγίας αναφέρονται στη χρήση του ΕΕΕΠ σε συγκεκριμένα πλαίσια, αλλά η βασική ρύθμιση βρίσκεται στο άρθρο Βλ. εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2016/7 της Επιτροπής, της 5ης Ιανουαρίου 2016, για την καθιέρωση του τυποποιημένου εντύπου για το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Προμήθειας, ΕΕ L 3 της , σ Οδηγία 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ, ΕΕ L 94 της , σ Άρθρο 59 παράγραφος 3. Πρόκειται για 2 έτη νωρίτερα από την «τακτική» ημερομηνία της 18ης Απριλίου 2019 που είχε προβλεφθεί για τη γενική επανεξέταση της οδηγίας σύμφωνα με το άρθρο 92. 2

4 εβδομάδες ή μήνες μετά τη λήξη της προθεσμίας. Πράγματι, στις 16 Φεβρουαρίου 2017, 10 κράτη μέλη δεν είχαν ακόμη εφαρμόσει και κοινοποιήσει τα εθνικά μέτρα πλήρους μεταφοράς των οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ 5. Οι σχετικές διαδικασίες που συνδέονται με την απουσία πλήρους μεταφοράς βρίσκονται επί του παρόντος σε εξέλιξη 6. Καθώς το ΕΕΕΠ συνδέεται με την εφαρμογή των οδηγιών, το χρονικό διάστημα και το γεωγραφικό πεδίο για την αξιολόγηση της πρακτικής εφαρμογής του ΕΕΕΠ μειώνονται αναλόγως. Εκτός από την έντυπη έκδοση που προσαρτάται στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2016/7 της Επιτροπής, και με σκοπό την υποστήριξη των κρατών μελών στην πρώτη φάση της εφαρμογής, οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν αναπτύξει μια ηλεκτρονική έκδοση του ΕΕΕΠ («το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ») 7. Αυτό διατέθηκε στα κράτη μέλη με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους εφαρμογής, επιτρέποντας στα κράτη μέλη διαφορετικά επίπεδα προσαρμογής 8. Η υπηρεσία ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ (eespd) αποσκοπεί στην υποστήριξη των κρατών μελών μόνο σε ένα μεταβατικό στάδιο, καθώς το πλήρες δυναμικό του ΕΕΕΠ θα πρέπει να αξιοποιηθεί με τη διασύνδεση ενός «εθνικού» ΕΕΕΠ με το σύστημα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων και μητρώων ή βάσεων δεδομένων των πιστοποιητικών/αποδεικτικών στοιχείων κάθε κράτους μέλους. Αυτό θα επιτρέψει να επιτευχθούν τρεις διαφορετικοί στόχοι: καλύτερη εξατομίκευση και προσαρμογή στις εθνικές συνθήκες προώθηση της ψηφιοποίησης της δημόσιας διοίκησης δημιουργία βάσης για την απλούστευση των διαδικασιών μέσω της εφαρμογής της αρχής «μόνον άπαξ». Εθνικές λύσεις για το ΕΕΕΠ είναι ήδη διαθέσιμες στη Δανία, τη Φινλανδία, τις Κάτω Χώρες και τη Σλοβενία. Μολονότι το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ αναπτύχθηκε μόνο ως μεταβατικό μέσο, η Επιτροπή ανέφερε ότι χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα) (βλ. πίνακα 2 στο παράρτημα της έκθεσης). 3 Μέτρα για την υποστήριξη της εφαρμογής του ΕΕΕΠ στα κράτη μέλη Εκτός από τα εργαλεία ΤΠ που αναφέρονται ανωτέρω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε εφαρμογή συνοδευτικά μέτρα για την υποστήριξη των κρατών μελών κατά την εφαρμογή του ΕΕΕΠ. Χρηματοδότηση Για την προώθηση της διασύνδεσης του ΕΕΕΠ με τα εθνικά συστήματα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων έχει διατεθεί χρηματοδότηση. Επιδοτήσεις που αντιστοιχούν σε 4,9 εκατομμύρια EUR κατανεμήθηκαν σε δέκα κοινοπραξίες, συμπεριλαμβανομένων φορέων από 17 χώρες από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ). Περαιτέρω προσκλήσεις υποβολής προτάσεων θα δρομολογηθούν το 2017 για ποσό ύψους 4 εκατομμυρίων EUR. 5 Βλ. πίνακα 1 στο παράρτημα της έκθεσης, στον οποίο καθορίζεται η ημερομηνία έναρξης ισχύος της εθνικής νομοθεσίας για τη μεταφορά των οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ για κάθε κράτος μέλος Οι εν λόγω δραστηριότητες έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω του προγράμματος ISA² (λύσεις διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες). 3

5 Εργαστήρια εφαρμογής Σε κάθε κράτος μέλος έχουν διοργανωθεί εργαστήρια με σκοπό την ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης στη χώρα, τη συζήτηση πιθανών δυνατοτήτων εφαρμογής και την παροχή βοήθειας για τη διευκόλυνση της εφαρμογής του ΕΕΕΠ. Ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων (δημόσιες αρχές, μητρώα σχετικών αποδεικτικών στοιχείων, πάροχοι λύσεων ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων, χρήστες, κ.λπ.) συμμετείχαν σε συνεδριάσεις με σκοπό τη διεξαγωγή εποικοδομητικών συζητήσεων. Μεταξύ Αυγούστου 2016 και 28 Φεβρουαρίου 2017 πραγματοποιήθηκαν 18 εργαστήρια (θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε όλα τα κράτη μέλη πριν από το καλοκαίρι του 2017). Τα εργαστήρια παρείχαν στους αντιπροσώπους των κρατών μελών τη δυνατότητα να αποκτήσουν καλύτερη κατανόηση του ΕΕΕΠ και της υπηρεσίας ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ της Επιτροπής, ενώ η Επιτροπή συγκέντρωσε πληροφορίες σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη για την εφαρμογή του. Ειδικότερα, τα εργαστήρια διασαφήνισαν τον ρόλο του e-certis 9 και τις ευκαιρίες για την αυτοματοποίηση διαδικασιών με τη διασύνδεση των εθνικών βάσεων δεδομένων με το ΕΕΕΠ και την αξιοποίηση των εθνικών ψηφιακών υποδομών. Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων τέθηκαν τεχνικά, νομικά και διαδικαστικά ζητήματα. Τα εργαστήρια αυτά ανέδειξαν το γεγονός ότι, για να καθοριστεί η βέλτιστη στρατηγική τεχνικής εφαρμογής για τα εργαλεία ΤΠ, είναι αναγκαίο να συνδυαστούν νομικές και τεχνικές πτυχές. Ορισμένοι ενδιαφερόμενοι ισχυρίστηκαν ότι θα πρέπει να δημοσιευτεί ένας σαφής χάρτης πορείας για τις μελλοντικές τεχνικές εκδόσεις του μοντέλου δεδομένων του ΕΕΕΠ ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να προγραμματίζουν και να διαθέτουν πόρους με αποτελεσματικό τρόπο. Ένα άλλο ζήτημα που τέθηκε αφορούσε τη συμβατότητα των εθνικών εφαρμογών ΕΕΕΠ με την έκδοση της ΕΕ. Τεχνική βοήθεια Στα κράτη μέλη έχει διατεθεί και τεχνική βοήθεια για την εφαρμογή του ΕΕΕΠ. Τρεις φορές τον χρόνο πραγματοποιούνται συνεδριάσεις της πολυσυμμετοχικής ομάδας εμπειρογνωμόνων για τις ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις (Expert group on eprocurement - EXEP) επιπλέον, για τη βελτίωση του ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ συστάθηκε κοινότητα χρηστών, λαμβανομένων υπόψη των προτάσεων των κρατών μελών. Επιπλέον, διεξάγονται τακτικά διαδικτυακά σεμινάρια (webinars) για την κατάρτιση του προσωπικού των δημόσιων διοικήσεων που εργάζεται στο γραφείο δημόσιων συμβάσεων σε κεντρικό επίπεδο σχετικά με τη χρήση του ΕΕΕΠ. Το έργο αυτό συμπληρώθηκε με μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο για την προώθηση της αξιοποίησης και της κατανόησης του ΕΕΕΠ. Για παράδειγμα, ορισμένα κράτη 9 Το e-certis είναι το ηλεκτρονικό σύστημα που αναπτύχθηκε από την Επιτροπή για τη χαρτογράφηση των πιστοποιητικών/βεβαιώσεων που απαιτούνται από τα κράτη μέλη στις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων. 4

6 μέλη διοργάνωσαν σεμινάρια κατάρτισης για να διευκολύνουν τη δημιουργία και τη χρήση του ΕΕΕΠ. Οι δημόσιες αρχές σε διάφορα κράτη μέλη (Δανία, Γερμανία, Ιταλία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο) έχουν εκδώσει ειδικές κατευθυντήριες γραμμές για να βοηθήσουν τους προσφέροντες και τις αναθέτουσες αρχές σχετικά με τη συμπλήρωση του ΕΕΕΠ. 4 Εφαρμογή στα κράτη μέλη Έρευνα στα κράτη μέλη Έχοντας ως στόχο την προετοιμασία της παρούσας έκθεσης, η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη να υποβάλουν έκθεση σχετικά με την χρήση του ΕΕΕΠ για τις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων πάνω από το όριο 10. Προς τον σκοπό αυτό σχεδιάστηκε μια ηλεκτρονική έρευνα 11 : περιελάμβανε δέκα ερωτήσεις σχετικά με την πρακτική εφαρμογή του ΕΕΕΠ από τα κράτη μέλη που αντικατοπτρίζουν την πρόοδο των εργασιών στις 31 Δεκεμβρίου Οι οδηγίες περί δημόσιων συμβάσεων αφήνουν στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το ΕΕΕΠ για διαδικασίες κάτω από τα όρια της ΕΕ ή για διαδικασίες σχετικά με συμβάσεις παραχώρησης 11 Η έρευνα δημοσιεύθηκε σε διαδικτυακό εργαλείο που ανέπτυξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο «EU Survey», και είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση 5

7 Χρήση του ΕΕΕΠ στα κράτη μέλη Σύμφωνα με την έρευνα, 22 κράτη μέλη έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το ΕΕΕΠ, ενώ 6 ανέφεραν ότι δεν το χρησιμοποιούν, κυρίως επειδή η οδηγία δεν είχε ακόμη μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο. Ειδικότερα, αυτό ίσχυε στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στην Κύπρο, στην Εσθονία, στη Λιθουανία και στη Σουηδία. Στην πράξη, η εμπειρία με το ΕΕΕΠ ήταν μάλλον περιορισμένη στα περισσότερα κράτη μέλη. Ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν ότι ο αριθμός των συμβάσεων που ανατίθενται βάσει της οδηγίας 2014/24/ΕΕ είναι πολύ μικρός, για παράδειγμα είτε λόγω δημοσιονομικών περιορισμών είτε λόγω της πολύ πρόσφατης μεταφοράς της οδηγίας κατά το χρόνο διεξαγωγής της έρευνας. Γράφημα 1: Αρχική χρήση του ΕΕΕΠ στα κράτη μέλη Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι Ναι AT BE BG CY CZ DE DK EE EL ES FI FR HR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK UK Το παρακάτω γράφημα 2 απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη επέλεξαν να εφαρμόσουν το ΕΕΕΠ από τους διάφορους τρόπους εφαρμογής που είχαν στη διάθεσή τους. Φαίνεται ότι τα περισσότερα κράτη μέλη επέλεξαν να χρησιμοποιούν παράλληλα περισσότερους από έναν τρόπο εφαρμογής. Ειδικότερα, δύο τρόποι εφαρμογής ήταν πιο δημοφιλείς από τους υπόλοιπους: το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ και η έντυπη μορφή είναι μέχρι στιγμής οι προτιμώμενες επιλογές των κρατών μελών, με 15 κράτη μέλη να χρησιμοποιούν την καθεμία εξ αυτών. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν ότι, καθώς τα κράτη μέλη είχαν μόλις αρχίσει να εφαρμόζουν το ΕΕΕΠ, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ποιοτική αξιολόγηση πράγματι, παρά το γεγονός ότι τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν ότι η διασύνδεση του ΕΕΕΠ με το εθνικό τους σύστημα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων θα παράσχει μεγαλύτερα οφέλη σε όλους τους ενδιαφερομένους, η εν λόγω διασύνδεση απαιτεί κάποιο χρόνο έως ότου ολοκληρωθεί. Η παράλληλη χρήση των διαφόρων τρόπων εφαρμογής είναι χαρακτηριστική για τα κράτη μέλη στα οποία το περιβάλλον των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων αποτελείται από διάφορες πλατφόρμες που λειτουργούν σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, και στα οποία οι διοικήσεις εφαρμόζουν το ΕΕΕΠ με διαφορετικό τρόπο αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στην Ιταλία, στη Σουηδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. 6

8 Γράφημα 2: Αξιοποίηση των διαφόρων τρόπων εφαρμογής του ΕΕΕΠ από τα κράτη μέλη Υπόμνημα: Other (άλλο)/local solution (τοπική λύση): ηλεκτρονικό έντυπο που έχει δημιουργηθεί σε τοπικό επίπεδο VCD (Virtual Company Dossier): εικονικός φάκελος επιχείρησης ESPD EC OS: ΕΕΕΠ ανοικτής πηγής της Επιτροπής ESPD EC Service υπηρεσία ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ ESPD EC DM: μοντέλο δεδομένων ΕΕΕΠ της Επιτροπής Paper form (έντυπη μορφή) Η οδηγία 2014/24/ΕΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν την έντυπη μορφή του ΕΕΕΠ μέχρι τον Απρίλιο του Στις περισσότερες περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιείται το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ (σε 12 από τα 15 κράτη μέλη), χρησιμοποιείται παράλληλα και η έντυπη έκδοση. Μόνο η Γαλλία, η Ουγγαρία και η Ιρλανδία ανέφεραν ότι το ΕΕΕΠ χρησιμοποιείται σε έντυπη μορφή. Συνεπώς, η έντυπη μορφή εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε πάνω από το 80 % των κρατών μελών που έχουν ήδη ξεκινήσει τη χρήση του ΕΕΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούν ελάχιστα τη δυνατότητα απλούστευσης που απορρέει από τη χρήση του ΕΕΕΠ, το οποίο προωθεί την ψηφιοποίηση της διαδικασίας σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι τα διαθέσιμα δεδομένα δεν είναι επαρκώς λεπτομερή ώστε να είναι γνωστός, για παράδειγμα, ο 7

9 αριθμός των αναθετουσών αρχών που χρησιμοποιούν έναν από τους διάφορους τρόπους εφαρμογής. Σε δύο κράτη μέλη (Γερμανία, Ισπανία) οι δημόσιες αρχές συνέστησαν τη χρήση του ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ που αναπτύχθηκε από την Επιτροπή. Σε αυτά τα δύο κράτη μέλη, παρόλο που οι αναθέτουσες αρχές παρέχουν τη δυνατότητα υποβολής ΕΕΕΠ σε διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων, οι περισσότεροι οικονομικοί φορείς δεν φαίνεται να το χρησιμοποιούν. Όσον αφορά τα σχέδια για την εφαρμογή του ΕΕΕΠ για εκείνα τα κράτη μέλη που δεν το έχουν ακόμη εφαρμόσει, ορισμένα από αυτά ανέφεραν ότι στην αρχική φάση σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία που έχει αναπτυχθεί από την Επιτροπή, ή την έκδοση ανοιχτής πηγής, ενώ τρία εξ αυτών θα αναπτύξουν μια εθνική λύση με βάση το μοντέλο δεδομένων που θα είναι διαθέσιμο το Κανένα κράτος μέλος της ομάδας αυτής δεν δήλωσε ότι θα χρησιμοποιήσει την έντυπη έκδοση. Χρήση του ΕΕΕΠ για συμβάσεις κάτω από τα όρια της ΕΕ ή για συμβάσεις παραχώρησης Γράφημα 3: Χρήση του ΕΕΕΠ για διαδικασίες κάτω από τα όρια της ΕΕ ή για συμβάσεις παραχώρησης 61% 39% Ναι Οι οδηγίες περί δημόσιων συμβάσεων αφήνουν στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το ΕΕΕΠ για διαδικασίες κάτω από τα όρια της ΕΕ ή για διαδικασίες σχετικά με συμβάσεις παραχώρησης. Όπως φαίνεται στο ανωτέρω γράφημα, το 61 % των κρατών μελών δεν επιθυμεί να χρησιμοποιεί το ΕΕΕΠ για διαδικασίες κάτω από τα όρια της ΕΕ ή για συμβάσεις παραχώρησης. Ωστόσο, μεγάλη μερίδα των κρατών μελών ακολουθεί αντίθετη προσέγγιση. Ειδικότερα, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Δανία, η Λετονία, η Λιθουανία, οι Κάτω Χώρες και η Ρουμανία σε όλες ή σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. σε διαδικασίες κάτω από τα όρια αν η αναθέτουσα αρχή ζητεί πληροφορίες σχετικά με τους λόγους αποκλεισμού) έχουν καταστήσει υποχρεωτική τη χρήση του ΕΕΕΠ, ενώ η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Σλοβενία, η Σλοβακική Δημοκρατία και η Ισπανία την έχουν καταστήσει προαιρετική. 8

10 Το ΕΕΕΠ ως κινητήρια δύναμη για την ψηφιοποίηση των δημόσιων συμβάσεων: η αρχή «μόνον άπαξ» Η οδηγία 2014/24/ΕΕ προβλέπει την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την πρακτική χρήση του ΕΕΕΠ λαμβάνοντας υπόψη την τεχνική εξέλιξη των βάσεων δεδομένων στα κράτη μέλη. Μια σημαντική απλούστευση της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων είναι η διασύνδεση του ΕΕΕΠ με βάσεις δεδομένων και/ή με σύστημα ΤΠ για την προεπιλογή των προμηθευτών. Τα εν λόγω συστήματα επιτρέπουν να ελεγχθεί κατά πόσον οι προμηθευτές συμμορφώνονται με τα κριτήρια αποκλεισμού ή επιλογής που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων (για παράδειγμα, να επαληθευτεί - αυτόματα - αν ο προμηθευτής έχει κηρύξει πτώχευση, παρέχοντας τις σχετικές πληροφορίες στην αναθέτουσα αρχή). Το γράφημα 4 κατωτέρω δείχνει ότι τα δύο τρίτα των κρατών μελών (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο) σχεδιάζουν να προβούν στην εν λόγω διασύνδεση και αναγνωρίζουν τη σημασία του ΕΕΕΠ ως δομικού στοιχείου για την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης. Γράφημα 4: Κράτη μέλη που προτίθενται να διασυνδέσουν το ΕΕΕΠ με σύστημα προεπιλογής προμηθευτών 32% 68% Ναι Η έρευνα κάλυψε επίσης τη δυνατότητα των αγοραστών να συγκεντρώσουν αποδεικτικά έγγραφα που απαιτούνται κατά τη διαδικασία ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων, με άμεση πρόσβαση σε εθνική βάση δεδομένων (εθνικό μητρώο δημόσιων συμβάσεων, εικονικό φάκελο εταιρείας, ηλεκτρονικό σύστημα αποθήκευσης εγγράφων ή σύστημα προεπιλογής) 12. Αυτό είναι επίσης γνωστό ως αρχή «μόνον άπαξ» και έχει την έννοια ότι οι προμηθευτές δεν πρέπει να κληθούν (ή να κληθούν το πολύ μόνον μια φορά) να παράσχουν στοιχεία προκειμένου να αποδείξουν ότι πληρούν τις απαιτήσεις που καθορίζονται στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας, δεδομένου ότι οι σχετικές πληροφορίες είναι ήδη διαθέσιμες στις βάσεις δεδομένων που ανήκουν σε δημόσιες αρχές. 12 Ειδικότερα, αυτό προβλέπεται στο άρθρο 59 παράγραφος 3 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ. 9

11 Γράφημα 5: Έχουν οι αναθέτουσες αρχές τη δυνατότητα να λαμβάνουν άμεσα τα δικαιολογητικά που απαιτούνται στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων μέσω πρόσβασης σε εθνική βάση δεδομένων; Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Π Ν/Μ Ν/Μ Ν/Μ Ν/Μ Ν/Μ Ν/Μ AT BE BG CY CZ DE DK EE EL ES FI FR HR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK UK Υπόμνημα: N/Π Ναι, πλήρως: για όλες τις κατηγορίες αναθετουσών αρχών Ν/Μ Ναι, μερικώς: μόνο για ορισμένες κατηγορίες αναθετουσών αρχών (π.χ. κεντρικές αστυνομικές αρχές, μόνο φορολογικές αρχές...) Έλλειψη πρόσβασης σε εθνικές βάσεις δεδομένων Τα κράτη μέλη ρωτήθηκαν αν σχεδιάζουν να διασυνδέσουν το ΕΕΕΠ με ορισμένα από τα προαναφερθέντα συστήματα ΤΠ. Οι απαντήσεις των κρατών μελών (βλέπε γράφημα 5) έχουν χωριστεί σε δύο βασικές, αντίθετες απόψεις: από τη μια πλευρά, σε 11 κράτη μέλη οι αναθέτουσες αρχές δεν έχουν ακόμη τη δυνατότητα να λαμβάνουν άμεσα τα δικαιολογητικά που απαιτούνται στο πλαίσιο διαδικασίας ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων μέσω πρόσβασης σε εθνική βάση δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι στις εν λόγω διοικήσεις οι βάσεις δεδομένων δεν είναι προσβάσιμες από άλλα τμήματα της διοίκησης για άμεση ενημέρωση ή για διασύνδεση δείχνει επίσης ότι η ανάπτυξη της αρχής «μόνον άπαξ» δεν έχει ακόμη δρομολογηθεί. Από την άλλη πλευρά, σε 11 κράτη μέλη όλες οι αναθέτουσες αρχές έχουν πρόσβαση σε εθνικές βάσεις δεδομένων για να προβαίνουν σε άμεση ανάκτηση των αποδεικτικών στοιχείων και των πιστοποιητικών ενός προμηθευτή. Εντούτοις, η δυνατότητα αυτή ισχύει μόνο για ορισμένα είδη εγγράφων, όπως εκείνα που σχετίζονται με τους λόγους αποκλεισμού (όπως αναφέρθηκε από τη Φινλανδία, τη Γερμανία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ισπανία), ενώ τα υπόλοιπα έγγραφα πρέπει να παρέχονται από τους προμηθευτές. Αυτό φαίνεται να υποδηλώνει ότι τα εν λόγω κράτη μέλη άρχισαν την εφαρμογή της αρχής «μόνον άπαξ» για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος για όλους τους ενδιαφερομένους. Η Λετονία και η Λιθουανία έχουν ήδη ένα σύστημα που επιτρέπει σε όλους τους αγοραστές να ανακτούν και να επαληθεύουν αυτόματα τη συμμόρφωση των προμηθευτών για ορισμένους τύπους απαιτήσεων. Τα εν λόγω κράτη μέλη σχεδιάζουν να συνδέσουν το ΕΕΕΠ με όλα τα μητρώα ώστε να καλύψουν όλα τα σημεία και να καταστήσουν δυνατή την απλουστευμένη επαλήθευση των δεδομένων. Οι υπόλοιπες απαντήσεις των κρατών μελών αναφέρονται επίσης σε μια τρίτη περίπτωση κατά την οποία η πρόσβαση περιορίζεται σε ορισμένες κατηγορίες αναθετουσών αρχών (π.χ. 10

12 κεντρικές αστυνομικές αρχές, μόνο φορολογικές αρχές κ.λπ.) αυτό αντικατοπτρίζει την κατάσταση μιας μικρής ομάδας 6 μόνο κρατών μελών. Αναμενόμενα και εκτιμώμενα οφέλη από την εισαγωγή του ΕΕΕΠ Η έρευνα στα κράτη μέλη επιχείρησε να συγκεντρώσει ορισμένα στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη χρήση του ΕΕΕΠ κατά τους πρώτους μήνες της εφαρμογής του. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη το ΕΕΕΠ έχει χρησιμοποιηθεί μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και ως εκ τούτου είναι πολύ νωρίς για να διενεργηθεί αυτή η αξιολόγηση. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει την Εσθονία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα και τη Σλοβενία. Εν τέλει, μόνο δύο κράτη μέλη παρείχαν μια ποσοτική εκτίμηση του αντικτύπου για τις επιχειρήσεις: σύμφωνα με τη Δανία, τα οφέλη ανέρχονται σε 12 εκατ. EUR ανά έτος, ενώ η Κροατία ανέφερε μείωση κατά 83 % του κόστους κατά την προετοιμασία των προσφορών όσον αφορά τα αποδεικτικά μέσα. Κανένα κράτος μέλος δεν έχει προσπαθήσει ακόμη να προσδιορίσει ποσοτικά τα οφέλη που προκύπτουν από τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους αγοραστές. Τα εργαστήρια με τα κράτη μέλη δείχνουν ότι τα κράτη μέλη αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τα δυνητικά πλεονεκτήματα και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βελτιώσουν τις εθνικές τους λύσεις. Ωστόσο, τα περισσότερα κράτη μέλη υπέβαλαν ποιοτική αξιολόγηση του αντικτύπου του ΕΕΕΠ, η οποία συνοψίζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Οι απόψεις των κρατών μελών ποικίλλουν σημαντικά και εξαρτώνται από την κατάσταση της εφαρμογής του ΕΕΕΠ. Γενικά, τα περισσότερα κράτη μέλη αξιολόγησαν θετικά τα αποτελέσματα από τη χρήση του ανέφεραν επίσης ότι θα προκύψουν οφέλη από τη σύνδεση του ΕΕΕΠ με μητρώα και βάσεις δεδομένων των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων. Μια άλλη ομάδα κρατών μελών, μεταξύ των οποίων η Δανία, η Γερμανία και η Ισπανία, ανέφερε ότι το ΕΕΕΠ αποτέλεσε αντικείμενο επικρίσεων τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους αγοραστές. Άλλα κράτη μέλη, όπως η Ιρλανδία, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζουν τις δυνατότητες απλούστευσης που προσφέρει η ανάπτυξη ηλεκτρονικής λύσης, ανάφεραν ότι η αρχική εφαρμογή εξακολουθεί να παρουσιάζει προβλήματα. Στον πίνακα 3 του παραρτήματος της έκθεσης απαριθμούνται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που ανέφεραν τα κράτη μέλη από τη χρήση του ΕΕΕΠ. 5 Η έρευνα που διενεργήθηκε μεταξύ βασικών ενδιαφερομένων Τον Νοέμβριο του 2016 η Επιτροπή δρομολόγησε μια στοχοθετημένη έρευνα των βασικών ενδιαφερομένων σχετικά με στην πρακτική εφαρμογή του ΕΕΕΠ έως τις 31 Ιανουαρίου Στην έρευνα συμμετείχαν δέκα σημαντικές ευρωπαϊκές ενώσεις που εκπροσωπούν αγοραστές ή πωλητές, που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς και εκπροσωπούν διαφορετικά συμφέροντα στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Στις ενώσεις αυτές 11

13 ζητήθηκε να συμβουλευτούν τα μέλη τους στις εκάστοτε χώρες. Ακολουθεί κατάλογος των ενδιαφερομένων που συμμετείχαν στη διαβούλευση: Συμβούλιο Αρχιτεκτόνων της Ευρώπης (ACE) Business Europe Κοινότητα Ευρωπαϊκών Σιδηροδρόμων (CER) Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών (ΣΕΔΠ) δίκτυο κεντρικών αρχών προμηθειών (CPBs) European Association of Public etendering Providers (EUPlat) Eurocities Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Οικοδόμων (EBC) Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Οικοδομικών Επιχειρήσεων (FIEC) Ευρωπαϊκή Ένωση Βιοτεχνικών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (UEAPME). Γράφημα 6: Απαντήσεις στη στοχοθετημένη διαβούλευση των ενδιαφερομένων ανά ένωση Στην έρευνα συμμετείχαν 48 ενδιαφερόμενοι από 16 κράτη μέλη. Το ανωτέρω γράφημα παρουσιάζει τις απαντήσεις που ελήφθησαν ανά ένωση/ομάδα. Μόνο οι μισοί από όσους απάντησαν ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν το ΕΕΕΣ ενώ η επικρατέστερη μορφή είναι η έντυπη, ακολουθούμενη από το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ. Γενικά, πολλοί ενδιαφερόμενοι, οι οποίοι εκπροσωπούν τόσο αγοραστές όσο και πωλητές, εξέφρασαν ορισμένες ανησυχίες ως προς τη χρήση του ΕΕΕΠ, τονίζοντας την πολυπλοκότητα της φόρμας προς συμπλήρωση. Ωστόσο, αυτό μπορεί να οφείλεται στη χρήση της έντυπης έκδοσης ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε εσφαλμένη κατανόηση του συστήματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ενδιαφερόμενοι ανέφεραν ότι η χρήση του ΕΕΕΠ δεν θεωρείται υποχρεωτική από τους αγοραστές σε όλες τις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων, ή ότι χρησιμοποιούνται άλλα είδη υπεύθυνων δηλώσεων. Ορισμένοι ενδιαφερόμενοι εξέφρασαν ανησυχίες για τη διατύπωση της φόρμας ή την ανάγκη να υποβάλλεται ΕΕΕΠ για 12

14 τους υπεργολάβους αντιθέτως, άλλοι ενδιαφερόμενοι εκτίμησαν την υπηρεσία ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ και έκριναν ότι το ΕΕΕΠ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τις ΜΜΕ, καθώς τυποποιεί την υπεύθυνη δήλωση που πρέπει να χρησιμοποιείται. Συνολικά, οι απόψεις των ενδιαφερομένων διέφεραν ανάλογα με το αν η υπεύθυνη δήλωση ήταν ήδη σε χρήση στο κράτος μέλος τους και με το βαθμό πολυπλοκότητας του εν λόγω εγγράφου. 6 Συμπεράσματα και επόμενα βήματα Όπως προκύπτει μέσα από τις έρευνες στα κράτη μέλη και τους ενδιαφερομένους, η εφαρμογή του ΕΕΕΠ έχει μόλις ξεκινήσει λόγω της καθυστερημένης μεταφοράς των οδηγιών και του χρόνου που απαιτείται για την εφαρμογή του. Κατά συνέπεια, στα περισσότερα κράτη μέλη η χρήση του ΕΕΕΠ περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό στην έντυπη μορφή και στην υπηρεσία ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ της Επιτροπής. Πολύ λίγα κράτη μέλη έχουν ήδη αναπτύξει εθνική λύση για το ΕΕΕΠ, παρόλο που πολλά από αυτά σχεδιάζουν να το πράξουν μεσοπρόθεσμα. Επομένως, τα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό του ΕΕΕΠ 13. Επιπλέον, δεν υπάρχει επαρκής πρακτική εμπειρία για να αξιολογηθεί ενδεχόμενη ανάγκη τροποποίησης του ΕΕΕΠ. Συναφώς, είναι χαρακτηριστικό ότι πολύ μικρός αριθμός κρατών μελών - μόνο τρία - υπέβαλαν προτάσεις για τροποποιήσεις στο ΕΕΕΠ και/ή στο ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό, μια πιο διεξοδική αξιολόγηση του ΕΕΕΠ αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2019, παράλληλα με εκείνη για το οικονομικό αποτέλεσμα των οδηγιών για την εσωτερική αγορά και τις διασυνοριακές δημόσιες συμβάσεις 14. Η αξιολόγηση αυτή θα βασίζεται σε λίγα έτη εφαρμογής και θα παρέχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ενθαρρύνει την εφαρμογή του ΕΕΕΠ στα κράτη μέλη, και θα στηρίξει, ιδίως, τη διασύνδεσή του στα εθνικά συστήματα ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων και στα μητρώα/στις βάσεις δεδομένων πιστοποιητικών/αποδεικτικών στοιχείων. Αυτό θα συμβάλει στην εφαρμογή της αρχής «μόνον άπαξ» στα κράτη μέλη. Λόγω της μεταβατικής φύσης της υπηρεσίας, η Επιτροπή δεν θα προβεί σε μεγάλες αλλαγές του ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ μετά τις 18 Απριλίου Προβλέπεται ότι το ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ θα παύσει να λειτουργεί μετά την εν λόγω ημερομηνία. Σε περαιτέρω βελτιώσεις του ΕΕΕΠ (και του e-certis 15 ) θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι βελτιώσεις στα συστήματα διασύνδεσης των μητρώων των κρατών μελών [όπως το σύστημα διασύνδεσης μητρώων επιχειρήσεων (Business Registers Interconnection System - BRIS-), η διασύνδεση των μητρώων αφερεγγυότητας ή το Ευρωπαϊκό Σύστημα 13 Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι πολύ μικρός αριθμός κρατών μελών - μόνο τρία - υπέβαλαν προτάσεις για τροποποιήσεις στο ΕΕΕΠ και/ή στο ηλεκτρονικό ΕΕΕΠ. Οι προτάσεις αυτές μπορούν να ληφθούν υπόψη, κατά περίπτωση, στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη προσαρμογών του ηλεκτρονικού ΕΕΕΠ. 14 Άρθρο 92 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, ΕΕ L 94 της Βλ. υποσημείωση 9 σχετικά με το e-certis. 13

15 Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (European Criminal Records Information System - ECRIS), κ.λπ.] που περιλαμβάνουν έγγραφα και πιστοποιητικά σχετικά με τις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων. Το ΕΕΕΠ συνεκτιμήθηκε επίσης στις εργασίες για τη βελτίωση των τυποποιημένων εντύπων των προμηθειών. Τα αποτελέσματα της δημόσιας αυτής διαβούλευσης 16 θα ληφθούν υπόψη κατά την ενδεχόμενη μελλοντική αξιολόγηση του ΕΕΕΠ το Είναι επίσης σημαντικό τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν σωστά τις διατάξεις της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, που απαιτούν από τα κράτη μέλη να διατηρούν το σύστημα e-certis επικαιροποιημένο. Ο στόχος αυτός αναγνωρίστηκε στην έρευνα από τα ίδια τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την υλοποίηση του e-certis για να εξασφαλιστεί η ορθή λειτουργία αυτού του σημαντικού εργαλείου της ενιαίας αγοράς