Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΜΑΜΟΥΛΙ ΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ : 2451 Επιβλέπων Καθηγητής: ρ. Μάρκος Κουργιαντάκης Ηράκλειο, Μάρτιος 2012

2 Η Αγορά των Οικιακών Φωτοβολταϊκών Συστηµάτων στην Κρήτη ΜΑΜΟΥΛΙ ΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ : , ΤΕΙ Κρήτης Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. All rights reserved. Η έγκριση της πτυχιακής εργασίας από το Τµήµα ιοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Κρήτης δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ µέρους του Τµήµατος. 2

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Κατσικαλή Παναγιώτη, διευθυντή του υποκαταστήµατος Ηρακλείου Κρήτης της NEON ENERGY για τις πολύτιµες πληροφορίες του που αποτέλεσαν για µένα πηγές προβληµατισµού και έρευνας και την κυρία Μποµποδάκη Χρυσή, σύµβουλο ενέργειας της NEON ENERGY για την υποµονή και το χρόνο που διέθεσε απαντώντας σε πολλές απορίες µου και την πολύτιµη ανατροφοδότησή της γύρω από τα τελευταία δεδοµένα του αντικειµένου της έρευνάς µου. Ιδιαίτερες ευχαριστίες για τον καθηγητή µου Κουργιαντάκη Μάρκο για την συνεργασία µας κατά τη διάρκεια της εκπόνησης αυτής της εργασίας στη δοµή, στην καθοδήγηση και την ανατροφοδότησή της. 3

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα τελευταία χρόνια η ενεργειακή κρίση, η µεγάλη αύξηση των τιµών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, η έλλειψη ενεργειακής επάρκειας στη χώρα µας, η τεχνολογική ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών ενέργειας καθώς και ο προβληµατισµός γύρω από τα οικολογικά φαινόµενα των κλιµατικών αλλαγών και της έντονης ρύπανσης της ατµόσφαιρας εξαιτίας της εκποµπής ρύπων, έχουν αναπτύξει µια µεγάλη συζήτηση για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστηµάτων για την ενεργειακή εκµετάλλευση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η παρούσα εργασία έχει σαν κύριο στόχο να αποδείξει την χρήση και τις προοπτικές των οικιακών φωτοβολταϊκών συστηµάτων στην Κρήτη γύρω από την παρούσα και µελλοντική χρήση τους και τη συµβολή τους σε οικονοµικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Στο πλαίσιο της εργασίας πραγµατοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα µε ερωτηµατολόγια στους ιδιώτες καταναλωτές της Κρήτης, η οποία διερεύνησε τις τάσεις υιοθέτησης οικιακών Φ/Β συστηµάτων. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει µια συνεχώς αυξανόµενη διείσδυση των φωτοβολταϊκών συστηµάτων τόσο σε γενικότερο όσο και σε οικιακό επίπεδο, αλλά η περαιτέρω ανάπτυξή τους εµποδίζεται από τις επιφυλάξεις των καταναλωτών εξαιτίας του υψηλού κόστους αλλά και της έλλειψης χρηµατοδότησης από τις τράπεζες λόγω της οικονοµικής κρίσης αλλά και της ελλιπούς ενηµέρωσης. ABSTRACT In recent years the energy crisis, the sharp increase in prices of oil and gas, lack of energy efficiency in our country and the technological development of alternative energy sources (solar, wind, etc.) and reflection about the ecological effects of climate change and severe air pollution due to emissions but has developed much debate centered in our country to develop solar energy systems for the exploitation of solar radiation. This thesis aims to demonstrate the usage and the prospects for household photovoltaic systems in Crete and their contribution to economic, social and environmental terms. According to the survey conducted for this thesis, Cretans are still cautious for the adoptation of household PV systems. The results showed that although there is a growing penetration of photovoltaic systems both in general and at the household level, further development is hampered by concerns of consumers because of the high costs and the lack of funding, as well as the lack of information for the household PV systems. 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηλιακή Ενέργεια Οι κυριότερες Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Ηλιακή ενέργεια Το φωτοβολταϊκό φαινόµενο Η χρήση της ηλιακής ενέργειας διεθνώς ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η Εφαρµογή των Φωτοβολταϊκών Συστηµάτων Η τεχνολογία των Φ/Β συστηµάτων Οφέλη/ Μειονεκτήµατα των Φ/Β συστηµάτων Εφαρµογές των φωτοβολταϊκών συστηµάτων Μεγάλες Επενδύσεις (Φ/Β Πάρκα) Οικιακά συστήµατα Χαρακτηριστικά οικιακών Φ/Β συστηµάτων Κόστος Εγκατάστασης Βαθµός Απόδοσης Προϋποθέσεις Εγκατάστασης ιαδικασίες αδειοδότησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Έρευνα Αγοράς για τα Οικιακά Φ/Β στην Κρήτη Σκοπός της έρευνας Μεθοδολογία έρευνας Αποτελέσµατα Ερευνάς Αποτελέσµατα Συνέντευξης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Συµπεράσµατα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Ερωτηµατολόγιο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Συνεντεύξεις

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή Το ενεργειακό ζήτηµα στην Ελλάδα, αλλά και στον κόσµο γενικότερα, είναι ένα από τα βασικότερα προβλήµατα που καθορίζουν την οικονοµική, πολιτική αλλά και κοινωνική κατάσταση της κάθε χώρας. Την τελευταία δεκαετία στην χώρα µας υπάρχει ένα έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον στο χώρο της τεχνολογίας για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών (Φ/Β) συστηµάτων ικανών να παράγουν φθηνή και ικανή ενέργεια εκµεταλλευόµενα την ενέργεια από τον ήλιο. Ανάλογος προβληµατισµός υπάρχει και στον χώρο του εµπορίου τέτοιων συστηµάτων αφού τα Φ/Β συστήµατα δεν παύουν να είναι και ένα εµπορικό αγαθό. Οι σύγχρονες αντιλήψεις ενισχύουν την όλο και περισσότερο χρήση τους παρόλο που διατυπώνονται και διαφορετικές απόψεις γύρω από την αναγκαιότητά τους. Η παρούσα πτυχιακή εργασία δίνει έµφαση στην αξιοποίηση της δηµοφιλέστερης ανανεώσιµης πηγής ενέργειας, της ηλιακής ενέργειας, από ιδιώτες (νοικοκυριά) και µικρές επιχειρήσεις. Αναφέρεται δηλαδή στα λεγόµενα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήµατα. Η παρούσα εργασία έχει διττό σκοπό: Να παρουσιάσει τις σηµαντικότερες παγκόσµιες και εγχώριες εξελίξεις στον τοµέα της εκµετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας και ειδικότερα στα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήµατα. Να διερευνήσει µέσω πρωτογενούς έρευνας αγοράς, τους σηµαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν µέχρι και σήµερα αλλά και στο µέλλον, τη δυναµική της κρητικής αγοράς των οικιακών φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Με άλλα λόγια, διερευνώνται οι συνθήκες και τις προοπτικές µίας σχετικά νέας για τα Ελληνικά δεδοµένα, ενεργειακής εφαρµογής στις οικίες, η οποία µπορεί να αποτελέσει λύση στο ενεργειακό πρόβληµα της Κρήτης που µέχρι τώρα είναι ενεργειακά εξαρτώµενη από εισαγόµενες πηγές ενέργειας. Για την εργασία ελήφθη υπόψη παλαιότερη πτυχιακή εργασία της συναδέλφου Ζαχαριουδάκη Μαρίας του ΤΕΙ Κρήτης (Ζαχαριουδάκη, 2011) µε ανάλογο θέµα. Η παρούσα πτυχιακή έρχεται να φέρει στο φως νέα δεδοµένα και να συγκρίνει τα ερευνητικά της αποτελέσµατα σε µια άλλη χρονική στιγµή, ώστε να εξαχθούν συµπεράσµατα για τη γενικότερη πρόοδο στην διείσδυση των οικιακών Φ/Β συστηµάτων στην Κρήτη. Στο πλαίσιο αυτό, η πτυχιακή εργασία αρχικά εισάγει τον αναγνώστη στην τρέχουσα ενεργειακή κατάσταση σε εγχώριο και παγκόσµιο επίπεδο (Κεφάλαιο 1), ενώ στο Κεφάλαιο 2 έµφαση δίνεται στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Τα επόµενα δυο 6

7 κεφάλαια εστιάζουν στα φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήµατα και στην παρούσα κατάσταση της εγχώριας αγοράς. Έµφαση δίνεται στα οικιακά Φ/Β συστήµατα. Η µεθοδολογία και τα αποτελέσµατα της πρωτογενούς έρευνας µε ερωτηµατολόγια σε ιδιώτες στην περιοχή της Κρήτης σχετικά µε τα οικιάκα Φ/Β συστήµατα αποτυπώνονται στο Κεφάλαιο 5, ενώ στο τελευταίο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας συνοψίζονται τα κυριότερα συµπεράσµατα. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηλιακή Ενέργεια 2.1. Οι κυριότερες Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) «Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) (ή ήπιες µορφές ενέργειας ή νέες πηγές ενέργειας, ή πράσινη ενέργεια) είναι µορφές εκµεταλλεύσιµης ενέργειας που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεµος, η γεωθερµία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Ο όρος «ήπιες» αναφέρεται σε δυο βασικά χαρακτηριστικά τους. Καταρχάς, για την εκµετάλλευσή τους δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέµβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, όπως µε τις µέχρι τώρα χρησιµοποιούµενες πηγές ενέργειας, αλλά απλώς η εκµετάλλευση της ήδη υπάρχουσας ροής ενέργειας στη φύση. εύτερον, πρόκειται για «καθαρές» µορφές ενέργειας, πολύ «φιλικές» στο περιβάλλον, που δεν αποδεσµεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιµοποιούνται σε µεγάλη κλίµακα. Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται από πολλούς µία αφετηρία για την επίλυση των οικολογικών προβληµάτων που αντιµετωπίζει η Γη. Ως «ανανεώσιµες πηγές» θεωρούνται γενικά οι εναλλακτικές των παραδοσιακών πηγών ενέργειας (π.χ. του πετρελαίου ή του άνθρακα), όπως η ηλιακή και η αιολική. Ο χαρακτηρισµός «ανανεώσιµες» είναι κάπως καταχρηστικός, µιας και ορισµένες από αυτές τις πηγές, όπως η γεωθερµική ενέργεια δεν ανανεώνονται σε κλίµακα χιλιετιών. Σε κάθε περίπτωση οι ΑΠΕ έχουν µελετηθεί ως λύση στο πρόβληµα της αναµενόµενης εξάντλησης των (µη ανανεώσιµων) αποθεµάτων ορυκτών καυσίµων. Τελευταία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και από πολλά µεµονωµένα κράτη, υιοθετούνται νέες πολιτικές για τη χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, που προάγουν τέτοιες εσωτερικές πολιτικές και για τα κράτη µέλη. Οι ΑΠΕ αποτελούν τη βάση του µοντέλου οικονοµικής ανάπτυξης της πράσινης οικονοµίας και κεντρικό σηµείο εστίασης της σχολής των οικολογικών οικονοµικών, η οποία έχει κάποια επιρροή στο οικολογικό κίνηµα.» ( Το ενδιαφέρον για την ευρύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ παρουσιάστηκε αρχικά µετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1979 και παγιώθηκε την τελευταία δεκαετία, µετά τη συνειδητοποίηση των παγκοσµίων περιβαλλοντικών προβληµάτων. πηγές ενέργειας που βασίζονται σε διάφορες φυσικές διαδικασίες όπως: Ο ήλιος, ο άνεµος, οι υδατοπτώσεις, η ενέργεια των, ρευµάτων, ωκεανών, η βιοµάζα, η γεωθερµία. Οι ΑΠΕ συντελούν και στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς έχει πλέον διαπιστωθεί ότι ο ενεργειακός τοµέας είναι ο πρωταρχικά υπεύθυνος για την ρύπανση του περιβάλλοντος. 8

9 Εικόνα 1 : Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Οι κυριότερες µορφές ΑΠΕ είναι οι ακόλουθες: Αιολική ενέργεια Η κινητική ενέργεια που παράγεται από τον άνεµο και µετατρέπεται σε απολήψιµη µηχανική ενέργεια ή / και σε ηλεκτρική ενέργεια. Η εκµετάλλευση της ενέργειας του ανέµου υπήρξε από την αρχαιότητα µια λύση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του ανθρώπου: ιστιοφόρα, ανεµόµυλοι κτλ. Για την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας χρησιµοποιούµε σήµερα τις ανεµογεννήτριες, οι οποίες µετατρέπουν την κινητική ενέργεια του ανέµου σε ηλεκτρική. Η σπουδαιότερη εφαρµογή των ανεµογεννητριών είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία στη συνέχεια διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας. Οι ανεµογεννήτριες χρησιµοποιούνται για την κάλυψη ή τη συµπλήρωση των ενεργειακών αναγκών αποµακρυσµένων εξοχικών κατοικιών, βιοµηχανικών µονάδων, ιστιοφόρων πλοίων κλπ. Στις περιπτώσεις αυτές, για να αντιµετωπιστεί είτε το πρόβληµα της άπνοιας είτε οι αυξηµένες ανάγκες σε ενέργεια κατά τη διάρκεια κάποιων συγκεκριµένων ωρών, η ενέργεια αποθηκεύεται σε ηλεκτρικούς συσσωρευτές (µπαταρίες) προκειµένου να χρησιµοποιηθεί όταν και εφόσον χρειαστεί. Είναι επίσης δυνατό, παράλληλα µε τις ανεµογεννήτριες, να γίνεται χρήση ντιζελογεννητριών (υβριδικά συστήµατα). Το παγκόσµιο δυναµικό αιολικής ενέργειας είναι τεράστιο. «Οι νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας είναι από τις ευνοϊκότερες γεωγραφικές θέσεις παγκοσµίως για την εκµετάλλευση της αιολικής ενέργειας.ο παραδοσιακός ανεµόµυλος µετατρέπει λιγότερη από τη µισή ενέργεια του ανέµου σε ισχύ. Επειδή ο αέρας είναι πολύ αραιότερος από το νερό, τα πτερύγια του ανεµόµυλου πρέπει να είναι 800 φορές µεγαλύτερα από αυτά ενός νερόµυλου, για να κινηθούν µε την ίδια ταχύτητα. Γι αυτό το λόγο σχεδιάζονται νέα µοντέλα αερογεννητριών. Ο ανεµοκινητήρας µοιάζει µε 9

10 έλικα. Αυτός που στηρίζεται σε κάθετο άξονα περιστρέφεται όποια κι αν είναι η κατεύθυνση του ανέµου. Υπάρχει ένας ακόµη τρόπος για την εκµετάλλευση της αιολικής ενέργειας, τα κύµατα της θάλασσας που σχηµατίζονται και αυτά από τον άνεµο. Ένας τρόπος εκµετάλλευσης της ενέργειας τους είναι η χρήση πλωτήρων που ανεβοκατεβαίνουν µε το πέρασµα των κυµάτων. Η κίνηση αυτή θα µπορούσε να θέσει σε λειτουργία µια τουρµπίνα. Βελτιωµένη έκδοση του πλωτήρα αποτελούν οι αρθρωτές «σχεδίες» οι οποίες επηρεάζονται και από την παραµικρότερη κίνηση του νερού.» ( Υδραυλική ενέργεια Η Υδροηλεκτρική Ενέργεια είναι η ενέργεια η οποία στηρίζεται στην εκµετάλλευση της µηχανικής ενέργειας του νερού των ποταµών και της µετατροπής της σε ηλεκτρική ενέργεια µε τη βοήθεια στροβίλων και ηλεκτρογεννητριών. Η ενέργεια αυτή διαχέεται στη φύση από δίνες και ρεύµατα, καθώς το νερό ρέει κατηφορικά σε ρυάκια, χείµαρρους και ποτάµια µέχρι να φτάσει στη θάλασσα. Όσο µεγαλύτερος είναι ο όγκος του αποθηκευµένου νερού και όσο ψηλότερα βρίσκεται, τόσο περισσότερη είναι η ενέργεια που περιέχει. Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι µια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας, που στηρίζεται στην εκµετάλλευση των ποταµών και των τεχνητών ή φυσικών φραγµάτων αξιοποιεί τις υδατοπτώσεις, µε στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και το µετασχηµατισµό της σε απολήψιµη µηχανική ενέργεια. Βιοµάζα «Γενικά, ως βιοµάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά, στον όρο βιοµάζα εµπεριέχεται οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άµεσα ή έµµεσα από το φυτικό κόσµο. Πιο συγκεκριµένα, σ αυτήν περιλαµβάνονται: Οι φυτικές ύλες που προέρχονται είτε από φυσικά οικοσυστήµατα, όπως π.χ. τα αυτοφυή φυτά και δάση, είτε από τις ενεργειακές καλλιέργειες (έτσι ονοµάζονται τα φυτά που καλλιεργούνται ειδικά µε σκοπό την παραγωγή βιοµάζας για παραγωγή ενέργειας) γεωργικών και δασικών ειδών, όπως π.χ. το σόργο το σακχαρούχο, το καλάµι, ο ευκάλυπτος κ.ά., τα υποπροϊόντα και κατάλοιπα της φυτικής, ζωικής, δασικής και αλιευτικής παραγωγής, όπως π.χ. τα άχυρα, στελέχη αραβόσιτου, στελέχη βαµβακιάς, κλαδοδέµατα, κλαδιά δένδρων, φύκη, κτηνοτροφικά απόβλητα, οι κληµατίδες κ.ά., τα υποπροϊόντα που προέρχονται από τη µεταποίηση ή επεξεργασία των υλικών αυτών, όπως π.χ. τα ελαιοπυρηνόξυλα, υπολείµµατα εκκοκκισµού βαµβακιού, το πριονίδι κ.ά., το βιολογικής προέλευσης µέρος των αστικών λυµάτων και σκουπιδιών.είναι αποτέλεσµα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, που µετασχηµατίζει την ηλιακή ενέργεια.» ( 10

11 Γεωθερµική ενέργεια Σύµφωνα µε το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας ο ορισµός της γεωθερµίας είναι «η θερµική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της γης και εµπεριέχεται σε φυσικούς ατµούς, σε επιφανειακά ή υπόγεια θερµά νερά και σε θερµά ξηρά πετρώµατα.» ( Ανάλογα µε τη θερµοκρασία, η γεωθερµική ενέργεια µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε διάφορες εφαρµογές: ηλεκτροπαραγωγή, θέρµανση χώρων, ψύξη και κλιµατισµό, ή µε υδρόψυκτες αντλίες θερµότητας, θέρµανση θερµοκηπίων και εδαφών, ή και για αντιπαγετική προστασία, ιχθυοκαλλιέργειες, βιοµηχανικές εφαρµογές όπως αφαλάτωση, θερµά λουτρά. Η µεγαλύτερη εφαρµογή της γεωθερµικής ενέργειας είναι η θέρµανση των θερµοκηπίων Θερµική ενέργεια Προέρχεται από το εσωτερικό της γης και εµπεριέχεται σε φυσικούς ατµούς, σε επιφανειακά ή υπόγεια θερµά νερά και σε θερµά ξηρά πετρώµατα. Ηλιακή ενέργεια «Η κύρια και πρωταρχική πηγή ενέργειας για τη Γη είναι ο Ήλιος. Η ακτινοβολία του Ήλιου έχει τροφοδοτήσει και εξακολουθεί να τροφοδοτεί µε ενέργεια όλες σχεδόν τις ανανεώσιµες και µη ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Είναι γνωστό ότι η ηλιακή ακτινοβολία, όχι µόνο δίνει φως αλλά επίσης, θερµαίνει τα σώµατα στα οποία προσπίπτει. Λιγότερο γνωστό είναι ότι η ηλιακή ακτινοβολία, αλλάζει και τις ιδιότητες κάποιων υλικών (των ηµιαγωγών) έτσι ώστε να παράγουν ηλεκτρικό ρεύµα. Η ηλιακή ακτινιβολία αξιοποιείται για ενεργειακούς σκοπούς µέσω των: θερµικών πλακών, παθητικών ηλιακών και φωτοβολταϊκών συστηµάτων.υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες που µπορούν να δεσµεύσουν την ηλιακή ενέργεια και να την µετατρέψουν σε κατάλληλη ενέργεια που µπορεί να αξιοποιηθεί είτε σε επίπεδο ηλεκτροπαραγωγής είτε στον οικιακό τοµέα για την παραγωγή ηλεκτρισµού η για τη θέρµανση του νερού και άλλες οικιακές χρήσεις. Αξιοποιείται µέσω τεχνολογιών που εκµεταλλεύονται και τη θερµότητα και τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα του ηλίου.» ( Επίσης: Ενέργεια ωκεανών Οι ωκεανοί µπορούν να µας προσφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας. Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι για να εκµεταλλευτούµε την ενέργεια της θάλασσας: α) από τα κύµατα, η κινητική ενέργεια των κυµάτων µπορεί να περιστρέψει την τουρµπίνα, όπως φαίνεται στο σχήµα 10. Η ανυψωτική κίνηση του κύµατος πιέζει τον αέρα προς τα πάνω, µέσα στο θάλαµο και θέτει σε περιστροφική κίνηση την τουρµπίνα έτσι ώστε η γεννήτρια να παράγει ρεύµα. Αυτός είναι ένας µόνο τύπος εκµετάλλευσης της ενέργειας των κυµάτων. Η παραγόµενη ενέργεια είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες µιας οικίας, ενός φάρου, κ.λπ 11

12 β) από τις παλίρροιες, η αξιοποίηση της παλιρροϊκής ενέργειας χρονολογείται από εκατοντάδες χρόνια πριν, αφού µε τα νερά που δεσµεύονταν στις εκβολές ποταµών από την παλίρροια, κινούνταν νερόµυλοι. Ο τρόπος είναι απλός: Τα εισερχόµενα νερά της παλίρροιας στην ακτή κατά την πληµµυρίδα µπορούν να παγιδευτούν σε φράγµατα, οπότε κατά την άµπωτη τα αποθηκευµένα νερά ελευθερώνονται και κινούν υδροστρόβιλο, όπως στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Τα πλέον κατάλληλα µέρη για την κατασκευή σταθµών ηλεκτροπαραγωγής είναι οι στενές εκβολές ποταµών. Η διαφορά µεταξύ της στάθµης του νερού κατά την άµπωτη και την πληµµυρίδα πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 µέτρα. Σήµερα οι µικροί σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το θαλασσινό νερό βρίσκονται σε πειραµατικό στάδιο. Η ηλεκτρική ενέργεια που µπορεί να παραχθεί είναι ικανή να καλύψει τις ανάγκες µιας πόλης µέχρι και 240 χιλιάδων κατοίκων. Ο πρώτος παλιρροϊκός σταθµός κατασκευάσθηκε στον ποταµό La Rance στις ακτές της Βορειοδυτικής Γαλλίας το 1962 και οι υδροστρόβιλοί του µπορούν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια καθώς το νερό κινείται κατά τη µια ή την άλλη κατεύθυνση. Άλλοι τέτοιοι σταθµοί λειτουργούν στη Ρωσία, στη θάλασσα Barents και στον κόλπο Fuhdy της Νέας Σκοτίας. γ) από τις θερµοκρασιακές διαφορές του νερού, η θερµική ενέργεια των ωκεανών µπορεί επίσης να αξιοποιηθεί µε την εκµετάλλευση της διαφοράς θερµοκρασίας µεταξύ του θερµότερου επιφανειακού νερού και του ψυχρότερου νερού του πυθµένα. Η διαφορά αυτή πρέπει να είναι τουλάχιστον 3,5 ο C. Τα πλεονεκτήµατα από τη χρήση της ενέργειας των ωκεανών, εκτός από "καθαρή" και ανανεώσιµη πηγή ενέργειας, µε τα γνωστά ευεργετήµατα, είναι το σχετικά µικρό κόστος κατασκευής των απαιτούµενων εγκαταστάσεων, η µεγάλη απόδοση (40-70 KW ανά µέτρο µετώπων κύµατος) και η δυνατότητα παραγωγής υδρογόνου µε ηλεκτρόλυση από το άφθονο θαλασσινό νερό που µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως καύσιµο. Στα µειονεκτήµατα αναφέρεται το κόστος µεταφοράς της ενέργειας στη στεριά. Τα κυριότερα πλεονεκτήµατα των ΑΠΕ είναι ( 1. Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συµβάλλουν στη µείωση της εξάρτησης από τους συµβατικούς ενεργειακούς πόρους οι οποίοι µε το πέρασµα του χρόνου εξαντλούνται. 2. Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού σε εθνικό επίπεδο. 3. Είναι γεωγραφικά διεσπαρµένες και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήµατος. Έτσι, δίνετε η δυνατότητα να καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας τα συστήµατα υποδοµής ενώ παράλληλα µειώνονται οι απώλειες µεταφοράς ενέργειας. 4. ίνουν τη δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης µορφής ενέργειας που είναι προσαρµοσµένη στις ανάγκες του χρήστη (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερµότητα χαµηλών θερµοκρασιών έως αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή), επιτυγχάνοντας πιο ορθολογική χρησιµοποίηση των ενεργειακών πόρων. 12

13 5. Έχουν συνήθως χαµηλό λειτουργικό κόστος, το οποίο επιπλέον δεν επηρεάζεται από τις διακυµάνσεις της διεθνούς οικονοµίας και ειδικότερα των τιµών των συµβατικών καυσίµων. 6. Οι επενδύσεις των ΑΠΕ είναι εντάσεως εργασίας, δηµιουργώντας πολλές θέσεις εργασίας ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. 7. Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση υποβαθµισµένων, οικονοµικά και κοινωνικά, περιοχών και πόλο για την τοπική ανάπτυξη, µε την προώθηση επενδύσεων που στηρίζονται στη συµβολή των ΑΠΕ (π,χ. καλλιέργειες θερµοκηπίου µε γεωθερµική ενέργεια). 8. Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό. Εκτός από τα παραπάνω πλεονεκτήµατα οι ΑΠΕ παρουσιάζουν και ορισµένα χαρακτηριστικά που δυσχεραίνουν την αξιοποίηση και ταχεία ανάπτυξή τους ( 1. Το διεσπαρµένο δυναµικό τους είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί σε µεγάλα µεγέθη ισχύος ώστε να µεταφερθεί και να αποθηκευθεί. 2. Έχουν χαµηλή πυκνότητα ισχύος και ενέργειας και συνεπώς για µεγάλη παραγωγή απαιτούνται συχνά εκτεταµένες εγκαταστάσεις. 3. Παρουσιάζουν συχνά διακυµάνσεις στη διαθεσιµότητά τους που µπορεί να είναι µεγάλης διάρκειας απαιτώντας την εφεδρεία άλλων ενεργειακών πηγών ή γενικά δαπανηρές µεθόδους αποθήκευσης. 4. Η χαµηλή διαθεσιµότητά τους συνήθως οδηγεί σε χαµηλό συντελεστή χρησιµοποίησης των εγκαταστάσεων εκµετάλλευσής τους. 5. Το κόστος επένδυσης ανά µονάδα εγκατεστηµένης ισχύος σε σύγκριση µε τις σηµερινές τιµές των συµβατικών καυσίµων παραµένει ακόµη υψηλό.» 2.2. Ηλιακή ενέργεια «Με τον όρο Ηλιακή Ενέργεια χαρακτηρίζουµε το σύνολο των διαφόρων µορφών ενέργειας που προέρχονται από τον Ήλιο. Το φώς και η θερµότητα που ακτινοβολούνται, απορροφούνται από στοιχεία και ενώσεις στη Γη και µετατρέπονται σε άλλες µορφές ενέργειας. Η τεχνολογία σήµερα αξιοποιεί ένα µηδαµινό ποσοστό της καταφθάνουσας στην επιφάνεια του πλανήτη µας ηλιακής ενέργειας µε τριών ειδών συστήµατα: τα θερµικά ηλιακά, τα παθητικά ηλιακά και τα φωτοβολταϊκά συστήµατα.» ( Είναι γνωστό ότι η ηλιακή ακτινοβολία όχι µόνο δίνει φως, αλλά επίσης θερµαίνει τα σώµατα στα οποία προσπίπτει. Λιγότερο γνωστό είναι ότι η ηλιακή ακτινοβολία αλλάζει και τις ιδιότητες κάποιων υλικών (των ηµιαγωγών), που, µε αυτόν τον τρόπο, παράγουν ηλεκτρικό ρεύµα. Αυτό είναι και το "κλειδί" για την περαιτέρω αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας 13

14 για την παραγωγή ηλεκτρισµού. σήµερα, που πραγµατοποιείται µέσω θερµικών ηλιακών, παθητικών ηλιακών και φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Ανάλογα µε τη µετατροπή της ηλιακής ενέργειας για την τελική χρήση της τα συστήµατα αξιοποίησής της διακρίνονται σε: Θερµικά ηλιακά συστήµατα: Η πιο απλή και διαδεδοµένη µορφή των θερµικών ηλιακών συστηµάτων είναι οι γνωστοί σε όλους µας ηλιακοί θερµοσίφωνες, που συλλέγουν την ηλιακή ενέργεια και στη συνέχεια, τη µεταφέρουν µε τη µορφή θερµότητας σε κάποιο ρευστό, όπως το νερό. Η πιο διαδεδοµένη εφαρµογή τους είναι η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, αλλά µπορούν να χρησιµοποιηθούν ακόµη και για τη θέρµανση και ψύξη χώρων µέσω κατάλληλων διατάξεων. Παθητικά ηλιακά συστήµατα: Τα παθητικά ηλιακά συστήµατα αποτελούνται από δοµικά στοιχεία, κατάλληλα σχεδιασµένα και συνδυασµένα µεταξύ τους, ώστε να υποβοηθούν την εκµετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για τον φυσικό φωτισµό των κτιρίων ή για τη ρύθµιση της θερµοκρασίας µέσα σε αυτά. Τα παθητικά ηλιακά συστήµατα αποτελούν την αρχή της Βιοκλιµατικής Αρχιτεκτονικής και µπορούν να εφαρµοσθούν σε όλους σχεδόν τους τύπους κτιρίων. Φωτοβολταϊκά Συστήµατα: Όλοι έχουµε συναντήσει φωτοβολταϊκά συστήµατα σε µικρούς υπολογιστές και ρολόγια. Πρόκειται για συστήµατα που µετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική και που, στις µέρες µας, χρησιµοποιούνται για την ηλεκτροδότηση περιοχών που είναι δύσκολο εφοδιαστούν από το ηλεκτρικό δίκτυο αλλά και αποµονωµένα σπίτια, φάροι κ.λπ. Στην Ελλάδα, η προοπτική ανάπτυξης και εφαρµογής των Φ/Β συστηµάτων είναι τεράστια, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού δυναµικού ηλιακής ενέργειας. Ανάλογα µε τη χρήση του παραγόµενου ρεύµατος, τα Φ/Β κατατάσσονται σε: (α) αυτόνοµα, όπου η παραγόµενη ενέργεια καταναλώνεται εξολοκλήρου από το χρήστη, (β) συνδεδεµένα, όπου η τυχόν πλεονάζουσα ενέργεια που παράγεται ή το σύνολο αυτής διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο της περιοχής. Εικόνα 2 : Φωτοβολταϊκά πάνελ 14

15 2.3. Το φωτοβολταϊκό φαινόµενο Όλοι έχουµε συναντήσει φωτοβολταϊκά συστήµατα σε µικρούς υπολογιστές και ρολόγια. Πρόκειται για συστήµατα που µετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική ενέργεια και που, εδώ και πολλά χρόνια, χρησιµοποιούνται για την ηλεκτροδότηση µη διασυνδεδεµένων στο ηλεκτρικό δίκτυο καταναλώσεων. ορυφόροι, φάροι και αποµονωµένα σπίτια χρησιµοποιούν παραδοσιακά τα φωτοβολταϊκά για την ηλεκτροδότησή τους. Στην Ελλάδα, η προοπτική ανάπτυξης και εφαρµογής των Φ/Β συστηµάτων είναι τεράστια, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού δυναµικού ηλιακής ενέργειας. Η ηλεκτροπαραγωγή από Φωτοβολταϊκά έχει ένα τεράστιο πλεονέκτηµα αποδίδει την µέγιστη ισχύ της κατά τη διάρκεια της ηµέρας που παρουσιάζεται η µέγιστη ζήτηση. Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα αποτελούν µια από τις εφαρµογές των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, µε τεράστιο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. «Η πρώτη παρατήρηση του φωτοβολταϊκού Φ/Β φαινοµένου έγινε το 1839, από τον πειραµατικό Φυσικό Edmund Becquerel, σε ηλεκτρολυτικά υγρά. Πέρασαν περισσότερο από εκατό χρόνια παρατηρήσεων και πειραµατικών προσπαθειών για την ανάδειξη της σηµασίας και του ρόλου του φαινοµένου αυτού και την αξιοποίηση του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το 1954, παρασκευάστηκε η πρώτη Φ/Β κυψελίδα κρυσταλλικού Πυριτίου, µε επαφή ηµιαγωγών, µε απόδοση 4,5% και µετά από µερικούς µήνες 6%, από τους D.M.Chapin,C. S.Fuller και G.L.Pearson. Έκτοτε εντατικοποιήθηκαν οι προσπάθειες για δηµιουργία Φ/Β στοιχείων υψηλής και σταθερής απόδοσης. Σήµερα η τεχνολογία των Φ/Β στοιχείων έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα ωριµότητας, που προδιαγράφουν µε σιγουριά την ευρεία διείσδυση τους, µέσα στην τρέχουσα δεκαετία, στο ενεργειακό δυναµικό κάθε χώρας. Ως πηγές ενέργειας έχουν ως κύρια χαρακτηριστικά την αέναη, αποδοτική και εξαιρετικά ήπια και φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στις ανεπτυγµένες βιοµηχανικά χώρες, έχει δοθεί ήδη σηµαντική βαρύτητα τόσο στον τοµέα της έρευνας και ανάπτυξης της τεχνολογίας του βασικού κυττάρου µετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, όσο και της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών εξαρτηµάτων, που συµπληρώνουν µια ολοκληρωµένη Φ/Β εγκατάσταση. Την προηγούµενη δεκαετία, πολλές από τις χώρες αυτές προχώρησαν στην υλοποίηση πιλοτικών προγραµµάτων Φ/Β εφαρµογών µεγάλης κλίµακας, µε στόχο την απόκτηση σχετικής τεχνογνωσίας και την προετοιµασία τους για δραστηριοποίηση σε έργα αντίστοιχα µεγάλης κλίµακας. Στη χώρα µας, παρά το υψηλό ηλιακό δυναµικό, το µη ενθαρρυντικό, µέχρι πρότινος, θεσµικό πλαίσιο για τα φωτοβολταϊκά, σε συνδυασµό µε το υψηλό, προς το παρόν, κόστος τους, περιόριζε το ενδιαφέρον των πολιτών για την τεχνολογία αυτή. Πρόσφατα, η θέσπισης ευνοϊκότερου νοµοθετικού πλαισίου για τις Α.Π.Ε. (Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας) και ιδιαιτέρως για τα Φ/Β, αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον του κοινού, τόσο για την αυτοπαραγωγή όσο και για επενδύσεις µεγάλης κλίµακας. Παράλληλα, οι υψηλοί ρυθµοί εργοστασιακής παραγωγής Φ/Β πλαισίων διεθνώς κα8ώς και οι αυξανόµενοι ρυθµοί εγκατάστασης τους σε παγκόσµια κλίµακα, ενισχύουν την προοπτική ανάπτυξης νέων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων στο συγκεκριµένο τοµέα. Στα πλαίσια αυτής της προοπτικής, η συµβολή των τριτοβάθµιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων της χώρας µας θα είναι καθοριστική στους τοµείς της εκπαίδευσης και της τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης. 15

16 Εκµεταλλευόµενο το φωτοβολταϊκό φαινόµενο, το φωτοβολταϊκό σύστηµα παράγει ηλεκτρική ενέργεια από την ηλιακή ενέργεια.» ( «Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα αποτελούν µια από τις εφαρµογές των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, µε τεράστιο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Η ευρύτερη έννοια των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας αναφέρεται σε κάθε πηγή που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και ανανεώνεται µέσω φυσικών φαινοµένων µόνιµου κύκλου. Πρόκειται για καθαρές µορφές ενέργειας, πολύ φιλικές προς το περιβάλλον που δεν αποδεσµεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιµοποιούνται σε µεγάλη κλίµακα. Επίσης για την εκµετάλλευση τους δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέµβαση όπως εξόρυξη άντληση καύση αλλά απλώς η εκµετάλλευση της ήδη υπάρχουσας ροής ενέργειας στην φύση. Αυτό σηµαίνει πως πρόκειται για ανεξάντλητες πηγές ενέργειας που βασίζονται σε διάφορες φυσικές διαδικασίες όπως : Ο ήλιος, ο άνεµος, οι υδατοπτώσεις, η ενέργεια των, ρευµάτων, ωκεανών, η βιοµάζα, η γεωθερµία.» ( Η χρήση της ηλιακής ενέργειας διεθνώς Στις ανεπτυγµένες βιοµηχανικά χώρες, έχει δοθεί ήδη σηµαντική βαρύτητα τόσο στον τοµέα της έρευνας και ανάπτυξης της τεχνολογίας του βασικού κυττάρου µετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, όσο και της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών εξαρτηµάτων, που συµπληρώνουν µια ολοκληρωµένη Φ/Β εγκατάσταση. Την προηγούµενη δεκαετία, πολλές από τις χώρες αυτές προχώρησαν στην υλοποίηση πιλοτικών προγραµµάτων Φ/Β εφαρµογών µεγάλης κλίµακας, µε στόχο την απόκτηση σχετικής τεχνογνωσίας και την προετοιµασία τους για δραστηριοποίηση σε έργα αντίστοιχα µεγάλης κλίµακας. Στη χώρα µας, παρά το υψηλό ηλιακό δυναµικό, το µη ενθαρρυντικό, µέχρι πρότινος, θεσµικό πλαίσιο για τα φωτοβολταϊκά, σε συνδυασµό µε το υψηλό, προς το παρόν, κόστος τους, περιόριζε το ενδιαφέρον των πολιτών για την τεχνολογία αυτή. Πρόσφατα, η θέσπισης ευνοϊκότερου νοµοθετικού πλαισίου για τις Α.Π.Ε. (Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας) και ιδιαιτέρως για τα Φ/Β, αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον του κοινού, τόσο για την αυτοπαραγωγή όσο και για επενδύσεις µεγάλης κλίµακας. Παράλληλα, οι υψηλοί ρυθµοί εργοστασιακής παραγωγής Φ/Β πλαισίων διεθνώς κα8ώς και οι αυξανόµενοι ρυθµοί εγκατάστασης τους σε παγκόσµια κλίµακα, ενισχύουν την προοπτική ανάπτυξης νέων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων στο συγκεκριµένο τοµέα. Στα πλαίσια αυτής της προοπτικής, η συµβολή των τριτοβάθµιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων της χώρας µας θα είναι καθοριστική στους τοµείς της εκπαίδευσης και της τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης. Η ευρωπαϊκή νοµοθεσία είναι αντίστοιχη µε την ελληνική. Πολλές πόλεις χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν παράσχει ανάλογα κίνητρα για την εγκατάσταση Φ/Β τόσο σε οικιακές όσο και σε εταιρικές εγκαταστάσεις. «Πρόσφατα, η πόλη µε την µεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Γερµανία, το Φράιµπουργκ, διατηρώντας τον τίτλο της "πράσινης πόλης" ανακοίνωσε την εγκατάσταση Φ/Β σε οικίες και δηµόσια κτίρια, ενώ τον Οκτώβριο του 2008 φιλοξενήθηκε το διεθνές συνέδριο για τα Φ/Β. Οι οικιακοί καταναλωτές στην πόλη πωλούν τα ποσά ενέργειας που περισσεύουν στον παροχέα ηλεκτρικής ενέργειας.»( 16

17 Παρόµοιες προσπάθειες γίνονται, επίσης, στην Νότια Γαλλία και στην Ιταλία, καθώς οι περιοχές αυτές πλεονεκτούν από την άποψη ηµερήσιας ηλιοφάνειας. Προσδοκάται, ωστόσο, η εγκατάσταση Φ/Β και σε βορειότερες περιοχές, ιδιαίτερα όταν βελτιωθεί ο συντελεστής απόδοσής τους. 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η Εφαρµογή των Φωτοβολταϊκών Συστηµάτων 3.1. Η τεχνολογία των Φ/Β συστηµάτων Ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα αποτελείται από ένα ή περισσότερα πάνελ φωτοβολταϊκών στοιχείων, µαζί µε τις απαραίτητες συσκευές και διατάξεις για τη µετατροπή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην επιθυµητή µορφή. Το φωτοβολταϊκό στοιχείο είναι συνήθως τετράγωνο, µε πλευρά mm. υο τύποι πυριτίου χρησιµοποιούνται για την δηµιουργία φωτοβολταϊκών στοιχείων: το άµορφο και το κρυσταλλικό πυρίτιο, ενώ το κρυσταλλικό πυρίτιο διακρίνεται σε µονοκρυσταλλικό ή πολυκρυσταλλικό. Το άµορφο και το κρυσταλλικό πυρίτιο παρουσιάζουν τόσο πλεονεκτήµατα, όσο και µειονεκτήµατα, και κατά τη µελέτη του φωτοβολταϊκού συστήµατος γίνεται η αξιολόγηση των ειδικών συνθηκών της εφαρµογής (κατεύθυνση και διάρκεια της ηλιοφάνειας, τυχόν σκιάσεις κλπ.) ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη τεχνολογία. «Στο εµπόριο διατίθενται φωτοβολταϊκά πάνελ τα οποία δεν είναι παρά πολλά φωτοβολταϊκά στοιχεία συνδεδεµένα µεταξύ τους, επικαλυµµένα µε ειδικές µεµβράνες και εγκιβωτισµένα σε γυαλί µε πλαίσιο από αλουµίνιο σε διάφορες τιµές ονοµαστικής ισχύος, ανάλογα µε την τεχνολογία και τον αριθµό των φωτοβολταϊκών κυψελών που τα αποτελούν. Έτσι, ένα πάνελ 36 κυψελών µπορεί να έχει ονοµαστική ισχύ 70-85W, ενώ µεγαλύτερα πάνελ µπορεί να φτάσουν και τα 200W ή και παραπάνω. Η κατασκευή µιας γεννήτριας κρυσταλλικού πυριτίου µπορεί να γίνει και από ερασιτέχνες, µετά από την προµήθεια των στοιχείων. Το κόστος είναι άπίθανο να είναι χαµηλότερο από την αγορά έτοιµης γεννήτριας, καθώς η προµήθεια ποιοτικών στοιχείων είναι πολύ δύσκολη. Εκτός από το πυρίτιο χρησιµοποιούνται και άλλα υλικά για την κατασκευή των φωτοβολταϊκών στοιχείων, όπως το Κάδµιο - Τελλούριο (CdTe) και ο ινδοδισεληνιούχος χαλκός. Σε αυτές τις κατασκευές, η µορφή του στοιχείου διαφέρει σηµαντικά από αυτή του κρυσταλλικού πυριτίου, και έχει συνήθως τη µορφή λωρίδας πλάτους µερικών χιλιοστών και µήκους αρκετών εκατοστών. Τα πάνελ συνδέονται µεταξύ τους και δηµιουργούν τη φωτοβολταϊκή συστοιχία, η οποία µπορεί να περιλαµβάνει από 2 έως και αρκετές εκατοντάδες φωτοβολταϊκές γεννήτριες. Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από µια Φ/Β συστοιχία είναι συνεχούς ρεύµατος (DC), και για το λόγο αυτό οι πρώτες χρήσεις των φωτοβολταϊκών αφορούσαν εφαρµογές DC τάσης: κλασικά παραδείγµατα είναι ο υπολογιστής τσέπης («κοµπιουτεράκι») και οι δορυφόροι. Με την προοδευτική αύξηση όµως του βαθµού απόδοσης, δηµιουργήθηκαν ειδικές συσκευές οι αναστροφείς (inverters) - που 18

19 σκοπό έχουν να µετατρέψουν την έξοδο συνεχούς τάσης της Φ/Β συστοιχίας σε εναλλασσόµενη τάση. Με τον τρόπο αυτό, το Φ/Β σύστηµα είναι σε θέση να τροφοδοτήσει µια σύγχρονη εγκατάσταση (κατοικία, θερµοκήπιο, µονάδα παραγωγής κλπ.) που χρησιµοποιεί κατά κανόνα συσκευές εναλλασσόµενου ρεύµατος(ac).»( Εικόνα 3 : Εγκατάσταση οικιακών Φ/Β συστηµάτων 3.2. Οφέλη/ Μειονεκτήµατα των Φ/Β συστηµάτων Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα έχουν τα εξής οφέλη ( Είναι πολύ φιλικά προς το περιβάλλον, έχοντας ουσιαστικά µηδενικά κατάλοιπα και απόβλητα. Βασίζονται στην ηλιακή ακτινοβολία, η οποία δεν πρόκειται να εξαντληθεί ποτέ, σε αντίθεση µε τα ορυκτά καύσιµα. Μπορούν να βοηθήσουν την ενεργειακή αυτάρκεια µικρών και αναπτυσσόµενων χωρών, καθώς και να αποτελέσουν την εναλλακτική πρόταση σε σχέση µε την οικονοµία του πετρελαίου. Είναι ευέλικτες εφαρµογές που µπορούν να παράγουν ενέργεια ανάλογη µε τις ανάγκες του επί τόπου πληθυσµού, καταργώντας την ανάγκη για τεράστιες µονάδες παραγωγής ενέργειας (καταρχήν για την ύπαιθρο) αλλά και για µεταφορά της ενέργειας σε µεγάλες αποστάσεις. Ο εξοπλισµός είναι απλός στην κατασκευή και τη συντήρηση και έχει µεγάλο χρόνο ζωής. Επιδοτούνται από τις περισσότερες κυβερνήσεις. Η ηλιακή ενέργεια είναι ανεξάντλητη ενεργειακή πηγή, διατίθεται παντού και δεν στοιχίζει απολύτως τίποτα Με την κατάλληλη γεωγραφική κατανοµή, κοντά στους αντίστοιχους καταναλωτές ενέργειας, τα Φ/Β συστήµατα µπορούν να εγκατασταθούν χωρίς να απαιτείται ενίσχυση του δικτύου διανοµής 19

20 Η λειτουργία του συστήµατος είναι ολοσχερώς αθόρυβη Έχουν σχεδόν µηδενικές απαιτήσεις συντήρησης Έχουν µεγάλη διάρκεια ζωής: οι κατασκευαστές εγγυώνται τα «κρύσταλλα» για χρόνια λειτουργίας Υπάρχει πάντα η δυνατότητα µελλοντικής επέκτασης, ώστε να ανταποκρίνονται στις αυξανόµενες ανάγκες των χρηστών Μπορούν να εγκατασταθούν πάνω σε ήδη υπάρχουσες κατασκευές, όπως είναι π.χ. η στέγη ενός σπιτιού ή η πρόσοψη ενός κτιρίου. ιαθέτουν ευελιξία στις εφαρµογές: «τα Φ/Β συστήµατα λειτουργούν άριστα τόσο ως αυτόνοµα συστήµατα, όσο και ως αυτόνοµα υβριδικά συστήµατα όταν συνδυάζονται µε άλλες πηγές ενέργειας (συµβατικές ή ανανεώσιµες) και συσσωρευτές για την αποθήκευση της παραγόµενης ενέργειας. Επιπλέον, ένα µεγάλο πλεονέκτηµα του Φ/Β συστήµατος είναι ότι µπορεί να διασυνδεθεί µε το δίκτυο ηλεκτροδότησης (διασυνδεδεµένο σύστηµα), καταργώντας µε τον τρόπο αυτό την ανάγκη για εφεδρεία και δίνοντας επιπλέον τη δυνατότητα στον χρήστη να πωλήσει τυχόν πλεονάζουσα ενέργεια στον διαχειριστή του ηλεκτρικού δικτύου, όπως ήδη γίνεται στο Φράιµπουργκ της Γερµανίας.» Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα έχουν τα εξής µειονεκτήµατα: Έχουν αρκετά µικρό συντελεστή απόδοσης, συνεπώς απαιτείται αρκετά µεγάλο αρχικό κόστος εφαρµογής σε µεγάλη επιφάνεια γης. Γι' αυτό το λόγο µέχρι τώρα χρησιµοποιούνται σαν συµπληρωµατικές πηγές ενέργειας. Για τον παραπάνω λόγο προς το παρόν δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών µεγάλων αστικών κέντρων. Η παροχή και απόδοση της ηλιακής ενέργειας εξαρτάται από την εποχή του έτους αλλά και από το γεωγραφικό πλάτος και το κλίµα της περιοχής στην οποία εγκαθίστανται. «Ως µειονέκτηµα θα µπορούσε να καταλογίσει κανείς στα φωτοβολταϊκά συστήµατα το κόστος τους, το οποίο, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις παραµένει ακόµη αρκετά υψηλό. Μια γενική ενδεικτική τιµή είναι 6000 ευρώ ανά εγκατεστηµένο κιλοβάτ (kw) ηλεκτρικής ισχύος. Λαµβάνοντας υπόψη ότι µια τυπική οικιακή κατανάλωση απαιτεί από 1,5 έως 3,5 κιλοβάτ, το κόστος της εγκατάστασης δεν είναι αµελητέο. Το ποσό αυτό, ωστόσο, µπορεί να αποσβεστεί σε περίπου 5-6 χρόνια και το Φ/Β σύστηµα θα συνεχίσει να παράγει δωρεάν ενέργεια για τουλάχιστον άλλα 25χρόνια. Ωστόσο, τα πλεονεκτήµατα είναι πολλά, και το ευρύ κοινό έχει αρχίσει να στρέφεται όλο και πιο πολύ στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και στα φωτοβολταϊκά ειδικότερα, για την κάλυψη ή την συµπλήρωση των ενεργειακών του αναγκών.» ( 20

21 3.3. Εφαρµογές των φωτοβολταϊκών συστηµάτων Οι εφαρµογές των Φ/Β συστηµάτων είναι πολλές και αφορούν όλους τους τοµείς στους οποίους ο άνθρωπος χρειάζεται ενέργεια. Μια τεράστια ποικιλία καταναλωτικών προϊόντων µε ευρύτατο πλήθος χρήσεων είναι δυνατόν να εκµεταλλευτεί και να αξιοποιήσει τις εφαρµογές των Φ/Β. Γενικότερα τα Φ/Β είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν οπουδήποτε κρίνεται απαραίτητη η αυτόνοµη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος σε µικρές ποσότητες. Πιο συγκεκριµένα µπορούν να αναφερθούν οι ακόλουθες εφαρµογές: υπολογιστές τσέπης, φορητές ηλεκτρικές συσκευές (λαµπτήρες, τηλεοράσεις, ψυγεία, κλπ), τροχόσπιτα και σκάφη αναψυχής. Στις τηλεπικοινωνίες µπορούν να υποστηριχτούν ραδιοτηλεοπτικοί αναµεταδότες, τηλεφωνικά συστήµατα και αυτόνοµοι τηλεφωνικοί θάλαµοι, συστήµατα ελέγχου και τηλεδιαχείρισης, καθώς και µετεωρολογικοί σταθµοί. Τα Φ/Β αποτελούν ιδανική λύση για περιοχές όπου είναι απαραίτητη η εγκατάσταση τέτοιων τηλεπικοινωνιακών συστηµάτων και δεν είναι δυνατή η σύνδεση µε το ηλεκτρικό δίκτυο. Άλλο παράδειγµα, εγκαθιστώντας φωτοβολταϊκά σε χώρους στάθµευσης επιτυγχάνεται ταυτόχρονα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργεια και σκίαση για τα σταθµευµένα αυτοκίνητα. Σε χώρους στάθµευσης είναι δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας µε τη χρήση της διαθέσιµης επιφάνειας επάνω από τα οχήµατα χωρίς να απαιτείται αποκλειστική χρήση γης για ηλεκτροπαραγωγή. Ακόµη, εγκαθιστώντας Φ/Β συστήµατα επιτυγχάνεται ακόµη µια πηγή εσόδων καθώς η παροχή υπηρεσιών σκιασµένης στάθµευσης είναι βελτιωµένη και τιµολογείται ανάλογα. Η τεχνολογία των Φ/Β είναι µια εξαιρετική λύση και για το φωτισµό εξωτερικών χώρων. Η αποφυγή ηλεκτρολογικής εγκατάστασης σύνδεσης µε το δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος που για λόγους ασφαλείας πρέπει να είναι στεγανή, αποδεικνύεται ένα σηµαντικό όφελος. Με τη χρήση των Φ/Β εξασφαλίζεται συνεχής παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος κατά την διάρκεια της ηµέρας που συσσωρεύετε προκειµένου να καταναλωθεί τη νύχτα. Ένα τέτοιο σύστηµα εξωτερικού φωτισµού περιλαµβάνει το φωτοβολταϊκό στοιχείο, τον συσσωρευτή, όπως επίσης και φωτοκύτταρο για την αυτόµατη του φωτιστικού σώµατος µε τη δύση του ήλιου. Μια µεγάλη ποικιλία κάλυψης εφαρµογών µπορεί να επιτευχθεί, όπως φωτισµός δρόµων, αγροκτήµατα, κήποι, πάρκινγκ, στάσεις λεωφορείων, τηλεφωνικοί θάλαµοι, συστήµατα σηµατοδότησης, διαφηµιστικές πινακίδες, συστήµατα φωτισµού ασφαλείας ( Επιπλέον τα Φ/Β συστήµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν και στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις. Η εφαρµογή των φ/β στοιχείων αποτελεί ιδανική λύση για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος σε αποµακρυσµένες αγροτικές περιοχές όπου δεν υπάρχει σύνδεση µε το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Έτσι, µια µεγάλη κατηγορία αγροτικών εφαρµογών (όπως φωτισµός, άντληση νερού, θέρµανση θερµοκηπίων) µπορούν να υποστηριχτούν. Φυσικά η κυριότερη εφαρµογή των Φ/Β συστηµάτων είναι εκείνη που αφορά τη µαζική παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος που διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο µιας χώρας, µε στόχο να βοηθήσει στην απεξάρτηση από το πετρέλαιο και άλλες περιβαλλοντικά και οικονοµικά ασύµφορες πηγές ενέργειας (όπως αναφέρθηκε στο Κεφάλαιο 1 της παρούσας). 21

22 Στην περίπτωση της Ελλάδας, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος από την ηλιακή ενέργεια επιτυγχάνεται µέσω µεγάλων Φ/Β επενδύσεων (Φ/Β πάρκα) και οικιακών Φ/Β συστηµάτων. Η εγκατάσταση Φ/Β συστηµάτων στον οικιακό-κτιριακό τοµέα ξεκίνησε στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία. Ιδιαίτερα από το 2009 ισχύει στην Ελλάδα το επιδοτούµενο πρόγραµµα οικιακών φωτοβολταϊκών σε στέγες το οποίο απευθύνεται σε ιδιώτες και πολύ µικρές επιχειρήσεις. Η επιδότηση δίδεται µε την µορφή ενίσχυσης αγοράς της παραγόµενης ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήµατα και αποσκοπεί στην γρήγορη απόσβεση του συστήµατος και την εξασφάλιση ενός σταθερού µηνιαίου εισοδήµατος για τον καταναλωτή ως επιβράβευση για την παραγωγή και διάθεση πράσινης ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας (ΣΕΦ, 2010). Η εγκατάσταση Φ/Β συστηµάτων στον οικιακό-κτιριακό τοµέα αφορά ιδιώτες και πολύ µικρές επιχειρήσεις που επιθυµούν να εγκαταστήσουν Φ/Β συστήµατα µε ισχύ έως 10KW. Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα τοποθετούνται σε ταράτσες, στέγες ή στέγαστρα βεραντών των κτιρίων καθώς και σε προσόψεις κτιρίων, σκίαστρα και βοηθητικούς χώρους κτιρίων (αποθήκες-χώροι στάθµευσης). H παραγόµενη ενέργεια πωλείται στην ΕΗ σε συγκεκριµένη τιµή για 25 χρόνια και τα έσοδα από την πώληση της παραγόµενης ενέργειας είναι αφορολόγητα (σταθερή τιµή αγοράς της παραγόµενης ενέργειας προς 0,55 /κιλοβατώρα αναπροσαρµοζόµενη κάθε έτος προς τα πάνω) Μεγάλες Επενδύσεις (Φ/Β Πάρκα) Ο νέος νόµος για τα φωτοβολταϊκά για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ - φωτοβολταικα παρκα-ανεµογεννητριες) που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2010 (Ν. 3851/2010, ΦΕΚ 85Α, ), επιφέρει σηµαντικές αλλαγές σε ότι αφορά στην αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Ο νέος νόµος για τα φωτοβολταϊκά θα πρέπει να ερµηνευτεί σε συνδυασµό µε προηγούµενους νόµους και ρυθµίσεις αλλά και υπό το πρίσµα αναµενόµενων υπουργικών αποφάσεων που προβλέπει, ώστε να έχει κανείς µια ξεκάθαρη εικόνα του νέου επενδυτικού τοπίου. Ορίζεται, ως εθνικός στόχος, η κάλυψη µε ΑΠΕ -φωτοβολταικα παρκαανεµογεννητριες του 40% τουλάχιστον της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ως το Αυτό είναι κατ' αρχήν πολύ θετικό. Το µερίδιο όµως των φωτοβολταϊκών στο µίγµα των ΑΠΕ -φωτοβολταικα παρκα-ανεµογεννητριες θα καθοριστεί µε υπουργική απόφαση, η οποία σύµφωνα µε το νόµο θα πρέπει να εκδοθεί ως τις αρχές Σεπτεµβρίου Αν το µερίδιο των φωτοβολταϊκών οριστεί σε ένα αξιοπρεπές ποσοστό, τότε ο νέος νόµος για τα φωτοβολταϊκά µπορεί να βοηθήσει την ανάπτυξη της αγοράς. Αν όµως το ποσοστό αυτό είναι µικρό και υπολείπεται του δυναµικού της αγοράς, τότε οι όποιες θετικές ρυθµίσεις του νέου νόµου καθίστανται πρακτικά ανενεργές. Η παρατήρηση αυτή είναι κρίσιµη για οτιδήποτε περιγραφεί παρακάτω. Ο νέος νόµος για τα φωτοβολταϊκά απλοποιεί κάποιες από τις παλιές διαδικασίες αδειοδότησης. Συγκεκριµένα, δεν απαιτείται πλέον άδεια παραγωγής ή άλλη διαπιστωτική απόφαση (γνωστή και ως "εξαίρεση") για φωτοβολταϊκά συστήµατα ισχύος έως 1 MWp. Για φωτοβολταϊκά συστήµατα ισχύος µεγαλύτερης του 1 MWp απαιτείται η έκδοση άδειας παραγωγής η οποία εκδίδεται από τη ΡΑΕ (και όχι από τον υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής όπως ίσχυε µέχρι 22

23 σήµερα). Για τα συστήµατα που απαιτείται άδεια παραγωγής, απαιτείται επίσης η έκδοση άδειας εγκατάστασης και άδειας λειτουργίας όπως και στο παρελθόν. Επίσης, δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση για συστήµατα που εγκαθίστανται σε κτίρια και οργανωµένους υποδοχείς βιοµηχανικών δραστηριοτήτων. Για συστήµατα που εγκαθίστανται σε γήπεδα (οικόπεδα και αγροτεµάχια), δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση για συστήµατα έως 500 KWp εφόσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις. Για τα συστήµατα αυτά, απαιτείται ειδική περιβαλλοντική εξαίρεση ("βεβαίωση απαλλαγής από ΕΠΟ") από την αρµόδια Περιφέρεια, η οποία, σύµφωνα µε το νόµο, δίνεται σε 20 µέρες από την υποβολή της σχετικής αίτησης. Για όσα συστήµατα εγκαθίστανται σε γήπεδα, απαιτείται ΕΠΟ εφόσον εγκαθίστανται σε περιοχές Natura, παράκτιες ζώνες (100µ από οριογραµµή αιγιαλού) και σε γήπεδα που γειτνιάζουν σε απόσταση µικρότερη από εκατόν πενήντα (150) µέτρα, µε άλλο γήπεδο για το οποίο έχει εκδοθεί άδεια παραγωγής ή απόφαση ΕΠΟ ή Προσφορά Σύνδεσης φωτοβολταϊκού σταθµού και η συνολική ισχύς των σταθµών υπερβαίνει τα 500KWp. Για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων δεν απαιτείται οικοδοµική άδεια, αλλά έγκριση εργασιών δόµησης µικρής κλίµακας από την αρµόδια ιεύθυνση Πολεοδοµίας. Στις συµβάσεις σύνδεσης που συνάπτει ο αρµόδιος ιαχειριστής µε τους φορείς φωτοβολταϊκών σταθµών που εξαιρούνται από τη λήψη άδειας παραγωγής, καθορίζεται προθεσµία σύνδεσης στο Σύστηµα ή ίκτυο, η οποία είναι αποκλειστική, και ορίζεται εγγύηση ή ποινική ρήτρα που καταπίπτει αν ο φορέας δεν υλοποιήσει τη σύνδεση εντός της καθορισθείσας προθεσµίας. Το ύψος της εγγύησης θα καθοριστεί µε υπουργική απόφαση ως τις αρχές Αυγούστου Από την εγγύηση αυτή απαλλάσσονται όσα έργα αφορούν εγκαταστάσεις σε κτίρια και όσοι σταθµοί έχουν υπογράψει σύµβαση σύνδεσης πριν τις (ηµεροµηνία ισχύος του νέου νόµου 3851/2010). Σηµειωτέον ότι, από τον Φεβρουάριο του 2010, δεν υπάρχουν πια επιδοτήσεις για τα φωτοβολταϊκά από τον αναπτυξιακό νόµο, όπως ίσχυε παλαιότερα. εδοµένης όµως της πτώσης των τιµών που παρατηρείται και αναµένεται να συνεχιστεί µακροχρόνια, οι επενδύσεις είναι βιώσιµες και κερδοφόρες και µόνο µε την ταρίφα που παρέχεται από το νόµο και περιγράφεται στον παραπάνω πίνακα. Ένα ζήτηµα που απασχόλησε στο παρελθόν πολλούς επενδυτές είναι η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας. Ο νέος νόµος για τα φωτοβολταϊκά προβλέπει πλέον τα εξής: Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθµούς σε αγροτεµάχια της Αττικής που χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, καθώς και σε περιοχές της Επικράτειας που έχουν ήδη καθοριστεί ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας από εγκεκριµένα Γενικά Πολεοδοµικά Σχέδια (Γ. Π. Σ.) ή Σχέδια Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) του ν. 2508/1997 (ΦΕΚ 124 Α'), καθώς και Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) του άρθρου 29 του ν. 1337/1983 (ΦΕΚ 33 Α'), εκτός αν διαφορετικά προβλέπεται στα εγκεκριµένα αυτά σχέδια. Με την επιφύλαξη του προηγούµενου εδαφίου, επιτρέπεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθµούς σε αγροτεµάχια που χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας. Στην περίπτωση αυτή η άδεια χορηγείται 23

24 µόνον αν οι φωτοβολταϊκοί σταθµοί για τους οποίους έχουν ήδη εκδοθεί άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή, σε περίπτωση απαλλαγής, δεσµευτικές προσφορές σύνδεσης από τον αρµόδιο ιαχειριστή, καλύπτουν εδαφικές εκτάσεις που δεν υπερβαίνουν το 1% του συνόλου των καλλιεργούµενων εκτάσεων του συγκεκριµένου νοµού. Για την εφαρµογή της διάταξης του προηγούµενου εδαφίου χρησιµοποιούνται τα στοιχεία της Ετήσιας Γεωργικής Στατιστικής Έρευνας του έτους 2008 της Γενικής Γραµµατείας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδας. Για τον υπολογισµό της κάλυψης λαµβάνεται υπόψη η οριζόντια προβολή επί του εδάφους των φωτοβολταϊκών στοιχείων. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής είναι δυνατόν να ορίζονται όροι και προϋποθέσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθµών σε αγροτεµάχια που χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, περιλαµβανοµένων της µέγιστης κάλυψης εδάφους ανά σταθµό, των ελάχιστων αποστάσεων από τα όρια του γηπέδου του σταθµού, περιορισµών στον τρόπο θεµελίωσης και υποχρεώσεων για την αποκατάσταση του γηπέδου µετά την αποξήλωση των φωτοβολταϊκών σταθµών Οικιακά συστήµατα «Από 1η Ιουλίου 2009 ισχύει ένα πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ για την εγκατάσταση µικρών φωτοβολταϊκών συστηµάτων στον οικιακό-κτιριακό τοµέα. Με το πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ αυτό δίνονται κίνητρα µε τη µορφή ενίσχυσης της παραγόµενης ηλιακής κιλοβατώρας, ώστε ο οικιακός καταναλωτής να κάνει απόσβεση του συστήµατος που εγκατέστησε και να έχει και ένα λογικό κέρδος. Εικόνα 4 : Οικιακό Φ/Β Σύστυµα Το πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ αφορά οικιακούς καταναλωτές που επιθυµούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά ισχύος έως 10 κιλοβάτ (KWp) στο δώµα ή τη στέγη κτιρίου, συµπεριλαµβανοµένων των στεγάστρων βεραντών. Για να ενταχθούν στο πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ, θα πρέπει να έχουν στην κυριότητά τους το χώρο στον οποίο εγκαθίσταται το φωτοβολταϊκό σύστηµα. Στη πρώτη φάση, το πρόγραµµα ισχύε µόνο για το ηπειρωτικό δίκτυο και για τα νησιά εκείνα που είναι διασυνδεδεµένα στο δίκτυο αυτό (π.χ. Εύβοια, Ιόνια, 24

25 Σποράδες, νησιά Αργοσαρωνικού). Εξαιρούνταν τα λεγόµενα µη διασυνδεδεµένα νησιά (Κρήτη, ωδεκάνησα, Κυκλάδες, νησιά ΒΑ Αιγαίου) τα οποία εντάχθηκαν στο πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ σε δεύτερη φάση. Για τις πολυκατοικίες θα πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω όροι. Είτε να συµφωνήσουν εγγράφως οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες, είτε το φωτοβολταϊκό να εγκατασταθεί εξ ονόµατος όλων των ιδιοκτητών (τους οποίους στην περίπτωση αυτή εκπροσωπεί ο διαχειριστής). Σε κάθε πολυκατοικία µπορεί να µπει ένα µόνο σύστηµα. Αν η ταράτσα είναι κοινόκτητη και οι κύριοι του χώρου αυτού θέλουν να την παραχωρήσουν σε κάποιο άλλο ιδιοκτήτη του κτιρίου που δεν έχει δικαιώµατα στην ταράτσα, µπορούν να το κάνουν. Όλη η παραγόµενη από το φωτοβολταϊκό ηλεκτρική ενέργεια διοχετεύεται στο δίκτυο της ΕΗ και ο οικιακός µικροπαραγωγός ενέργειας πληρώνεται γι' αυτή µε 55 λεπτά την κιλοβατώρα (0,55 /kwh), τιµή που είναι εγγυηµένη για 25 χρόνια. Ο οικιακός µικροπαραγωγός ενέργειας συνεχίζει να αγοράζει ρεύµα από τη ΕΗ και να το πληρώνει στην τιµή που το πληρώνει και σήµερα (περίπου λεπτά την κιλοβατώρα). Στην πράξη αυτό σηµαίνει ότι η ΕΗ θα εγκαταστήσει ένα νέο µετρητή για να καταγράφει την παραγόµενη ενέργεια. Αν, για παράδειγµα, στο δίµηνο το φωτοβολταϊκό παράγει ηλεκτρική ενέργεια αξίας 300 και στο κτίριο καταναλώνεται ενέργεια αξίας 100, θα έρθει πιστωτικός λογαριασµός 200, ποσό που θα καταθέσει η ΕΗ στον τραπεζικό λογαριασµό του ιδιοκτήτη του φωτοβολταϊκού.» ( ύο είναι οι προϋποθέσεις για να ενταχθεί κανείς στο πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ: 1. Να έχει µετρητή της ΕΗ στο όνοµά του (ή στον κοινόχρηστο λογαριασµό της πολυκατοικίας αν επιλεγεί η συλλογική εγκατάσταση). 2.Να καλύπτει µέρος των αναγκών σε ζεστό νερό από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακό θερµοσίφωνα, βιοµάζα, γεωθερµική αντλία θερµότητας). Μια ιδιαίτερα σηµαντική ρύθµιση είναι ότι ο οικιακός παραγωγός ηλιακού ηλεκτρισµού δεν θεωρείται πια επιτηδευµατίας, µε άλλα λόγια απαλλάσσεται από το άνοιγµα βιβλίων στην εφορία. Όπως αναφέρει η σχετική κοινή υπουργική απόφαση, "δεν υφίστανται για τον κύριο του φωτοβολταϊκού συστήµατος φορολογικές υποχρεώσεις για τη διάθεση της ενέργειας αυτής στο δίκτυο". Με άλλα λόγια, τα όποια έσοδα έχει ο οικιακός µικροπαραγωγός από την πώληση της ενέργειας δεν φορολογούνται. Η µόνη άδεια που χρειάζεται είναι η έγκριση εκτέλεσης εργασιών µικρής κλίµακας που την παίρνει κανείς από την Πολεοδοµία. Ανάλογο πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ αφορά και τις πολύ µικρές επιχειρήσεις που επιθυµούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά ισχύος έως 10 κιλοβάτ (KWp) στο δώµα ή τη στέγη κτιρίου, συµπεριλαµβανοµένων των στεγάστρων βεραντών. Για να ενταχθούν στο πρόγραµµα για τα φωτοβολταϊκά - ΑΠΕ, θα πρέπει να έχουν στην κυριότητά τους το χώρο στον οποίο εγκαθίσταται το φωτοβολταϊκό σύστηµα. Πολύ µικρή επιχείρηση είναι αυτή που απασχολεί έως 10 άτοµα και έχει κύκλο εργασιών και σύνολο ενεργητικού έως 2 εκατοµµύρια ετησίως. 25