Έργο: «Χέρια» Καλλιτέχνης: Μπάμπης Βενετόπουλος. Μοτίβο: Ερώτηση, εξέταση, έρευνα. Μάθημα: Θρησκευτικά

Transcript

1 Έργο: «Χέρια» Καλλιτέχνης: Μπάμπης Βενετόπουλος Μοτίβο: Ερώτηση, εξέταση, έρευνα Μάθημα: Θρησκευτικά Κοιτάζοντας το έργο του Βενετόπουλου αναρωτιόμουν πως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στη διδακτική πράξη. Σε ποιες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (εκεί που ανήκω); Για ποιες ενότητες; Μερικές προτάσεις-ιδέες πριν αναλύσω το προσωπικό μου σενάριο: 1. Στην Α Γυμνασίου «Βαβυλώνια αιχμαλωσία: Ο λαός στην εξορία» (ΔΕ22), όπου ο πίνακας μπορεί να αξιοποιηθεί κυριολεκτικά (οι Ισραηλίτες οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στη Βαβυλώνα) αλλά και μεταφορικά (η άμυνα που ανέπτυξαν στην εξορία για να προφυλάξουν την ταυτότητά τους, μεταβλήθηκε σε βρόγχο). 2. Στην Β Γυμνασίου «Ο ευσεβής πλούσιος και ο Ζακχαίος» (ΔΕ 18): Ο ευσεβής πλούσιος επέλεξε τον αυτοπεριορισμό και τον εγκλεισμό του στα υλικά αγαθά παρά το γεγονός ότι ο Χριστός του πρότεινε τον τρόπο για να κόψει το «συρματόπλεγμα» (απαλλαγή από τον πλούτο). «Η Κυριακή Προσευχή» (ΔΕ 19): Στην ενότητα αυτή πάντα αξιοποιώ και την παραβολή του «Φαρισαίου και του Τελώνη», όπου μπορούμε να αξιοποιήσουμε τον πίνακα παρομοιάζοντας τον

2 Φαρισαίο με τα «Χέρια» του Βενετόπουλου και τον Τελώνη με τα «Χέρια» του Ντύρερ. Σύγκριση των δύο πινάκων. 3. Στην Γ Γυμνασίου «Η Αποστολική Σύνοδος: συλλογική λήψη αποφάσεων» (ΔΕ 7): Αυτό είναι το βασικό μου σενάριο. Βλ. ανάλυση παρακάτω. 4. Στην Α Λυκείου «Το μυστήριο της Μετάνοιας» (ΔΕ 24): Οι πράξεις μας, οι επιλογές μας, οι αποφάσεις που παίρνουμε, πολλές φορές ακόμα και εις βάρος της συνείδησής μας, μας εγκλωβίζουν σε μία ζωή που δύσκολα αντέχουμε. Το μυστήριο της Μετάνοιας έρχεται να κόψει το «σύρμα» και να αποκαταστήσει τις πληγές που έχει δημιουργήσει το χρόνιο δέσιμό μας. Ενδείκνυται επίσης η αξιοποίησή του για ολόκληρο το Κεφάλαιο Δ «Παραθρησκευτικά φαινόμενα και φιλοσοφικές οργανώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα» (Μαγεία, Σατανισμός, Πνευματισμός- Εσωτερισμός-Δεισιδαιμονία-Προλήψεις-Μασονία): Τα φαινόμενα αυτά εγκλωβίζουν όχι μόνο ψυχικά πνευματικά τον άνθρωπο-θύμα αλλά και υλικά αφού συνήθως ακολουθούνται από οικονομική αφαίμαξη ή παράνομες έως εγκληματικές πράξεις. 5. Για τη Β Λυκείου «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;» (ΔΕ 11) που μπορεί να συνδυαστεί με το «Φανατισμός και ανεξιθρησκία» (ΔΕ 21), αφού ο φανατισμός είναι πολυπρόσωπος και πολύμορφος εγκλωβίζοντας τον άνθρωπο σε στερεότυπα και προκαταλήψεις από τις οποίες είναι πολύ δύσκολο όχι μόνο να αποκοπεί αλλά απλώνοντας το χέρι σε κάποιον καταφέρνει να τον κρατήσει σφικτά δένοντας τον συνήθως με «πλύση εγκεφάλου». Δε θέλω να επεκταθώ σε φαινόμενα που σήμερα, περισσότερο από ποτέ, κάνουν εκ νέου την εμφάνισή τους. 6. Για τη Γ Λυκείου οι ενότητες που μπορεί να λειτουργήσει ο συγκεκριμένος πίνακας είναι όλες! Σε όλες υπάρχει ένα πρόβλημα, τίθεται ένα δίλημμα, (δέσιμο χεριών) και δίνεται ή καλούμαστε να βρούμε μία λύση (αποτίναξη του συρματοπλέγματος). *************

3 Το δικό μου σενάριο Μάθημα: Θρησκευτικά Τάξη: Γ Γυμνασίου Ενότητα 7: «Η Αποστολική Σύνοδος: συλλογική λήψη αποφάσεων» Αφόρμηση: Ο πίνακας Τρόπος εργασίας: Τρεις ομάδες ανά βασική ερώτηση (με τα υποερωτήματα που θα τους έδινα για διευκόλυνση). Ερωτήσεις: Α. Τι βλέπετε: Παρατηρήστε προσεκτικά τον πίνακα. Τι σας κάνει εντύπωση; (Χέρια κρατημένα σφικτά και δεμένα με συρματόπλεγμα, γυμνά, ανδρικά, όχι ιδιαίτερα περιποιημένα). Β. Τι σκέφτεστε γι αυτό που βλέπετε: Τα χέρια ανήκουν στον ίδιο άνθρωπο; Θα μπορούσαν ν ανήκουν σε δύο; (Θα μπορούσαν ν ανήκουν σε δύο διαφορετικούς ανθρώπους). Γιατί κρατιούνται με τόση δύναμη/ένταση; Γιατί τα χέρια είναι γυμνά; Γιατί ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ανδρικά χέρια;

4 Γ. Τι είναι αυτό που σας κάνει να αναρωτιέστε; Αν τα χέρια ανήκουν στον ίδιο άνθρωπο, πως κατάφερε να δεθεί; Αν ανήκουν σε διαφορετικούς, ποιός και γιατί θα ήθελε να τους έχει ενωμένους με τέτοιο επώδυνο τρόπο; Μήπως δέθηκαν οικειοθελώς αλληλοβοηθούμενοι; Γιατί είναι δεμένοι με συρματόπλεγμα και όχι με κάποιο άλλο υλικό; Το κράτημα των χεριών προηγήθηκε ή ακολούθησε (εκ των πραγμάτων) του δεσίματος; Γιατί το συρματόπλεγμα εκτείνεται και πέραν των χεριών; Που νομίζετε ότι στερεώνεται; Ποιος θα μπορούσε να κόψει το σύρμα; (κάποιος τρίτος, οι ίδιοι με τα ελεύθερα χέρια τους αν τους έδινε κάποιος ή κατευθύνονταν προς ένα κοφτήρι). Με τι τρόπο; (βίαιο, γρήγορο, προσεκτικό, απρόσεκτο). Τι νομίζετε ότι θα συνέβαινε όταν τα χέρια απελευθερώνονταν; Ανακοίνωση αποτελεσμάτων: Κάθε ομάδα ανακοινώνει τις απαντήσεις της και μας δίνει μία λέξη κλειδί για την καταγραφή στον πίνακα (σαν ιδεοθύελλα). Αν υπάρχει διαδραστικός πίνακας εξαιρετική δουλειά μπορεί να γίνει με το wallwisher (on line πίνακας ανακοινώσεων, που θα ενθουσιάσει τα παιδιά. Μου τον πρότεινε η Μαρία Γεωργιάδου και την ευχαριστώ πολύ γι αυτό!). Κάνουμε μία σύντομη εισαγωγή στο θέμα της Αποστολικής Συνόδου. Πρόκειται να διαβάσουμε το κεφάλαιο 15 των Πράξεων των Αποστόλων από την Καινή Διαθήκη. Ζητάμε από τα παιδιά να εντοπίσουν: 1. Ποιες ήταν οι δύο ομάδες των χριστιανών της εποχής; (Ιουδαιοχριστιανοί Εθνικοχριστιανοί). 2. Ποιες ήταν οι απόψεις των Ιουδαιοχριστιανών σχετικά με το ζήτημα του εκχριστιανισμού των ειδωλολατρών (υποχρεωτικό το πέρασμα από τον Ιουδαϊσμό (μωσαϊκός νόμος περιτομή).

5 3. Ποιοι ανέλαβαν δράση; (Παύλος, Πέτρος, Βαρνάβας, Ιάκωβος ο Αδελφόθεος). 4. Ποια λύση δόθηκε στο πρόβλημα; (Απόφαση της Αποστολικής Συνόδου: ΟΛΟΙ ανεξαιρέτως μπορούν να βαπτιστούν χριστιανοί αρκεί να απέχουν από ειδωλολατρικές πρακτικές, π.χ. κατάλυση ειδωλόθυτων). Ξαναδείχνουμε τον πίνακα στα παιδιά. Τους ζητάμε να ρίξουν μία ματιά τις απαντήσεις που έδωσαν στις ερωτήσεις τις σχετικές με την Αποστολική Σύνοδο. Και τώρα τα δύσκολα! Τους ζητάμε να τοποθετήσουν τις απαντήσεις στον πίνακα του Βενετόπουλου: Ένα χέρι = Ιουδαιοχριστιανοί (με εκπρόσωπο τον Πέτρο) Δεύτερο χέρι= Εθνικοχριστιανοί (με εκπρόσωπο τον Παύλο) Κράτημα χεριών = Χριστιανισμός/Εκκλησία (Αν τα παιδιά είχαν απαντήσει ότι τα χέρια ανήκουν σ έναν θα λέγαμε ότι αυτός ο ένας είναι η Εκκλησία που θεμελιώθηκε και από τις δύο ομάδες χριστιανών). Συρματόπλεγμα= Η εμμονή των Ιουδαίων στην άποψη ότι οι μελλοντικοί χριστιανοί θα πρέπει να προσέρχονται υποχρεωτικά αρχικά στον Ιουδαϊσμό. Επέκταση συρματοπλέγματος πέραν των χεριών= Η επικράτηση της άποψης των Ιουδαιοχριστιανών που θα απέβαινε επιζήμια για την Εκκλησία και θα αλλοίωνε τον χαρακτήρα της. Γύμνια χεριών= Το αβάσιμο της επιχειρηματολογίας των Ιουδαιοχριστιανών. Κόψιμο συρματοπλέγματος= Ιάκωβος Αδελφόθεος, Παύλος, Βαρνάβας. Τρόπος κοψίματος= Η απόφαση της Αποστολικής Συνόδου. Τι συνέβη μετά το κόψιμο του σύρματος; = Απελευθέρωση/ Εξάπλωση της Εκκλησίας σε όλους αδιακρίτως.

6 Εφαρμογή- Κλείσιμο μαθήματος: Ζητάμε από τα παιδιά να συγκρίνουν τον πίνακα του Βενετόπουλου με την παρακάτω εικόνα «Ο Πέτρος και Παύλος» εστιάζοντας στα χέρια: -Ελεύθερα χέρια στην εικόνα αγκαλιάζουν συνειδητά. Απαλές κινήσεις που δείχνουν αποδοχή. -Τα χέρια του Βενετόπουλου συνυπάρχουν αναγκαστικά. Στέρηση της ελευθερίας. Εγκλωβισμός της προσωπικότητας. Ακινησία. Μερική ελευθερία (παλάμες είναι ελεύθερες). Εναλλακτική πρόταση: Χρήση της αντίστροφης ιδεοθύελλας «Πως θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε την απόλυτη ακινησία των χεριών;»