Τοπική Κοινότητα Αλώρου

Transcript

1 Τοπική Κοινότητα Αλώρου Χωριό της Επαρχίας Αλµωπίας του Ν. Πέλλας. Πήρε το όνοµά του σύµφωνα µε αρχαίες µαρτυρίες από τον αξιωµατικό του Μ. Αλεξάνδρου τον Άλωρο. Πριν πούµε περισσότερα για το χωριό Άλωρο, να γνωρίσουµ µε καλά την επαρχία στην οποία ανήκει. Η Αλµωπία βρίσκεται στο βόρειο τµήµα του Ν. Πέλλας. Έχει έκταση τετρ. χλµ. και πληθυσµ µό περίπου κατοίκους. Πρωτεύουσά της είναι η Αριδαία ενώ υπάρχουν άλλες 47 κοινότητες και οικισµοί. Αποτελεί το ακριτικό τµήµα στο βορειότεροο άκρο της Ελλάδας. Η πόλη της Αριδαίας είναι το εµπορικό και διοικητικό κέντρο της Επαρχίας. Από τη συνολική έκταση της Αλµωπίας το 70,8% καλύπτει από δάση, µε αξιόλογη δασική παραγωγή. ΙΣΤΟΡΙΑ Η Αλµωπία υπήρξε µια απ τις 17 επαρχίες του Μακεδονικού Βασιλείου. Πήρε το όνoµά της από τους Άλµωπες, φυλή εγκατεστηµένη στην περιοχή απ την εποχή του χαλκού. Έρευνες στην περιοχή αποδεικνύουν ότι η Αλµωπία παρουσιάζει πυκνή κατοίκηση από τα προϊστορικά χρόνια. Σηµαντικό ενδιαφέρον συγκεντρώνουν τα σπηλαιοκαταφύγια προϊστορικών χρόνων στα Λουτρά Αλµωπίας και οι οικισµοί νεκροταφεία στο Άλωρο, Άψαλο, Μοναστηράκι. Στην προχωρηµένη εποχή του Σιδήρου οι Άλµωπες δέχτηκαν την ορµητική επίθεση Μακεδόνων µε αποτέλεσµα να εγκαταλείψουν την περιοχή και να εγκατασταθούν στοπ Παγγαίο. Μεγάλη ανάπτυξη, στη διάρκεια των Ελληνιστικών χρόνων γνωρίζουν οι οικισµοί κατά µήκος του Αλµωπαίου ποταµού. Οι περιοχές όπως Άλωρο, Άψαλο, Μοναστηράκι, Χρυσή, Σωσάνδρα, Θεοδωράκι, Πρόδροµ µο, Νότια συνεχίζουν να κατοικούνται και στους Παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Τα Πρώτα Βυζαντινά Χρόνια η Αλµωπία παίρνει την ονοµασία Ενωτία απ την οµώνυµη πόλη Φρούριο και έδρα της Βυζαντινής διοίκησης. Οι έρευνες τοποθετούν την βυζαντινή πόλη κοντά στην Νότια. Την ονοµασία Μογλενά παίρνει η περιοχή απ τους Βούλγαρους επιδροµείς στα χρόνια της υναστείας των Μακεδόνων. Το 1435µ.χ. κατακτήθηκε η περιοχή απ τους Τούρκους πήρε την ονοµασία Καρατζόβα. Η Αλµωπία απελευθερώθηκε το 1912 απ τα Ελληνικά στρατεύµατα. Στην διάρκεια του Ά Παγκοσµίου Πολέµου η περιοχή αποτέλεσε το Μακεδονικό µέτωπο. Αφού µιλήσαµε για την Αλωπία περνάµε τώρα στο Άλωρο. Στο χωριό αυτό έχουν βρεθεί πολλά αρχαία αντικείµενα και όχι µόνο τα οποία έχουν τοποθετηθεί στα κλασικά και Ελληνιστικά χρόνια. Σηµαντικό είναι το φρούριο του Αλώρου. Η θέση του φρουρίου καθώς και τα λείψανα της παλαιότερης οχύρωσης οδήγησαν τον Έφορο Ν. Παπαδάκη το 1913 να δεχθεί πως εδώ πρέπει να τοποθετηθεί ο Ευρωπός. Το φρούριο του Αλώρου περιβάλλεται απ τη βόρεια, ανατολική και νότια πλευρά απ τον Άνω Λουδία και ελέγχει τη µέσω αυτού επικοινωνία µε νότο

2 και βορά. Ενδιαφέρον είναι πως σύµφωνα µε τις διηγήσεις των κατοίκων αυτή η πεδινή έκταση επικοινωνούσε µε τα ανωτέρω τµήµατα του οικισµού δια µέσω µιας µνηµιακής σκάλας που σήµερα έχει σκεπαστεί. Γύρω απ τον οικισµό υπάρχουν εκστάσεις κατάλληλες για την εκτροφή ζώων που υπονοούν πως η κτηνοτροφία θα αποτελούσε την σηµαντικότερη πηγή εισοδήµατος. Ο οικισµός διέθετε και µεταλλευτικές πηγές, όπως φαίνεται από το µεταλλείο χαλκού, που µέχρι πρόσφατα λειτουργούσε στα βορειοδυτικά του (στη θέση µαυρόλακκος). Τα µεταλλεύµατα του όπως δείχνουν τα ευρήµατα ήταν χαλκός, σίδηρος και λίγος χρυσός. Νοµίσµατα (µακεδονικά και άλλα) που έχουν περισυλλεγεί απ τον οικισµό, χρονολογείται απ τον 4ο -2ο αιώνων π.χ. όπως και τα ευρήµατα των δοκιµαστικών ανασκαφών που έγιναν το 1986 και 1993 στον οικισµό. Το παραπάνω µεταλλείο το επισκέφτηκαν σύµφωνα µε µαρτυρίες των κατοίκων του χωριού το 1967 Ιάπωνες µεταλλειολόγοι οι οποίοι ήρθαν µε σκοπό να αναλάβουν τις υπόλοιπες ανασκαφές αλλά δεν τα κατάφεραν. Σήµερα οι αρχαιολόγοι µιλούν για το χαµένο νοµισµατοκοπείο του Μ. Αλεξάνδρου, γιατί πολλά νοµίσµατα που έχουν βρεθεί έχουν απ την µια όψη τον Μ. Αλέξανδρο και απ την άλλη τον Βουκεφάλα. Η αρχαιολόγος κ. Χρυσοστόµου µε τους συνεργάτες της έχει αναλάβει ην συνέχιση της ανασκαφής του νοµισµατοκοπείου. Κοντά σ αυτήν την περιοχή υπάρχει µια γέφυρα γνωστή ως γέφυρα του Μ. Αλεξάνδρου. Μέσα στο κάστρο φρούριο (καλές) βρέθηκαν ευρήµατα ελληνιστικών χρόνων όπως πήλινα γυναικεία ειδώλια. Στην ύστερη Ελληνιστική περίοδο το 2ο αιώνα χρονολογείται ο τάφος που ερευνήθηκε νότια το σηµερινό χωριό το Ο τάφος είναι υπόγειος λαξευτός στο βράχο µονοθάλαµος και περιείχε πήλινα αγγεία ως κτερίσµατα. Αυτόν τον τάφο τον ανακάλυψε ένας κτηνοτρόφος που έτυχε να βόσκει σ εκείνη την περιοχή τα ζώα του. Κάποια στιγµή ψάχνοντας µια αγελάδα την βρήκε µε τα δύο πόδια χωµένη µέσα στον τάφο. Από εκεί και µετά ανέλαβαν οι αρχαιολόγοι. Τέλος Ρωµαϊκές αρχαιότητες έχουν έρθει στο φως περιστασιακά, κάτω από οικοδοµές του σηµερινού χωριού ενώ µια συστοιχία καµαρωτών τάφων αναφέρεται κάτω απ την εκκλησία του. Πέρασαν απ το Άλωρο Βούλγαροι Επιδροµείς στα χρόνια της υναστείας των Μακεδόνων. Το χωριό κατακτήθηκε απ τους Τούρκους το 1935 και ονοµάστηκε Ρούδινο. Το ονόµασαν έτσι οι Τούρκοι απ το µεταλλείο που το έλεγαν Ρουντκικ. Το Ρούδινο (Άλωρο), η Κωστούργανη (Ξιφιανή), Ζλάτινα (Χρυσή) αποτελούσαν µία κοινότητα που υπάγονταν στην Επαρχία Μογλενών (Αλµωπία). Το χωριό Άλωρο όπως και η Αλµωπία απελευθερώθηκε το 1912 απ τα Ελληνικά στρατεύµατα. Στο χωριό ήρθαν Πρόσφυγες το Ήταν Πόντιοι από περιοχές της Νικοπόλεως (διάφορα χωριά) και λίγες οικογένειες απ την Κων/πολη και τέλος λίγες απ την Ανατολική Θράκη (σηµερινή Ευρωπαϊκή Τουρκία).Την

3 εποχή αυτή στο Άλωρο κατοικούσαν 40 µε 50 οικογένειες Τούρκων που µιλούσαν την σλάβικη και Τουρκική γλώσσα. Όλοι ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι. Οι Πρόσφυγες πριν φύγουν απ την πατρίδα τους ήταν καλά οργανωµένοι είχαν τα χωράφια τους, τα ζώα τους και κάποιοι ήταν έµποροι. Ήρθαν και κάποιοι δάσκαλοί. Σύµφωνα µε τις µαρτυρίες των παππούδων µας πιο ευκατάστατοι (όπως δείχνουν οι φωτογραφίες, φαίνεται απ το ντύσιµο τους) ήταν όσοι ήρθαν απ την Κων/πολη γιατί οι περισσότεροι ήταν έµποροι. Οι πρόσφυγες απ την Νικόπολη ήταν άνθρωποι αγρότες µε λιγότερη οικονοµική ευχέρεια. Οι άλλοι απ την Ανατολική Θράκη ήταν Ψαράδες και αµπελουργοί. Στο Τουρκοκρατούµενο χωριό (Ρούδινο) για πολλά χρόνια, όπως διηγήθηκαν οι Τούρκοι στους παππούδες µας πριν την ανταλλαγή έµενε ένας Μπέης σ ένα τριώροφο σπίτι και όπως έλεγαν δέσποζε σ όλη την Καρατζόβα Γύρω απ το σπίτι αυτό υπήρχαν πολεµίστρες και είχε στρατό, ο δε Μπέης που έµενε σ αυτό είχε χαρέµι. Το χαρέµι το αποτελούσαν γυναίκες που τις διάλεγε αυτός απ τα χωριά της Καρατζόβας. Τελικά ο Μπέης αυτοκτόνησε κυνηγηµένος το 1903 απ τον καπετάν Γαρέφη. Το σπίτι του κατεδαφίστηκε πριν λίγα χρόνια. Οι κάτοικοι του χωριού έπαιρναν νερό απ το ποτάµι που περνούσε µέσα απ το χωριό και από τα πηγάδια που ήταν αρκετά. Τα φρούτα τους ήταν σταφύλια και ρόδια. Υπήρχε ένας νερόµυλος που άλεθαν το σιτάρι οι Τούρκοι κάτοικοι, τον µύλο αυτό τον διατηρούσαν και οι πρόσφυγες. Οι Πρόσφυγες κάτοικοι, φεύγοντας οι Τούρκοι µοίρασαν την γη και την καλλιεργούσαν µε βόδια, άλογα, µουλάρια µέχρι αι τη δεκαετία του Ήρθαν σ ένα καινούργιο τόπο, δούλεψαν σκληρά για να µπορέσουν να ζήσουν και να δηµιουργήσουν ότι µπορούσαν. Ας µη ξεχνάµε ότι ήταν µεγάλες οικογένειες. Κάθε µια είχε 10 και 12 παιδιά. Ήταν άνθρωποι εργατικοί αυτοί που ήρθαν και δηµιουργικοί, και το σηµαντικότερο ήταν ότι αγάπησαν τον καινούργιο τους τόπο. Πολλές οικογένειες προσφύγων ήταν γιατί εγκαταστάθηκαν σε σπίτια πλουσίων Τούρκων που είχε φύγει, σπίτια µε πολυτέλειες για ην εποχή εκείνη µε ζωγραφισµένα και σκαλιστά ταβάνια, τζάκια, πόρτες σκαλιστές κ.α. Το χαρακτηριστικό αυτών των σπιτιών όπως λένε οι παππούδες ήταν οι µεγάλες σάλες, σ αυτές είχαν τα χαρέµια τους οι Τούρκοι. Υπήρχαν οικογένειες που αναγκάστηκαν να µείνουν πολλές µαζί σ ένα σπίτι γιατί δεν υπήρχαν άλλα σπίτια. Σ ένα δωµάτιο ζούσε εξαµελής ή επταµελείς οικογένεια. Όταν ήρθαν οι Πρόσφυγες βρήκαν στην περιοχή και το τραίνο της Καρατζόβας που περνούσε απ την Σκύδρα, Νέα Ζωή, Άψαλο, Ξιφιανή- Άλωρο και έφτανε στην Αριδαία. Έκανε ένα δροµολόγιο την ηµέρα και είχε 56 βαγόνια. εν υπήρχε περίπτωση να χάσει κάποιος το τρένο αφού αν έτρεχε το προλάβαινε. Τον σιδηρόδροµο τον έλεγαν «ΝΤΕΚΟΒΙΛ» και είχε κατασκευαστεί από τα

4 συµµαχικά στρατεύµατα κατά τον Ά Παγκόσµιο Πόλεµο για τις µετακινήσεις και τον εφοδιασµό τους. Αφού χρησιµοποιήθηκε αρκετά χρόνια απ το Ελληνικό Κράτος, ξηλώθηκε ως ασύµφορο, το Αν και η Αλµωπία δεν ήταν τόσο γνωστή έξω απ το Ν. Πέλλας, το τραινάκι της ήταν γνωστό Πανελληνίως. Ποιος δεν είχε ακούσει την αστεία «κατάρα» : «Που να σε πάρει το τρένο της Καρατζόβας!!!» υστυχώς το γραφικό αυτό τρενάκι δεν άντεξε τον ανταγωνισµό του αυτοκινήτου και έµεινε στην ανάµνηση. Έχουν διασωθεί χρήµατα απ την εποχή των παππούδων µας. Μερικά έχουν ηµεροµηνία έκδοσης , Οι πρόσφυγες κάτοικοι παντρεύονταν µεταξύ τους και πολλές φορές χωρίς να υπάρχει συγγένεια είχε ο γαµπρός κα η νύφη το ίδιο επίθετο. εν είχαν επαφές πολλές µε τα γύρω χωριά γι αυτό και γινόταν µ αυτόν τον τρόπο οι γάµοι. Οι πρόσφυγες έχτισαν την Εκκλησία και το σχολείο από πέτρες και πληθιά. Έφτιαξαν δρόµους. Αυτό όµως που τους έδινε κουράγιο και τους κρατούσε δεµένους ήταν και οι χοροί που έκαναν στην πλατεία του χωριού. Οι χοροί ήταν κυκλικοί και στη µέση του κύκλου έπαιζαν οι οργανοπαίκτες λύρα, νταούλι και ζουρνά. Κατά το Β Παγκόσµιο Πόλεµο, οι κάτοικοι του Αλώρου πολέµησαν στα Αλβανικά βουνά. Οι στρατεύσιµοι ήταν 60 και γύρισαν οι περισσότεροι. Τα θύµατα ήταν 4. Στην Εθνική Αντίσταση πήρε µέρος όλο το χωριό και πρόσφερε πολλά. Υπήρχε µνηµείο στην πλατεία του χωριού για τα θύµατα απ τους Γερµανούς. Αργότερα κατά τον Εµφύλιο Πόλεµο το χωριό όπως και όλη η Ελλάδα περνάει µεγάλη δοκιµασία. Μετά το 1941 όταν ο κόσµος άρχισε να πεινάει και απ τις πόλεις να πηγαίνει στα χωριά έφθασαν στο Άλωρο 40 οικογένειες απ την Αθήνα και βρήκαν αγάπη συµπόνια και ψωµί. Έµειναν για 4-5 χρόνια και αφού πέρασαν τα δύσκολα χρόνια γύρισαν ευχαριστηµένοι στις πόλεις τους. Το ιδρύθηκε Αγροτικός Συνεταιρισµός στο Άλωρο. Μέχρι το 1947 τα παιδιά µάθαιναν γράµµατα σε µια αποθήκη από πληθιά που την είχαν µετατρέψει σε σχολείο. Κατά την περίοδο του εµφυλίου 1947,48, 49 τα απιδιά πηγαίνανε σχολείο στην Αριδαία. Το υπήρχε σώµα προσκόπων µε έδρα την Έδεσσα Παράρτηµα υπήρχε και στο Άλωρο. Σκοπό είχε την καθοδήγηση των νέων στο πνεύµα της Ειρήνης, αγάπης και συνεργασίας. ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ Οι νέοι του χωριού πήγαιναν στο Γυµνάσιο της Αριδαίας µε τα πόδια, γιατί δεν υπήρχε µεταφορικό µέσο. Η απόσταση ήταν 6 χιλιόµετρα. Σύµφωνα µε όσα µας λένε οι γονείς µας η κατάσταση ήταν άθλια, όταν έβρεχε κάνανε πολλές ώρες γιατί ο δρόµος ήταν γεµάτος λακκούβες και λάσπες.

5 Το πιο σηµαντικό είναι ότι πήγαιναν στο σχολείο έχοντας το φόβο µήπως πατήσουν καµία νάρκη. Αργότερα όσοι είχαν χρήµατα αγόραζαν ποδήλατο για να πηγαίνουν σχολείο. Το Γυµνάσιο ιδρύθηκε το 1942 και ήταν παράρτηµα του Μικτού Τριτάξιου Αστικού σχολείου που ιδρύθηκε το 1939.Η Αστική Σχολή όπως λεγόταν έκλεισε λόγω πολέµου γιατί για κάποιο χρονικό διάστηµα «κατελήφθη υπό προσφύγων». Απ αυτό το σχολείο πέρασαν αρκετοί στο Πανεπιστήµιο και διακρίθηκαν επαγγελµατικά. Κατά την δεκαετία µετανάστευσε µεγάλος αριθµός κατοίκων απ το Άλωρο στην Γερµανία, Αµερική και Αυστραλία. Μέχρι το 60 κάτοικοι επειδή δεν υπήρχαν αρκετά µέσα µεταφοράς, όπως ανέφερα και πιο µπροστά δεν ταξίδευαν και δεν µετακινούνταν αρκετά µε αποτέλεσµα να παντρεύονται άνδρες µε γυναίκες απ το ίδιο χωριό. Λίγοι έπαιρναν «ξένες ή ξένους». Υπήρχαν έθιµα κατά τη διάρκεια της ετοιµασίας του γάµου. Μετέφεραν την προίκα της νύφης στο σπίτι του γαµπρού µε ξύλινο κάρο που το τραβούσαν βόδια. Αυτό ήταν ένα µέσο µεταφοράς όπως και το γαϊδουρόκαρο. Το καλύτερο µέσο εκείνη την εποχή ήταν το µηχανάκι. Η νύφη πήγαινε να µείνει στο σπίτι των πεθερικών της µε τον άνδρα της όπως όριζε η αυστηρή πατριαρχική οικογένεια. εν επιτρεπόταν να µιλήσει στον πεθερό, έπρεπε µόνο να εκτελεί τις διαταγές του. Στα σπίτια µένανε πολλά άτοµα µαζί µέχρι που το νέο ζευγάρι µάζευε χρήµατα και έκανε δικό του σπίτι. Γύρω στο 1960 Όσοι δεν µετανάστευσαν στο εξωτερικό έφυγαν στις µεγάλες πόλεις Αθήνα και Θεσσαλονίκη µε σκοπό να βρούν δουλειά και να ανεβάσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Τα τελευταία 20 χρόνια οι κάτοικοι του χωριού δεν ξεπερνούσαν τους 550. Σήµερα παρατηρούµε µια στροφή των κατοίκων που είχαν φύγει απ αυτό να γυρνούν πάλι πίσω. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6 1.Μεγάλος οδηγός Νοµού Πέλλας, εκδοτική ΟΜΗΡΟΣ 2. Αρχαία Αλµωπία, Αναστασία Χρυσοστόµου, Θεσ /νικη 1994 Εργασία της Νηπιαγωγού Κοροσίδου Εριφύλης. Φωτογραφίες του Οικονοµολόγου Κοροσίδη ηµήτριου. d=89&itemid=248