Ζηκόπουλος Ευστράτιος του Πλουτάρχου

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ζηκόπουλος Ευστράτιος του Πλουτάρχου ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑ στο πεδίο της Γλωσσολογίας Εποπτεύουσα Καθηγήτρια Κα Ελένη Σελλά Σεπτέμβριος 2015

2 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ζηκόπουλος Ευστράτιος του Πλουτάρχου Εποπτεύουσα Καθηγήτρια: Κα Ελένη Σελλά ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑ στο πεδίο της Γλωσσολογίας Τίτλος: «Οι συντακτικές δομές και οι σημασίες των γραμματικών μονημάτων: 1. το μόνημα του γ' προσώπου " -(s)i(n)", και 2. το μόνημα της λεγόμενης "γενικής" "(n)i(n)")", της Τουρκικής» Ημ/νία καταθέσεως της εργασίας: Σεπτέμβριος 2015 Page 1 of 46

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ 1. Lewis G. L. (1984) Turkish Grammar Oxford: Clarendon Press 2. Göksel, Aslı & Kerslake, Celia, (2005) Turkish, A Comprehensive Grammar London & N.Y. Routledge 3. Kornfilt J. (1997) Turkish Descriptive Grammar, London: Routledge. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Page 2 of 46

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Με την παρούσα μελέτη θα επιχειρηθεί μια αναλυτική καταγραφή των μονημάτων: α) του γ' προσώπου " -(s)i(n)" και β) το μόνημα της λεγόμενης "γενικής" "(n)i(n)", της Τουρκικής, που περιγράφονται στις εξής τρεις επιστημονικές γραμματικές της Τουρκικής, που αποτελούν και τη βασική βιβλιογραφία της εργασίας: 1. Lewis G. L. (1984 Turkish Grammar Oxford, Clarendon Press 2. Göksel, Aslı & Kerslake, Celia. (2005) Turkish, A Comprehensive Grammar London & N.Y., Routledge 3. Kornfilt J. (1997) Turkish, Descriptive Grammar London, Routledge. Τα παραδείγματα καθώς και τα σχετικά αναφερόμενα (κανόνες, περιγραφές, αναλύσεις ) για τα εν λόγω μονήματα, έχουν εντοπιστεί και μεταφραστεί από τον συντάκτη της παρούσας μελέτης τηρώντας αυστηρά τον τρόπο με τον οποίο έχουν παρουσιαστεί σε κάθε Γραμματική. Στη μελέτη αυτή δεν αναλύεται το σύνολο των κανόνων της τουρκικής γραμματικής, καθόσον δεν αποτελεί εγχειρίδιο γραμματικής, αλλά παρουσιάζονται βιβλιογραφικώς όλες οι συντακτικές δομές και οι χρήσεις τις οποίες έχουν τα εν λόγω μονήματα. Page 3 of 46

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Η γλώσσα (langage) ως σύνολο είναι κάτι πολύπλευρο και ετερογενές. Πατώντας συγχρόνως σε διάφορους επιστημονικούς χώρους στον φυσικό, τον φυσιολογικό, τον ψυχολογικό ανήκει ακόμη τόσο στο άτομο όσο και στην κοινωνία. Έτσι δεν μπορούμε να την κατατάξουμε σε καμιά κατηγορία των εκδηλώσεων του ανθρώπου, γιατί δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την ενότητά της. Ο λόγος αντιθέτως, είναι ένα αυτοτελές όλο και συγχρόνως μια ταξινομική αρχή. Δίνοντας στον λόγο προβάδισμα μεταξύ όλων των εκφάνσεων της γλώσσας, εισάγουμε μια φυσική τάξη σ ένα σύνολο που δεν προσφέρεται σε καμιά άλλη ταξινόμηση.» 1 Ο όρος γραμματική πλάστηκε από τους Έλληνες (απαντά ήδη στον Πλάτωνα) 2 ως επίθετο προσδιοριστικό της λέξης τέχνη. Τέχνη γραμματική ή απλώς γραμματική (κατά παράλειψη του τέχνη) σήμαινε την περιγραφή της δομής της γλώσσας, την ενασχόληση γενικά με τη γλώσσα. Η πρώτη γνωστή γραμματική είναι η «(Τέχνη) Γραμματική» του Διονυσίου του Θρακός 3 (περί το 100 π.χ.), που αποτέλεσε στον ευρωπαϊκό χώρο το πρότυπο γραμματικής των επόμενων αιώνων. Σ ότι αφορά στη μελέτη των μονημάτων, αυτή ενσωματώνεται στη δεύτερη διάρθρωση της γλώσσας του Martinet 4 που διακρίνεται σε δύο στρώματα ή πεδία: το μονηματικό (ή παραδειγματικό και το συνταγματικό. Στο επίπεδο του περιεχομένου τα βασικά στοιχεία, η υποδομή τρόπον τινά του λόγου, είναι δύο: τα μορφήματα και οι λέξεις. 5 Σ ότι δε αφορά στην τουρκική γλώσσα της οποίας τη γραμματική εξετάζουμε σ αυτή την μελέτη, συνοπτικά αναφέρω ότι ανήκει στην οικογένεια των ουραλο-αλταϊκών 1 Saussure, «Cours de linguistique générale», ed. Ch.Bally & A. Sechehaye, 1972, Paris, Payot. 2 Πλάτωνος, Κρατύλος 1e, κ.ά. Πβ. Steinthal I (1890₂), 79 κ.εξ. 3 Διονυσίου του Θρακός, Τέχνη Γραμματική (Ars Grammatica), εκδ. Gustav Uhulic στη σειρά των Grammatici Graeci (Λιψία: Teubner, 1883). 4 Martinet A. 1973₂: Eléments de linguistique générales (Paris : Librairie Armand Colin). [Ελλην. Μετάφρ. (1976) «Στοιχεία Γενικής Γλωσσολογίας» από τον Α. Χαραλαμπόπουλο, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελλ. Σπουδών] 5 Γεώργιος Μπαμπινιώτης, «Θεωρητική Γλωσσολογία Εισαγωγή στην Σύγχρονη Γλωσσολογία» Αθήνα 1998 Page 4 of 46

6 γλωσσών, στην υποκατηγορία των αλταϊκών γλωσσών, που εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά με κυριότερο από αυτά ότι είναι μία συγκολλητική γλώσσα. Η ονομασία που δίνουμε στην γλώσσα η οποία αρχίζει από την περίοδο της Β Συνταγματικής Μοναρχίας και φτάνει μέχρι τις μέρες μας είναι τα Τουρκικά της Τουρκίας και αποτελεί προϊόν του ρεύματος της Εθνικής Λογοτεχνίας. Tα νέα τουρκικά είναι αποτέλεσμα του εθνικιστικού ρεύματος που είχε σκοπό ο γραπτός οθωμανικός λόγος να προσεγγίσει τον προφορικό, κι έτσι να δημιουργηθεί ένας νέος γραπτός λόγος. Η εφαρμογή του λατινικού αλφαβήτου (1928) αποτέλεσε την λεγόμενη γλωσσική μεταρρύθμιση. Η τουρκική γλώσσα ομιλείται από το περίπου 90% του πληθυσμού της Τουρκικής Δημοκρατίας και είναι επίσημη γλώσσα της Κυπριακής Δημοκρατίας μαζί με την Ελληνική. Επίσης ομιλείται και από τμήματα πληθυσμού πρώην κτήσεων οθωμανικής αυτοκρατορίας. Page 5 of 46

7 1. Lewis G. L. Turkish Grammar Oxford: Clarendon Press, Οι πτώσεις Η Γενική: Το μόνημα της Γενικής στο παρόν παράδειγμα evin bahçesi, είναι το in, και ακολουθεί το ler για τον πληθυντικό: evlerin bahçesi. Επίσης για να αποφευχθεί η απώλεια του μονήματος αυτού, που αποτελείται ή ξεκινά από φωνήεν και το οποίο προστίθεται στο τέλος λέξης που τελειώνει σε φωνήεν, παρεμβάλεται μεταξύ λέξης και μονήματος το διαχωριστικό γράμμα n για την γενική. Τα επόμενα παραδείγματα απεικονίζουν τις αλλαγές που προκύπτουν λόγω της φωνηεντικής αρμονίας: α, Ενικός: elin köyün Πληθυντικός: ellerin köylerin β, Ενικός: gecenin ölçünün Πληθυντικός: Gecelerin ölçülerin γ, Ενικός: akşamɩn sonun Πληθυντικός: akşamlarɩn sonlarɩn δ, Ενικός: tarlanɩn korkunun Πληθυντικός: tarlalarɩn korkularɩn Συνοπτικά, Γενική ενικού e ή i ö ή ü α ή ɩ ο ή u -n(in) -(n)ün -(n)ɩn -(n)un Γενική πληθυντικού -lerin -larɩn Εξαίρεση αποτελούν ξένα δάνεια όπως: hal-in, rol-ün, saat-in, harb-in (σ. 31), καθώς και η λέξη su, που στη γενική είναι : su-(y)un, [αντί su(n)un] Το μόνημα της γενικής τοποθετείται πάντα στο τέλος: iyi vatandaşlar = iyi vatandaşlar-ın dört kere dokuz = dört kere dokuz-un kare kökü Page 6 of 46

8 1.3. Το μόνημα της γενικής πτώσης φανερώνει ότι το ουσιαστικό συνδέεται κτητικά ή προσδιοριστικά με ένα άλλο ουσιαστικό. (Ίδε αναλυτικά στην παράγραφο 1.6, «Προσάρτηση» ή The izafet group (annexation) όπως την ονομάζει ο συγγραφέας) Προσωπικά μονήματα. Τα μονήματα που δημιουργούν τις προσωπικές αντωνυμίες, που υποδεικνύουν κτήση είναι: Μετά από σύμφωνα Ενικός 1 -im -m 2 -in -n 3 -i -si Πληθυντικός 1 -imiz -miz 2 -iniz -niz 3 -leri -leri Μετά από φωνήεντα Ρίζα λέξης που καταλήγει σε σύμφωνο: El akşam köy çocuk Ενικός: Eli akşamı köyü çocuğu Πληθυντικός: Elleri akşamları köyleri çocukları Ρίζα λέξης που καταλήγει σε φωνήεν: Anne kapı ölçü korku Ενικός: annesi kapısı ölçüsü korkusu Πληθυντικός: Anneleri kapıları ölçüleri korkuları Δύο εξαιρέσεις (ανωμαλίες): su & ağabey Ενικός: suyu ağabeysi Πληθυντικός: suları ağabeyleri Ονόματα στον πληθυντικό: Eller çocuklar Ενικός & Πληθυντικός: Elleri çocukları Δηλαδή το ler δεν εμφανίζεται δεύτερη φορά στον πληθυντικό, όταν χρησιμοποιείται το i στο 3 ο πρόσωπο του πληθυντικού. 1.5 Παραδείγματα κλίσεων ονομάτων που φέρουν μόνημα 3ου προσώπου: El-i anne-si köy-ü Γενική: elinin annesinin köyünün Ad-ı karı-sı çocuğu Page 7 of 46

9 Γενική: Adının karısının çocuğunun 1.6 Η ομάδα izafet (annexation προσάρτιση) Η συνηθέστερη λειτουργία του μονήματος του 3 ου προσώπου είναι να συνδέσει ένα όνομα μ ένα άλλο σε μία σχέση που περιγράφεται κατάλληλα με τον όρο izafet (annexation προσάρτιση). Κατ αρχήν υπάρχουν 2 τύποι izafet: Το οριστικό izafet, όταν το πρώτο στοιχείο είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα στο οποίο ανήκει το δεύτερο στοιχείο. Το πρώτο στοιχείο φέρει το μόνημα της γενικής ενώ το δεύτερο το μόνημα του 3 ου προσώπου: Uzman-ın rapor-u «το ραπόρτο του επιστήμονα» Haftan-ın günleri «οι ημέρες της εβδομάδος» Uzman-ın kendi-si «ο επιστήμονας ο ίδιος» Το αόριστο izafet, όταν η σχέση μεταξύ των δύο στοιχείων είναι προσδιοριστική και όχι τόσο κτητική όσο στο οριστικό izafet: Το δεύτερο όνομα έχει το μόνημα του 3 ου προσώπου, ενώ το πρώτο όνομα παραμένει χωρίς μόνημα (στην απόλυτη μορφή): Ankara şehr-i «η (πόλη της) Άγκυρα(ς)» Seçim kurul-u «η επιτροπή εκλογών» Türkiye Cumhuriyet-i «Η Δημοκρατία της Τουρκίας» Η διαφορά μεταξύ των δύο ανωτέρω τύπων φαίνεται στα παρακάτω ζεύγη παραδειγμάτων: Üniversite-nin profesörler-i (οι καθηγητές του Παν/μίου) Üniversite profesörler-i (καθηγητές Παν/μίου) Orhan ın ism-i (το όνομα του Ορχάν) Orhan ism-i (το όνομα Ορχάν) Ένας τρίτος τύπος izafet εμφανίζεται όταν το πρώτο στοιχείο αποτελεί όνομα υλικού, οπότε κανένα στοιχείο δεν φέρει μόνημα: Altın bilezik (Χρυσό βραχιόλι) ή (Χρυσαφένιο βραχιόλι) Demir perde (Σιδερένια κουρτίνα) Page 8 of 46

10 1.6.4 Όταν ένα επίθετο, μία δεικτική αντωνυμία ή ένα επίρρημα μπαίνει ανάμεσα σε δύο στοιχεία ομάδας izafet, τότε το πρώτο στοιχείο παίρνει το μόνημα της γενικής: Istanbul un camiler-i (Τα τζαμιά της Πόλης) Istanbul un tarihȋ camiler-i (Τα ιστορικά τζαμιά της Πόλης) Mahkeme karar-ı (Απόφαση δικαστηρίου) Mahkeme-nin bu karar-ı (Αυτή η απόφαση του δικαστηρίου) Ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται όταν το εισερχόμενο επίθετο είναι μέρος σύνθετου ονόματος όπως büyükelçi (πρέσβυς): Türkiye büyükelçisi. 1.7 Λέξεις που παραπέμπουν σε Εθνικότητα İngiliz edebiyat-ı (Αγγκλική φιλολογία, Η φιλολογία της Αγγλικής) Fransız askerler-i (Γάλλοι στρατιώτες) Ονόματα εθνικότητας είναι δυνατόν να τεθούν σε παράθεση με άλλα ονόματα, αντί izafet, όταν υποδηλώνουν μέλη λαού και όχι έθνους: Türk liderler-i και Türk liderler, και τα δύο σημαίνουν «Τούρκοι ηγέτες», όμως το πρώτο αναφέρεται σε ηγέτες του τουρκικού έθνους, ενώ το δεύτερο π.χ. σε ηγέτες της τουρκοκυπριακής κοινότητας Παρομοίως, bir Yahudi asker-i είναι ένας στρατιώτης του Εβραϊκού έθνους, ενώ bir Yahudi asker είναι ένας εβραίος στρατιώτης που μπορεί να είναι υπήκοος οποιασδήποτε χώρας Επίσης είναι δυνατή μία παράθεση όταν δεν τονίζεται η εθνικότητα του ατόμου, ή αν το δεύτερο στοιχείο προσωποποιείται: bir Rus jeolog, είναι ένας γεωλόγος που τυχαίνει να είναι Ρώσος, ενώ bir Rus sözcü-sü είναι ένας Ρώσος εκπρόσωπος Υπάρχει και μία ρευστότητα στη χρήση των λέξεων Sovyet και komünist. Κάποιοι αναφέρονται στη Σοβιετική κυβέρνηση και στο κομουνιστικό μπλοκ ως Sovyet hükümet-i και Komünist blok-u ενώ άλλοι προτιμούν Sovyet hükümet και Komünist blok Ονόματα ηπείρων χρησιμοποιούνται ως προσδιοριστικά πραγμάτων: Avrupa başkentler-i «Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες / Πρωτεύουσες της Ευρώπης», Afrika nehirler-i «Τα ποτάμια της Αφρικής», Asya memleketler-i «Οι ασιατικές χώρες / Οι χώρες της Ασίας» Page 9 of 46

11 1.8 Η «αλυσίδα / σειρά izafet». Η ίδια η ομάδα izafet μπορεί να προσδιορισθεί από όνομα που προηγείται: il seçim kurul-u «νομαρχιακό εκλογικό συμβούλιο», Ankara Kɩz Lise-si «Λύκειο Κοριτσιών Άγκυρας». Μόνο το τελευταίο όνομα στην σειρά παίρνει το μόνημα του 3 ου προσώπου, το οποίο (μόνημα) παίζει διπλό ρόλο: συνδέει kurul και lise στους άμεσους προσδιορισμούς seçim και kɩz, καθώς επίσης συνδέει τις ομάδες seçim kurulu και kɩz lisesi στους προσδιορισμούς τους il και Ankara Ένα οριστικό izafet επίσης είναι δυνατό να υπάρξει υπό τις παρακάτω συνθήκες: hakem-in faul karar-ı «Η απόφαση faul του διαιτητή», gün-ün dedikodu konu-su «το θέμα κουτσομπολιού της ημέρας» Μία ομάδα izafet μπορεί να προσδιορίζει το παρακάτω όνομα: Diyanet İşler-i Bakanlığ-ı «Υπουργείο Θρησκευτικών Υποθέσεων». Εδώ βλέπουμε ότι και τα δύο προσδιοριζόμενα ονόματα παίρνουν το μόνημα του 3 ου προσώπου: αυτό του İşler το συνδέει με το Diyanet, ενώ αυτό του Bakanlɩk με την ομάδα Diyanet İşleri. Ένα άλλο παράδειγμα επίσης: sene son-u imtihanları «οι εξετάσεις του τέλους του χρόνου» Κατά κανόνα κάθε όνομα σε μία σειρά izafet που δεν φέρει το μόνημα του 3 ου προσώπου δεν προσδιορίζεται από ένα προηγούμενο όνομα. Στο Cumhuriyet Halk Parti-si «Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα» εφόσον το Halk δεν έχει μόνημα γνωρίζουμε ότι δεν είναι σε izafet / προσάρτιση με το Cumhuriyet, έτσι η κυριολεκτική έννοια δεν είναι «Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα» αλλά «Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Λαού». Επίσης στο Türk Dil Kurum-u, το γεγονός ότι το Dil δεν παίρνει μόνημα καταδεικνύει ότι δεν προσδιορίζεται από το Τürk, συνεπώς η φράση δεν σημαίνει «Τουρκικό Ίδρυμα Γλώσσας» αλλά «Ίδρυμα Τουρκικής Γλώσσας» Η σειρά izafet μπορεί να επεκταθεί όσο είναι αναγκαίο: İstanbul Űniversite-si Edebiyat Fakülte-si Türk Edebiyat-ı Profesörü «Καθηγητής τουρκικής φιλολογίας της Φιλολογικής Σχολής του Παν/μίου Ισταμπούλ». Επίσης: İzmir Őrme Sanayi-i İşçiler-i Sendika-sı «Εργατικό Συνδικάτο Βιομηχανίας Πλεκτών Σμύρνης». 6 Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το μόνημα του 3 ου προσώπου δεν επαναλαμβάνεται αν και θεωρητικά κάποιος θα ανέμενε Ankara (Kɩz Lise-si)-si. Page 10 of 46

12 1.8.5 Ενώ τα παραπάνω παραδείγματα είναι για να αποκτήσουν οι μελετητές μια ξεκάθαρη γνώση επί του θέματος της αλυσίδας izafet, ιδέες και στυλ μεμονωμένων συγγραφέων που διαφοροποιούνται, μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση: μπορεί, ο υποψήφιος CHP να αποδωθεί ως CHP adayı, αλλά και ως CHP nin aday-ı, και κατά τον συγγραφέα της υπό μελέτη γραμματικής G. L. Lewis αυτό είναι καθαρά θέμα γούστου! Αρκετοί συγγραφείς περιορίζουν ποσοτικά τη χρήση του μονήματος της γενικής στο ελάχιστο με την προϋπόθεση να είναι κατανοητό: Bohemya krallar-ı saray-ı-nın yeni sâkin-i «Ο νέος κάτοικος του παλατιού των Βασιλέων της Βοημίας» θα περίμενε κανείς krallar-ı-nın καθώς προσδιορίζει τους ιδιοκτήτες του παλατιού. Αλλά το saray-ı έπρεπε να πάρει και το μόνημα της γενικής διότι το επίθετο yeni το διαχωρίζει από το sâkin-i και η αντιπαράθεση των δύο μονημάτων της γενικής αποφεύγεται κατά το δυνατόν Η επιμεριστική χρήση της αφαιρετικής μας δίνει τη δυνατότητα να απαλλαχθούμε από το ένα μόνημα (εκ των δύο) της γενικής: komite üyeler-i-nden bir-i-nin oyu «η ψήφος του ενός εκ των μελών της επιτροπής». 1.9 Τοπωνύμια που απαρτίζουν μία ομάδα izafet. Υπάρχει η τάση απόρριψης του μονήματος του 3 ου προσώπου: Kadıköy αντί Kadı-köy-ü που λεγόταν μέχρι και τις αρχές του προηγούμενου αιώνα Αυτή η τάση βηθήθηκε και από την ύπαρξη και άλλων τοπωνυμίων που συμπεριλαμβάνουν το όνομα köy, και που έχουν αποβάλλει το μόνημα αυτό (όσα το είχαν): Arnavutkőy, Bakırköy, Yeşilköy Ένας άλλος επίσης παράγων που μάλλον έχει συμβάλλει στην απώλεια του μονήματος αυτού, είναι ότι ο τονισμός στις ομάδες izafet πραγματοποιείται πάντα στο πρώτο στοιχείο, με συνέπεια το μόνημα αυτό στο τέλος της λέξης να εξαφανίζεται. Κυρίως στη λέξη sokak «οδός» χάνεται το μόνημα αυτό ενώ το σωστό είναι Bakkal Sokağ-ı πολύ συχνά ακούμε και διαβάζουμε Bakkal Sokaκ. Το μόνημα αυτό κρατά ακόμη τη θέση του στα ονόματα λεωφόρων, πλατειών, λόφων και αδιεξόδων: Babiâli Cadde-si, Hürriyet Meydan-I, Fincancılar Yokuş-u, Korsan Çıkmaz-ı. Page 11 of 46

13 1.9.3 Η ευρωπαϊκή επιρροή βοήθησε στην επικράτηση της απώλειας: Boyacılar Han, Pamuk Bank (με τη χρήση του δυτικού Bank αντί του τουρκικού Banka), Yıldız Lokanta, Paris Otel Το μόνημα του 3ου προσώπου στους όρους μαγειρικής. Το μόνημα αυτό λείπει σε αρκετές παρασκευές της κλασσικής και παραδοσιακής κουζίνας: Şiş kebap «κρέας σχάρας σούβλας», Izgara köfte «κεφτές σχάρας», Kuzu pirzola «παϊδάκια αρνίσια».είναι αποτέλεσμα της χρήσης αργκό από τους σερβιτόρους και μαγείρους, κατ αναλογία στα ελληνικά, κάτι σαν: «σαλάτα αγκούρι τομάτα» (αντί σαλάτα αγγουριού και τομάτας). Το γωστό μας κέτσαπ εμφανίζεται ως Domates Ketçap αντί του σωστού Ketçab-ı όπως: (domates suyu και όχι domates su), προφανώς για εμπορικούς λόγους Το μόνημα του 3ου προσώπου με αποσαφηνιστική ιδιότητα. Το μόνημα του 3 ου προσώπου χρησιμοποιείται ως συντακτικό εργαλείο για τη δημιουργία και αποσαφήνιση ονομάτων. Τα στάδια ανάπτυξης αυτής της χρήσης παρουσιάζονται στα επόμενα παραδείγματα: (α) iş-in fena-sı şu «το κακό (κομμάτι) της δουλειάς αυτής είναι αυτό», edebiyat-ın iyi-si «το καλό (κομμάτι) της φιλολογίας, η καλή φιλολογία», gecelerin güzeli, yıldızlısı «η όμορφη νύχτα, είναι η έναστρη». (β) doğru-su «για να πω/πούμε το σωστό» (γ) zengin-i aynı şeyi söylüyor, fakir-i aynı şeyi söylüyor «πλούσιος και φτωχός λένε το ίδιο». Sizden akıllısı yok «δεν υπάρχει εξυπνότερος από εσάς», sizden akıllı «εξυπνότερος από σας». (δ) bundan sonra «μετά απ αυτό», bundan sonrası «αυτό που είναι μετά από αυτό, το μετά από αυτό. Σ αυτή τη λογική είναι και η χρήση του şurası και του burası, κλπ. 7 Σ αυτό το σημείο ο συγγραφέας της Γραμματικής, παραλείπει ότι η επικράτηση αυτή δεν είναι καθολική, αφού συναντώνται: Garanti Banka-sı, Türkiye İş Banka-sı, Yapı ve Kredi Banka-sı κλπ. Page 12 of 46

14 1.12 Σύστημα δόμησης Ιανού 8 Με αυτόν τον όρο αναφερόμαστε σε ένα σύστημα δομής πρότασης που ξεδιπλώνεται σε διπλή κατεύθυνση, όπου δύο συγγενικά ή άλλως συνδεδεμένα πρόσωπα αναφέρονται στην ίδια πρόταση και το καθένα πρόσωπο ορίζεται με ένα μόνημα του 3 ου προσώπου που το συνδέει με το άλλο πρόσωπο: Oğl-u baba-sı-na bir mektup yazdı «ο γιός (του) (πατέρα του) έγραψε ένα γράμμα στον πατέρα του» Kız-ı-nı vermediği için anne ve baba-sı-nı öldürdü «σκότωσε τη μητέρα και τον πατέρα επειδή δεν έδωσαν την κόρη τους (σε αυτόν για γάμο)» Babalar-ı-nın cezasını oğullar-ı çekecek «τα παιδιά (του) θα εκτίσουν την ποινή του πατέρα τους» Hasta-sı doctor-u-nu arıyor «ο ασθενής (του) αναζητεί τον ιατρό (του)» Hoca-sı talebe-si-ne bakar «ο δάσκαλος παρακολουθεί τον μαθητή (του)» 1.13 Μονήματα σε ομάδες izafet Όπως αναλύθηκε στην στην αλυσίδα izafet το μόνημα του 3 ου προσώπου εκτελεί διπλό ρόλο και δεν επαναλαμβάνεται. Υπάρχουν δύο μικρές κατηγορίες λέξεων που μπορούν να φέρουν δύο προσωπικά μονήματα: Αντωνυμίες όπως bir-i-si και şeysi < şey-i-si και οι «παγωμένες» ομάδες izafet όπως yüzbaşı, παλαιότερα yüzbaş-ı «εκατόνταρχος», με το πέρασμα του χρόνου χρησιμοποιείται ως ένα απλό όνομα. Στον πληθυντικό είναι yüzbaşılar και όχι yüzbaşları Ως χυδαιολογία αναφέρεται η φράση kadın kısm-ı-sı αντί kısm-ı «το θηλυκό γένος» και κυριολεκτικά: «το γυναικείο(-)κομμάτι» Yaz tatil-i (δεν επαναλαμβάνεται το μόνημα) «οι θερινές διακοπές» αλλά και «οι θερινές διακοπές του» İzmir bürosu «το γραφείο της Σμύρνης» μπορεί να είναι: onun İzmir bürosu «το γραφείο του στη Σμύρνη», αλλά και şirket-in İzmir bürosu «το γραφείο Σμύρνης της εταιρείας» Όλες οι πιθανές τέτοιου είδους ασάφειες μπορούν να λυθούν με τη χρήση ενός ονόματος ή μιάς αντωνυμίας στη Γενική. 8 Αχαίος Ρωμαίος θεός με διπλό πρόσωπο. Page 13 of 46

15 1.14 Χρήση της κλητικής Annesi : Κατ αναλογία στα ελληνικά ένα τρίτο πρόσωπο θα απευθυνόταν στη μαμά παρουσία του παιδιού της και θα της έλεγε: «κοίτα μαμά του τι ωραίο μπαλόνι!» Dayısı : «κοίτα θείε του πόσο ψήλωσε!» εδώ η μαμά απευθύνεται στον αδελφό της παρουσία του παιδιού της όπως ακριβώς θα το έλεγε το παιδί, και στις 2 περιπτώσεις Το siz «εσείς» μπορεί να αντικατασταθεί, σε μία πολύ ευγενική και κολακευτική συνομιλία, από το zat-ı aliniz ή zat-ı alileri, ένα περσικό izafet που κυριολεκτικά σημαίνει «το υψηλό σας πρόσωπο», ή «το υψηλό τους πρόσωπο» και ακολουθείται με ρήμα στο 2 ο πληθυντικό Η πρόσθεση του μονήματος του 3 ου προσώπου στις ακόλουθες λέξεις τις μετατρέπει σε αντωνυμίες. Böylesi «τέτοιος τύπος ανθρώπου», şöylesi ή öylesi 1.17 Το ερωτηματικό Ne? Ως προσδιοριστικό στοιχείο ενός αορίστου izafet: Ne ders-i var? «Τι μάθημα έχει;», λογικά επειδή και η απάντηση θα είναι: geometri ders-i «μάθημα γεωμετρίας» Σε μια ιστορία όπου ένας άντρας προσπαθεί να περιγράψει σε φίλο του το φάντασμα, hortlak που μόλις είδε, όντας τρομοκρατημένος τραύλιζε hoho-ho, οπότε ο φίλος του ρωτά ne ho su? «τι χο;» 1.18 Eπίθετο + μόνημα 3 ου προσώπου = οι περισσότερες αντωνυμίες Böyle-si (ίδε 1.16) Bir adam «ένας άνθρωπος» = αριθμητικό, ενώ adamlardan biri «ένας/κάποιος από τους ανθρώπους» =αόριστη αντωνυμία Το μόνημα μπορεί να διπλασιαστεί: birisi, που επίσης σημαίνει κάποιος, birisi bana seslendi «κάποιος με φώναξε». Page 14 of 46

16 1.19 Ονοματική πρόταση και η Πρόταση - ουσιαστικό Στις ρηματικές ονοματικές απρόσωπες παθητικές προτάσεις χρησιμοποιείται το μόνημα του 3 ου προσώπου: Kapılara dayanılmaması rica olunur «Παρακαλούνται (οι επιβάτες) να μην ακουμπάνε στις πόρτες.» 1.20 Πρόταση ουσιαστικό ως προσδιοριστικό στο izafet: Kalk borusu «εγερτήριο σήμα» Nereye gidiyoruz sorusu «η ερώτηση περί του πού πάμε» 1.21 Φράσεις με επίθετο Ihtiyar-ın ak sakal-ı kana boyanası «Ας βαφτούν στο αίμα τα λευκά γένια του γέρου» Pencere-si açık oda «Δωμάτιο με ανοιχτό παράθυρο» 1.22 Αναφορική αντωνυμία «του οποίου» Hizmetçisi bulunduğum adam «Ο άνθρωπος του οποίου είμαι υπηρέτης» Üyesi bulunduğum bir cemiyet «κοινότητα της οποίας είμαι μέλος» Üyesi olmak niyetinde bulunduğum cemiyet «Κοινότητα της οποίας προτίθεμαι να γίνω μέλος» Babasının evi bizimkine yakın olan adam «Το σπίτι του πατέρα του ανθρώπου που είναι κοντά στο δικό μας» Page 15 of 46

17 2 Göksel, Aslı & Kerslake, Celia Turkish: A Comprehensive Grammar London & N.Y., Routledge, Η σύνδεση ενός μονήματος σε μία ρίζα ή ένα θέμα Στην τουρκική γλώσσα, τα φωνήεντα δεν εμφανίζονται δίπλα-δίπλα σε μία λέξη. Όταν ένα μόνημα που ξεκινά με φωνήεν προσκολλάται σε μία ρίζα που λήγει σε φωνήεν, τότε αποβάλλεται το αρχικό φωνήεν του μονήματος ή προστίθεται το σύμφωνο y. Εξαιρέσεις εκτός άλλων (που δεν μελετώνται στην παρούσα εργασία), αποτελούν τα μονήματα της γενικής καθώς και του 3 ου προσώπου. 2.1 Το μόνημα της Γενικής (n)in Yusuf-un «του Γιουσούφ» αλλά Suna-nın «της Σουνά» Betül ün «της Μπετούλ» αλλά Emine-nin «της Εμινέ» 2.2 Το μόνημα του 3ου προσώπου (s)i(n) Ev-i «το σπίτι του/της/» αλλά elbise-si «το φόρεμα της/του» Kitab-ı «το βιβλίο του/της/» αλλά kafa-sı «το κεφάλι του/της» 2.3 Σύνθετες φράσεις με (s)i Είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος συνδυασμού στην τουρκική γλώσσα. Ο συνδυασμός αυτός αποτελείται βασικά από δύο αντιπαραβαλλόμενα ονόματα, το πρώτο εκ των οποίων δεν φέρει μόνημα, ενώ το δεύτερο παίρνει το μόνημα του 3 ου προσώπου: Otobüs bilet-i «εισιτήριο λεωφορείου» El çantas-sı «τσάντα χειρός» Masa örtü-sü Çay bardağ-ı Στον πληθυντικό πάντα I, που προστίθεται στην κατάληξη του πληθυντικού: Otobüs biletle-ri «εισιτήρια λεωφορείου» El çantalar-ı «τσάντες χειρός» Çay bardakları «ποτήρια τσαγιού» Page 16 of 46

18 Στην περίπτωση κατά την οποία οι σύνθετες φράσεις αποτελούν μία ενιαία λέξη, παρουσιάζεται μια διαφοροποίηση στον σχηματισμό του πληθυντικού: Buzdolap-lar-ı «ψυγεία» Yayınev-ler-i «εκδοτικοί οίκοι» Όμως σε μερικές περιπτώσεις όπου το (κτητικό) μόνημα του 3 ου προσώπου συμπεριφέρεται ως αναπόσπαστο μέρος της λέξης, τότε προηγείται της κατάληξης του πληθυντικού: Ayakkabı-lar «παπούτσια» Yüzbaşı-lar «εκατόνταρχοι» Binbaşı-lar «χιλίαρχοι» Σε μερικές δε ελάχιστες των περιπτώσεων ο πληθυντικός σχηματίζεται και με τις δύο περιπτώσεις: Kasımpatı-lar/ Kasımpat-lar-ı «χρυσάνθεμα» Η λειτουργία του μονήματος του (κτητικού) 3 ου προσώπου (s)i δεν είναι για να δηλώσει κτήση, μεταξύ δύο ουσιαστικών, αλλά αποτελεί ένα γραμματικό δείκτη που προσδιορίζει την σχέση μεταξύ τους. Μία συγκεκριμένη λειτουργία της σύνθεσης (s)i λειτουργεί για τον σχηματισμό γεωγραφικών τοπωνυμίων, ιδρυμάτων, γεωπολιτικών όρων με το ουσιαστικό να δηλώνει την κατηγορία του εν λόγω πράγματος: Ağrı Dağ-ı «Όρος Αραράτ» Van Göl-ü «Λίμνη Βαν» Efes Lokanta-sı «Εστιατόριο Εφές» Türkiye Cumhuriyet-i «Δημοκρατία της Τουρκίας» Μία παρόμοια χρήση εμφανίζεται σε εκφράσεις χρόνου όπου μία ημερομηνία ή μία ημέρα ή μήνας συντίθεται με το όνομα που υποδηλώνει την εν λόγω χρονική μονάδα: 1912 yılı «έτος 1912» Cuma gün-ü «Παρασκευή» Ocak ay-ı «(Μήνας) Ιανουάριος» Page 17 of 46

19 Η σύνθεση (s)i είναι υποχρεωτική στις περιπτώσεις όπου κάτι άψυχο προσδιορίζεται ως ιδιόμορφο ή χαρακτηριστικό ενός συγκεκριμένου έθνους: Türk kahve-si «τούρκικος καφές» Türk Lira-sı «τούρκικη λίρα» Alman ekmeğ-i «γερμανικό ψωμί» Fransız edebiyat-ı «γαλλική φιλολογία» Επίσης γεωπολιτικοί ή γεωγραφικοί όροι (όπως ήπειροι, περιοχές, πόλεις), χρησιμοποιούν τη σύνθεση (s)i κατά τον ίδιο τρόπο: Bir Afrika ülke-si «μία αφρικανική χώρα» Ortadoğu siyaset-i «η πολιτική της Μ.Α» Akdeniz iklim-i «το μεσογειακό κλίμα» Uşak halı-sı «χαλί τύπου/φτιαγμένο στο Ουσάκ» Ενώ ονόματα εθνικοτήτων (Türk, Alman ) εμφανίζονται σε συνθέσεις με έμψυχα, το δεύτερο όνομα δύναται να μην παίρνει το μόνημα του 3 ου προσώπου, στις παρακάτω περιπτώσεις είναι δυνατή μία σύνθεση (s)i: İngiliz çocuklar-ı «αγγλόπαιδες» Türk işçiler-i «Τούρκοι εργάτες» Japon askerler-i «Γιαπωνέζοι στρατιώτες» bir Rus sporcu-su «ένας ρώσος αθλητής» Yunan başbakan-ı «ο Έλλην πρωθυπουργός» Πολύ λεπτή είναι η διαφορά μεταξύ της χωρίς μόνημα 3 ου προσώπου σύνθεσης, όπου αναγνωρίζονται ένα ή περισσότερα άτομα που συμβαίνει να έχουν την ίδια εθνικότητα, και της σύνθεσης (s)i όπου εκφράζεται μία ολόκληρη τάξη ή ομάδα γενικά όπως: İngiliz çocuklar-ı «αγγλόπαιδες» ή: Türk işçiler-i «Τούρκοι εργάτες» σ ένα συγκεκριμένο εργοστάσιο, πόλη, χώρα. 2.4 Προσθήκη σύνθετων φράσεων εντός άλλων σύνθετων φράσεων Εντός μίας σύνθεσης (s)i συχνά προστίθενται και συμπληρωματικές συνθέσεις που λειτουργούν ως προσδιοριστικοί της αρχικής σύνθεσης: İngiliz edebiyatı İngiliz Edebiyat-ı Bölüm-ü «Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας» Page 18 of 46

20 Göz hastalıkları Göz hastalıklar-ı hastane-si «νοσοκομείο οφθαλμικών παθήσεων» Σημειωτέον ότι το μόνημα (s)i μπαίνει στην προσδιοριζόμενη λέξη κάθε σύνθεσης. Επιπλέον προσδιορισμοί-συνθέσεις μπορούν να προστίθενται με τον ίδιο τρόπο: Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Kadıköy Kız Yüksek Meslek Okulu Müdürlüğü «Διεύθυση της ανωτάτης επαγγελματικής σχολής κοριτσιών Καντίκιοϊ του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας της Τουρκικής Δημοκρατίας» Η αρχή αυτής της πολυ-σύνθεσης είναι η λέξη Müdürlük «Διεύθυση» που επεξηγείται από την ακολουθούμενη σύνθεση (s)i : Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Kadıköy Kız Yüksek Meslek Okulu «Ανώτατη επαγγελματική σχολή κοριτσιών Καντίκιοϊ του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας της Τουρκικής Δημοκρατίας» Η η προσδιοριζόμενη λέξη είναι η λέξη okul που συμπληρώνεται με δύο απλούς προσδιορισμούς: Meslek «επαγγελματική» και Yüksek «ανώτατη». Η λέξη Kız προσδιορίζει το Yüksek Meslek Okulu «Ανώτατη επαγγελματική σχολή» και το Kadıköy προσδιορίζει το Kız Yüksek Meslek Okulu «Ανώτατη επαγγελματική σχολή κοριτσιών». Το Kadıköy Kız Yüksek Meslek Okulu προσδιορίζεται από Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı που από μόνο του είναι μία αλυσίδα σύνθεσης (s)i. Η προσδιοριζόμενη λέξη είναι το Bakanlık «Υπουργείο» που προσδιορίζεται από την ονοματική φράση Milli Eğitim «Εθνική Παιδεία». Η σύνθεση Milli Eğitim Bakanlığı «Υπουργείου Εθνικής Παιδείας» προσδιορίζεται από το Türkiye Cumhuriyeti «Τουρκικής Δημοκρατίας» Σημειωτέον ότι όταν μία σύνθεση ενεργεί ως αρχή μίας άλλης σύνθεσης (ή προσδιοριζόμενης λέξης), το μόνημα (s)i εμφανίζεται άπαξ στη λέξη που παίζει το ρόλο της λέξης που προσδιορίζεται. Kadıköy Kız Yüksek Meslek Okul-u Polonya gölge tiyatro-su 2.5 Διαχωρισμός των συνιστωσών των συνθέσεων Οι συνιστώσες των συνθέσεων (s)i καθώς και αυτών που δεν παίρνουν το μόνημα αυτό, αποτελούν μία ενιαία μονάδα και δεν διαχωρίζονται. Εν τούτοις υπάρχουν δύο εξαιρέσεις: Page 19 of 46

21 (i) (ii) Δύο ουσιαστικά που προσδιορίζουν την ίδια λέξη διαχωρίζονται με το ve και στο πρώτο παράδειγμα το μόνημα (s)i μπορεί και να αποβληθεί. Η κατάληξη του πληθυντικού επίσης μπορεί και να αποβληθεί: kız ve erkek çocuklar «αγόρια και κορίτσια» İngiliz ve Alman sineması/sinemaları «Αγγλικός και γερμανικός κινηματογράφος» Όταν επίθετα προσδιορίζουν τη λέξη: Επίθετα και αριθμητικοί προσδιορισμοί τοποθετούνται πριν από την προσδιοριζόμενη λέξη: güzel bir Masa örtü-sü «ένα ωραίο τραπεζομάντηλο» birtakım ilginç çocuk kitapları «μερικά ενδιαφέροντα παιδικά βιβλία» Τέλος, σε συνθέσεις που αναφέρονται σε αξιώματα, προ του προσδιοριζόμενου ονόματος μπορεί να τοποθετηθεί ένα επίθετο αλλά όχι κατηγορηματικός ή αριθμητικός προσδιορισμός: Eski Dışişleri Bakanı / Dışişleri Eski Bakanı «τέως υπουργός εξωτερικών» 2.6 Απλές και σύνθετες προτάσεις Δομή προτάσεων με χρήση των μονημάτων της γενικής και του 3 ου προσώπου: (i) Οικογενειακές και άλλες προσωπικές σχέσεις: Ayten-in İstanbul da iki arkadaş-ı var. İstanbul da Ayten-in iki arkadaş-ı var. (ii) (iii) (iv) Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί μπορούν να προηγούνται ή να ακολουθούν τα ονόματα που φέρουν το μόνημα της γενικής. Σχέσεις συνόλου τμήματος: Masanın üç ayağı var «το τραπέζι έχει 3 πόδια» Ιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων: Şekspir in birçok oyunu var «ο Σαίξπηρ έχει (γράψει) αρκετά θεατρικά έργα» Ιδιοκτησία: Murat ın yatı var. «ο Μουράτ έχει σκάφος» 2.7 Φράσεις και Υπόταξη (i) Maç-ın birazdan başlayacağ-ı] söyleniyor. «Λέγεται ότι το ματς θα ξεκινήσει σε λίγο.» (ii) [Füsun un bu kitapları kullandığını duyan kişiler. «Τα άτομα που άκουσαν ότι η Φισούν χρησιμοποιεί αυτά τα βιβλία.» Page 20 of 46

22 (iii) Füsun un [kullanılmıyor diye] kitapları satması. «Η πώληση των βιβλίων λόγω μη χρήσης τους από τη Füsun.» 2.8 Ρηματικές φράσεις Ahmet-in çay-ı bardaktan içmesi gerekiyordu. «Ο Αχμέτ έπρεπε να πιει το τσάι του από ποτήρι.» 2.9 Δομή του μονήματος της γενικής Οι προτάσεις που χρησιμοποιούν το μόνημα της γενικής είναι σύνθετες ονοματικές φράσεις που αποτελούνται από δύο ονοματικές φράσεις ακολούθως: Ali-nin oğl-u «Ο γιός του Αλί» (Αλί-μόνημα γενικής, γιός- μόνημα 3 ου προσώπου) Oda-nın kapı-sı «Η πόρτα του δωματίου» (Δωμάτιο-μόνημα γενικής, πόρτα μόνημα 3 ου προσώπου.) ως Στα παραπάνω παραδείγματα η πρώτη ονοματική φράση που φέρει το μόνημα της γενικής ορίζει τον κτήτορα. Η δεύτερη ονοματική φράση που φέρει το μόνημα του 3 ου προσώπου είναι η αρχή/βάση της ονοματικής φράσης και υποδεικνύει το κτήμα Ονοματική φράση τύπου (s)i + επίθετο Τέτοιος τύπος δομής με επίθετο τείνει να εμφανίσει μη-ακριβείς ονοματικές φράσεις: [Sap-lar-ı kopuk] birkaç çanta. (χερούλι-πληθ.-μόνημα 3 ου τσάντες με κομμένα χερούλια» προσώπου κομμένο μερικές τσάντες) «μερικές 2.11 Συγκριτικά Το daha μπορεί να μετατρέψει ένα επίθετο με μόνημα γενικής σε επίθετο συγκριτικού βαθμού ή να δώσει στο μόνημα έννοια αντωνυμίας: Bu resm-in daha güzel-i (Αυτή η φωτό-μόνημα της γενικής πιο όμορφη-μόνημα 3 ου προσώπου) «μία ομορφότερη (εκδοχή) αυτής της φωτό» Page 21 of 46

23 Bu resimden daha güzel-i «μία φωτό ομορφότερη από αυτήν» Ονοματική φράση που δομείται με το μόνημα της γενικής και με ονοματική φράση που προσδιορίζεται από επίθετο σε υπερθετικό βαθμό: Bu ilac-ın en iyi taraf-ı (αυτό το φάρμακο-(μόνημα της γενικής )η καλίτερη πλευρά-(μόνημα του 3 ου προσώπου) «η καλλίτερη πλευρά αυτού του φαρμάκου» Επίσης: Bu resim-ler-in en güzel-i «Η ωραιότερη εκ των φωτό» 2.12 Αριθμοί Κλάσματα Yirmi-nin sekiz-de yedi-si (είκοσι-μόνημα γενικής οχτώ-τοπική LOC επτά-μόνημα 3 ου προσώπου) «7/8 του 20» Para-mız-ın yüz-de doksan beş-i «το 95% των χρημάτων μας» Tane «τεμάχιο» σε συνδυασμό με το μόνημα της γενικής και το μόνημα του 3 ου προσώπου: Limon-un tane-si 20 kuruş «Τα λεμόνια (κάνουν) 20 γρόσια το τεμάχιο. İpeğin metresi ne kadar? «Πόσο (κάνει) το μέτρο του μεταξιού;» Επίσης αυτοί οι σχηματισμοί εμφανίζονται και ως αντωνυμίες: Çok pahalı bir ilaç. Şişesi 100 sterlin. «Είναι ένα ακριβό φάρμακο. Η φιάλη (κάνει) 100 στερλίνες. Dolusu «γεμάτο από/με» μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μονάδα μέτρησης όταν βρίσκεται σε σύνθετη φράση με ένα προηγούμενο όνομα: Iki oda dolusu eski gazete «δύο δωμάτια γεμάτα παλιές εφημερίδες» Με τη χρήση του μονήματος γενικής μπορεί να παρουσιαστεί με τον πλέον επίσημο τρόπο η ημερομηνία ενός γεγονότος, μίας εκδήλωσης: Haziran-ın / Haziran ay-ın-ın on yedi-sin-de «την 17 η Ιουνίου» Το έτος μπορεί να ενσωματωθεί με το όνομα ενός μηνός με έναν εκ των δύο κάτωθι τρόπων: (i) Ως σύνθετη φράση (s)i : 1984 kasımında «τον Νοέμβρη του 1984» Page 22 of 46

24 (ii) Ως σύνθετη φράση με χρήση μονήματος γενικής: (a) 1984ün kasımında (b) 1984ün kasım ayında (c) 1984 yılının kasım ayında «τον Νοέμβρη του 1984» (iii) Όταν προσδιορίζεται η ακριβής ημερομηνία: (a) 1984ün 8 kasımında (b) 1984 yılının 8 kasımında «την 8 η Νοεμβρίου 1984» (iv) Άλλες λιγότερο ακριβείς ημερολογιακές εκφράσεις: Eylül / Eylül-ün başında «αρχές Σεπτεμβρίου» Nisanın ortasında «στα μέσα Απριλίου» Ay başında / sonunda «αρχές / τέλος μηνός» Ayın ortasında «στα μέσα του μηνός» Ayın birinde «την πρώτη του μηνός» 2.13 için, önünde Η φράση αυτή συνίσταται από ονοματική φράση ακολουθούμενη από πρόθεση: Sen-in için (εσύ-μόνημα γενικής για) «για σένα» Ev-imiz-in arka-sın-da «όπισθεν του σπιτιού μας» Ξεκάθαρη έκφραση που παίρνει την μορφή προσωπικής αντωνυμίας: O-nun ön-ün-de beş kişi vardı. «μπροστά του ήταν 5 άτομα» 2.14 Αόριστες σχέσεις Όταν συμπληρωματικό όνομα 3 ου πληθυντικού εκφράζεται ξεκάθαρα, το μόνημα του 3 ου προσώπου μπαίνει πάντα στον ενικό. Çocuk-lar saye-sin-de alışveriş pek sorun olmuyor. «χάρη στα παιδιά τα ψώνια δεν είναι πραγματικά ένα πρόβλημα» Σχηματισμός με το kendi (i) arabayı Erol un kendi-si yıkayacak Page 23 of 46

25 (Erol-γενική ο ίδιος-μόνημα 3 ου προσώπου) «Το αμάξι θα το πλύνει ο ίδιος ο Ερόλ» (ii) η φόρμα kendisi μπορεί και να αντικατασταθεί με kendi arabayı Erol kendi yıkayacak (iii) Ανεπίσημα στην καθομιλουμένη, μπορεί να υπάρξει και η φόρμα: (iv) arabayı Erol un kendi yıkayacak (v) Meclis e belli bir saatte gidersen Başbakan-ın kendi-sin-i bile görebilirsin. «Αν πας στο Κοινοβούλιο μία συγκεκριμένη ώρα μπορείς να δεις ακόμη και τον ίδιο τον πρωθυπουργό.» (vi) Sonuçları onlar-ın kendi-lerin-den öğrenebilirsin. «Τα αποτελέσματα μπορείς να τα μάθεις από τους ίδιους προσωπικά» (vii) Εμφατική χρήση: (a) [(ben-im) kendi-m-in bile anla-ya-ma-dığ-ım] bir yazı. «Ένα άρθρο που και εγώ ο ίδιος αδυνατούσα να το καταλάβω» (b) [(ben-im) kendi-m-in bile anla-ya-ma-dığ-ı] bir yazı. «Ένα άρθρο που και εγώ ο ίδιος αδυνατούσα να το καταλάβω» Ενώ κατά κανόνα το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενο, μερικοί ομιλητές θέτουν το ρήμα στο 3 ο πρόσωπο (b). (c) [(siz-(in)) kendi-niz oraya git-me-niz] gerekiyor. «Θα πρέπει να πάτε εκεί εσείς οι ίδιοι» (viii) Μικρή διαφορά στη χρήση kendi και kendisi: (a) Erol [Ziya nın kendin-e bir araba al-dığ-ın]-ı sanıyor. «Ο Ερόλ νομίζει ότι ο Ζιγιά αγόρασε ένα αμάξι για τον εαυτό του» (b) Erol [Ziya nın kendi-sin-e bir araba al-ma-sın]-ı söyledi. * «Ο Ερόλ είπε στον Ζιγιά να αγοράσει ένα αμάξι για τον εαυτό του.» * «Ο Ερόλ είπε στον Ζιγιά να του αγοράσει ένα αμάξι. (του= Ερόλ ή κάποιος άλλος» (ix) Χρήση kendi kendi: (a) (Kendi) kendimden nefret ediyorum. «Με μισώ» Η παράληψη του (s)i στο 3 ο πρόσωπο εμφανίζεται σε λιγότερο επίσημες καταστάσεις. (b) Ahmet kendi kendi-sin-e/kendin-e yurt dışına çıkamaz. «Ο Αχμέτ δεν μπορεί μόνος να βγει εκτός χώρας» Page 24 of 46

26 2.16 Χρήση birbir, αντωνυμία που δηλώνει αμοιβαιότητα «Ο ένας με/στον άλλον» «μεταξύ τους» (a) Ayşe yle Semra birbir-in-den/birbir-lerin-den hiç hoşlanmıyor(lar). Ayşe + Semra μεταξύ τους-μόνημα 3 ου προσώπου. «Η Αϊσέ και η Σεμρά δεν αρέσει η μία στην άλλη.» (b) (Biz) [birbir-imiz-in sev-diğ-i] renkleri sev-mi-yor-uz. (Εμείς) μεταξύ μας- 1 ο πληθ.κτητ.-μόνημα της γενικής αγαπώ- PARTμόνημα 3 ου προσώπου χρώματα κλπ «Μεταξύ μας δεν αγαπάμε τα χρώματα που αγαπά ο άλλος» 2.17 Χρήση burası, şurası, (a) Burası çok kalabalık. «Έχει πολύ κόσμο εδώ» (b) (c) (d) (e) Şurası dinlenmek için ideal bir yer. «Εδώ είναι ιδανικά για ανάπαυση.» Bura-sın-ı çok sevdim «Μου αρέσει πολύ εδώ» Şuranıza bir düğme daha lazım. «Χρειάζεστε άλλο ένα κουμπί εδώ στο σημείο αυτό (του σώματός σας)» Filmin orası çok önemliydi. «Το κομμάτι εκείνο της ταινίας ήταν πολύ σημαντικό» 2.18 Χρήση τοπικών αντωνυμιών (a) Aşağısı çok dağınık. «Κάτω είναι πολύ ακατάστατα» (b) Alıcılar içeri-sin-i görmedi. «Οι αγοραστές δεν είδαν το εσωτερικό.» (c) Köyün ötesinde bir dere var. «Πέρα από το χωριό υπάρχει ένας χείμαρος» 2.19 Χρήση προσδιορισμών (με ρίζα) από αντωνυμίες, επίθετα και αριθμητικά (a) Çamaşır makinesi bozulmuş. Yeni-sin-i almamız lazım. «Το πλυντήριο χάλασε. Θα πρέπει να αγοράσουμε ένα νέο.» (b) Kız kardeşin senin şişmanın. «Η αδελφή σου είναι πιο παχυά από (c) (d) εσένα.» Bütün kalemler kayboldu sanmıştım ama ikisi/iki tanesi burada. «Νόμισα ότι χάθηκαν όλα τα μολύβια αλλά τα δύο (από αυτά) είναι εδώ.» Kilosunu on milyon liradan satacaklar. «Το κιλό του θα το πωλήσουν από λίρες.» Page 25 of 46

27 (e) Aynısını istiyorum. «Θέλω (ένα από) το ίδιο.» (f) Opera sev-me-yen-ler-i Verona da konaklamayacaklar. «Όσοι δεν αγαπούν όπερα δεν θα διανυκτερεύσουν στη Βερόνα.» (g) Onların çalışmayanları. «Αυτοί από τους οποίους δεν εργάζονται.» (h) Opera-nın sev-en-i çok. «Υπάρχουν πολλοί που αγαπούν την όπερα Χρήση με τη φόρμα ne kadarı İş-in ne kadar-ın-ı Zeynep e bırakacaksın? Δουλειά Γενική πόσο; Γενική Μόν. 3 ου προσώπου Zeynep.. «Πόση (από την) δουλειά θα αφήσεις στην Ζεϊνέπ;» 2.21 Ερωτηματικά μέρη υποτάξεων Zehra [sen-in kim-i aradığ-ın]-ı sanıyormuş? Εσύ-Γενική ποιος-αιτιατική κλπ «Η Ζεχρά ποιον νόμιζε ότι εσύ έψαχνες;» 2.22 Ρητορική ερώτηση στην αφήγηση Bunun üzerine Turgut elindeki bardağı duvara doğru fırlat-ma-sın mı? «Τότε, δεν θα πιστέψεις, ο Τουργκούτ το ποτήρι που κρατούσε στο χέρι του το τίναξε προς τον τοίχο!» 2.23 Απλές προτάσεις άρνησης [Ayşe-nin durumu bil-me-diğ-in]-i hiç bir zaman düşün-me-di-m. Ρήμα-άρνηση-ονοματοποιημένο ρήμα μόνημα 3 ου προσώπου «Δεν σκέφτηκα ποτέ [ότι η Αϊσέ αγνοούσε την κατάσταση]» 2.24 Πεπερασμένες και μη πεπερασμένες προτάσεις (i) [(Sen-in) piyano çal-dığ-ın]-ı bilmiyordum. Εσύ-μόνημα Γενικής «Δεν ήξερα [ότι έπαιζες πιάνο]». (iii) [(Sen-in) piyano çal-ma-n]-ı beklediler. Εσύ-μόνημα Γενικής «Ανέμεναν [να παίξεις πιάνο] Περιγραφή [Fatma Hanım- ın üç kat merdiven çık-ma-sı] çok zor. Page 26 of 46

28 -μόν.γενικής, 3 πατώματα σκάλες, ανεβαίνω-ονομ/μένο ρήμα- μόν. 3 ου προσώπου, πολύ δύσκολο. «Είναι πολύ δύσκολο [για τη Φατμά Χανούμ να ανέβει τρία πατώματα σκάλες].» 2.26 Αιτίαση [Ayla nın işten hep geç ve yorgun gelmesi] evde gerginlik yaratıyordu. «[Η μόνιμα καθυστερημένη επιστροφή της Αϊλά] στο σπίτι δημιουργούσε ένταση.» Επιθυμητή πράξη ή κατάσταση: [Herkes-in birer hikaye anlat-ma-sı] iste-n-iyor-muş. «Ήταν απαιτητό [η αφήγηση μιάς ιστορίας από τον καθένα].» Page 27 of 46

29 3 Kornfilt J. Turkish Descriptive Grammar London, Routledge, Πλάγιος Λόγος Sen Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] dün sinemaya gittiğ[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i bize anlatmadın. «Δεν μας διηγήθηκες ότι ο Αχμέτ χθες πήγε σινεμά» 3.2 Δευτερεύουσες προτάσεις Sen Ali[-nin(-Μόνημα Γενικής)] kimi sevdiğ[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i duydun? «Ποιάν άκουσες ότι ο Αλή αγάπησε;» Sen Ali[-nin(-Μόνημα Γενικής)] ev[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i kim[in(- Μόνημα Γενικής)]faydalanması için sattığ[-ın(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ı düşünüyorsun? «Για να επωφεληθεί ποιος, σκέπτεσαι ότι ο Αλή πούλησε το σπίτι του;» 3.3 Χρήση ερωτηματικού niye, nasıl? Ali ev[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-den nasıl kaçtı? «Πως τόσκασε από το σπίτι του ο Αλή» 3.4 Επιρρηματικές προτάσεις Hasan sahil yolundan giderek ev[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-e doğru yürüdü. Ο Χασάν παίρνοντας την παραλιακή προχώρησε προς το σπίτι του.» 3.5 Επιρρηματικές προτάσεις συμπληρωματικά με için Hasan hep barlara gittiğ[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)] için bizi unuttu. «Ο Χασάν επειδή συχνάζει στα μπαρ μας ξέχασε.» 3.6 Κτήτορες με χρήση kim? Kim[-in(-Μόνημα Γενικής)] baba[-sı(-μόνημα 3ου προσώπου)]tevkif edildi? «Τίνος πατέρας συνελήφθη;» Page 28 of 46

30 3.7 Ερώτηση στην κεφαλή της ονοματικής πρότασης Bina[-nın(-Μόνημα Γενικής)] nere[-si(-μόνημα 3ου προσώπου)] yıkıldı? «Ποιο μέρος του κτιρίου γκρεμίστηκε;» Amasya[-nın(-Μόνημα Γενικής)] ne[-si(-μόνημα 3ου προσώπου)] meşhur? «Σε τι είναι φημισμένη η Αμάσια;» Απάντηση: Elma[-sı(-Μόνημα 3ου προσώπου)] «Τα μήλα της (είναι φημισμένα)» 3.8 Ερωτήσεις με χρήση kadar, gibi Kızın kim[in(-μόνημα Γενικής)] kadar çabuk koşar? «Με ποιόν τρέχει εξίσου γρήγορα η κόρη σου;» Ay. Erduran kim[in(-μόνημα Γενικής)] gibi keman çalar? «Η Α. Ερντουράν παίζει βιολί όπως ποιός ;» 3.9 Χρήση ρηματικής κατάληξης -yıp Ahmet yüz[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ü yıkayıp dişler[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i fırçaladı. «Ο Αχμέτ αφού έπλυνε το πρόσωπό του βούρτσησε τα δόντια του» 3.10 Εμβοληματικές ρηματικές φράσεις Sen kim[in(-μόνημα Γενικής)] yüz[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ü yıkayıp dişler[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i fırçaladığ[-ın(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ı duydun? «Εσύ, ποιός άκουσες ότι βούρτσησε τα δόντια του αφού έπλυνε το πρόσωπό του;» 3.11 Ερωτηματικά στοιχεία πλέον του ενός εντός της ίδιας πρότασης Ahmet neyi kim[-in(-μόνημα Γενικής)] gibi çalar? «Τι και με ποιόν παίζει εξίσου καλά ο Αχμέτ;» 3.12 Ενσωματωμένη πρόταση με χρήση υποκειμένου στη Γενική Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] sinemaya gittiğ[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i duydum. «Άκουσα ότι πήγε σινεμά ο Αχμέτ» Page 29 of 46

31 3.13 Ονοματική φράση με χρήση Γενικής Κτητικής Ahmet öğrencilere Chomsky[-nin (-Μόνημα Γενικής)] kitab[-ın(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ı sattı. «Ο Αχμέτ πούλησε στους μαθητές το βιβλίο του Chomsky.» 3.14 Δίπτυχη πρόταση ( εστίαση σε μία από τις δύο πτυχές) Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] dün sinemada gördükler[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)], kimlerdi? «Ποίοι / ές ήταν αυτές που είδε στο σινεμά ο Αχμέτ;» 3.15 Ρηματική φόρμα με χρήση rica etmek Ben[-im (-Μόνημα Γενικής)]-le sinemaya gelmeni rica ederim. «Σε παρακαλώ να έρθεις μαζί μου σινεμά» 3.16 Ονοματικές φράσεις ως υποκείμενο Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] sinemaya yalnız başına gitme[-si(-μόνημα 3ου προσώπου)] beni çok üzdü. «Με στενοχώρησε πολύ το γεγονός ότι ο Αχμέτ πήγε μόνος του σινεμά» 3.17 Ονοματικές φράσεις ως αντικείμενο Zeynep, Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] sinemaya yalnız başına gitme[-sin(- Μόνημα 3ου προσώπου)]-e çok üzüldü. «Η Ζεϊνέπ στενοχωρήθηκε πολύ που ο Αχμέτ πήγε μόνος του σινεμά» 3.19 Ονοματικές φράσεις που δηλώνουν τετελεσμένο γεγονός Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] öldüğ[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ü duydum. «Άκουσα ότι πέθανε ο Αχμέτ» Page 30 of 46

32 3.20 Ονοματικές φράσεις που δηλώνουν ενέργεια (προς εκπλήρωση ίσως και όχι) Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] ölme[-sin(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i istemezdim. «Δεν θα ήθελα να πεθάνει ο Αχμέτ» Αhmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] öldüğ[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-den korkuyordum. «Φοβόμουν μην είχε πεθάνει ο Αχμέτ» 3.21 Ερωτήσεις Πλάγιου Λόγου Bana Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] ölüp ölmediğ[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i sorma! «Μη με ρωτάς αν έχει πεθάνει ή όχι ο Αχμέτ» 3.22 Εντολές σε Πλάγιο Λόγο Ahmede beni bekleme[-sin(-μόνημα 3ου προσώπου)]-i söyledim. «Είπα στον Αχμέτ να με περιμένει» 3.23 Εισαγόμενο μορφολογικό υλικό Στην τουρκική γλώσσα, εκτός από την Γενική και τα μορφήματα ονοματικοποίησης δεν συναντάται μορφολογικό υλικό εισαγόμενο σε ελλιπείς προτάσεις. Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] Mehmed-i öldürme[-sin(-μόνημα 3ου προσώπου)]-den korkuyorum. «(Φοβάμαι )μη σκοτώσει/σκότωσε ο Αχμέτ τον Μεχμέτ» 3.24 Επιρρηματικές ελλιπείς προτάσεις Ahmed[-in (-Μόνημα Γενικής)] çabucak okula doğru yürüdüğ[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ü bana sen anlattın. «(Εσύ μου διηγήθηκες ότι ο Αχμέτ περπάτησε) γρήγορα προς το σχολείο» Page 31 of 46

33 3.25 Προτάσεις - επίθετα Adam[-ın (-Μόνημα Γενικής)] gittiğ[-i (-Μόνημα 3ου προσώπου)] okul. «Το σχολείο που πήγε ο άνθρωπος» «Στόχος αναφορικότητας» είναι το υποκείμενο (του Περιεκτικού Αντικειμένου) Ben[-im(-Μόνημα Γενικής)] adam[-ın (-Μόνημα Γενικής)] yediğ[-in (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-i sandığım balık. «Το ψάρι που νόμισα ότι έφαγε ο άνθρωπος.» «Στόχος αναφορικότητας» είναι ο κτήτωρ μιάς «κτητικής ονοματικής φράσης» που είναι μη-υποκείμενο. Ben[-im(-Μόνημα Γενικής)] oğl[-un (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-a balık verdiğim adam. «Ο άνθρωπος που έδωσα ψάρι στον γιό του.» Αναφορικές προτάσεις με τη χρήση ki, δάνειο από την περσική που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις Bir adam ki çocuklar[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-ı sevmez yalnız yaşamalıdır. «Άνθρωπος που δεν αγαπά τα παιδιά του πρέπει να ζει μόνος του» 3.26 Άλλες αναφορικές προτάσεις Adam[-ın (-Μόνημα Γενικής)] yediğ[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)] balık. «Το ψάρι που τρώει/έφαγε ο άνθρωπος. Adam[-ın (-Μόνημα Γενικής)] yediğ[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)]. «Ό,τι ο άνθρωπος τρώει/έφαγε. Adam[-ın (-Μόνημα Γενικής)] yedikler[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)]. Αυτά που έφαγε ο άνθρωπος. İş[-in(-Μόνημα 3ου προσώπου)]-e giden kadın. «Η γυναίκα που πάει στη δουλειά της» 3.27 Προτάσεις με χρήση için, sonra M. Thatcher istifa ettiğ[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)] için üzüldük. Page 32 of 46

34 «Στενοχωρηθήκαμε επειδή παραιτήθηκε η Μ. Θάτσερ» Müdür[-ün(-Μόνημα Γενικής)] tatile çıkma[-sın (-Μόνημα 3ου προσώπου)] dan sonra ofis kapandı. «Το γραφείο έκλεισε με την αναχώρηση του διευθυντού σε διακοπές» 3.28 Χωρίς τη χρήση sonra Müdür tatile çıktığ[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)] dan( η αφαιρετική πτώση αντικαθιστά το sonra) ofis kapalı. «Το γραφείο είναι κλειστό από τότε που αναχώρησε ο διευθυντής για διακοπές» 3.29 Όταν δηλώνεται ο χρόνος Müdür[-ün(-Μόνημα Γενικής)] tatile çıktı[-ğı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] gece ofis yandı. «Τη νύχτα που αναχώρησε ο διευθυντής για διακοπές κάηκε το γραφείο» 3.30 Συγκριτικές Προτάσεις Ali[-nin (-Μόνημα Γενικής)] geç kalma[-sın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dansa hiç gitmemenizi tercih ederim. «Αν είναι να καθυστερήσει ο Αλή προτιμώ να μη πάτε» Bu sebzeler gerektiğ[-in(-μόνημα 3ου προσώπου)]-den az/fazla pişmiş. «Αυτά τα λαχανικά ψηθήκανε πέραν/λιγότερο του δέοντος» Ali kız[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dan çok oğl[-un (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-u sever. «Ο Αλή αγαπά περισσότερο τον γιο του απ ότι (αγαπά) την κόρη του» 3.31 Χρήση kadar, rağmen Bu sebzeler tam gerektiğ[-i(-μόνημα 3ου προσώπου)] kadar pişmiş. «Αυτά τα λαχανικά ψηθήκανε όσο πρέπει» Hastalığ[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-a ragmen başarılı bir insan. «Είναι ένας επιτυχημένος άνθρωπος παρά την ασθένειά του» Çocuklar ben[-im (-Μόνημα Γενικής)] kadar yemek yedi. «Τα παιδιά έφαγαν όσο και εγώ» Page 33 of 46

35 3.32 Χρήση επαναλαμβανόμενων επιθέτων που παίζουν ρόλο επιρρήματος, καθώς και επιρρημάτων που δημιουργούνται από επίθετα Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] konuşuş[-u (-Μόνημα 3ου προσώπου)] yavaş yavaştır. «Ο τρόπος ομιλίας του Χασάν είναι σιγανός» Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] konuşuş[-u (-Μόνημα 3ου προσώπου)] yavaşçadır. «Ο τρόπος ομιλίας του Χασάν είναι σιγανός» 3.33 Επίθετα με έμμεσα αντικείμενα Koca[-sın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-a sadık. «Πιστή στο σύζηγό της» 3.34 Xρήση daha (ατελής επιρρηματική πρόταση) Herkes[-in(-Μόνημα Γενικής)] sandığ[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dan daha başarılı. «Ποιο επιτυχημένος/η απ όσο νομίζουν» 3.35 Έκφραση αριθμητικού επιμερισμού Elmalar[-ın (-Μόνημα Γενικής)] üç[-ü (-Μόνημα 3ου προσώπου)]. «Τρία από τα μήλα». Elmalar[-ın (-Μόνημα Γενικής)] bazılar[-ı (-Μόνημα 3ου προσώπου)]. «Μερικά από τα μήλα». Çocuklar[-ın (-Μόνημα Γενικής)] iki[-si «Δύο από τα παιδιά» 3.36 Αρνητικός ποσοτικός επιμερισμός Çocuklar[-ın (-Μόνημα Γενικής)] hiçbir[-i (-Μόνημα 3ου προσώπου)] «Κανένα από τα παιδιά» 3.37 Χρήση επιρρημάτων Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] çοk κonuşma[-sı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] beni kızdırdı. «Η πολυλογία του Χασάν με εκνεύρισε» Page 34 of 46

36 3.38 Τρόποι συγχρονισμού προτάσεων Hasan iş[-in (-Μόνημα Γενικ ής)]-e gitti, Ali ev[-in (-Μόνημα Γενικής)]-e döndü, ben parkta kaldım. «Ο Χασάν πήγε στη δουλειά του, ο Αλή επέστρεψε σπίτι του, εγώ έμεινα στο πάρκο» Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] işe gidip Ali[-nin (-Μόνημα Γενικής)] eve döndüğ[-ün(-μόνημα 3ου προσώπου)]-ü duydum. «Άκουσα ότι ο Χασάν πήγε δουλειά και ότι ο Αλή επέστρεψε σπίτι» Ali[-nin (-Μόνημα Γενικής)] dün sinemaya gitme[-si (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-yle Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] eve dönme[-si (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-ne şaştım. «Απόρησα με την επιστροφή του Χασάν στο σπίτι με το που έφυγε ο Αλή για σινεμά» 3.39 Άρνηση στη δευτερεύουσα μέσω άρνησης στην κύρια πρόταση Hasan kimse[-nin (-Μόνημα Γενικής)] maça gitme[-sin (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-i istemedi. «Ο Χασάν δεν ήθελε να πάει κανείς στο ματς» 3.40 (Ειδικές) Αναφορική αντωνυμία kendi si(n) Ahmet biz[-im (-Μόνημα Γενικής)] onu/kendi[-sin (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-i işten atmamıza çok şaştı. Ο Αχμέτ απόρησε πολύ που τον απολύσαμε» 3.41 Χρήση -ki ως αναφορικού Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] ή Hasan[-ın ] -ki «Του Χασάν» 3.42 Αυτοπάθεια Ahmet kendin[-in (-Μόνημα Γενικής)] işten atılacağ[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dan korkuyor. «Ο Αχμέτ φοβάται ότι θα απολυθεί» Ahmede kendini daha fazla sevme[-sin (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-i söyledik. Page 35 of 46

37 Είπαμε στον Αχμέτ να αγαπήσει περισσότερο τον εαυτό του» Hasan kendi karı[-sın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dan emin. «Ο Χασάν είναι σίγουρος για την ίδια του τη γυναίκα» Ben Hasanı kendi karı[-sı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] tarafından öldürüldü biliyordum. «Εγώ ήξερα ότι ο Χασάν σκοτώθηκε από την ίδια του την γυναίκα» Kendi anne[-si (-Μόνημα 3ου προσώπου)] bence Hasan için parmağ[-ın (- Μόνημα 3ου προσώπου)]-ı bile oynatmaz. «Κατ εμέ η ίδια η μητέρα του δεν θα κουνήσει ούτε το δάχτυλό της για τον Χασάν» Kendi karı[-sı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] Hasan a sadık. «Η ίδια η σύζυγός του είναι πιστή στον Χασάν» Kendi kız[-ı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] bile Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] baba[-sı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] taraf[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dan köle olarak satıldı. «Ακόμη και η ίδια του η κόρη, πουλήθηκε ως σκλάβα από τον πατέρα του Χασάν» 3.43 Σχέσεις αυτοπάθειας εντός ονοματικοποιημένων προτάσεων Hasan herkese kendin[-in (-Μόνημα Γενικής)] işten atıldığ[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-ı anlattı. «Ο Χασάν αφηγήθηκε σ όλους την απόλυσή του» Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] kendi kız[-ı (-Μόνημα 3ου προσώπου)]. «Η ίδια η κόρη του Χασάν» 3.44 Σχέσεις αμοιβαιότητας Biz birbirimiz[-in (-Μόνημα Γενικής)] iş[-in (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-i kimseye bırakmayız. «Εμείς οι δύο, δεν αφήνουμε τη δουλειά μας σε κανέναν» Page 36 of 46

38 3.45 Ονοματικοποιημένα ρήματα που επιτρέπουν στο άμεσο αντικείμενό τους να μπει στη Γενική αντί στην Αιτιατική. Türkler) [-in (-Μόνημα Γενικής] İstanbul u feth[-i (-Μόνημα 3ου προσώπου)]. «Η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους» İstanbul[-un (-Μόνημα Γενικής)] Türkler taraf[-ın (-Μόνημα 3ου προσώπου)]- dan feth[-i (-Μόνημα 3ου προσώπου)]. «Η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους» 3.46 Εκφράσεις κτήσης συνδυάζονται με Γενική και το (υπαρξιακό) ρήμα var Ben[-im (-Μόνημα Γενικής)] çok kitabım var. «Έχω πολλά βιβλία» Hasan[-ın (-Μόνημα Γενικής)] çok kitab[-ı (-Μόνημα 3ου προσώπου)] var. «Ο Χασάν έχει πολλά βιβλία» 3.47 Έκφραση Συνόλου Τμήματος Köpeğ[-in (-Μόνημα Γενικής] kafa[-sı(-μόνημα 3ου προσώπου)] «Το κεφάλι του σκύλου» Ağac[-ın (-Μόνημα Γενικής)] gövde[-si (-Μόνημα 3ου προσώπου)] «Το σώμα του δένδρου» 3.48 Αξία Bu masa[-nın (-Μόνημα Γενικής)] değer[-i (-Μόνημα 3ου προσώπου)] beş dolardır. «Η αξία του τραπεζιού αυτού είναι $ 5.00 Bu masa beş dolar değer[-in (-Μόνημα 3ου προσώπου)]-dedir. «Αυτό το τραπέζι αξίζει $ Κλητική Π.χ. μία μητέρα μπορεί ν απευθυνθεί στον σύζηγό της, όπως παρακάτω, παρουσία του παιδιού της: Baba[-sı (-Μόνημα 3ου προσώπου)]! «Μπαμπά του!» Page 37 of 46