ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A της. Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2010) 774 τελικό Παράρτηµα Α / Κεφάλαιο 21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A της Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για το ευρωπαϊκό σύστηµα εθνικών και περιφερειακών λογαριασµών της Ευρωπαϊκής Ένωσης EL EL

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21: ΣΥΝ ΕΣMOI ΜΕΤΑΞΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Οι λογαριασµοί επιχειρήσεων σε συνδυασµό µε τις έρευνες σε επιχειρήσεις αποτελούν σηµαντική πηγή πληροφοριών για τη µέτρηση των εταιρικών δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασµούς. Η εθνική λογιστική έχει ορισµένα κοινά χαρακτηριστικά µε τη λογιστική επιχειρήσεων, εκ των οποίων τα κυριότερα είναι: α) η καταγραφή των συναλλαγών σε λογαριασµούς, δηλαδή σε πίνακες µε δύο στήλες β) η χρηµατική αποτίµηση γ) η χρήση εξισωτικών µεγεθών δ) η καταγραφή των συναλλαγών τη στιγµή που πραγµατοποιούνται και ε) η εσωτερική συνοχή του συστήµατος λογαριασµών. Ωστόσο, η εθνική λογιστική διαφέρει σε ορισµένα σηµεία, επειδή έχει διαφορετικό στόχο: η εθνική λογιστική αποσκοπεί στην περιγραφή εντός συνεκτικού πλαισίου όλων των δραστηριοτήτων µιας χώρας και όχι µόνον αυτών µιας επιχείρησης ή ενός οµίλου επιχειρήσεων. Αυτός ο στόχος µιας συνεκτικής εικόνας µε όλες τις οντότητες µιας οικονοµίας και τις σχέσεις τους µε την αλλοδαπή συνεπάγεται περιορισµούς οι οποίοι δεν επηρεάζουν τη λογιστική επιχειρήσεων Η εθνική λογιστική ακολουθεί διεθνή πρότυπα που εφαρµόζονται από όλες τις χώρες της υφηλίου. Η ανάπτυξη και η εφαρµογή της λογιστικής επιχειρήσεων διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ωστόσο, η λογιστική επιχειρήσεων µετακινείται προς την εφαρµογή κοινών διεθνών προτύπων. Η εναρµόνιση σε παγκόσµιο επίπεδο άρχισε στις 29 Ιουνίου 1973 µε τη δηµιουργία της ιεθνούς Επιτροπής Λογιστικών Προτύπων (IASC), της οποίας η αποστολή ήταν η ανάπτυξη βασικών λογιστικών προτύπων, των επονοµαζόµενων ιεθνών Λογιστικών Προτύπων (IAS-International Accounting Standards) και αργότερα ιεθνών Προτύπων Χρηµατοοικονοµικής Πληροφόρησης (IFRS-International Financial Reporting Standards). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ενοποιηµένοι λογαριασµοί των εταιρειών καταρτίζονται σύµφωνα µε το πλαίσιο αναφοράς IFRS από το 2005 και µετά Λεπτοµερείς κατευθυντήριες γραµµές σχετικά µε τα περιεχόµενα των λογαριασµών επιχειρήσεων και τον τρόπο µε τον οποίο συνδέονται οι λογαριασµοί επιχειρήσεων µε τους εθνικούς λογαριασµούς υπάρχουν σε εξειδικευµένα εγχειρίδια. Στο παρόν κεφάλαιο παρέχονται απαντήσεις στις πιο συνήθεις ερωτήσεις που προκύπτουν κατά την κατάρτιση των εθνικών λογαριασµών µε βάση τους λογαριασµούς επιχειρήσεων και εξετάζονται ειδικά θέµατα της µέτρησης των εταιρικών δραστηριοτήτων. EL 2 EL

4 Ορισµένοι ειδικοί κανόνες και µέθοδοι της λογιστικής επιχειρήσεων Για την εξαγωγή πληροφοριών από λογαριασµούς επιχειρήσεων, οι εθνικοί λογιστές πρέπει να κατανοούν τα διεθνή πρότυπα λογιστικής για ιδιωτικές επιχειρήσεις και για δηµόσιους φορείς. Tα πρότυπα για ιδιωτικές επιχειρήσεις εκπονήθηκαν και τηρούνται από τον Οργανισµό ιεθνών Λογιστικών Προτύπων (International Accounting Standards Board - IASB) και για τους δηµόσιους φορείς από το Συµβούλιο ιεθνών Λογιστικών Προτύπων του ηµόσιου Τοµέα (International Public Sector Accounting Standards Board IPSASB). Στις ακόλουθες παραγράφους ορίζονται οι γενικές αρχές της λογιστικής επιχειρήσεων. Χρόνος καταγραφής Στους λογαριασµούς επιχειρήσεων οι συναλλαγές καταγράφονται όταν εκτελούνται, δηµιουργώντας απαιτήσεις και υποχρεώσεις, ανεξάρτητα από την πληρωµή. Η καταγραφή αυτή πραγµατοποιείται σε δεδουλευµένη και όχι σε ταµειακή βάση. Οι εθνικοί λογαριασµοί καταρτίζονται επίσης σε δεδουλευµένη βάση. Λογιστική διπλογραφίας και τετραπλογραφίας Στους λογαριασµούς επιχειρήσεων, κάθε συναλλαγή της επιχείρησης καταγράφεται τουλάχιστον σε δύο διαφορετικούς λογαριασµούς, µία φορά στη στήλη χρέωσης και µία φορά στη στήλη πίστωσης για το ίδιο ποσό. Αυτό το σύστηµα διπλογραφίας επιτρέπει τον έλεγχο της συνεκτικότητας των λογαριασµών. Αποτίµηση Στους εθνικούς λογαριασµούς, µπορεί επίσης να χρησιµοποιείται για τις περισσότερες συναλλαγές ένα σύστηµα τετραπλογραφίας. Μια συναλλαγή καταγράφεται δύο φορές για καθεµία από τις εµπλεκόµενες θεσµικές µονάδες, π.χ. µία φορά ως µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή στους λογαριασµούς παραγωγής, εισοδήµατος και κεφαλαίου, και µία φορά ως χρηµατοοικονοµική συναλλαγή που συνδέεται µε τη µεταβολή χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Τόσο στους λογαριασµούς επιχειρήσεων όσο και στους εθνικούς λογαριασµούς, οι συναλλαγές καταγράφονται στην πραγµατική τιµή που συµφωνήθηκε µεταξύ των συναλλασσόµενων µερών. Τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις αποτιµώνται γενικά στο αρχικό ή στο ιστορικό τους κόστος στις οικονοµικές καταστάσεις των επιχειρήσεων, πιθανώς σε συνδυασµό µε άλλες τιµές, π.χ. αγοραίες τιµές για τα αποθέµατα. Tα χρηµατοοικονοµικά µέσα θα πρέπει να αποτιµώνται στη σωστή τους αξία, η οποία πρέπει να αντανακλά τις τιµές που παρατηρούνται στις αγορές µε τη χρήση ειδικών τεχνικών αποτίµησης, αν χρειαστεί. Στους εθνικούς λογαριασµούς, τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις καταγράφονται στην τρέχουσα αξία που είχαν κατά τη χρονική στιγµή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισµός, και όχι στην αρχική τους αποτίµηση. Λογαριασµός αποτελεσµάτων και ισολογισµός Για τους λογαριασµούς επιχειρήσεων εκπονούνται δύο οικονοµικές καταστάσεις: ο λογαριασµός αποτελεσµάτων και ο ισολογισµός. Στον λογαριασµό αποτελεσµάτων EL 3 EL

5 συγκεντρώνονται οι συναλλαγές εσόδων και κόστους, ενώ στον ισολογισµό παρουσιάζονται τα αποθέµατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων. Αυτές οι καταστάσεις δείχνουν τα υπόλοιπα των λογαριασµών και τις συναλλαγές σε συνολικό επίπεδο. Οι καταστάσεις αυτές παρουσιάζονται µε τη µορφή λογαριασµών. Αµφότερες οι καταστάσεις συνδέονται στενά µεταξύ τους. Το υπόλοιπο του λογαριασµού αποτελεσµάτων είναι το κέρδος ή η ζηµία της επιχείρησης. Το κέρδος ή η ζηµία αυτή περιλαµβάνονται επίσης στον ισολογισµό Οι λογαριασµοί συναλλαγών των οποίων το υπόλοιπο περιλαµβάνεται στον λογαριασµό αποτελεσµάτων είναι οι λογαριασµοί ροής. Στόχος τους είναι να παρουσιάσουν τα σύνολα εσόδων και δαπανών στη διάρκεια του οικονοµικού έτους Οι ισολογισµοί είναι λογαριασµοί αποθεµάτων. Παρουσιάζουν την αξία των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων στο τέλος του οικονοµικού έτους. Εθνικοί λογαριασµοί και λογαριασµοί επιχειρήσεων: πρακτικά ζητήµατα Για να µπορούν οι εθνικοί λογιστές να χρησιµοποιούν λογαριασµούς επιχειρήσεων σε µεγάλη κλίµακα και όχι µόνο σε µεµονωµένες περιπτώσεις, πρέπει να πληρούνται ορισµένες προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η πρόσβαση στους λογαριασµούς επιχειρήσεων. Συνήθως, η δηµοσίευση λογαριασµών είναι υποχρεωτική για τις µεγάλες επιχειρήσεις. Οι βάσεις δεδοµένων αυτών των λογαριασµών καταρτίζονται από ιδιωτικούς ή δηµόσιους φορείς, και είναι σηµαντικό οι εθνικοί λογιστές να µπορούν να έχουν πρόσβαση σ' αυτές. Για τις µεγάλες επιχειρήσεις, είναι γενικά δυνατό να λαµβάνονται οι λογαριασµοί απευθείας από αυτές. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ένας ελάχιστος βαθµός τυποποίησης των λογιστικών εγγράφων που δηµοσιεύονται από τις επιχειρήσεις, επειδή η τυποποίηση αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη µηχανογραφική επεξεργασία. Το υψηλό επίπεδο τυποποίησης οφείλεται συχνά στην ύπαρξη φορέα συλλογής λογαριασµών από επιχειρήσεις στην τυποποιηµένη αυτή µορφή. Η συλλογή µπορεί να οργανώνεται σε προαιρετική βάση, όπως στην περίπτωση του φορέα που διαχειρίζεται κέντρο οικονοµικών καταστάσεων το οποίο πραγµατοποιεί αναλύσεις για τα µέλη του, ή µπορεί να καταστεί υποχρεωτική από τον νόµο, όπως στην περίπτωση στην οποία το κέντρο συλλογής είναι η εφορία. Σε αµφότερες τις περιπτώσεις, οι εθνικοί λογιστές πρέπει να ζητήσουν πρόσβαση στις βάσεις δεδοµένων τηρώντας τις πολιτικές εχεµύθειας που ισχύουν Η λογιστική επιχειρήσεων µπορεί να χρησιµοποιηθεί ακόµη και όταν οι λογαριασµοί δεν καταρτίζονται σε αυστηρά τυποποιηµένη βάση. Σε πολλές χώρες, οι οικονοµικοί τοµείς κυριαρχούνται από µικρό αριθµό µεγάλων επιχειρήσεων, και οι λογαριασµοί αυτών των µεγάλων επιχειρήσεων µπορούν να χρησιµοποιηθούν για τους εθνικούς λογαριασµούς. Χρήσιµες πληροφορίες υπάρχουν επίσης στις σηµειώσεις των λογαριασµών, όπως π.χ. περισσότερες λεπτοµέρειες ή οδηγίες σχετικά µε τον τρόπο ερµηνείας των εγγραφών στους λογαριασµούς Οι έρευνες σε επιχειρήσεις είναι η άλλη σηµαντική πηγή στοιχείων για τους εθνικούς λογαριασµούς σχετικά µε τις εταιρικές δραστηριότητες. Αυτές οι έρευνες παρέχουν ικανοποιητικά αποτελέσµατα αν οι ερωτήσεις που τίθενται είναι συµβατές µε τις εγγραφές και τις έννοιες των λογαριασµών των επιχειρήσεων. Μια επιχείρηση δεν θα παρείχε αξιόπιστες πληροφορίες που δεν βασίζονται στο εσωτερικό της σύστηµα πληροφόρησης. Οι έρευνες σε EL 4 EL

6 επιχειρήσεις είναι γενικά αναγκαίες, ακόµη και - στην καλύτερη περίπτωση - όταν οι εθνικοί λογιστές µπορούν να έχουν πρόσβαση στις βάσεις δεδοµένων λογιστικής, επειδή οι πληροφορίες που περιέχουν αυτές οι βάσεις δεδοµένων είναι σπανίως αρκετά αναλυτικές ώστε να ικανοποιούν όλες τις ανάγκες των εθνικών λογιστών Η παγκοσµιοποίηση καθιστά πολύπλοκη τη χρήση των λογαριασµών επιχειρήσεων για την εκπόνηση των εθνικών λογαριασµών. Οι λογαριασµοί επιχειρήσεων πρέπει να καταρτίζονται σε εθνική βάση για να είναι χρήσιµοι και αυτό δεν είναι δυνατό όταν οι επιχειρήσεις έχουν θυγατρικές εταιρείες στο εξωτερικό. Όταν η δραστηριότητα της επιχείρησης επεκτείνεται πέρα από το εθνικό έδαφος, πρέπει να γίνουν κάποιες προσαρµογές για να σχηµατιστεί µια εθνική εικόνα µε βάση τους λογαριασµούς των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις πρέπει να προσθέτουν στη βάση δεδοµένων που συγκεντρώνει τους λογαριασµούς των επιχειρήσεων, είτε λογαριασµούς που καταρτίστηκαν σε εθνική βάση είτε τις προσαρµογές που χρειάζονται για να παρουσιαστούν οι λογαριασµοί επιχειρήσεων σε εθνική βάση. Η εφορία, όταν συλλέγει τους λογαριασµούς από τις επιχειρήσεις, απαιτεί γενικά τα στοιχεία να παρέχονται σε εθνική βάση προκειµένου να µπορεί να υπολογίσει τον φόρο στο κέρδος, και αυτή είναι η πιο ευνοϊκή περίπτωση για χρήση σε εθνικούς λογαριασµούς Μια άλλη πρακτική προϋπόθεση είναι ότι το οικονοµικό έτος θα πρέπει να αντιστοιχεί στην περίοδο αναφοράς των εθνικών λογαριασµών. Για τους ετήσιους λογαριασµούς, η περίοδος αναφοράς είναι γενικά το ηµερολογιακό έτος, και έτσι είναι επιθυµητό, προκειµένου να γίνει βέλτιστη χρήση των λογαριασµών επιχειρήσεων, οι περισσότερες επιχειρήσεις να αρχίζουν το οικονοµικό τους έτος την 1η Ιανουαρίου. Οι επιχειρήσεις µπορούν να επιλέξουν άλλες ηµεροµηνίες έναρξης του οικονοµικού τους έτους. Για τις δραστηριότητες που αντιστοιχούν στις ροές στους εθνικούς λογαριασµούς, είναι συχνά αποδεκτή η εκ νέου κατάρτιση λογαριασµών µε βάση το ηµερολογιακό έτος µε το συνδυασµό αναλογιών δύο διαδοχικών οικονοµικών ετών, αλλά για τους ισολογισµούς η µέθοδος αυτή παρέχει λιγότερο ικανοποιητικά αποτελέσµατα, ειδικά για τα στοιχεία που υπόκεινται σε ραγδαίες διακυµάνσεις στη διάρκεια του έτους. Οι µεγάλες επιχειρήσεις καταρτίζουν συχνά τριµηνιαίους λογαριασµούς, αλλά οι λογαριασµοί αυτοί σπάνια συλλέγονται σε συστηµατική βάση. Η µετάβαση από τους λογαριασµούς επιχειρήσεων στους εθνικούς λογαριασµούς: το παράδειγµα των µη χρηµατοοικονοµικών επιχειρήσεων Η χρήση των λογιστικών στοιχείων µη χρηµατοοικονοµικών επιχειρήσεων για την εκπόνηση των εθνικών λογαριασµών απαιτεί διάφορες προσαρµογές. Αυτές οι προσαρµογές µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: εννοιολογικές προσαρµογές, προσαρµογές για να επιτευχθεί η συνοχή µε τους λογαριασµούς άλλων τοµέων και προσαρµογές για λόγους πληρότητας. Εννοιολογικές προσαρµογές Οι εννοιολογικές προσαρµογές απαιτούνται επειδή οι λογαριασµοί επιχειρήσεων δεν βασίζονται στις ίδιες ακριβώς έννοιες όπως οι εθνικοί λογαριασµοί και επειδή, όταν αυτές οι έννοιες είναι παραπλήσιες, οι µέθοδοι αποτίµησης µπορεί να είναι διαφορετικές. Ορισµένα παραδείγµατα εννοιολογικών προσαρµογών για τον υπολογισµό της παραγωγής είναι τα εξής: α) Προσαρµογές για τη µετάβαση στη βασική τιµή. Ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων αναφέρεται γενικά χωρίς τον ΦΠΑ, αλλά συχνά περιλαµβάνει φόρους επί των προϊόντων. Αντιστρόφως, οι επιδοτήσεις προϊόντων σπάνια περιλαµβάνονται στον EL 5 EL

7 κύκλο εργασιών. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να πραγµατοποιηθεί αναπροσαρµογή στα στοιχεία που προκύπτουν από τους λογαριασµούς επιχειρήσεων µε την αφαίρεση αυτών των φόρων επί των προϊόντων και την πρόσθεση αυτών των επιδοτήσεων προϊόντων προκειµένου να επιτευχθεί εκτίµηση της παραγωγής σε βασικές τιµές. β) Ασφάλιστρα. Τα ασφάλιστρα που πληρώνουν οι επιχειρήσεις αποτελούν µέρος των δαπανών τους, αλλά στους εθνικούς λογαριασµούς απαιτείται η κατανοµή τους σε τρία στοιχεία: τα καθαρά ασφάλιστρα, την ασφαλιστική υπηρεσία και τα συµπληρωµατικά ασφάλιστρα. Μόνο το µέρος που αντιστοιχεί στην υπηρεσία είναι ενδιάµεση ανάλωση, και γι αυτό πραγµατοποιείται διόρθωση µε την αφαίρεση των καθαρών και των συµπληρωµατικών ασφαλίστρων από το ακαθάριστο ποσό πληρωµής. Προσαρµογές για την επίτευξη συνοχής µε τους λογαριασµούς άλλων τοµέων Οι εθνικοί λογαριασµοί απαιτούν τη συνοχή των λογαριασµών επιχειρήσεων µε τους λογαριασµούς άλλων επιχειρήσεων και µονάδων σε άλλους θεσµικούς τοµείς. Έτσι, οι φόροι και οι επιδοτήσεις που αποτιµώνται µε βάση τους λογαριασµούς επιχειρήσεων πρέπει να είναι συνεκτικοί µε αυτούς που λαµβάνονται από ή καταβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση. Στην πράξη, αυτό δεν τηρείται και χρειάζεται κανόνας προκειµένου να επιτευχθεί η συνοχή. Κατά κανόνα, οι πληροφορίες από τη γενική κυβέρνηση είναι πιο αξιόπιστες από αυτές των επιχειρήσεων και, ως εκ τούτου, τα στοιχεία που προέρχονται από τους λογαριασµούς επιχειρήσεων προσαρµόζονται ανάλογα. Παραδείγµατα προσαρµογών για λόγους πληρότητας Παραδείγµατα προσαρµογών που γίνονται στα στοιχεία λογιστικής επιχειρήσεων για λόγους πληρότητας είναι η απουσία από τα στατιστικά αρχεία, η απαλλαγή από την υποχρέωση φορολογικών και κοινωνικών δηλώσεων και η φοροδιαφυγή. Παραδείγµατα ειδικών προσαρµογών είναι τα ακόλουθα: α) Η φοροδιαφυγή σε σχέση µε την παραγωγή που πωλείται και την πώληση αγαθών προς µεταπώληση. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να µειώνουν την αξία των πωλήσεων για να αποφύγουν την πληρωµή φόρων, οπότε πραγµατοποιείται προσαρµογή στη δήλωση µειωµένων πωλήσεων µε βάση τις πληροφορίες που παρέχουν οι εφορίες. β) Το εισόδηµα σε είδος είναι η ανταµοιβή των εργαζοµένων υπό µορφή αγαθών και υπηρεσιών που παρέχονται δωρεάν. Όταν αυτή η παραγωγή και το αντίστοιχο εισόδηµα δεν καταγράφονται στους λογαριασµούς της επιχείρησης, πραγµατοποιείται αναπροσαρµογή στις αξίες που έχουν καταγραφεί, προς χρήση στους εθνικούς λογαριασµούς. Όταν οι εργαζόµενοι στεγάζονται δωρεάν, περιλαµβάνεται εκτίµηση της αντίστοιχης µίσθωσης ακινήτων στην παραγωγή και στο εισόδηµα των εργαζοµένων, αν δεν έχει ήδη συµπεριληφθεί στους λογαριασµούς της επιχείρησης. γ) Τα φιλοδωρήµατα. Όταν οι εργαζόµενοι δέχονται φιλοδωρήµατα από πελάτες της επιχείρησης, αυτά πρέπει να θεωρούνται µέρος του κύκλου εργασιών και συνεπώς µέρος της παραγωγής. Τα φιλοδωρήµατα που δεν καταγράφονται ως παραγωγή και εισόδηµα εργαζοµένου στους λογαριασµούς της επιχείρησης εκτιµώνται και η παραγωγή και το εισόδηµα αναπροσαρµόζονται για τους εθνικούς λογαριασµούς. EL 6 EL

8 Ειδικά ζητήµατα Κέρδη/ζηµίες διακράτησης Τα κέρδη/ζηµίες διακράτησης είναι µία από τις κύριες δυσκολίες κατά τη µετάβαση από τους λογαριασµούς επιχειρήσεων στους εθνικούς λογαριασµούς, κυρίως λόγω του χαρακτήρα των πληροφοριών που διατίθενται στους λογαριασµούς επιχειρήσεων. Π.χ. η ενδιάµεση ανάλωση πρώτων υλών µπορεί να µην είναι άµεση αγορά, αλλά απόσυρση από το απόθεµα. Στους εθνικούς λογαριασµούς, η απόσυρση από το απόθεµα αποτιµάται στην τρέχουσα αγοραία τιµή, ενώ στους λογαριασµούς επιχειρήσεων η απόσυρση από το απόθεµα αποτιµάται στο ιστορικό κόστος του, δηλαδή στην τιµή των αγαθών όταν αγοράστηκαν. Η διαφορά µεταξύ των δύο τιµών είναι κέρδος/ζηµία διακράτησης στους εθνικούς λογαριασµούς εν είναι εύκολο να εξαλειφθούν τα κέρδη/ζηµίες διακράτησης στα αποθέµατα, επειδή απαιτείται η συλλογή πολυάριθµων ειδών συµπληρωµατικών στοιχείων λογιστικής και η χρήση πολλών υποθέσεων. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν πρέπει να έχουν σχέση τόσο µε το είδος των προϊόντων που αποθεµατοποιήθηκαν όσο και µε τη µεταβολή των τιµών στη διάρκεια του έτους. Επειδή οι διαθέσιµες πληροφορίες σχετικά µε το είδος των προϊόντων πολύ συχνά σχετίζονται µε τις πωλήσεις και τις αγορές παρά µε τα ίδια τα αποθέµατα, είναι αναγκαίο να βασίζονται οι εκτιµήσεις σε µοντέλα των οποίων η καταλληλότητα είναι δύσκολο να επαληθευτεί. Όµως, η διαδικασία αυτή, µολονότι ανακριβής, είναι το τίµηµα που πρέπει να πληρωθεί για να καταστεί δυνατή η χρήση των στοιχείων από τους λογαριασµούς επιχειρήσεων Οι αποτιµήσεις των περιουσιακών στοιχείων στη σωστή τους αξία παρέχουν καλύτερη εικόνα του ισολογισµού από τις αποτιµήσεις σε ιστορικό κόστος, αλλά δηµιουργούν επίσης περισσότερα στοιχεία για τα κέρδη/ζηµίες διακράτησης. Παγκοσµιοποίηση Η παγκοσµιοποίηση κάνει τη χρήση των λογαριασµών επιχειρήσεων πιο δύσκολη όταν οι επιχειρήσεις έχουν υποκαταστήµατα στο εξωτερικό. Η δραστηριότητα που διεξάγεται πέρα από τα εθνικά σύνορα πρέπει να αποκλείεται από τους λογαριασµούς, προκειµένου να µπορούν αυτοί να χρησιµοποιηθούν για τους εθνικούς λογαριασµούς. Ο εν λόγω αποκλεισµός είναι δύσκολος εκτός, στην καλύτερη περίπτωση, αν η φορολογική νοµοθεσία απαιτεί από τις επιχειρήσεις να δηµοσιεύουν λογαριασµούς για τις δραστηριότητες που αναπτύσσουν αποκλειστικά σε εθνικό έδαφος. Η ύπαρξη πολυεθνικών οµίλων δηµιουργεί προβλήµατα αποτίµησης, διότι οι ανταλλαγές µεταξύ θυγατρικών µπορεί να γίνονται βάσει τιµών που δεν παρατηρούνται στην ελεύθερη αγορά, αλλά που ορίζονται µε στόχο να ελαχιστοποιηθεί το συνολικό φορολογικό βάρος. Οι εθνικοί λογιστές κάνουν αναπροσαρµογές για να εναρµονίσουν τις τιµές των συναλλαγών εντός οµίλου µε τις αγοραίες τιµές. Στην πράξη αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, λόγω της έλλειψης πληροφοριών και της έλλειψης συγκρίσιµης ελεύθερης αγοράς για εξαιρετικά εξειδικευµένα προϊόντα. Οι προσαρµογές µπορούν να γίνουν µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, µε βάση ανάλυση η οποία είναι αποδεκτή από τους εµπειρογνώµονες του εκάστοτε τοµέα Η παγκοσµιοποίηση συνέβαλε στην επανεφαρµογή της καταγραφής των εισαγωγών και των εξαγωγών µε βάση την αλλαγή της ιδιοκτησίας των αγαθών και όχι µε βάση την αλλαγή της φυσικής θέσης τους. Το γεγονός αυτό καθιστά τους λογαριασµούς επιχειρήσεων πιο κατάλληλους για τους εθνικούς λογαριασµούς, αφού οι λογαριασµοί επιχειρήσεων βασίζονται EL 7 EL

9 επίσης στην αλλαγή της ιδιοκτησίας των αγαθών παρά στην αλλαγή της φυσικής τους θέσης. Όταν µια επιχείρηση αναθέτει την επεξεργασία σε µια επιχείρηση που εδρεύει εκτός της εθνικής οικονοµικής επικράτειας, οι λογαριασµοί επιχειρήσεων έχουν την κατάλληλη βάση για να χρησιµεύσουν ως πηγή δεδοµένων για τους εθνικούς λογαριασµούς. Μολονότι αυτό βοηθά, εξακολουθούν να παραµένουν πολλά ζητήµατα µέτρησης στην εκτίµηση των πολυεθνικών επιχειρήσεων στους εθνικούς λογαριασµούς. Συγχωνεύσεις και εξαγορές Η αναδιάρθρωση επιχειρήσεων προκαλεί την εµφάνιση και εξαφάνιση χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων. Όταν µια εταιρεία εξαφανίζεται ως ανεξάρτητο νοµικό πρόσωπο, επειδή απορροφάται από µία ή περισσότερες άλλες εταιρείες, όλα τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία/υποχρεώσεις, συµπεριλαµβανοµένων των µετοχών και των λοιπών συµµετοχικών τίτλων που υπάρχουν µεταξύ αυτής της εταιρείας και των εταιρειών που την απορρόφησαν, εξαφανίζονται από το σύστηµα εθνικών λογαριασµών. Αυτή η εξαφάνιση καταγράφεται ως µεταβολή της ταξινόµησης κατά τοµείς και µεταβολή δοµής στους λογαριασµούς λοιπών µεταβολών του όγκου των περιουσιακών στοιχείων Ωστόσο, η αγορά µετοχών και λοιπών συµµετοχικών τίτλων µιας εταιρείας στο πλαίσιο µιας συγχώνευσης καταγράφεται ως χρηµατοοικονοµική συναλλαγή µεταξύ της αγοράστριας εταιρείας και του προηγούµενου ιδιοκτήτη. Η αντικατάσταση των υπαρχουσών µετοχών µε µετοχές της αγοράστριας ή της νέας εταιρείας καταγράφονται ως εξαγορές µετοχών, συνοδευόµενες από την έκδοση νέων µετοχών. Τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία/υποχρεώσεις που υπήρχαν µεταξύ της εταιρείας που απορροφήθηκε και τρίτων µερών παραµένουν αναλλοίωτα και µεταβιβάζονται στην εταιρεία ή τις εταιρείες που την απορρόφησαν Όταν µια εταιρεία διαιρείται µε νοµική πράξη σε δύο ή περισσότερες θεσµικές µονάδες, τα νέα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις (εµφάνιση χρηµατοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων) καταγράφονται ως µεταβολές της ταξινόµησης κατά τοµείς και µεταβολές δοµής. EL 8 EL