Μελέτη Τεκμηρίωσης, Αποκατάστασης και Επανάχρησης της Στοάς Κουτρούμπα Οδός Αγ.Μηνά 6 στη Θεσσαλονίκη

Transcript

1 ΔΠΜΣ Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού Διπλωματική εργασία Μελέτη Τεκμηρίωσης, Αποκατάστασης και Επανάχρησης της Στοάς Κουτρούμπα Οδός Αγ.Μηνά 6 στη Θεσσαλονίκη Φοιτήτρια : Μάριαμ Ελ-Μανσούρι Ημερομηνία παράδοσης : Νοέμβριος 2010 Επιβλέπων : Αν. καθηγήτρια Αιμιλία Στεφανίδου

2 Περιεχόμενα Εισαγωγή Σχέση κτιρίου με το ευρύτερο περιβάλλον Γενικά Η συνοικία του Αγ. Μηνά Το κτίριο και το άμεσο περιβάλλον σήμερα Ανάλυση και τεκμηρίωση Ιστορική τεκμηρίωση του κτιρίου Περιγραφή του κτιρίου Πρόταση Αποκατάστασης - Επανάχρησης Γενικές αρχές, αξιολόγηση και γενική κατάσταση διατήρησης του κτιρίου Νέες χρήσης Επεμβάσεις Αποκατάστασης - Επανάχρησης...76 Σχέδια της πρότασης Αποκατάστασης - Επανάχρησης...92 Επίλογος Βιβλιογραφία Αρχιτεκτονική αποτύπωση Κατασκευαστική δομή του κτιρίου Τυπολογική και Μορφολογική ανάλυση Τα έργα του Δ. Ανδρόνικου Φάσεις και χρώμα Παθολογία του κτιρίου Κατασκευαστικές λεπτομέρειες...68

3 Εισαγωγή Η εν λόγω εργασία αφορά στην ανάλυση και τεκμηρίωση του κτιρίου της στοάς Κουτρούμπα που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με το πρώτο συμβόλαιο η ανέγερση του κτιρίου έγινε στο διάστημα μεταξύ τον με αρχιτέκτονα τον Δ. Ανδρόνικο. Το κτίριο ανήκει στην τυπολογία της εμπορικής αγοράς, στοάς υπό μορφής Ι, με εκλεκτικά μορφολογικά στοιχεία τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της. Οι χρήσεις του κτιρίου στην διάρκεια της ζωής του ήταν κυρίως εμπορικές στο ισόγειο και γραφεία στους ορόφους. Τα τελευταία χρόνια το κτίριο εγκαταλείφθηκε και η κατάσταση διατήρησης του είναι μέτρια. 2

4 1. Σχέση κτιρίου με το ευρύτερο περιβάλλον

5 1. Σχέση κτιρίου με το ευρύτερο περιβάλλον 1.1 Γενικά Το εν λόγω κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης Η ιστορία της Θεσσαλονίκης σχηματικά διαιρείται σε πέντε περιόδους :την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή, την περίοδο της τουρκοκρατίας και τη σύγχρονη ελληνική Στα 2300 χρόνια της ζωής της γνώρισε ημέρες δόξας και ακμής, χωρίς ωστόσο να λείψουν και οι περίοδοι κάμψης και παρακμής. Μέσα από την πολυτάραχη ιστορία της διαμόρφωσε το δικό της πολιτιστικό ιδίωμα, δημιούργησε τη δική της πνευματική και καλλιτεχνική ζωή και ανέπτυξε μία ιδιαίτερη, δυναμική οικονομική παρουσία. Εικ.2. Σχέδιο Εμπράρ για την κεντρική περιοχή της Θεσσαλονίκης Η Θεσσαλονίκη από τον 19ο αιώνα εκσυγχρονίζεται με νέα κτίρια και δημόσια έργα που δίνουν στην πόλη ευρωπαϊκό χαρακτήρα. Χαράσσονται η παραλιακή οδός και η λεωφόρος Χαμηδιέ, ευθυγραμμίζεται η Εγνατία και διανοίγονται οι οδοί Σαμπρή πασά (Βενιζέλου) και Μιδάτ πασά (Αγ. Δημητρίου). Το 1896 ολοκληρώνεται η σιδηροδρομική σύνδεση της Θεσσαλονίκης με το Βελιγράδι, το Μοναστήρι και την Κωνσταντινούπολη. Το 1886 αρχίζει η κατασκευή του λιμανιού. Είναι το πρώτο κτίριο που κτίσθηκε στην Ελλάδα με μπετόν αρμέ. Όσον αφορά τα δημόσια κτίρια θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς επαναστατικά. Το Διοικητήριο (1891), το Αυτοκρατορικό Λύκειο(1887), το Στρατηγείο(1903), το Νοσοκομείο (1902), το Τελωνείο (1911) και η Πινακοθήκη (1905) αποτελούν δείγματα αρχιτεκτονικής. Ο σημερινός πολεοδομικός ιστός διασώζει κτίσματα, η ερείπια όλων των ιστορικών περιόδων. Ίχνη του κάθε κατακτητή που πέρασε από εδώ. Αν και μεμονωμένα, χρωματίζουν τη σύγχρονη εικόνα της πόλης. Πέρα από το δίκτυο αυτό των βασικών χαράξεων-αξόνων κυκλοφορίας, που οφείλεται στην ανολοκλήρωτη εφαρμογή του σχεδίου του Εμπράρ, μετά το 1917, αλλά και σε πλήθος προηγούμενων χαράξεων, υπάρχει ένα δίκτυο δρόμων και κυκλοφορίας σε μικρότερη κλίμακα που ορίζει ομάδες οικοδομικών τετραγώνων, που έχουν μια σχετική αυτονομία, περιβάλλονται από δρόμους πλατύτερους και έχουν μια δική τους εσωτερική Λογική δομή με μνημεία, αρχιτεκτονική διαφόρων Εποχών, όχι πάντα ορθογωνική χάραξη δρόμων και πολλά άλλα χαρακτηριστικά που τους προσδίδουν τον ειδικό χαρακτήρα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο που είναι το Ιστορικό κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ένα από αυτά τα σύνολα οικοδομικών τετραγώνων με σχετική αυτονομία και ειδικά χαρακτηριστικά, η περιοχή που ορίζεται μεταξύ των οδών Εγνατίας, Ι. Δραγούμη, Τσιμισκή και Λέοντος Σοφού αποτελεί την περιοχή μελέτης. Εικ.1. Η Θεσσαλονίκη στο χώρο. (Κωνσταντίνος Παλιάν, Πολιτισμικός Χάρτης Θεσσαλονίκης) Εικ.3. Χάρτης της Θεσσαλονίκης Εικ.5. Το Διοικητήριο Εικ.5. Το Τελωνείο Εικ.6. Η λεωφόρος Χαμιδιέ Εικ.7. Η πινακοθήκη Εικ.8. Το Δημοτικό Νοσοκομείο 4

6 1.2 Η συνοικία του Αγ. Μηνά Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης το 16ο αιώνα απαρτίζεται από Εβραίους, Τούρκους και Έλληνες. Η μεγαλύτερη κοινότητα της πόλης, κατά το διάστημα αυτό, είναι η εβραϊκή. Οι εβραϊκές συνοικίες ορίζονταν από την Ε- γνατία και κάτω και δυτικά προς το λιμάνι, εκτός από τη συνοικία Rogos, στην περιοχή της Παναγίας Χαλκέων, πάνω από την Εγνατία. Είναι οι πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές με μικρά και χωρίς αυλές σπίτια. Δεύτερη σε μέγεθος κοινότητα ήταν η μουσουλμανική, η οποία περιοριζόταν στο ανηφορικό τμήμα της πόλης, γνωστό ως Μπαΐρ Μπαΐρι (πλαγιά λόφου), με εξαίρεση τη συνοικία Akce Mescid, που βρισκόταν κοντά στη θάλασσα (σημερινή περιοχή πλατείας Ναβαρίνου). Το υπό μελέτη κτίριο βρίσκεται νότια της εκκλησίας, στην περιοχή της αγοράς, όπως αναφέρει ο Δημητριάδης ( Η Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης επί Τουρκοκρατίας ). Η αγορά ξεκινούσε από την Εγνατία και έφτανε ως τη νότια πλευρά της εκκλησίας του Αγ. Μηνά, ανατολικά εκτεινόταν, περίπου, από την Παναγία Χαλκέων ως το λουτρό της αγοράς, ενώ δυτικό άκρο της είχε την οδό Μ. Αλεξάνδρου. Στα στενά δρομάκια της συγκεντρωνόταν η μεγαλύτερη εμπορική δραστηριότητα της πόλης. Η Βενιζέλου χώριζε την Αγορά σε ανατολικό μέρος που ήταν στα χέρια των Εβραίων και σε δυτικά που ήταν στα χέρια των Τούρκων. Η οδός Βασιλέως Ηρακλείου είχε προς τα δυτικά την ονομασία Fincacilar ( πωλητές φλιτζανιών). Οι Έλληνες ονόμαζαν την περιοχή (τα Γυαλάδικα). Υπήρχαν 63 εργαστήρια, ένα σπίτι, ένα κατάστημα, ένα χάνι με 37 εργαστήρια, ένα οικόπεδο και η εκκλησία του Αγ. Μηνά. Ανατολικά της Βασιλέως Ηρακλείου η περιοχή είχε ονομασία Buyuk Pazar ( μεγάλη αγορά) με 72 καταστήματα, οκτώ εργαστήρια, οκτώ σπίτια, δύο σησαμελαιοτριβεία, τέσσερα ποτοπωλεία, όλα εβραϊκά. Από την νότια πλευρά του Αγ. Μηνά ήταν ο δρόμος Eski Balik Pazar (ψαραγορά) με 32 εργαστήρια, επτά καταστήματα, επτά σπίτια, τρία ποτοπωλεία, ένα εργαστήριο. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι στην περιοχή υπήρχε ένα είδος πυρήνα εμπορικών και θρησκευτικών χώρων. Εικ.10. Τοπογραφικό (απόσπασμα του χάρτη της Θεσσαλονίκης πριν από την πυρκαγιά του 1917). (Βασίλης Δημητριάδης, Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας ) Η χριστιανική κοινότητα περιοριζόταν στο πεδινό τμήμα της πόλης, γνωστό ως Κάμπος και ήταν πιο σκορπισμένη. Επεκτεινόταν κυρίως κατά μήκος της Εγνατίας, από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου ως την πύλη της Καλαμαριάς και από κει νοτιοδυτικά ως την εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς. Η ελληνική συνοικία του Αγ. Μηνά θα περιοριστεί σε ένα μικρό τμήμα κατά τα τέλη του 16ου. Στη θέση της παλιάς ελληνικής συνοικίας του Αγίου Μηνά απλώνεται ο Φραγκομαχαλάς και η αγορά. Εικ.9. Χάρτης της Θεσσαλονίκης του Δημοσιεύτηκε το 1981 από τον Eyice. Εικ.11. Η εκκλησία του Αγ. Μηνά 5

7 1.3 Το κτίριο και το άμεσο περιβάλλον σήμερα Η περιοχή που βρίσκεται το υπό μελέτη κτίριο, σήμερα είναι αρκετά υποβαθμισμένη, σύνθετη, αλλά ενδιαφέρουσα. Στην περιοχή κυριαρχούν οι ογκώδεις πολυκατοικίες, που τα ύψος τους κυμαίνεται από τέσσερα έως και οκτώ ορόφους. Άβαφες και παραμελημένες, με χρήση, κυρίως, το εμπόριο στο ισόγειο και χώρων γραφείων στους ορόφους. Κατάλοιπα όλων αυτών των δραστηριοτήτων έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα όπως π.χ. η ύπαρξη αρκετών ξενοδοχείων, εργαστηρίων-βιοτεχνιών, η συγκέντρωση συντεχνιακών επαγγελμάτων καθώς και διάφορα σημαντικά δημόσια κτίρια (τράπεζες, εκκλησίες, νοσοκομεία, κλπ.). Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζουν κτίρια όπου είναι χτισμένα πριν το 1917 με νεοκλασικά, εκλεκτικά μορφολογικά στοιχεία, τα περισσότερα όμως από αυτά εγκαταλειμμένα. Βασικό στοιχείο που θα μπορούσε να είναι σημείο αναφοράς είναι η εκκλησία του Αγ. Μηνά. Στα τέλη του 19ου αιώνα, συγκεντρώθηκαν στην περιοχή εμπορικά καταστήματα, χάνια, εργαστήρια και ξενοδοχεία, μαζί με τράπεζες, που εγκατέστησαν εκεί τα κεντρικά τους καταστήματα (Τράπεζα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλική Τράπεζα, Οθωμανική Τράπεζα, Ιονική Τράπεζα κα.) ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα αρχίζει η μετακίνηση των κατοικιών των εύπορων οικογενειών στο νοτιοανατολικό τομέα της πόλης, στην οδό Εξοχών πέρα από το Λευκό Πύργο. Eικ. 14,15. Η οδός Κατούνη Eικ. 12,13. Η οδός Αγ.Μηνά Eικ. 16. Η οδός I.Δραγούμη 6

8 Αναλυτικά τα χαρακτηριστικά της περιοχής σήμερα είναι : Η έντονη εμπορική κίνηση με αποτέλεσμα τη δύσκολη κυκλοφορία των πεζών. Η ανεξέλεγκτη στάθμευση των αυτοκινήτων. Η ύπαρξη δύο δικτύων, ενός βασικού αστικού των δρόμων και ενός δευτερεύοντος με στοές, περάσματα, σκεπαστά με υαλοστάσια, πλέγματα που αλληλοσυμπληρώνονται αυξάνοντας την πολυπλοκότητα με μεταβάσεις από αστικό δημόσιο χώρο σε αστικό ημιδημόσιο, σε ιδιωτικό κλπ. Όλα αυτά προσδίδουν ιδιαίτερη αστικότατα στην περιοχή δημιουργώντας μια σύνθετη δυνατότητα κινήσεων και στάσεων, μια επιθυμία - τάση εξερεύνησης της περιοχής, που μετατρέπεται σε ένα ευχάριστο επεισόδιο για τον περιπατητή - επισκέπτη. Η περιοχή νεκρώνει μετά το κλείσιμο των καταστημάτων και γραφείων. Η ανάμεικτη συνύπαρξη "κοσμικών" και θρησκευτικών μνημείων διαφόρων εποχών θρησκειών και δογμάτων (ορθόδοξα, καθολικά, οθωμανικά) που μαζί με τα βυζαντινά, και τα πιθανά αρχαία δημιουργούν στο χώρο μια απεικόνιση της συνύπαρξης στη Θεσσαλονίκη διαφόρων πολιτισμών, εθνοτήτων και θρησκειών, σημαντικό στοιχεία του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της πόλης. Η συνύπαρξη-στροφή και αλλαγή του ορθογωνικού άξονα δρόμων (που ορίζεται από τις ο- δούς π.χ. Eγvατία και Δραγούμη) στη συνάντησή του με παλιότερα ίχνη-χαράξεις δρόμων της εποχής πριν το 1917 (Βυζαντινό λιμάνι, παλιό όριο της πόλης με τη θάλασσα). Η ύπαρξη αξιόλογων μετώπων κτιρίων σε σειρά (Π.χ. οδός Αγίου Μηνά, οδός Εδέσσης, ο- δός Βαλαωρίτου που επιτρέπουν πέρα από τη μεμονωμένη διάσωση-ανάπλαση κτιρίων, την ανάπλαση συνόλων με διατήρηση του ύφους της ανθρώπινης κλίμακας και της συνύπαρξης ρυθμών και αρχιτεκτονικών διαφορετικού ύφους. Eικ. 17. Αεροφωτογραφία της περιοχής, φαίνονται οι οροφές των κτιρίων, στέγη η δώμα Εικ.18. Αεροφωτογραφία Θεσσαλονίκης

9 Στο οικοδομικό τετράγωνο του κτιρίου, βρίσκονται κτίρια που χρονολογούνται πριν την πυρκαγιά του 1917 αλλά και κτίρια του 19ου αιώνα. Συγκεκριμένα δύο διπλά από το κτίριο και άλλο ένα απέναντι Τα οποία έχουν ένα έως δύο ορόφους. Τα κτίρια αυτά είναι χωρίς χρήση σήμερα, κάποια από αυτά λειτουργεί μόνο το ισόγειο ως εμπορική χρήση και αποθηκευτικούς χώρους στους ορόφους. Τα υπόλοιπα κτίρια από την πλευρά της Τσιμισκής και γωνία με την οδός Κατούνη είναι πολυκατοικίες του 20ου αιώνα με ψιλούς ορόφους όπου στο ισόγειο τους έχουν χρήση εμπορική και στους ορόφους γραφεία. Eικ.21. Τοπογραφικό του οικοδομικού τετράγωνου του κτιρίου Eικ.19. Η οδός Αγ.Μηνά Απο την κατούνη προς Ι.Δραγούμη Eικ. 20. Η οδός I.Δραγούμη Eικ.22,23,24. Τα γειτονικά κτίρια 8

10 Τοπογραφικό της περιοχής με τις χρήσεις γης 9

11 Τοπογραφικό της περιοχής με αξιολόγηση κτιρίων 10

12 Τοπογραφικό της περιοχής με τα ύψη των κτιρίων 11

13 2. Ανάλυση και Τεκμηρίωση

14 2. Ανάλυση και Τεκμηρίωση ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ 2.1 Ιστορική τεκμηρίωση του κτιρίου Η άδεια του κτιρίου εκδόθηκε το 1925 με 1928 με ιδιοκτήτη το Σωτήρη Κουτρούμπα από τον οποίο πήρε και το όνομα η στοά. Τα σχέδια τα επιμελήθηκε ο Δ.Ανδρόνικος. - Το 1928 η επιτροπή σχεδίων Θεσσαλονίκης παραχωρεί το κτίριο στο Σωτήρη Κουτρούμπα για να το χρησιμοποιήσει ως οικία του. - Το 1937, βγαίνει σε πλειστηριασμό και το παίρνει η Ανώνυμη Εταιρία Εθνικής Τράπεζας Ελλά δος. - Το 1961 το αγοράζει ο Ηλίας Ηλιάδης (50%) και Αροστοτέλης Οφλιούδης (50%) με χρήση κα ταστήματα στο ισόγειο και γραφεία στους ορόφους. - Το 1970 ο Αριστοτέλης Οφλιούδης το κληρονομεί στην κόρη του Μαρίνα Οφλιούδη. - Το 1994 αγοράζει με το σύζυγο της το 50% του Ηλία Ηλιάδη. Σήμερα το κτίριο ανήκει αποκλειστικά στην οικογένεια Γιαβρόγλου. Όσον αφορά τις χρήσεις του κτιρίου υπήρχαν πάντα στο ισόγειο καταστήματα και στους ορόφους γραφεία. Στην δεκαετία του 90 πιο συγκεκριμένα στο αριστερά ισόγειο υπήρχε εμπορικό κατάστημα χρωμάτων και δεξιά ζαχαροπλαστείο. Στον 2ο όροφο υπήρχε βιοτεχνία υφασμάτων και μέχρι σήμερα τα υφάσματα είναι αποθηκευμένα στους χώρους. 13

15 2.2 Περιγραφή του κτιρίου Κάτοψη υπογείου Το κτίριο αναπτύσσεται σε έξι επίπεδα, υπόγειο, ισόγειο, πατάρι, 1ος όροφος, 2ος όροφος και χώρος στο δώμα. Βρίσκεται σε οικόπεδο εμβαδού 216,11 τ.μ, Και η συνολική επιφάνεια είναι 184,00 τ.μ. Η πρόσβαση του κτιρίου γίνεται από την οδό Αγ. Μηνά Ενώ από την πίσω πλευρά δεν έχει σήμερα πρόσβαση. Η πρόσβαση στο υπόγειο επίπεδο γίνεται από την εσωτερική σκάλα του ισογείου. Πρόκειται για έναν ενιαίο χώρο με έξη υποστυλώματα στο κέντρο που ενώνονται με μία μεταλλική, διπλού τάφ, δοκό και δύο άλλα μεταγενέστερα. Το καθαρό ύψος είναι 2.80 μ. Από την μπροστινή πλευρά της οδού Αγ. Μηνά στους άξονες των τεσσάρων ανοιγμάτων υπήρχε cour anglaises, σήμερα είναι κλεισμένα και στο πεζοδρόμιο δεν φαίνονται τα ίχνη από τα ανοίγματα. Από την πίσω πλευρά υ- πάρχουν τρία τρίφυλλα παράθυρα. Eικ.25. Το κτίριο Eικ.26. Τα υποστυλώματα του υπογείου Eικ.27. Τα δοκάρια του υπογείου Eικ.28. τα cour anglaises Eικ.29. Η κλίμακα του υπογείου 14

16 Κάτοψη ισογείου Το ισόγειο αποτελείται από τέσσερις χώρους και τον κεντρικό χώρο της σκάλας. Οι δύο χώροι που βρίσκονται επί της οδού Αγ. Μηνά και λειτουργούσαν ως καταστήματα, σήμερα είναι κλειστά και καλύπτονται με μεταλλικά ρολά. Στον χώρο Α1 (το δεξί κατάστημα) έχει γίνει προσθήκη με το άνοιγμα μίας πόρτας στην αρχική τοιχοποιία. Το κατάστημα αριστερά Α2 στον πίσω τοίχο, υπάρχει μία ξύλινη σκάλα που οδηγεί στο πατάρι. Πίσω από την σκάλα υπάρχει μία κλειστή μπαλκονόπορτα. Στην ίδια πλευρά αριστερά της σκάλας, υπάρχει ένας μικρός κλειστός ξύλινος χώρος που εσωτερικά έχει έναν πάγκο. Στην μέση του χώρου Α2 υπάρχουν δύο πολυγωνικά υποστυλώματα. Στο χώρο Α3 υπάρχει ένα κλειστό άνοιγμα που επικοινωνούσε με τον χώρο Α2. Επίσης στην μέση περίπου έχει μία πολυγωνική κολόνα και μία μπαλκονόπορτα που οδηγούσε στην πίσω πλευρά του κτιρίου. Ο χώρος Α4 αποτελείται από έναν μακρόστενο χώρο και με μία ξύλινη μικρή μεταγενέστερη πόρτα. Eικ.30. Ο χώρος Α5 Eικ.31. Το κλειστό άνοιγμα ανάμεσα στους χώρους Α2 και Α3 Eικ.32. Η κλίμακα και ο ξύλινος χώρος στον χώρο Α2 Eικ.33. Ο χώρος Α2 και πάνω το πατάρι Eικ.34. Ο χώρος Α4 15

17 Κάτοψη παταριού Σε ένα τμήμα του ισογείου υπάρχει πατάρι, συγκεκριμένα πάνω από τους χώρους Α3,Α4 και Α5 (στον χώρο Α1 το πατάρι του είναι κλειστό). Η πρόσβαση προς αυτό γίνεται από την προαναφερόμενη ξύλινη σκάλα του χώρου Α2. Αντίστοιχα και στο πατάρι πάνω από την σκάλα υπάρχει μία προσθήκη wc. Πάνω από τον χώρο Α3 το δάπεδο είναι από ξύλινες σανίδες, το μοναδικό στο κτίριο, ενώ όλοι οι υπόλοιπου χώροι έχουν δάπεδο από μωσαικό η πλάκα σκυροδέμα. Το καθαρό ύψος του ισογείου είναι 3,35 και του παταριού 2,15. Η πρόσβαση του κτιρίου γίνεται από μία δίφυλλη πόρτα με περίτεχνα και έντονα διακοσμητικά στοιχεία. Στο βάθος του κεντρικού χώρου του κλιμακοστασίου υπάρχει στο δάπεδο ένα ξύλινο άνοιγμα που χρησίμευε για να ανεβάσουν τα εμπορεύματα από το υπόγειο στο ισόγειο. Επίσης στην τοιχοποιία από την πλευρά που συνορεύει με το χώρο Α2 υπάρχουν άλλα δύο κλειστά ανοίγματα παρόμοια με αυτό στον χώρο Α3. Eικ.35. Η πόρτα εισόδου Eικ. 36. Ο χώρος Α2 στο πατάρι Eικ.37. Ο χώρος Α2 στο πατάρι Eικ.38. Ο χώρος Α3 με το ξύλινο δάπεδο 16

18 Κάτοψη 1ου ορόφου Ο 1ος όροφος αποτελείται από μία κεντρική ορθογώνια σάλα στην οποία βρίσκεται το κλιμακοστάσιο και γύρω του αναπτύσσονται οι οκτώ χώροι. Οι χώροι Β1-Β4 έχουν από ένα παράθυρο και μία μπαλκονόπορτα και βγάζουν σε εξώστη προς την Αγ. Μηνά. Μεταξύ τους, εσωτερικά, επικοινωνούν με ξύλινες ταμπλαδωτές μονόφυλλές πόρτες. Παρόμοιες είναι και οι πόρτες στην σάλα (εκτός από την πόρτα στον χώρο Α5 που είναι δίφυλλη ξύλινη με τζάμι). Από την πίσω πλευρά είναι τρεις χώροι που έχουν μπαλκονόπορτες και βγάζουν σε εξώστη. Ο χώρος Β5 απέναντι από το κλιμακοστάσιο έχει μόνον ένα παράθυρα τοποθετημένο ψηλά. Στην οροφή του κεντρικού χώρου του κλιμακοστασίου, υπάρχει γύψινη διακόσμηση που καλύπτει τα διασταυρωμένα δοκάρια. Το καθαρό ύψος του ορόφου είναι 3.80 μ. Eικ.39. Τα ανοίγματα στην σάλα Eικ.40. Ο χώρος Β1 Eικ.41. Η πόρτα στον Β7 Eικ. 42. Ο χώρος Β4 Eικ.43. Ο χώρος Β2 17

19 Κάτοψη 2ου ορόφου Η πέμπτη στάθμη ακολουθεί την διάταξη της τέταρτης έτσι και αυτή αποτελείται από μία κεντρική ορθογώνια σάλα όπου γύρω αναπτύσσονται οι ίδιοι οκτώ χώροι. Η μόνη διαφορά από το 1ο όροφο είναι ότι στην πίσω πλευρά δεν έχει εξώστη και έχει δίφυλλα ξύλινα παράθυρα. Και στον κεντρικό χώρο του κλιμακοστασίου δεν υπάρχει η γύψινη διακόσμηση του 1ου ορόφου. Η τελευταία στάθμη είναι το δώμα όπου βγάζει το κλιμακοστάσιο. Εκεί υπάρχουν χώροι wc και γύρω τοιχάκι με ύψος που κυμαίνεται από εκ Από την πλευρά του Αγ. Μηνά υπάρχουν δύο χαμηλές αντηρίδες που φαίνονται να στηρίζουν την τοιχοποιϊα. Κάτοψη δώματος Eικ.44. Ο χώρος στο δώμα Eικ.45. Ο χώρος Γ7 Eικ.46. Ο χώρος Γ3 18

20 Όσο αφορά τα κουφώματα του υπογείου Τα κουφώματα προς την πίσω πάροδο, δίφυλλα παράθυρα με ξύλινο σκελετό και γυαλί Τα Cour aglaises προς την Αγ. Μηνά, δίφυλλες πόρτες με ξύλινο σκελετό και γυαλί Όσο για τα κουφώματα του 1ου ορόφου Τα κουφώματα προς την πλευρά του Αγ.Μηνά, μονόφυλλη πόρτα και μονόφυλλο παράθυρο με ξύλινο σκελετό, γυαλί και φεγγίτη. Τα κουφώματα προς την πίσω πάροδο, δίφυλλες πόρτες με ξύλινο σκελετό, γυαλί και φεγγίτη. Τα κουφώματα προς τον χώρο του κλιμακοστασίου και στις ενδιάμεσες τοιχοποιϊες, ξύλινες μονόφυλλες ταμπλαδωτες πόρτες. Eικ.47. Τα ανοίγματα στο ισόγειο Eικ.48. Τα ανοίγματα στο πατάρι Eικ.51,52. Τα ανοίγματα στο 1ο όροφο Όι τύποι των κουφωμάτων στο ισόγειο είναι: Τα κουφώματα προς την πλευρά του Αγ. Μηνά, δίφυλλες πόρτες με ξύλινο σκελετό, γυαλί και μεταλλικά ρολά. Τα κουφώματα προς την πίσω πάροδο, τρίφυλλες πόρτες ή παράθυρα με ξύλινο σκελετό και γυαλί. Τα κουφώματα του παταριού προς τον χώρο του κλιμακοστασίου, τετράφυλλα παράθυρα με ξύλινο σκελετό, γυαλί και σιδεριές. Εσωτερικές μεταγενέστερες πόρτες από ξύλο. Όσο για τα κουφώματα του 2ου ορόφου Τα κουφώματα προς την πλευρά του Αγ.Μηνά, μονόφυλλη πόρτα και μονόφυλλο παράθυρο με ξύλινο σκελετό, γυαλί και φεγγίτη. Τα κουφώματα προς την πίσω πάροδο, τρίφυλλα παράθυρα με ξύλινο σκελετό, γυαλί και φεγγίτη. Τα κουφώματα προς τον χώρο του κλιμακοστασίου και στις ενδιάμεσες τοιχοποιϊες, ξύλινες μονόφυλλες ταμπλαδωτες πόρτες. Όσο για τα κουφώματα στο χώρο του δώματος, υπάρχουν τρία τρίφυλλα παράθυρα στον χώρο του κλιμακοστασίου με ξύλινο σκελετό και γυαλί ( σήμερα σώζεται το ένα ). Eικ.49,50. Τα ανοίγματα στο υπόγειο Eικ.53. Τα ανοίγματα στο στη σάλα Eικ.54. Το παράθυρο στο δώμα 19

21 Κάτοψη υπογείου Κάτοψη ισογείου Κάτοψη παταριού Κατάσταση διατήρηση κουφωμάτων Κάτοψη 2ου ορόφου Κάτοψη 1ου ορόφου Κάτοψη δώματος 20

22 2.3 Αρχιτεκτονική αποτύπωση Για την αποτύπωση του κτιρίου χρησιμοποιήθηκαν απλοί μέθοδοι αρχιτεκτονικής. Κορδέλες - μετροταινίες πέντε και τριών μέτρων όπου μετρήθηκαν διαγώνια οι ορθογώνιοι χώροι και πάρθηκαν διαστάσεις των λεπτομερειών όπως κουφώματα, κιγκλιδώματα, πάχος τοίχων για το κλιμακοστάσιο. Άλλο μέσο που χρησιμοποιήθηκε είναι το laser (αποστασιόμετρο). Μετρήθηκαν οριζόντια και κατακόρυφα στοιχειά του κτιρίου όπως αποστάσεις σε ευθείες και τα ύψη των χώρων. 21

23 Κάτοψη υπογείου 22

24 Κάτοψη ισογείου 23

25 Κάτοψη παταριού 24

26 Κάτοψη 1ου ορόφου 25

27 Κάτοψη 2ου ορόφου 26

28 Κάτοψη δώματος 27

29 Τομή Α-Α 28

30 Τομή Β-Β 29

31 Τομή Γ-Γ 30

32 Όψη Α 31

33 Όψη Β 32

34 Οροφή υπογείου 33

35 Οροφή ισογείου 34

36 Οροφή 1ου ορόφου 35

37 Οροφή 2ου ορόφου 36

38 2.4 Κατασκευαστική δομή Το κτίριο επί της οδού Αγίου Μηνά αποτελείται από τέσσερεις ορόφους. Πρόκειται για ένα κτίριο με φέρουσα τοιχοποιία. 1. Υπόγειο Αποτελείται από έναν ενιαίο χώρο, όπου στην μέση, περίπου, ορθώνονται οκτώ υποστυλώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα διαστάσεων 46χ46χ2,80. Τα δύο από αυτά είναι ενσωματωμένα στην τοιχοποιία της κλίμακας. Οι περιμετρικές τοιχοποιίες του υπογείου είναι κατασκευασμένες από αργολιθοδομή με πάχος να κυμαίνεται από 0,61-0,75μ. Υπάρχουν άλλα δύο υποστυλώματα, που είναι τοποθετημένα σε ευθεία στην μέση του χώρου κολλητά το κάθε υποστύλωμα σε ένα χαλύβδινο υποστύλωμα. Τα δύο αυτά υποστυλώματα είναι κατασκευασμένα από συμπαγές τούβλο και έχουν διάσταση 33χ32χ2,80 (το τούβλο 8χ5χ20). Στις κεφαλές τους περνάει μία σιδηροδοκός διπλού Τάφ 8χ21 κάθετα στα υποστυλώματα (ο λόγος που δημιουργήθηκαν είναι για να στηρίζουν την τοιχοποιϊα του ισογείου που προσθέσανε στην διάρκεια της κατασκευής του κτιρίου και που δεν φαίνεται στα σχέδια της άδειας). Υπάρχουν άλλα εννέα δοκάρια διαστάσεων 20χ35 στις κεφαλές των χαλύβδινων υποστυλωμάτων που καταλήγουν στις περιμετρικές τοιχοποιίες και τέσσερα λοξά δοκάρια που ενώνουν τα χαλύβδινα υποστυλώματα, διαστάσεων 20χ35. Και τα δεκατρία είναι κατασκευασμένα από σκυρόδεμα. 2. Ισόγειο Το ισόγειο, όπως προαναφέρθηκε αποτελείται από πέντε χώρους και το πατάρι από τρεις. Οι εξωτερικές τοιχοποιίες είναι κατασκευασμένες από οπτοπλινθοδομή πάχους0,45μ. ενώ οι εσωτερικοί από οπτοπλινθοδομή έχουν πάχος 0,20μ. Οι τοιχοποιίες που φέρνουν τα φορτία της κλίμακας έχουν πάχους 0,35μ. Στο ισόγειο υπάρχουν και τα οκτώ χαλύβδινα υποστυλώματα σε μικρότερη διάσταση 37χ35. Στον χώρο Α2 τα δύο υποστυλώματα που φαίνονται στο χώρο φτάνουν το ύψος τους στην οροφή του ισογείου. Στο πατάρι υπάρχουν άλλα αντίστοιχα υποστυλώματα στις ίδιες θέσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δοκάρια του ιδίου χώρου. Εκτός από τα δοκάρια αντίστοιχα του υπογείου, στο ισόγειο υπάρχουν άλλα επτά δοκάρια. Τα τρία από αυτά είναι στην μέση περίπου των χώρων Α1,Α2 και Α5 κάθετα προς την εξωτερική τοιχοποιία προς επί της οδού Αγίου Μηνά. Μία δοκός περνάει κάθετα σε αυτές τις τρεις. Ο λόγος που δημιουργήθηκαν αυτά τα τρία δοκάρια είναι για να στηρίξουν τους άνω τοίχους του ορόφου. Αντίστοιχα, από την άλλη πλευρά της παρόδου υπάρχου άλλα δύο δοκάρια για να στηρίξουν επίσης τους δύο τοίχους στον 1ο όροφο. Ένα ακόμη δοκάρι έρχεται και πατάει από το υποστύλωμα του χώρου Α1, κάθετα σε ένα από τα δύο υποστυλώματα του χώρου Α2. Η τελευταία που φαίνεται να είναι πιο στενή και χαμηλότερη σε ύψος από τις προηγούμενες, επίσης είναι καλυμμένη με γυψοσανίδα. Eικ.59,60. Τα δοκάρια στο ισόγειο (χώρος Α2) Eικ.55,56,57,58. Τα δοκάρια στο Eικ.61,62. Τα δοκάρια στο πατάρι 37

39 3. 1ος Όροφος Αποτελείται από εννέα χώρους. Η περιμετρικές τοιχοποιίες όπως και του ισογείου είναι κατασκευασμένες από οπτοπλινθοδομή πάχους 0,35μ όπως και οι τοιχοποιίες της κλίμακας. Οι εσωτερικοί διαχωριστικοί τοίχοι είναι επίσης κατασκευασμένοι από οπτοπλινθοδομή και έχουν πάχος 0,15 με 0,17μ. τα υποστυλώματα υπάρχουν αντίστοιχα με του ισογείου άλλα είναι πιο στενά 37χ25 με την διαφορά ότι τα δύο απέναντι από το κλιμακοστάσιο δημιουργούν λοξή γωνία στις δύο άκρες. Όσο για τα δοκάρια του ισογείου, εκτός από τα λοξά που δεν υπάρχουν πουθενά στους ορόφους υπάρχουν επιπρόσθετα άλλα δύο που περνάνε από τον τοίχο Β7 προς Β2-Β3 και διασταυρώνονται με δύο αντίστοιχα από τις δύο τοιχοποιίες της κλίμακας απέναντι. Στον χώρο Β4 η δοκός που περνάει από τους τέσσερις χώρους Β1-Β4 διακόπτεται στον εσωτερικό τοίχο Β3-Β ος Όροφος Η κατασκευή του και η διάταξη των υποστυλωμάτων και δοκαριών είναι ακριβώς οι ίδιοι με αυτούς του 1ου ορόφου. Η μόνη διαφορά είναι ότι στον 2ο όροφο δεν υπάρχουν τα διασταυρωμένα δοκάρια στο χώρο της σάλας. 5. Δώμα Οι περιμετρικές τοιχοποιίες συνεχίζουν το πάχος των 0,35μ και δημιουργούν ένα τοιχάκι με ύψος που κυμαίνεται από 0,60-0,80 εκ. Οι τοιχοποιϊες της κλίμακα όπως και οι τοιχοποιϊα των χώρων ws είναι κατασκευασμένη από όπτοπλινθοδομή. Eικ.63,64,65,66. Δοκάρια και υποστυλώματα στους ορόφους Eικ.67,68. Δοκάρια και υποστυλώματα στους ορόφους Eικ.69. Δώμα 38

40 Ξυλότυπος υπογείου 39

41 Ξυλότυπος ισογείου 40

42 Ξυλότυπος 1ου ορόφου 41

43 Ξυλότυπος 2ου ορόφου 42

44 Υλικά κατασκευής υπογείου 43

45 Υλικά κατασκευής ισογείου 44

46 Υλικά κατασκευής παταριού 45

47 Υλικά κατασκευής 1ου ορόφου 46

48 Υλικά κατασκευής 2ου ορόφου 47

49 Υλικά κατασκευής δώματος 48

50 Διάταξη δαπέδων Κάτοψη υπογείου Κάτοψη ισογείου Κάτοψη παταριού Κάτοψη 1ου ορόφου Κάτοψη 2ου ορόφου Κάτοψη δώματος 49

51 2.5 Τυπολογική Μορφολογική ανάλυση Η στοά Κουτρούμπα αντιπροσωπεύει δείγμα νεοκλασικισμού στη Θεσσαλονίκη. Αποτελείται από δύο κύριες όψεις η μία από την πλευρά του Αγ. Μηνά και η άλλη στον πίσω ακάλυπτο. Ανήκει στον τύπο της εμπορικής στοάς. Βασικό στοιχείο στην οργάνωση του χώρου είναι ο κεντρικός οκταγωνικός χώρος γύρω από τον οποίο διαμορφώνονται οι υπόλοιποι χώροι. Η όψη επί της οδού Αγ. Μηνά ορθώνεται σε τρεις βασικές οριζόντιες ζώνες από την Αγ. Μηνά, που αντιστοιχούν στο ισόγειο, τον 1ο και τον 2ο όροφο και τέσσερις από την πίσω πλευρά, που αντιστοιχούν στο υπόγειο, ισόγειο, 1 ο και 2 ο. Η παράθεση των ανοιγμάτων γίνεται σε τρεις κατακόρυφους άξονες στην οδό Αγ. Μηνά και τρεις από την πίσω πάροδο. Στην κύρια όψη, τέσσερις ψευδοπαραστάδες που στέφουνται με ιωνικά επίκρανα και τονίζονται με κατακόρυφες ραβδώσεις καταλαμβάνουν σε ύψος τους δύο ορόφους και συντελούν στον τριμερισμό της όψης. Στα μεταξύ τους διαστήματα μικρότερου ρυθμού πεσσοί, ορίζουν τα ορθογώνια ανοίγματα των παραθύρων. Δύο διακοσμητικά στοιχεία μορφής μικρού επικράνου με τρεις ραβδώσεις υπάρχουν στην στέψη των πεσσών του ισογείου και κάτω από τον εξώστη του ορόφου. Στο άνω μέρος του κάθε ορόφου προεξέχει η πλάκα του εξώστη. Κάτω από κάθε εξώστη υπάρχουν δύο έλικες με ανάγλυφες διακοσμήσεις που μοιάζουν να τον στηρίζουν. Στο ανώτερο σημείο του κτιρίου που προεξέχει στηρίζεται από μία σειρά έλικες. Η πίσω όψη είναι απλή χωρίς διακοσμητικά στοιχεία. Αποτελείται από τρία ανοίγματα σε κάθε όροφο και έναν εξώστη στον 1ο όροφο που τρέχει οριζόντια κατά μήκος οριζόντια της όψης. Eικ.76,77. Η πίσω όψη Eικ.72,73,74. Η πρόσοψη Κυρίαρχο στοιχείο των όψεων του κτιρίου, στο επίπεδο του ι- σογείου, αποτελεί η είσοδος που κλείνει με περίτεχνη σιδερένια εξώθυρα που διατηρείται και σήμερα. Όσον αφορά στους εξώστες, στην όψη επί της Αγ. Μηνά, φέρνουν περίτεχνα σιδερένια κάγκελα ενώ στην πίσω όψη έχει σιδεριές που αποτελούνται από κάθετα απλά στοιχεία. Eικ.70,71. Η εξωτερική πλευρά του κτιρίου απο την Αγ.Μηνά Eικ.75. Η εξωτερική πόρτα Eικ.78,79. Το κιγκλίδωμα του εξώστη 50

52 2.6 Τα έργα του Δ. Ανδρόνικου Στα έργα του Δ.Ανδρόνικού φαίνονται τα νεοκλασσικιά και εκλεκτικά μορφολογικά στοιχεία της εποχής. Η κατοικία στην οδό Μαρασλή, η κατοικία επί της οδού Ρήγα Φερραίου, η κατοικία στην Βασιλίσης όλγας και Λασκαράτου, το κτίριο που σώζεται σήμερα Τσιμισκή με Κομνηνών, και η γαλλική καθολική σχολή, είναι μερικά από τα έργα του, όλα χτισμένα γύρω στον 1925 με Στις όψεις όλων αυτών των κτιρίων φαίνονται αρκετά όμοια μορφολογικά στοιχειά. Το κτίριο του Κουτρούμπα φαίνεται να έχει αρκετά όμοια στοιχεία με αυτό του κτιρίου της Τσιμισκής και Κομνηνών. Στο ισόγειο οι πεσσοί με τις σκοτίες ανάμεσα στα μεγάλα τρίφυλλά ανοίγματα, είναι παρόμοια με το ισόγειο του κτιρίου Κουτρούμπα. Επίσης, οι πεσσοί του ορόφου με τις ραβδώσεις που συνεχίζονται στους δύο άνω ορόφους, τα ανοίγματα του 1ου ορόφου (δίφυλλα με φεγγίτη) και τα περίτεχνα κάγκελα. Με το κτίριο επί της οδού Μαρασλή φαίνεται αρκετά η ομοιότητα της εξωτερικής πόρτας του κτιρίου με τις περίτεχνες σιδεριές. Υπάρχει ένα στοιχείο που επαναλαμβάνεται σε όλα τα παραπάνω σχέδια όψεων των κτιρίων, είναι το τελείωμα στην στέψη του κτιρίου. Eικ.82. Κατοικία επί της οδού Ρήγα Φερραίου Eικ.83. Κατοικία επί της οδού Δημοκρατείας και Λασκαράτου Eικ.84. Γαλλική Καθολική Αποστολική Καλαμαρή Eικ.85. Κατοικία επί της οδού Μαρασλή Eικ.80. Στοά Κουτρούμπα Eικ.81. Κτίριο επί των οδών Τσιμισκή και Κομνηνών 51

53 2.7 Φάσεις και χρώμα Οι οικοδομικές φάσεις του κτιρίου είναι μικρές και οι επεμβάσεις περιορισμένες. Τα σχέδια της άδειας δείχνουν ότι πρόκειται για μία εμπορική στοά με οκταγωνικό κεντρικό χώρου κλιμακοστασίου και οριοθετημένους τους υπόλοιπους χώρους, και την ύπαρξη γυάλινης κατασκευής στην ο- ροφή του κτιρίου που δημιουργούν ένα κενό στον 2ο όροφο που βλέπει κάτω και οριοθετεί το κενό με περίτεχνα κάγκελα. Ενώ στο ισόγειο δείχνει να υπάρχει μια στοά που συνεχίζει το άνοιγμα μέχρι την πίσω πλευρά του κτιρίου, στην κυρία όψη φαίνεται στο άνω τμήμα της οροφής που προεξέχει το όνομα του ιδιοκτήτη <<Στοά Κουτρουμπά>>. Eικ.92. κάτοψη ορόφου, φαίνεται τα ίχνη της αρχικής τοιχοποιϊας Eικ.86,87,89,90. Τα σχέδια των αρχικών σχεδίων Ωστόσο στην κατασκευή δεν φαίνεται να υλοποιήθηκαν όλα τα παραπάνω. Στο ισόγειο κατασκευάστηκαν δύο τοιχοποιϊες, η μία να κλείνει το άνοιγμα από την πίσω πλευρά και η άλλη σχεδιάστηκε σε ευθεία που να χωρίζει του δύο χώρους με την δημιουργία τριών ανοιγμάτων. Αποτέλεσμα αυτής της κατασκευής είναι να αλλοιωθεί το οκταγωνικό σχήμα του κεντρικού χώρου. Στους δύο ορόφους, οι δύο κάθετες τοιχοποιϊες στον κεντρικό χώρο του κλιμακοστασίου επεκτάθηκαν μέχρι την πίσω εξωτερική τοιχοποιία με αποτέλεσμα ο κεντρικός χώρος να δείχνει ορθογώνιος. Στους δύο χώρους Β1-Β4 δεν κατασκευάστηκαν δύο τοίχοι που χώριζαν τον κάθε χώρο σε δύο. Στον 2ο όροφο δεν κατασκευάστηκε ποτέ η γυάλινη οροφή και δημιουργήθηκε μόνο πλάκα. Στο δώμα κατασκευάστηκε τοιχοποιϊα από πλίνθους, με την δημιουργία τριών χώρων wc. Αργότερα, περίπου στην δεκαετία του 90 παρατηρούνται και κάποιες άλλες προσθήκες. Στο ισόγειο, στον χώρο Α5 εντοπίζεται προσθήκη wc από τούβλινη τοιχοποιία πάχους 7,5χ15. Επίσης στο χώρο Α2, ξύλινος χώρος με ένα πάγκο. Μεταγενέστερη φαίνεται να είναι και η σκάλα στον ίδιο χώρο που οδηγεί στο πατάρι, όπου πάνω της προστέθηκε ένας χώρος wc.ένα ξύλινο καπάκι στο δάπεδο του ισόγειου δημιουργήθηκε για το ανέβασμα των εμπορευμάτων από το υπόγειο. Σήμερα όλα τα παραπάνω φαίνονται να υπάρχουν, η μόνη αλλαγή που φαίνεται να έγινε είναι στο ισόγειο, στην μεταγενέστερη τοιχοποιϊα που χωρίζει τους δύο χώρους Α1 και Α5,Α3 και έχουν κλείσει τα τρία ανοίγματα. Eικ.91. κάτοψη ισογείου, φαίνεται τα ίχνη της αρχικής τοιχοποιϊας 52

54 Σχέδια Φάσεων 53

55 Χρωματικός διάκοσμος Όλες οι επιφάνειες του κτιρίου έχουν καλυφθεί με επάλληλες στρώσεις χρωμάτων. Υπάρχει διαφορά χρωμάτων στην μπροστινή πλευρά του κτιρίου από την πίσω. Στο ισόγειο στον χώρο Α1 ο χρωματισμός φαίνεται να είναι λευκός αλλά οι στρώσεις από κάτω φαίνονται να έχουν απόχρωση της ώχρας. Τα κουφώματα φαίνονται να έχουν την αρχική τους απόχρωση καφέ σκούρο. Στον χώρο του κλιμακοστασίου οι αποχρώσεις των τοίχων είναι λευκό και μπεζ. Το ξύλο που πλαισιώνει τα κλειστά ανοίγματα έχει χρώμα κόκκινο. Στον κεντρικό χώρο του κλιμακοστασίου υπήρχε μπορντούρα που σε αρκετά σημεία φαίνεται και σήμερα όπως και δύο μπορντούρες σε σχήμα πλαισίου, μπαίνοντας δεξιά και αριστερά από την είσοδο. Όλες οι μπορντούρες έχουν την ίδια κόκκινη απόχρωση. Εντύπωση προκαλεί η οροφή του ισογείου όπου στο άνω μέρος υπάρχει μια μπορντούρα γύρω-γύρω και η οροφή είναι γύψινη με φυτικά και γεωμετρικά σχήματα σε απόχρωση σκούρο χρυσό. Στον 1ο όροφο, στον χώρο Β1, στην μέση της τοιχοποιίας υ- πάρχει διακοσμητική μπορντούρα που αποτελείται από τρείς οριζόντιες λωρίδες. Η μεσαία είναι σκαλιστή. όπου στην κάτω επιφάνεια μαζί με την μπορντούρα έχει πράσινη απόχρωση, ενώ στην άνω επιφάνεια του τοίχου είναι σε λευκό χρώμα. Στην ίδια πράσινη απόχρωση είναι χρωματισμένη και η εσωτερική πλευρά των κουφωμάτων. Η οροφή του χώρου είναι γύψινη σε λευκή απόχρωση και με διακοσμητικές ταινίες με φυτικά σχήματα και σχήμα κώνου στη μέση. Eικ.93,94. Ο χώρος Α1 Με τις ίδιες στρώσεις αποχρώσεων των τοίχων είναι και ο χώρος Α2. Όσο για τα κουφώματα φαίνεται να έχουν χρωματιστεί μεταγενέστερα σε χρώμα μπεζ. Στον χώρο Α3 εκτός από τις προηγούμενες στρώσεις φαίνεται να υπάρχει κάτω από την ώχρα χρώμα σιέλ, ωστόσο δύο από τους τέσσερις τοίχους είναι καλυμμένοι με ταπετσαρία. Η μπαλκονόπορτα, προς τον χώρο του κλιμακοστασίου, είναι χρωματισμένη σε λευκή απόχρωση και η μπαλκονόπορτα και το παράθυρο προς την πίσω εξωτερική πλευρά είναι στην πρώτη απόχρωση καφέ σκούρο. Στον χώρο Α4 η πρώτη στρώση είναι λευκή και η κάτω σκούρη ώχρα. Όσο για την πόρτα φαίνεται μεταγενέστερη σε μπεζ απόχρωση. Eικ.96,97. Ο χώρος Α5 Στο πατάρι, ο χρωματισμός των τοιχοποιιών είναι λευκός και η κάτω στρώση σκούρα ώχρα, τα παράθυρα που βλέπουν στην σκάλα και το παράθυρο προς την πίσω όψη είναι στην αρχική τους απόχρωση σε καφέ σκούρο, όσο για το παράθυρο στην πρόσοψη είναι ελαιοχρωματισμένο σε λευκό. Σε απόχρωση μπεζ είναι και η πόρτα της προσθήκη ws. Διακοσμητικά στοιχεία δεν υπάρχουν στο πατάρι. Eικ.100. Η μπορντούρα στον χώρο Β1 Eικ.101. Η γύψινη οροφή στον χώρο Στον χώρο Β2 υπάρχει η ίδια μπορντούρα όπου μαζί με την κάτω επιφάνεια του τοίχου έχει γκρι απόχρωση, ενώ στην άνω είναι σε λευκή απόχρωση. Τα κουφώματα έχουν σκούρο καφέ απόχρωση. Οι οροφή είναι ίδια με τον β1. Στον χώρο Β3 δεν υπάρχει η μπορντούρα., Η κάτω ζώνη του τοίχου είναι σε πράσινο ανοιχτό και η πάνω σε λευκή απόχρωση. Τα κουφώματα είναι ελαιοχρωματισμένα σε ανοιχτό πράσινο. Η οροφή ακολουθεί την ίδια μορφή με των προηγούμενων χώρων μόνο που στην μέση έχει περίτεχνη διακόσμηση. Eικ.98. Το πατάρι Eικ.99. Ο χώρος Α3 Eικ.102. Ο χώρος Β3 Eικ.103. Ο χώρος Β4 Eικ.95. Ο χώρος Α2 54

56 Στον χώρο Β4, υπάρχει η μπορντούρα όπου μαζί με την κάτω ζώνη του τοίχου έχει γαλάζια απόχρωση και πάνω λευκή. Σε κάποια σημεία φαίνεται από κάτω η παλιά η στρώση που ειναι σκούρη ώχρα. Τα κουφώματα είναι ελαιοχρωματισμένα σε λευκό χρώμα και η οροφή γύψινη σε λευκή απόχρωση. Στον χώρο Β5, το χρώμα της μπορντούρας με την κάτω ζώνη του τοίχου είναι έντονο γαλάζιο ενώ η άνω ζώνη είναι λευκή. Τα κουφώματα είναι σε ανοιχτό πράσινο και η οροφή γύψινη, λευκή και στην μέση της υπάρχει, ως διακόσμηση, κυκλικό στοιχείο σε λωρίδες. 2ος όροφος Στον χώρο Γ1, έχει αφαιρεθεί η κορνίζα και η απόχρωση του χώρου είναι ανοιχτό πράσινο όπως και τα κουφώματα. Η οροφή είναι γύψινη σε λευκό χρώμα. Όλος ο χώρος Γ2 είναι καλυμμένος με ταπετσαρία με διακόσμηση από λουλούδια και σε χρώμα καφέ και μπεζ. Τα κουφώματα είναι επίσης σε μπεζ απόχρωση όσο για την οροφή είναι ίδια με τις άλλες. Eικ.104,105. Ο χώρος Β4 Eικ.106. Ο χώρος Β6 Eικ.107. Η οροφή στον χώρος Β8 Στον χώρο Β6, η μπορντούρα με την κάτω ζώνη του τοίχου ε- ναλλάσσεται σε δύο αποχρώσεις, πράσινο χακί και γαλάζιο έντονο ενώ η άνω ζώνη είναι λευκή. Τα κουφώματα είναι ελαιοχρωματισμένα σε απόχρωση πράσινο χακί. Σε κάποια σημεία φαίνεται πώς στην κάτω υπήρχε χρώμα έντονο κίτρινο. Η οροφή είναι γύψινη λευκή. Στον χώρο Β7, η μπορντούρα έχει ελικοειδές σχήμα με έντονα χρώματα του κόκκινου, πράσινού και κίτρινου ενώ η κάτω ζώνη του τοίχου είναι καλυμμένη με χρωματιστή ταπετσαρία, μέσα από την οποία φαίνονται σε αρκετά σημεία οι παλιές στρώσεις σε έντονα χρώματα του κόκκινου και κίτρινου, ενώ η πάνω ζώνη έχει απόχρωση ανοιχτού πράσινου. Τα κουφώματα έχουν πράσινο σκούρο και μπεζ, χρώμα η οροφή που σε αρκετά σημεία έχει αφαιρεθεί έχει μπεζ απόχρωση. Eικ.108. Ο χώρος Β5 Στον χώρο Β8 έχει αφαιρεθεί η κορνίζα και η απόχρωση του τοίχου είναι ενιαία σε γαλάζιο, από κάτω φαίνονται η παλιές στρώσεις σε έντονο κόκκινο χρώμα. Η οροφή αποτελείται από διακοσμητικές κορνίζες γύρω-γύρω και έναν μεγάλο κύκλο με διακόσμηση σε απόχρωση του μπεζ. Τα κουφώματα έχουν μπεζ απόχρωση. Στο χώρο της σάλας η μπορντούρα και η κάτω ζώνη έχουν πράσινο ανοιχτό χρώμα και η πάνω σε λευκό. Τα κουφώματα ποικίλουν σε χρώμα από πράσινο και μπεζ. Πάνω από τις πόρτες υπάρχουν διακοσμητικά στοιχεία σε ελικοειδείς κυκλικές διακοσμήσεις, κατασκευασμένα από ξύλο. Η οροφή της σάλας είναι γύψινη καλύπτει τα δοκάρια και έχει φυτικά κα γεωμετρικά σχέδια. Eικ.110. Η πόρτα στον χώρο το κλιμακοστασίου Eικ.112. Η μπορντούρα στον χώρο Eικ.109. Ο χώρος Β6 Eικ.111. Ο χώρος Γ4 Eικ.113. Η οροφή στον χώρο Γ7 Στον χώρο Γ3, η μπορντούρα έχει μπεζ απόχρωση, η κάτω ζώνη του τοίχου είναι καλυμμένη με ταπετσαρία σε απόχρωση ώχρας ενώ η πάνω στρώση έχει απόχρωση σιέλ. Τα κουφώματα είναι σε μπεζ απόχρωση και η οροφή παρόμοια με τις υπόλοιπες. όλος ό χώρος Γ4 όπως και ο Γ5 είναι καλυμμένοι με ταπετσαρία σε απόχρωση ώχρας. Τα κουφώματα έχουν μπεζ απόχρωση και η οροφή είναι παρόμοια με τις υπόλοιπες. Στον χώρο Γ6 υπάρχει μπορντούρα σε μπεζ απόχρωση και ο τοίχος έχει χρώμα ώχρας. Σε σκούρα ώχρα είναι και τα κουφώματα. Διαφορετική από τις υπόλοιπες είναι η διακόσμηση στην μέση της οροφής, όπου είναι σχεδιασμένα τέσσερα πουλιά και στη μέση τους διακρίνεται σχήμα από λουλούδι. Στους χώρους Β7,Β8 υπάρχει κορνίζα γύρω από τον τοίχο, που μαζί και με τον τοίχο έχει λευκή απόχρωση. Τα κουφώματα επίσης είναι σε λευκή απόχρωση. Η οροφή είναι παρόμοια με τις προηγούμενες. Σε κάποια σημεία φαίνονται οι κάτω στρώσεις χρωμάτων. Στον χώρο της σάλας υπάρχει η κορνίζα, όπου με την κάτω ζώνη του τοίχου έχει γαλάζια απόχρωση και η πάνω λευκό. Οι πόρτες είναι επίσης χρωματισμένες σε γαλάζιο χρώμα και στο πάνω μέρος τους δεν έχουν εκείνη την διακόσμηση που έχουν οι πόρτες του 1ου ορόφου, ούτε φαίνεται ίχνος ότι υπήρχε ποτέ. Η οροφή της σάλας είναι πιο απλή από τον 1ο όροφο και διαθέτει ένα κεντρικό μεγάλο ωοειδες γύψινο σχήμα. Στον χώρο του κλιμακοστασίου στην οροφή υπάρχει επίσης γύψινη διακόσμηση παρόμοια με των προηγούμενων χώρων. Το κιγκλίδωμα της σκάλας αποτελείται από ξύλινη κουπαστή με κάθετες διακοσμημένες σιδεριές. Το κιγκλίδωμα του εξώστη της μπροστινής όψης αποτελείται από σιδεριές διακοσμημένες, ενώ του πίσω εξώστη είναι απλό και αποτελείται από κάθετες σιδεριές. 55

57 2.8 Παθολογία του κτιρίου 1. Υπόγειο Το υπόγειο του κτιρίου, βρίσκεται σε ικανοποιητική κατάσταση. Δεν εντοπίζονται σοβαρές βλάβες στο φέροντα οργανισμό. Τα προβλήματα που παρουσιάζει είναι κυρίως αποκολλήσεις επιχρισμάτων στις τοιχοποιίες και στις οροφές. Συγκεκριμένα στο νότιο τοίχο παρατηρήθηκε αποσάθρωση και τοπική κατάρρευση του επιχρίσματος σε ύψος ως 2,00μ περίπου από την στάθμη δαπέδου, λόγω ανερχόμενης υγρασίας. Το επίχρισμα πάχους 2,00cm δεν υπάρχει σε τμήματα που βρίσκονται κοντά στην συμβολή της τοιχοποιίας με το δάπεδο, αφήνοντας να α- ποκαλυφθεί η εσωτερική δόμηση της φέρουσας τοιχοποιίας από αργολιθοδομή. Επίσης οι πλίνθοι που παρεμβάλλονται στην αργολιθοδομή και διαμορφώνουν τα ανοίγματα έχουν α- ποφλοιωθεί, ή είναι ιδιαίτερα έντονα τα σημάδια επιφανειακής αποσάθρωσης. Το ίδιο ισχύει και για το κονίαμα που τους συνδέει, καθώς δείχνει ξεπλυμένο επιφανειακά λόγω της υγρασίας. Αποσάθρωση και τοπική κατάρρευση του επιχρίσματος λόγω υγρασίας παρατηρήθηκε και στους εγκάρσιους ανατολικούς και δυτικούς τοίχους. Αυτή δεν εμφανίζεται σε όλη την επιφάνεια παρά μόνο στα τμήματα που συνορεύουν με το νότιο. Τα υπόλοιπα τμήματα είναι σε εξαιρετική κατάσταση. Η τοιχοποιία του κλιμακοστασίου από αργολιθοδομή είναι σε πολύ καλή κατάσταση, παρατηρήθηκαν μόνο κάποιες οπές που έχουν διανοιχθεί για την διέλευση σωλήνων και κάποιες άλλες που έχουν κλείσει με πλίνθους προφανώς για την εξυπηρέτηση αναγκών σε μεταγενέστερη φάση από την αρχική. Η βόρεια τοιχοποιία που αντιστοιχεί στην πρόσοψη του κτιρίου εμφανίζει τα ίδια σημάδια υγρασίας με την νότια, δηλαδή τοπική κατάρρευση και αποφλοίωση του επιχρίσματος.. Τα στοιχεία του φέροντος οργανισμού από οπλισμένο σκυρόδεμα δεν παρουσιάζουν ίχνη αποσάθρωσης. Το σκυρόδεμα είναι σε καλή κατάσταση, ενώ δεν υπάρχουν αποκαλύψεις του οπλισμού σε κανένα σημείο των υποστηλωμάτων και δοκών. Eικ.114. Η αποκόλληση επιχρίσματος στο νότιο τοίχο Eικ.115,116. Η αποκόλληση επιχρίσματος στο χώρο του κλιμακοστασίου Eικ.117,118 Η αποκόλληση επιχρίσματος στο βόρειο τοίχο 56

58 2. Ισόγειο Οι αστοχίες που παρουσιάζονται στο ισόγειο δεν σχετίζονται με τις αστοχίες του φέροντα οργανισμού του κτιρίου. Οι αστοχίες αφορούν τις αποκολλήσεις επιχρισμάτων και τριχοειδείς ρωγμές στα επιχρίσματα. Σημαντικά προβλήματα παρουσιάζουν οι χώροι που είναι από την πίσω πλευρά, όπως ο χώρος Α4 που έχει έντονες αποκολλήσεις και στους τέσσερις τοίχους του. Με σημαντικά προβλήματα είναι και ο χώρος στο πατάρι. Πάνω από τον Α3 η τοιχοποιία από την πίσω πλευρά φέρει έντονες αποκολλήσεις, αλλά και το ξύλινο δάπεδο δεν είναι σε καλή κατάσταση αφού οι περισσότερες σανίδες είναι σάπιες και πολύ επικίνδυνες. Επίσης δεν παρατηρήθηκαν ίχνη υγρασίας και κατ' επέκταση κατάρρευση ή αποσάθρωση του επιχρίσματος. Κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό καθώς η ανερχόμενη από το έδαφος υγρασία σταμάτησε στον χώρο του υπογείου. Τοπική συσσώρευση υγρασίας παρατηρήθηκε μονάχα σε τμήμα της ανατολικής φέρουσας τοιχοποιίας λόγω της διέλευσης αγωγού αποχέτευσης σε αυτή.. Στην νότια πλευρά του κλιμακοστασίου το μαύρισμα που υ- πάρχει στην τοιχοποιία πλήρωσης αλλά και στο υποστύλωμα από οπλισμένο σκυρόδεμα μαρτυρούν πυρκαγιά ή χώρο στον οποίο αναπτύσσονταν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες. Η αποφλοίωση του σκυροδέματος στο βόρειο υποστήλωμα του κλιμακοστασίου είναι έντονη αφήνοντας να αποκαλυφθεί ο οπλισμός του. Επίσης είναι εμφανής η απουσία συνδετήρων μεταξύ των ράβδων οπλισμού σε ένα ύψος 0,50m από την συμβολή του υποστηλώματος με την πλάκα δαπέδου. Στις τοιχοποιίες πλήρωσης του κεντρικού τμήματος του ισογείου παρατηρήθηκαν διαγώνιες ρηγματώσεις από εγκάρσιο εφελκυσμό οφειλόμενες σε σεισμικές καταπονήσεις του κτιρίου. Οι ρηγματώσεις αυτές δεν είναι διαμπερείς. Το μήκος τους είναι από 30-70cm και παρατηρήθηκαν σε διάφορα σημεία καθ' ύψος του κτιρίου. Eικ.122. Ο χώρος Α5, παρατηρείται η αποκόλληση επιχρίσματος και εμφάνιση οξηδώματα οπλισμού Επιφανειακή διαγώνια ρηγμάτωση παρατηρήθηκε και σε τμήμα της δυτικής φέρουσας τοιχοποιίας του παταριού του ισογείου, η οποία όμως δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία καθώς, τα ίχνη της βρίσκονται μόνο στο επίχρισμα και δεν συνοδεύεται από αποδιοργάνωση του κονιάματος. Eικ.119. Η αποκόλληση επιχρίσματος στον χώρο Α4 Eικ.120,121. Ο χώρος στο πατάρι Eικ.123. Ο χώρος Α5, παρατηρείται η διαγώνια επιφανειακή ρωγμή 57

59 3. 1ος όροφος Τα προβλήματα που παρουσιάζει και ο 1ος όροφος είναι κάποιες τοπικές αποκολλήσεις επιχρισμάτων στους χώρους μπροστά, στην πλευρά του Αγίου Μηνά και ο χώρος του κλιμακοστασίου. Εντονότερα προβλήματα παρουσιάζονται στο χώρο Β6, αποκολλήσεις επιχρισμάτων, κυρίως γύρω από τα ανοίγματα και λίγο πάνω από το σοβατεπί σε μεγάλα κομμάτια όπου φαίνονται τα τούβλα, επίσης εντοπίζονται κάποιες τριχοειδείς ρωγμές πάνω από τα ανοίγματα. Αντίστοιχα και ο Β7 και Β8 έχουν σοβαρά προβλήματα, έντονες αποκολλήσεις, όπου φαίνονται τα κάτω στρώματα σοβάδων και η πλινθοδομή. Στο φέροντα οργανισμό δεν παρατηρήθηκαν, επίσης, ρηγματώσεις. Υπήρξε μόνο κατάρρευση του επιχρίσματος σε κάποια υποστηλώματα και διάνοιξη του αρμού ανάμεσα στα υποστηλώματα και τις τοιχοποιίες πλήρωσης. Η βλάβη αυτή παρατηρήθηκε σε τρεις θέσεις υποστηλωμάτων Eικ.124,125. Οι χώροι στον 2ο όροφο 4. 2ος όροφος Σε αυτόν τα προβλήματα είναι αρκετά πιο σοβαρά από τους υ- πόλοιπους χώρους του κτιρίου. Στους χώρους μπροστά προς την πλευρά του Αγίου Μηνά, παρουσιάζονται πάνω από τα ανοίγματα και στις οροφές άλατα και υγρασία, ενώ στους χώρους από την πίσω πλευρά, όπως και στον κάτω όροφο, παρουσιάζονται έντονες αποκολλήσεις επιχρισμάτων όπως και υγρασία στις ο- ροφές. Σε όλους τους ορόφους παρουσιάζονται εκτεταμένες βλάβες στους εξώστες οι οποίες οφείλονται στην οξείδωση των οπλισμών λόγω ενανθράκωσης του σκυροδέματος. Η απόληξη του κλιμακοστασίου από φέρουσα τοιχοποιία έχει αστοχήσει στους πεσσούς που βρίσκονται εκατέρωθεν των α- νοιγμάτων. Οι ρωγμές ξεκινούν από τις γωνίες των ανοιγμάτων και δηλώνουν την επιβολή έντονων εφελκυστικών τάσεων στην τοιχοποιία λόγω σεισμικής φόρτισης. Στη στέψη της άλλωστε απουσιάζει το σενάζ σκυροδέματος καθώς ο χώρος αυτός είναι στεγασμένος με πρόχειρη μεταλλική κατασκευή που απλά εδράζεται στην τοιχοποιία και αστόχησε πιθανότατα κατά την σεισμική διέγερση του 1978 όπως περιγράφεται στην έκθεση που συντάχθηκε από την ΥΑΣΒΕ (επισυνάπτεται). 5. Δώμα Τα προβλήματα όπως είναι λογικό, λόγω το ότι είναι εξωτερικός χώρος, αναφέρονται σε αποφλοιώσεις, αποκολλήσεις και φουσκώματα στο δάπεδο. Σχεδόν σε όλο το τυχίο έχει αποκολληθεί το επίχρισμα του με αποτέλεσμα να φαίνονται οι πλίνθοι παντού. Στην ίδια κακή κατάσταση βρίσκεται και ο χώρος wc. Σε σημείο της πλάκας του δώματος έχει αποκαλυφθεί ο οπλισμός ο οποίος φαίνεται αρκετά οξειδωμένος. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη κατάσταση στις υπόλοιπες πλάκες του δώματος αλλά και η παρουσία αποχέτευσης, λόγω κατασκευασμένων WC στο υπερκείμενο δώμα, δείχνουν πως πρόκειται για μεμονωμένη Κατάσταση. Εξωτερικές πλευρές του κτιρίου Η αμελή συντήρηση και το γεγονός ότι οι όψεις είναι άμεσα εκτεθειμένες στις καιρικές συνθήκες επαυξάνουν τα όποια προβλήματα. Συγκεκριμένα η όψη από την Αγίου Μηνά είναι σε αρκετά καλή κατάσταση, με κάποιες αποκολλήσεις των επιχρισμάτων των αρχιτεκτονικών στοιχείων και αφαίρεση της κονίας. Όσο αφορά την όψη από την πάροδο είναι σε κακή κατάσταση, έντονες είναι οι αποκολλήσεις των επιχρισμάτων και σε αρκετά σημεία φαίνεται η φυτοκάλυψη Eικ.128. Ο χώρος στ ο δώμα Eικ.129. Η πίσω όψη Eικ.126,127. Οι χώροι στον 1ο όροφο 58

60 Σχέδια παθολογίας Τομή Α-Α 59

61 Σχέδια παθολογίας Τομή Β-Β 60

62 Σχέδια παθολογίας Τομή Γ-Γ 61

63 Σχέδια παθολογίας Όψη Α 62

64 Σχέδια παθολογίας Όψη Β 63

65 Σχέδια παθολογίας Οροφή υπογείου 64

66 Σχέδια παθολογίας Οροφή ισογείου 65

67 Σχέδια παθολογίας Οροφή 1ου ορόφου 66

68 Σχέδια παθολογίας Οροφή 2ου ορόφου 67

69 2.9 Κατασκευαστικές λεπτομέρειες Παράθυρο ορόφου Στο κτίριο υπάρχουν κάποια αξιόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία, που διατηρούνται σε καλή κατάσταση και χρειάζονται μερική συντήρηση, όπως είναι τα κουφώματα και τα κιγκλιδώματα. Σε αυτά έγιναν κατασκευαστικές λεπτομέρειες σχεδίων, και μετρήθηκαν με λεπτομέρεια. Τα σχέδια των λεπτομερειών έγιναν σε κλίμακα

70 Μπαλκονόπορτα ορόφου Θύρα καταστημάτων 69

71 Εσωτερικές πόρτες ορόφου 70

72 Εξωτερική πόρτα κτιρίου Κιγκλίδωμα εξώστη Κιγκλίδωμα κλιμακοστασίου 71

73 3. Πρόταση Αποκατάστασης - Επανάχρησης

74 3. Πρόταση Αποκατάστασης - Επανάχρησης 3.1 Γενικές αρχές, αξιολόγηση και γενική κατάσταση διατήρησης του κτιρίου Το κτίριο γενικά δεν έχει σοβαρά στατικά προβλήματα. Τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι λόγω της εγκατάλειψη του και των καιρικών συνθηκών. Δεν έχουν παρουσιαστεί κατακόρυφες ούτε έντονες ρηγματώσεις. Έντονες είναι οι συσσώρευση της υγρασίες και οι αποκολλήσεις κυρίως στον 2ο όροφο στα ανώτερα σημεία τους, λόγω εισροής νερών από το δώμα του κτιρίου, στους πίσω χώρους του ισογείου και παταριού. Έντονη καθίζηση παρουσιάζει το δάπεδο από ξύλινες σανίδες του χώρου Α3 στο πατάρι. Τέλος, μεγάλες φθορές έχουν προκληθεί στην πίσω όψη, με εκτεταμένες αποκολλήσεις επιχρισμάτων λόγω των εξωτερικών συνθηκών. Γενικές αρχές Οι γενικές αρχές για την επέμβαση αποκατάστασης του εν λόγω κτιρίου είναι : Διατήρηση των αυθεντικών στοιχείων του κτιρίου. Ανάδειξη των ιδιαίτερων τυπολογικών χαρακτηριστικών του κτιρίου. Οι επεμβάσεις να είναι ήπιες και αντιστρέψιμες. Να εξυπηρετεί τις σημερινές σύγχρονες ανάγκες με την προσθήκη σύγχρονα υλικά. Οι προτεινόμενες επεμβάσεις έχουν στόχο την επανένταξη της νέας χρήσης στα τυπολογικά και μορφολογικά στοιχειά του κτιρίου. Πρώτος στόχος είναι η επαναφορά του κτιρίου στην τυπολογική του μορφή, δηλαδή να ανοίξει ο χώρος του ισογείου με την καθαίρεση των δύο τοιχοποιιών για να φαίνεται το οκταγωνικό σχήμα καθαρά. Η διατήρηση του παταριού με την εκμετάλλευση και του χώρου Α1 που σήμερα είναι κούφιο. Όσο για τους ορόφους οι εσωτερικές τοιχοποιίες δεν αλλοιώθηκαν έτσι ώστε να μην αλλάξει η κατεύθυνση των δοκαριών και να μην αλλοιωθούν τα γύψινα διακοσμητικά των οροφών. Βασικό στοιχείο της πρότασης είναι να κατασκευαστεί η γυάλινη οροφή στο δώμα του κτιρίου, με την δημιουργία κενό στην οροφή του 2ου ορόφου. Τέλος, προτείνεται η χρήση την εκμετάλλευση του δώματος ως χώρος αναψυχής. 3.2 Νέες χρήσεις 1. Το υπό μελέτη κτίριο βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η περιοχή που εντάσσεται είναι αρκετά υποβαθμισμένη σήμερα, αν και υπάρχουν αρκετά αξιόλογα κτίρια της ίδιας τυπολογίας και μη. Τα περισσότερα σήμερα, είναι ακατοίκητα, παραμελημένα και χωρίς χρήση. 2. Πρόκειται για ιδιωτικό κτίριο που ανήκει σήμερα μόνο σε έναν ιδιοκτήτη. Ως αρχική σκέψη είναι η οποιαδήποτε προτεινόμενη χρήση να μην αλλοιώνει και να μην καταστρέφει το κτίριο, περισσότερο απότι είναι σήμερα. Ταυτόχρονα όμως η νέα χρήση να είναι εκμεταλλεύσιμη. Το κτίριο από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξη του λειτουργούσε ως σύνολο εμπορικών καταστημάτων στο ισόγειο με αποθηκευτικούς χώρους στο πατάρι και υπόγειο, και γραφεία και βιοτεχνίες στους ορόφους. Το κτίριο προτείνεται να στεγάσει χώρο αναψυχής (café) και εμπόριο στο ισόγειο, ανάψυχή στο πατάρι (mini restaurant), βοηθητικούς και αποθηκευτικούς χώρους στο υπόγειο, στους ορόφους χώρο για γραφεία και στο δώμα χώρο αναψυχής (bar). Συγκεκριμένα προτείνονται οι εξής χρήσης : Υπόγειο Χώροι υγιεινής ( wc) αποθηκευτικοί χώροι Λεβητοστάσιο Βιβλιοπωλείο Ισόγειο βιβλιοπολείο κάβα καφετέρια (café) Αποθήκη Πατάρι εστιατόριο Κουζίνα 1ος όροφος Γραφεία Χώροι υγιεινής ( wc) Αποθήκη 2ος όροφος Γραφεία Χώροι υγιεινής ( wc) αποθήκη Δώμα Καφετέρια bar Χώροι υγιεινής ( wc) Αποθήκη Ειδικότερα προτείνονται τα εξής : Στο υπόγειο θα βρίσκονται χώροι υγιεινή όπως επίσης αποθηκευτικοί χώροι και λεβητοστάσιο. Κάτοψη υπογείου 73

75 Κάτοψη ισογείου Κάτοψη παταριού Στο ισόγειο ελευθερώνεται ο χώρος με την καθαίρεση των δύο τοιχοποιιών. Έτσι ο χώρο Α2 ενώνεται με τμήμα το χώρου Α3, παρομοίως θα καθαιρεθεί ο τοίχος ανάμεσα στον Α3 και Α4. Στο χώρο Α1 θα καθαιρεθεί η τούβλινη προσθήκη wc και θα χωροθετηθεί βιβλιοπωλείο όπου θα επικοινωνεί με το υπόγειο με μία εσωτερική κυκλική σκάλα. Στον χώρος Α2 θα αφαιρεθεί η ξύλινη προσθήκη που υπάρχει όπως και η υπάρχουσα ξύλινη σκάλα. Δημιουργείται ένα καφέ και στην μέση, περίπου, τοποθετείται ο ανελκυστήρας που θα εξυπηρετεί όλους τους ορόφους. Στον χώρο Α3-Α4 θα δημιουργηθεί κατάστημα κάβας. Όσο για το πατάρι, παραμένει το περίγραμμα του ως έχει, θα καθαιρεθεί η προσθήκη wc, πάνω από την κάβα θα δημιουργηθεί η κουζίνα και ο υπόλοιπος χώρος θα χρησιμοποιηθεί ως εστιατόριο. Τα δύο υπάρχοντα κενά, προτείνεται να κλειστούν, για την εκμετάλλευση του χώρου και την διατήρηση το περίγραμμά τους με την δημιουργία διαφορετικού δαπέδου που θα είναι από γυαλί με μεταλλική κατασκευή γύρω του. Επίσης με το ίδιο υλικό θα δημιουργηθεί γέφυρα που θα ενώνει τον χώρο Α2' με Α1'. 74

76 Στους δύο ορόφους, θα διατηρηθούν οι αρχικοί κεντρικοί χώροι με την οριοθέτηση των υπόλοιπων χώρων γύρω του. Στούς ορόφους, χωροθετούντε έξι γραφεία, καθώς και χώροι υγιεινής. Στην οροφή του 1ου (ανάμεσα στα δοκάρια), θα δημιουργηθεί ένα ορθογώνιο κενό που θα καλυφθεί με γυαλί. αντίστοιχα, θα δημιοργηθεί και στην οροφή του 2ου ορόφου. Στο δώμα θα δημιουργηθεί ένα στέγαστρο που θα πάρει το σχήμα της κάτοψης του κτιρίου (το ο- κταγωνικό), και θα εννώνει το κλιμακοστασίου με τον ανελκυστήρα. Πάνω από το στέγαστρο θα κατασκευαστεί γυάλινη οροφή χαμηλού ύψους. Στο δάπεδο του δώματος, στο ορθωγώνιο σχήμα της οροφής θα τοποθετηθεί επίσης γυαλί. Ο υπόλοιπος χώρος στο δώμα θα καλύπτεται με μεταλλική πέργκολα που θα στεγάζει στην μπροστά πλευρά το bar και στην πίσω τα wc. Κάτοψη 1ου ορόφου Κάτοψη 2ου ορόφου 75