Ιστοσελίδα:

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Email: dsourlas@physics.upatras.gr Ιστοσελίδα: www.physics.upatras.gr"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΉΣ ΜΙΓΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Δημήτρης Σουρλάς Αναπλ. Καθηγητής f ( ) ( ) α! f() π i ( α) d Πάτρα

2 Ιστοσελίδα:

3 Περιεχόμενα. Μ Ι Γ Α Δ Ι Κ Ο Ι Α Ρ Ι Θ Μ Ο Ι.... Ορισμός των μιγαδικών αριθμών.... Η άλγεβρα και η γεωμετρία των μιγαδικών αριθμών.... Ο τύπος του De Moivre και οι ρίζες των μιγαδικών αριθμών Ο τύπος του Euler Μερικές εφαρμογές του τύπου του Euler Το σημείο στο άπειρο - Στερεογραφική προβολή. Σφαίρα του Riema Το όριο μιας ακολουθίας μιγαδικών αριθμών Σημειοσύνολα του μιγαδικού επιπέδου Μ Ι Γ Α Δ Ι Κ Ε Σ ΣΥ Ν Α Ρ Τ Η Σ Ε Ι Σ.... Ορισμός της Μιγαδικής συνάρτησης - Μονότιμες, Πλειότιμες και... Αντίστροφες συναρτήσεις..... Απεικονίσεις ή Μετασχηματισμοί Όριο συνάρτησης Συνέχεια συνάρτησης Στοιχειώδεις συναρτήσεις Σημεία, τομές διακλάδωσης και επιφάνεια Riema ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ ΜΙΓΑΔΙΚΗΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ.... Ορισμός της παραγώγου μιας μιγαδικής συνάρτησης.... Κανόνες παραγώγισης Αναλυτικές συναρτήσεις. Συνθήκες auchy - Riema Αρμονικές συναρτήσεις Γεωμετρική ερμηνεία της παραγώγου....6 Γεωμετρική σημασία του ορίσματος της παραγώγου....7 Γεωμετρική ερμηνεία του μέτρου της παραγώγου....8 Παράγωγοι ανώτερης τάξης....9 Κανόνας του L' Hospital.... Ανώμαλα σημεία.... Μιγαδικοί Διαφορικοί Τελεστές - Κλίση - Απόκλιση - Στροβιλισμός - Λαπλασιανή μιας μιγαδικής συνάρτησης Μ Ι Γ Α Δ Ι Κ Η Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Σ Η Επικαμπύλιο Μιγαδικό Ολοκλήρωμα Βασικές ιδιότητες των μιγαδικών ολοκληρωμάτων Aναγωγή του επικαμπύλιου μιγαδικού ολοκληρώματος σε ορισμένο ολοκλήρωμα Το ολοκληρωτικό θεώρημα του auchy Εφαρμογή του θεωρήματος του auchy για τον υπολογισμό πραγματικών ολοκληρωμάτων... 46

4 4.6 Το θεώρημα του Morera Αόριστα ολοκληρώματα Συνέπειες του θεωρήματος του auchy Ο Ι Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Τ Ι Κ Ο Ι Τ Υ Π Ο Ι Τ Ο Υ A U H Y Κ Α Ι Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Θ Ε Ω Ρ Η Μ Α Τ Α Οι ολοκληρωτικοί τύποι του auchy Το Θεώρημα του Morera Ανισότητα του auchy Το θεώρημα του Liouville Το θεμελιώδες θεώρημα της Άλγεβρας Το θεώρημα του μέγιστου μέτρου Το θεώρημα του ελάχιστου μέτρου Το θεώρημα του ορίσματος Το θεώρημα του Rouche Οι ολοκληρωτικοί τύποι του Poisso για κύκλο Οι ολοκληρωτικοί τύποι του Poisso για ημιεπίπεδο Σ Ε Ι Ρ Ε Σ T A Y L O R - L A U R E N T Κ Α Ι Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Τ Ι Κ Α Υ Π Ο Λ Ο Ι Π Α Σειρές συναρτήσεων - Δυναμοσειρές Το θεώρημα του Taylor: Το θεώρημα του Lauret Ανώμαλα σημεία Ακέραιες και Μερόμορφες συναρτήσεις Αναλυτική συνέχιση Ολοκληρωτικά Υπόλοιπα Το θεώρημα των ολοκληρωτικών υπολοίπων Υπολογισμός ορισμένων πραγματικών ολοκληρωμάτων Ολοκληρώματα της μορφής f ( x) dx όπου η f(x) έχει πεπερασμένο πλήθος απλών πόλων στον πραγματικό άξονα Ολοκληρώματα πλειότιμων συναρτήσεων β. Ολοκληρώματα της μορφής Ι f ( x)l xdx (6.48) O Μιγαδικός τύπος της αντιστροφής του μετασχηματισμού Laplace (The complex iversio formula) Το περίγραμμα Bromwich Χρήση του θεωρήματος των ολοκληρωτικών υπολοίπων για την αντιστροφή του μετασχηματισμού Laplace Τροποποίηση του περιγράμματος Bromwich στην περίπτωση σημείων διακλαδώσεως Σ Υ Μ Μ Ο Ρ Φ Η Α Π Ε Ι Κ Ο Ν Ι Σ Η Γενικά...

5 7. Μετασχηματισμοί στο επίπεδο Σύμμορφη απεικόνιση Το θεώρημα του Riema Μετασχηματισμοί που ορίζονται από στοιχειώδεις συναρτήσεις Μετασχηματισμοί αρμονικών συναρτήσεων Μετασχηματισμοί των συνοριακών συνθηκών Επίλυση των προβλημάτων συνοριακών τιμών πρώτου και δευτέρου... είδους.... ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ου Κεφαλαίου... ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ου Κεφαλαίου... ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ου Κεφαλαίου... 5 ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 4ου Κεφαλαίου... ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 5ου Κεφαλαίου... 4 ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 6ου Κεφαλαίου... 4

6

7 . Μ Ι Γ Α Δ Ι Κ Ο Ι Α Ρ Ι Θ Μ Ο Ι. Ορισμός των μιγαδικών αριθμών Εμπλουτίζοντας τις γνώσεις μας για την αριθμητική και την άλγεβρα, διαπιστώσαμε ότι κάθε επέκταση της έννοιας ενός αριθμού πρωτοεμφανίστηκε σαν λύση κάποιου θεμελιώδους προβλήματος. Π.χ. η πρόσθεση των φυσικών αριθμών,,, είναι μια κλειστή πράξη που ορίζεται για κάθε ζεύγος φυσικών αριθμών. Όταν όμως επιχειρήσαμε να ο- ρίσουμε την αντίστροφη πράξη, δηλ. την αφαίρεση, αναγκαστήκαμε να εισάγουμε τους αρνητικούς αριθμούς. Όμοια ο πολλαπλασιασμός των ακεραίων αριθμών ορίζεται για κάθε ζεύγος ακεραίων, ενώ η διαίρεση, σαν αντίστροφη πράξη του πολλαπλασιασμού, μας ανάγκασε να εισάγουμε την έννοια των κλασμάτων ή των ρητών αριθμών. Στη συνέχεια εισήχθησαν οι άρρητοι αριθμοί για να περιγράψουν γεωμετρικά μήκη. Το απλό πρόβλημα της λύσης όλων των αλγεβρικών εξισώσεων βαθμού μεγαλύτερου ή ίσου με δυο, οδήγησε στην εισαγωγή των μιγαδικών αριθμών. Η γενική δευτεροβάθμια εξίσωση : αx βxγ δεν έχει πραγματική λύση όταν β -4αγ<. Εάν επιχειρήσουμε να λύσουμε μια τέτοια εξίσωση, όπως π.χ. την x 6x οδηγούμαστε τυπικά στο αποτέλεσμα x- ± 4, που δεν έχει νόημα εκτός εάν ορίσουμε νέους αριθμούς. Έτσι εάν δεχθούμε ότι υπάρχει ένας αριθμός για την έκφραση, που θα τον συμβολίζουμε με i και θα τον χειριζόμαστε σαν ένα συνήθη αριθμό με την ιδιότητα i -, μπορούμε να γράψουμε την παραπάνω λύση με την μορφή x-±i. Η εισαγωγή των μιγαδικών αριθμών σαν μια απλή επέκταση της έννοιας των πραγματικών αριθμών για την λύση των δευτεροβάθμιων εξισώσεων, δεν πρέπει να μας κάνει να σκεφθούμε ότι αυτή είναι η μόνη χρησιμότητα των μιγαδικών αριθμών. Αν και ορίσθηκαν γι' αυτό το σκοπό και στην αρχή η χρήση των μιγαδικών αριθμών ήταν "νεφελώδης" και "ενοχλητική" για την πραγματική ανάλυση, με την πάροδο όμως του χρόνου η θεωρία των μιγαδικών αριθμών και συναρτήσεων, έγινε ένα δυνατό εργαλείο για πολλούς κλάδους της Φυσικής. που αποτελεί σήμερα τον μαθηματικό κλάδο της Μιγαδικής Ανάλυσης, Ας αρχίσουμε τώρα από την μελέτη των μιγαδικών αριθμών : Εάν πολλαπλασιάσουμε το i με τους πραγματικούς αριθμούς, προκύπτουν οι λεγόμενοι φανταστικοί αριθμοί ( που έχουν τη μορφή βi, (όπου β πραγματικός αριθμός). Εάν επεκτείνουμε τους συνήθεις κανόνες του πολλαπλασιασμού στους φανταστικούς αριθμούς, τότε διαπιστώνουμε ότι το γινόμενο δυο φανταστικών αριθμών είναι πραγματικός αριθμός και το τετράγωνο ενός φανταστικού αριθμού είναι αρνητικός αριθμός. Π.χ. ( Η ονομασία "φανταστικός αριθμός" προήλθε από την εντύπωση ότι οι αριθμοί αυτοί, όπως και οι μιγαδικοί αριθμοί, (που θα ορισθούν αμέσως παρακάτω), δεν παριστάνουν άμεσα παρατηρήσιμα μεγέθη στη φύση. Αν και η άποψη αυτή έχει τώρα εγκαταλειφθεί, η αρχική ονομασία ακόμα παραμένει.

8 (i)(-4i)()(-4)i (-)(-) (-5i) (-5) i -5 Αν θεωρήσουμε την ένωση των συνόλων των πραγματικών και φανταστικών αριθμών, τότε στο νέο σύνολο μπορούμε να εκτελέσουμε τις πράξεις του πολλαπλασιασμού και της διαίρεσης και εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το νέο αυτό σύνολο είναι κλειστό ως προς τις δυο αυτές πράξεις. Όμως το νέο αυτό σύνολο δεν είναι κλειστό ως προς τις πράξεις της πρόσθεσης και της αφαίρεσης. Για να απαλείψουμε αυτή την ανεπάρκεια, εισάγουμε τους λεγόμενους μιγαδικούς αριθμούς. Οι αριθμοί αυτοί, τους οποίους συμβολίζουμε με, συνήθως γράφονται με τη μορφή : αiβ με α,β R και υπακούουν σε ορισμένους κανόνες. Ο αριθμός α λέγεται πραγματικό μέρος του και ο αριθμός β φανταστικό μέρος του και συμβολίζονται με Re() και Im() αντίστοιχα. Το σύμβολο i λέγεται φανταστική μονάδα. Όπως θα δούμε παρακάτω το σύνολο των μιγαδικών αριθμών είναι κλειστό ως προς τις τέσσερις πράξεις της αριθμητικής και ως προς την εξαγωγή της τετραγωνικής ρίζας. Έχει όλα τα επιθυμητά αλγεβρικά χαρακτηριστικά για να είναι σώμα και είναι μια επέκταση των πραγματικών αριθμών. Η μελέτη και η χρήση των μιγαδικών αριθμών είναι πολύτιμη για την Φυσική, διότι η περιγραφή των φυσικών νομών είναι πιο πολύπλοκη χωρίς αυτούς.. Η άλγεβρα και η γεωμετρία των μιγαδικών αριθμών Οι αλγεβρικές πράξεις, που μπορούν να ορισθούν στους μιγαδικούς αριθμούς, (που θα τους γράφουμε αiβ ή αβi), είναι οι εξής :. Πρόσθεση : (α iβ ) (α iβ ) (α α ) i(β β ). Αφαίρεση : (α iβ ) - (α iβ ) (α -α ) i(β -β ). Πολλαπλασιασμός : (α iβ ).(α iβ ) (α α -β β ) i(α β α β ) Η πράξη του πολλαπλασιασμού εύκολα μπορεί να εκτελεσθεί χωρίς να θυμόμαστε την παραπάνω έκφραση, χρησιμοποιώντας τους μιγαδικούς αριθμούς σαν διώνυμα και ε- φαρμόζοντας την επιμεριστική ιδιότητα. Οι μιγαδικοί αριθμοί αi ταυτίζονται με τους πραγματικούς αριθμούς. Σε πιο α- υστηρή γλώσσα : το υποσύνολο των μιγαδικών αριθμών της μορφής αi είναι ισομορφικό προς το σύνολο των πραγματικών αριθμών με την αντιστοιχία αi α. Οι μιγαδικοί αριθμοί της μορφής iβ είναι οι φανταστικοί αριθμοί. Στις δυο αυτές περιπτώσεις γράφουμε : αiα και iβiβ. 4. Διαίρεση : ( ) ( ) α iβ α i β ( γi δ) ( αγβδ ) i( βγαδ) αγβδ βγβδ i ( γ i δ) ( γ i δ) ( γi δ) γ δ γ δ γ δ με γ δ δηλ. γiδ i 5. Ισότητα :

9 Μιγαδικοί αριθμοί Δυο μιγαδικοί αριθμοί αiβ και γiδ θα λέγονται ίσοι όταν τα πραγματικά και φανταστικά μέρη τους είναι ίσα δηλ. αiβ γiδ αγ και βδ Παρατήρηση : Η πρόσθεση των μιγαδικών αριθμών υπακούει στον ίδιο κανόνα με την πρόσθεση των διανυσμάτων του επιπέδου, θεωρώντας τα α και β σαν συνιστώσες ενός διανύσματος. Όμως ο πολλαπλασιασμός των μιγαδικών αριθμών διαφέρει από το εσωτερικό και εξωτερικό γινόμενο των διανυσμάτων. Παρατήρηση. : Η χρήση του σύμβολου i και του διωνύμου αiβ είναι αρκετά πρακτική αλλά όχι απαραίτητη. Είναι δυνατό οι μιγαδικοί αριθμοί να ορισθούν σαν διατεταγμένα ζεύγη πραγματικών αριθμών (α,β) που υπακούουν σ' ορισμένους κανόνες, π.χ. ο πολλαπλασιασμός μπορεί να ορισθεί από τη σχέση : (α,β ).(α,β ) (α α -β β, α β α β ) Έτσι η έκφραση αiβ δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αναπαράσταση των μιγαδικών α- ριθμών. Επειδή ένας μιγαδικός αριθμός xiy μπορεί να θεωρηθεί, όπως είδαμε παραπάνω, σαν ένα διατεταγμένο ζεύγος (x,y), μπορούμε να παραστήσουμε τους μιγαδικούς α- ριθμούς με σημεία σ' ένα επίπεδο OXY. Το επίπεδο αυτό ονομάζεται μιγαδικό επίπεδο ή επίπεδο του Gαuss ή επίπεδο του Im() Αrgαd. Έτσι ο μιγαδικός αριθμός xiy παριστάνεται από ένα σημείο Ρ με τετμημένη x και τεταγμένη y, Σ.χ.. Ο άξονας OX λέγεται πραγματικός άξονας και ο άξονας OY y φανταστικός. Επίσης μπορούμε να r έχουμε και την εξής πολική μορφή για τον μιγαδικό αριθμό : θ r(cosθisiθ) όπου Ο x Re() r x y και tαθy/x Σχ. Σ' αυτήν την παράσταση το r είναι μοναδικό αλλά όχι και το θ. Συνήθως θεωρούμε ότι το θ μεταβάλλεται σ' ένα διάστημα εύρους π και σαν τέτοιο χρησιμοποιούμε το Ι[,π) δηλ. θ<π. Το r λέγεται μέτρο ή απόλυτη τιμή του μιγαδικού αριθμού και συμβολίζεται με r και το θ όρισμα ή πολική γωνία ή φάση του και συμβολίζεται με θαrg. Ο αριθμός x-iy λέγεται συζυγής μιγαδικός ή απλά συζυγής του και θα συμβολίζεται με ή *. Οι μιγαδικοί αριθμοί και παριστάνουν στο μιγαδικό επίπεδο σημεία, που είναι συμμετρικά ως προς τον πραγματικό άξονα ΟX. Εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι :. r. xrere, - iyiim-iim., Επειδή οι μιγαδικοί αριθμοί υπακούουν στον ίδιο κανόνα πρόσθεσης, που εφαρμόζεται στα διανύσματα του επιπέδου, μπορούν να προστεθούν, (ή αφαιρεθούν), γεωμετρικά με

10 τον κανόνα του παραλληλόγραμμου, Σχ., (Σχ. ). Αντιστρόφως τα διανύσματα ενός επιπέδου μπορούν να παρασταθούν από μιγαδικούς αριθμούς. y y - O Σχ. x O Σχ. x Κατ' αναλογία προς τα διανύσματα μπορούμε και στους μιγαδικούς αριθμούς να ορίσουμε εσωτερικό και εξωτερικό γινόμενο. Έτσι αν x iy και x iy δυο μιγαδικοί αριθμοί, ορίζουμε σαν : α. εσωτερικό ή βαθμωτό γινόμενο τον πραγματικό αριθμό : cosθx x y y Re( )( )/ (.) όπου θ η γωνία μεταξύ των και, ( η οποία μεταβάλλεται από έως π). β. εξωτερικό ή διανυσματικό γινόμενο τον πραγματικό αριθμό : siθx y -x y Im( )( - )/i (.) Εάν τα και είναι διάφορα του μηδενός, τότε ισχύουν οι εξής προτάσεις :. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για να είναι τα και κάθετα είναι η :.. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για να είναι τα και παράλληλα είναι η.. Ο τύπος του De Moivre και οι ρίζες των μιγαδικών αριθμών Ενώ οι πράξεις της πρόσθεσης και της αφαίρεσης των μιγαδικών αριθμών γίνονται αρκετά εύκολα στην καρτεσιανή μορφή τους xiy, οι πράξεις του πολλαπλασιασμού και της διαίρεσης γίνονται ακόμα πιο εύκολα στην πολική τους μορφή. Πράγματι αν : r (cosθ isiθ ) και r (cosθ isiθ ) τότε εύκολα προκύπτει ότι : r r [cos(θ θ )isi(θ θ )] (.) / r /r [cos(θ -θ )isi(θ -θ )] (.4) με τον όρο ότι αν θ θ π, τότε θα πρέπει να αφαιρεθεί το π, και αν θ -θ <, τότε θα πρέπει να προστεθεί το π, έτσι ώστε και για τις δυο περιπτώσεις να έχουμε : θ θ <π και θ -θ <π Παρατήρηση : Πρέπει να τονισθεί ότι αν και cos(θπ)cosθ και si(θπ)siθ, η τιμή του θ πρέπει να είναι μονοσήμαντα ορισμένη.

11 Μιγαδικοί αριθμοί 5 Μια γενίκευση της σχέσης (.) δίνει : r r r cos(θ θ θ )isi(θ θ θ )] (.5) Αν θέσουμε η προηγούμενη σχέση γίνεται : r (cosθisiθ) (.6) και ονομάζεται τύπος του De Moivre και μας δίνει την -οστή δύναμη ενός μιγαδικού αριθμού. Σαν -οστή ρίζα του μιγαδικού αριθμού ορίζουμε τον μιγαδικό αριθμό w έτσι ώστε να ισχύει : w (.7) Αν wr w [cosθ w isiθ w ] και r[cosθisiθ] η σχέση (.7) γράφεται με τη χρήση του τύπου De Moivre r w [cosθ w isiθ w ]r[cosθisiθ] και από τον ορισμό της ισότητας των μιγαδικών αριθμών προκύπτει : r w cosθ w rcosθ και r w siθ w rsiθ (.8) Αν τις δυο τελευταίες σχέσεις τις υψώσουμε στο τετράγωνο και τις προσθέσουμε, θα έχουμε : r w r r w r Με αντικατάσταση της τελευταίας σχέσης στην (.8) προκύπτει : cosθ w cosθ και siθ w siθ θ kπ δηλ. θ w θkπ θ w με k Ζ. Τελικά η -στη ρίζα του μιγαδικού αριθμού r(cosθ isiθ) ειναι : w θ r cos kπ θ isi kπ (.9) με k,,,,- (γιατι;). Eύκολα αποδεικνύεται ότι οι -οστές ρίζες ενός μιγαδικού αριθμού βρίσκονται στις κορυφές ενός κανονικού πολυγώνου πλευρών, που είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο ακτίνας R r και κέντρου την αρχή των αξόνων..4 Ο τύπος του Euler Αν στο ανάπτυγμα MαcLαuri της εκθετικής συνάρτησης : e x xx /!x /! θέσουμε xiθ, έχουμε : e iθ iθ(iθ) /!(iθ) /! iθ-θ /!-iθ /!θ 4 /4! [-θ /!θ 4 /4! ]i[θ-θ /!θ 5 /5! ]cosθisiθ Η σχέση : e iθ cosθisiθ (.) ονομάζεται τύπος του Euler. Έτσι ένας μιγαδικός αριθμός μπορεί να γράφει υπό τη εκθετική μορφή : re iθ (.).5 Μερικές εφαρμογές του τύπου του Euler ) Από την Μηχανική : Όπως θα δούμε σε επόμενο κεφαλαίο, η συνάρτηση :

12 (t)x(t)iy(t) με x(t), y(t) πραγματικές συναρτήσεις της πραγματικής μεταβλητής t, παριστάνει στο μιγαδικό επίπεδο μια καμπύλη. Για παράδειγμα η συνάρτηση e it παριστάνει κύκλο με κέντρο το σημείο και ακτίνα, διότι - e it. Αν το t παριστάνει χρόνο, η συνάρτηση (t) e it είναι η εξίσωση της κίνησης ενός σώματος, που κινείται πάνω στον κύκλο - με ταχύτητα d/dt6ie it της οποίας το μέτρο είναι d/dt 6. ) Από τον Ηλεκτρισμό Είναι γνωστό ότι η τάση V στις άκρες μιας αντίστασης R, ενός πηνίου με επαγωγή L και ενός πυκνωτή, που διαρρέεται από ρεύμα I(t), δίνεται αντίστοιχα από τις σχέσεις V IR, (νόμος του Ohm), V LdI/dt, dv/dti/ Σχ. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε το ηλεκτρικό κύκλωμα του Σχ. και ότι το ρεύμα Ι δίνεται από τη σχέση II siωt, τότε οι αντίστοιχες τάσεις στην αντίσταση, στο πηνίο και στον πυκνωτή είναι : V R RI siωt, V L ωli cosωt, V -(/ω)i cosωt και η ολική τάση V θα είναι : VV R V L V RI siωtωli cosωt-(/ω)i cosωt της οποίας η έκφραση είναι κάπως πολύπλοκη. Ένας εύκολος τρόπος για να απλοποιηθεί η παραπάνω έκφραση είναι να θεωρήσουμε για το ρεύμα Ι την μιγαδική έκφραση : II e iωt της οποίας το φανταστικό μέρος : Im(I)I siωt είναι το πραγματικό ρεύμα. Tότε οι τάσεις V R, V L, V και η ολική V γράφονται : i t V R RI siωtim RIe ω Im(RI) i t V L ωli cosωtim iωlie ω Im(iωLI) iωt V -(/ω)i cosωtim Ie Im I iω iω VV R V L V Im R i ωl I ω Im(ZI) όπου η μιγαδική ποσότητα ZR i ωl ω ονομάζεται μιγαδική σύνθετη αντίσταση ή εμπέδηση, (impedace) και η σχέση V Im(ZI) έχει τη μορφή του νόμου του Ohm.

13 Μιγαδικοί αριθμοί 7 ) Από την Οπτική Συχνά χρειαζόμαστε στην οπτική να συνθέσουμε ένα πεπερασμένο αριθμό από φωτεινά κύματα, (τα οποία μπορούν να παρασταθούν από συναρτήσεις του ημίτονου). Επίσης συχνά κάθε κύμα έχει μια σταθερή διαφορά φάσεως δ από το προηγούμενο. Αυτό σημαίνει ότι τα κύματα μπορούν να παρασταθούν από τις συναρτήσεις : sit, si(tδ), si(tδ), Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να προσθέσουμε αυτές τις συναρτήσεις και να υπολογίσουμε το άθροισμα : Σsitsi(tδ)si(tδ) si[t(-)δ] Ένας εύκολος τρόπος για να το κάνουμε αυτό είναι να δούμε κάθε ημίτονο σαν το φανταστικό μέρος ενός κατάλληλου μιγαδικού αριθμού. Έτσι αυτό που θέλουμε είναι το φανταστικό μέρος του αθροίσματος : Se it e i(tδ) e i(tδ) e i[t(-)δ] που αποτελεί μέρος μιας γεωμετρικής προόδου με πρώτο όρο e it, με λόγο e iδ και τελευταίο όρο e i[t(-)δ]. Επομένως θα είναι : it iδ e ( e ) S iδ e αλλά -e iδ e iδ/ [e -iδ/ -e iδ/ ]-e iδ/ isi(δ/) και -e iδ e iδ/ [e -iδ/ -e iδ/ ]-e iδ/ isi(δ/) Τελικά θα είναι : δ i it δ ee si δ δ i t () si S e δ i e δ δ si si και δ δ si t ( ) si ΣImS δ si

14 .6 Το σημείο στο άπειρο - Στερεογραφική προβολή. Σφαίρα του Riema A A x N S Σχ. 4 y Στη μελέτη του ορίου μιας ακολουθίας μιγαδικών αριθμών, όπως επίσης και στη μελέτη του ορίου και της συνέχειας μιας μιγαδικής συνάρτησης, θα χρησιμοποιήσουμε το "μιγαδικό άπειρο" Για να ορίσουμε το μιγαδικό άπειρο θεωρούμε μια μοναδιαία σφαίρα Σ, η οποία εφάπτεται του μιγαδικού επιπέδου OXY στο σημείο Ο, Σχ.4. Το σημείο Ο θα το ονομάσουμε Νότιο πόλο και θα το συμβολίσουμε με το γράμμα S, το δε αντιδιαμετρικό του σημείο Ν θα το ονομάσουμε Βόρειο πόλο. Σε κάθε σημείο Α του μιγαδικού ε- πιπέδου απεικονίζουμε το σημείο Α, που είναι η τομή του ευθύγραμμου τμήματος ΝΑ και της επιφάνειας της σφαίρας. Έτσι σε κάθε σημείο του μιγαδικού επιπέδου αντιστοιχεί ένα και μόνο ένα σημείο της σφαίρας. Το μόνο σημείο της σφαίρας για το οποίο φαίνεται ότι δεν υπάρχει αντίστοιχος μιγαδικός αριθμός, είναι ο Βόρειος πόλος Ν. Στην περίπτωση αυτή δεχόμαστε ότι υπάρχει ένα σημείο, που θα το ονομάζουμε "σημείο στο άπειρο", του μιγαδικού επιπέδου, που αντιστοιχεί στο Βόρειο πόλο Ν. Για το σημείο αυτό χρησιμοποιούμε το σύμβολο. Το σύνολο των σημείων του μιγαδικού επιπέδου, μαζί με το σημείο στο άπειρο ονομάζεται συμπληρωμένο ή επεκτεταμένο μιγαδικό επίπεδο. Η προηγούμενη απεικόνιση μεταξύ των σημείων ενός επιπέδου και της επιφάνειας μιας σφαίρας ονομάζεται στερεογραφική προβολή. Η δε σφαίρα ονομάζεται σφαίρα του Riema. Παρατήρηση : Για το σημείο στο άπειρο δεν ορίζεται το πραγματικό και φανταστικό μέρος, ούτε το όρισμα, (το τελευταίο δεν ορίζεται ούτε για το ). Όσο για το μέτρο του χρησιμοποιούμε το σύμβολο, δηλ.. Πάντως ισχύουν οι σχέσεις :,,, / /, / όπου οποιοσδήποτε μιγαδικός αριθμός..7 Το όριο μιας ακολουθίας μιγαδικών αριθμών Μια ακολουθία μιγαδικών αριθμών α iβ θα λέμε ότι έχει όριο τον μιγαδικό αριθμό αiβ και θα γράφουμε : lim ή εάν ισχύει ( ε>){ (ε))[ > (ε) - <ε ] (.) Επειδή όμως : α - α - <ε και β -β - < ε > (ε)

15 Μιγαδικοί αριθμοί 9 συμπεραίνουμε ότι : lim α α και lim β β Επομένως αν lim lim (α iβ )αiβ τότε θα ισχύει ότι : lim α α και lim β β Αντιστρόφως : Εάν lim α α και lim β β τότε για > (ε) θα έχουμε : α -α < ε και β -β < ε και επομένως (α iβ )-(αiβ) - ( α α ) ( β β ) <ε δηλ. lim Tελικά η σχέση lim (α iβ )αiβ είναι ισοδύναμη με τις δυο σχέσεις : lim α α και lim β β Έτσι μπορούμε να εφαρμόσουμε την θεωρία των ακολουθιών των πραγματικών αριθμών στις ακολουθίες των μιγαδικών αριθμών. Π.χ. εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το κριτήριο του αuchy ισχύει και εδώ : ( ε )( ( ε) )[,m ( ε) m ε] (.) Επίσης αν lim και lim w w τότε θα έχουμε : lim ( w )w lim w w αν w N και w. Μια ακολουθία θα λέμε ότι συγκλίνει στο, (στο σημείο στο άπειρο), αν ισχύει : ( M )( ( M) )[ ( M) M] (.4) και θα γράφουμε lim Aν N lim /.8 Σημειοσύνολα του μιγαδικού επιπέδου Στην παράγραφο αυτή θα παραθέσουμε μερικούς ορισμούς, που αναφέρονται σε ορισμένα σημειοσύνολα του μιγαδικού επιπέδου και οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την αυστηρή διατύπωση των θεωρημάτων της μιγαδικής ανάλυσης.. Περιοχή : Για το μιγαδικό σημείο και για τον θετικό αριθμό δ, ονομάζεται δ- περιοχή, η ακριβέστερα δ-κυκλική περιοχή του σημείου, το σύνολο Π δ ( ) των σημείων, τα οποία ορίζονται από τη σχέση : Π δ ( )[/ - <δ] (.5) Ενώ περιορισμένη περιοχή ενός σημείου ονομάζεται το σύνολο Π δ- ( ) των σημείων για τα οποία ισχύει : Π δ- ( )[/ < - <δ] (.6) δηλ. μια περιορισμένη περιοχή είναι μια δ-περιοχή από την οποία έχει αφαιρεθεί το σημείο.. Οριακό σημείο ή σημείο συσσώρευσης ενός συνόλου S ονομάζεται ένα σημείο τέτοιο ώστε : ( Π δ- ( )[Π δ- ( ) S ] (.7) δηλ. κάθε περιορισμένη δ-περιοχή του να περιέχει σημεία του S. Επειδή το δ είναι ο- ποιοσδήποτε θετικός αριθμός, έπεται ότι το S πρέπει να έχει άπειρο πλήθος σημείων. Ε-

16 πίσης πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το μπορεί να ανήκει στο S, αλλά μπορεί και να μην ανήκει.. Κλειστό σύνολο ονομάζεται το σύνολο εκείνο που περιέχει όλα τα οριακά του σημεία. 4. Φραγμένο σύνολο είναι ένα σύνολο S για το οποίο ισχύει : ( Μ>)( S)[ <Μ] (.8) Όταν η (.8) δεν ισχύει, το σύνολο S λέγεται μη φραγμένο. 5. Συμπαγές σύνολο είναι κάθε φραγμένο και κλειστό σύνολο. 6. Εσωτερικό σημείο ενός συνόλου S λέγεται κάθε σημείο τέτοιο ώστε : ( Π δ ())[Π δ () S] (.9) 7. Εξωτερικό σημείο ενός συνόλου S λέγεται κάθε σημείο, τέτοιο ώστε : ( Π δ ())[Π δ () S ] (.) 8. Συνοριακό σημείο ενός συνόλου S λέγεται κάθε σημείο τέτοιο ώστε : ( Π δ ())[Π δ () S Π δ ()-S ] δηλ. κάθε περιοχή του περιέχει τουλάχιστον ένα σημείο του S και τουλάχιστον ένα σημείο που δεν ανήκει στο S. 9. Ανοικτό σύνολο λέγεται ένα σύνολο που περιέχει μόνο εσωτερικά σημεία.. Συνεκτικό σύνολο, (ή συναφές), λέγεται ένα σύνολο για το οποίο μπορούμε να ε- νώσουμε δυο οποιαδήποτε σημεία του με μια τεθλασμένη πολυγωνική γραμμή, της ο- ποίας όλα τα σημεία να ανήκουν στο σύνολο.. Ανοικτός τόπος είναι ένα ανοικτό και συνεκτικό σύνολο.. Κλείσιμο ή περίβλημα ή κάλυμμα ενός συνόλου S ονομάζεται το σύνολο που προέρχεται από το S και τα οριακά του σημεία. Κάθε κλείσιμο ενός συνόλου είναι κλειστό σύνολο.. Κλειστός τόπος ονομάζεται το κλείσιμο ενός ανοικτού τόπου. Παράδειγμα : Θεωρούμε το σύνολο S των σημείων αiβ, που ορίζεται από τη σχέση : S{αiβ / α,β και α,β ρητοί αριθμοί } α) Τα οριακά σημεία του S είναι όλα τα σημεία του τετράγωνου, (μαζί με τις πλευρές του), που ορίζεται από τα σημεία Α, Β, Γi, Δi.

17 β) Το σύνολο S δεν είναι κλειστό. γ) Το σύνολο S είναι φραγμένο. δ) Το S δεν είναι Συμπαγές. ε) Τα συνοριακά σημεία του S είναι όλα τα σημεία του τετράγωνου. ζ) Το S δεν έχει εσωτερικά σημεία. η) Το S δεν είναι ανοικτό σύνολο. θ) Το S δεν είναι συνεκτικό. ι) Το S δεν είναι ανοικτός τόπος. κ) Το κλείσιμο του S είναι το τετράγωνο ΑΒΓΔ με τις πλευρές του. Δ(i) Α() Μιγαδικοί αριθμοί Παράδειγμα : Εάν το S είναι το σύνολο όλων των σημείων που βρίσκονται μέσα στο τετράγωνο, τότε : α) Τα οριακά του σημεία είναι το τετράγωνο ΑΒΓΔ, β) Το S δεν είναι κλειστό, γ) Το S είναι φραγμένο, δ) Το S δεν είναι Συμπαγές, ε) Τα συνοριακά σημεία του S είναι τα σημεία των πλευρών του τετράγωνου ΑΒΓΔ, ζ) Τα εσωτερικά σημεία του S είναι τα εσωτερικά σημεία του τετράγωνου ΑΒΓΔ, η) Το S είναι ανοικτό σύνολο, θ) Το S είναι συνεκτικό, ι) Το S είναι ανοικτός τόπος, κ) Το κλείσιμο του S είναι το τετράγωνο S με τις πλευρές του. Γ() Σχ. 5 Γ(i) Α Σ Κ Η Σ Ε Ι Σ. Δείξτε ότι α) β). Δείξτε και ερμηνεύστε γεωμετρικά τις σχέσεις : α) β) - -. Έστω ότι x iy και x iy παριστάνουν δυο διανύσματα που δεν είναι παράλληλα. Αν α και β είναι δυο πραγματικοί αριθμοί και α β δείξτε ότι α και β. 4. Να δειχθεί ότι η εξίσωση (-t) t, όπου και δεδομένοι μιγαδικοί αριθμοί και t πραγματική μεταβλητή, παριστάνει ευθεία, που διέρχεται από τα σημεία και. 5. Να εξετάσετε τι παριστάνουν γεωμετρικά οι εξισώσεις : α) α, α> και β) α β c, c> και α,β 6. Δείξτε το θεώρημα του De Moivre : (cosθisiθ) cosθisiθ όπου Ν. 7. Να υπολογισθούν οι εκφράσεις : i i, i i 5 i i 4 5

18 8. Δεδομένου ενός μιγαδικού αριθμού, παραστήσετε γραφικά τον e iα, όπου α R. 9. Δείξτε ότι r e iθ r e iθ r e iθ όπου r r r rr cos( θθ ), θ tα - rsi θ rsi θ rcos rcos θ θ 6 8. Να υπολογισθούν οι ρίζες :, i, 4, 8,, i. Να αποδείξετε ότι οι σχέσεις που συνδέουν τις συντεταγμένες (ξ,η,ζ) του σημείου Α με τις συντεταγμένες (x,y) του σημείου Α στη στερεογραφική προβολή, είναι : 4x 4y ( x y ) ξ iη ξ x y, η 4 x y, ζ, xiy 4 x y 4 ζ Εάν η ακτίνα της σφαίρας του Riema είναι α, πώς τροποποιούνται οι παραπάνω σχέσεις; ( Οι άξονες Οξ και Οη δεχόμαστε ότι συμπίπτουν με τους άξονες OX και ΟY αντίστοιχα).. Στη μοναδιαία σφαίρα της στερεογραφικής προβολής να βρεθούν οι εικόνες : α) των ακτίνων αrgασταθ. β) των κύκλων rσταθ.. Ποια σχέση πρέπει να πληρούν τα σημεία και ώστε να είναι στερεογραφικές προβολές δυο αντιδιαμετρικών σημείων της σφαίρας του Riema. 4. Να εξετασθούν οι ασκήσεις,, και όταν το μιγαδικό επίπεδο διέρχεται από το κέντρο της σφαίρας του Riema.

19 . Μ Ι Γ Α Δ Ι Κ Ε Σ ΣΥ Ν Α Ρ Τ Η Σ Ε Ι Σ. Ορισμός της Μιγαδικής συνάρτησης - Μονότιμες, Πλειότιμες και Αντίστροφες συναρτήσεις. Έστω Α, Β δυο υποσύνολα του μιγαδικού επιπέδου. Κάθε αντιστοιχία f μεταξύ των συνόλων Α και Β f: Α Β με τον περιορισμό ότι σε κάθε Α αντιστοιχεί ένα και μόνο ένα σημείο wf() B, ονομάζεται μιγαδική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το σύνολο Α και πεδίο τιμών το σύνολο Β. Το ονομάζεται ανεξάρτητη μεταβλητή και το w εξαρτημένη μεταβλητή. Στις περιπτώσεις, που ο πιο πάνω περιορισμός δεν ισχύει, δηλ. στις περιπτώσεις που σε κάθε τιμή της μεταβλητής Α αντιστοιχούν περισσότερες από μια τιμές f(), η αντιστοιχία f ονομάζεται πλειότιμη συνάρτηση σε αντίθεση προς την προηγούμενη περίπτωση, όπου θα χρησιμοποιούμε τον όρο μονότιμη συνάρτηση ή απλά συνάρτηση. Π.χ. οι συναρτήσεις: w N, w, w *, wre, wim είναι μονότιμες συναρτήσεις, ενώ η συνάρτηση: w N είναι πλειότιμη συνάρτηση, επειδή σε κάθε τιμή της μεταβλητής αντιστοιχούν διαφορετικές τιμές της εξαρτημένης μεταβλητής w. Επίσης η συνάρτηση warg είναι πλειότιμη και μάλιστα σε κάθε τιμή του αντιστοιχούν άπειρες σε πλήθος τιμές του w. Παρατήρηση: Αν θέσουμε xiy και wuiv, τότε η συνάρτηση wf() αντιστοιχεί σε κάθε μιγαδικό αριθμό Α με συντεταγμένες x και y δυο πραγματικούς αριθμούς u και v. Με αλλά λόγια στο σύνολο Α ορίζονται δυο πραγματικές συναρτήσεις uu(x,y) και vv(x,y) δυο πραγματικών μεταβλητών x και y. Άρα μια μιγαδική συνάρτηση wf() ισοδυναμεί με δυο πραγματικές συναρτήσεις uu(x,y) και vv(x,y) δυο πραγματικών μεταβλητών. Π.χ. η μιγαδική συνάρτηση: (xiy) x -y ixy είναι ισοδύναμη με τις πραγματικές συναρτήσεις: ux -y και vxy Αν μια μιγαδική συνάρτηση wf() είναι ένα προς ένα και επί, (δηλ. για f( ) f( ) και f(α)b), τότε η αντιστοιχία που σε κάθε w Β αντιστοιχεί εκείνο το Α, τέτοιο ώστε f()w, ορίζει μια νέα συνάρτηση, που ονομάζεται αντίστροφη συνάρτηση της f() και συμβολίζεται με f -, δηλ. f - (w).

20 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον. Απεικονίσεις ή Μετασχηματισμοί Στις πραγματικές συναρτήσεις yf(x) μιας πραγματικής μεταβλητής, μπορεί κανείς να έχει μια ποιοτική εικόνα της συμπεριφοράς της συνάρτησης από τη γραφική της παράσταση. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει στις μιγαδικές συναρτήσεις wf(), y -επίπεδο -(i) w-επίπεδο w (x -y )ixy Α(,i wf() Β(,) Σχ. x Α Β Σχ. που το πλήθος των μεταβλητών είναι τέσσερις: x,y,u,v. Παρ' όλα αυτά μπορούμε να έχουμε κάποιες ποιοτικές πληροφορίες για την μιγαδική συνάρτηση wf() συσχετίζοντας τα ζεύγη (x,y) και (u,v). Ένας απλός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να "παραστήσουμε" τις μεταβλητές και w σε ξεχωριστά επίπεδα, τα οποία ονομάζονται -επίπεδο και w-επίπεδο αντίστοιχα Συνήθως θεωρούμε στο -επίπεδο μια ορισμένη καμπύλη και προσπαθούμε να βρούμε την εικόνα της μέσω της f στο w-επίπεδο. Π.χ. ας θεωρήσουμε την μιγαδική συνάρτηση wf() και τον μοναδιαίο κύκλο -(i) με κέντρο το σημείο i, (Σχ. ). Η εικόνα αυτού του κύκλου δια μέσου της συνάρτησης f() είναι η καμπύλη του Σχ., όπου τα σημεία Α, Β, είναι οι εικόνες των σημείων Α, Β αντίστοιχα. Όταν κανείς θεωρεί την συνάρτηση f μ' αυτόν τον τρόπο, δηλ. σαν ένα διπλό γράφημα, τότε συνήθως η συνάρτηση f αναφέρεται σαν απεικόνιση ή μετασχηματισμός.. Όριο συνάρτησης Θεωρούμε την, (μονότιμη), μιγαδική συνάρτηση wf() και ένα οριακό σημείο του συνόλου Α. Αν για κάποιον συγκεκριμένο μιγαδικό αριθμό l ισχύει: ( ε>)( δ(ε)>)[ A < - <δ(ε) f()-l <ε] τότε λέμε ότι η συνάρτηση f() έχει όριο τον αριθμό l όταν το τείνει στο και γράφουμε: lim f()l ή f() l (.)

21 Μιγαδικές συναρτήσεις 5 Παρατήρηση : Το όριο l, όταν υπάρχει, πρέπει να είναι ανεξάρτητο από τον τρόπο που το πλησιάζει το. Παρατήρηση : Στις μονότιμες συναρτήσεις το όριο όταν υπάρχει είναι μοναδικό. Στις πλειότιμες συναρτήσεις αυτό μπορεί να μην συμβαίνει, δηλ. το όριο μπορεί να εξαρτάται από τον τρόπο που το τείνει στο. Παρατήρηση : Αν θέσουμε f()u(x,y)iv(x,y), x iy και ll x il y τότε αποδεικνύεται ότι: limf() l lim u(x, y) l x και lim v(x, y) l y (.) x x y y Απόρροια αυτού του γεγονότος είναι ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε τα θεωρήματα τα σχετικά με τα όρια πραγματικών συναρτήσεων π.χ. αν lim f()l και lim g() l τότε θα έχουμε: lim [f()g()]l l Όταν το σημείο είναι το σημείο στο άπειρο δηλ., η συμπεριφορά της f() μπορεί να εξετασθεί σ' αυτό το σημείο αν χρησιμοποιήσουμε τον μετασχηματισμό w/ και εξετάσουμε την συμπεριφορά της f(/w) στο σημείο w. Αν ισχύει: ( ε>)( M(ε)>)[ Α >M f()-l <ε] (.4) τότε λέμε ότι η συνάρτηση f() έχει όριο το l όταν το. Τέλος αν το είναι ένα οριακό σημείο του Α και ισχύει: ( M>)( δ>)[ Α < - <δ f() >M] (.5) τότε λέμε ότι η συνάρτηση f() έχει όριο το σημείο στο άπειρο όταν το. x x y y.4 Συνέχεια συνάρτησης Θεωρούμε τη συνάρτηση f() με πεδίο ορισμού το σύνολο Α, και έστω ένα οριακό σημείο του Α, τέτοιο ώστε Α. Η συνάρτηση f() θα λέγεται συνεχής στο σημείο αν ισχύει: lim f()f( ) (.6) δηλ. μια συνάρτηση f() είναι συνεχής στο σημείο αν πληρούνται οι παρακάτω συνθήκες:. Πρέπει να υπάρχει το όριο lim f()l. H συνάρτηση f() να ορίζεται στο δηλ. να υπάρχει η τιμή f( ). Πρέπει να ισχύει lf( ) δηλ. ( ε>)( δ>)[ Α - <δ f()-f( ) <ε] (.7) Αν η συνάρτηση f() είναι συνεχής σε κάθε σημείο του συνόλου Α, τότε λέμε ότι η f() είναι συνεχής στο σύνολο Α. Τότε θα έχουμε ( A)( ε>)( δ(ε, ))[ A - <δ f()-f( ) <ε] (.8) Αν x iy και f()u(x,y)iv(x,y). τότε μπορούμε να δούμε ότι η συνεχεία της f() στο σημείο x iy είναι ισοδύναμη με τις εξής δυο σχέσεις: lim (x,y) (x,y) u(x,y)u(x,y ) lim (x,y) (x,y) v(x,y)v(x,y ) (.9) οι οποίες εκφράζουν την συνέχεια των πραγματικών συναρτήσεων u(x,y) και v(x,y) στο ί- διο σημείο. Επομένως μια μιγαδική συνάρτηση είναι συνεχής στο σημείο αν και μόνο αν το πραγματικό και φανταστικό μέρος, θεωρούμενες σαν πραγματικές συναρτήσεις των

22 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον πραγματικών μεταβλητών x και y είναι συνεχείς στο ίδιο σημείο. Αυτό σημαίνει ότι πολλές ιδιότητες των συνεχών συναρτήσεων δυο πραγματικών μεταβλητών μπορούν να εφαρμοσθούν στις μιγαδικές συναρτήσεις. Τα σημεία του συνόλου Α, στα οποία η συνάρτηση f() δεν είναι συνεχής, λέγονται σημεία ασυνέχειας της f() και η f() ασυνεχής στα σημεία αυτά. Η εξέταση της συνέχειας της f() στο σημείο γίνεται αν θέσουμε w/ και ε- ξετάσουμε την συνέχεια της συνάρτησης f(/w) στο σημείο w. Από τον ορισμό της συνέχειας της f() στο σύνολο Α έπεται, (βλ. σχέση (.8)), ότι το δ γενικά θα εξαρτάται και από το ε και από το. Αν όμως μπορούμε να βρούμε ένα δ που να εξαρτάται από το ε, αλλά όχι από το συγκεκριμένο σημείο, τότε λέμε ότι η συνάρτηση f() είναι ομοιόμορφα συνεχής στο σύνολο Α. Αποδεικνύεται ότι αν η f() είναι συνεχής σ' ένα κλειστό τόπο, τότε θα είναι και ο- μοιόμορφα συνεχής..5 Στοιχειώδεις συναρτήσεις Στην παράγραφο αυτή θα αναφέρουμε μερικές μιγαδικές συναρτήσεις, των οποίων ο ορισμός προέρχεται από τις στοιχειώδεις πραγματικές συναρτήσεις.. Τα πολυώνυμα ορίζονται από τη σχέση: wp () α α - - α α (.) όπου α i i,,, με α και θετικός ακέραιος, που ονομάζεται βαθμός του πολυώνυμου.. Οι ρητές αλγεβρικές συναρτήσεις ορίζονται από τη σχέση: w P () (.) Q () όπου P() και Q() πολυώνυμα. α Η ειδική περίπτωση w β με αδ-βγ λέγεται διγραμμικός μετασχηματισμός ή γ δ απεικόνιση του Moebius.. H εκθετική συνάρτηση ορίζεται από τη σχέση: we e xiy e x (cosy isiy) (.) Για α R μπορούμε να έχουμε wα e lα. Οι μιγαδικές εκθετικές συναρτήσεις έχουν ιδιότητες όμοιες με αυτές των πραγματικών εκθετικών συναρτήσεων, π.χ.: e e e e e e 4. Οι τριγωνομετρικές συναρτήσεις ορίζονται με την βοήθεια της εκθετικής συνάρτησης από τις σχέσεις: si e i e i, cos e i e i, ta-i e i e i, coti e i e i i i i i i e e e e

23 Μιγαδικές συναρτήσεις 7 Πολλές ιδιότητες των πραγματικών τριγωνομετρικών συναρτήσεων ισχύουν και για τις μιγαδικές τριγωνομετρικές συναρτήσεις π.χ. si cos ta cos si(-) -si, cos(-) cos si( )si cos cos si 5. Οι υπερβολικές συναρτήσεις ορίζονται από τις σχέσεις: sih e e, cosh e e, tah e e, coth e e e e e e Μεταξύ των τριγωνομετρικών και υπερβολικών συναρτήσεων ισχύουν οι παρακάτω σχέσεις: sii isih, cosi cosh, tai itah sihi isi, coshi cos, tahi ita 6. Η λογαριθμική συνάρτηση ορίζεται σαν η αντίστροφη της εκθετικής συνάρτησης και αποδεικνύεται ότι, (βλέπε άσκηση στο τέλος του κεφαλαίου): wll[re i(θkπ) ]lri(θkπ) με k Ζ Είναι φανερό ότι η λογαριθμική συνάρτηση είναι μια πλειότιμη συνάρτηση με άπειρους κλάδους και γι' αυτό τον λόγο μπορεί κανείς να πει ότι ο λογάριθμος ενός μιγαδικού αριθμού είναι μια ακολουθία μιγαδικών αριθμών. Σαν πρωτεύοντα κλάδο ή πρωτεύουσα τιμή θεωρούμε την έκφραση: lriθ με θ<π ή οποιοδήποτε άλλο διάστημα εύρους π. Επίσης η λογαριθμική συνάρτηση μπορεί να ορισθεί και για πραγματική θετική βάση α {e,,} π.χ. αν α w τότε wlog α l/lα 7. Οι αντίστροφες τριγωνομετρικές συναρτήσεις ορίζονται σαν οι αντίστροφες των τριγωνομετρικών συναρτήσεων και αποδεικνύεται ότι έχουν τις εξής μορφές: si - l i k π cos - l k π i i ta - l i k π i i cot - l i i kð i 8. Οι αντίστροφες υπερβολικές συναρτήσεις ορίζονται σαν οι αντίστροφες των υπερβολικών συναρτήσεων και αποδεικνύεται ότι έχουν τις εξής μορφές: sih - l ik π cosh - l ik π tah - l ik π coth - l ik π

24 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον.6 Σημεία, τομές διακλάδωσης και επιφάνεια Riema Στην παράγραφο αυτή θα ασχοληθούμε με τις πλειότιμες συναρτήσεις. Ο σκοπός μας είναι να βρούμε ένα τρόπο με τον οποίο να ξεχωρίζουμε τις διαφορετικές τιμές της πλειότιμης συνάρτησης f(), που αντιστοιχούν στην ίδια τιμή του. Έτσι μια πλειότιμη συνάρτηση θα είναι ένα σύνολο μονότιμων συναρτήσεων στις οποίες θα μπορούμε να ε- φαρμόζουμε τα θεωρήματα της μιγαδικής ανάλυσης. Ας θεωρήσουμε τη συνάρτηση w και έστω ότι το σημείο, που αντιστοιχεί στο μιγαδικό αριθμό, περιστρέφεται γύρω από την αρχή Ο κατά τη θετική φορά, ξεκινώντας από το σημείο Α και καταλήγοντας πάλι σ' αυτό, Σχ.. Aν το σημείο Α έχει πολικές συντεταγμένες r και θ, τότε θα έχουμε rexp(iθ ) και w rexp(iθ /). Όταν το φθάσει στο Α μετά από μια πλήρη περιφορά θα έχουμε θθ π και επομένως i( θ π) iθ w rexp - rexp δηλ. η τιμή του w δεν είναι η ίδια με την αρχική. Αν όμως συνεχίσουμε κάνοντας μια δεύτερη περιφορά, τότε η γωνία στο σημείο Α θα είναι θθ 4π και i( θ 4π) iθ w rexp rexp, y δηλ. η αρχική τιμή του w. Εδώ βλέπουμε ότι η συνάρτηση w είναι μια δίτιμη συνάρτηση, δηλ. μια συνάρτηση που σε κάθε αντιστοιχούν δυο διαφορετικές τιμές. Το σύνολο αυτό των διαφορετικών τιμών του w μπορούμε να το χωρίσουμε σε δυο υποσύνολα, όπου για το ένα θα έχουμε θ<π και για το άλλο π θ<4π. Τα δυο αυτά υποσύνολα ο- νομάζονται κλάδοι της πλειότιμης συνάρτησης w. Αν περιορισθούμε σ' έναν από τους δυο κλάδους, τότε είναι φανερό ότι η συνάρτηση w γίνεται μονοτιμη. Βέβαια θα μπορούσαμε να πάρουμε οποιουσδήποτε άλλους κλάδους της μορφής α θ<απ και απ θ<α4π. Γεωμετρικά μπορούμε να απομονώσουμε τους δυο αυτούς κλάδους θεωρώντας την ημιευθεία ΟΒ, (όπου το Β είναι στο άπειρο), που έχει αρχή, την αρχή Ο και σχηματίζει γωνία α με τον άξονα ΟΧ. Εδώ για απλότητα μπορούμε να θεωρήσουμε α, όποτε η ημιευθεία ΟΒ συμπίπτει με τον θετικό ημιάξονα ΟΧ Σχ.. Στη συνεχεία συμφωνούμε το να μην περάσει την ημιευθεία ΟΒ, την οποία ονομάζουμε τομή ή γραμμή διακλάδωσης. Το δε σημείο Ο, που έχει την παραπάνω ιδιότητα, δηλ. κάθε πλήρη περιφορά γύρω από αυτό να οδηγεί σε διαφορετικές τιμές της πλειότιμης συνάρτησης, λέγεται σημείο διακλάδωσης. Ένα σημείο διακλάδωσης θα λέμε ότι είναι πολλαπλότητας, αν μετά από περιφορές γύρω από το σημείο αυτό επανερχόμαστε, (για πρώτη φορά), στην αρχική τιμή της συνάρτησης. Τον ίδιο σκοπό μπορούμε να πετύχουμε με την επιφάνεια Riema, που για την συγκεκριμένη συνάρτηση f() κατασκευάζεται ως εξής: Θεωρούμε ότι το μιγαδικό ε- πίπεδο αποτελείται από δυο φύλλα, (όσοι είναι οι κλάδοι της συνάρτησης), τα οποία τα κόβουμε κατά μήκος της τομής διακλαδώσεως ΟΒ. Στη συνεχεία ενώνουμε την κάτω O Σχ. r θ Α x B

25 Μιγαδικές συναρτήσεις 9 τομή του δεύτερου φύλλου με την πάνω τομή του πρώτου φύλλου και την πάνω τομή του δεύτερου φύλλου με την κάτω τομή του πρώτου φύλλου Σχ. 4. Εύκολα παρατηρούμε ότι αν αρχίσουμε από ένα σημείο Α, το οποίο βρίσκεται π.χ. στο πρώτο φύλλο, και κάνουμε μια πλήρη περιφορά με σκοπό να φθάσουμε και πάλι στο αρχικό σημείο, τότε θα βρεθούμε στο αντίστοιχο σημείο Α του δεύτερου φύλλου και αν εκτελέσουμε άλλη μια περιφορά, τότε θα βρεθούμε στο αρχικό σημείο Α. Τα δυο αυτά φύλλα λέμε ότι αποτελούν μια επιφάνεια Riema, που αντιστοιχεί στη συνάρτηση f(). Το πλεονέκτημα των επιφανειών Riema είναι ότι σε κάθε φύλλο τους η αντίστοιχη πλειότιμη συνάρτηση είναι μονότιμη και ότι διαγράφοντας Σχ. 4 τις παίρνουμε τις διάφορες τιμές της πλειότιμης συνάρτησης κατά συνεχή τρόπο. Η επέκταση των παραπάνω εύκολα μπορεί να γίνει : π.χ. η συνάρτηση έχει μια επιφάνεια Riema που αποτελείται από τρία φύλλα, ενώ για την συνάρτηση l η επιφάνεια Riema έχει άπειρο πλήθος φύλλα, όπως φαίνεται στο Σχ. 5 5 Άσκηση: Ας θεωρήσουμε τη συνάρτηση w και ας υποθέσουμε ότι για τη τιμή i r e θ αντιστοιχεί η τιμή ww. α. Δείξτε ότι η τιμή της συνάρτησης w θα είναι w exp(πi/5) όταν κάνουμε μια πλήρη περιφορά γύρω από την αρχή των αξόνων και κατά την θετική φορά ξεκινώντας από το σημείο. β. Να βρεθούν οι τιμές της συνάρτησης w όταν εκτελέσουμε, όπως πριν,,, πλήρεις περιφορές γύρω από την αρχή. γ. Να εξετασθούν τα δυο προηγούμενα ερωτήματα, όταν η αρχή δεν περιέχεται στην κλειστή καμπύλη. Λύση α. Ξέρουμε ότι αν rexp(iθ), τότε 5 5 w r exp(iθ/5). Επομένως αν rr, θθ 5 τότε w 5 r exp(iθ /5) Αν τώρα κάνουμε μια πλήρη περιφορά γύρω από την αρχή ξεκινώντας από το σημείο, τότε το θ από την τιμή θ θα αυξηθεί στη τιμή θ π και θα έχουμε Σχ. 6: ( ) θ π i θi πi πi w r e r e e w e β. Μετά από δυο πλήρεις περιφορές γύρω από την αρχή έχουμε: Σχ. 5

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον ( ) θ 4 π i θi 4 πi 4πi w r e r e e w e μετά από τρείς ww e 6π i 5 μετά από τέσσερις: ww 8π i 5 e π i 5 e w και μετά από πέντε: ww δηλ. παίρνουμε την αρχική τιμή της w. Εάν συνεχίσουμε να κάνουμε περιφορές, τότε τα παραπάνω αποτελέσματα επαναλαμβάνονται με την ίδια σειρά. 5 Άλλος τρόπος: Επειδή w τότε argw/5arg και επομένως μεταβολή του argw/5μεταβολή του arg. Άρα αν το arg αυξάνεται κατά π, 4π, 6π, 8π, π, το argw αυξάνεται κατά π/5, 4π/5, 6π/5, 8π/5, π, και βρίσκουμε τα ίδια αποτελέσματα. γ. Αν η περιφορά που κάνουμε γίνει πάνω σε μια κλειστή καμπύλη, που δεν περιέχει την αρχή των αξόνων, τότε η αύξηση στο arg είναι μηδέν και συνεπώς η αύξηση στο argw είναι επίσης μηδέν. Άρα η τιμή της συνάρτησης w είναι η w ανεξάρτητα του πόσες φορές διασχίσαμε την κλειστή καμπύλη. 5 Παρατήρηση: Την πλειότιμη συνάρτηση w μπορούμε να την δούμε σαν ένα σύνολο πέντε μονότιμων συναρτήσεων. Πράγματι, επειδή w έχουμε ότι: 5 w 5 rexp(iθ)rexp[i(θkπ)] με k Ζ 5 επομένως w r exp[i(θkπ)/5] όπου k,,,,4 (Α) δηλ. η πλειότιμη συνάρτηση w μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα σύνολο πέντε μονότιμων συναρτήσεων, οι οποίες ορίζονται από τη σχέση (Α) για κάποιο συγκεκριμένο k. Ισοδύναμα μπορούμε να θεωρήσουμε την συνάρτηση w σαν ένα σύνολο πέντε μονότιμων συναρτήσεων, που ονομάζονται κλάδοι της πλειότιμης συνάρτησης, περιορίζοντας κατάλληλα το θ. Έτσι π.χ. μπορούμε να γράψουμε: 5 w r exp[iθ/5] όπου το θ μπορεί να μεταβάλλεται στα εξής πέντε διαστήματα: [,π), [π,4π), [4π,6π), Σχ. [6π,8π) 6, [8π,) Για διαφορετικό θ παίρνουμε πάλι μια από τις προηγούμενες τιμές. Πολλές φορές το πρώτο διάστημα, δηλ. το [,π) ονομάζεται πρωτεύον διάστημα του θ που αντιστοιχεί στον πρωτεύοντα κλάδο της πλειοτιμης συνάρτησης. Δεν είναι ανάγκη να περιοριστούμε στα παραπάνω πέντε διαστήματα. Μπορούμε να πάρουμε αλλά διαστήματα του θ,

27 Μιγαδικές συναρτήσεις τα οποία να είναι διαδοχικά και να έχουν εύρος π π.χ. τα [-π,π), [π,π) κ.λ.π. Το πρώτο από αυτά τα διαστήματα θα είναι το πρωτεύον διάστημα. Α Σ Κ Η Σ Ε Ι Σ. Δείξτε ότι οι ρίζες α) του si και β) του cos είναι όλες πραγματικές. Να υπολογισθούν.. Εάν e w όπου re iθ και wuiv, δείξτε ότι ulr και vθkπ, k Z και επομένως wllri(θkπ). Στη συνεχεία να υπολογισθούν οι τιμές του l(-i) και να βρεθεί η πρωτεύουσα τιμή του.. Δείξτε ότι το σημείο είναι σημείο διακλαδώσεως της f()l. 4. Θεωρούμε τον μετασχηματισμό wl. Δείξτε ότι α) οι κύκλοι με κέντρο την αρχή στο -επίπεδο απεικονίζονται στο w-επίπεδο σε ευθείες παράλληλες προς τον άξονα ΟV. β) ευθείες ή ακτίνες, που διέρχονται από την αρχή στο -επίπεδο, απεικονίζονται στο w-επίπεδο σε ευθείες παράλληλες προς τον άξονα ΟU. γ) ολόκληρο το -επίπεδο απεικονίζεται στο w-επίπεδο σε μια λουρίδα πλάτους π. Να περιγραφούν οι προηγούμενες απεικονίσεις γραφικά. 5. α) Να δειχθεί ότι τα σημεία ±i είναι σημεία διακλαδώσεως της συνάρτησης wf(). β) Να δειχθεί ότι μια πλήρη περιφορά γύρω από τα δυο σημεία διακλαδώσεως δεν δίνει νέο κλάδο της f(). γ) Να προσδιοριστούν οι γραμμές διακλαδώσεως και η επιφάνεια Riema. 6. Να αποδειχθεί ότι: α) si - l[ i ] kπ i β) sih l[ - ] ikπ

28

29 . ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ ΜΙΓΑΔΙΚΗΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ. Ορισμός της παραγώγου μιας μιγαδικής συνάρτησης Μέχρι τώρα ο ορισμός και οι ιδιότητες των μιγαδικών συναρτήσεων διετυπώθησαν σε πλήρη αναλογία με την θεωρία των πραγματικών συναρτήσεων. Όμως η έννοια της παραγώγου μιας μιγαδικής συνάρτησης, που θα ορισθεί με τον ίδιο τρόπο που ορίσθηκε η παράγωγος μιας πραγματικής συνάρτησης, οδηγεί, όπως θα δούμε, σε ουσιώδεις διάφορες. Έστω f() μια μονότιμη συνάρτηση ορισμένη στον ανοικτό τόπο ( D, και έστω ένα σημείο του D. Η έκφραση: f () f ( ) είναι προφανώς μια συνάρτηση του, που ορίζεται σε όλα τα σημεία του D εκτός από το. Το όριο: f () f ( ) lim (.) όταν υπάρχει και είναι ανεξάρτητο από τον τρόπο που το, ονομάζεται παράγωγος της συνάρτησης f() στο σημείο και ως προς τον τόπο D και συμβολίζεται με f D ( ) ή πιο απλά f ( ). H δε συνάρτηση f() λέγεται ότι είναι παραγωγίσιμη στο σημείο. Εάν η f() έχει παράγωγο για κάθε σημείο του D, τότε λέμε ότι είναι παραγωγίσιμη στο D. Εάν θέσουμε Δ- και Δff( Δ)-f( ), τότε το όριο (.) μπορεί να γράφει: Δf limδ Δ και μπορούμε να παραστήσουμε την παράγωγο f ( ) σαν df ( ) δηλ. θα έχουμε: d f ( ) df( ) Δf f ( Δ lim lim ) f( ) (.) Δ Δ d Δ Δ Η συνάρτηση f() θα λέγεται διαφορίσιμη στο σημείο αν: Δff ( )Δε(,Δ)Δ (.) όπου το ε, που εξαρτάται από το και το Δ, τείνει στο μηδέν όταν Δ. Αντίστροφα: Aν υπάρχει μιγαδικός αριθμός Α τέτοιος ώστε: ΔfΑΔε(,Δ)Δ με τις ίδιες συνθήκες για το ε(,δ), τότε η f είναι διαφορίσιμη με Αf ( ). Όταν το Δ γίνει απειροστό d, η ποσότητα ε(,d) γίνεται απειροστή, μεγαλύτερης τάξης από το d, και μπορεί να παραληφθεί, όποτε η σχέση (.) γίνεται: dff ( )d (.4) και ονομάζεται διαφορικό της μιγαδικής συνάρτησης f. Ας προσπαθήσoυμε τώρα να υπολογίσουμε την παράγωγο της συνάρτησης f() στο τυχαίο σημείο. Θα έχουμε: ( Στα επόμενα όπου θα γράφεται τόπος θα εννοείται ανοικτός.

30 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον ( ) Δf Δ f () lim lim lim [ Δ ] Δ Δ Δ Δ Δ Ας εξετάσουμε στη συνεχεία τη συνάρτηση f(). Στην περίπτωση αυτή θα έχουμε: Δf Δ ( Δ )( Δ) Δ Δ (.5) Δ Δ Δ Δ Δ f Δf Εάν το τότε Δ και lim Δ Δ Δ Επομένως η παράγωγος της συνάρτησης f() στο σημείο υπάρχει και είναι μηδέν, δηλ. f (). Δf Εάν το, τότε για να υπάρχει το lim Δ θα πρέπει το όριο αυτό να μην εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο το Δ τείνει στο μηδέν. Όμως αν το Δ παίρνοντας Δ μόνο πραγματικές τιμές, τότε Δ Δ και θα έχουμε από τη σχέση (.5) ότι Δ f limδ (.6) Im Δ Δ Εάν όμως το Δ παίρνοντας μόνο φανταστικές τιμές, τότε Δ -Δ και το όριο θα είναι: limδ (.7) Δ f Re Δ Δ Από τις σχέσεις (.6) και (.7) συμπεραίνουμε ότι το όριο: Δf lim Δ Δ δεν είναι μονοσήμαντο και επομένως η παράγωγος f () δεν υπάρχει σε κανένα σημείο εκτός από το σημείο. Παρατήρηση: Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι μπορεί μια συνάρτηση να είναι παραγωγίσιμη μόνο σ' ένα συγκεκριμένο σημείο και πουθενά αλλού. Επίσης δείχνει ότι μπορεί το πραγματικό και φανταστικό μέρος μιας μιγαδικής συνάρτησης μιας μιγαδικής μεταβλητής να έχουν συνεχείς μερικές παραγώγους κάθε τάξης σ' ένα σημείο, αλλά η συνάρτηση να μην έχει παράγωγο σ' αυτό το σημείο. Για την συνάρτηση f() έχουμε: Ref()u(x,y)x y και Imf()v(x,y) Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι η συνάρτηση αυτή είναι συνεχής σ' όλο το μιγαδικό επίπεδο. Έτσι ισχύει και εδώ ό,τι ισχύει στις πραγματικές συναρτήσεις, δηλ.: "η συνέχεια μιας μιγαδικής συνάρτησης δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη την ύπαρξη της παραγώγου σ' αυτό το σημείο". Το αντίστροφο βέβαια ισχύει. Πράγματι: [ ] [ f () f ( ) ] lim f ( ) f ( ) lim ( ) f ( ) lim f ( ) f ( ) Ένα άλλο σημείο, που πρέπει να προσέξουμε, είναι ο τόπος D, στα σημεία του οποίου υπολογίζεται η παράγωγος. Ας πάρουμε σαν παράδειγμα την συνάρτηση: f()f(xiy)x και ας θεωρήσουμε ότι το D είναι ο πραγματικός άξονας, δηλ. f()f(x)x

31 Παραγώγιση μιγαδικής συνάρτησης 5 Η παράγωγος της συνάρτησης για x D θα είναι: f ()f (x) Εάν τώρα αντί για τον τόπο D πάρουμε όλο το μιγαδικό επίπεδο και η συνάρτηση εξακολουθεί να είναι η ίδια, δηλ. f()f(xiy)x τότε το κλάσμα: f () f ( ) x x ( x x) i( yy) δεν έχει όριο όταν με οποιοσδήποτε μιγαδικός αριθμός ακόμα και πραγματικός, διότι α) αν xx και y y τότε το όριο είναι το. β) αν yy και x x τότε το όριο είναι το. Επομένως η συνάρτηση f()x, που είναι συνεχής στο μιγαδικό επίπεδο, δεν είναι πουθενά παραγωγίσιμη.. Κανόνες παραγώγισης Από τον ορισμό της παραγώγου και των ιδιοτήτων του ορίου μια συνάρτησης μιας μιγαδικής μεταβλητής, εύκολα προκύπτει ότι και εδώ ισχύουν οι ίδιοι κανόνες παραγώγισης, που ισχύουν στις πραγματικές συναρτήσεις. Οι κανόνες αυτοί είναι οι εξής:. Αν f()cσταθερά, τότε f (). [ ] -. [cf()] cf () 4. [f ()f ()] f ()f () 5. [f ()f ()] f ()f ()f ()f () f() f () f() f() f () 6. f() με f () f() 7. Αν wf() και Fg(w) τότε: df dg dw d dw d 8. Αν f - (w) είναι η αντίστροφη συνάρτηση της wf(), τότε: d dw f w ( ) d d f (). Αναλυτικές συναρτήσεις. Συνθήκες auchy - Riema Αν μια συνάρτηση f() είναι παραγωγίσιμη όχι μόνο στο σημείο αλλά και σε κάθε σημείο μιας περιοχής Π δ ( ) του, τότε ονομάζεται αναλυτική ή ολόμορφη ( στο ( Ο όρος αναλυτική χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τον J. L. Lagrace και αργότερα από τον Κ. Τ. Weierstrass. Σήμερα ο όρος χρησιμοποιείται ευρέως και θέλει να τονίσει ότι μια μιγαδική συνάρτηση f(), που είναι διαφορίσιμη σε κάποιο τόπο D, μπορεί να αναλυθεί σε δυναμοσειρά γύρω από κάποιο σημείο. Η ανάλυση αυτή, όπως θα δούμε, προσδίδει πολύ ενδιαφέρουσες ιδιότητες στη συνάρτηση f(). Ο όρος ολόμορφη χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τους. Briot και J. Bouquet, μαθητές του Α. auchy, οι οποίοι δικαιολόγησαν την εισαγωγή του ως εξής: "μ' αυτόν τον όρο θέλουμε να δείξουμε ότι μια τέτοια

32 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ον σημείο. Εάν η f() είναι αναλυτική σε κάθε σημείο ενός ανοικτού τόπου D, τότε θα λέμε ότι η f() είναι αναλυτική ή ολόμορφη στον τόπο D. Εάν η f() είναι αναλυτική σε κάθε σημείο του μιγαδικού επιπέδου, τότε η f() λέγεται ακέραιη. Π.χ. ένα πολυώνυμο Ρ() είναι μια ακέραιη συνάρτηση. Η ρητή συνάρτηση P()/Q(), όπου Ρ() και Q() πολυώνυμα, είναι αναλυτική σε κάθε τόπο D, που δεν περιέχει ρίζες του παρανομαστή Q(). Θεώρημα: Έστω f()u(x,y)iv(x,y) μια μιγαδική συνάρτηση ορισμένη σ' 'ένα ανοικτό τόπο D. Μια αναγκαία συνθήκη για να είναι η f() αναλυτική στο τόπο D είναι οι συναρτήσεις u(x,y) και v(x,y) να ικανοποιούν τις συνθήκες των auchy-riema u v u v, (.8) x y y x Οι σχέσεις (.8) είναι και ικανές όταν οι μερικές παράγωγοι των συναρτήσεων u και v είναι συνεχείς συναρτήσεις στο τόπο D. Αν οι σχέσεις (.8) ισχύουν, τότε η παράγωγος f () μπορεί να υπολογισθεί από τις εξής σχέσεις: f () u v v u u u v v i i i i (.9) x x y y x y y x Aπόδειξη: α) Αναγκαίο. Πρώτος τρόπος. Από τον ορισμό της αναλυτικής συνάρτησης πρέπει το όριο f(δ) f() lim Δ f() Δ [ u(x Δ x,y Δ y) iv(x Δ x,y Δy) ] [ u(x,y) iv(x,y) ] limδx (.) Δy Δ x iδy να υπάρχει και να είναι ανεξάρτητο του τρόπου με τον οποίο το ΔΔxιΔy τείνει στο μηδέν. Εξετάζουμε τους εξής δυο τρόπους με τους οποίους το Δ ) Έστω Δy, Δx, τότε το όριο (.) είναι: u(x x,y) u(x,y) v(x x,y) v(x,y) lim Δ Δx i Δ Δx Δx u v i (.) x x με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν οι μερικές παράγωγοι. ) Έστω Δx, Δy, τότε το όριο (.) είναι: u(x,y Δy) u(x,y) v(x,y Δy) v(x,y) lim Δy iδy Δy -i u v (.) y y Επειδή η f() είναι αναλυτική πρέπει τα όρια (.) και (.) να είναι τα ίδια δηλ. u v i -i u v u v v u και x x y y x y x y Δεύτερος τρόπος: Θυμίζουμε πρώτα ότι μια πραγματική συνάρτηση δυο πραγματικών μεταβλητών u(x,y) ονομάζεται διαφορίσιμη στο σημείο (x,y) αν ισχύει η σχέση: Δuu(xΔx,yΔy)-u(x,y) συνάρτηση f() είναι όμοια με μια πλήρη συνάρτηση, (π.χ. μια πλήρη ρητή συνάρτηση είναι ένα πολυώνυμο), σχετικά με τις ιδιότητες σ' όλο το μιγαδικό επίπεδο

33 Παραγώγιση μιγαδικής συνάρτησης 7 [ u(x,y)/ x]δx[ u(x,y)]δyε (x,y,δx,δy)δxε (x,y,δx,δy)δy όπου lim Δx, Δy ε (x,y,δx,δy)lim Δx, Δy ε (x,y,δx,δy) Υποθέτουμε τώρα ότι η f() είναι διαφορίσιμη στο σημείο. Θα έχουμε: Δf()f ()ΔεΔ (.) όπου ΔΔxiΔy Δf()f(Δ)-f()[u(xΔx,yΔy)iv(xΔx,yΔy)]-[u(x,y)iv(x,y)] ΔuiΔv f ()αiβ, εε iε με lim Δx Δy ε lim Δx Δy ε Χωρίζοντας το πραγματικό και το φανταστικό μέρος της (.) βρίσκουμε: ΔuαΔx-βΔyε Δx-ε Δy ΔvβΔxαΔyε Δx-ε Δy (.4) Από τις σχέσεις (.4) βλέπουμε ότι: ) οι συναρτήσεις u(x,y) και v(x,y) είναι διαφορίσιμες στο σημείο (x,y) ) οι μερικές παράγωγοι των στο ίδιο σημείο είναι: u/ xα, u/ y-β, v/ xβ, v/ yα Από τις τελευταίες σχέσεις προκύπτει ότι: u/ x v/ y και u/ y- v/ x β) Ικανό. Εάν υποθέσουμε ότι οι μερικές παραγωγοί u/ x και u/ y είναι συνεχείς συναρτήσεις, τότε θα έχουμε: Δuu(xΔx,yΔy)-u(x,y) [ u/ x]δx[ u/ y]δyε Δxη Δy όπου ε και η όταν Δx και Δy Επίσης επειδή οι μερικές παράγωγοι v/ x και v/ y είναι συνεχείς συναρτήσεις, θα έχουμε ότι: Δvv(xΔx,yΔy)-v(x,y) [ v/ x]δx[ v/ y]δyε Δxη Δy όπου ε και η όταν Δx και Δy Επομένως u v u v ΔwΔuiΔv i Δ x i Δy x x y y εδxηδy (.5) όπου εε iε και ηη iη όταν Δx και Δy. Η σχέση (.5) με την βοήθεια των σχέσεων auchy-riema γίνεται: u v v u u v Δw i Δ x i Δy x x x x εδxηδy i [ x i y] Δ Δ x x εδxηδy και διαιρώντας με ΔΔxiΔy και παίρνοντας το όριο Δ έχουμε: dw Δw u v f () lim i Δ d Δ x x Επομένως η παράγωγος υπάρχει και είναι μοναδική, δηλ. η f() είναι αναλυτική στο τόπο D. Παρατήρηση: Εάν οι συνθήκες των auchy-riema ισχύουν σ' ένα σημείο, (ή στα σημεία μιας καμπύλης), χωρίς να ισχύουν στα γειτονικά του σημεία, (ή στα γειτονικά σημεία της καμπύλης), δηλ. σε κάποια περιοχή του, τότε η παράγωγος της f() στο σημείο υπάρχει αλλά η f() δεν είναι αναλυτική στο, (η στα σημεία της καμπύλης). Π.χ. η f() έχει παράγωγο μόνο στο σημείο, (στο οποίο ισχύουν οι συνθήκες auchy-riema), αλλά πουθενά δεν είναι αναλυτική.

Email: dsourlas@physics.upatras.gr Ιστοσελίδα: www.physics.upatras.gr

Email: dsourlas@physics.upatras.gr Ιστοσελίδα: www.physics.upatras.gr ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΉΣ ΜΙΓΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Δημήτρης Σουρλάς Αναπλ. Καθηγητής f ( ) ( ) α! f() π i ( α) + d Πάτρα Email: dsourlas@physics.upatras.gr Ιστοσελίδα: www.physics.upatras.gr Περιεχόμενα.

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδική ανάλυση Μέρος Α Πρόχειρες σημειώσεις 1. Μιγαδικοί αριθμοί. ΤΕΤΥ Εφαρμοσμένα Μαθηματικά Μιγαδική Ανάλυση Α 1

Μιγαδική ανάλυση Μέρος Α Πρόχειρες σημειώσεις 1. Μιγαδικοί αριθμοί. ΤΕΤΥ Εφαρμοσμένα Μαθηματικά Μιγαδική Ανάλυση Α 1 ΤΕΤΥ Εφαρμοσμένα Μαθηματικά Μιγαδική Ανάλυση Α 1 Μιγαδική ανάλυση Μέρος Α Πρόχειρες σημειώσεις 1 Μιγαδικοί αριθμοί Τι είναι και πώς τους αναπαριστούμε Οι μιγαδικοί αριθμοί είναι μια επέκταση του συνόλου

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Διδάσκων : Επίκ. Καθ. Κολάσης Χαράλαμπος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Από προηγούμενες τάξεις γνωρίζουμε ότι το τετράγωνο οποιουδήποτε πραγματικού αριθμού

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Από προηγούμενες τάξεις γνωρίζουμε ότι το τετράγωνο οποιουδήποτε πραγματικού αριθμού ΚΕΦΑΛΑΙΟ ο: ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΈΝΝΟΙΑ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ ΣΥΖΥΓΕΙΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ i ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ

Μαθηματικά Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Το Σύνολο C των Μιγαδικών Αριθμών Είναι γνωστό ότι η εξίσωση x δεν έχει λύση στο σύνολο IR των πραγματικών αριθμών, αφού το τετράγωνο κάθε πραγματικού αριθμού είναι μη αρνητικός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Η έννοια του μιγαδικού Το σύνολο των μιγαδικών. Από προηγούμενες τάξεις γνωρίζουμε ότι το τετράγωνο οποιουδήποτε πραγματικού αριθμού

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Η έννοια του μιγαδικού Το σύνολο των μιγαδικών. Από προηγούμενες τάξεις γνωρίζουμε ότι το τετράγωνο οποιουδήποτε πραγματικού αριθμού ΚΕΦΑΛΑΙΟ ο: ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΈΝΝΟΙΑ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ ΣΥΖΥΓΕΙΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ i ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ 80 ΝΙΚΑΙΑ ΝΕΑΠΟΛΗ ΤΗΛΕΦΩΝΟ 0965897 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΡΟΥΤΣΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΠΟΥΡΝΟΥΤΣΟΥ ΚΩΝ/ΝΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Η έννοια του μιγαδικού

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 0 Μιγαδικοί Αριθμοί

Κεφάλαιο 0 Μιγαδικοί Αριθμοί Κεφάλαιο 0 Μιγαδικοί Αριθμοί 0 Βασικοί ορισμοί και πράξεις Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει πραγματικός αριθμός που επαληθεύει την εξίσωση x Η ανάγκη επίλυσης τέτοιων εξισώσεων οδηγεί στο σύνολο των μιγαδικών

Διαβάστε περισσότερα

4. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. (0.1) όπου z = x + iy. Όταν z = iy τότε ο ανωτέρω τύπος παίρνει την μορφή. e dz = (0.3)

4. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. (0.1) όπου z = x + iy. Όταν z = iy τότε ο ανωτέρω τύπος παίρνει την μορφή. e dz = (0.3) 4. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Η εκθετική συνάρτηση Η εκθετική συνάρτηση την σχέση e, ή exp( ) όπως εναλλακτικά συμβολίζεται, ορίζεται από x e = e (os y+ isin y) (0.) όπου = x + iy. Όταν = iy τότε ο ανωτέρω

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΤΟΠΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Διδάσκων : Επίκ. Καθ. Κολάσης Χαράλαμπος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Σηµειώσεις. ιαφορικές Εξισώσεις- Μετασχηµατισµός Laplace- Σειρές Fourier. Nικόλαος Aτρέας

Σηµειώσεις. ιαφορικές Εξισώσεις- Μετασχηµατισµός Laplace- Σειρές Fourier. Nικόλαος Aτρέας Σηµειώσεις ιαφορικές Εξισώσεις- Μετασχηµατισµός Lplce- Σειρές Fourier Nικόλαος Aτρέας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 4 Περιεχόµενα Κεφάλαιο Επισκόπηση γνωστών εννοιών Σειρές πραγµατικών αριθµών Σειρές συναρτήσεων 3 Γενικευµένα

Διαβάστε περισσότερα

v y = 12x 2 y + 4y v(x, y) = 6x 2 y 2 + y 4 + y + c(x). f(z) = u(z, 0) + iv(z, 0) = z + i(z 4 + c), f(z) = iz 4 + z i.

v y = 12x 2 y + 4y v(x, y) = 6x 2 y 2 + y 4 + y + c(x). f(z) = u(z, 0) + iv(z, 0) = z + i(z 4 + c), f(z) = iz 4 + z i. ΣΧΟΛΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Εξετάσεις στη Μιγαδική Ανάλυση ΟΜΑΔΑ: Α 0 Ιουλίου, 0 Θέμα. (αʹ) Να βρεθεί η τιμή του a R για την οποία η συνάρτηση u(x, y) ax 3 y +4xy

Διαβάστε περισσότερα

I. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. math-gr

I. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. math-gr I ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ i e ΜΕΡΟΣ Ι ΟΡΙΣΜΟΣ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Α Ορισμός Ο ορισμός του συνόλου των Μιγαδικών αριθμών (C) βασίζεται στις εξής παραδοχές: Υπάρχει ένας αριθμός i για τον οποίο ισχύει i Το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Όριο και συνέχεια πραγματικής συνάρτησης

Όριο και συνέχεια πραγματικής συνάρτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Όριο και συνέχεια πραγματικής συνάρτησης Αγνοώ το πώς με βλέπει ο κόσμος αλλά στον εαυτό μου, φαίνομαι σαν να μην ήμουν τίποτα άλλο από ένα αγοράκι που παίζει στην ακρογιαλιά και κατά καιρούς

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί Η ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΡΗΣΗΣ Διδάσκων : Επίκ. Καθ. Κολάσης Χαράλαμπος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Μια παράσταση που περιέχει πράξεις με μεταβλητές (γράμματα) και αριθμούς καλείται αλγεβρική, όπως για παράδειγμα η : 2x+3y-8

ΘΕΩΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Μια παράσταση που περιέχει πράξεις με μεταβλητές (γράμματα) και αριθμούς καλείται αλγεβρική, όπως για παράδειγμα η : 2x+3y-8 ΘΕΩΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο 1. Τι ονομάζουμε αριθμητική και τι αλγεβρική παράσταση; Να δώσετε από ένα παράδειγμα. Μια παράσταση που περιέχει πράξεις με αριθμούς, καλείται αριθμητική παράσταση,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΤΗ ΜΙΓΑ ΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Τύπος de Moivre Έστω ένας µιγαδικός αριθµός: Τότε. Ν-οστή ρίζα µιγαδικού

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΤΗ ΜΙΓΑ ΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Τύπος de Moivre Έστω ένας µιγαδικός αριθµός: Τότε. Ν-οστή ρίζα µιγαδικού ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΤΗ ΜΙΓΑ ΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Τύπος de Moivre Έστω ένας µιγαδικός αριθµός: z r(cosϑ + isi ϑ) Τότε z r (cos ϑ + isi ϑ ) Ν-οστή ρίζα µιγαδικού / ϑ + π ϑ+ π z r cos + isi όπου 0,,,, Συνθήκες

Διαβάστε περισσότερα

1 ΘΕΩΡΙΑΣ...με απάντηση

1 ΘΕΩΡΙΑΣ...με απάντηση 1 ΘΕΩΡΙΑΣ.....με απάντηση ΑΛΓΕΒΡΑ Κεφάλαιο 1 0 Εξισώσεις Ανισώσεις 1. Τι ονομάζεται Αριθμητική και τι Αλγεβρική παράσταση; Ονομάζεται Αριθμητική παράσταση μια παράσταση που περιέχει πράξεις μεταξύ αριθμών.

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδική ανάλυση Μέρος Β Πρόχειρες σημειώσεις

Μιγαδική ανάλυση Μέρος Β Πρόχειρες σημειώσεις ΤΕΤΥ Εφαρμοσμένα Μαθηματικά Μιγαδική Ανάλυση Β Μιγαδική ανάλυση Μέρος Β Πρόχειρες σημειώσεις Παράγωγος συνάρτησης μιγαδικής μεταβλητής Πριν ορίσουμε την παράγωγο μιας μιγαδικής συνάρτησης f(z) θα σταθούμε

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματική Εισαγωγή Συναρτήσεις

Μαθηματική Εισαγωγή Συναρτήσεις Φυσικός Ραδιοηλεκτρολόγος (MSc) ο Γενικό Λύκειο Καστοριάς Καστοριά, Ιούλιος 14 A. Μαθηματική Εισαγωγή Πράξεις με αριθμούς σε εκθετική μορφή Επίλυση βασικών μορφών εξισώσεων Συναρτήσεις Στοιχεία τριγωνομετρίας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2: Διανυσματικός λογισμός συστήματα αναφοράς

Κεφάλαιο 2: Διανυσματικός λογισμός συστήματα αναφοράς Κεφάλαιο 2: Διανυσματικός λογισμός συστήματα αναφοράς 2.1 Η έννοια του διανύσματος Ο τρόπος που παριστάνομε τα διανυσματικά μεγέθη είναι με τη μαθηματική έννοια του διανύσματος. Διάνυσμα δεν είναι τίποτε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε ότι ακολουθεί συμβολίζουμε με το σύνολο των φυσικών αριθμών και με και R τα σύνολα των ακεραίων των ρητών και των πραγματικών αριθμών

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Παπαδημητράκης. Μιγαδική Ανάλυση

Μιχάλης Παπαδημητράκης. Μιγαδική Ανάλυση Μιχάλης Παπαδημητράκης Μιγαδική Ανάλυση Περιεχόμενα Οι μιγαδικοί αριθμοί.. Οι μιγαδικοί αριθμοί..................................2 Το Ĉ, η στερεογραφική προβολή και η σφαίρα του Riemann............ 0

Διαβάστε περισσότερα

3. Oρια-Συνέχεια-Παράγωγος. Ολόµορφες συναρτήσεις. . Το z ( )

3. Oρια-Συνέχεια-Παράγωγος. Ολόµορφες συναρτήσεις. . Το z ( ) 3 Oρια-Συνέχεια-Παράγωγος Ολόµορφες συναρτήσεις Τοπολογικοί ορισµοί Ορισµός 3 Εστω και ε > Καλούµε ε-ανοικτή περιοχή ή ανοικτό δίσκο κέντρου και ακτίνας ε το σύνολο { ε} D ( ) = : < ε Ορισµός 3 Έστω Το

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Παπαδημητράκης. Μιγαδική Ανάλυση. Τμήμα Μαθηματικών. Πανεπιστήμιο Κρήτης

Μιχάλης Παπαδημητράκης. Μιγαδική Ανάλυση. Τμήμα Μαθηματικών. Πανεπιστήμιο Κρήτης Μιχάλης Παπαδημητράκης Μιγαδική Ανάλυση Τμήμα Μαθηματικών Πανεπιστήμιο Κρήτης Περιεχόμενα Οι μιγαδικοί αριθμοί.. Οι μιγαδικοί αριθμοί..................................2 Το Ĉ, η στερεογραφική προβολή και

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ LAPLACE

Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ LAPLACE ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ APACE ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΙΚΩΝ KAI ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟ-ΔΙΑΦΟΡΙΚΩΝ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ O μετασχηματισμός lc-ο αντίστροφος μετασχηματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Γ. Ν. Π Α Π Α Δ Α Κ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Σ ( M S C ) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες

Γ. Ν. Π Α Π Α Δ Α Κ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Σ ( M S C ) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες Γ. Ν. Π Α Π Α Δ Α Κ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Σ ( M S C ) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΦΥΕ10 (Γενικά Μαθηματικά Ι) ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

( y = 2, x R) και ( y = 0, x R ) ή ισοδύναμα πάνω στην ευθεία z = 2

( y = 2, x R) και ( y = 0, x R ) ή ισοδύναμα πάνω στην ευθεία z = 2 ΜΙΓΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΘΕΜΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ α) Η f ( ) έχει πραγματικό μέρος uxy (, ) = ycosxκαι φανταστικό μέρος vxy (, ) = y sinx, όπου = x+ iy

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΕΡΟΣ - ΑΛΓΕΒΡΑ. Α. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους

Α ΜΕΡΟΣ - ΑΛΓΕΒΡΑ. Α. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους Α ΜΕΡΟΣ - ΑΛΓΕΒΡΑ Κεφάλαιο 1 ο ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 1.1 Πράξεις με πραγματικούς αριθμούς Α. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους 1. Ποιοι αριθμοί ονομάζονται: α) ρητοί β) άρρητοι γ) πραγματικοί;

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 ο : Θετικοί και Αρνητικοί αριθμοί

Κεφάλαιο 7 ο : Θετικοί και Αρνητικοί αριθμοί ΕΡΩΤΗΣΕΙΙΣ ΘΕΩΡΙΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΑΣΙΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ Α ΤΑΞΗΣ Κεφάλαιο 7 ο : Θετικοί και Αρνητικοί αριθμοί Α. 7. 1 1. Τι είναι τα πρόσημα και πως χαρακτηρίζονται οι αριθμοί από αυτά; Τα σύμβολα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα μεθόδευση του μαθήματος

Περιεχόμενα μεθόδευση του μαθήματος Περιεχόμενα μεθόδευση του μαθήματος. Πως ορίζεται η έννοια. Το όριο. To f() f() ; f() εφόσον υπάρχει είναι μονοσήμαντα ορισμένο; εξαρτιέται από τα άκρα α, β των ( α, ) και (, β ) ;. Πως ορίζονται τα πλευρικά

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδική Επανα λήψή. Επιμέλεια Κων/νος Παπασταματίου. Θεωρία - Λεξιλόγιο Βασικές Μεθοδολογίες. Φροντιστήριο Μ.Ε. «ΑΙΧΜΗ» Κ.

Μεθοδική Επανα λήψή. Επιμέλεια Κων/νος Παπασταματίου. Θεωρία - Λεξιλόγιο Βασικές Μεθοδολογίες. Φροντιστήριο Μ.Ε. «ΑΙΧΜΗ» Κ. Μεθοδική Επανα λήψή Θεωρία - Λεξιλόγιο Βασικές Μεθοδολογίες Φροντιστήριο Μ.Ε. «ΑΙΧΜΗ» Κ. Καρτάλη 8 Βόλος Τηλ. 4 598 Επιμέλεια Κων/νος Παπασταματίου Περιεχόμενα Συνοπτική Θεωρία με Ερωτήσεις Απαντήσεις...

Διαβάστε περισσότερα

~ 1 ~ ΜΙΓΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ & ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

~ 1 ~ ΜΙΓΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ & ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ~ ~ ΜΙΓΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ & ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ α) Μια συνάρτηση f ( ) u( x, y) iv( x, y ) έχει παράγωγο σε ένα σημείο x iy αν ικανοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Πότε µια συνάρτηση f σε ένα διάστηµα του πεδίου ορισµού της λέγεται γνησίως αύξουσα και πότε γνησίως φθίνουσα; 2. Να αποδείξετε ότι η παράγωγος

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματική Εισαγωγή Συναρτήσεις

Μαθηματική Εισαγωγή Συναρτήσεις Φυσικός Ραδιοηλεκτρολόγος (MSc) ο Γενικό Λύκειο Καστοριάς A. Μαθηματική Εισαγωγή Πράξεις με αριθμούς σε εκθετική μορφή Επίλυση βασικών μορφών εξισώσεων Συναρτήσεις Στοιχεία τριγωνομετρίας Διανύσματα Καστοριά,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Επιμέλεια: Γ. Π. Βαξεβάνης (Γ. Π. Β.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Επιμέλεια: Γ. Π. Βαξεβάνης (Γ. Π. Β. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ Γ. Π. Β. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Επιμέλεια: Γ. Π. Βαξεβάνης (Γ. Π. Β.) (Μαθηματικός) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

= 1. z n 1 = z z n = 1. f(z) = x 0. (0, 0) = lim

= 1. z n 1 = z z n = 1. f(z) = x 0. (0, 0) = lim ΣΧΟΛΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ 1η Σειρά Ασκήσεων στη Μιγαδική Ανάλυση 1. Να λυθεί η εξίσωση: 4 1 + 3i. Λύση. Επειδή 1 + 3i e πi/3, οι λύσεις της εξίσωσης 4 1 + 3i

Διαβάστε περισσότερα

2 ΑΛΓΕΒΡΑ. 2.1 Ταυτότητες

2 ΑΛΓΕΒΡΑ. 2.1 Ταυτότητες SECTIN ΑΛΓΕΒΡΑ. Ταυτότητες ( ) + ( + ) + + ( ) 3 3 3 + 3 3 ( + ) 3 3 + 3 + 3 + 3 ( ) 4 4 4 3 + 6 4 3 + 4 ( + ) 4 4 + 4 3 + 6 + 4 3 + 4 ( )( + ) 3 3 ( )( + + ) 3 + 3 ( + )( + ) 4 4 ( )( + )( + ) 4 + 4 (

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ. Επίσης. Ολες οι ασκήσεις ανα κεφάλαιο του Μαίου. Κλείνει με τις λύσεις όλων των θεμάτων του Μαίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ. Επίσης. Ολες οι ασκήσεις ανα κεφάλαιο του Μαίου. Κλείνει με τις λύσεις όλων των θεμάτων του Μαίου ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παρόν τεύχος δημιουργήθηκε για να διευκολύνει τους μαθητές στην ΆΜΕΣΗ κατανόηση των απαιτήσεων των πανελληνίων εξετάσεων δίνοντας τους τα θέματα των 4 χρόνων των κανονικών εξετάσεων του Μαίου

Διαβάστε περισσότερα

7. ΑΝΩΜΑΛΑ ΣΗΜΕΙΑ, ΠΟΛΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ. και σε κάθε γειτονιά του z

7. ΑΝΩΜΑΛΑ ΣΗΜΕΙΑ, ΠΟΛΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ. και σε κάθε γειτονιά του z 7. ΑΝΩΜΑΛΑ ΣΗΜΕΙΑ, ΠΟΛΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ Ένα σημείο λέγεται ανώμαλο σημείο της συνάρτησης f( ) αν η f( ) δεν είναι αναλυτική στο και σε κάθε γειτονιά του υπάρχει ένα τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδικοί Αριθμοί. Μαθηματικά Γ! Λυκείου Θετική και Τεχνολογική Κατεύθυνση

Μιγαδικοί Αριθμοί. Μαθηματικά Γ! Λυκείου Θετική και Τεχνολογική Κατεύθυνση Μιγαδικοί Αριθμοί Μαθηματικά Γ! Λυκείου Θετική και Τεχνολογική Κατεύθυνση Θεωρία - Μέθοδοι Υποδειγματικά λυμένες ασκήσεις Ασκήσεις προς λύση Επιλεγμένα θέματα «Σας εύχομαι, καλό κουράγιο και μεγάλη δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΘΕΙΑ... 13 1.1 Οι συντεταγμένες ενός σημείου...13 1.2 Απόλυτη τιμή...14

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΘΕΙΑ... 13 1.1 Οι συντεταγμένες ενός σημείου...13 1.2 Απόλυτη τιμή...14 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΘΕΙΑ... 13 1.1 Οι συντεταγμένες ενός σημείου...13 1.2 Απόλυτη τιμή...14 Κεφάλαιο 2 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΟ 20 2.1 Οι συντεταγμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ. (εκπαιδευτικό υλικό Θετικής κατεύθυνσης ) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ. (εκπαιδευτικό υλικό Θετικής κατεύθυνσης ) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (εκπαιδευτικό υλικό Θετικής κατεύθυνσης 999-000) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ Κεφάλαιο ο: ΜΙΓΑ ΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Ερωτήσεις του τύπου «Σωστό - Λάθος».

Διαβάστε περισσότερα

~ 1 ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

~ 1 ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ~ ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 04 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ α) Δείτε στις «Σημειώσεις Μιγαδικού Λογισμού» β) Η συνάρτηση f ( ) γράφεται f x y + x + y x y + x + y xy ( ) ( ) ( ) ( ) Το πραγματικό και

Διαβάστε περισσότερα

Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να είναι σε θέση:

Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να είναι σε θέση: Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει: α. την έννοια του μιγαδικού αριθμού και β. πότε δύο μιγαδικοί αριθμοί είναι ίσοι. Να μπορεί να βρίσκει: α. το άθροισμα,

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία στα Μαθηματικά κατεύθυνσης της Γ Λυκείου

Η Θεωρία στα Μαθηματικά κατεύθυνσης της Γ Λυκείου Η Θεωρία στα Μαθηματικά κατεύθυνσης της Γ Λυκείου wwwaskisopolisgr έκδοση 5-6 wwwaskisopolisgr ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ 5 Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση; Έστω Α ένα υποσύνολο του Ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης

Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης Σύνοψη Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί το «πέρασμα» από το Διαφορικό στον Ολοκληρωτικό Λογισμό Η θεμελιώδης έννοια, για το σκοπό αυτό, είναι η αντιπαράγωγος ή αόριστο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΑΧΘΕΙΣΑΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΑΧΘΕΙΣΑΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΑΧΘΕΙΣΑΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Το μιγαδικό επίπεδο Στο μιγαδικό αριθμό = x + iy αντιστοιχούμε το σημείο ( xy, ) ενός καρτεσιανού επιπέδου

Διαβάστε περισσότερα

Ισότητα μιγαδικών αριθμών πράξεις στο C Έστω z 1 =α+βi και z 2 =γ+δi δύο μιγαδικοί (α,β,γ,δ R) z 1 =z 2 α=γ και β=δ z 1 =0 α=0 και β=0

Ισότητα μιγαδικών αριθμών πράξεις στο C Έστω z 1 =α+βi και z 2 =γ+δi δύο μιγαδικοί (α,β,γ,δ R) z 1 =z 2 α=γ και β=δ z 1 =0 α=0 και β=0 ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ C Το σύνολο των μιγαδικών αριθμών C, αποτελείται από αριθμούς της μορφής =α+βi,όπου α,βr Το στοιχείο i είναι τέτοιο ώστε : i = - Το σύνολο C είναι υπερσύνολο του R Οι πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο ... ν παράγοντες

Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο ... ν παράγοντες 1 Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο Ερώτηση 1 : Τι ονομάζεται δύναμη α ν με βάση τον πραγματικό αριθμό α και εκθέτη το φυσικό αριθμό >1; H δύναμη με βάση έναν πραγματικό αριθμό α και εκθέτη ένα φυσικό αριθμό ν, συμβολίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδική Ανάλυση. Δρ. Θ. Ζυγκιρίδης

Μιγαδική Ανάλυση. Δρ. Θ. Ζυγκιρίδης Μιγαδική Ανάλυση Δρ. Θ. Ζυγκιρίδης 2 Περιεχόμενα 1 Μιγαδικοί αριθμοί 1 1.1 Βασικοί ορισμοί και ιδιότητες............................. 1 1.2 Γεωμετρική αναπαράσταση των μιγαδικών αριθμών.................

Διαβάστε περισσότερα

(i) f(x, y) = xy + iy (iii) f(x, y) = e y e ix. f(z) = U(r, θ) + iv (r, θ) ; z = re iθ

(i) f(x, y) = xy + iy (iii) f(x, y) = e y e ix. f(z) = U(r, θ) + iv (r, θ) ; z = re iθ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ (ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ) 6 Νοεμβρίου 07 Αναλυτικές συναρτήσεις Άσκηση (i) Δείξτε ότι η συνάρτηση f(z) είναι αναλυτική σε χωρίο D του μιγαδικού επιπέδου εάν και μόνο εάν η if(z) είναι αναλυτική

Διαβάστε περισσότερα

2.1 2.2 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ

2.1 2.2 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ο : ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ - ΕΝΟΤΗΤΕΣ :.... ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ : ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ & ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Έστω ένας μιγαδικός αριθμός,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ Συναρτήσεις Προεπισκόπηση Κεφαλαίου Τα μαθηματικά είναι μια γλώσσα με ένα συγκεκριμένο λεξιλόγιο και πολλούς κανόνες. Πριν ξεκινήσετε το ταξίδι σας στον Απειροστικό Λογισμό, θα πρέπει να έχετε εξοικειωθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Οι πραγματικοί αριθμοί αποτελούνται από τους ρητούς και τους άρρητους αριθμούς, τους φυσικούς και τους ακέραιους αριθμούς. Δηλαδή είναι το μεγαλύτερο σύνολο αριθμών που μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Γνώσεις Μαθηματικών Α - Β Λυκείου

Βασικές Γνώσεις Μαθηματικών Α - Β Λυκείου Βασικές Γνώσεις Μαθηματικών Α - Β Λυκείου Αριθμοί 1. ΑΡΙΘΜΟΙ Σύνολο Φυσικών αριθμών: Σύνολο Ακέραιων αριθμών: Σύνολο Ρητών αριθμών: ακέραιοι με Άρρητοι αριθμοί: είναι οι μη ρητοί π.χ. Το σύνολο Πραγματικών

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 o Εξισώσεις - Ανισώσεις

Κεφάλαιο 1 o Εξισώσεις - Ανισώσεις 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΙΣ ΘΕΩΡΙΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΜΕΡΟΣ Α -- ΑΛΓΕΒΡΑ Κεφάλαιο 1 o Εξισώσεις - Ανισώσεις Α. 1 1 1. Τι ονομάζεται Αριθμητική και τι Αλγεβρική παράσταση; Ονομάζεται Αριθμητική παράσταση μια παράσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΘΕΩΡΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΘΕΩΡΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΘΕΩΡΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΑΡΕΚΛΙΔΗΣ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΘΕΩΡΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ τη ΘΕΩΡΙΑ με τις απαραίτητες διευκρινήσεις ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ο: ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΘΕΜΑ Α Άσκηση, μιγαδικοί αριθμοί να αποδείξετε ότι: Αν = Έχουμε: = ( ) ( ) ( ) ( ) = = =. Το τελευταίο ισχύει, άρα ισχύει και η ισοδύναμη αρχική σχέση.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Το 1ο Θέμα στις πανελλαδικές εξετάσεις

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Το 1ο Θέμα στις πανελλαδικές εξετάσεις Επιμέλεια Καραγιάννης Β. Ιωάννης Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Το ο Θέμα στις πανελλαδικές εξετάσεις Ερωτήσεις+Απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι Β ΜΕΡΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι Β ΜΕΡΟΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι Περιληπτικές Σημειώσεις-Ασκήσεις Β ΜΕΡΟΣ ΦΩΤΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ KAΘ. ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΕΟ Msc. Θεωρητικά Μαθηματικά ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2016 0 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΙ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΦΥΛΛΑΔΙΟ 1/ Στον Ευκλείδειο χώρο ορίζουμε τις νόρμες: 0 2 xx, που ισχύει.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΙ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΦΥΛΛΑΔΙΟ 1/ Στον Ευκλείδειο χώρο ορίζουμε τις νόρμες: 0 2 xx, που ισχύει. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΙ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΦΥΛΛΑΔΙΟ /0 Στον Ευκλείδειο χώρο ορίζουμε τις νόρμες: Ν : = + + + Ν : = + + + Ν : = ma 3 για κάθε = ( ) Να αποδείξετε ότι για κάθε = ( ) ισχύει: Ν ( ) Ν ( ) Ν ( ) Ν (

Διαβάστε περισσότερα

6 ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ. 6.1 Ορισµοί. Συναρτήσεις

6 ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ. 6.1 Ορισµοί. Συναρτήσεις SECTION 6 ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ 6. Ορισµοί Συναρτήσεις Γενικά, µε τον όρο συνάρτηση εννοούµε µια απεικόνιση αντιστοίχιση σύµφωνα µε έναν κανόνα) από ένα σύνολο D σε ένα σύνολο R, έτσι ώστε κάθε στοιχείο του D να αντιστοιχίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Θωμάς Ραϊκόφτσαλης 01

Θωμάς Ραϊκόφτσαλης 01 0 Α. ΕΙΑΓΩΓΗ ΘΕΜΑ Α Γ_Μ_Μ_ΑΘΡ_ΕΙ_Β_ΕΚ_9 Έστω ο μιγαδικός αριθμός i,,. Τι καλούμε:. Πραγματικό μέρος του.. Φανταστικό μέρος του.. υζυγή του. 4. Εικόνα του μιγαδικού στο μιγαδικό επίπεδο. 5. Διανυσματική

Διαβάστε περισσότερα

2.3 ΜΕΤΡΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ

2.3 ΜΕΤΡΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΠΑΥΛΟΣ.ptetragono.gr Σελίδα. ΜΕΤΡΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ Να βρεθεί το μέτρο των μιγαδικών :..... 0 0. 5 5 6.. 0 0. 5. 5 5 0 0 0 0 0 0 0 0 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ : ΜΕΤΡΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ Αν τότε. Αν χρειαστεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ [] ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ α) Δείτε στις «Σημειώσεις Μιγαδικού Λογισμού» σελ β) Ας είναι ux (, ) = x+ cos( π ) και vx (, ) = cos( π x) το πραγματικό και το φανταστικό μέρος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ σε μια σελίδα Α4 ανά έτος.. προσαρμοσμένα στις επιταγές του ΔΝΤ (IMF:.4o μεσοπρόθεσμο.) ( WWF:.εξοικονόμηση πόρων.

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ σε μια σελίδα Α4 ανά έτος.. προσαρμοσμένα στις επιταγές του ΔΝΤ (IMF:.4o μεσοπρόθεσμο.) ( WWF:.εξοικονόμηση πόρων. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ σε μια σελίδα Α4 ανά έτος.. προσαρμοσμένα στις επιταγές του ΔΝΤ (IMF:.4o μεσοπρόθεσμο.) ( WWF:.εξοικονόμηση πόρων.) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ TEXΝΟΛΟΓ. 5... ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σήματα και Συστήματα

Σήματα και Συστήματα Σήματα και Συστήματα Διάλεξη 12: Ιδιότητες του Μετασχηματισμού aplace Ο αντίστροφος Μετασχηματισμός aplace Δρ. Μιχάλης Παρασκευάς Επίκουρος Καθηγητής 1 Ιδιότητες του Μετασχηματισμού aplace 1. Ιδιότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ i ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ: ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΝΙΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΩΝ ΜΕΣΗΣ ΑΛΓΕΒΡΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΩΝ ΜΕΣΗΣ ΑΛΓΕΒΡΑ ΑΛΓΕΒΡΑ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ομόσημοι Ετερόσημοι αριθμοί Αντίθετοι Αντίστροφοι αριθμοί Πρόσθεση ομόσημων και ετερόσημων ρητών αριθμών Απαλοιφή παρενθέσεων Πολλαπλασιασμός και Διαίρεση ρητών αριθμών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ. (εκπαιδευτικό υλικό Τεχνολογικής κατεύθυνσης ) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ. (εκπαιδευτικό υλικό Τεχνολογικής κατεύθυνσης ) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (εκπαιδευτικό υλικό Τεχνολογικής κατεύθυνσης 999-000) ΜΕΡΟΣ Α : ΑΛΓΕΒΡΑ Κεφάλαιο ο: ΜΙΓΑ ΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Ερωτήσεις του τύπου «Σωστό -

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο

Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο Κεφάλαιο 5. Το Συμπτωτικό Πολυώνυμο Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η ιδέα του συμπτωτικού πολυωνύμου, του πολυωνύμου, δηλαδή, που είναι του μικρότερου δυνατού βαθμού και που, για συγκεκριμένες,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ 1 ΜΑΘΗΜΑ 1 ο +2 ο ΕΝΝΟΙΑ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΟΣ Διάνυσμα ορίζεται ένα προσανατολισμένο ευθύγραμμο τμήμα, δηλαδή ένα ευθύγραμμο τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Βρέντζου Τίνα Φυσικός Μεταπτυχιακός τίτλος ΜEd: «Σπουδές στην εκπαίδευση» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : Εξισώσεις - Ανισώσεις 1 1.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Μεταβλητή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1ο Α. α) Να αποδείξετε ότι, αν z 1 =α+βi και. είναι δύο μιγαδικοί αριθμοί, τότε

ΘΕΜΑ 1ο Α. α) Να αποδείξετε ότι, αν z 1 =α+βi και. είναι δύο μιγαδικοί αριθμοί, τότε ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ 001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Λίγα λόγια για τους συγγραφείς

Περιεχόμενα. Λίγα λόγια για τους συγγραφείς Περιεχόμενα Λίγα λόγια για τους συγγραφείς xii Εισαγωγή xiii 1 Συναρτήσεις 1 1.1 Ανασκόπηση των συναρτήσεων 1 1.2 Παράσταση συναρτήσεων 12 1.3 Τριγωνομετρικές συναρτήσεις 26 Ασκήσεις επανάληψης 34 2 Όρια

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Α. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Θέματα τύπου Σωστό-Λάθος στις Πανελλαδικές Εξετάσεις από το 2000 έως 204 χωρισμένα σε Κεφάλαια Α. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Για κάθε μιγαδικό αριθμό z 0 ορίζουμε z 0 = 2. Για κάθε μιγαδικό αριθμό z ισχύει: α.

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μιγαδικοί Αριθμοί

Οι Μιγαδικοί Αριθμοί Οι Μιγαδικοί Αριθμοί Οι μιγαδικοί αριθμοί αρχικά βοήθησαν στην επίλυση δευτεροβάθμιων εξισώσεων των οποίων η διακρίνουσα είναι αρνητική Το γενικότερο πρόβλημα βέβαια είναι ότι δεν υπάρχει πραγματικός αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

R={α/ αρητός ή άρρητος αριθμός }

R={α/ αρητός ή άρρητος αριθμός } o ΛΥΚΕΙΟ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ Οι ρητοί και οι άρρητοι αριθμοί λέγονται πραγματικοί αριθμοί. Το σύνολο που περιέχει όλους τους πραγματικούς αριθμούς λέγεται σύνολο των πραγματικών αριθμών και συμβολίζεται με R.

Διαβάστε περισσότερα

(a + b) + c = a + (b + c), (ab)c = a(bc) a + b = b + a, ab = ba. a(b + c) = ab + ac

(a + b) + c = a + (b + c), (ab)c = a(bc) a + b = b + a, ab = ba. a(b + c) = ab + ac Σημειώσεις μαθήματος Μ1212 Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Χρήστος Κουρουνιώτης ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 2014 Κεφάλαιο 1 Διανυσματικοί Χώροι Στο εισαγωγικό μάθημα Γραμμικής Άλγεβρας ξεκινήσαμε μελετώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΓΩΝΙΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ...23 ΑΠΟΛΥΤΗ ΤΙΜΗ. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΥΘΕΙΕΣ...32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΥΚΛΟΙ...43

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΓΩΝΙΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ...23 ΑΠΟΛΥΤΗ ΤΙΜΗ. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΥΘΕΙΕΣ...32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΥΚΛΟΙ...43 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ. ΑΠΟΛΥΤΗ ΤΙΜΗ. ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΓΩΝΙΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΘΕΙΕΣ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΥΚΛΟΙ...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Β μέρος

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Μαθηματικά. Β μέρος ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 2 5 +32 17 2= 1156 Μαθηματικά Β μέρος 8 9 15 Δ=2 δ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Γ Γυμνασίου

Μαθηματικά Γ Γυμνασίου Α λ γ ε β ρ ι κ έ ς π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς 1.1 Πράξεις με πραγματικούς αριθμούς (επαναλήψεις συμπληρώσεις) A. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους Διδακτικοί στόχοι Θυμάμαι ποιοι αριθμοί λέγονται

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 3 Οι ιδιότητες των αριθμών... 37 3.1 Αριθμητικά σύνολα... 37 3.2 Ιδιότητες... 37 3.3 Περισσότερες ιδιότητες...

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 3 Οι ιδιότητες των αριθμών... 37 3.1 Αριθμητικά σύνολα... 37 3.2 Ιδιότητες... 37 3.3 Περισσότερες ιδιότητες... Περιεχόμενα Πρόλογος... 5 Κεφάλαιο Βασικές αριθμητικές πράξεις... 5. Τέσσερις πράξεις... 5. Σύστημα πραγματικών αριθμών... 5. Γραφική αναπαράσταση πραγματικών αριθμών... 6.4 Οι ιδιότητες της πρόσθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ . ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ 4 α. Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των εικόνων του. β. Αν Re ( ) 0, τότε: 4 i. Να αποδείξετε ότι ο μιγαδικός w = + είναι πραγματικός και ισχύει 4 w 4. ii. Να βρείτε τον

Διαβάστε περισσότερα

δίου ορισμού, μέσου του τύπου εξαρτημένης μεταβλητής του πεδίου τιμών που λέγεται εικόνα της f για x α f α.

δίου ορισμού, μέσου του τύπου εξαρτημένης μεταβλητής του πεδίου τιμών που λέγεται εικόνα της f για x α f α. 3.1 Η έννοια της συνάρτησης Ορισμοί Συνάρτηση f από ένα συνόλου Α σε ένα σύνολο Β είναι μια αντιστοιχία των στοιχείων του Α στα στοιχεία του Β, κατά την οποία κάθε στοιχείο του Α αντιστοιχεί σε ένα μόνο

Διαβάστε περισσότερα

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER 4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ FOURIER Σκοπός του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει μερικές εφαρμογές του Μετασχηματισμού Fourier (ΜF). Ειδικότερα στο κεφάλαιο αυτό θα περιγραφούν έμμεσοι τρόποι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ» ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 5 Ιουλίου 2009

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ» ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ 12) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 5 Ιουλίου 2009 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ» ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι (ΘΕ ΠΛΗ ) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ 5 Ιουλίου 009 Θέμα (0 μονάδες) Έστω U = (, y, z, w) = z, y = w υποσύνολο του και V ο υπόχωρος

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης

Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ολοκλήρωμα πραγματικής συνάρτησης Ο λογισμός είναι λογικά εσφαλμένος, ωστόσο δίνει σωστά αποτελέσματα, γιατί τα λάθη αλληλοεξουδετερώνονται Αφού κατανοήσουμε το πνεύμα της απειροελάχιστης μεθόδου,

Διαβάστε περισσότερα

6 Συνεκτικοί τοπολογικοί χώροι

6 Συνεκτικοί τοπολογικοί χώροι 36 6 Συνεκτικοί τοπολογικοί χώροι Έστω R διάστημα και f : R συνεχής συνάρτηση τότε, όπως γνωρίζουμε από τον Απειροστικό Λογισμό, η f έχει την ιδιότητα της ενδιάμεσου τιμής. Η ιδιότητα αυτή δεν εξαρτάται

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Λίγα λόγια για τους συγγραφείς

Περιεχόμενα. Λίγα λόγια για τους συγγραφείς Περιεχόμενα Λίγα λόγια για τους συγγραφείς xii Εισαγωγή xiii 1 Συναρτήσεις 1 1.1 Ανασκόπηση των συναρτήσεων 1 1.2 Παράσταση συναρτήσεων 12 1.3 Τριγωνομετρικές συναρτήσεις 26 Ασκήσεις επανάληψης 34 2 Όρια

Διαβάστε περισσότερα

ProapaitoÔmenec gn seic.

ProapaitoÔmenec gn seic. ProapaitoÔmeec g seic. Α. Το σύνολο των πραγματικών αριθμών R και οι αλγεβρικές ιδιότητες των τεσσάρων πράξεων στο R. Το σύνολο των φυσικών αριθμών N = {1,, 3,... }. Προσέξτε: μερικά βιβλία (τα βιβλία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ 2 ο ΓΕΛ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΛΑΤΖΙΑΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΟ Διάνυσμα λέγεται ένα προσανατολισμένο ευθύγραμμο

Διαβάστε περισσότερα

Ε π ι μ έ λ ε ι α Κ Ο Λ Λ Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Η Σ

Ε π ι μ έ λ ε ι α Κ Ο Λ Λ Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Ε π ι μ έ λ ε ι α Κ Ο Λ Λ Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Η Σ 1 Συναρτήσεις Όταν αναφερόμαστε σε μια συνάρτηση, ουσιαστικά αναφερόμαστε σε μια σχέση ή εξάρτηση. Στα μαθηματικά που θα μας απασχολήσουν, με απλά λόγια, η σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Ας ξεκινήσουμε υπενθυμίζοντας τον ορισμό της συνέχειας σε μετρικούς χώρους. διατυπώνεται και με τον ακόλουθο τρόπο: για κάθε σφαίρα

Ας ξεκινήσουμε υπενθυμίζοντας τον ορισμό της συνέχειας σε μετρικούς χώρους. διατυπώνεται και με τον ακόλουθο τρόπο: για κάθε σφαίρα 33.4.Συνεχείς συναρτήσεις Η έννοια της συνεχούς συνάρτησης είναι θεμελιώδης και μελετάται κατ αρχήν για συναρτήσεις μιας και κατόπιν δύο ή περισσότερων μεταβλητών στα μαθήματα του Απειροστικού Λογισμού.

Διαβάστε περισσότερα

V. Διαφορικός Λογισμός. math-gr

V. Διαφορικός Λογισμός. math-gr V Διαφορικός Λογισμός Παντελής Μπουμπούλης, MSc, PhD σελ blospotcom, bouboulismyschr ΜΕΡΟΣ Η έννοια της Παραγώγου Α Ορισμός Εφαπτομένη καμπύλης συνάρτησης: Έστω μια συνάρτηση και A, ένα σημείο της C Αν

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά. Ενότητα 2: Διαφορικός Λογισμός. Σαριαννίδης Νικόλαος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)

Μαθηματικά. Ενότητα 2: Διαφορικός Λογισμός. Σαριαννίδης Νικόλαος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη) Μαθηματικά Ενότητα 2: Διαφορικός Λογισμός Σαριαννίδης Νικόλαος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

~ 1 ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. αν ικανοποιούνται τα ακόλουθα:

~ 1 ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. αν ικανοποιούνται τα ακόλουθα: ~ ~ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ α) Μια συνάρτηση f () = uy (, ) + vy (, ) έχει παράγωγο σε ένα σημείο = + y αν ικανοποιούνται τα ακόλουθα: ) Οι πρώτες μερικές παράγωγοι u( y,

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννης Σ. Μιχέλης Μαθηματικός

Ιωάννης Σ. Μιχέλης Μαθηματικός 1 Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο Ερώτηση 1 : Τι ονομάζεται αριθμητική και τι αλγεβρική παράσταση; Μία παράσταση, που περιέχει πράξεις με αριθμούς ονομάζεται αριθμητική παράσταση. Μία παράσταση, που περιέχει πράξεις

Διαβάστε περισσότερα