ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, COM(2017) 260 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Δωδέκατη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση EL EL

2 1 Εισαγωγή Η δωδέκατη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση παρέχει επικαιροποιημένη κατάσταση προόδου σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης από την τελευταία έκθεση της 12ης Απριλίου 1, και περιγράφει τα κενά και τις εκκρεμείς δράσεις που απομένουν για την υλοποίηση των δεσμεύσεων στο πλαίσιο και των δύο προγραμμάτων. Καθ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματος, ένα στοιχείο ήταν πάντα καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία του: η αμοιβαία εμπιστοσύνη και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών μετεγκατάστασης και των δικαιούχων κρατών μελών κατά την τήρηση και την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Καθώς η διαδικασία μετεγκατάστασης άρχισε να λειτουργεί και, καθώς τα περισσότερα κράτη μέλη άρχισαν να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις σε τακτική βάση, οι μηνιαίες μεταφορές αυξήθηκαν σημαντικά. Επίσης τα δύο δικαιούχα κράτη μέλη κατέβαλαν περαιτέρω προσπάθειες για να βελτιώσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη και συνεργασία προκειμένου να επισπεύσουν τις μετεγκαταστάσεις. Ως εκ τούτου, κατά τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2017 τα κράτη μέλη πραγματοποίησαν σχεδόν τον ίδιο αριθμό μετεγκαταστάσεων με τις συνολικές μετεγκαταστάσεις του Συνολικά, πάνω από άτομα έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι σήμερα, γεγονός που αποδεικνύει ότι το πρόγραμμα μετεγκαταστάσεων είναι αποτελεσματικό εάν υπάρχει η βούληση να τηρηθούν οι δεσμεύσεις που συμφωνήθηκαν από κοινού με πνεύμα ειλικρινούς συνεργασίας. Η μετεγκατάσταση εξακολουθεί να αποτελεί καθοριστικό μέτρο για τη μείωση της πίεσης που υφίστανται η Ελλάδα και η Ιταλία, μέσω του καταμερισμού της ευθύνης όσον αφορά τους αιτούντες που χρήζουν σαφώς διεθνούς προστασίας. Παρότι οι αφίξεις μεταναστών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, η Ελλάδα εξακολουθεί να υφίσταται πίεση με τη συνεχιζόμενη παρουσία άνω των μεταναστών στο έδαφός της, εκ των οποίων περίπου βρίσκονται στα νησιά και περίπου στην ηπειρωτική χώρα. Στην Ιταλία, έχουν αφιχθεί μετανάστες από την αρχή του 2017, αριθμός αυξημένος κατά 40 % σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του Ωστόσο, η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων που αφίχθησαν δεν ανήκουν σε ιθαγένειες με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας, πράγμα που απαιτείται βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου προκειμένου να πληρούν τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για μετεγκατάσταση. Ο αριθμός των αφίξεων από την Ερυθραία, κύρια ιθαγένεια επιλέξιμη για μετεγκατάσταση στην Ιταλία, μειώθηκε σημαντικά το 2017: από δεύτερη χώρα προέλευσης των αφίξεων το 2016, η οποία αντιπροσώπευε το 11,5 % των αφίξεων, έφτασε να μην περιλαμβάνεται καν μεταξύ των δέκα κύριων ιθαγενειών των αφιχθέντων, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 2,3 % περίπου των αφίξεων. Παρά την απότομη μείωση, ο αριθμός των Ερυθραίων που αφίχθησαν στην Ιταλία το 2016 και οι οποίοι δεν έχουν ακόμη καταγραφεί και μετεγκατασταθεί σε άλλα κράτη μέλη εξακολουθεί να ανέρχεται σε περίπου. Όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως, ο αριθμός των επιλέξιμων για μετεγκατάσταση ατόμων που βρίσκονται στην Ιταλία και την Ελλάδα είναι χαμηλότερος από ό,τι προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου. Στην Ελλάδα, όπου ο αριθμός των καταγεγραμμένων προς μετεγκατάσταση αιτούντων αναμένεται να παραμείνει σταθερός ( άτομα έχουν μέχρι στιγμής καταγραφεί προς μετεγκατάσταση, εκ των οποίων έχουν ήδη μετεγκατασταθεί), απομένει να μετεγκατασταθούν ακόμη περίπου άτομα. Στην Ιταλία, περισσότερα από άτομα έχουν καταγραφεί προς μετεγκατάσταση μέχρι στιγμής, εκ των οποίων έχουν 1 COM(2017) 212 final. 2

3 ήδη μετεγκατασταθεί και 700 ακόμη θα πρέπει να καταγραφούν το ταχύτερο δυνατό. Επιπλέον, περισσότεροι από Ερυθραίοι έχουν αφιχθεί μέχρι στιγμής το 2017 και θα πρέπει να καταγραφούν προς μετεγκατάσταση. Η μετεγκατάσταση όλων όσοι είναι επιλέξιμοι έως τον Σεπτέμβριο του 2017 είναι ως εκ τούτου δυνατή και εφικτή και θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για όλα τα κράτη μέλη. Οι εν λόγω χαμηλότεροι αριθμοί δεν θα πρέπει να κάνουν τα κράτη μέλη να χαλαρώσουν τις προσπάθειές τους δεδομένου ότι ο σημερινός ρυθμός μετεγκαταστάσεων παραμένει ανεπαρκής για τη μετεγκατάσταση όλων αυτών των επιλέξιμων ατόμων έως τον Σεπτέμβριο του 2017 και απαιτείται επομένως συνεχής και σημαντική επιτάχυνση, ιδίως στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους μηνιαίους στόχους που έθεσε η Επιτροπή στη δέκατη έκθεσή της 2. Η μετεγκατάσταση όπως προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου αποτελεί νομική υποχρέωση. Πρόκειται επίσης για μια κοινή προσπάθεια που απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη να πραγματοποιήσουν μετεγκαταστάσεις τόσο από την Ιταλία όσο και από την Ελλάδα. Πολλά κράτη μέλη έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους, εντούτοις υπάρχουν, δυστυχώς, ακόμη ορισμένα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν πραγματοποιήσει καμία μετεγκατάσταση, κατά παράβαση των νομικών τους υποχρεώσεων και κατ αθέτηση των δεσμεύσεών τους προς την Ιταλία, την Ελλάδα και τα άλλα κράτη μέλη τα οποία τηρούν τις δεσμεύσεις τους και πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις. Παρότι πολλές από τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην ενδέκατη έκθεση εξακολουθούν να ισχύουν (λόγω του δίμηνου κύκλου που χαρακτηρίζει τις μετεγκαταστάσεις), η παρούσα δωδέκατη έκθεση επικεντρώνεται κυρίως σε όσα κράτη μέλη έχουν συστηματικά αρνηθεί να εφαρμόσουν τις αποφάσεις του Συμβουλίου και έχουν αθετήσει τις δεσμεύσεις τους. Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, η εφαρμογή των συμπερασμάτων του Ιουλίου 2015 για την επανεγκατάσταση ατόμων έχει προχωρήσει σημαντικά καθώς πάνω από τα δύο τρίτα του συμφωνηθέντος αριθμού ατόμων έχουν ήδη επανεγκατασταθεί. Τούτο αποτελεί σημαντική πρόοδο σε σχέση με τον περιορισμένο αριθμό κρατών μελών που πραγματοποίησαν επανεγκαταστάσεις το 2014 και το 2015 μέσω εθνικών ή πολυμερών προγραμμάτων και καταδεικνύει την προστιθέμενη αξία της ενισχυμένης συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα αυτόν. 2 Μετεγκατάσταση Μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία και την Ελλάδα (Οκτώβριος 2015 Αναμένονται για Μάιο 2017) IT EΛ Σύνολο 2 COM(2017) 202 final. 3

4 Ο ρυθμός των μετεγκαταστάσεων εξακολουθεί να παρουσιάζει θετική τάση παρόλο που υπήρξαν ορισμένες υλικοτεχνικές δυσκολίες. Πρόσθετες προσπάθειες από όλα τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης θα επέτρεπαν την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Με τους στόχους που έχουν τεθεί από την Επιτροπή επιδιώκεται να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και έγκαιρη μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων που βρίσκονται επί του παρόντος στην Ιταλία και στην Ελλάδα, καθώς και να αποφευχθούν τυχόν εμπόδια σε επιχειρησιακό επίπεδο και σε επίπεδο διοικητικής υποστήριξης που θα προέκυπταν εάν οι περισσότερες από τις εναπομένουσες μεταφορές επρόκειτο να πραγματοποιηθούν τις τελευταίες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου. Η επίτευξη των εν λόγω στόχων απαιτεί πρόσθετες προσπάθειες και ευελιξία σε κάθε στάδιο της διαδικασίας μετεγκατάστασης, από τις δεσμεύσεις μέχρι τη μεταφορά, συμπεριλαμβανομένων επαρκών ικανοτήτων υποδοχής στα κράτη μέλη μετεγκατάστασης μετά την πραγματοποίηση της μετεγκατάστασης. Σχεδόν όλα τα κράτη μέλη πραγματοποιούν πλέον μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία και την Ελλάδα. Η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Αυστρία παραμένουν τα μόνα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν προβεί σε καμία μετεγκατάσταση, κατά παράβαση των νομικών τους υποχρεώσεων 3, αν και η Αυστρία εξήγγειλε την πρόθεσή της να αρχίσει τις μετεγκαταστάσεις σύντομα. Επιπλέον, η Τσεχική Δημοκρατία δεν έχει αναλάβει δεσμεύσεις από τον Μάιο του 2016 και δεν έχει προβεί σε καμία μετεγκατάσταση από τον Αύγουστο του 2016, με αποτέλεσμα να έχει πραγματοποιήσει λιγότερο από το 1 % των μετεγκαταστάσεων που της αναλογούν. 2.1 Ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να μην αναλαμβάνουν δεσμεύσεις και/ή να μην προβαίνουν σε μετεγκαταστάσεις Επί του παρόντος, όλα σχεδόν τα κράτη μέλη δραστηριοποιούνται τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ελλάδα και αναλαμβάνουν τακτικότερα δεσμεύσεις. Κράτη μέλη τα οποία είχαν δραστηριοποιηθεί σε μικρότερο βαθμό για κάποιο διάστημα (η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Σλοβενία, η Ισπανία ή η Ρουμανία), αναλαμβάνουν πλέον δεσμεύσεις σε τακτική βάση. Η Λετονία ανήγγειλε τα σχέδιά της να αναλαμβάνει δεσμεύσεις σε μηνιαία βάση για την Ιταλία, η δε Σουηδία έχει επιδείξει ιδιαίτερη αποφασιστικότητα στη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις της: τον Απρίλιο και μόνο ανέλαβε δέσμευση για θέσεις (500 από την Ιταλία και από την Ελλάδα). Το Βέλγιο, η Λιθουανία και η Μάλτα έχουν αναγγείλει περαιτέρω αυξήσεις των μηνιαίων δεσμεύσεών τους στο εγγύς μέλλον. Η Πορτογαλία έχει πλέον αρχίσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις εκ νέου, ενώ συγχρόνως διεκπεραιώνει τις καθυστερημένες εκκρεμείς αιτήσεις. Την προηγούμενη ανακοίνωση από την Αυστρία ότι πολύ σύντομα θα αρχίσει τις μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία, με έμφαση στους ευπαθείς αιτούντες και ιδίως τους ασυνόδευτους ανηλίκους, ακολούθησε η ανάληψη συγκεκριμένης δέσμευσης για 50 θέσεις 4. Η Αυστρία θα πρέπει πλέον να αρχίσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις για την Ελλάδα το συντομότερο δυνατόν. Ορισμένα κράτη μέλη δεν αναλαμβάνουν καμία δέσμευση και δεν προβαίνουν σε καμία μετεγκατάσταση από την Ελλάδα και την Ιταλία: 3 4 Η Ουγγαρία και η Σλοβακία, υποστηριζόμενες από την Πολωνία, αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της δεύτερης απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Ωστόσο, τυχόν προσφυγή ακυρώσεως δεν έχει ανασταλτική ισχύ. Η συζήτηση των υποθέσεων ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαΐου. Η Αυστρία ανέλαβε επίσημη δέσμευση στις 12 Μαΐου. 4

5 Η Ουγγαρία ποτέ δεν ανέλαβε δέσμευση ούτε πραγματοποίησε μετεγκατάσταση από την έκδοση των αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Η Πολωνία ανέλαβε μεν δέσμευση τον Δεκέμβριο του 2015 αλλά στη συνέχεια διέκοψε τη συμμετοχή της. Τον Απρίλιο του 2016, η Πολωνία ανέστειλε τη διεκπεραίωση 73 αιτήσεων μετεγκατάστασης οι οποίες είχαν αποσταλεί στην Πολωνία από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, παγώνοντας έτσι, εκ των πραγμάτων, τη διαδικασία μετεγκατάστασης τρεισήμισι μήνες μετά την υποβολή της δέσμευσης και ως εκ τούτου δεν πραγματοποίησε καμία μετεγκατάσταση. Το ίδιο ισχύει και για αιτήσεις από την Ιταλία. Η Τσεχική Δημοκρατία δεν έχει αναλάβει δέσμευση από τον Μάιο του Η Τσεχική Δημοκρατία συμμετείχε σε πολύ περιορισμένη βάση με αυστηρή πολιτική προτιμήσεων κάνοντας δεκτούς μόνον αιτούντες με έγγραφα ταυτότητας ή ταξιδιωτικά έγγραφα και απορρίπτοντας όλους τους άλλους. Η Τσεχική Δημοκρατία δεν έχει πραγματοποιήσει καμία μετεγκατάσταση από τον Αύγουστο του 2016 και μετεγκατέστησε συνολικά μόλις 12 αιτούντες από την Ελλάδα και κανέναν από την Ιταλία (λιγότερο από το 1 % της νομικής της υποχρέωσης). Η Ουγγαρία και η Πολωνία θα πρέπει να αρχίσουν αμέσως την ανάληψη δεσμεύσεων και την πραγματοποίηση μετεγκαταστάσεων, ενώ η Τσεχική Δημοκρατία θα πρέπει να αρχίσει την ανάληψη δεσμεύσεων και την εκ νέου πραγματοποίηση μετεγκαταστάσεων αμελλητί. Επιπλέον, ορισμένα άλλα κράτη μέλη που πραγματοποίησαν μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα δεν πραγματοποίησαν μετεγκαταστάσεις και από την Ιταλία 5 : Η Βουλγαρία και η Σλοβακία εφαρμόζουν αυστηρή πολιτική προτιμήσεων (η Βουλγαρία είναι απρόθυμη να δεχθεί Ερυθραίους ενώ η Σλοβακία δέχεται αποκλειστικά μόνες γυναίκες με παιδιά και άτομα με ταξιδιωτικά έγγραφα), γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατο στην Ιταλία να βρει αιτούντες που ανταποκρίνονται στις εν λόγω προτιμήσεις. Η Βουλγαρία θα πρέπει να αρχίσει να δέχεται Ερυθραίους και η Σλοβακία να ακολουθήσει ευέλικτη προσέγγιση ως προς τις προτιμήσεις τις και να αρχίσει την ανάληψη δεσμεύσεων και την πραγματοποίηση μετεγκαταστάσεων από την Ιταλία το συντομότερο δυνατόν. Η Εσθονία και η Ιρλανδία δεν έχουν πραγματοποιήσει καμία μετεγκατάσταση από την Ιταλία ακόμη, λόγω της αυστηρής πολιτικής της Ιταλίας σχετικά με τις πρόσθετες συνεντεύξεις ασφαλείας από τα κράτη μέλη της μετεγκατάστασης 6. Η Κύπρος, η οποία δεν έχει αναλάβει δέσμευση εδώ και περισσότερους από τρεις μήνες, θα πρέπει να αρχίσει να αναλαμβάνει δεσμεύσεις για την Ιταλία και να πραγματοποιήσει μετεγκαταστάσεις το συντομότερο δυνατόν. Όλα τα άλλα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν, τουλάχιστον, τις τρέχουσες μηνιαίες προσπάθειές τους, τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ιταλία. 5 6 Η Σλοβακία ουδέποτε ανέλαβε δεσμεύσεις για την Ιταλία, ενώ η Εσθονία δεν ανέλαβε δεσμεύσεις από τον Δεκέμβριο του 2015, η Ιρλανδία από τον Νοέμβριο του 2015 και η Βουλγαρία δεν ανέλαβε δεσμεύσεις από τον Ιούνιο του Η Επιτροπή ελπίζει ότι οι συνεχιζόμενες επαφές μεταξύ Ιταλίας και Εσθονίας θα καταλήξουν στην εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων για το ζήτημα αυτό. 5

6 2.2 Δράσεις που απαιτούνται για την επίσπευση των μετεγκαταστάσεων Ταυτοποίηση και καταγραφή μεταναστών για μετεγκατάσταση: Η Ιταλία πρέπει να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να επισπεύσει τις μετεγκαταστάσεις Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η Ελλάδα έχει ολοκληρώσει την καταγραφή («υποβολή αίτησης διεθνούς προστασίας») όλων εκείνων που καλύπτονταν από τη διαδικασία προκαταγραφής, συμπεριλαμβανομένων όσων είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Συνολικά, στις 12 Μαΐου, άτομα είχαν υποβάλει τις αιτήσεις τους στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης άτομα έχουν ήδη μετεγκατασταθεί ενώ απομένουν ακόμα να μετεγκατασταθούν άτομα 7. Μολονότι περισσότεροι υποψήφιοι για μετεγκατάσταση θα μπορούσαν ακόμα να καταγραφούν πριν από τις 26 Σεπτεμβρίου 2017 και ορισμένοι θα μπορούσαν να αποκλεισθούν από το πρόγραμμα μετεγκατάστασης, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που είναι καταγεγραμμένα για μετεγκατάσταση αναμένεται να παραμείνει σταθερός. Η Ιταλία έχει καταγράψει μέχρι στιγμής προς μετεγκατάσταση περίπου άτομα, εκ των οποίων τα έχουν ήδη μετεγκατασταθεί. Σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, βρίσκονται στο στάδιο της καταγραφής επιπλέον 700 άτομα. Επιπλέον, περισσότεροι από Ερυθραίοι αφίχθησαν στην Ιταλία το 2017 και θα πρέπει επίσης να καταγραφούν προς μετεγκατάσταση. Ωστόσο, περίπου Ερυθραίοι είχαν αφιχθεί στην Ιταλία μόνο το Είναι σημαντικό να ληφθεί μέριμνα ώστε να καταγράφονται ταχέως προς μετεγκατάσταση όλοι οι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση μετανάστες οι οποίοι έφθασαν ή φθάνουν στην Ιταλία μέσω των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης ή άλλων λιμένων αποβίβασης. Η Ιταλία θα πρέπει, ως εκ τούτου, να επιταχύνει επειγόντως και σε συνεχή βάση τις διαδικασίες για την ταυτοποίηση και την καταγραφή όλων όσοι είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Προς τον σκοπό αυτό, η Ιταλία θα πρέπει να αυξήσει την ικανότητα καταγραφής των αστυνομικών διευθύνσεων (Questure), καθώς και τις ικανότητες και τον αριθμό του προσωπικού που διεκπεραιώνει τις αιτήσεις και τα αιτήματα αναδοχής για μετεγκατάσταση στη μονάδα του Δουβλίνου, εφόσον χρειαστεί, με στήριξη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EYYA). Θα πρέπει επίσης να κάνει πλήρη χρήση της περιφερειακής της διοίκησης και των υφιστάμενων ομάδων της EYYA προκειμένου να προσεγγίσει, να ενημερώσει και να καταγράψει για μετεγκατάσταση τον μεγάλο αριθμό επιλέξιμων μεταναστών που φιλοξενούνται εκτός των αρχικών κέντρων μετεγκατάστασης. Προς τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης στις Questure και στα κέντρα υποδοχής. Είναι επίσης θεμελιώδους σημασίας όλοι οι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση που φθάνουν στην Ιταλία μέσω των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης ή άλλων λιμένων αποβίβασης να διοχετεύονται μεθοδικά σε ειδικά καθορισμένα κέντρα μετεγκατάστασης, όπως προβλέπεται στον χάρτη πορείας της Ιταλίας. Η τρέχουσα πρακτική στο πλαίσιο της οποίας οι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση μετανάστες διασπείρονται σε ολόκληρη την ιταλική επικράτεια, ενώ τα ειδικά καθορισμένα κέντρα μετεγκατάστασης συχνά δεν αξιοποιούνται υποψήφιοι για μετεγκατάσταση απορρίφθηκαν από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης, παραπέμφθηκαν στη διαδικασία του Δουβλίνου ή στην εθνική ελληνική διαδικασία (π.χ., λόγω ανάκλησης της υποβολής από την Ελλάδα για διοικητικούς λόγους, αρνητικού ελέγχου ασφαλείας πριν από την υποβολή από την Ελληνική Αστυνομία, κ.λπ.), ή, ένας εξαιρετικά περιορισμένος αριθμός υποψηφίων απεβίωσε. 6

7 πλήρως επειδή στεγάζουν κυρίως μετανάστες με μη επιλέξιμες ιθαγένειες, δυσχεραίνει την καταγραφή για μετεγκατάσταση και προκαλεί υλικοτεχνικά προβλήματα στα τελευταία στάδια της διαδικασίας μετεγκατάστασης, ιδίως όσον αφορά την εξασφάλιση των κατάλληλων υγειονομικών ελέγχων πριν από την πραγματοποίηση της μεταφοράς. Πρόσφατα, η Ιταλία κατέβαλε προσπάθειες για να συγκεντρώσει τα τελευταία στάδια της διαδικασίας μετεγκατάστασης σε λίγα κέντρα και να μεταφέρει τους αιτούντες μετεγκατάσταση 10 ημέρες πριν από την αναχώρησή τους σε κέντρα υποδοχής στη Ρώμη ή κοντά σε αυτή. Τούτο αποτελεί ευπρόσδεκτο βήμα το οποίο θα πρέπει ωστόσο να συστηματοποιηθεί και να συμπληρωθεί περαιτέρω με μια γενικά πιο συγκεντρωτική υποδοχή για τους αιτούντες μετεγκατάσταση. Για να στηρίξει την προσπάθεια αυτή της Ιταλίας, η Επιτροπή χορήγησε πρόσφατα 15,33 εκατ. EUR ως βοήθεια έκτακτης ανάγκης μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης για την παροχή στέγασης, σίτισης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, καθώς και γλωσσικής και πολιτιστικής διαμεσολάβησης. Το κονδύλιο αυτό θα βοηθήσει επίσης στην ενίσχυση της παροχής πληροφοριών όσον αφορά τη μετεγκατάσταση σε όσους είναι επιλέξιμοι για το πρόγραμμα 8. Ως εκ τούτου, είναι πλέον ζωτικής σημασίας να διασφαλίζεται ότι όλα τα επιλέξιμα άτομα καταγράφονται για μετεγκατάσταση και μετεγκαθίστανται με τρόπο αποτελεσματικό και ταχύ. Η διαδικασία αντιστοίχισης: Τα κράτη μέλη σημειώνουν πρόοδο, αλλά πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες ιδίως όσον αφορά τους ευάλωτους αιτούντες Το εργαλείο αντιστοίχισης της EYYA θα τεθεί σε λειτουργία στις 23 Μαΐου στην Ελλάδα και θα συμβάλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας αντιστοίχισης με επεξεργασία μεγάλου αριθμού περιπτώσεων και τη γρήγορη ταυτοποίηση των αιτούντων που θα μπορούσαν να μετεγκατασταθούν σε συγκεκριμένο κράτος μέλος. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στην προηγούμενη έκθεση, προκειμένου να είναι αποτελεσματικό το εργαλείο αντιστοίχισης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν προτιμήσεις που να είναι επαρκώς ευέλικτες 9. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αυξήσουν τις μηνιαίες δεσμεύσεις τους ώστε να διασφαλιστεί επαρκής αριθμός δεσμεύσεων για τη διαδικασία αντιστοίχισης (στο πλαίσιο της οποίας η Ιταλία και η Ελλάδα προβαίνουν στην αντιστοίχιση μεμονωμένων αιτούντων με συγκεκριμένο κράτος μέλος). Υπό την έννοια αυτή, το Βέλγιο (όπως ανήγγειλε), η Ισπανία και η Κροατία θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις μηνιαίες δεσμεύσεις τους έναντι της Ιταλίας και της Ελλάδας, ενώ η Γερμανία, η Ρουμανία και η 8 9 Έτσι, η συνολική βοήθεια έκτακτης ανάγκης που χορηγήθηκε από την Επιτροπή από το 2015 μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (ΤΕΑ) για τη στήριξη των ιταλικών αρχών, καθώς και των διεθνών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην Ιταλία, ανέρχεται πλέον σε 74,09 εκατ. EUR. Η χρηματοδότηση αυτή έρχεται να προστεθεί στα 592,6 εκατ. EUR που έχουν ήδη χορηγηθεί στην Ιταλία στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων για την περίοδο (347,7 εκατ. EUR από το ΤΑΜΕ και 244,9 εκατ. EUR από το ΤΕΑ). Το εργαλείο λαμβάνει υπόψη ταυτόχρονα τα διαφορετικά κριτήρια αντιστοίχισης (προσόντα και χαρακτηριστικά των αιτούντων, προτεραιότητα σε ευάλωτους αιτούντες, ικανότητα των κρατών μελών να υποδέχονται ευάλωτα άτομα, προτιμήσεις, προθεσμίες). Το εργαλείο δεν θα συμβάλει μόνο στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας αντιστοίχισης αλλά θα διασφαλίσει επίσης τη διαφάνεια της διαδικασίας παρακολουθώντας τα προφίλ των ατόμων που μετεγκαθίστανται, τη δίκαιη κατανομή των ιδιαίτερα ευάλωτων αιτούντων και τον βαθμό στον οποίο χρησιμοποιήθηκαν τα κριτήρια αντιστοίχισης (χαρακτηριστικά και προσόντα που μπορούν να διευκολύνουν την ένταξη). Η EYYA έχει εκπονήσει συγκεκριμένες οδηγίες και ένα ειδικό έντυπο για τις «προτιμήσεις». 7

8 Σλοβακία θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις μηνιαίες δεσμεύσεις τους έναντι της Ελλάδας. Η Γαλλία θα πρέπει να αυξήσει σημαντικά τις δεσμεύσεις της έναντι της Ιταλίας, αναλαμβάνοντάς τες σε μηνιαία βάση, και να διατηρήσει παράλληλα τις τρέχουσες μηνιαίες προσπάθειές της σε σχέση με την Ελλάδα. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφεύγουν να αποκλείουν από τις προτιμήσεις τους ευάλωτους αιτούντες δεδομένου ότι αυτοί πρέπει να μετεγκαθίστανται κατά προτεραιότητα. Υπό την έννοια αυτή, είναι ευπρόσδεκτη η έμφαση που δίνεται από ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Ισπανία, σε ιδιαίτερα ευάλωτους αιτούντες. Επίσης είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργήσουν τα κράτη μέλη ικανότητα υποδοχής ιδιαίτερα ευάλωτων αιτούντων. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να έτοιμα να υποδεχτούν κάθε τύπο μεταναστών (μεγάλες οικογένειες, άνδρες μόνους) και το μερίδιο ευάλωτων αιτούντων που τους αναλογεί, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων και των ατόμων με σοβαρά προβλήματα υγείας. Μείωση του χρόνου απόκρισης από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης Τα κράτη μέλη συνέχισαν να καταβάλλουν προσπάθειες για τη μείωση του συνολικού χρόνου απόκρισης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης. Ωστόσο, εξακολουθούν να παρατηρούνται κάποιες καθυστερήσεις, ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες (Βέλγιο, Γερμανία, Λιθουανία, Ρουμανία, Ισπανία και Ελβετία) όσον αφορά τις εκκρεμούσες απαντήσεις από προηγούμενες δεσμεύσεις (δηλαδή τις απαντήσεις που δίδονται σε περισσότερο από ένα μήνα αντί της περιόδου των 10 εργάσιμων ημερών που προβλέπεται στα πρωτόκολλα μετεγκατάστασης). Συνολικά τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αυξήσουν περαιτέρω την ικανότητά τους να επεξεργάζονται αιτήσεις μετεγκατάστασης και να στέλνουν απαντήσεις εντός του χρονικού πλαισίου των 10 εργάσιμων ημερών που συμφωνήθηκε στα πρωτόκολλα μετεγκατάστασης. Υπέρβαση των λειτουργικών εμποδίων Λαμβανομένων υπόψη των ατόμων στην Ελλάδα και των στην Ιταλία που αναμένουν μεταφορά, οι καθυστερήσεις στις μεταφορές έχουν μειωθεί σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική τροχοπέδη στη διαδικασία μετεγκατάστασης. Τα κράτη μέλη με περιορισμούς στην ικανότητα υποδοχής (Ιρλανδία, Φινλανδία και Πορτογαλία) κατέβαλαν προσπάθειες για την επίλυση των προβλημάτων. Έχει επίσης σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την ποσότητα και την ποιότητα των σεμιναρίων παροχής πληροφοριών και πολιτιστικού προσανατολισμού. Εκτός από τις ορθές πρακτικές που επισημάνθηκαν στην προηγούμενη έκθεση, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει διοργανώσει ειδική εκπαίδευση για τους αξιωματικούς συνδέσμους στην Ελλάδα για τη βελτίωση του τρόπου πραγματοποίησης των σεμιναρίων πολιτιστικού προσανατολισμού. Μετά την επιτυχία αυτής της εκπαίδευσης, ο ΔΟΜ θα την επαναλάβει στην Ιταλία. Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν πλέον υποβάλει στην ΕΥΥΑ το ενημερωτικό υλικό τους και η ΕΥΥΑ το μελετά τώρα με σκοπό να προτείνει ενδεχομένως βελτιώσεις. Η ΕΥΥΑ έχει επίσης ολοκληρώσει ένα νέο ενημερωτικό φυλλάδιο σχετικά με τη μετεγκατάσταση, το οποίο εστιάζει τόσο στα δικαιώματα όσο και στις υποχρεώσεις των αιτούντων. Η ΕΥΥΑ θα χρειαστεί την υποστήριξη των κρατών μελών για να διανείμει το νέο αυτό φυλλάδιο, όχι μόνο στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και στα άλλα κέντρα υποδοχής στην Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά σε ολόκληρη την επικράτεια των κρατών μελών μετεγκατάστασης. Η ΕΥΥΑ 8

9 έχει επίσης ολοκληρώσει το ειδικό βίντεο σχετικά με τη μετεγκατάσταση στην Πορτογαλία το οποίο επικεντρώνεται στους Ερυθραίους 10. Οι επιπρόσθετοι έλεγχοι ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των συνεντεύξεων, που διενεργούν ορισμένα κράτη μέλη μετεγκατάστασης και συνδεδεμένες χώρες (ιδίως η Εσθονία, η Ιρλανδία και η Ελβετία) εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα. Η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν την υποχρέωση να διενεργούν, με τη στήριξη των οργανισμών της ΕΕ, τους αναγκαίους ελέγχους ασφαλείας των αιτούντων μετεγκατάσταση πριν από τη διαβίβαση των αιτήσεων μετεγκατάστασης. Τα κράτη μέλη τα οποία επιθυμούν να προβαίνουν σε επιπρόσθετους ελέγχους ασφαλείας συστηματικά πρέπει να επιδεικνύουν ευελιξία και να επιδιώκουν την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων με την Ελλάδα και την Ιταλία για τη διοργάνωση των ελέγχων αυτών ώστε να μην καθυστερούν τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Οι λύσεις αυτές θα βελτιώσουν επίσης ακόμη περισσότερο την αμοιβαία συνεργασία και θα επιταχύνουν τον ρυθμό των μετεγκαταστάσεων από την Ιταλία και την Ελλάδα προς τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Τυχόν επιπρόσθετοι έλεγχου ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των συνεντεύξεων ασφαλείας, θα πρέπει να διενεργούνται εντός του χρονικού πλαισίου των 10 εργάσιμων ημερών που συμφωνήθηκε στα πρωτόκολλα μετεγκατάστασης Από την άποψη αυτή, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν το παράδειγμα της καλής συνεργασίας μεταξύ των Κάτω Χωρών, της Γαλλίας και της Ελλάδας για να εξασφαλίζεται ότι οι μετεγκαταστάσεις θα μπορούν να πραγματοποιούνται εντός αυτού του χρονικού πλαισίου. Ένα σημαντικό στοιχείο από την άποψη αυτή είναι η διασφάλιση της δημιουργίας, το συντομότερο δυνατό, της κατάλληλης ικανότητας για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων. Επιπλέον, τον Απρίλιο, το 70 % των πτήσεων πραγματοποιήθηκε την τελευταία εβδομάδα του μήνα. Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη έκθεση, είναι επιθυμητή μεγαλύτερη ευελιξία από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης και στενότερος συντονισμός μεταξύ τους, από την αποστολή των αποδοχών έως την οργάνωση των πτήσεων. Η Επιτροπή θα διοργανώσει συνεδρίαση στις 19 Μαΐου στην Αθήνα για να βοηθήσει τον ΔΟΜ και τις ελληνικές αρχές να αντιμετωπίσουν αυτά τα υλικοτεχνικά προβλήματα. 2.3 Μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων: πρόοδος στην Ελλάδα, πρώτα βήματα προόδου στην Ιταλία Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 12ης Απριλίου 2017, σχετικά με την προστασία των παιδιών-μεταναστών 11, η οποία καθορίζει τις δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν επειγόντως ώστε να ενισχυθεί η προστασία των παιδιών-μεταναστών, η Επιτροπή υπενθύμισε ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να εντείνουν τη δέσμευσή τους για μετεγκατάσταση, ειδικά όσον αφορά ασυνόδευτα και χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά. Στην Ελλάδα, έως τη 15η Μαΐου είχαν μετεγκατασταθεί 359 από τους 576 ασυνόδευτους ανηλίκους που είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Μετά την τελευταία έκθεση, περισσότερα κράτη μέλη έχουν προσφέρει θέσεις για τη συγκεκριμένη κατηγορία ευάλωτων αιτούντων. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συνεχίσουν να παρέχουν θέσεις αναλόγως των αναγκών 12 για τη μετεγκατάσταση των καταγραφέντων ανηλίκων που έχουν COM(2017) 211 final. Μολονότι, κατ αρχήν, χρειάζονται μόνον 19 πρόσθετες δεσμεύσεις, η ανάγκη για περαιτέρω δεσμεύσεις μπορεί να αυξηθεί εάν απορριφθούν ορισμένες από τις αιτήσεις που υποβάλλονται σε άλλα κράτη μέλη δυνάμει του κανονισμού του Δουβλίνου για ασυνόδευτους ανηλίκους. 9

10 χωριστεί από τις οικογένειές τους και να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Φινλανδίας επιδεικνύοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία όσον αφορά τη μετεγκατάσταση έγγαμων παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διερευνήσουν τρόπους για τη διευκόλυνση της μετεγκατάστασης έγγαμων ανηλίκων πάντοτε με γνώμονα την αρχή του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού. Σύμφωνα με τις συστάσεις της προηγούμενης έκθεσης, η Γερμανία έχει αρχίσει πλέον να επιδεικνύει μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τα μέσα απόδειξης των δεσμών διευρυμένης οικογένειας, ιδίως σε σχέση με τα παιδιά που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους. Το 2016, αριθμός-ρεκόρ ασυνόδευτων ανηλίκων (το 91,6% των ανηλίκων) έφτασαν στην Ιταλία, μεταξύ των οποίων Ερυθραίοι, 218 Σύριοι, 394 Ιρακινοί και 13 Υεμένιοι (ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση). Έως τις 11 Μαΐου 2017, έφθασαν στην Ιταλία επιπλέον ασυνόδευτοι ανήλικοι, εκ των οποίων 250 περίπου ανήκουν σε ιθαγένεια επιλέξιμη για μετεγκατάσταση. Η πρώτη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ιταλία πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο αναφοράς 13. Δύο ασυνόδευτοι ανήλικοι μετεγκαταστάθηκαν στις Κάτω Χώρες τον Απρίλιο και τον Μάιο, και πολλές άλλες αιτήσεις βρίσκονται υπό εξέταση. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να συνεχιστεί η ενεργός συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων των ιταλικών αρχών, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, καθώς και η υποστήριξη της ομάδας της Επιτροπής στην Ιταλία, της ΕΥΥΑ και του ΔΟΜ. Η Ιταλία θα πρέπει πλέον να αξιοποιήσει την πείρα από αυτές τις πρώτες μετεγκαταστάσεις και να τυποποιήσει τις διαδικασίες ώστε να καταστήσει δυνατή την μετεγκατάσταση όλων των ασυνόδευτων ανηλίκων μέσω, μεταξύ άλλων, της διευκόλυνσης του ταχέως διορισμού επιτρόπων για τους αφικνούμενους ασυνόδευτους ανηλίκου, ώστε να μπορούν να λάβουν βοήθεια για να υποβάλουν ενδεχομένως αίτηση διεθνούς προστασίας, και, ανάλογα με την περίπτωση, να κατευθυνθούν προς τη μετεγκατάσταση. Ο ταχύς διορισμός επιτρόπων και η απόδοση προτεραιότητας στη μετεγκατάσταση έχουν επισημανθεί ως επείγουσες δράσεις στην ανακοίνωση σχετικά με την προστασία των παιδιών-μεταναστών. Η παροχή κατάλληλης ενημέρωσης σχετικά με τη μετεγκατάσταση είναι καθοριστικής σημασίας και η ενημέρωση αυτή θα πρέπει να παρέχεται πάντοτε σε όλους τους ασυνόδευτους ανηλίκους, τόσο στα σημεία αποβίβασης όσο και στα κέντρα υποδοχής. Κατά την εκτίμηση του υπέρτατου συμφέροντος κάθε επιλέξιμου παιδιού, οι επίτροποι θα πρέπει πάντα να λαμβάνουν υπόψη τη δυνατότητα μετεγκατάστασης. Για τη διευκόλυνση των διαδικασιών, όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενες εκθέσεις, η Ιταλία θα πρέπει να εξετάσει τον καθορισμό ενός ή περισσότερων ειδικών εγκαταστάσεων για τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων. Η ΕΥΥΑ μπορεί να βοηθήσει με την παροχή πληροφοριών, την καταχώριση των αιτήσεων και την εκτίμηση του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού. Από την πλευρά τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίζουν τη διάθεση θέσεων για ασυνόδευτους ανηλίκους στις δεσμεύσεις τους και να παρέχουν στις ιταλικές αρχές συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με την υποδοχή που προβλέπεται. 13 Προηγουμένως, ένα παιδί που είχε χωριστεί από την οικογένειά του είχε μετεγκατασταθεί στις Κάτω Χώρες, αλλά ποτέ ασυνόδευτοι ανήλικοι που ταξιδεύουν απολύτως μόνοι τους. 10

11 3 Επανεγκατάσταση Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα 14, τα κράτη μέλη της ΕΕ δέχθηκαν περισσότερους από επανεγκατασταθέντες πρόσφυγες το 2016 μέσω εθνικών και πολυμερών προγραμμάτων. Πρόκειται για σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με τα άτομα που επανεγκαταστάθηκαν το 2015 και τα το Αυτή η αύξηση συμπίπτει με το πρώτο πλήρες έτος εφαρμογής των προγραμμάτων επανεγκατάστασης σε επίπεδο ΕΕ και καταδεικνύει την αξία και τις δυνατότητες της ενίσχυσης της συνεργασίας και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την επανεγκατάσταση. Εξακολουθεί να σημειώνεται πρόοδος στην εφαρμογή των συμπερασμάτων της 20ής Ιουλίου 2015, καθώς πάνω από τα δύο τρίτα των επανεγκαταστάσεων που συμφωνήθηκαν έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Από τις 10 Απριλίου 2016, έχουν επανεγκατασταθεί στο πλαίσιο του προγράμματος 671 άτομα, κυρίως από την Τουρκία, αλλά και από την Ιορδανία και τον Λίβανο. Στις 12 Μαΐου 2017, είχαν επανεγκατασταθεί άτομα σε 21 κράτη επανεγκατάστασης (Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Γαλλία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Αυστρία, Πορτογαλία, Ισπανία, Φινλανδία, Σουηδία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο). Επτά κράτη μέλη (Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιρλανδία, Κάτω Χώρες, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο), καθώς και τρεις συνδεδεμένες χώρες (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Ελβετία) έχουν ήδη τηρήσει τις δεσμεύσεις τους. Παρόλο που περισσότερα κράτη μέλη πραγματοποιούν επανεγκαταστάσεις σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, δέκα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη προβεί σε επανεγκατάσταση στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού 15. Καθίσταται όλο και πιο αμφίβολο εάν τα κράτη μέλη με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των δεσμεύσεών τους και της υλοποίησής τους θα είναι σε θέση να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. Τα περισσότερα κράτη που συμμετέχουν στο πρόγραμμα για την εφαρμογή των συμπερασμάτων της 20ής Ιουλίου 2015 ανέφεραν ότι οι προσπάθειές τους στον τομέα της επανεγκατάστασης αφορούσαν κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, Σύριους που διέμεναν στην Ιορδανία, στον Λίβανο και στην Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται προσπάθειες από κράτη μέλη για επανεγκατάσταση Σύριων από την Τουρκία στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου Από τις 4 Απριλίου 2016 έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία Σύριοι, σύμφωνα με το σκέλος περί επανεγκατάστασης της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Μετά την τελευταία περίοδο αναφοράς, επανεγκαταστάθηκαν Σύριοι στο πλαίσιο του μηχανισμού αυτού και ο εναπομένων αριθμός όλων των δεσμεύσεων ανέρχεται πλέον σε Έως τώρα έχουν πραγματοποιηθεί επανεγκαταστάσεις σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας στην Αυστρία, το Βέλγιο, την Εσθονία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Επιπλέον, η Νορβηγία έχει μέχρι σήμερα επανεγκαταστήσει 521 Σύριους από την Τουρκία, από τις 4 Απριλίου Αυτή η ομάδα κρατών μελών περιλαμβάνει το Λουξεμβούργο, παρά το γεγονός ότι το Λουξεμβούργο έχει ήδη επανεγκαταστήσει Σύριους από την Τουρκία σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και αναμένεται να προβεί επίσης σε επανεγκαταστάσεις βάσει των συμπερασμάτων της 20ής Ιουλίου εντός των προσεχών μηνών. 11

12 Οι επανεγκαταστάσεις στα κράτη μέλη σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας προχωρούν ικανοποιητικά και προετοιμάζονται νέες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων αποστολών στην Τουρκία για τη διενέργεια συνεντεύξεων με υποψηφίους επανεγκατάστασης. Η Αυστρία έχει πλέον αρχίσει την πραγματοποίηση επανεγκαταστάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος, η δε Ρουμανία προετοιμάζει επί του παρόντος τις πρώτες της επανεγκαταστάσεις. Πρόσφατα Κροάτες εμπειρογνώμονες συμμετείχαν ως παρατηρητές στη βελγική αποστολή επαλήθευσης στην Άγκυρα. Τούτο αποτελεί παράδειγμα του είδους της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών επανεγκατάστασης που διαθέτουν ήδη πείρα και εκείνων που δεν έχουν αποκτήσει ακόμη πείρα, το οποίο η Επιτροπή έχει ενθαρρύνει και το οποίο θα πρέπει να βρει και άλλους μιμητές. Υπάρχουν, ωστόσο, κράτη μέλη που έχουν λάβει φακέλους από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ήδη από το καλοκαίρι του 2016, αλλά στη συνέχεια δεν ανέλαβαν δράση (Βουλγαρία και Τσεχική Δημοκρατία). Επιπλέον, υπάρχουν κράτη μέλη που δεν έχουν πραγματοποιήσει επανεγκαταστάσεις ούτε έχουν προβεί σε επαρκείς ενέργειες για επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία (Κύπρος, Δανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ηνωμένο Βασίλειο). Τα εν λόγω κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συμβάλλουν στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Για να στηρίξει την επανεγκατάσταση βάσει της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και να συμβάλει στη συζήτηση των εν εξελίξει επιχειρήσεων, η Αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Άγκυρα συνέχισε τις εβδομαδιαίες συνεδριάσεις με τη Γενική Διεύθυνση Διαχείρισης της Μετανάστευσης (DGMM) της Τουρκίας. Η Αντιπροσωπεία της ΕΕ πραγματοποιεί επίσης συνεδριάσεις σε εβδομαδιαία βάση με τα κράτη μέλη καθώς και με την Ύπατη Αρμοστεία και τον ΔΟΜ για να συζητήσουν την πορεία των επιχειρήσεων, να ελέγξουν την πρόοδο και να εντοπίσουν τα σημεία συμφόρησης. Για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις και να δώσει συνέχεια σε σύσταση που διατυπώθηκε στην προηγούμενη έκθεση, η Αντιπροσωπεία της ΕΕ πρότεινε στα κράτη μέλη μια αναθεωρημένη εκδοχή του εγγράφου ερωτήσεων και απαντήσεων (Ε&A) που χρησιμοποιείται από την Ύπατη Αρμοστεία για να εξασφαλίζεται η σφαιρική ενημέρωση των Σύριων υποψηφίων σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής και τα πολιτιστικά, κοινωνικά και νομικά πρότυπα στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η αναθεωρημένη εκδοχή του εγγράφου αυτού έχει ήδη εγκριθεί από την Ύπατη Αρμοστεία καθώς και από την πλειονότητα των κρατών μελών. Χρειάζεται να δοθεί άμεση συνέχεια στους ακόλουθους τομείς: Τα κράτη μέλη τα οποία δεν έχουν ακόμη προβεί σε επανεγκατάσταση ατόμων στο πλαίσιο των εν εξελίξει προγραμμάτων σε επίπεδο ΕΕ (Βουλγαρία, Κύπρος, Ελλάδα, Κροατία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία) καθώς και εκείνα που δεν έχουν σημειώσει καμία πρόοδο και απέχουν ακόμη πολύ από την υλοποίηση των στόχων τους (Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Πορτογαλία), θα πρέπει να εντείνουν άμεσα τις προσπάθειές τους ώστε να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους δυνάμει των συμπερασμάτων της 20ής Ιουλίου Η Βουλγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία, που έχουν λάβει φακέλους από την Ύπατη Αρμοστεία στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας ήδη από το καλοκαίρι του 2016, θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία επανεγκατάστασης από την Τουρκία όσο το δυνατόν συντομότερα. Κατά την επικαιροποίηση από τα κράτη μέλη του αναθεωρημένου εγγράφου ερωτήσεων και απαντήσεων (Ε&A) που χρησιμοποιείται από την Ύπατη Αρμοστεία, 12

13 θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω η παροχή πληροφοριών σχετικά με τις χώρες επανεγκατάστασης σε Σύριους υποψηφίους, δυνάμει της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, ώστε οι υποψήφιοι να μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένη απόφαση με αποτέλεσμα τη μείωση των διαρροών σε μεταγενέστερα στάδια της διαδικασίας επανεγκατάστασης. 4 Μελλοντική πορεία Οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων έχουν αναγνωρίσει επανειλημμένα την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί η μεταναστευτική κατάσταση στην Ευρώπη και έχουν ζητήσει να αναληφθεί περαιτέρω δράση για την επιτάχυνση της εφαρμογής του προγράμματος μετεγκατάστασης ως βασική έκφραση αλληλεγγύης και δίκαιης κατανομής ευθυνών προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Οι μηνιαίοι στόχοι που τέθηκαν για τουλάχιστον μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα και τουλάχιστον μετεγκαταστάσεις από την Ιταλία είναι σήμερα κατά μεγαλύτερο βαθμό εφικτοί δεδομένης της προόδου που σημειώνεται. Με βάση τα υφιστάμενα αριθμητικά στοιχεία για την Ελλάδα και την Ιταλία, είναι δυνατό και εφικτό να έχει ολοκληρωθεί έως τον Σεπτέμβριο του 2017 η μετεγκατάσταση όλων των ατόμων που αναμένεται να είναι επιλέξιμα. Αυτός θα πρέπει να είναι ο κοινός μας στόχος, στην επίτευξη του οποίου θα πρέπει να συμβάλουν όλα τα κράτη μέλη δίκαια και αναλογικά. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, επομένως, να καταβάλουν επιπλέον προσπάθειες και να επιδείξουν ευελιξία όπως αναφέρεται στην παρούσα και την προηγούμενη έκθεση ώστε να επιτύχουν τον στόχο αυτό και να εξασφαλίσουν την αύξηση του ρυθμού των μετεγκαταστάσεων πριν από την επόμενη έκθεση του Ιουνίου Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συνεχίσει να βοηθά τα κράτη μέλη στον συντονισμό των εν λόγω εντατικοποιημένων προσπαθειών. Τα περισσότερα κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν θετικά στις προτροπές της Επιτροπής και της μαλτέζικης Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ενίσχυση των προσπαθειών τους. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη, κατά παράβαση των νομικών τους υποχρεώσεων, δεν έχουν προβεί σε καμία μετεγκατάσταση ή έχουν πραγματοποιήσει πολύ λίγες. Καθώς πλησιάζει η προθεσμία του Σεπτεμβρίου 2017, τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν περιορισμένα χρονικά περιθώρια για να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους και να συμβάλουν με τρόπο δίκαιο και αναλογικό 16. Άλλα κράτη μέλη έχουν δείξει ότι είναι δυνατή και εφικτή η μετεγκατάσταση μεγάλων αριθμών ατόμων σε σύντομο χρονικό διάστημα, εφόσον βέβαια υπάρχει η βούληση και αναληφθεί αποφασιστική δράση προς τον σκοπό αυτό. Η Επιτροπή παροτρύνει επομένως τα κράτη μέλη που δεν έχουν προβεί σε καμία μετεγκατάσταση ή δεν έχουν αναλάβει δέσμευση για την Ιταλία και την Ελλάδα επί σχεδόν ένα χρόνο, να αρχίσουν να πραγματοποιούν μετεγκαταστάσεις αμέσως, και δη εντός ενός μηνός. Εάν δεν αναληφθεί δράση, η Επιτροπή θα προσδιορίσει στην επόμενη έκθεσή της του Ιουνίου 2017 τη θέση της όσον αφορά τη χρήση των εξουσιών που της ανατίθενται από τις Συνθήκες, και ιδίως σχετικά με την κίνηση διαδικασιών επί παραβάσει. Παράλληλα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν τις δεσμεύσεις τους για 16 Όπως εξηγείται στη δέκατη και την ενδέκατη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου, οι νομικές υποχρεώσεις των κρατών μελών δεν σταματούν μετά τον Σεπτέμβριο του Ως εκ τούτου, η διαδικασία μετεγκατάστασης που προβλέπεται στις εν λόγω αποφάσεις πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται από τα κράτη μέλη για τους επιλέξιμους αιτούντες εντός εύλογου χρονικού πλαισίου και μετά το συγκεκριμένο χρονικό σημείο. 13

14 επανεγκαταστάσεις ιδίως όσα δεν έχουν ακόμη προβεί σε καμία επανεγκατάσταση, καθώς και όσα εξακολουθούν να υπολείπονται κατά πολύ του στόχου τους θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους. 14