Τεύχος / Issue

Transcript

1 Τεύχος / Issue

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ CONTENTS Μήνυµα του CEO Message from the CEO Πράσινα Επιτεύγματα: Green Highlights: Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Environmental Management System Θόρυβος Noise Ατµόσφαιρα Atmosphere Νερό Water Aπορρίµµατα Waste Βιοποικιλότητα Biodiversity Kοινωνική Δέσμευση Community Engagement Στατιστικά Στοιχεία Statistics

3 Μήνυμα του CEO Με ιδιαίτερη χαρά προλογίζω τη 18 η έκδοση του ενημερωτικού περιοδικού της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος «Φροντίδα για το Περιβάλλον», που συνοψίζει τις περιβαλλοντικές δράσεις της Εταιρείας μας που συνδέονται με τη λειτουργία του αεροδρομίου κατά τη διάρκεια του 2015 και επιπρόσθετα με αφορμή τη συμπλήρωση των 15 χρόνων λειτουργίας μας, τα «Πράσινα» Επιτεύγματα μας για την περίοδο Το 2015 υπήρξε μια χρονιά επίτευξης σημαντικών αποτελεσμάτων για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) που κατέγραψε την καλύτερη επίδοσή του από πλευράς επιβατικής κίνησης. Σε υλοποίηση της Περιβαλλοντικής μας Πολιτικής και πιστοί στην Περιβαλλοντική Δέσμευσή μας, ο ΔΑΑ συνεχίζει να αντιμετωπίζει υπεύθυνα και αποτελεσματικά τα περιβαλλοντικά θέματα και να στοχεύει στη βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσής του, προλαμβάνοντας ή ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη λειτουργία του αεροδρομίου. Η αναγνώριση της περιβαλλοντικής επίδοσης του ΔΑΑ συνεχίστηκε και το 2015 με πολλαπλές διακρίσεις και βραβεία από φορείς και οργανισμούς για τη Διαχείριση Απορριμμάτων και την Ανακύκλωση, τη Μείωση των Εκπομπών CO 2, καθώς και τη συνολική προσφορά του στην Προστασία του Περιβάλλοντος και την Αειφόρο Ανάπτυξη. Το 2015 στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή ολοκληρώθηκαν επιτυχώς πέντε σημαντικές δράσεις με σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ με την ίδια ένταση προγραμματίζεται η υλοποίηση αντίστοιχων πρωτοβουλιών για περαιτέρω μείωση εκπομπών αέριων ρύπων για το 2016, εστιάζοντας κυρίως στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Το Εταιρικό Σχέδιο Κοινωνικής Δέσμευσης για το 2015 εστίασε κυρίως στις ευαίσθητες ενότητες της εκπαίδευσης και της κοινωνικής αρωγής, ενώ υποστηρίχθηκαν δραστηριότητες που προβάλλουν τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την προστασία του περιβάλλοντος στις κοινότητες που γειτνιάζουν με το αεροδρόμιο. Σας καλωσορίζω λοιπόν στο νέο απολογιστικό τεύχος «Φροντίδα για το Περιβάλλον» του έτους Γιάννης Ν. Παράσχης Η συστηματική παρακολούθηση όλων των περιβαλλοντικών παραμέτρων εφαρμόζεται αδιάλειπτα μέσω προγραμμάτων/ δράσεων στα οποία έχει άμεση εμπλοκή και η αεροδρομιακή κοινότητα, ενώ με δράσεις όπως η Ώρα της Γης, το Airport Carbon Accreditation, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, κ.α., επιχειρούμε έμπρακτα την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. 3

4 Message from the CEO It gives me great pleasure to introduce to you the 18 th edition of the informative publication of our Environmental Services Department Care for the Environment, which summarizes our Company s actions for all environmental aspects related to airport operations during In addition, in honour of completing our 15 th year of operation, we present you the Green Highlights from 2001 to was a year of significant achievement for Athens International Airport (AIA) recording its best performance ever in terms of passenger traffic. Further to its Environmental Policy and Environmental Commitment, AIA manages environmental issues associated with the operation of the airport responsibly and effectively while aiming to continuously improve its environmental performance by preventing and/or minimizing the environmental impact arising from the operation of the airport. External recognition for AIA s environmental performance continued in 2015 in a number of areas with multiple distinctions Five important projects were completed in 2015 in the context of our Climate Change Corporate Action Plan, while other emission reduction initiatives will continue in 2016, focussing mainly on reducing electricity consumption. Οur 2015 Corporate Community Engagement Plan remained focused on the sensitive areas of education and social aid, while also supporting activities that promote culture, athletics and environmental protection in the local communities neighboring the airport. Thus, I welcome you to the 2015 issue of Care for the Environment. Dr Yiannis N. Paraschis and awards regarding Waste Management and Recycling, CO 2 Emission Reductions, as well as for its general approach to Environmental Protection and Sustainable Development. Systematic monitoring of all environmental aspects is implemented via programs/activities with the active participation of the entire airport community, as well as environmental awareness actions such as Earth Hour, Airport Carbon Accreditation, World Environment Day, etc. 4

5 ΠΡΑΣΙΝΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ: / GREEN HIGHLIGHTS: Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης πιστοποιημένο σύμφωνα με το πρότυπο EN ISO από το 2000 / Environmental Management System certified according to EN ISO since 2000 Λειτουργία Μουσείου στον Κεντρικό Αεροσταθμό / Operation of Airport Museum in Main Terminal Building Εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου παρακολούθησης θορύβου στις τοπικές κοινωνίες από το 2000 / Installation and operation of Noise Monitoring Network in the neighbouring communities since 2000 Μελέτες Θορύβου Αεροσκαφών (2006 και 2011) σε συνεργασία με τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Μεταφορών / Aircraft Noise Studies (2006 and 2011) in collaboration with Ministries of Environment and Transport Εκτεταμένο δίκτυο για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και των μετεωρολογικών παραμέτρων εντός και εκτός του αεροδρομίου / Extensive array of equipment to monitor air quality and meteorological parameters both inside and outside the airport fence Eφαρμογή Εταιρικού Σχεδίου για την Κλιματική Αλλαγή από το 2008 / Implementation of a Climate Change Corporate Action Plan in effect since 2008 Αναβάθμιση της πιστοποίησης στο εθελοντικό πρόγραμμα Airport Carbon Accreditation από το πρώτο στάδιο (Χαρτογράφηση) το 2009, στο δεύτερο στάδιο (Μείωση) το 2010 και από το 2014 στο τρίτο στάδιο (Βελτιστοποίηση) / Upgrade accreditation in the voluntary programme Airport Carbon Accreditation from Level 1 (Mapping) in 2009 to Level 2 (Reduction) in 2010 and finally to Level 3 (Optimisation) since 2014 Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 42% μεταξύ 2005 και 2015 που αντιστοιχεί σε μείωση εκπομπών κατά 28 χιλιάδες τόνους CO 2 / Reduction of CO 2 emissions by 42%, which corresponds to reducing emissions by over 28 thousand tonnes of CO 2 between 2005 and 2015 Αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης από 3% το 2001 στο 52% το 2015 / Increase in recycling rate from 3% in 2001 to 52% in 2015 Ομάδα Παρακολούθησης Πανίδας αποτελούμενη από ειδικούς επιστήμονες / Wildlife Control Team composed of specialized scientists Κατασκευή 6 πάρκων στις τοπικές κοινωνίες που καλύπτουν 84 στρέμματα / Construction of 6 urban green areas in local communities covering a total area of 84,000 square meters Σχέδιο Κοινωνικής Δέσμευσης που καλύπτει κοινωνικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, περιβαλλοντικές και αθλητικές δραστηριότητες / Community Engagement Plan covering social, cultural, educational, environmental and athletic activities Πρόγραμμα ανάδειξης και προστασίας του Υγροτόπου Βραυρώνας που περιλαμβάνει εθελοντικές ενέργειες καθαρισμού, δημιουργία μονοπατιών, δημιουργία μονοπατιού για άτομα με προβλήματα όρασης, πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και άλλες ενέργειες / Programme for the preservation and protection of Vravrona wetlands including volunteer cleanup efforts, path construction, construction of walkway for visually impaired persons, environmental education programme and other initiatives Κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 8,05MWp το 2011, τότε τη μεγαλύτερη ενιαία εγκατάσταση σε αεροδρόμιο παγκοσμίως. το πάρκο καλύπτει επιφάνεια τ.μ., αποτελείται από πλαίσια (panels), παράγει ηλεκτρική ενέργεια που καλύπτει το 10% των αναγκών της αεροπορικής κοινότητας και μειώνει τις εκπομπές CO 2 κατά περίπου τόνους ετησίως / Construction of an 8.05 MWp photovoltaic park in 2011, the largest unified facility at an airport worldwide at the time, the park covers an area of 160,000 m 2, is comprised of 28,740 panels, generates enough electricity to cover 10% of the entire airport community's needs and avoids the emission of approximately 11,000 tonnes of CO 2 annually Κατασκευή και λειτουργία Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων και Μονάδας Επεξεργασίας Βιομηχανικών Αποβλήτων και χρήση της επεξεργασμένης εκροής για άρδευση των μη προσβάσιμων από κοινό χώρων πρασίνου / Construction and operation of a Sewage Treatment Plant and Industrial Wastewater Treatment Plant and use of the treated effluent to irrigate non-public green areas at the airport 5

6 Ο ΔΑΑ έχει αναγνωριστεί πολλαπλώς για την περιβαλλοντική του επίδοση και τις δράσεις του. Συγκεκριμένα έλαβε τις εξής σημαντικές διακρίσεις/βραβεία: / AIA has received multiple important distinctions and awards for its environmental performance and activities. Specifically, AIA has received the following: Βραβεία GreenLight και GreenBuilding από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις πρωτοβουλίες του ΔΑΑ να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας / GreenLight and GreenBuilding Partner Awards from the European Commission in recognition of AIA's efforts to reduce energy consumption Βράβευση του ΔΑΑ με το Eco-Innovation Award από το Συμβούλιο Αεροδρομίων της Ευρώπης (Airports Council International - Europe) το 2013, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο τα «πράσινα» διαπιστευτήριά μας / AIA received the "Eco- Innovation Award" from Airports Council International Europe in 2013, further enriching its "green" credentials Ο ΔΑΑ έλαβε δύο σημαντικές διακρίσεις στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον 2014 κατακτώντας την κορυφαία θέση στην κατηγορία «Οργάνωση και Διοίκηση», αναγνώριση που πιστοποιεί τις βέλτιστες οικολογικές πρακτικές που υιοθετεί η εταιρεία, ενώ παράλληλα τιμήθηκε και µε ένα ειδικό Βραβείο «Βιοποικιλότητας», σε αναγνώριση των πρωτοβουλιών για την προστασία της βιοποικιλότητας σε οικοσυστήματα της περιοχής των Μεσογείων, όπου βρίσκεται το αεροδρόμιο / AIA received two important distinctions at the 2014 European Business Awards for the Environment and placed first in the "Management" category in recognition of the environmental best practices it has adopted and was also honoured with a "Biodiversity" Award for its initiatives aimed at protecting ecosystems in the Mesogeia area, where the airport is located. Χρυσό Βραβείο στα 2015 Facility Management Awards για την Προστασία του Περιβάλλοντος & Αειφόρο Ανάπτυξη για τις βέλτιστες πρακτικές στη διαχείριση εγκαταστάσεων / Gold Award at the 2015 Facilities Management Awards for Environmental Protection & Sustainable Development in the category of Impact on Sustainability Ασημένιο Βραβείο στα 2015 Energy Mastering Awards για τις δράσεις μείωσης των εκπομπών CO 2 / Silver Award at the 2015 Energy Mastering Awards for AIA s actions to reduce its CO 2 emissions Χρυσό Βραβείο στα 2015 Waste & Recycling Awards για τις πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και την προώθηση της ανακύκλωσης στο Αεροδρόμιο / Gold Award at the 2015 Waste & Recycling Awards for AIA s waste management practices and efforts to promote recycling at the Airport Βραβείο Άριστης Επίδοσης στα 2015 Transport & Logistics Awards στην κατηγορία Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & Sustainability αναγνωρίζοντας την ηγετική δράση του ΔΑΑ στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος / The "Excellent Performance" Award at the 2015 Transport & Logistics Awards in the Corporate Social Responsibility & Sustainability category recognizing AIA's leadership in the environmental protection 6

7 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ / ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM 7

8 To 2015, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) αναγνωρίστηκε πολλαπλώς για την περιβαλλοντική του επίδοση και τις δράσεις του. Συγκεκριμένα έλαβε σημαντικές διακρίσεις/βραβεία στα ακόλουθα: 1. Βραβείο Άριστης Επίδοσης στα 2015 Transport & Logistics Awards στην κατηγορία Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & Sustainability αναγνωρίζοντας την ηγετική δράση του ΔΑΑ στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος. 2. Χρυσό Βραβείο στα 2015 Facility Management Awards για την Προστασία του Περιβάλλοντος & Αειφόρο Ανάπτυξη για τις βέλτιστες πρακτικές στη διαχείριση εγκαταστάσεων. 3. Ασημένιο Βραβείο στα 2015 Energy Mastering Awards για τις δράσεις μείωσης των εκπομπών CO Χρυσό Βραβείο στα 2015 Waste & Recycling Awards για τις πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων και την προώθηση της ανακύκλωσης στο Αεροδρόμιο. Η προστασία του περιβάλλοντος παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για το ΔΑΑ και ολόκληρη την αεροδρομιακή κοινότητα. Η συνεργασία μας με τα Τρίτα Μέρη που λειτουργούν στο αεροδρόμιο είναι συνεχής καθώς και η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους. Για το σκοπό αυτό, διοργανώσαμε με επιτυχία την 6 η Ετήσια Περιβαλλοντική Ημερίδα για τα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου στην οποία έλαβαν μέρος 48 αντιπρόσωποι από 34 επιχειρήσεις. Στη φετινή διοργάνωση δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη νέα νομοθεσία για τα αέρια θερμοκηπίου καθώς επίσης και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης της Ελλάδας προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές από την αεροπορία με παρουσιάσεις από το ΔΑΑ, τα Τρίτα Μέρη, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, την ΥΠΑ αλλά και εκπροσώπου από την τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ. Εφαρμόζουμε Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ), το οποίο έχει πιστοποιηθεί σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΝ ISO 14001:2004. Το Δεκέμβριο του 2015, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η επαναπιστοποίηση του ΣΠΔ από ανεξάρτητο εξωτερικό φορέα πιστοποίησης. Η πιστοποίηση παραμένει σε ισχύ έως τις 15/09/2018. Στο πλαίσιο του Συστήματος, εκπονούμε κάθε χρόνο Περιβαλλοντικό Σχέδιο που περιγράφει αναλυτικά τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζουμε και στοχεύουν στην υπεύθυνη και αποτελεσματική διαχείριση όλων των περιβαλλοντικών προκλήσεων. In 2015 Athens International Airport (AIA) received a number of important distinctions and awards for its environmental performance and activities. Specifically, AIA received the following: 1. The "Excellent Performance" Award at the 2015 Transport & Logistics Awards in the Corporate Social Responsibility & Sustainability category recognizing AIA's leadership in the environmental protection. 2. The Gold Award at the 2015 Facilities Management Awards for Environmental Protection & Sustainable Development in the category of Impact on Sustainability. 3. The Silver Award at the 2015 Energy Mastering Awards for AIA s actions to reduce its CO 2 emissions. 4. The Gold Award at the 2015 Waste & Recycling Awards for AIA s waste management practices and efforts to promote recycling at the Airport. Environmental protection remains a top priority for AIA and the entire airport community. We continue to cooperate with and monitor the activities of the Third Parties operating at the airport. To this end, we successfully organized the 6 th Annual Environmental Workshop for AIA s Third Parties with the participation of 48 delegates from 34 companies. This year's Workshop focused on legal requirements arising from new greenhouse gas legislation as well as Greece's National Action Plan to reduce emissions from aviation. Presentations were delivered by AIA, Third Parties, the Ministry of Environment & Energy, HCAA as well as a representative from the cement industry TITAN. We have established an Environmental Management System (EMS), which is certified according to the international standard ΕΝ ISO 14001:2004. In December 2015, the recertification audit was successfully conducted by an independent external Body. Our certification remains valid until 15/09/2018. In the context of our EMS, we annually compile and implement an Environmental Plan consisting of comprehensive environmental programmes aiming to responsibly and effectively manage all environmental challenges. 8

9 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2015 Απολογισμός Δράσεων ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση σε Θέματα Κλιματικής Αλλαγής στα Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Ανάληψη τουλάχιστον 15 πρωτοβουλιών σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ που αφορούν σε θέματα κλιματικής αλλαγής, στην κατασκευή αποτυπώματος άνθρακα και στο πρόγραμμα Airport Carbon Accreditation ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ Έλεγχος και Bαθμονόμηση των Σταθμών Παρακολούθησης Θορύβου του Συστήματος NOMOS Σύγκριση των Aναλυτών Σωματιδίων του Δικτύου Παρακολούθησης Ποιότητας Αέρα (ΔΠΠΑ) με τη Mέθοδο Aναφοράς Σχέδιο Διαχείρισης Άνθρακα και Στόχος Μείωσης Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση των Τοπικών Κοινωνιών σε Θέματα Νερού Παρακολούθηση Ποιότητας Εισροής του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) σε Συγκεκριμένα Τμήματα του Αποχετευτικού Δικτύου Έλεγχος και βαθμονόμηση των Σταθμών Παρακολούθησης Θορύβου σύμφωνα με το πρότυπο IEC Εκτίμηση της αβεβαιότητας των αναλυτών σωματιδίων (PM 10 και PM 2.5 ) του ΔΠΠΑ Επέκταση της συμμετοχής του ΔΑΑ στο δεύτερο στάδιο (Μείωση) του Airport Carbon Accreditation μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής ενός πολυετούς σχεδίου για τη διαχείριση των εκπομπών άνθρακα με ένα συγκεκριμένο στόχο μείωσης Πραγματοποίηση παρουσιάσεων σε μαθητές των τοπικών σχολείων και δημιουργία ενημερωτικού φυλλαδίου σχετικά με το νερό σε συνεργασία με ΜΚΟ Πραγματοποίηση αναλύσεων σε αστικά λύματα σε κρίσιμα αντλιοστάσια ακαθάρτων 2015 ENVIRONMENTAL PLAN Performance Report ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ PROGRAMME TITLE TARGET RESULT Environmental Awareness regarding Climate Change for AIA s Third Parties Testing & Calibration of the Noise Monitoring Terminals (NMTs) of NOMOS System Comparison of Continuous Ambient Particulate Monitors of the Air Quality Monitoring Network (AQMN) to the Reference Method Carbon Management Plan and Reduction Target Environmental Awareness to Local Communities on Water Issues Sewage Treatment Plant (STP) Inflow Quality Monitoring at Specific Parts of AIA s Sewage System Perform at least 15 stakeholder engagement initiatives with AIA s Third Parties regarding climate change, Airport Carbon Accreditation and the construction of carbon footprints Testing and calibration of all NMTs according to IEC Assess the uncertainty of the AQMN's Continuous Ambient Particulate Monitors (PM 10 and PM 2.5 ) Extend AIA's participation in Airport Carbon Accreditation to Level 2 (Reduction) through the development and implementation of a multi-year carbon management plan with a specific emission reduction target Deliver presentations to local school students and prepare a leaflet on water issues in cooperation with NGO Perform wastewater analyses at critical Sewage Lifting Stations (SLSTs) ACHIEVED ACHIEVED ACHIEVED ACHIEVED ACHIEVED ACHIEVED 9

10 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟNΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2016 Αντικειμενικοί Στόχοι ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Ανακύκλωση στο Χώρο του Αεροδρομίου Επίτευξη ποσοστού ανακύκλωσης 60% στο χώρο του αεροδρομίου μέχρι το έτος 2016 Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση στα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου IIΙ ( ) Ενημέρωση των Μεγάλων Αεροπορικών Εταιρειών για τα Αποτελέσματα των Διαδικασιών Μείωσης Θορύβου (ΔΜΘ) Έλεγχος και Επικύρωση του Προγράμματος Υπολογισμού Χαρτογράφησης Θορύβου στα Όρια του Αεροδρομίου Επαλήθευση των μετρήσεων ΒΤΧ από το σύστημα DOAS Πραγματοποίηση 16 παρουσιάσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Δημιουργία δίαυλου επικοινωνίας με τις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες σχετικά με τις ΔΜΘ, τα πρόσφατα μέτρα για μείωση επιπτώσεων αεροπορικού θορύβου και τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών Σύγκριση των αποτελεσμάτων του προγράμματος υπολογισμού χαρτογράφησης θορύβου με πραγματικές μετρήσεις θορύβου του κινητού σταθμού μετρήσεων του ΔΑΑ στα όρια των διαδρόμων από/προσγείωσης Λήψη παράλληλων δειγμάτων με την πρότυπη μέθοδο και με το σύστημα DOAS για τουλάχιστον 12 συνεχόμενους μήνες PROGRAMME TITLE 2016 Environmental Plan Objectives TARGET Recycling on Airport Site Achieve a recycling rate of 60% on the airport site by 2016 Environmental Awareness for Third Parties III ( ) Engage Major Airlines on the Issue of Noise Abatement Testing and Validation of the Noise Model in the Vicinity of the Airport Validation of DOAS BTX measurements Conduct at least 16 environmental awareness presentations to AIA s Third Parties Establish lines of communication with airlines to discuss NAPs, latest measures to reduce the impact of aircraft noise and the results of these interventions Compare noise model results against actual measurements with AIA s mobile Noise Monitoring Terminal at all runway thresholds Obtain at least 12 monthly parallel BTX samples with reference method and DOAS 10

11 ΘΟΡΥΒΟΣ / NOISE 11

12 Ο θόρυβος είναι ένα από τα βασικά περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με τη λειτουργία ενός αεροδρομίου, και η εταιρεία μας το αντιμετωπίζει με την ανάλογη σοβαρότητα λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα. Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου (ΔΜΘ) Για να μειωθούν οι στάθμες θορύβου στις κατοικημένες περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο, έχουν σχεδιαστεί και εφαρμόζονται Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου. Noise is one of the main environmental issues associated with the operation of an airport, and our company addresses it responsibly by taking measures to limit its impact. Noise Abatement Procedures (NAP) Noise Abatement Procedures have been created to reduce noise levels in the residential areas around the airport and along the flight paths. Αποτελέσματα της Επιλεκτικής Χρήσης Διαδρόμων για το 2015: Ποσοστό απογειώσεων από το διάδρομο 03R (23:00 έως 07:00): 5% Ποσοστό προσγειώσεων στο διάδρομο 21L (23:00 έως 07:00): 10% Ποσοστό απογειώσεων από το διάδρομο 03R (15:00 έως 18:00): 2% Ποσοστό προσγειώσεων στο διάδρομο 21L (15:00 έως 18:00): 5% Results of the Preferential Runway Use System for 2015: Percentage of take-offs from runway 03R (23:00 to 07:00): 5% Percentage of landings on runway 21L (23:00 to 07:00): 10% Percentage of take-offs from runway 03R (15:00 to 18:00): 2% Percentage of landings on runway 21L (15:00 to 18:00): 5% Οι Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα: Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας (23:00-07:00). Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται και κατά τις απογευματινές ώρες (15:00-18:00) σύμφωνα με την έκδοση σχετικής οδηγίας ΝΟΤΑΜ. Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για τους παρακάτω τύπους οριακά συμμορφούμενων αεροσκαφών κεφαλαίου 3: The revised Noise Abatement Procedures (NAPs) include the following measures: Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings during the night (23:00-07:00). These measures are also implemented during the afternoon hours (15:00-18:00) in accordance with the relevant NOTAM. Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings on a 24-hour basis for the following marginally compliant Chapter 3 aircraft types: 12

13 Antonov An-124 Boeing B McDonell Douglas DC-8 Ilyushin 62 Tupolev TU-134A BAC /400 Boeing B /300 McDonell Douglas DC-9 Ilyushin 76/ IL78-82 Tupolev TU-154M Boeing B707 British Aerospace BAE- McDonell Douglas Ilyushin 96 Yakovlev YAK-40 Boeing B DC-10 Lockheed TriStar L1011 Yakovlev YAK-42 Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για στρατιωτικά αεροσκάφη. Τα στρατιωτικά αεροσκάφη αντίστοιχου τύπου με πολιτικά αεροσκάφη, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην παραπάνω λίστα, εξαιρούνται από τον περιορισμό. Εκτός από λόγους ασφαλείας, όλα τα turbo-prop και jet αεροσκάφη που αναχωρούν από τον 03L και 03R δεν πρέπει να μειώνουν την ώση απογείωσης έως ότου επιτευχθεί ένα ελάχιστο υψόμετρο ποδιών και δεν πρέπει να επιταχύνουν παραπάνω από την αρχική ταχύτητα ανόδου (v2+10) ή να αλλάζουν την καμπυλότητα των πτερυγίων (flap-slat) μέχρι το ελάχιστο ύψος ποδιών. Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings on a 24-hour basis for military aircrafts. Military aircrafts of types equivalent to civil aircrafts, not included in the above list, are exempted from this restriction. Unless necessary for safety reasons, all turbo-prop and jet aircraft departing from 03L and 03R shall not reduce takeoff thrust until a minimum altitude of 1,800 feet has been reached and shall not accelerate above initial climb speed (v2+10) or change take off flap and slat configuration until a minimum altitude of 3,300 feet. Στάθµη Θορύβου Αεροσκαφών ανά Σταθµό για το 2015 Aircraft Noise Level per NMT for db(a) NMT 2 NMT 3 NMT 4 NMT 5 NMT 6 NMT 7 NMT 8 NMT 9 NMT 10 Lden (A/C) db (A) Lnight (A/C) db (A) Lden (KYA / ) Lnight (KYA / ) Σηµείωση: Στο γράφηµα παρουσιάζεται η στάθµη θορύβου που οφείλεται µόνο στις κινήσεις των αεροσκαφών και όχι στο συνολικό θόρυβο που καταγράφεται. Note: The noise levels presented in the chart are attributed only to aircraft movements and are not total noise levels. Τέλος, από το 2013 εφαρμόζεται κατά προτίμηση από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) η διαδικασία της ευθείας πορείας αναχώρησης από το διάδρομο 03R, η οποία συμβάλει στην περαιτέρω μείωση της στάθμης θορύβου στην ευρύτερη περιοχή της Αρτέμιδος. Since 2013, the Hellenic Civil Aviation Authority s (HCAA s) preferred departure procedure from runway 03R is a straight line departure which contributes to further reduction of noise levels in the region of Artemis. 13

14 Τηλεφωνικές Κλήσεις στη Γραµµή Σας Ακούµε ανά Περιοχή για το 2015 Τelephone Calls to the We Listen Line per Area during 2015 Άρτεµις / Artemis (81%) Κορωπί / Koropi (2%) Αγ. Κυριακή / Ag. Kiriaki (2%) Ραφήνα / Rafina (5%) Άλλες περιοχές / Other Areas (10%) Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου Έχουμε εγκαταστήσει Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου (NOise MOnitoring System NOMOS) για τη συνεχή παρακολούθηση των επιπέδων θορύβου. Το σύστημα αυτό είναι συνδεδεμένο με το ραντάρ της ΥΠΑ ώστε να πραγματοποιείται συσχετισμός των επιπέδων θορύβου με συγκεκριμένες κινήσεις αεροσκαφών με βάση το ίχνος πτήσης των αεροσκαφών. Το NOMOS περιλαμβάνει δέκα (10) σταθερούς και έναν κινητό σταθμό παρακολούθησης θορύβου, που έχουν εγκατασταθεί σε κατοικημένες περιοχές κατά μήκος της πορείας των αεροσκαφών. Σχέσεις με την Τοπική Κοινωνία Έχουμε δημιουργήσει την ειδική τηλεφωνική γραμμή «Σας Ακούμε» ( ) για ερωτήσεις σχετικά με το θόρυβο και, εάν απαιτηθεί, καταγραφή παραπόνων. Στοιχεία από το NOMOS είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα της εταιρείας ( ενώ υπάρχει και η δυνατότητα λήψης παραπόνων θορύβου. Τέλος, κατά το 2015 ελήφθησαν 41 παράπονα. Noise Monitoring System We have installed a NOise MOnitoring System (NOMOS) for the continuous monitoring of noise levels. The system is connected with HCAA s radar so that correlations between measured noise levels and aircraft movements can be established based on the actual flight track information. The Noise Monitoring System comprises one (1) mobile and ten (10) permanent Noise Monitoring Terminals (ΝΜΤs) installed in residential areas along the flight paths. Relations with the Local Communities Concerned citizens may call the We Listen telephone line ( ) on a 24-hour basis in order to request information on noise issues and, if necessary, register their complaints. Data from AIA's Noise Monitoring System is available on its website ( in Greek only) as well as a form to register complaints. During 2015, a total of 41 complaints were received. 14

15 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ / ATMOSPHERE 15

16 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ Η Εταιρεία Αεροδρομίου, αναγνωρίζοντας τη σημασία της διατήρησης της καλής ποιότητας του αέρα, αντιμετωπίζει το θέμα καταγράφοντας τις εκπομπές ρύπων από τις σχετικές πηγές, παρακολουθώντας τις συγκεντρώσεις ρύπων και τις μετεωρολογικές παραμέτρους στο αεροδρόμιο και την ευρύτερη περιοχή και αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τη μείωση των εκπομπών. Καταγραφή Εκπομπών Υπολογίζουμε τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx), υδρογονανθράκων (HCs) και μονοξειδίου του άνθρακα (CO) στο χώρο του αεροδρομίου, που περιλαμβάνει τις εκπομπές των αεροσκαφών (Κύκλος Προσγείωσης Απογείωσης), εκπομπές λόγω της εξυπηρέτησης των αεροσκαφών, εκπομπές από την οδική κυκλοφορία στο οδικό δίκτυο του αεροδρομίου καθώς και στις μη προσβάσιμες στο κοινό περιοχές και εκπομπές από άλλες πηγές (π.χ. σταθερές). AIR QUALITY Our company acknowledges the importance of air quality and addresses the issue by assessing emissions from relevant sources, monitoring pollutant concentrations and meteorological parameters at the airport and in the surrounding communities, and adopting measures aiming to reduce emissions. Emissions Inventory We estimate emissions of nitrogen oxides (NO x ), hydrocarbons (HCs) and carbon monoxide (CO) from sources across the airport site, including aircraft emissions during the Landing-Take-Off (LTO) cycle, emissions from aircraft handling, emissions from road traffic in public areas and on the apron as well as emissions from other sources (e.g. stationary). Εκποµπές Αεροσκαφών συγκριτικά µε τις Κινήσεις Αεροσκαφών Aircraft Emissions in relation to Aircraft Movements Τόνοι / Tonnes NOX CO HCs Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements Παρακολούθηση Ποιότητας Αέρα Το αεροδρόμιό μας είναι ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα αεροδρόμια διεθνώς για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει τα εξής: Δίκτυο Παρακολούθησης Ποιότητας Αέρα (ΔΠΠΑ), το οποίο λειτουργεί από το 1998 και αποτελείται από πέντε (5) μόνιμους σταθμούς, που είναι εγκατεστημένοι στις περιοχές των Γλυκών Νερών, του Κορωπίου, του Μαρκόπουλου, της Παλλήνης και των Σπάτων, και έναν (1) κινητό σταθμό. Στους σταθμούς μετράμε τις Air Quality Monitoring Our airport is one of the best-equipped airports in the world with respect to air quality and meteorological monitoring. The equipment comprises the following: An Air Quality Monitoring Network (AQMN), which has been operating since 1998 and consists of five (5) permanent monitoring stations installed in the areas of Glyka Nera, Koropi, Markopoulo, Pallini and Spata and one (1) mobile station. Ground level concentrations of the major pollutants: nitrogen oxides 16

17 συγκεντρώσεις των βασικών ρύπων: οξείδια του αζώτου (NO x ), όζον (O 3 ), σωματίδια (PM 10 και PM 2,5 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και υδρογονάνθρακες (HCs) καθώς και μετεωρολογικές παραμέτρους. Σύστημα Φασματοσκοπίας Διαφορικής Οπτικής Απορρόφησης (DOAS), όπου γίνεται καταγραφή της συγκέντρωσης αερίων ρύπων και το οποίο παρέχει στοιχεία όχι μόνο για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα στο χώρο του αεροδρομίου αλλά και για τις εκπομπές των αεροσκαφών κατά τη φάση της απογείωσης. Ηχητικό Ραντάρ (SODAR), Ηλεκτρομαγνητικό Ραντάρ (RASS) και Μετεωρολογικό Σταθμό για την καταγραφή διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων. (NO X ), ozone (O 3 ), particulate matter (PM 10 and PM 2.5 ), sulphur dioxide (SO 2 ), carbon monoxide (CO) and hydrocarbons (HCs) are measured as well as the basic meteorological parameters. A Differential Optical Absorption Spectroscopy (DOAS) system, which records pollutant concentrations and contributes not only to the assessment of air quality on the airport premises but also to the monitoring of aircraft emissions during take-off. A SOnic Detection And Ranging (SODAR) system, a Radio Acoustic Sounding System (RASS) and a Meteorological Station, which are used to monitor several meteorological parameters that affect air quality in the wider Mesogeia region. Αποτελέσματα Παρακολούθησης Πρέπει να σημειωθεί ότι το αεροδρόμιο είναι μόνο μία από τις πολλές πηγές αέριων ρύπων στα Μεσόγεια. Άλλες σημαντικές πηγές αέριων ρύπων είναι η οδική κυκλοφορία, η βιομηχανική και οικιστική ανάπτυξη και άλλες δραστηριότητες της περιοχής (π.χ. καύσεις). Results It should be noted that the airport is just one of many sources of air pollution in the Mesogeia area. Other sources include road traffic, light industry, residential and other activities (e.g. agricultural burning). Σταθμός / Station Μέσες Συγκεντρώσεις Μετρούμενων Ρύπων στους Σταθμούς του ΔΠΠΑ το 2015 Mean Concentrations of Pollutants Monitored at the AQMN Stations in 2015 NO 2 O 3 PM 10 PM 2.5 SO 2 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 CO mg/m 3 Γλυκά Νερά / Glyka Nera 17,3 87,0 27,2 Δ/Μ 6,7 0,3 Δ/Μ Κορωπί / Koropi 13,4 79,2 Δ/Μ 22,0 Δ/Μ Δ/Μ 1,9 Μαρκόπουλο / Markopoulo 14,0 79,9 39,8 Δ/Μ Δ/Μ 0,3 Δ/Μ Παλλήνη / Pallini 11,6 85,5 Δ/Μ 14,3 5,4 0,3 Δ/Μ Σπάτα / Spata 17,2 79,3 28,7 Δ/Μ 4,3 0,3 2,2 Δ/Μ: O ρύπος δεν μετράται στον εν λόγω σταθμό / Not measured at the specific station HCs ppm ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Μέτρα για τη Μείωση των Εκπομπών Η εταιρεία μας έχει δεσμευθεί να μειώσει την συνεισφορά της στην κλιματική αλλαγή, εφαρμόζοντας ήδη επιτυχώς μέτρα που μειώνουν τις εκπομπές που προέρχονται από τις λειτουργίες της, τα οποία περιλαμβάνουν το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων του ΔΑΑ σύμφωνα με τις αρχές της ενεργειακής αποδοτικότητας, την ευρεία χρήση φυσικού αερίου, τη λειτουργία εκτεταμένου δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς και άλλα μέτρα. CLIMATE CHANGE Emission Reduction Measures Our company is committed to reducing its impact on climate change and has already successfully implemented several measures to reduce emissions from sources under its direct control, including the energy-efficient design of the airport buildings and infrastructure, extensive use of natural gas, welldeveloped access to the airport via public transport and other measures. 17

18 Στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή, ο ΔΑΑ συμμετέχει σε μια παγκόσμια πρωτοβουλία του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων Ευρώπης με στόχο τη διαχείριση και μείωση των εκπομπών άνθρακα αεροδρομίων (Airport Carbon Accreditation). Ο ΔΑΑ πιστοποιήθηκε στο Στάδιο 1 (Χαρτογράφηση) του προγράμματος το 2009, αναβαθμίστηκε στο Στάδιο 2 (Μείωση) το 2010 και στο Στάδιο 3 (Βελτιστοποίηση) το Μεταξύ 2005 και 2015, πετύχαμε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 42% που αντιστοιχεί σε μείωση εκπομπών κατά τόνους CO 2 και ισοδυναμεί με τη φύτευση πάνω από 4,7 εκατομμυρίων δένδρων. Ο ΔΑΑ ευελπιστεί να συνεχίσει τις εντυπωσιακές μειώσεις επενδύοντας σε ενεργειακά αποδοτική τεχνολογία, βελτιστοποιώντας την ενεργειακή απόδοση των εγκαταστάσεων του μέσω του Συστήματος Διαχείρισης Κτιρίων (Building Automation System), ευαισθητοποιώντας περισσότερο το προσωπικό καθώς και με άλλα μέτρα. Τέλος, το 2015 ο ΔΑΑ ανανέωσε την πιστοποίηση του στο 3 ο στάδιο (Βελτιστοποίηση) του Airport Carbon Accreditation αφού ενισχύθηκε η εμπλοκή (μέσω εκπαιδεύσεων και σεμιναρίων) του συνόλου των φορέων που δραστηριοποιούνται στο αεροδρόμιο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. As part of its Climate Change Corporate Action Plan, AIA participates in a global industry initiative led by Airports Council International: Airport Carbon Accreditation. AIA joined the programme in 2009 at Level 1 (Mapping), upgraded to Level 2 (Reduction) in 2010 and to Level 3 (Optimisation) in Between 2005 and 2015, we've managed to reduce our CO 2 emissions by 42%, which corresponds to reducing our emissions by over 28,400 tonnes of CO 2, the equivalent of planting more than 4.7 million trees. AIA looks to meet the challenge of continuing to reduce its carbon footprint by investing in energy efficient technology, optimising the energy performance of its facilities through its Building Automation System, raising the awareness of its employees and other related actions. In 2015 AIA renewed its Airport Carbon Accreditation at Level 3 (Optimisation) by further engaging (through workshops, training sessions, etc.) other members of the airport community in the fight against climate change. Αποτύπωμα Άνθρακα του ΔΑΑ για το Έτος 2015 / AIA's Carbon Footprint for 2015 Πηγή / Source 2015 Εκπομπές CO 2 (τόνοι) CO 2 Emissions (tonnes) Ηλεκτρικό Ρεύμα / Grid Electricity kwh Φυσικό Αέριο / Natural Gas Nm λίτρα βενζίνης / litres of petrol 329 Στόλος Οχημάτων / Vehicle Fleet λίτρα πετρελαίου / litres of diesel λίτρα υγραερίου / litres of LPG 10 Σταθερές Πηγές / Stationary Sources λίτρα πετρελαίου θέρμανσης / litres of heating oil λίτρα πετρελαίου / litres of diesel 69 Σύνολο / Total Σημείωση: ένα μέσο επιβατικό όχημα εκπέμπει περίπου 2 τόνους CO 2 ανά διανυθέντα χιλιόμετρα. Note: an average passenger vehicle emits approximately 2 tonnes of CO 2 every 10,000 kilometres driven. 18

19 Εταιρικό Σχέδιο Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή Τα εξής έργα ολοκληρώθηκαν το 2015 στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή: Αναβαθμίστηκε και επεκτάθηκε, σε επόμενη γενιά προϊόντος, η εταιρική υποδομή αντιγράφων ασφάλειας και ανάκτησης δεδομένων από καταστροφικό γεγονός. Αντικαταστάθηκε μέρος των φυσικών διακομιστών (servers) με ιδεατούς. Ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την αντικατάσταση των τηλεφωνικών δικτύων και των δικτύων δεδομένων με νέα επόμενης γενιάς. Αντικαταστάθηκαν έξι (6) οχήματα σάρωθρα με τέσσερα (4) περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον καθώς και μέρος των οχημάτων του εταιρικού στόλου. Ενισχύθηκε η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση της αεροδρομιακής κοινότητας σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Επετεύχθη ποσοστό 52% ανακύκλωσης στα αστικά απορρίμματα του αερολιμένα (στόχος 60% μέχρι το 2016). Επαναπρογραμματίστηκε το κεντρικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου θέρμανσης και ψύξης. Τέλος, εταιρικές διαδικασίες μετατράπηκαν από χάρτινη σε ηλεκτρονική μορφή. Climate Change Corporate Action Plan The following projects were undertaken in 2015 in the context of AIA s Climate Change Corporate Action Plan: The upgrade and expansion of existing corporate backup infrastructure to the latest generation backup and disaster recovery technologies. The continued replacement of AIA s physical servers with virtual ones. Continued progress on the replacement of telephone and data networks as part of the airport-wide Next Generation Network (NGN) upgrade project. The replacement of part of the existing apron sweeping equipment and of AIA s vehicle fleet with more fuel efficient models. Engagement of the airport community to further raise awareness regarding climate change. Progress toward AIA s target of achieving a recycling rate of 60% by 2016 (52% in 2015). The centralized control of heating and cooling demand across the airport site. Finally, the continued conversion of paper-based corporate forms and procedures to electronic format. Αποτύπωµα Άνθρακα της Εταιρείας Αεροδροµίου Carbon Footprint of Airport Company Τόνοι CO 2 / Tonnes CO

20 Οι ετήσιες εκπομπές CO 2 έχουν μειωθεί σημαντικά συνεπεία των ως άνω δράσεων. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σχεδόν όλα τα μέτρα του Σχεδίου Δράσης συνεισφέρουν στη μείωση εκπομπών και άλλων ρύπων (π.χ. NO Χ, SO 2, CO, κ.α.) και συνεπώς συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή του αερολιμένα. Annual emissions of CO 2 have been significantly reduced as a result of the above actions. It should also be noted that almost all of the above measures contribute to reducing emissions of other pollutants (e.g. NO X, SO 2, CO, etc.) as well, and subsequently help improve air quality in the region surrounding the airport. Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας ανά Επιβάτη Electricity Consumption per Passenger 7,0 6,0 6,3 5,0 kwh / Επιβάτη Passenger 4,0 3,0 2,0 5,2 4,7 4,6 4,1 3,6 3,7 3,7 3,7 3,9 4,4 4,2 3,4 2,8 1,0 0, Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά επιβάτη παρουσιάζει σημαντική μείωση το 2015 σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω της μείωσης της κατανάλωσης και λόγω της σημαντικής αύξησης του αριθμού των επιβατών. Ως αποτέλεσμα των χαμηλότερων θερμοκρασιών κατά τη χειμερινή περίοδο, η κατανάλωση φυσικού αερίου παρουσιάζει αύξηση στο Επιτύχαμε μείωση των εκπομπών CO 2 πάνω από τόνους σε σχέση με το 2014 χάρη στα νέα μέτρα πρόσθετης εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόστηκαν από το ΔΑΑ. Επιπλέον, ωφεληθήκαμε και από το μειωμένο συντελεστή εκπομπών για τον ηλεκτρισμό λόγω αλλαγών στην παραγωγή ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. The average electricity consumption per passenger decreased significantly compared to 2014 due to the decrease in electricity consumption coupled with an increase in the number of passengers. Due to a colder winter period, the consumption of natural gas increased in We managed to reduce our CO 2 emissions by more than 6,000 tonnes versus 2014 thanks to the implementation of the new measures targeting additional reductions in electricity consumption. In addition, we also benefited from the lower electricity emission factor due to changes in the way electricity is produced in Greece. 20

21 ΝΕΡΟ / WATER 21

22 Κατανάλωση Νερού Water Consumption m 3 /passenger 0,060 0,050 0,040 0,030 0,052 0,050 0,039 0,046 0,047 0,041 0,040 0,039 0,042 0,043 0,037 0, m 3 0, ,010 0, Συνολική κατανάλωση νερού / Total Water Consumption (m 3 ) Κατανάλωση νερού ανά επιβάτη / Water Consumption per Passenger (m 3 / passenger) Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μειωθεί η κατανάλωση νερού στο χώρο του αεροδρομίου, αλλά και να προληφθεί κάθε πιθανή ρύπανση. Στο πλαίσιο αυτό παρακολουθούμε συστηματικά την ποιότητα των υπογείων και επιφανειακών υδάτων καθώς και την κατανάλωση νερού (πόσιμου και για άρδευση). Παρακολούθηση Ποιότητας Υδάτων Πραγματοποιούμε τακτικές δειγματοληψίες υπογείων υδάτων σε επιλεγμένα σημεία στο χώρο του αεροδρομίου, με στόχο την παρακολούθηση της ποιότητας του ανώτερου και του κατώτερου υδροφόρου ορίζοντα. Δείγματα υπογείων υδάτων συλλέγονται τακτικά από οκτώ (8) μόνιμα σημεία παρακολούθησης στο αεροδρόμιο και αναλύονται από διαπιστευμένο εργαστήριο. Επιπλέον, εφαρμόζουμε πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών υδάτων με δειγματοληψίες και χημικές αναλύσεις. Κατά τη διάρκεια του 2015 πραγματοποιήθηκαν συνολικά έξι (6) σειρές δειγματοληψιών επιφανειακών υδάτων. We make every possible effort to minimise water consumption and to prevent water pollution at the airport. In this context, we systematically monitor the quality of surface and groundwater as well as water consumption (potable and for irrigation). Water Quality Monitoring We regularly sample groundwater at targeted locations on the airport site, aiming to monitor the quality of the upper as well as the lower aquifer. Groundwater samples are collected regularly from eight (8) permanent onsite monitoring wells and analysed by an external accredited laboratory. Additionally, we implement a surface water monitoring programme that includes sampling and chemical analyses. During 2015, six (6) surface water sampling campaigns were performed. 22

23 Μονάδα Επεξεργασίας Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Η ΜEBA επεξεργάστηκε το κ.μ. βιομηχανικών αποβλήτων που προέκυψαν από τη συντήρηση αεροσκαφών, από τη συντήρηση/καθαρισμό ελαιοδιαχωριστών, από την απολαστιχοποιήση διαδρομών απο/προσγείωσης, κ.α. Όλα τα λύματα που παράγονται στο αεροδρόμιο καθώς και τα επεξεργασμένα απόβλητα της ΜΕΒΑ διοχετεύονται στην ΕΕΛ, όπου υφίστανται επεξεργασία. Κατόπιν, η επεξεργασμένη εκροή χρησιμοποιείται για την άρδευση των μη προσβάσιμων στο κοινό χώρων πρασίνου του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2015 η ΕΕΛ επεξεργάστηκε κ.μ. υγρών αποβλήτων. Industrial Wastewater Treatment Facility (IWTF) and Sewage Treatment Plant (STP) In 2015, the IWTF treated 2,323 m 3 of industrial wastewater deriving from aircraft maintenance,maintenance/cleaning of oilwater separators, runway derubberisation, etc. All sewage produced on the airport site and treated effluent from the IWTF is transferred to the STP for treatment. The treated effluent is used for irrigation of the airport s non-public green areas. During 2015, the STP treated 340,905 m 3 of sewage. 23

24 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ / WASTE 24

25 Ο ΔΑΑ είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση όλων των απορριμμάτων που παράγονται εντός του χώρου του αεροδρομίου. Για το λόγο αυτό έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο στηρίζεται στην αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» και προωθεί τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Κατά τη διάρκεια του 2015 ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών παρήγε συνολικά ,2 τόνους αποβλήτων: τόνους Στερεών Μη Επικίνδυνων Απορριμμάτων 217 τόνους Επικίνδυνων Αποβλήτων και 185 κιλά Ιατρικών/Κλινικών Αποβλήτων. AIA is responsible for managing all waste produced on the airport premises. It has developed a comprehensive waste management system based on The Polluter Pays principle, promoting waste separation at the source and recycling. During 2015, 11,298.2 tonnes of waste were generated in total, comprising: 11,081 tonnes of solid non-hazardous waste 217 tonnes of hazardous waste and 185 kg of medical/clinical waste. Στερεά Μη Επικίνδυνα Απορρίµµατα ( τόνοι) Solid Non-Hazardous Waste (11,081 tonnes) Απορρίµµατα Αστικού Τύπου Municipal Waste 48% (5.344) Ανακυκλώσιµα Recyclables 52% (5.737) Ανακύκλωση Η εφαρμογή οικονομικών κινήτρων στα Τρίτα Μέρη με την επιστροφή χρημάτων για όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά που έχουν διαχωριστεί από τα αστικά απόβλητα, καθώς και η υιοθέτηση νέων πρωτοβουλιών για την προώθηση της ανακύκλωσης, οδήγησαν στην ανακύκλωση 52% των στερεών μη επικίνδυνων απορριμμάτων. Recycling The implementation of financial incentives, namely refunds to Third Parties for all recyclable materials separated from the municipal waste stream, as well as other initiatives to promote recycling has led to the recycling of 52% of all solid non-hazardous waste. Ανακυκλώσιµα Απορρίµµατα (5.737 τόνοι) Recyclables (5.737 tonnes) Απόβλητα κατασκευών & κατεδαφίσεων / Construction & Demolitian Waste 17,1% (983) Αφυδατωµένη ιλύς για κοµποστοποίηση / Dehydrated sludge for composting 8,6% (493) Βρώσιµα Έλαια Edible Oils 0,8% (46) Βιολογικά Απόβλητα Bio Waste 6,2% (353) Tetra Pak / Tetra Pak 0,6% (37) Ξύλο Wood 5,2% (301) Γυαλί / Glass 3,0% (172) Λευκοσίδερο Ferrous 4,0% (227) Αλουµίνιο / Aluminium 0,6% (36) Χαρτί / Paper 36,3% (2.082) Ελάστικα / Tires 0,1% (8) Πλαστικό Plastic 17,4% (999) 25

26 Επίσης, λειτουργεί Κέντρο Ανακύκλωσης, που είναι εξοπλισμένο με ειδικούς κάδους για τη συλλογή χαρτιού, πλαστικού, γυάλινων μπουκαλιών, κουτιών αλουμινίου, λευκοσιδήρου, αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μπαταριών και μαγειρικών ελαίων. Στο Κέντρο Ανακύκλωσης όλοι οι εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο έχουν τη δυνατότητα να φέρουν από το σπίτι τους τα ανακυκλώσιμα υλικά συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. Κατά τη διάρκεια του 2015 συλλέχθηκαν συνολικά στο Κέντρο Ανακύκλωσης 8,9 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών (συμπεριλαμβανομένων 2,3 τόνων ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών αποβλήτων). Παράλληλα, με στόχο την περαιτέρω προώθηση της ανακύκλωσης, στο ΔΑΑ χρησιμοποιούμε ανακυκλωμένο χαρτί στην καθημερινή μας εργασία για τις εκτυπώσεις και τις φωτοτυπίες, το εταιρικό επιστολόχαρτο και τις εταιρικές εκδόσεις. Από το 2011, η αφυδατωμένη ιλύς από την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων του ΔΑΑ στέλνεται σε μία αδειοδοτούμενη μονάδα κομποστοποίησης. Το 2014 ξεκίνησε πρόγραμμα ανακύκλωσης για φελιζόλ και MDF (Medium Density Fibreboard). AIA has established a Recycling Point equipped with bins for paper, plastic, glass, aluminium, ferrous metal, electronic waste, batteries and edible oils. Airport personnel can help protect the environment by bringing recyclables from home. During 2015, 8.9 tonnes of recyclables (including 2.3 tonnes of e-waste) were collected at the Recycling Point. To further promote recycling, AIA uses recycled paper for all printing and photocopying, including its corporate letterhead and all corporate publications. Since 2011, dehydrated sludge from AIA's Sewage Treatment Plant is sent to a licensed treatment facility for composting. As of 2014, Styrofoam and Medium Density Fibreboard (MDF) are also recycled. Επιτεύγματα / Highlights Ανακύκλωση - τόνοι Recycling - tonnes 15 χρόνια / 15 years 40,290 Επικίνδυνα Στερεά Απόβλητα Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων αποτελεί σημαντική παράμετρο της λειτουργίας του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2015 στο χώρο του αεροδρομίου παρήχθησαν 217 τόνοι επικίνδυνων στερεών αποβλήτων, το 32% των οποίων οδηγήθηκε στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης για επεξεργασία, αξιοποίηση ή/και ανακύκλωση, ενώ το υπόλοιπο 68% οδηγήθηκε σε αδειοδοτημένες μονάδες είτε προς επεξεργασία και αξιοποίηση, είτε προς προσωρινή αποθήκευση. Hazardous Waste Hazardous waste management is a significant parameter associated with the airport s operation. During 2015, 217 tonnes of hazardous waste were produced on the airport site, of which 32% was disposed of via Alternative Management Systems that include treatment, valorisation and/ or recycling, while the remaining 68% was transferred to licensed facilities either for treatment and valorisation or for temporary storage. Είδος Αποβλήτου Waste Type Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Used Oil & Lubricants Απόβλητα Συσκευασιών Λιπαντικών Packaging Containers from Oils & Lubricants Χρησιμοποιημένοι συσσωρευτές και φορητές ηλεκτρικές στήλες Used Batteries Ηλεκτρονικά απόβλητα E-waste Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Alternative Management System Ποσότητα (τόνοι) Quantity (tonnes) CYTOP 17,2 ΚΕΠΕΔ 7 COMBATT, REBATTERY, ΑΦΗΣ 23,9 Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. 23,9 26

27 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ / BIODIVERSITY 27

28 Ο ΔΑΑ εφαρμόζει στην περιοχή του Αεροδρομίου ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων που στοχεύουν στην προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα: των ειδών φυτών και ζώων, των οικοσυστημάτων ή των ενδιαιτημάτων και των τοπίων. Οι βασικές δράσεις του ΔΑΑ για την προστασία της Βιοποικιλότητας είναι: 1) Η λειτουργία ειδικής Ομάδας Παρακολούθησης της Πανίδας και της Χλωρίδας (ΟΠΠΧ) στελεχωμένη από ειδικούς με πανεπιστημιακά πτυχία σε επιστήμες του φυσικού περιβάλλοντος, με σκοπό το συντονισμό όλων των δράσεων για την προστασία της Βιοποικιλότητας. 2) Η σχεδίαση και εφαρμογή ενός Προγράμματος Βιοπαρακολούθησης με σκοπό να καταγράψει τα σημαντικότερα οικοσυστήματα στο αεροδρόμιο και στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων και τα συστατικά τους, δηλ. την πανίδα, τη χλωρίδα και τα ενδιαιτήματα και ακολούθως να θεσπίσει και να εφαρμόσει μια μεθοδολογία παρακολούθησης και προστασίας της Βιοποικιλότητας. 3) Η σχεδίαση και εφαρμογή Προγράμματος Ελέγχου και Διαχείρισης της Πανίδας και κυρίως των πτηνών, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι πρόσκρουσής τους σε αεροσκάφη, τόσο στο χώρο του αερολιμένα όσο και στην ευρύτερη περιοχή, με μεθόδους που δεν θα έχουν επίδραση στη Βιοποικιλότητα. 4) Η διαχείριση του τοπίου του αερολιμένα με βάση λειτουργικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους που θα συνεισφέρουν όσο το AIA implements a comprehensive programme of actions aiming to protect Biodiversity at all levels: plant and animal species, ecosystems or habitats and the landscape. AIA s main actions for the protection of Biodiversity are the following: 1) The operation of a Wildlife Control Team (WCT) consisting of specialists with university degrees in Natural Sciences to monitor wildlife and flora, and to coordinate all the actions related to the protection of Biodiversity. 2) The design and implementation of a Biomonitoring Programme with the aim of recording all the important ecosystems at the airport and in the surrounding Mesogeia area and their components, i.e. the fauna, the flora and the habitats, and to subsequently apply measures to protect Biodiversity. 3) The design and implementation of a Wildlife Hazard Control and Reduction Programme, especially for birds, in order to reduce the risk of strikes with aircraft, both at the airport and in its immediate vicinity, using methods that do not negatively impact Biodiversity. 4) The management of the airport's landscaping in accordance with operational and environmental criteria in order to reduce, where possible, the environmental impacts on Biodiversity due to airport operations and the risk of strikes with aircraft, the latter through the reduction and control of wildlife. This also includes the creation of urban green areas in the adjacent Municipalities as well as the plantation of trees and shrubs at specific areas around the airport. 28

29 δυνατόν περισσότερο τόσο στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξαιτίας της λειτουργίας του αερολιμένα και την προστασία της Βιοποικιλότητας, όσο και στη μείωση και τον έλεγχο της πανίδας για την αποφυγή προσκρούσεων σε αεροσκάφη. Σχετική με αυτή τη δράση είναι και η δημιουργία περιοχών αστικού πρασίνου στους γειτονικούς δήμους καθώς και η φύτευση δένδρων και θάμνων σε περιοχές γύρω από τον αερολιμένα. 5) Η προστασία και ανάδειξη του Υγροτόπου της Βραυρώνας και της Παράκτιας Θαλάσσιας Ζώνης. Πρόκειται για Τόπο Κοινοτικής Σημασίας με βάση την Οδηγία 92/43, εντεταγμένου στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΦΥΣΗ 2000, που έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) στο πλαίσιο της διατήρησης της Βιοποικιλότητας και της προστασίας και ανάδειξής της ως περιοχής με μοναδική οικολογική αξία και ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των Μεσογείων. 6) Η συνεχής υποστήριξη για τη διατήρηση των παραδοσιακών χρήσεων γης (π.χ. καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού), καθώς και η παροχή συμβουλών προς τους δημόσιους φορείς για τις αλλαγές στις χρήσεις γης στην περιοχή του αερολιμένα, ώστε να εξασφαλίζεται η αειφορία και οι συνθήκες διατήρησης της Βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα, ταυτόχρονα με την ασφάλεια των πτήσεων από συγκεντρώσεις πτηνών. 5) The protection and promotion of the Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone site, a Site of Community Importance (SCI) included in the Natura 2000 Network, with the objective of preserving and promoting the area as a site with unique value both in terms of biodiversity and cultural heritage. 6) The support of traditional land uses (e.g. olive groves and vineyards) while providing recommendations to state authorities concerning changes in land use in the vicinity of the airport in order to promote sustainability and protect Biodiversity while continuing to ensure high levels of aviation safety. Οι δράσεις του ΔΑΑ για την προστασία της Βιοποικιλότητας υλοποιούνται σε συνεργασία με Ελληνικά Πανεπιστήμια, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ) και άλλες ΜΚΟ. Τέλος, οι δράσεις αυτές βρίσκουν ανταπόκριση και στην τοπική κοινωνία με ευρεία συμμετοχή των Δήμων, των τοπικών συλλόγων καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Το 2015 ο ΔΑΑ διεύρυνε την συνεργασία του με την ΕΟΕ με σκοπό την οριοθέτηση, αποκατάσταση, προστασία και ανάδειξη και του Υγροτόπου της Αρτέμιδας (Αλυκή). The actions of AIA aiming to protect Biodiversity are performed in cooperation with academic institutions, the Hellenic Ornithological Society (HOS) and other NGOs. Finally, these initiatives are welcomed by the local communities and are supported by the Municipalities, local associations and residents. In 2015 AIA extended its collaboration with HOS to include the restoration, protection and promotion of the Aliki Wetland in Artemis. Επίσης, ο ΔΑΑ αναπτύσσει συνεργασίες με τους αρμόδιους AIA is establishing dialogues with the key authorities and φορείς προκειμένου να συμμετέχει στη διαμόρφωση της organizations involved in defining the strategy for protecting στρατηγικής για την προστασία της βιοποικιλότητας στην Biodiversity in Attica. Sustainable management of local wetlands is Αττική. Η διαχείριση των υγροτόπων στα πλαίσια της αειφορίας, of particular interest to AIA in order to ensure that aviation safety συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του ΔΑΑ, προκειμένου να μη (e.g. aircraft strikes with wildlife) is not negatively impacted. δημιουργούνται αλληλεπιδράσεις με την ασφάλεια των πτήσεων (π.χ. προσκρούσεις πτηνών σε αεροσκάφη). Based on the observations and recordings of the WCT made in 2015, there is no significant change in the status of the ecosystems Mε βάση τις παρατηρήσεις και τις καταγραφές που έγιναν regarding avifauna. The number of bird species recorded at the από την ΟΠΠΧ στην περιοχή του αεροδρομίου το 2015 δεν airport reached 203 by the end of Since birds reside at the φαίνεται καμία σημαντική αλλαγή των οικοσυστημάτων από higher levels of the food chain, such a broad diversity of species is πλευράς ορνιθοπανίδας. Ο αριθμός των ειδών πτηνών που έχουν an indicator of the healthy status of the local ecosystems. καταγραφεί στο αεροδρόμιο ανήλθε στα 203 μέχρι το τέλος του Επειδή τα πτηνά βρίσκονται στις υψηλότερες βαθμίδες των τροφικών αλυσίδων, η μεγάλη αυτή ποικιλία ειδών δηλώνει την υγιή κατάσταση των οικοσυστημάτων. 29

30 Έλεγχος και Μείωση Κινδύνου από την Πανίδα Για τη μείωση των κινδύνων από την πανίδα στο αεροδρόμιο χρησιμοποιούμε τόσο μακροπρόθεσμα (παθητικά) όσο και βραχυπρόθεσμα (ενεργητικά) μέτρα, τα οποία εντάσσονται στο Πρόγραμμα Ελέγχου και Μείωσης των Κινδύνων από την Πανίδα του ΔΑΑ. Το Πρόγραμμα συνάδει με τα πρότυπα και τις συνιστώμενες πρακτικές του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές για τον έλεγχο της πανίδας και ελέγχεται τακτικά από ανεξάρτητους φορείς. Τα μακροπρόθεσμα μέτρα μειώνουν ή εξαλείφουν τους παράγοντες που προσελκύουν τα πτηνά στο αεροδρόμιο και περιλαμβάνουν: Σχεδιασμό του αεροδρομίου ώστε να μην προσελκύει είδη πανίδας, μειώνοντας τα διαθέσιμα τροφής και νερού, καθώς επίσης και τις θέσεις φωλεοποίησης και κουρνιάσματος. Συνεχή μελέτη των ειδών της πανίδας και των δραστηριοτήτων τους στο χώρο του αεροδρομίου και στις γειτονικές περιοχές. Προτάσεις που αφορούν στις αλλαγές χρήσεων γης εκτός αεροδρομίου αξιολογούνται ώστε να αποφευχθεί υποδομή που προσφέρει τροφή και νερό στα ζώα (π.χ. χώροι απόθεσης απορριμμάτων). Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στοχεύουν στην απομάκρυνση των ζώων (ιδιαίτερα των πτηνών) από ευαίσθητες περιοχές του αεροδρομίου. Τα μέτρα αυτά προκαλούν προσωρινή πίεση και άγχος στα ζώα και περιλαμβάνουν: Βιο-ακουστικά: φυσικοί ήχοι όπως κραυγές πανικού ή συναγερμού, κραυγές αρπακτικών κ.λπ. Πυρο-ακουστικά: σύντομοι δυνατοί ήχοι (π.χ. εκρήξεις), είτε ηλεκτρονικοί είτε από όπλα (π.χ. πυροβολισμοί στον αέρα για εκφοβισμό, βολίδες κρότου-συριγμού, κλπ.). Wildlife Hazard Control and Reduction For the reduction of the risk associated with wildlife strikes at the airport, long-term (passive) and short-term (active) methods are implemented in the context of AIA's Wildlife Hazard Control and Reduction Programme. The programme is compliant with the standards and recommendations of the International Civil Aviation Organization (ICAO) as well as the best international practices for wildlife control, and is regularly audited by independent bodies. The long-term measures that reduce and/or eliminate the factors attracting wildlife to the airport include the following: The airport is designed not to attract wildlife, i.e. birds and other animals do not find food, water, nesting or roosting sites at the airport. Wildlife (mainly birds) at the airport and in its vicinity is studied continuously. Proposals regarding changes in land use in the airport vicinity are evaluated to ensure that facilities that could provide wildlife with food and water (e.g. waste management facilities) are either avoided or managed properly where appropriate. The short-term measures that aim to disperse the wildlife (particularly birds) from sensitive areas of the airport by causing temporary distress include the following: Bio-acoustics: natural sounds like distress or alarm calls, calls of predators, etc. Pyro-acoustics: sharp, loud sounds (e.g. explosions) either recorded or from actual firearms (e.g. shotgun blanks, sound flares, etc.). Συνεχίζοντας το πρόγραμμα για την παγίδευση, δακτυλίωση και απελευθέρωση των πουλιών που ξεκίνησε το 2009, κατά τη διάρκεια του 2015 παγιδεύτηκαν 65 βραχοκιρκίνεζα, 4 μαυροκιρκίνεζα, 11 γερακίνες και 6 κουκουβάγιες (με τη χρήση κατάλληλων παγίδων) και απελευθερώθηκαν άμεσα από το Σύλλογο Προστασίας & Περίθαλψης Άγριας Ζωής (ANIMA) σε περιοχές μακριά από το αεροδρόμιο. Τέλος, περισυλλέγησαν 8 τραυματισμένα πουλιά στο χώρο του αεροδρομίου, τα οποία και παραδόθηκαν άμεσα στην ΑΝΙΜΑ για περίθαλψη και επανένταξη. 30

31 O Υγροτόπος της Βραυρώνας και η Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη O Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) του Υγροτόπου της Βραυρώνας και της Παράκτιας Θαλάσσιας Ζώνης, με έκταση περίπου 27 τ.χμ. αποτελεί το σημαντικότερο σύνολο φυσικών οικοσυστημάτων στην περιοχή των Μεσογείων και έχει ενταχθεί στο Κοινοτικό Δίκτυο NATURA Η προστασία και διαχείριση προκειμένου να διατηρηθεί η Βιοποικιλότητα είναι αναγκαίες προκειμένου να αποτελέσει έναν ελκυστικό και ασφαλή πόλο έλξης για τα πτηνά, μακριά από το χώρο του αερολιμένα, ώστε να αποφευχθούν οι προσκρούσεις με αεροσκάφη. Η αξία τoυ ΤΚΣ είναι μεγάλη σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο στο πλαίσιο των Διεθνών & Ευρωπαϊκών Συμβάσεων για τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας, δεδομένου ότι από την Ανατολική Αττική περνά μια μεταναστευτική οδός, την οποία χρησιμοποιούν αρκετά σημαντικά και σπάνια είδη πτηνών. Ο Υγρότοπος της Βραυρώνας παρουσιάζει μια σημαντική ποικιλότητα σε πανίδα, χλωρίδα και ενδιαιτήματα και οι πιέσεις από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες αυξάνονται συνεχώς. Οι δράσεις του ΔΑΑ που σχετίζονται με τον Υγρότοπο της Βραυρώνας περιγράφονται αναλυτικά στο κεφάλαιο της Κοινωνικής Δέσμευσης. Στον Υγρότοπο της Βραυρώνας έχουν καταγραφεί 18 σημαντικές ταξινομικές μονάδες φυτών, 53 σημαντικά είδη πτηνών, 21 σημαντικές ταξινομικές μονάδες από άλλα χερσαία σπονδυλωτά, 1 σημαντικό είδος ιχθύος και 9 τύποι ενδιαιτημάτων. Από τις ορνιθολογικές παρατηρήσεις της ΕΟΕ από την αρχή του προγράμματος προστασίας και ανάδειξης του Υγροτόπου της Βραυρώνας (το 2008) μέχρι το τέλος του 2015 έχει καταγραφεί μια σταδιακή αύξηση των ειδών που παρατηρούνται στον υγρότοπο (ο αριθμός των ειδών που έχουν καταγραφεί έχει φτάσει τα 210 μέχρι το 2015) κάτι που δηλώνει την υγιή κατάσταση του οικοσυστήματος. In addition, the programme for trapping, ringing and releasing birds far away from the airport that was initiated in 2009 had the following results in 2015: 65 Kestrels, 4 Red-footed Falcon, 11 Buzzards και 6 Owls were trapped (using appropriate traps), transferred and released back into the wild in collaboration with the Association for the Protection and Welfare of Wildlife (ANIMA). In addition, 8 injured birds were collected and delivered to ANIMA for treatment and rehabilitation. The Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone The Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone is a Site of Community Importance (SCI) with a size of approximately 27 km 2 that comprises the most important group of natural ecosystems in the Mesogaia area and consequently has been included in the Community Network NATURA By protecting this area's Biodiversity, a safe haven is created for birds which draws them away from the airport and therefore contributes to improved aviation safety. This SCI is of significant value at local, national and international levels in the framework of the National and International Conventions for the protection of Biodiversity, especially considering that Eastern Attiki falls within the migration routes used by a number of rare and important bird species. The Vravrona Wetland sustains an important diversity of flora and fauna and habitats. Additional information regarding the initiatives undertaken by AIA to protect and promote the Vravona Wetland is provided in the chapter Community Engagement. The site sustains 18 important plant taxa, 53 important bird species, 21 important taxa of other terrestrial vertebrates, 1 important species of fish and 9 habitat types. The observations made by HOS since AIA adopted the site in 2008 show a continuous increase in the number of bird species recorded at the area (to date 210 bird species have been observed), thus indicating the healthy status of the ecosystems. 31

32 32

33 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ / COMMUNITY ENGAGEMENT 33

34 O ΔΑΑ στέκεται στο πλευρό των τοπικών κοινωνιών σταθερά και διαχρονικά μέσα από ένα πλούσιο φάσμα ουσιαστικών δράσεων. Η έμπρακτη δέσμευσή του ξεπερνά το πλαίσιο των συμβατικών υποχρεώσεών του και εκτείνεται σε πλήθος εθελοντικών πρωτοβουλιών με δράσεις και προγράμματα που συνεισφέρουν σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού ιστού. Οι βασικοί άξονες εφαρμογής του Εταιρικού Σχεδίου Κοινωνικής Δέσμευσης στοχεύουν στις υποδομές, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την εκπαίδευση και την κοινωνία ειδικότερα που τα τελευταία χρόνια πλήττεται λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Όλα τα έργα και οι δράσεις αξιολογούνται και ιεραρχούνται μέσα από την αδιάλειπτη συνεργασία και το διάλογο της Εταιρείας του Αεροδρομίου με την τοπική Αυτοδιοίκηση, τις κατά τόπους αρχές και τους τοπικούς συλλόγους. Επικοινωνία Συναντήσεις Το 2015 πραγματοποιήθηκαν 229 συναντήσεις με τους Δημάρχους και άλλους αιρετούς των όμορων Δήμων, με Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, με Τοπικούς Συλλόγους, σχολεία αλλά και κατοίκους συμβάλλοντας στο κοινωνικό σύνολο μέσω του εποικοδομητικού διαλόγου. Υποδομές Το 2015 προσφέρθηκε ηλεκτρολογικό υλικό (λαμπτήρες) προκειμένου να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες που αντιμετώπιζε η υπηρεσία ηλεκτροφωτισμού στο Δήμο Σπάτων-Αρτέμιδος. Εκπαίδευση Πρόγραμμα Ανακύκλωσης & Επιβράβευσης στα Σχολεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος Συνεχίστηκε το Πρόγραμμα Ανακύκλωσης του ΔΑΑ σε όλα τα (27) σχολεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος στοχεύοντας στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και τη μείωση της ποσότητας απορριμμάτων που καταλήγουν στα ΧΥΤΑ. Όλα τα σχολεία επιβραβεύτηκαν ενισχύοντας οικονομικά το εκπαιδευτικό τους έργο. Υποτροφίες & Χρηματικά Βραβεία Η εταιρεία μας χορήγησε για 13 η συνεχή χρονιά δύο μεταπτυχιακές υποτροφίες σε φοιτητές του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επίσης, για 5 η συνεχόμενη χρονιά απονεμήθηκαν χρηματικά βραβεία σε αριστούχους μαθητές (17 στο σύνολο το 2015) των λυκείων των Δήμων Σπάτων-Αρτέμιδος, Κορωπίου, Μαρκοπούλου και Ραφήνας- Πικερμίου, οι οποίο εισήχθησαν το 2015 στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας. AIA is a longstanding supporter of the local communities through a variety of initiatives. Our engagement exceeds our legal obligations with a number of voluntary actions and programmes that contribute to all aspects of society. Our Corporate Community Engagement Plan focuses on the areas of infrastructure, the environment, culture, athletics, education and especially society, which in recent years has been impacted by the ongoing economic crisis. All projects and actions are evaluated and prioritized in continuous cooperation with local authorities and associations. Communication Meetings In 2015, 229 meetings were held with local Mayors and other elected officials of the neighboring municipalities, with Non- Governmental Organizations, with local associations, schools as well as residents in the context of a constructive dialogue between the Airport Company and the Community. Transportation In 2015 we provided electrical equipment (lamps) in order to cover the increased needs of the Spata-Artemis Municipality. Education Recycling Programme for the Schools of Spata-Artemis Municipality We continued our Recycling Programme with all (27) schools of the Spata-Artemis Municipality aiming to enhance environmental awareness and reduce the amount of waste sent to the landfill. All the participating schools were rewarded with significant financial support for their educational materials and other needs. Scholarships & Financial Awards For the 13 th consecutive year, our company financed two scholarship grants to postgraduate students of the Department of Environmental Studies at the University of the Aegean. Additionally, for the 5 th consecutive year, the top students (17 in total in 2015) from schools in the Municipalities of Spata-Artemis, Markopoulo, Koropi and Rafina-Pikermi were offered financial awards following their acceptance to Hellenic universities in

35 Άλλες δράσεις Το Αεροδρόμιο φιλοξένησε το 2 ο και 6 ο Δημοτικά σχολεία Αρτέμιδος για το χορευτικό δρώμενο που παρουσίασαν 63 μαθητές στο κτήριο του κεντρικού αεροσταθμού στο πλαίσιο της Πανελλήνιας Ημέρας κατά της σχολικής βίας. Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου 2015, προσφέρθηκε υποστήριξη για τη δράση του καθαρισμού του Δάσους του ΟΤΕ στην Αρτέμιδα που οργάνωσε ο Δήμος Σπάτων-Αρτέμιδος με τη συμμετοχή μαθητών των δημοτικών σχολείων και εκπροσώπων τοπικών συλλόγων. Για πρώτη φορά το 2015, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη ΜΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε 10 Δημοτικά Σχολεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος με σκοπό την ευαισθητοποίησή των μαθητών σε θέματα διαχείρισης νερού. Συνολικά, μαθητές συμμετείχαν και επιμορφώθηκαν σχετικά με την ορθολογική διαχείριση αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου. Παράλληλα, εκδόθηκε από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο, το οποίο και διανεμήθηκε στους μαθητές μετά το τέλος των παρουσιάσεων. Επίσης, προσφέρθηκε οικονομική βοήθεια για την κάλυψη του κόστους χορδίσματος των μουσικών οργάνων του Πειραματικού Μουσικού Γυμνασίου Παλλήνης. Οι μαθητές, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, συμμετείχαν με παραδοσιακά κάλαντα και χριστουγεννιάτικες μελωδίες στο Πρόγραμμα Χριστουγεννιάτικων Εκδηλώσεων του ΔΑΑ 2015, Fly me to the Moon, στο Κτίριο του Κεντρικού Αεροσταθμού. Όπως κάθε χρόνο, ο ΔΑΑ προσέφερε για τα Χριστούγεννα δώρα στα 121 νήπια των Δημοτικών Σταθμών στην Αρτέμιδα καθώς και ηλεκτρονικό και οικιακό εξοπλισμό σε σχολεία της ευρύτερης περιοχής των Μεσογείων. Πολιτιστικές Αθλητικές Δράσεις Για 8 η συνεχή χρονιά ολοκληρώθηκε εντός του 2015 η πολιτιστική χορηγία του ΔΑΑ προς το Μουσείο Βραυρώνας. Ο ΔΑΑ ανταποκρίθηκε σε διάφορα αιτήματα που αφορούσαν στη συντήρηση-επιδιόρθωση ηλεκτρικών συστημάτων, την προμήθεια διαφόρων υλικών και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που ήταν απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία και ασφάλεια του Μουσείου. Καλύφθηκε εξ ολοκλήρου το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων για την μεταφορά των αθλητών της Εθνικής Ομάδας Παγκρατίου Αθλήματος του Σωματείου ΑΣΠΑ Η ΑΡΤΕΜΙΔΑ προκειμένου να συμμετάσχουν στο 4 ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Παγκρατίου Αθλήματος, το οποίο διεξήχθη στη Ρουμανία. Επίσης, παρασχέθηκε οικονομική ενίσχυση προς τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους για την στήριξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων τους και προς μεγάλους αθλητικούς συλλόγους για την κάλυψη εξόδων των αθλητικών τους δράσεων. Other Actions The Airport hosted the 2 nd and 6 th Elementary schools of Artemis for their anti-bullying dance performed by sixty-three (63) students at the Main Terminal Building on the occasion of the Panhellenic Day against school violence. On the occasion of World Environment Day on June 5 th 2015, we offered support for the clean-up of the Artemis OTE Forest organized by the Spata-Artemis Municipality with the participation of students from local primary schools as well as local associations representatives. For the first time in 2015, we implemented an environmental programme in cooperation with the NGO Mediterranean SOS at local elementary schools in order to improve students awareness on water management issues. Overall, 1,282 students from the 10 primary schools in Spata-Artemis participated and were educated on the principles of sustainable management of this precious natural resource. Furthermore, an informative leaflet was distributed to the students following the presentations. Additionally, we offered financial assistance to the Experimental Music School of Pallini for the tuning of their musical instruments. The students, in a showing of gratitude, participated in AIA s 2015 Christmas Events Programme, "Fly me to the Moon", in the Main Terminal Building singing traditional Christmas carols and Christmas melodies. Finally, every year, AIA offered Christmas gifts to 121 kindergarteners in Artemis as well as electronic equipment and household appliances to schools in the wider region of Mesogeia. Cultural Athletic Activities For the 8 th consecutive year we made a cultural donation to the Vravrona Museum. AIA responded to several requests concerning the maintenance or repair of building s electrical systems, procurement of various materials and electronic equipment critical for the smooth operation and security of the museum. We also provided airline tickets to the athletes and coaches of the Hellenic National Pangration Team to participate in the 4 th European Championship in Romania. In addition, financial assistance was provided to local cultural associations for their annual cultural activities as well as to major local athletic associations for their athletic events. 35

36 Πολιτιστική Κληρονομιά Η μόνιμη «Έκθεση Αρχαιολογικών Ευρημάτων» (Μουσείο) παραμένει ανοικτή σε επιβάτες και επισκέπτες καθημερινά από τις 6 π.μ. έως τις 11 μ.μ. To 2015, περίπου 220 χιλιάδες άτομα επισκέφτηκαν το Μουσείο. Cultural Heritage The permanent Exhibition of Archaeological Findings (Museum) is open for passengers and visitors daily from 6am to 11pm. In 2015, approximately 220 thousand people visited the Museum. Επιτεύγματα / Highlights Επισκέπτες Μουσείου Αεροδρομίου Airport Museum Visitors 15 χρόνια / 15 years 2.6 Million Κοινωνικές Δράσεις Όπως κάθε χρόνο, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος προσφέρθηκε οικονομική βοήθεια σε άπορες οικογένειες και μοναχικά άτομα στις εορτές του Πάσχα και των Χριστουγέννων. Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς ενισχύθηκε το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος με σχολικά είδη. Επίσης, προσφέρθηκαν τρόφιμα για το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Κορωπίου. Συμπληρωματικά το 2015 και σε συνεργασία με την εταιρεία AviAlliance GmbH που εκπροσωπεί τους ιδιώτες μετόχους (PSP) της Εταιρείας του Αεροδρομίου, προσφέρθηκε διπλή δωρεά ενισχύοντας περαιτέρω το Κοινωνικό Παντοπωλείο και τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος. Το 2015 πραγματοποιήθηκε δωρεά προς το Δήμο Σπάτων- Αρτέμιδος δυο μεταχειρισμένων αυτοκινούμενων αναρροφητικών σαρώθρων και διατέθηκαν τα απαραίτητα κονδύλια για την ανακαίνιση σπιτιών για τη στέγαση άστεγων οικογενειών στα πλαίσια του κοινωνικού προγράμματος «Δράσεις Στέγασης και Επανένταξης στην Ανατολική Αττική». Τέλος, προσφέρθηκαν φάρμακα στο Δήμο Σπάτων-Αρτέμιδος για την περίθαλψη των αδέσποτων ζώων καθώς και ζωοτροφές σε τοπικά φιλοζωικά σωματεία για τη σίτιση των αδέσποτων της περιοχής. Άλλες Κοινωνικές Δράσεις Ο ΔΑΑ στήριξε τις πυροσβεστικές υπηρεσίες Μαρκοπούλου και Κορωπίου με τη συντήρηση του πυροσβεστικού στόλου, προκειμένου να συνεισφέρει στην ετοιμότητα και απόκριση τους σε περίπτωση πυρκαγιάς στην περιοχή γύρω από το αεροδρόμιο. Επίσης, ο ΔΑΑ υποστήριξε μέλη της αεροδρομιακής κοινότητας προκειμένου να διασφαλιστεί το ομαλό λειτουργικό περιβάλλον. Social Activities Once again, in cooperation with the Social Services of Spata- Artemis Municipality, AIA provided financial assistance to families and individuals in need at both Easter and Christmas. At the start of the school year, school supplies were provided to the Spata- Artemis Municipality social supermarket. In addition, foodstuffs were provided to the social supermarket of Koropi Municipality. Additionally in 2015 and in cooperation with AviAlliance GmbH, which represents the Airport Company s private shareholders (PSP), a double donation was made to further support the social supermarket and the medical infirmaries of Spata-Artemis Municipality. AIA also donated two (2) used self-propelled road sweepers from its fleet to the Municipality of Spata-Artemis and approved the necessary funds for the renovation of homes to house homeless families through the social programme Housing and Rehabilitation Actions in Eastern Attica. Finally, medicines were offered to the Municipality of Spata- Artemis for the treatment of stray animals and foodstuffs to local animal welfare associations. Other CR Activities AIA funded an extensive vehicle maintenance and tire replacement programme with the fire departments of Markopoulo and Koropi in order to improve fire readiness and response in the area surrounding the Airport. Also, AIA supported various members of the Airport Community in their efforts to maintain a smooth operational environment. 36

37 Περιβαλλοντικές Δράσεις Για 9 η συνεχή χρονιά ο ΔΑΑ προχώρησε στον καθαρισμό της περιοχής Πράσινος Λόφος Αρτέμιδος, ως προληπτικό μέτρο κατά των πυρκαγιών. Επίσης, ενισχύθηκε οικονομικά το έργο του Συλλόγου Προστασίας & Περίθαλψης Άγριας Ζωής (ΑΝΙΜΑ) στο πλαίσιο της συνεργασίας που αφορά στην περίθαλψη τραυματισμένων ειδών άγριας πανίδας και την απελευθέρωση τους σε περιοχές μακριά από το αεροδρόμιο. Environmental Activities For the 9 th consecutive year, AIA undertook the clean-up of the Prasinos Lofos area in Artemis as a fire prevention measure. Also, we provided financial support to the Association for the Protection and Welfare of Wildlife (ANIMA) in the context of our cooperation for the treatment of injured wildlife and its subsequent release back to the wild in areas far away from the airport. Πρόγραμμα Ανάδειξης και Προστασίας του Υγροτόπου της Βραυρώνας και του Υγροτόπου Αλυκή της Αρτέμιδος Ο ΔΑΑ συνέχισε για 8 η συνεχόμενη χρονιά την πετυχημένη συνεργασία του με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) για την ανάδειξη και προστασία του υγροτόπου της Βραυρώνας, μια τοποθεσία με μοναδική οικολογική αξία που έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura Επίσης, επεκτάθηκε η συνεργασία με την ΕΟΕ για την προστασία και ανάδειξη του Υγροτόπου Αλυκή της Αρτέμιδος. Οι ακόλουθες δράσεις υλοποιήθηκαν το 2015 όσον αφορά το Πρόγραμμα για την Ανάδειξη και Προστασία του Υγροτόπου της Βραυρώνας: Απομάκρυνση αδρανών υλικών και άλλων απορριμμάτων από περιοχές του υγροτόπου με αφορμή περιβαλλοντικές δράσεις από σχολεία και άλλες εθελοντικές κοινωνικές ομάδες. Συντήρηση των υφιστάμενων μονοπατιών, πινακίδων, βλάστησης και φρακτών. Παρακολούθηση των πληθυσμών και των δραστηριοτήτων των πτηνών του υγροτόπου. Ο αριθμός των ειδών που έχουν παρατηρηθεί έφτασε τα 210 μέχρι το τέλος του Περιβαλλοντικές παρουσιάσεις και ξεναγήσεις σε σχολεία, περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλους οργανισμούς που επισκέπτονται τον υγρότοπο. Κατά τη διάρκεια του 2015 επισκέφθηκαν τον υγρότοπο της Βραυρώνας μαθητές από 45 σχολεία. Επίσης, έγιναν 3 εκδηλώσεις στο πλαίσιο παγκόσμιων εορτασμών για το περιβάλλον και τα πτηνά. Programme for the Conservation and Promotion of the Vravrona Wetland and Aliki Wetland of Artemis AIA continued for the 8 th consecutive year its successful partnership with the Hellenic Ornithological Society (HOS) to protect and promote the Vravrona Wetland, a local site of unique ecological value that belongs to the Natura 2000 Network. Additionally, our cooperation with HOS was extended to the Aliki Wetland of Artemis. The following actions were implemented in 2015: Clean-up of the wetland on the occasion of environmental voluntary actions by schools and other groups. Maintenance of existing footpaths, signs, vegetation and fencing. Monitoring of bird populations in the wetland. The number of bird species recorded at the area reached 210 by the end of Environmental presentations and guided tours for schools, conservation groups and other organizations visiting the wetland. During 2015, 2,106 students from 45 schools visited the Vravrona Wetland. Three events were also organized in the context of global celebrations for the environment and birds. Τέχνη & Περιβάλλον Ο χώρος «Τέχνη & Περιβάλλον» στο επίπεδο Αφίξεων του αεροδρομίου (δίπλα στο Μουσείο) διατίθεται σε περιβαλλοντικούς φορείς για την προώθηση του έργου τους. Το 2015 παρουσιάστηκε η ακόλουθη έκθεση περιβαλλοντικής ευαισθησίας: Ομαδική Έκθεση Φωτογραφίας και Βίντεο με τίτλο «Τελικός Προορισμός» σε συνεργασία με τη Διεθνή Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης Art-Athina παρουσιάζοντας στο κοινό τοπία, εσωτερικούς χώρους και πόλεις αποτυπώνοντας το φυσικό ή το τεχνικό περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει. Art & Environment The airport s exhibition area Art & Environment at the Arrivals level (located next to the Museum) is made available to environmental organizations for the promotion of their work. In 2015 the following environmental awareness exhibition took place: A group photography and video exhibition entitled "Final Destination in cooperation with the International Contemporary Art Fair of Athens "Art-Athina presenting interiors, cities and landscapes to the public, highlighting through the art of photography the natural and artificial environments that are continuously changing. 37