Newsletter 4/2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ποινικό [ 2 ]

Transcript

1

2 Newsletter 4/2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ποινικό [ 2 ]

3 ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ Αδικήµατα - Αγορανοµικά αδικήµατα Αριθµός απόφασης: 215 Έτος: Παράβαση αγορανοµικών διατάξεων. Έλλειψη αιτιολογίας και έλλειψη νόµιµης βάσης. Αναιρείται η προσβαλλόµενη απόφαση. - Κατά την ισχύουσα παράγραφο 1 του άρθρου 36 (µετά την κατάργηση της παρ. 2 του ιδίου άρθρου) του Αγορανοµικού Κώδικα (Ν 136/1946), για κάθε παράβαση των διατάξεων του διατάγµατος αυτού και των "εις εκτέλεση αυτού διατάξεων", που γίνεται στα ξενοδοχεία φαγητού και ύπνου, τα εστιατόρια κάθε είδους και στα εκεί αναφερόµενα λοιπά επισιτιστικά καταστήµατα, στα αρτεργοστάσια, κρεοπωλεία και γενικώς τα καταστήµατα, εργοστάσια και εργαστήρια και δηµόσια κέντρα, τιµωρούνται ως αυτουργοί "ο κύριος της επιχειρήσεως, ο διευθυντής και ο επόπτης του εστιατορίου ή ξενοδοχείου και λοιπών ως άνω καταστηµάτων, εργοστασίων, εργαστηρίων κ.λ.π.". Εξάλλου, κατά το άρθρο 30 παρ. 12 του Ν 136/1946 τιµωρούνται µε φυλάκιση ή µε χρηµατική ποινή ή µε αµφότερες τις ποινές αυτές οι µη συµµορφούµενοι µε τις από την αρµόδια χηµική υπηρεσία εκδιδόµενες οδηγίες, γνωµοδοτήσεις και αποφάσεις, µε τις οποίες καθορίζονται οι όροι τους οποίους πρέπει να πληρούν τα προσφερόµενα σε κατανάλωση εδώδιµα και ποτά, όπως και τα αντικείµενα χρήσεως και οι όροι οι οποίοι πρέπει να τηρούνται κατά την κατεργασία και την συντήρηση αυτών προς φύλαξη της δηµόσιας υγείας και αποφυγή απάτης των αγοραστών. Εάν δε η παράβαση αυτή τελέσθηκε από αµέλεια επιβάλλεται φυλάκιση το πολύ έξι µηνών ή χρηµατική ποινή σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 33 του ιδίου νοµοθετικού διατάγµατος περί κυρώσεως, τροποποιήσεως και συµπληρώσεως του από 10/ Ν "περί Αγορανοµικού Κώδικος". Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 11 του Ν. 2741/1999 "Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίµων, άλλες ρυθµίσεις θεµάτων αρµοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις", όπως τροποποιήθηκε µετά την αναρίθµηση των παραγράφων 1-16 µε 2-17 µε το άρθρο 11 παρ. 1 του Ν. 3438/2006 που προσέθεσε νέα παράγραφο I στο άρθρο 5, ο οποίος παράγει ή διαθέτει στην κατανάλωση τρόφιµα κατά παράβαση των προδιαγραφών των προτύπων και των κανόνων που τίθενται από το νόµο ή µε εξουσιοδότηση νόµου τιµωρείται µε ποινή φυλακίσεως εφόσον η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις. Η ποινική δίωξη γίνεται αυτεπαγγέλτως και η υπόθεση εισάγεται στο δικαστήριο µε απευθείας κλήση σύµφωνα µε το άρθρο 43 του ΚΠοιν. Κατά τα οριζόµενα δε στην παράγραφο 12 του ιδίου ως άνω άρθρου του αυτού νόµου ως υπεύθυνοι κατά των οποίων ασκείται ποινική δίωξη είναι: στις ατοµικές επιχειρήσεις και οι επιχειρηµατίες, στις προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε. και Ε.Ε.) και οι οµόρρυθµοι εταίροι, στις εταιρείες περιορισµένης ευθύνης και τους συνεταιρισµούς και οι διαχειριστές, στις ανώνυµες εταιρείες και ο ή και οι εντεταλµένοι Σύµβουλοι, καθώς και ο Γενικός ιευθυντής ή ο ιευθυντής τους. Σε περίπτωση υποκαταστήµατος αντί του Γενικού ιευθυντή ή ιευθυντή των Α.Ε., ο ιευθυντής του υποκαταστήµατος στο οποίο τελέσθηκε η παράβαση. Επίσης κατά τα οριζόµενα στην παράγραφο 17 του άρθρου 5 του Ν. 2741/1999 οι διατάξεις του Αγορανοµικού Κώδικα και του Κώδικα Τροφίµων και Ποτών εξακολουθούν να ισχύουν, εφ' όσον δεν είναι αντίθετες µε τις διατάξεις του παρόντος ή αυτές που

4 περιλαµβάνονται σε κανονιστικές πράξεις εκδιδόµενες στο πλαίσιο νοµοθετικών εξουσιοδοτήσεων, που παρέχονται από τα άρθρα 1 έως 6 του νόµου αυτού. Περαιτέρω κατά τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 21 της 15523/ Κοινής Αποφάσεως των Υπουργών Εσωτερικών ηµ. ιοίκησης και Αποκέντρωσης - Οικονοµίας και Οικονοµικών - Ανάπτυξης - Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, που ισχύει από τη δηµοσίευσή της στις 31 Αυγούστου 2006 στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως "Αναγκαία συµπληρωµατικά µέτρα εφαρµογής των Κανονισµών (ΕΚ) υπ' αριθµ. 178/2002, 852/2004, 853/2004, 854/2004 και 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου και εναρµόνιση της Οδηγίας 2004/41/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου (ΦΕΚ Β' 1187), που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση των αναφεροµένων στο προοίµιό της διατάξεων, µεταξύ των οποίων και ο νόµο 2741/1999, "Όσοι παραβαίνουν τις διατάξεις των Κανονισµών που αναφέρονται στο άρθρο 1 της παρούσας απόφασης, τις διατάξεις Κανονισµών ή αποφάσεων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν θέµατα ασφαλείας των τροφίµων και την προστασία των συµφερόντων των καταναλωτών, υπόκεινται στις κυρώσεις, ποινικές και διοικητικές που προβλέπονται στο άρθρο 5 του Ν. 2741/1999, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. - Η καταδικαστική απόφαση, έχει την απαιτούµενη κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 του ΚΠοιν, όπως το τελευταίο τροποποιήθηκε µε το άρθρο 2 του Ν. 2408/1996, ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 περ. ' του ΚΠοιν λόγο αναιρέσεως, όταν σ' αυτή περιέχονται µε σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγµατικά περιστατικά που προέκυψαν από τη διαδικασία στο ακροατήριο σχετικά µε τα υποκειµενικά και αντικειµενικά στοιχεία του εγκλήµατος, οι αποδείξεις επί των οποίων θεµελιούνται τα περιστατικά αυτά, καθώς και οι σκέψεις µε τις οποίες το δικαστήριο υπήγαγε τα αποδειχθέντα περιστατικά, στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρµόσθηκε. Εν όψει αυτών, για να έχει η καταδικαστική απόφαση, για παράβαση του άρθρου 30 παρ. 12 του Αγορανοµικού Κώδικα και του άρθρου 5 παρ. 11 Ν. 2741/1999 την επιβαλλόµενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 του ΚΠοιν ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, απαιτείται, εκτός των άλλων, να αναφέρεται σ' αυτήν ότι ο κατηγορούµενος, κατά τον χρόνο τελέσεως της πράξεως είχε µία από τις τρείς προαναφερόµενες στο άρθρο 36 παρ. 1 του Αγορανοµικού Κώδικα ιδιότητες ή κάποια από τις αναφερόµενες στην παράγραφο 12 του άρθρου 5 του Ν. 2741/1999, όπως ισχύει, επιπλέον ιδιότητες εντεταλµένου συµβούλου, γενικού διευθυντή ή διευθυντή, προκειµένου για τους υπευθύνους ανωνύµων εταιρειών, καθώς και τα πραγµατικά περιστατικά που αποδείχθηκαν και προσδίδουν στον κατηγορούµενο µία από τις ιδιότητες αυτές. Κανονισµοί: 178/2002, 852/2004, 853/2004, 854/2004, 882/2004, Οδηγίες: 2004/41/ΕΚ, Ν : 136/1946, άρθ. 30, Νόµοι: 2741/1999, άρθ. 5, Νόµοι: 3438/2006, άρθ. 11, ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικήµατα - Ανθρωποκτονία εξ αµελείας Αριθµός απόφασης: 468 Έτος: 2003 [4]

5 - Ανθρωποκτονία από αµέλεια. Επιµέτρηση ποινής. - Κατά το άρθρο 302 παρ. 1 ΠΚ όποιος επιφέρει από αµέλεια το θάνατο άλλου τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µηνών. Από τη διάταξη αυτή, σε συνδυασµό µε εκείνη του αρ. 28 ΠΚ προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του παραπάνω εγκλήµατος απαιτείται η διαπίστωση αφενός ότι ο δράστης δεν κατέβαλε κατ' αντικειµενική κρίση την προσοχή που κάθε µέτρια συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος όφειλε υπό τις ίδιες περιστάσεις να καταβάλει µε βάση τους νοµικούς κανόνες, τις συνήθειες, που επικρατούν στις συναλλαγές και κατά τη συνηθισµένη πορεία των πραγµάτων, την πείρα και τη λογική και αφετέρου ότι αυτός µπορούσε από τις προσωπικές περιστάσεις και τις ικανότητες του να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσµα του παραπάνω εγκλήµατος που διαπράχθηκε. Ακόµη απαιτείται αντικειµενικός αιτιώδης σύνδεσµος µεταξύ της πράξης ή παράλειψης του δράστη και του αποτελέσµατος που επήλθε ως επακόλουθο της αµέλειάς του. - Κατά την παρ. 4 του άρθρου 79 ΠΚ «στην απόφαση αναφέρονται ρητά οι λόγοι που δικαιολογούν την κρίση του δικαστηρίου για την ποινή που επέβαλε». Η διάταξη αυτή αναφέρεται στην παρ. 1 του ίδιου άρθρου που ορίζει ότι «κατά την επιµέτρηση της ποινής στα όρια που διαγράφει ο νόµος, το δικαστήριο λαµβάνει υπόψη : α) τη βαρύτητα του εγκλήµατος που έχει τελεστεί και β) την προσωπικότητα του εγκληµατία». Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασµό µε όσα ορίζονται στις παραγράφους 2 και 3 του ίδιου άρθρου, αναφορικά µε τα κριτήρια που λαµβάνει υπόψη του το δικαστήριο για την εκτίµηση της βαρύτητας του εγκλήµατος και της προσωπικότητας του δράστη, προκύπτει ότι η επιµέτρηση της ποινής, σε κάθε συγκεκριµένη περίπτωση, ανήκει στην κυριαρχική κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, το οποίο λαµβάνει υπόψη του τη βαρύτητα του εγκλήµατος και την προσωπικότητα του κατηγορουµένου, όπως αυτά προκύπτουν από τα πραγµατικά περιστατικά που έγιναν δεκτά για την ενοχή του, χωρίς να έχει υποχρέωση να διαλάβει στην περί ποινής απόφασή του για τα στοιχεία αυτά ειδικότερη αιτιολογία. ΠΚ: 79, 320, ΚΠ : 171, 220, 510 παρ. 1 στοιχ. Α, ηµοσίευση: INLAW 2003 Αδικήµατα - Ανθρωποκτονία εξ αµελείας Αριθµός απόφασης: 8 Έτος: Ανθρωποκτονία από αµέλεια. Έλλειψη ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας.εσφαλµένη ερµηνεία ή εφαρµογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. - Κατά το άρθρο 302 παρ. 1 του ΠΚ, όποιος επιφέρει από αµέλεια το θάνατο άλλου τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον τριών µηνών. Κατά τη διάταξη δε του άρθρου 28 του ΠΚ, από αµέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και µπορούσε να καταβάλει, είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσµα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όµως ότι δεν θα επερχόταν. Από το συνδυασµό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι, για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήµατος της ανθρωποκτονίας από αµέλεια, απαιτείται η διαπίστωση αφενός ότι ο δράστης δεν κατέβαλε κατ' αντικειµενική κρίση την προσοχή που κάθε µετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος όφειλε, υπό τις ίδιες περιστάσεις, να καταβάλει µε βάση τους νοµικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και κατά τη συνηθισµένη πορεία των πραγµάτων, την πείρα και τη λογική και αφετέρου ότι αυτός µπορούσε µε βάση τις προσωπικές [5]

6 ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες του να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσµα του τελεσθέντος εγκλήµατος. Ακόµη απαιτείται αντικειµενικός αιτιώδης σύνδεσµος µεταξύ της πράξης ή παράλειψης του δράστη και του αποτελέσµατος που επήλθε ως επακόλουθο της αµέλειάς του. Κατά την έννοια της ανωτέρω διάταξης του άρθρου 28 του ΠΚ, η αµέλεια διακρίνεται σε άνευ συνειδήσεως, κατά την οποία ο δράστης από έλλειψη της προσήκουσας προσοχής δεν προβλέπει το αξιόποινο αποτέλεσµα που προκάλεσε η πράξη του και σε ενσυνείδητη, κατά την οποίο προβλέπει ότι από τη συµπεριφορά του µπορεί να επέλθει το αξιόποινο αποτέλεσµα, πιστεύει όµως ότι θα το αποφύγει. Περαιτέρω η παράλειψη ως έννοια ενυπάρχει σε κάθε είδους αµέλεια, εφόσον το ένα είδος της ευθύνης συνίσταται στη µη καταβολή της προσοχής, δηλαδή σε µία παράλειψη. Όταν όµως η αµέλεια δεν συνίσταται σε ορισµένη παράλειψη, αλλά σε σύνολο συµπεριφοράς που προηγήθηκε του αποτελέσµατος, τότε, για τη θεµελίωση της ανθρωποκτονίας (ή κατά περίπτωση της σωµατικής βλάβης) από αµέλεια, ως εγκλήµατος που τελείται µε παράλειψη, απαιτείται και η συνδροµή των όρων του άρθρου 15 του ΠΚ, κατά το οποίο, όπου κατά το νόµο, για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτείται να έχει επέλθει ορισµένο αποτέλεσµα, η µη αποτροπή του τιµωρείται όπως η πρόκλησή του µε ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νοµική υποχρέωση να παρεµποδίσει την επέλευση του αποτελέσµατος. Από την τελευταία αυτή διάταξη προκύπτει ότι αναγκαία προϋπόθεση της εφαρµογής της είναι η ύπαρξη ιδιαίτερης (δηλαδή ειδικής και όχι γενικής) υποχρέωσης του υπαιτίου προς ενέργεια, που τείνει στην παρεµπόδιση του αποτελέσµατος, για την επέλευση του οποίου ο νόµος απειλεί ορισµένη ποινή. Η υποχρέωση αυτή µπορεί να πηγάζει κυρίως: α) από ρητή διάταξη νόµου, β) από σύµπλεγµα νοµικών καθηκόντων, που συνδέονται µε ορισµένη έννοµη θέση του υπόχρεου, γ) από ειδική σχέση που θεµελιώθηκε, είτε συνεπεία συµβάσεως, είτε απλώς από προηγούµενη ενέργεια, από την οποία ο υπαίτιος της παραλείψεως αναδέχθηκε εκουσίως την αποτροπή κινδύνων στο µέλλον, δ) από προηγούµενη πράξη του υπαιτίου (ενέργεια ή παράλειψη), συνεπεία της οποίας δηµιουργήθηκε ο κίνδυνος επελεύσεως του εγκληµατικού αποτελέσµατος. - Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούµενη, κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 ΚΠοιν, ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. ' του ίδιου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σε αυτή µε σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγµατικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του ικαστηρίου για την συνδροµή των αντικειµενικών και υποκειµενικών στοιχείων του εγκλήµατος, οι αποδείξεις που τα θεµελιώνουν και οι νοµικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρµόσθηκε. - Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυµπλήρωση του αιτιολογικού µε το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο και σε σχέση µε τα αποδεικτικά µέσα πρέπει να προκύπτει µε βεβαιότητα ότι έχουν ληφθεί όλα στο σύνολό τους και όχι ορισµένα µόνο από αυτά. Για τη βεβαιότητα δε αυτή αρκεί να µνηµονεύονται όλα, έστω κατά το είδος τους (µάρτυρες, έγγραφα, κλπ), χωρίς ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους και µνείας του τι προέκυψε χωριστά από καθένα από αυτά, ενώ το γεγονός ότι εξαίρονται ορισµένα αποδεικτικά µέσα δεν υποδηλώνει ότι δεν λήφθηκαν υπόψη τα άλλα. Μεταξύ των αποδεικτικών µέσων, περιλαµβάνεται, κατά το άρθρο 178 περ. γ' του ΚΠ η πραγµατογνωµοσύνη, η οποία διατάσσεται κατά το άρθρο 183 ΚΠ, υπό προϋποθέσεις, από τον ανακριτικό υπάλληλο ή από το δικαστήριο αυτεπαγγέλτως ή µετά από αίτηση των διαδίκων ή του εισαγγελέα. Ως ιδιαίτερο δε είδος αποδεικτικού µέσου η πραγµατογνωµοσύνη, πρέπει να προκύπτει από την αιτιολογία της απόφασης ότι λήφθηκε και αυτή υπόψη, όπως αυτό συµβαίνει, [6]

7 όχι µόνο όταν αυτή µνηµονεύεται ειδικώς µεταξύ των αποδεικτικών µέσων, αλλά και όταν προκύπτει αναµφίβολα από τις παραδοχές της απόφασης ότι τα πορίσµατα της πραγµατογνωµοσύνης έγιναν δεκτά από το δικαστήριο και σε κάθε περίπτωση δεν είναι αντίθετα µε αυτά. εν αποτελούν όµως λόγους αναιρέσεως η εσφαλµένη εκτίµηση εγγράφων, η εσφαλµένη αξιολόγηση των καταθέσεων των µαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολογήσεως κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη της µεταξύ τους αξιολογικής συσχετίσεως των αποδεικτικών στοιχείων, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση του ικαστηρίου της ουσίας. Ακόµα η επιβαλλόµενη κατά τα ανωτέρω ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία της αποφάσεως πρέπει να υπάρχει όχι µόνο ως προς την κατηγορία, αλλά να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισµούς που προβάλλονται από τον κατηγορούµενο ή το συνήγορό του. Τέτοιοι ισχυρισµοί είναι εκείνοι που προβάλλονται στο ικαστήριο της ουσίας, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 ΚΠοιν, και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή την άρση ή µείωση της ικανότητας καταλογισµού ή την εξάλειψη του αξιοποίνου της πράξεως ή τη µείωση της ποινής. Η απόρριψη ενός τέτοιου ισχυρισµού, όπως είναι και οι ισχυρισµοί για τέλεση της πράξεως της προµήθειας και κατοχής ναρκωτικής ουσίας για αποκλειστική χρήση του προµηθευθέντος και κατόχου αυτής ή για αναγνώριση στο πρόσωπο του κατηγορουµένου ελαφρυντικών περιστάσεων, πρέπει να αιτιολογείται ιδιαιτέρως. Όταν, όµως, ο αυτοτελής ισχυρισµός δεν προβάλλεται παραδεκτά και κατά τρόπο πλήρη και ορισµένο ή ο φερόµενος ως αυτοτελής ισχυρισµός δεν είναι στην πραγµατικότητα αυτοτελής, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε, αλλά αρνητικός της κατηγορίας, το ικαστήριο δεν υποχρεούται να απαντήσει, και µάλιστα ιδιαίτερα και αιτιολογηµένα, αφού δεν υπάρχει υποχρέωση ιδιαίτερης απαντήσεως σε απαράδεκτο ισχυρισµό ή σε ισχυρισµό αρνητικό της κατηγορίας. - Περαιτέρω, κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' ΚΠοιν λόγο αναιρέσεως αποτελεί και η εσφαλµένη ερµηνεία ή εφαρµογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλµένη ερµηνεία υπάρχει όταν ο ικαστής αποδίδει στο νόµο διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγµατικά έχει, ενώ εσφαλµένη εφαρµογή υπάρχει όταν το ικαστήριο της ουσίας δεν υπάγει σωστά τα πραγµατικά περιστατικά που δέχτηκε ότι αποδείχθηκαν στη διάταξη που εφαρµόσθηκε. Περίπτωση δε εσφαλµένης εφαρµογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως συνιστά και η εκ πλαγίου παραβίαση της διατάξεως αυτής, η οποία υπάρχει, όταν στο πόρισµα της αποφάσεως, που περι-λαµβάνεται στο συνδυασµό του αιτιολογικού µε το διατακτικό και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήµατος, έχουν εµφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, µε αποτέλεσµα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή µη εφαρµογής του νόµου, οπότε η απόφαση στερείται νόµιµης βάσεως. ΠΚ: 15, 28, 302, ΚΠ : 170, 178, 183, 333, 510 παρ. 1 στοιχ., 510 παρ. 1 στοιχ. Ε, ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικήµατα - εδοµένα προσωπικού χαρακτήρα Αριθµός απόφασης: 2053 Έτος: Προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Έλλειψη ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας. [7]

8 - Ο νόµος 2472/1997 "Προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα", όπως υπογραµµίζεται στην εισηγητική έκθεσή του, θεσπίστηκε σε εκπλήρωση υποχρεώσεως του κοινού νοµοθέτη, η οποία απορρέει από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1, 5 παρ. 1,9 και 19 του Συντάγµατος, που ανάγουν την προστασία της αξίας του ανθρώπου σε πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας, προστατεύουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και διασφαλίζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών του. Παράλληλα, όµως, η θέσπιση των ρυθµίσεων του νόµου τούτου ήταν επιβεβληµένη και ενόψει των προβλεπόµενων στην οδηγία 95/46/ΕΚ του Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 24 Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών. Η οδηγία αυτή, όπως προκύπτει από το προοίµιό της, αποβλέπει στην εναρµόνιση των κρατών µελών, ώστε µε την εγκαθίδρυση και λειτουργία της κοινοτικής εσωτερικής αγοράς να κατοχυρώνεται όχι µόνο η δυνατότητα κυκλοφορίας των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα αλλά και η προστασία των θεµελιωδών δικαιωµάτων του ατόµου. Το κεφάλαιο Α του εν λόγω νόµου 2472/1997, όπως αυτός ισχύει µετά τις τροποποιήσεις του µε το άρθρο 8 του Ν. 2819/2000 και το άρθρο 34 του Ν. 2915/2001, (άρθρα 1-3) επιγράφεται ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ οι οποίες αναφέρονται στο αντικείµενο του νόµου, τους σχετικούς ορισµούς και το πεδίο εφαρµογής του. Έτσι, κατά το άρθρο 1 του νόµου τούτου, αντικείµενο αυτού είναι η θέσπιση των προϋποθέσεων για την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα προς προστασία των δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών των φυσικών προσώπων και ιδίως της ιδιωτικής ζωής. Στο άρθρο 2 του ιδίου νόµου ορίζεται ότι: "Για τους σκοπούς του παρόντος νόµου νοούνται ως:...ε) Αρχείο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα ("αρχείο"), κάθε διαρθρωµένο σύνολο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία είναι προσιτά µε γνώµονα συγκεκριµένα κριτήρια". Κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του ίδιου άρθρου, οι διατάξεις του παρόντος νόµου, εφαρµόζονται στην εν όλω ή εν µέρει αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία, καθώς και στη µη αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία περιλαµβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο. Στο δε άρθρο 5 1 και 2 καθορίζονται οι προϋποθέσεις επεξεργασίας των προσωπικών δεδοµένων, η οποία επιτρέπεται µόνον όταν το υποκείµενο των δεδοµένων έχει δώσει τη συγκατάθεσή του. Κατ` εξαίρεση, επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειµένου, εκτός άλλων περιπτώσεων, και όταν αυτή είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του εννόµου συµφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδοµένα και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιωµάτων και συµφερόντων των προσώπων, στα οποία αναφέρονται τα δεδοµένα, και δεν θίγονται θεµελιώδεις ελευθερίες αυτών. Το άρθρο 22 προβλέπει ποινικές κυρώσεις για τις αναφερόµενες σ' αυτό κατηγορίες συµπεριφορών που κρίνονται αξιόποινες. Ειδικότερα, όποιος χωρίς δικαίωµα επεµβαίνει µε οποιοδήποτε τρόπο σε αρχείο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα ή λαµβάνει γνώση των δεδοµένων αυτών ή τα αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, επεξεργάζεται, µεταδίδει ανακοινώνει, τα καθιστά προσιτά σε µη δικαιούµενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδοµένων ή τα εκµεταλλεύεται µε οποιονδήποτε τρόπο, τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή και αν πρόκειται για ευαίσθητα δεδοµένα µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηµατική ποινή τουλάχιστον ενός εκατοµµυρίου ( ) έως δέκα εκατοµµυρίων ( ) δραχµών, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις. Οι ποινικές κυρώσεις, όπως άλλωστε είναι φυσικό, ενόψει της ιδιάζουσας βαρύτητάς τους, προβλέπονται όχι γενικώς και αορίστως για κάθε [8]

9 παράβαση των διατάξεών του, αλλά µόνο για συγκεκριµένες ειδικά περιγραφόµενες σοβαρές παραβάσεις. Με εξαίρεση δε τις περιπτώσεις του άρθρου 22 παρ. 5, το οποίο ποινικοποιεί τις παραβάσεις συγκεκριµένων αποφάσεων της Αρχής προσωπικών δεδοµένων, το κοινό συνδετικό γνώρισµα των ειδικών ποινικών προβλέψεων του άρθρου 22 του Ν. 2472/1997 και εκείνο που προσδίδει βαρύτητα στις σχετικές πράξεις είναι η αναφορά τους στην τήρηση "Αρχείων προσωπικών δεδοµένων". Έτσι, κατά την παράγρ. 1 του άρθρου 22 γίνεται αξιόποινη η χωρίς γνωστοποίηση στην Αρχή σύσταση και λειτουργία Αρχείου προσωπικών δεδοµένων, κατά την παρ. 2 η διατήρηση "Αρχείου" χωρίς άδεια ή κατά παράβαση των όρων και προϋποθέσεων της άδειας της αρχής, κατά την παρ. 3 η χωρίς γνωστοποίηση στην Αρχή και άδεια από αυτήν διασύνδεση αρχείων. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι, για την αντικειµενική θεµελίωση του εν λόγω εγκλήµατος, απαιτείται α) ύπαρξη δεδοµένων που περιλαµβάνονται σε "Αρχείο", ως τέτοιο δε θεωρείται κατ' άρθρο 2 περ. ε, το σύνολο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία αποτελούν ή µπορεί να αποτελούν αντικείµενο "επεξεργασίας" και τηρούνται ή από το ηµόσιο ή από ενώσεις προσώπων ή φυσικά πρόσωπα, β) υποκείµενο των δεδοµένων είναι το φυσικό πρόσωπο, στο οποίο αναφέρονται τα δεδοµένα και του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή µπορεί να εξακριβωθεί, δηλαδή µπορεί να προσδιορισθεί αµέσως ή εµµέσως, ενώ ως δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα θεωρούνται κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείµενο των δεδοµένων και ευαίσθητα δεδοµένα είναι αυτά που αφορούν τη φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά φρονήµατα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τη συµµετοχή σε ένωση, σωµατείο και συνδικαλιστική οργάνωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και την ερωτική ζωή. Από το συνδυασµό, λοιπόν, των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι δεν θεωρούνται δεδοµένα οι πληροφορίες των οποίων κάνει κάποιος χρήση και οι οποίες περιήλθαν εις γνώση του, χωρίς να ερευνήσει αυτός κάποιο αρχείο ή χωρίς να τους τις έχει µεταδώσει τρίτος που επενέβη σε αρχείο, γιατί εκλείπει η προϋπόθεση του αρχείου ως στοιχείου της αντικειµενικής υπόστασης. Τούτο συνάγεται ευθέως και από τη διατύπωση του άρθρου 22 παρ. 4, 5 και 6 του ως άνω νόµου, µε το οποίο απειλούνται ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση παράνοµης επεµβάσεως σε αρχείο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα ή αυθαίρετης χρησιµοποιήσεως του προϊόντος τέτοιας επεµβάσεως, όχι, όµως, και στην περίπτωση που δεν έχει γίνει τέτοια επέµβαση και ο φερόµενος ως δράστης γνωρίζει τα διαδιδόµενα από µόνος του, αφού στην περίπτωση αυτή δεν στοιχειοθετείται αντικειµενικώς το εν λόγω έγκληµα. - Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούµενη από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 του ΚΠοιν ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεώς της από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. ΚΠοιν, όταν αναφέρονται σ' αυτή, µε σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγµατικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδροµή των αντικειµενικών και υποκειµενικών στοιχείων του εγκλήµατος, οι αποδείξεις που τα θεµελιώνουν και οι νοµικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην εφαρµοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. ΚΠ : 510 παρ. 1 στοιχ., 510 παρ. 1 στοιχ. Ε, Νόµοι: 2472/1997, άρθ. 22, Νόµοι: 2819/2000, άρθ. 8, Νόµοι: 2915/2001, άρθ. 34, ηµοσίευση: INLAW 2010 Αδικήµατα - εδοµένα προσωπικού χαρακτήρα [9]

10 Αριθµός απόφασης: 10 Έτος: Αδικήµατα δια του τύπου. Επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Συναυτουργία. Κατ' εξακολούθηση έγκληµα. - Τα άρθρα 29 παρ. Ι εδ. α' και 30 εδ. α' του Ν. 5060/1931 "περί Τύπου, προσβολών της τιµής γενικώς και άλλων σχετικών διατάξεων, που διατηρήθηκαν σε ισχύ µε το άρθρο µόνο του Ν. 2234/1994 "περί καταργήσεως των ειδικών ποινικών διατάξεων περί Τύπου" ορίζουν αντιστοίχως, ότι "όστις προς τον σκοπόν εµπορίας ή διανοµής ή δηµοσίας εκθέσεως παρασκευάζει, αποκτά, κατέχει, µεταφέρει, εισάγει εις το κράτος ή εξάγει ή καθ' οιονδήποτε τρόπον τίθησιν εις κυκλοφορίαν έγγραφα, έντυπα, συγγράµµατα, σχέδια, εικόνες, ζωγραφιάς, εµβλήµατα, φωτογραφίας, κινηµατογραφικάς ταινίας ή άλλα αντικείµενα άσεµνα, οιουδήποτε είδους, όστις µεταχειρίζεται οιονδήποτε µέσον δηµοσιότητος προς διευκόλυνσιν της κυκλοφορίας του ή του εµπορίου των αυτών ασέµνων αντικειµένων, τιµωρείται δια φυλακίσεως, τουλάχιστον ενός µηνός και δια χρηµατικής ποινής τουλάχιστον µεταλλικών δραχµών" και ότι "άσεµνα κατά τα περιπτώσεις του προηγουµένου άρθρου θεωρούνται τα χειρόγραφα, έντυπα, εικόνες και λοιπά αντικείµενα, οσάκις, συµφώνως προς το κοινό αίσθηµα προσβάλλουσι την αιδώ". Αµφότερες οι διατάξεις αυτές, όπως συνάγεται από τη διατύπωσή τους διαφυλάσσουν τη δηµόσια ηθική και αποβλέπουν κατ' αρχή στην προστασία του γενικού συµφέροντος του κοινωνικού συνόλου και όχι του καθενός ατόµου, στο οποίο βεβαίως αντανακλούν εµµέσως οι συνέπειες της παραβάσεως των προστατευτικών της αιδούς του ατόµου αυτού διατάξεων. Εκείνος όµως που προσεβλήθη άµεσα από την αξιόποινη παράβαση των άρθρων 29 και 30 του Ν. 5060/1931 και υπέστη άµεση ζηµία νοµιµοποιείται, όπως προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων 63, 64 και 69 ΚΠ σε συνδυασµό µε τα άρθρα 914 και 932 ΑΚ σε άσκηση πολιτικής αγωγής για επιδίκαση αποζηµιώσεως ή χρηµατικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης ως φορέας του ιδιωτικού δικαιώµατος ή του εννόµου συµφέροντος που έχει προσβληθεί. Με τις ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 29 και 30 του Ν. 5060/1931, όπως ισχύουν µετά το Ν. 2243/1994, θεσπίζεται υπαλλακτικώς µικτό έγκληµα για το οποίο τιµωρείται όποιος, εκτός των λοιπών περιπτώσεων, που µπορούν να εναλλαχθούν, προς το σκοπό εµπορίας ή δηµόσιας έκθεσης µεταχειρίζεται οποιοδήποτε µέσο δηµοσιότητας προς διευκόλυνση της κυκλοφορίας ή του εµπορίου των παραπάνω ασέµνων αντικειµένων, δηλαδή των αντικειµένων που κατά το κοινό αίσθηµα της µεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, προσβάλλει τη δηµόσια αιδώ, µε την έννοια του δυσαρέστου συναισθήµατος και της αποστροφής που προκαλούν τέτοια αντικείµενα, όπως είναι και η δια των εφηµερίδων, µε οποιαδήποτε µορφή, δηµοσία έκθεση και περιγραφή γενετησίων αποκαλύψεων και κατά φύση και παρά φύση ερωτικών πράξεων προς ερωτική διερέθιση, χωρίς να είναι αναγκαίο να προσβληθεί η αιδώς ενός ή περισσοτέρων προσώπων καθορισµένων ή όχι, αφού πρόκειται για έγκληµα αφηρηµένης διακινδυνεύσεως και αρκεί ότι η εκάστοτε παράσταση και περιγραφή που αποτελεί το άσεµνο αντικείµενο µπορεί να προκαλέσει ροπή σε απροσδιόριστο αριθµό προσώπων, έτσι ώστε ο καθένας να ντρέπεται τον άλλο και όλοι µαζί να θέλουν να απαλλαγούν από αυτό. Η έννοια του ασέµνου είναι νοµική και για τον προσδιορισµό της νοείται ως αιδώς η σεµνότητα ή συστολή του ατόµου προς ό,τι ανάγεται στη σφαίρα της γενετήσιας ζωής, σύµφωνα µε το µέσο λαϊκό αίσθηµα. - Ο Ν. 2472/1997 "Προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα", θεσπίστηκε σε εκπλήρωση υποχρεώσεως του κοινού νοµοθέτη η οποία απορρέει από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 9 και 19 [10]

11 του Συντάγµατος, οι οποίες ενάγουν στην προστασία της αξίας του ανθρώπου σε πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, προστατεύουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και διασφαλίζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή καθώς και το απόρρητο των επικοινωνιών του. Παράλληλα όµως η θέσπιση των ρυθµίσεων του νόµου τούτου ήταν επιβεβληµένη και εν όψει των προβλεποµένων στην Οδηγία 95/46/ΕΚ του Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 24 Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών. Η Οδηγία αυτή, όπως προκύπτει από το προοίµιό της, αποβλέπει στην εναρµόνιση των κρατών - µελών, ώστε µε την εγκαθίδρυση και λειτουργία της κοινοτικής εσωτερικής αγοράς να κατοχυρώνεται όχι µόνο η δυνατότητα κυκλοφορίας των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα αλλά και η προστασία των θεµελιωδών δικαιωµάτων του ατόµου. Κατά το άρθρο 1 του νόµου 2472/1997 όπως αυτός ισχύει µετά τις τροποποιήσεις του µε το νόµο 3471/2006, αντικείµενο του νόµου τούτου είναι η θέσπιση των προϋποθέσεων για την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα προς προστασία των δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών των φυσικών προσώπων και ιδίως της ιδιωτικής ζωής. Στο άρθρο 2 του ιδίου νόµου ορίζεται ότι για τους σκοπούς του παρόντος νόµου νοούνται ως β) ευαίσθητα δεδοµένα τα δεδοµένα που αφορούν τη φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά φρονήµατα, τις θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις, τη συµµετοχή σε ένωση, σωµατείο και συνδικαλιστική οργάνωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και την ερωτική ζωή καθώς και τα σχετικά µε τις ποινικές καταδίκες... ε) Αρχείο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα (αρχείο), κάθε διαρθρωµένο σύνολο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία είναι προσιτά µε γνώµονα συγκεκριµένα κριτήρια". Κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του ιδίου νόµου οι διατάξεις του νόµου αυτού εφαρµόζονται στην εν όλω ή εν µέρει αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία, καθώς και στη µη αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία περιλαµβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο. Κατά το άρθρο 7 του εν λόγω νόµου Ι.απαγορεύεται η συλλογή και επεξεργασία ευαίσθητων δεδοµένων. 2. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται η συλλογή και η επεξεργασία ευαισθήτων δεδοµένων, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία σχετικού αρχείου, ύστερα από άδεια της Αρχής, όταν συντρέχουν µια ή περισσότερες από τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) το υποκείµενο έδωσε τη γραπτή συγκατάθεσή του, εκτός αν η συγκατάθεση έχει αποσπασθεί µε τρόπο που αντίκειται στο νόµο ή τα χρηστά ήθη ή ο νόµος ορίζει ότι η συγκατάθεση δεν αίρει την απαγόρευση, β) η επεξεργασία είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συµφέροντος του υποκειµένου ή προβλεποµένου από το νόµο συµφέροντος τρίτου, εάν το υποκείµενο τελεί σε φυσική ή νοµική αδυναµία να δώσει τη συγκατάθεσή του, γ) η επεξεργασία αφορά δεδοµένα που δηµοσιοποιεί το ίδιο το υποκείµενο ή είναι αναγκαία για την αναγνώριση, άσκηση ή υπεράσπιση δικαιώµατος ενώπιον δικαστηρίου ή πειθαρχικού οργάνου..., ζ) η επεξεργασία αφορά δεδοµένα δηµοσίων προσώπων εφόσον αυτά συνδέονται µε την άσκηση δηµοσίου λειτουργήµατος ή τη διαχείριση συµφερόντων τρίτων και πραγµατοποιείται για την άσκηση του δηµοσιογραφικού επαγγέλµατος. Η άδεια της Αρχής χορηγείται µόνον εφόσον η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την εξασφάλιση του δικαιώµατος πληροφόρησης επί θεµάτων δηµοσίου ενδιαφέροντος καθώς και στο πλαίσιο καλλιτεχνικής εκφράσεως και εφόσον δεν παραβιάζεται καθ' οιονδήποτε τρόπο το δικαίωµα προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής. Το άρθρο 22 προβλέπει ποινικές κυρώσεις για τις αναφερόµενες σ'αυτό κατηγορίες συµπεριφορών που κρίνονται αξιόποινες. Ειδικότερα, όποιος χωρίς δικαίωµα επεµβαίνει µε οποιοδήποτε τρόπο σε αρχείο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα ή λαµβάνει γνώση των δεδοµένων αυτών ή τα αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, επεξεργάζεται, µεταδίδει, ανακοινώνει, τα καθιστά προσιτά σε µη [11]

12 δικαιούµενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδοµένων ή τα εκµεταλλεύεται µε οποιονδήποτε τρόπο, τιµωρείται µε φυλάκιση και χρηµατική ποινή και αν πρόκειται για ευαίσθητα δεδοµένα µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηµατική ποινή τουλάχιστον ενός εκατοµµυρίου ( ) έως δέκα εκατοµµυρίων ( ) δραχµών, αν η πράξη δεν τιµωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις. Οι ποινικές κυρώσεις, όπως άλλωστε είναι φυσικό, εν όψει της ιδιάζουσας βαρύτητάς τους, προβλέπονται όχι γενικώς και αορίστως για κάθε παράβαση των διατάξεών του, αλλά µόνο για συγκεκριµένες ειδικά περιγραφόµενες σοβαρές παραβάσεις. Με εξαίρεση δε τις περιπτώσεις του άρθρου 22 παρ. 5, η οποία ποινικοποιεί τις παραβάσεις συγκεκριµένων αποφάσεων της Αρχής προσωπικών δεδοµένων, το κοινό συνδετικό γνώρισµα των ειδικών ποινικών προβλέψεων του άρθρου 22 του Ν. 2472/1997 και εκείνο που προσδίδει βαρύτητα στις σχετικές πράξεις είναι η αναφορά τους στην τήρηση Αρχείων προσωπικών δεδοµένων. Έτσι, κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 22 γίνεται αξιόποινη η χωρίς γνωστοποίηση στην Αρχή σύσταση και λειτουργία Αρχείου Προσωπικών δεδοµένων, κατά την παρ. 2 η διατήρηση "Αρχείου", χωρίς άδεια ή κατά παράβαση των όρων και προϋποθέσεων της αδείας της Αρχής και κατά την παράγραφο 3 η χωρίς γνωστοποίηση στην Αρχή και άδεια από αυτήν διασύνδεση αρχείων. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για την αντικειµενική θεµελίωση του εν λόγω εγκλήµατος απαιτείται α) ύπαρξη δεδοµένων που περιλαµβάνονται σε "Αρχείο" ως τοιούτου θεωρουµένου κατά το άρθρο 2 περ. ε', του συνόλου των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία αποτελούν ή µπορεί να αποτελούν αντικείµενο "επεξεργασίας" και τηρούνται ή από το δηµόσιο ή από ενώσεις προσώπων ή φυσικά πρόσωπα, β) υποκείµενο των δεδοµένων που είναι το φυσικό πρόσωπο, στο οποίο αναφέρονται τα δεδοµένα και του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή µπορεί να εξακριβωθεί, δηλαδή µπορεί να προσδιορισθεί αµέσως ή εµµέσως και γ) δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα που είναι κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείµενο των δεδοµένων από τα οποία ευαίσθητα δεδοµένα είναι αυτά που αφορούν τη φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά φρονήµατα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τη συµµετοχή σε ένωση, σωµατείο και συνδικαλιστική οργάνωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και την ερωτική ζωή. Έτσι, από το συνδυασµό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι δεν θεωρούνται δεδοµένα οι πληροφορίες των οποίων κάνει κάποιος χρήση και οι οποίες περιήλθαν εις γνώση του, χωρίς να ερευνήσει αυτός κάποιο αρχείο ή χωρίς να τους τις έχει µεταδώσει τρίτος που επενέβη σε αρχείο, γιατί εκλείπει η προϋπόθεση του αρχείου ως στοιχείου της αντικειµενικής υποστάσεως. Με βάση τα παραπάνω, το αρχείο µιας εφηµερίδας αποτελεί σύνολο δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα διαρθρωµένο µε γνώµονα συγκεκριµένα κριτήρια, που είναι ο τίτλος της εφηµερίδας, η ηµεροµηνία κυκλοφορίας και ο αριθµός του συγκεκριµένου φύλλου, τα οποία επιτρέπουν την πρόσβαση στα προσωπικά δεδοµένα που έχουν δηµοσιευθεί. Οι διατάξεις του Ν. 2472/1997 κατά το µέρος που απαγορεύουν την επεξεργασία ευαίσθητων δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα από δηµοσιογράφους δεν προσκρούουν στις συνταγµατικές διατάξεις που κατοχυρώνουν την ελευθερία της εκφράσεως και διαδόσεως στοχασµών και πληροφοριών µέσω της ασκήσεως του δηµοσιογραφικού επαγγέλµατος καθόσον η ελευθερία αυτή που κατοχυρώνεται από το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγµατος και ειδικώς ως προς τον έγγραφο Τύπο από το άρθρο 14 αρ. 1 αυτού, δεν περιλαµβάνει και την ελευθερία διαδόσεως πληροφοριών που ανάγονται στην προστατευόµενη από τα άρθρα 2 παρ. 1 και 9 παρ. 1 του Συντάγµατος απαραβίαστη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής των προσώπων, στον πυρήνα της οποίας ανήκει και η ερωτική τους ζωή. Η διάδοση πληροφοριών τέτοιου περιεχοµένου σχετικά µε την ερωτική ζωή ατοµικώς προσδιοριζοµένου προσώπου δεν επιτρέπεται να αποτελέσει από συνταγµατική άποψη περιεχόµενο του δικαιώµατος [12]

13 πληροφορήσεως ή της ελεύθερης εκφράσεως και διαδόσεως των στοχασµών. Ο νόµος 2472/1997, οι διατάξεις του οποίου προβλέπουν περιορισµούς στην επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα εν γένει αποβλέπουν στην προστασία των αξιών που αναγνωρίζονται και από τα άρθρα 2 παρ. 1 και 9 παρ. 1 του Συντάγµατος και οριοθετούν µαζί µε αυτές τις συνταγµατικές διατάξεις τις λοιπές ίσου κύρους διατάξεις του Συντάγµατος µεταξύ των οποίων και αυτές των άρθρων 5 παρ. 1 και 14 παρ. 1 αυτού ως προς το περιεχόµενο των κατοχυρουµένων µε αυτές δικαιωµάτων και ελευθεριών. Συνάδει µε τους περιορισµούς αυτούς ο τιθέµενος από το Ν. 2472/1997 κανόνας της πλήρους απαγορεύσεως της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και της κατ' εξαίρεση επεξεργασίας τέτοιων προσωπικών δεδοµένων και µόνον ύστερα από προηγούµενη άδεια της Αρχής, και υπό τις περαιτέρω προϋποθέσεις της τηρήσεως του απορρήτου κα του περιορισµένου του χρόνου της επεξεργασίας. Στις ειδικές αυτές περιπτώσεις όπου κατ' εξισορρόπηση διαφόρων συνταγµατικών αξιών διευκολύνεται η άσκηση κατοχυρουµένων από άλλες συνταγµατικές διατάξεις δικαιωµάτων, όπως η εξυπηρέτηση της ελεύθερη πληροφορήσεως των ατόµων µέσω του Τύπου περιλαµβάνεται και η προβλεπόµενη από το άρθρο 7 παρ. 2 περ. ζ' του Ν. 2472/1997 περίπτωση, κατά την οποία όταν η επεξεργασία αφορά τα δεδοµένα δηµοσίων προσώπων, εφόσον αυτά συνδέονται µε την άσκηση δηµοσίου λειτουργήµατος ή τη διαχείριση συµφερόντων τρίτων και πραγµατοποιείται αποκλειστικά για την άσκηση του δηµοσιογραφικού επαγγέλµατος, επιτρέπεται κατ' εξαίρεση η επεξεργασία κατόπιν αδείας της αρχής που χορηγείται µόνον αν είναι απολύτως αναγκαία αυτή για την εξασφάλιση του δικαιώµατος πληροφόρησης επί θεµάτων δηµοσίου ενδιαφέροντος και στο πλαίσιο καλλιτεχνικής έκφρασης και εφόσον δεν παραβιάζεται καθ' οιονδήποτε τρόπο το δικαίωµα προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής. Εποµένως στις περιπτώσεις χρήσεως δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα από δηµοσιογράφους και συγκεκριµένα όταν γίνεται δηµοσιοποίηση ευαισθήτων προσωπικών δεδοµένων µε επερχόµενη από αυτήν προσβολή της προσωπικότητας του ατόµου, καθίσταται αναγκαία η εναρµόνιση των συγκρουοµένων ως άνω θεµελιωδών δικαιωµάτων. Προς το σκοπό αυτό λαµβάνεται υπόψη η αρχή της αναλογικότητας κατά την οποία η επαχθής πράξη (δηµοσιοποίηση των ευαισθήτων δεδοµένων) πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι : α) πρόσφορη για την επίτευξη του σκοπού που επιδιώκεται µε αυτήν και β) αναγκαία για την επίτευξη του εν λόγω σκοπού µε την έννοια ότι αυτό το αποτέλεσµα δεν µπορεί να επιτευχθεί µε ένα ανώδυνο ή έστω ηπιότερο µέσο και γ) η προσβολή που προκαλείται πρέπει να είναι ποιοτικά και ποσοτικά κατώτερη ή έστω ανάλογη προς το επιδιωκόµενο όφελος, ποτέ όµως βαρύτερη από αυτήν. Το άρθρο µόνο του ν. 2243/1994 "περί καταργήσεως των ειδικών ποινικών διατάξεων περί Τύπου" ορίζει στην παράγραφο 1 εδ. α' ότι καταργούνται οι ποινικές διατάξεις, ουσιαστικές και δικονοµικές, του Ν. 5060/1931 "Περί Τύπου, προσβολών της τιµής εν γένει και άλλων σχετικών αδικηµάτων" και του αν. 1092/1938 "Περί Τύπου", καθώς και κάθε άλλη ουσιαστική και δικονοµική ποινική διάταξη ειδικού νόµου σχετικά µε τον Τύπο, εκτός των άρθρων 29 και 30 του Ν. 5060/1931, όπως αυτά ισχύουν σήµερα, του άρθρου 47 του ΑΝ 1092/1938, όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 4 παρ. 2 του Ν και της παραγρ. 3 του άρθρου µόνου του Ν. 1178/1981. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι από της ενάρξεως της ισχύος του ανωτέρω νόµου που συντελέσθηκε κατά την , θεωρούνται καταργηµένες όλες οι ποινικές διατάξεις ουσιαστικές και δικονοµικές, των σχετικών περί Τύπου νόµων και η νοµοτυπική µορφή των αδικηµάτων καθιερώνεται και προσδιορίζεται από τις ουσιαστικές διατάξεις του ΠΚ ή άλλου ειδικού νόµου. Έτσι ο νοµοθέτης θεώρησε ότι οι γενικές διατάξεις είναι επαρκείς για την αντιµετώπιση των αδικηµάτων Τύπου. Ουδεµία αντίφαση υπάρχει µεταξύ των γενικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα περί υπαιτιότητος και του ν. [13]

14 1178/1981, µε τον οποίο επήλθε µεταβολή στην ευθύνη του ιδιοκτήτη, σε περίπτωση κατά την οποία δεν είναι εκδότης. Η παράγραφος 3 εδάφιο β' του Ν. 1178/1982 ορίζει ότι "ποινική ευθύνη εις βάρος του ιδιοκτήτη εντύπου υφίσταται µόνον εάν συντρέχουν εν τω προσώπω του οι ιδιότητες του εκδότου ή του διευθυντού ή εφόσον δεν έχει ορίσει εκδότην". Κατά το εδάφιο γ' της παραγράφου 3 του αυτού άρθρου του ιδίου νόµου "Ο ορισµός του εκδότου ή του διευθυντού φαίνεται µόνον εκ της αναγραφής του επί του φύλλου του εντύπου". Το εδάφιο δ' της παραγράφου 3 του άρθρου µόνου του Ν. 1178/1981 ορίζει ότι "εν η περιπτώσει ο ιδιοκτήτης δεν έχει ορίσει εκδότην ή διευθυντήν συγκεντρούται τα ως άνω στοιχεία ή ούτος (ο ιδιοκτήτης) καλύπτεται υπό λόγων ή περιπτώσεων καθιστωσών αδύνατον ή δυσχερή την ποινικήν τούτου δίωξιν ή καταδίκην το δικαστήριον δεν κωλύεται να αναζητήσει τον πράγµατι υπεύθυνον αξιοποίνου πράξεως µη δεσµευόµενον υπό την περί πλασµατικής ευθύνης διατάξεων του παρόντος ως και του άρθρου 46 του περί Τύπου νόµου, ισχύοντος εν προκειµένω κατά τα λοιπά". Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι η διάταξη του εδαφίου β' της παραγράφου 3 του Ν. 1178/1981 και του εδαφίου δ' αυτής που αφορούν την ευθύνη του ιδιοκτήτου του εντύπου κατισχύουν ως ειδικές των γενικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, περί ευθύνης µετά την κατάργηση των ουσιαστικών διατάξεων του Ν. 5060/1931 και του ΑΝ 1092/1938 και οποιασδήποτε άλλης ουσιαστικής διατάξεως ουσιαστικού νόµου σχετικά µε τον τύπο, ενώ µε την γενική καταργητική ρήτρα της παρ. 1 του άρθρου µόνου του Ν. 2243/1994 που συνεπέφερε κατάργηση του άρθρου 46 του ΑΝ 1092/1938 έχουν εφαρµογής εφεξής τα άρθρα του Π.Κ., που θέτουν τους κανόνες περί συµµετοχικής δράσεως ως προς τα πρόσωπα του εκδότη, του διευθυντή και ιδιοκτήτη, που ευθύνονται στα δια του Τύπου τελούµενα εγκλήµατα. Εξ άλλου ως αδικήµατα που τελούνται δια του Τύπου νοούνται τα αδικήµατα του κοινού δικαίου δηλαδή εκείνα που προβλέπονται και τιµωρούνται από τον Ποινικό Κώδικα ή από ειδικούς ποινικούς νόµους, όταν τελούνται δια καταχρήσεως του Τύπου ως µέσου για την εκδήλωσή τους. Τέτοια όµως δεν είναι τα από τα άρθρα 29 παρ. 1 και 30 του ν. 5060/1931 "περί Τύπου, προσβολών της τιµής εν γένει και άλλων σχετικών διατάξεων" που κι αυτά διατηρήθηκαν σε ισχύ µε το άρθρο µόνο παρ. 1 του Ν. 2243/1994, προβλεπόµενα και τιµωρούµενα περί ασέµνων δηµοσιευµάτων, δηλαδή η προς το σκοπό εµπορίας ή διανοµής ή δηµόσιας εκθέσεως, παρασκευή, απόκτηση, κατοχή, µεταφορά, εισαγωγή στο Κράτος ή εξαγωγή ή µε οποιοδήποτε τρόπο θέση σε κυκλοφορία εγγράφων, εντύπων, συγγραµµάτων, σχεδίων, εικόνων, φωτογραφιών και λοιπών αναφεροµένων άλλων αντικειµένων ασέµνων οποιουδήποτε είδους, γιατί όλοι οι τρόπο τελέσεως του ειδικού αυτού αδικήµατος αποτελούν στοιχείο της αντικειµενικής υποστάσεως της εν λόγω παραβάσεως περί ασέµνων και όχι µέσο εκτελέσεώς της, η δε θέση σε κυκλοφορία ασέµνων εντύπων ω αυτοτελής υλική πράξη παράνοµη και ποινικά κολάσιµη είναι άσχετη προς τη χρησιµοποίηση του τύπου ως οργάνου. - Σύµφωνα µε το άρθρο 45 του ΠΚ, αν δύο ή περισσότεροι τέλεσαν από κοινού αξιόποινη πράξη, ο καθένας τους τιµωρείται ως αυτουργός. Με τον όρο "από κοινού" νοείται η αντικειµενικά σύµπραξη στην εκτέλεση της κυρίας πράξεως και υποκειµενικά κοινός δόλος, δηλαδή ο κάθε αυτουργός θέλει ή αποδέχεται την πραγµάτωση της αντικειµενικής υποστάσεως του διαπραττόµενου εγκλήµατος, γνωρίζοντας ότι και οι λοιποί συµµέτοχοι πράττουν µε το δόλο τελέσεως του ιδίου εγκλήµατος. Η σύµπραξη στην εκτέλεση της αξιοποίνου πράξεως µπορεί να συνίσταται ή στο ότι καθένας πραγµατώνει την όλη αντικειµενική υπόσταση του εγκλήµατος ή στο ότι το έγκληµα πραγµατώνεται µε συγκλίνουσες επί µέρους πράξεις των συµµετόχων, ταυτόχρονες ή διαδοχικές, χωρίς να είναι αναγκαίο να αναφέρονται στην απόφαση του δικαστηρίου και οι επί µέρους πράξεις καθενός από [14]

15 τους συναυτουργούς, εκτός αν πρόκειται για πολύπρακτο έγκληµα ή τέτοιο εν στενή εννοία, οπότε η τοιαύτη αναφορά είναι επιβεβληµένη. - Από τη διάταξη του άρθρου 98 του ΠΚ προκύπτει ότι κατ' εξακολούθηση έγκληµα είναι εκείνο το οποίο τελείται από το ίδιο πρόσωπο και απαρτίζεται από περισσότερες οµοειδείς πράξεις, διακρινόµενες χρονικά µεταξύ τους, που προσβάλλουν το ίδιο έννοµο αγαθό και κάθε µία περιέχει πλήρη τα στοιχεία ενός και του αυτού εγκλήµατος συνδέονται δε µεταξύ τους µε την ταυτότητα της προς εκτέλεση αποφάσεως. ΠΚ: 45, 98, ΚΠ : 63, 64, 69, 510 παρ. 1 στοιχ., 510 παρ. 1 στοιχ. Ε, ΑΚ: 914, 932, Νόµοι: 5060/1931, άρθ. 29, 30, ΑΝ: 1092/1938, άρθ. 47, Νόµοι: 2234/1994, Νόµοι: 2472/1997, άρθ. 7, 22, Νόµοι: 3471/2006, ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικήµατα - Εγκλήµατα κατά της ασφάλειας των συγκοινωνιών Αριθµός απόφασης: 901 Έτος: ιατάραξη της ασφάλειας σιδηροδρόµων, πλοίων και αεροσκαφών. όλος. Ευθύνη από το αποτέελσµα. Αίτηση αναίρεσης κατά βουλεύµατος. Υπόθεση πτώσης αεροσκάφους FALCON. - Κατά τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 291 του ΠΚ, "όποιος µε πρόθεση διαταράσσει την ασφάλεια της σιδηροδροµικής ή της υδάτινης συγκοινωνίας ή της αεροπλοΐας, τιµωρείται: α) µε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, αν από την πράξη µπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγµατα, β) µε κάθειρξη, αν από την πράξη µπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για άνθρωπο, γ) µε κάθειρξη, ισόβια ή πρόσκαιρη, τουλάχιστον δέκα ετών, αν στην περίπτωση του στοιχείου β' επήλθε θάνατος". Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι η αντικειµενική υπόσταση του εγκλήµατος αυτού στοιχειοθετείται µε τη διατάραξη της σιδηροδροµικής ή της υδάτινης συγκοινωνίας ή της αεροπλοΐας καθ' οιονδήποτε τρόπο. Η διατάραξη, δηλαδή, δύναται να γίνει π.χ. δια βλάβης κ.λπ., αλλά και δια παραλείψεως οφειλοµένης ενεργείας προς αποτροπή ή καταστολή του κινδύνου. Ουσιώδες συστατικό στοιχείο της πράξεως είναι το δυνατόν της εκ ταύτης προκλήσεως κοινού κινδύνου σε ξένα πράγµατα ή κινδύνου ανθρώπου, ζωής ή υγείας. Τετελεσµένο είναι το έγκληµα άµα ως επήλθε διατάραξη της ασφάλειας της συγκοινωνίας. Εξ υποκειµένου δε απαιτείται πρόθεση, δηλαδή δόλος συνιστάµενος στη γνώση και στη θέληση της διαταράξεως της ασφαλείας των συγκοινωνιακών µέσων, εν συνειδήσει ότι εκ της πράξεως δύναται να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγµατα ή κίνδυνος ανθρώπου. Ενδεχόµενος δόλος αρκεί. - Κατά τη διάταξη του άρθρου 27 παρ. 1 του ΠΚ, "µε δόλο (πρόθεση) πράττει, όποιος θέλει την παραγωγή των περιστατικών, που κατά το νόµο απαρτίζουν την έννοια κάποιας αξιόποινης πράξης. Επίσης όποιος γνωρίζει, ότι από την πράξη του ενδέχεται να παραχθούν αυτά τα περιστατικό και τα αποδέχεται". Από τη διάταξη αυτή συνάγεται, ότι διακρίνονται δύο µορφές δόλου, ήτοι ο άµεσος και ενδεχόµενος. Με άµεσο µεν δόλο ενεργεί εκείνος, που θέλει την παραγωγή του εγκληµατικού [15]

16 αποτελέσµατος, καθώς και αυτός που δεν το επιδιώκει, αλλά προβλέπει ότι τούτο αποτελεί αναγκαία συνέπεια της πράξεώς του και δεν αφίσταται αυτής, µε ενδεχόµενο δε δόλο πράττει εκείνος, ο οποίος προβλέπει ως δυνατό το εγκληµατικό αποτέλεσµα και το αποδέχεται. Κατά τον προσδιορισµό της µορφής αυτής υπαιτιότητας, ο ποινικός κώδικας ακολούθησε τη θεωρία της εγκληµατικής επιδοκιµασίας, σύµφωνα µε την οποία προς ύπαρξη ενδεχόµενου δόλου πρέπει να διακριβωθεί, το µεν ότι ο δράστης προέβλεψε ως δυνατό το εγκληµατικό αποτέλεσµα, συνεπεία της ενέργειας ή παραλείψεώς του, το δε ότι το αποδέχθηκε. Η συνδροµή, όµως, του στοιχείου της αποδοχής είναι ζήτηµα αποδείξεως και δεν προκαθορίζεται από το βαθµό της πιθανότητας, µε την οποία προβλέφθηκε το εγκληµατικό αποτέλεσµα, ούτε από τη διαπίστωση ότι ο δράστης, µολονότι προείδε τούτο ως δυνατό, προχώρησε στην πράξη του, δίχως να λάβει υπόψη του µία τέτοια προειδοποίηση, δεδοµένου ότι, καθώς προαναφέρθηκε, η έννοια του δόλου, είτε αµέσου είτε ενδεχόµενου, συντίθεται από το γνωστικό και το βουλητικό στοιχείο του προβλεφθέντος εγκληµατικού αποτελέσµατος και τα εν λόγω δύο στοιχεία είναι στενά συνδεδεµένα και ισότιµα µεταξύ τους, οπότε και δεν αρκεί µόνο η γνώση του υψηλού κινδύνου επελεύσεως του εγκληµατικού αποτελέσµατος, από τυχόν παραλείψεις του δράστη ή ελλείψεις ενός πράγµατος, για να µεταβάλλει σε ενδεχόµενο δόλο µία βαριά ή ελαφρά αδιακρίτως παράβαση του οικείου καθήκοντος επιµέλειας, αλλά προαπαιτείται και η διαπίστωση, ότι ο υπαίτιος κατά την κρίσιµη χρονική στιγµή δεν απώθησε από τη συνείδηση του την παράσταση του εγκληµατικού αποτελέσµατος, που προέβλεψε και εντεύθεν το επιδοκίµασε. - Κατά µεν το άρθρο 29 του ΠΚ, στις περιπτώσεις όπου ο νόµος ορίζει ότι κάποια πράξη τιµωρείται µε βαρύτερη ποινή όταν έχει ορισµένο αποτέλεσµα, η ποινή αυτή επιβάλλεται µόνο αν το αποτέλεσµα αυτό µπορεί να αποδοθεί σε αµέλεια του δράστη, κατά δε το άρθρο 28 ΠΚ, από αµέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και µπορούσε να καταβάλει, είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσµα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όµως ότι δεν θα επερχόταν. Η τελευταία διάταξη, όπως προκύπτει από τη διατύπωσή της, θεσπίζει, ως µορφή υπαιτιότητας, δυο είδη αµελείας: Ήτοι την ασυνείδητη, κατά την οποία ο δράστης δεν προβλέπει το εγκληµατικό αποτέλεσµα, ενώ θα µπορούσε να το προβλέψει και να το αποφύγει, αν έδινε την οριζόµενη από το νόµο προσοχή, και την ενσυνείδητη, κατά την οποία ο δράστης προβλέπει ότι από τη συµπεριφορά του δύναται να προέλθει το εγκληµατικό αποτέλεσµα, αλλά το αποκρούει και ενεργεί όπως ενεργεί, γιατί πιστεύει ότι δεν θα επέλθει. Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασµό και προς εκείνη του άρθρου 291 παρ. 1 περ. γ' ΠΚ, προκύπτει, ότι το έγκληµα της διατάραξης της ασφάλειας σιδηροδρόµων, πλοίων και αεροσκαφών, εφόσον το επελθόν βαρύτερο αποτέλεσµα του θανάτου ανθρώπων δεν οφείλεται σε δόλο του δράστη, είναι έγκληµα ευθύνης ως απορρέον εκ του αποτελέσµατος. Έτσι, για τη στοιχειοθέτησή του απαιτείται, εκτός από τη συνδροµή των αντικειµενικών και υποκειµενικών στοιχείων της αξιόποινης πράξης της διατάραξης (άρθρο 291 παρ. 1 περ. β' ΠΚ), να επέλθει και θάνατος ανθρώπου, ο οποίος, όµως, να δύναται να αποδοθεί σε αµέλεια του δράστη κατά το άρθρο 29 του ίδιου Κώδικα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση πρέπει να παρατίθενται και τα πραγµατικά περιστατικά που θεµελιώνουν την αµέλεια, καθώς και το είδος αυτής. Αν ο θάνατος οφείλεται και αυτός σε δόλο (άµεσο ή ενδεχόµενο) του δράστη της διαταράξεως της ασφαλείας σιδηροδρόµων, πλοίων και αεροσκαφών, δεν µπορεί να γίνει λόγος για εφαρµογή της περ. γ' της 1 του άρθρου 291 ΠΚ, αλλά υπάρχει αληθινή συρροή της κακουργηµατικής µορφής της διαταράξεως της περ. β' (πρόκληση κινδύνου για άνθρωπο) και της ανθρωποκτονίας από πρόθεση. [16]

17 - Το παραπεµπτικό βούλευµα, έχει την από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 του ΚΠ απαιτούµενη ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεως από το άρθρο 484 παρ. 1 στοιχ. γ' του ΚΠ, όταν αναφέρονται σ' αυτό, µε σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγµατικά περιστατικά που προέκυψαν από την κύρια ανάκριση ή την προανάκριση για τα αντικειµενικά και υποκειµενικά στοιχεία του εγκλήµατος που αποδίδεται στον κατηγορούµενο, τα αποδεικτικά µέσα από τα οποία προέκυψαν τα περιστατικά αυτά και οι νοµικές σκέψεις, µε βάση τις οποίες το συµβούλιο έκρινε ότι τα εν λόγω περιστατικά, αναγόµενα στις εφαρµοστέες ουσιαστικές ποινικές διατάξεις, συνιστούν σοβαρές ενδείξεις για την παραποµπή του κατηγορουµένου στο ακροατήριο του αρµόδιου δικαστηρίου. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι επιτρεπτή η αλληλοσυµπλήρωση του αιτιολογικού µε το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο και αρκεί να αναφέρονται τα αποδεικτικά µέσα γενικώς κατά το είδος τους, χωρίς να εκτίθεται τί προέκυψε χωριστά από το καθένα από αυτά. Ούτε είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση των διαφόρων αποδεικτικών µέσων και των µαρτυρικών καταθέσεων µεταξύ τους, ούτε απαιτείται να προσδιορίζεται πιο βαρύνει περισσότερο για το σχηµατισµό της δικαστικής κρίσης. Απαιτείται µόνο να προκύπτει ότι το συµβούλιο έλαβε υπόψη και συνεκτίµησε για το σχηµατισµό της δικανικής του πεποίθησης όλα τα αποδεικτικά µέσα και όχι µόνο µερικά από αυτά. εν αποτελούν, όµως, λόγο αναιρέσεως η εσφαλµένη εκτίµηση των αποδείξεων και ειδικότερα, η εσφαλµένη αξιολόγηση των καταθέσεων των µαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολόγησης κάθε αποδεικτικού µέσου χωριστά, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές, µε την επίφαση της ελλείψεως αιτιολογίας πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση του συµβουλίου. Η επιβαλλόµενη από τις παραπάνω διατάξεις του Συντάγµατος και του ΚΠοιν ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία υπάρχει και όταν το συµβούλιο αναφέρεται µερικώς ή εξολοκλήρου στην ενσωµατωµένη στο βούλευµα εισαγγελική πρόταση, αρκεί να εκτίθενται στην τελευταία µε σαφήνεια και πληρότητα τα προκύψαντα από την ανάκριση ή την προανάκριση πραγµατικά περιστατικά, τα αποδεικτικά µέσα από τα οποία προέκυψαν αυτά και οι σκέψεις που στηρίζουν την παραπεµπτική πρόταση, µε την οποία συντάσσεται και η κρίση του συµβουλίου. - Κατά το άρθρο 484 παρ. 1 στοιχ. β' του ΚΠ, συνιστά λόγο αναιρέσεως του βουλεύµατος και η εσφαλµένη ερµηνεία ή εφαρµογή της ουσιαστικής ποινικής διάταξης, που εφαρµόσθηκε στο βούλευµα. Εσφαλµένη ερµηνεία τέτοιας διατάξεως υπάρχει όταν το συµβούλιο αποδίδει σ` αυτήν διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγµατικά έχει, εσφαλµένη δε εφαρµογή συντρέχει όταν το συµβούλιο, χωρίς να παρερµηνεύει αυτή, δεν υπάγει στην αληθινή έννοιά της τα προκύψαντα από την ανάκριση και δεκτά γενόµενα από αυτό περιστατικά, αλλά τα υπάγει σε άλλη διάταξη νόµου, που δεν αρµόζει στη συγκεκριµένη περίπτωση, αλλά και όταν η διάταξη αυτή παραβιάσθηκε εκ πλαγίου, πράγµα που συµβαίνει, όταν στο βούλευµα εµφιλοχώρησαν, κατά την έκθεση και ανάπτυξη των πραγµατικών περιστατικών, ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, ώστε να µην είναι εφικτός ο έλεγχος από τον Άρειο Πάγο για την ορθή ή όχι εφαρµογή του νόµου, οπότε το βούλευµα στερείται νόµιµης βάσης. ΠΚ: 27, 29, 291, ηµοσίευση: INLAW 2010 Αδικήµατα - Ναρκωτικά Αριθµός απόφασης: 1526 [17]

18 Έτος: Ναρκωτικά. Έννοια πώλησης και αγοράς ναρκωτικών ουσιών. Έλλειψη ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας. Εσφαλµένη ερµηνεία ή εφαρµογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. - Κατά το άρθρο 5 παρ. 1 εδ. β και ζ του Ν. 1729/1987, όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 10 του Ν. 2161/1993 (άρθρο 20 παρ. 1 περ. β και 2 του Κώδικα Νόµων για τα Ναρκωτικά - ΚΝΝ - Ν. 3459/2006), µε κάθειρξη δέκα τουλάχιστον ετών και µε χρηµατική ποινή µέχρι δραχµών (ήδη έως ευρώ) τιµωρείται, όποιος, εκτός των άλλων, πωλεί, αγοράζει και κατέχει ναρκωτικά. Ως πώληση και αγορά ναρκωτικών ουσιών θεωρείται η κατά τους όρους του άρθρου 513 του ΑΚ µεταβίβαση της κυριότητας στον αγοραστή, που γίνεται µε την προς αυτόν παράδοσή τους αντί του συµφωνηθέντος τιµήµατος. Για τη θεµελίωση του εγκλήµατος της αγοράς ναρκωτικών δεν είναι αναγκαία η ρητή µνεία και αναφορά σε συγκεκριµένη περίπτωση κατηγορίας ότι συµφωνήθηκε και τίµηµα, γιατί ο νοµικός όρος "αγορά" είναι τόσο εύχρηστος στην πράξη και έχει ορισµένο περιεχόµενο και γνωστή έννοια, ώστε υποδηλώνει οπωσδήποτε και συνοµολόγηση τιµήµατος, γιατί χωρίς τέτοιο δεν µπορεί να νοηθεί αγορά. Επίσης, µε τον όρο κατοχή νοείται η φυσική εξουσίαση των ναρκωτικών από τον δράστη, ώστε να µπορεί κάθε στιγµή να διαπιστώσει την ύπαρξη τους κατά τη δική του βούληση να τα διαθέτει πραγµατικά. Περαιτέρω, σύµφωνα µε το άρθρο 8 του Ν. 1729/1987, όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 2 παρ. 15β του Ν. 2479/1997 (ήδη άρθρο 23 του Ν. 3459/2006) είναι επιβαρυντική περίπτωση, για την οποία προβλέπεται µεγαλύτερη ποινή στερητική της ελευθερίας και χρηµατική, αν ο παραβάτης των άρθρων 5, 6 και 7 του ως άνω νόµου, εκτός των λοιπών περιπτώσεων, είναι υπότροπος. Θεωρείται δε υπότροπος κατά το ίδιο ως άνω άρθρο, όποιος έχει καταδικαστεί αµετάκλητα για παράβαση του νόµου περί ναρκωτικών σε βαθµό κακουργήµατος εντός της προηγουµένης δεκαετίας ή σε βαθµό πληµµελήµατος εντός της προηγούµενης πενταετίας. - Η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούµενη, κατά τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 ΚΠοιν, ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. ' του ίδιου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ' αυτή µε σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγµατικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του ικαστηρίου για τη συνδροµή των αντικειµενικών και υποκειµενικών στοιχείων του εγκλήµατος, οι αποδείξεις που τα θεµελιώνουν και οι νοµικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρµόσθηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυµπλήρωση του αιτιολογικού µε το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο και σε σχέση µε τα αποδεικτικά µέσα πρέπει να προκύπτει µε βεβαιότητα ότι έχουν ληφθεί υπόψη όλα στο σύνολό τους και όχι ορισµένα µόνο από αυτά. Για τη βεβαιότητα δε αυτή αρκεί να µνηµονεύονται όλα, έστω κατά το είδος τους (µάρτυρες, έγγραφα κ.λ.π.), χωρίς ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους και µνείας του τι προέκυψε χωριστά από καθένα, από αυτά, ενώ το γεγονός ότι εξαίρονται ορισµένα αποδεικτικά µέσα δεν υποδηλώνει ότι δεν λήφθηκαν υπόψη τα άλλα. εν αποτελούν όµως λόγους αναιρέσεως η εσφαλµένη εκτίµηση εγγράφων, η εσφαλµένη αξιολόγηση των καταθέσεων των µαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολογήσεως κάθε αποδεικτικού στοιχείου χωριστά και η παράλειψη της µεταξύ τους αξιολογικής συσχετίσεως των αποδεικτικών στοιχείων, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές πλήττεται η αναιρετικώς ανέλεγκτη κρίση του ικαστηρίου της ουσίας. Εξάλλου, η επιβαλλόµενη κατά τα ανωτέρω ειδική και εµπεριστατωµένη αιτιολογία της αποφάσεως πρέπει να υπάρχει όχι µόνο ως προς την κατηγορία, αλλά να επεκτείνεται [18]

19 και στους αυτοτελείς ισχυρισµούς που προβάλλονται από τον κατηγορούµενο ή το συνήγορό του. Τέτοιοι ισχυρισµοί είναι εκείνοι που προβάλλονται στο ικαστήριο της ουσίας, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 ΚΠοιν, και τείνουν στην άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξεως ή την άρση ή µείωση της ικανότητας καταλογισµού ή την εξάλειψη του αξιοποίνου της πράξεως ή τη µείωση της ποινής. Η απόρριψη ενός τέτοιου ισχυρισµού, όπως είναι και οι ισχυρισµοί του κατηγορουµένου για κατοχή ναρκωτικών σε ποσότητα που εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις δικές του ανάγκες (άρθρο 12 παρ. 1 του Ν. 1729/1987 ήδη άρθρο 29 παρ. 1 του Ν. 3459/2006), για την αναγνώριση της υπάρξεως στο πρόσωπο του κατηγορουµένου ελαφρυντικών περιστάσεων, πρέπει να αιτιολογείται ιδιαιτέρως. Όταν όµως ο αυτοτελής ισχυρισµός δεν προβάλλεται παραδεκτά και κατά τρόπο πλήρη και ορισµένο ή ο φερόµενος ως αυτοτελής ισχυρισµός δεν είναι στην πραγµατικότητα αυτοτελής, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε, αλλά αρνητικός της κατηγορίας, το ικαστήριο δεν υποχρεούται να απαντήσει, και µάλιστα ιδιαίτερα και αιτιολογηµένα, αφού δεν υπάρχει υποχρέωση ιδιαίτερης απαντήσεως σε απαράδεκτο ισχυρισµό ή σε ισχυρισµό αρνητικό της κατηγορίας. - Κατά το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε' ΚΠοιν λόγο αναιρέσεως αποτελεί και η εσφαλµένη ερµηνεία ή εφαρµογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως. Εσφαλµένη ερµηνεία υπάρχει όταν ο ικαστής αποδίδει στο νόµο διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγµατικά έχει, ενώ εσφαλµένη εφαρµογή υπάρχει όταν το ικαστήριο της ουσίας δεν υπάγει σωστά τα πραγµατικά περιστατικά που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν στη διάταξη που εφαρµόσθηκε. Περίπτωση δε εσφαλµένης εφαρµογής ουσιαστικής ποινικής διατάξεως συνιστά και η εκ πλαγίου παραβίαση της διατάξεως αυτής, η οποία υπάρχει όταν στο πόρισµα της αποφάσεως, που περιλαµβάνεται στο συνδυασµό του αιτιολογικού µε το διατακτικό και ανάγεται στα στοιχεία και την ταυτότητα του εγκλήµατος, έχουν εµφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά, µε αποτέλεσµα να καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή µη εφαρµογής του νόµου, οπότε η απόφαση στερείται νόµιµης βάσεως. ΑΚ: 513, ΚΠολ : 510 παρ. 1 στοιχ., 510 παρ. 1 στοιχ. Ε, Νόµοι: 1729/1987, άρθ. 5, Νόµοι: 2161/1993, άρθ. 10, Νόµοι: 2479/1997, άρθ. 2, Νόµοι: 3459/2006, άρθ. 23, ηµοσίευση: INLAW 2009 Αδικήµατα - Παίγνια Αριθµός απόφασης: 920 Έτος: Απαγόρευση παιγνίων. Έλλειψη ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας. Αναιρείται η προσβαλλόµενη απόφαση. - Ο νόµος 3037/2002 "Απαγόρευση παιγνίων" προβλέπει στο άρθρο 1 την διάκριση των παιγνίων σε κατηγορίες και ορίζει ειδικότερα τα εξής: "Κατά την έννοια του παρόντος νόµου: α) Μηχανικά διεξαγόµενο παίγνιο είναι εκείνο, για τη λειτουργία του οποίου είναι αναγκαία και η συµβολή της µυϊκής δυνάµεως του παίκτη, β)ηλεκτρονικά διεξαγόµενο παίγνιο είναι εκείνο για τη λειτουργία του οποίου απαιτείται η παρουσία ηλεκτρικών υποστηρικτικών µηχανισµών, γ) Ηλεκτροµηχανικά διεξαγόµενο παίγνιο είναι εκείνο, για τη λειτουργία του οποίου [19]

20 απαιτείται τόσο η παρουσία ηλεκτρικών υποστηρικτικών µηχανισµών όσο και η συµβολή της µυϊκής δυνάµεως του παίκτη, δ) Ηλεκτρονικά διεξαγόµενο παίγνιο είναι εκείνο για τη λειτουργία του οποίου, εκτός των υποστηρικτικών ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών και άλλων µηχανισµών, απαιτείται η ύπαρξη και εκτέλεση λογισµικού (προγράµµατος), ε) Ψυχαγωγικό ή τεχνικό παίγνιο είναι εκείνο του οποίου το αποτέλεσµα εξαρτάται αποκλειστικά από την τεχνική ή πνευµατική ικανότητα του παίκτη και η διενέργειά του έχει αποκλειστικά ψυχαγωγικό σκοπό. Στην κατηγορία των ψυχαγωγικών τεχνικών παιγνίων εντάσσονται και όσα παίγνια µε παιγνιόχαρτα χαρακτηρίστηκαν ως "τεχνικά παίγνια" µε βάση τις διατάξεις του Β 29/1971". Στο άρθρο 2 του ίδιου Ν. 3037/2002 ορίζονται τα ακόλουθα: " 1. Απαγορεύεται η διεξαγωγή των υπό στοιχεία β, γ και δε του άρθρου 1 παιγνίων περιλαµβανοµένων και των υπολογιστών σε δηµόσια γενικά κέντρα όπως ξενοδοχεία, καφενεία, αίθουσες αναγνωρισµένων σωµατείων κάθε φύσεως, και σε κάθε άλλο δηµόσιο ή ιδιωτικό χώρο. Επίσης απαγορεύεται η εγκατάσταση των παιγνίων αυτών. 2. Στα µηχανικά διεξαγόµενα παίγνια επιτρέπεται µόνο η διενέργεια ψυχαγωγικών τεχνικών παιγνίων όπως ορίζονται στο προηγούµενο άρθρο. Στα παίγνια αυτά δεν επιτρέπεται να συνοµολογηθεί στοίχηµα µεταξύ οποιωνδήποτε προσώπων ή να αποδοθεί οποιαδήποτε µορφής οικονοµικό όφελος στον παίκτη. Η συνοµολόγηση στοιχήµατος ή απόδοση οικονοµικού οφέλους στον παίκτη επιφέρει τις συνέπειες των άρθρων 4 και 5". Σύµφωνα µε το άρθρο 3 του N. 3037/2002, " εν εµπίπτει στην απαγόρευση που ορίζεται στο άρθρο 2 η εγκατάσταση και λειτουργία ηλεκτρονικών υπολογιστών σε καταστήµατα που λειτουργούν ως επιχειρήσεις προσφοράς υπηρεσιών διαδικτύου. Η διενέργεια, όµως, παιγνίου µε τους υπολογιστές αυτούς, ανεξάρτητα από τον τρόπο διενέργειάς του, απαγορεύεται. Για τη λειτουργία επιχείρησης προσφοράς υπηρεσιών διαδικτύου απαιτείται ειδική άδεια του δήµου ή της κοινότητας στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το κατάστηµα και αν λειτουργεί σε πλοίο της Λιµενικής Αρχής του αφετηρίου λιµένα...". Στο άρθρο 4 του νόµου αυτού 3037/2002 προβλέπονται ποινικές κυρώσεις σε βάρος όσων εκµεταλλεύονται ή διευθύνουν κέντρα ή άλλους χώρους της παρ. 1 του άρθρου 2 στα οποία διενεργούνται ή εγκαθίστανται παίγνια απαγορευµένα κατά τις διατάξεις των προηγούµενων τριών (3) µηνών και µε χρηµατική ποινή τουλάχιστον πέντε χιλιάδων ευρώ και σε περίπτωση υποτροπής τιµωρούνται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και µε χρηµατική ποινή από είκοσι πέντε έως εβδοµήντα πέντε χιλιάδων ευρώ ενώ από το δικαστήριο διατάσσεται και η δήµευση των µηχανηµάτων παιγνίων (παρ. 1), εφαρµόζονται δε αναλόγως οι διατάξεις της περιπτώσεως γ' της παρ. 1, της παραγράφου 3 και της παραγράφου 4 του άρθρου 7 του κωδικοποιηµένου Β.. 29/1971 (παρ.2). Επίσης, κατά τις διατάξεις των άρθρων 4 και 7 παρ. 1 του Β.. 29/1971 "Τα τυχερά παίγνια απαγορεύονται καθ' άπασαν την Ελληνική Επικράτεια" "Οι δε εκµεταλλευόµενοι ή διευθύνοντες κέντρα, επιτρέποντες των διενεργειών εν αυτοίς τυχερών παιγνίων, τιµωρούνται δια χρηµατικής ποινής και φυλακίσεως µέχρι δύο ετών και εν υποτροπή δια χρηµατικής ποινής και φυλακίσεως µέχρι πέντε ετών ως και στερήσεως των πολιτικών δικαιωµάτων µέχρι πέντε ετών... - Με το περιεχόµενο αυτό η προσβαλλόµενη απόφαση στερείται της απαιτουµένης από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγµατος και 139 ΚΠ ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας καθόσον η παρατιθέµενη είναι ελλιπής και τυπική περιοριζόµενη στην αναφορά στο σκεπτικό των ιδίων πραγµατικών περιστατικών που αναφέρονται στο διατακτικό της, από όσα δε περιέχονται στο διατακτικό δεν µπορούν να αναπληρωθούν οι ελλείψεις ως προς ουσιώδη στοιχεία της αξιοποίνου πράξεως για την οποία κηρύχθηκε ένοχος ο κατηγορούµενος. Η παραδοχή της προσβαλλόµενης αποφάσεως ότι ο ήδη αναιρεσείων ως ιδιοκτήτης του καταστήµατος εγκατέστησε στην επί της οδού XXX καφετέρια και έθεσε σε λειτουργία τα αναφερόµενα [20]