ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: ΠΤΥΧΙΟ (ΠΤ) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ : «ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ»

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: ΠΤΥΧΙΟ (ΠΤ) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ : «ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΒΑΛΣΑΜΙΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ ΜΥΤΑΚΗ ΑΜΑΛΙΑ ΚΑΒΑΛΑ 2007

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ INTERNET 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ INTERNET ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ INTERNET ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΔΙΚΤΥΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ INTERNET ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ INTERNET ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ (WORLD WIDE WEB WWW) ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ ( ) ΟΜΑΔΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΡΧΕΙΩΝ (FTP) ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ (ΚΕΙΜΕΝΟ, ΗΧΟΣ, ΕΙΚΟΝΑ) ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ SERVER ΤΟΥ INTERNET 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΕΩΣΕΙΣ 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΡΕΩΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ MODEM ΠΑΡΟΧΕΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΔΟΜΗ ΕΞΟΔΩΝ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΑΡΟΧΟ ΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (ISP) ΕΞΟΔΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ (ACCESS COSTS) ΕΞΟΔΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ (INSTALLATION COSTS) ΕΞΟΔΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΛΑΤΗ (CUSTOMER ACTIVATION COSTS) ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ (USAGE COSTS) ΕΞΟΔΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΕΛΑΤΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ (CUSTOMER SUPPORT & MAINTENANCE COSTS) ΕΞΟΔΑ ΦΟΡΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ (NETWORK LOAD COSTS) ΕΠΙΛΟΓΟΣ 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΕΩΣΗΣ 3.1 INTERNET: Η ΓΕΝΕΣΗ! ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΕΩΣΗΣ ΣΤΟ INTERNET Η ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΧΡΕΩΣΗΣ ΧΡΕΩΣΗ ΜΕ ΜΕΤΡΗΣΗ (METERED CHARGING) ΧΡΕΩΣΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΙΜΗΣ ΧΡΕΩΣΗ ΑΝΑ ΠΑΚΕΤΟ (PACKET CHARGING) 23

3 3.5.4 ΧΡΕΩΣΗ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗΣ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (EXPECTED CAPACITY CHARGING) ΧΡΕΩΣΗ ΣΤΑ ΑΚΡΑ (EDGE PRICING) ΧΡΕΩΣΗ PARIS METRO ΕΝΑΣ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ISDN ISDN: ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΒΑΣΙΚΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ (BRA) ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ (PRA) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ISDN ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ DSL ΓΕΝΙΚΑ DSL ADSL ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ADSL ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΕΣ ADSL (SPLITTER LESS ΚΑΙ SPLITTER- BASED) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ADSL HDSL SDSL VDSL ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΗΣ 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ USENET 5.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ USENET ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΟ USENET ΤΙ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΧΕΙ ΤΟ USENET ΑΠΟ ΤΟ INTERNET ΠΟΙΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΕΙ ΤΟ USENET ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: BITNET ΚΑΙ TELNET 6.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ BITNET ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ BITNET ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ TELNET ΤΟ TELNET ΕΝΑΝΤΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ DIAL-UP 50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΧΕΑ 7.1 Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΓΕΝΙΚΑ Η ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΧΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 54

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ INTERNET 8.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΚΕΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΟ INTERNET ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ MAIL ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΣΤΟ INTERNET 59 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 60 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 61

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αν και το Internet είναι το μεγαλύτερο πληροφοριακό δίκτυο του κόσμου, η πρόσβαση σε αυτό ήταν για πολλά χρόνια περιορισμένη μόνο στους ερευνητές, στους ακαδημαϊκούς και στους επιστήμονες. Αλλά όλα αυτά έχουν αλλάξει. Σήμερα υπάρχουν άφθονες ευκαιρίες για τους μεμονωμένους χρήστες να συμμετέχουν σε αυτό το νέο συναρπαστικό μέσο. Οι άνθρωποι συνδέουν μεταξύ τους διάφορους υπολογιστές για να σχηματίζουν δίκτυα εδώ και αρκετά χρόνια. Στην αρχή, τα δίκτυα έφερναν πολλά προβλήματα αλλά, τελικά στην αρχή της δεκαετίας του 1990, οι επιστήμονες και οι μηχανικοί κατάφεραν να τα κάνουν να δουλεύουν τις περισσότερες φορές. Και σήμερα έχουμε το Internet δηλαδή ένα παγκόσμιο φαινόμενο που συνδέει μεταξύ τους εκατομμύρια υπολογιστές και εκατομμύρια ανθρώπους. Μέσα σε πολύ λίγα χρόνια το Internet άλλαξε τον πολιτισμό μας. Παρολαυτά, όταν συνδέουμε μεταξύ τους διάφορους υπολογιστές, αυτό που μονίμως δημιουργούμε είναι κάτι πολύ μεγάλο. Όπως είπαμε το Internet αποτελείται από εκατομμύρια υπολογιστές και εκατομμύρια ανθρώπους. Ωστόσο, οι υπολογιστές δεν έχουν σημασία : τους χρησιμοποιούμε μόνο για να εκτελούν τα προγράμματά μας. Ίσως το πιο συναρπαστικό πεδίο του Internet είναι η ανακάλυψη πληροφοριών. Το Internet είναι τόσο τεράστιο, που ο εντοπισμός των πόρων του μπορεί να είναι πλήρης απασχόληση. Το Internet ήταν πάντα το δίκτυο των δικτύων σήμερα πια είναι περίπου 10,000 δίκτυα συνδεδεμένα σε αυτό σε όλον τον κόσμο. Αλλά με τις πολλές νέες επιλογές που διατίθενται για τους dial-up χρήστες, το Internet έρχεται πλέον κοντά στον μεμονωμένο χρήστη. Το μόνο που απαιτείται είναι ένας προσωπικός υπολογιστής και ένα modem για να ξεκινήσει ο κάθε χρήστης. Είμαστε κοντά στην αρχή μιας μεγάλης και σημαντικής αλλαγής στις ανθρώπινες σχέσεις. Πιστεύω ότι υπήρχε λόγος για να δημιουργήσουμε το Internet και ότι ήμαστε υποχρεωμένοι να μάθουμε να το χρησιμοποιούμε και να συμμετέχουμε σε αυτό. Η εργασία αυτή περιέχει μια συνοπτική παρουσίαση της πολιτικής χρέωσης των δικτυακών υπηρεσιών, καθώς και των νέων τεχνολογιών που μπαίνουν στην ζωή μας και αλλάζουν τον τρόπο επικοινωνίας μας. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια.. Στο πρώτο κεφάλαιο θα κάνουμε μια εισαγωγή στο Internet, καθώς και μια μικρή περιγραφή γύρω από τους τρόπους με τους οποίους λειτουργεί το Internet. Επίσης, θα ασχοληθούμε με τα πρωτόκολλα επικοινωνίας του Internet, με το τι σημαίνει ο όρος «πρωτόκολλο» και πως χωρίζονται τα πρωτόκολλα επικοινωνίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα προσδιορίσουμε την έννοια της πολιτικής χρέωσης των δικτυακών υπηρεσιών. Θα πούμε δηλαδή τι είναι μια πολιτική χρέωσης, που εφαρμόζεται και σε τι συνίσταται. Στο τρίτο κεφάλαιο θα κάνουμε μια αναδρομή στις πολιτικές χρέωσης και θα ασχοληθούμε επίσης με τα διάφορα μοντέλα χρέωσης που χρησιμοποιούνται από τους εμπορικούς παρόχους των δικτυακών υπηρεσιών, ενώ στο τέταρτο κεφάλαιο θα μελετήσουμε τις νέες τεχνολογίες που μπαίνουν δυναμικά στην ζωή μας. Στο πέμπτο κεφάλαιο θα κάνουμε μια μικρή αναφορά για το τι είναι το Usenet και το πώς θα μπορέσει να το χρησιμοποιήσει κάποιος χρήστης, ενώ στο έκτο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στο Bitnet και στο Telnet. 1

6 Στο έβδομο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στην σύμβαση παροχής υπηρεσιών πρόσβασης στο Διαδίκτυο καθώς και στην ευθύνη του φορέα πρόσβασης και τέλος, στο όγδοο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στο μέλλον του Internet. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχει μεγάλη ανάγκη δικτύωσης όχι μόνον μεταξύ υπολογιστών σε ένα δίκτυο, αλλά και μεταξύ δικτύων, ώστε να κατασκευάσουμε ένα Διαδίκτυο (internet work ή internet), το οποίο μπορεί να καλύπτει τον χώρο μιας πανεπιστημιούπολης, μιας πόλης ή ολόκληρη την υφήλιο. Για τον σκοπό αυτόν χρησιμοποιήθηκαν συσκευές διασύνδεσης (επαναλήπτες, γέφυρες, δρομολογητές, πύλες, μεταγωγείς), οι οποίες ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο λειτουργούσαν επέτρεπαν είτε την απλή μεταφορά δεδομένων είτε μετατροπές από ένα πρωτόκολλο σε ένα άλλο. Τα Διαδίκτυα αποτελούν την βάση της καθολικής διαθεσιμότητας δεδομένων και υπηρεσιών που παρατηρείται σήμερα στον χώρο των δικτύων. Διαδίκτυο (Internet ή Internetwork) είναι ένα σύνολο από δύο ή περισσότερα δίκτυα (LAN, MAN, WAN) που συνδέονται μεταξύ τους με διάφορες συσκευές (π.χ. δρομολογητές, γέφυρες, κ.α.). Κυρίαρχο ρόλο στην σημερινή εποχή παίζει το Διαδίκτυο το οποίο στηρίζεται στο πρωτόκολλο TCP/IP και είναι πλέον ευρέως γνωστό με τον όρο Διαδίκτυο (Internet). Για την αποφυγή σύγχυσης, όπου απαιτείται διαφοροποίηση μεταξύ των δύο όρων θα χρησιμοποιούμε με κεφαλαίο τον όρο για την αναφορά στο συγκεκριμένο διαδίκτυο. Με τον όρο Διαδίκτυο εννοούμε ένα παγκόσμιο πληροφοριακό σύστημα που: Είναι λογικά διασυνδεδεμένο μέσω ενός μοναδικού παγκόσμιου χώρου διευθύνσεων βασισμένο στο Πρωτόκολλο Διαδικτύου (IP) ή των διαδοχών του. Είναι ικανό να υποστηρίξει επικοινωνίες χρησιμοποιώντας την σουίτα πρωτοκόλλων TCP/IP ή των διαδόχων του ή και άλλα πρωτόκολλα συμβατά με το IP. Παρέχει, χρησιμοποιεί ή καθιστά προσπελάσιμες, είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, υπηρεσίες υψηλού επιπέδου βασιζόμενες σε επικοινωνιακές διασυνδέσεις / ζεύξεις. 2

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ INTERNET 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ INTERNET ΙΣΤΟΡΙΚΟ Το Internet, όπως γνωρίζουμε, έχει αρκετά μεγάλη ιστορία και βασικά, έχουν διαφοροποιηθεί οι λόγοι και οι σκοποί ύπαρξής του. Το Internet ξεκίνησε σαν ιδέα και πρόταση το 1969 από το Τμήμα Εθνικής Άμυνας των Η.Π.Α. με θέμα τις ψηφιακές τηλεπικοινωνίες σε περίπτωση πολέμου. Έχοντας σαν μοναδικό τηλεπικοινωνιακό μέσο το τότε τηλεφωνικό σύστημα, αντιμετώπιζαν το πρόβλημα της εξάρτησης του δικτύου από τους κατά τόπους σταθμούς και βάσεις. Δηλαδή, αν σε περίπτωση επίθεσης καταστρεφόταν ένας σταθμός όλο το υπόλοιπο σύστημα θα καθίστατο ανενεργό. Έπρεπε, λοιπόν, να σχεδιασθεί ένα δίκτυο που επαναδρομολογούσε την ψηφιακή επικοινωνία αν νέκρωνε ένα σημείο. Έτσι, σχεδιάστηκε η θεωρία του «ιστού», που αρχικά ονομάστηκε «catenet» και η χρήση δυναμικών πρωτοκόλλων δρομολόγησης που θα επανέφεραν την ροή της κίνησης μέσα στο υποτιθέμενο δίκτυο. Η DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) ξεκίνησε αμέσως το πρόγραμμα. Αντικείμενο έρευνας ακαδημαϊκών και στρατιωτικών ερευνητών,το πρόγραμμα πήρε περισσότερο από μια δεκαετία για να βγει από την αφάνεια και την αδράνεια, αφενός γιατί δραματικά γεγονότα συντάραξαν το αμερικάνικο έθνος (Βιετνάμ, Γουότεργκειτ, πετρελαϊκή κρίση, κ.λ.π.) και αφετέρου εξέλιπε και η απειλή της σύρραξης με την πρώην Σοβιετική Ένωση. Το 1972 συναντάται για πρώτη φορά στην ιστορία ο όρος «Internet» σαν συνθετικό του ονόματος μιας ομάδας εργασίας με την επωνυμία Internetworking Working Group (INWG), στα πλαίσια έρευνας σε επίπεδο πρωτοκόλλων. Τα διάφορα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα στο δίκτυο εξελισσόταν συνεχώς από τις διάφορες ομάδες ερευνητών, ώσπου το 1975 η DARPA προχώρησε στην εκτέλεση και χρήση του προγράμματος που το βάπτισε ARPANET. Το 1983 η δικτυακή κοινότητα του Internet κυριαρχούταν από πανεπιστημιακά και στρατιωτικά sites. Η υπηρεσία που χρησιμοποιούταν ήταν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ). Τον Αύγουστο του 1983 υπήρχαν 562 καταχωρημένοι υπολογιστές στο ARPANET (RFC 1296). Όλα τα αρχικά πρωτόκολλα για το Internet αναπτύχθηκαν πρώτα για το λειτουργικό περιβάλλον UNIX, λόγω της μεγάλης ευκολίας που παρείχε στον προγραμματιστικό κώδικα. Το National Science Foundation (NSF) ξεκίνησε το 1986 το πρόγραμμα των Υπερυπολογιστικών Κέντρων που προέβλεπε την δημιουργία πέντε τέτοιων κέντρων στις Η.Π.Α. και την σύνδεση διαφόρων νέων χρηστών, εκτός των πανεπιστημιακών και στρατιωτικών κέντρων, που είχαν σύνδεση έως τότε. Για το δίκτυο αυτό, αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν τα πρωτόκολλα του Internet και έτσι γεννήθηκε το NSFNET, το οποίο αποσύρθηκε το Από το 1990 παύει να υπάρχει πλέον το ARPANET και καθιερώνεται ο όρος Internet. Η μεγάλη απήχηση και δόξα που βρήκε το Internet οφείλεται στο World 3

8 Wide Web (WWW), μια από τις πιο συναρπαστικές πρόσφατες αναπτύξεις του δικτύου. Η ιδέα του υπερκείμενου περιπλανιόταν για πάνω από μια δεκαετία, αλλά το 1989 μια ομάδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μοριακών Ερευνών (CERN) στην Ελβετία, ανέπτυξε μια σειρά από πρωτόκολλα για μεταφορά υπερκειμένου διαμέσου του Internet. Η υπηρεσία αυτή του WWW έδωσε την δυνατότητα στους χρήστες να βλέπουν τα δεδομένα του Internet σε μορφή γραφικών και μορφοποιημένου κειμένου, να χρησιμοποιούν ήχο, animation και Video. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το www επεκτάθηκε από μια ομάδα του Εθνικού Κέντρου Υπερυπολογιστικών Εφαρμογών (NCSA) του Πανεπιστημίου του Illinois, ενός από τα Υπερυπολογιστικά Κέντρα του NSF. Το αποτέλεσμα ήταν ο NSCA Mosaic, ένας αντικειμενοστραφής φυλλομετρητής (browser) γραφικών, με χρήση υπερκειμένου που καθιστούσε εύκολη την χρήση του Internet. Η επιτυχία ήταν δεδομένη. Τα μέσα της δεκαετίας βρίσκουν το Internet να σημειώνει τεράστια διάδοση στις Η.Π.Α., αφού το υιοθετούν σαν μέσο επικοινωνίας οι εμπορικές κοινότητες και οι παροχείς των υπηρεσιών του πολλαπλασιάζονται. Η τηλεόραση, τα περιοδικά, τα βιβλία, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων, όλοι πλέον μιλούν και προβάλλουν το νέο μέσον. Η Κίνηση Ελεύθερου Λογισμικού δημιουργείται και στελεχώνεται μέσα από το Internet. Οι δικτυακές ομάδες ειδήσεων και οι ηλεκτρονικές ταχυδρομικές λίστες προσφέρουν, πλέον, ανοικτή και ελεύθερη επικοινωνία. Σήμερα το Internet χρησιμοποιείται από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης προσφέροντας πολλές επικοινωνιακές υπηρεσίες, όπως: Παγκόσμιος Ιστός (WWW), Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο ( ), Μεταφορά Αρχείων (FTP), Ομάδες Ειδήσεων (USENET), Συνομιλίες Κειμένου (IRC), με φωνή (Voice Chat), με βίντεο (TeleVideo) κ.λ.π. [Internet Οδηγός Για Όλους, 2003, σελ.19] 1.2 ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ INTERNET Γνωρίζουμε ότι τα τοπικά δίκτυα (LAN) αποτελούνται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους με ένα ειδικό καλώδιο το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το μήκος μερικών δεκάδων μέτρων (αν και με τα σημερινά μέσα ενίσχυσης του σήματος μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα δύο χιλιόμετρα). Τα δίκτυα που συνδέουν ηλεκτρονικούς υπολογιστές οι οποίοι βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις μεταξύ τους ή τοπικά δίκτυα ονομάζονται Δίκτυα Ευρείας Περιοχής (WAN). Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αυτών των δικτύων μπορούν να βρίσκονται σε διάφορες πόλεις, χώρες και ηπείρους. Τα δίκτυα αυτά συνδέουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές με καλώδια των υπηρεσιών και εταιρειών τηλεπικοινωνίας. Το Internet είναι ένα δίκτυο ευρείας περιοχής. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που είναι σήμερα συνδεδεμένοι στο Internet είναι αρκετά εκατομμύρια και αυξάνουν αλματωδώς. Όταν όμως αναφερόμαστε στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του Internet και διαφόρων φορέων, εταιρειών κ.λ.π., οι οποίοι είναι μόνιμα συνδεδεμένοι στο υπερδίκτυο επειδή παρέχουν συνεχώς δεδομένα και πληροφορίες. Πέρα από αυτούς τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές υπάρχουν και αυτοί των χρηστών συνδρομητών του Internet οι οποίοι συνδέονται και διακόπτουν την επικοινωνία τους με το τελευταίο ανάλογα με τις ανάγκες τους. 4

9 Επανερχόμενοι λοιπόν στην σύνδεση, πρέπει να προσθέσω μερικά ακόμα στοιχεία για να γίνει απόλυτα κατανοητός ο τρόπος της σύνδεσης και μετάδοσης δεδομένων μέσα στο υπερδίκτυο. Σε κάθε χώρα υπάρχουν οι Παροχείς (Provider) Internet που είναι εταιρείες οι οποίες παρέχουν την σύνδεση και τις υπηρεσίες. Μερικοί μεγάλοι παροχείς της χώρας μας είναι: FORTH NET, OTENET, Hellas On Line κ.λ.π.. Ο κάθε παροχέας διαθέτει μια τηλεπικοινωνιακή γραμμή μεγάλου εύρους η οποία στην Ελλάδα παρέχεται από τον ΟΤΕ (στο εξωτερικό οι μεγάλοι παροχείς διαθέτουν δικές τους γραμμές). Η γραμμή, λοιπόν, αυτή μπορεί να εξαπλώνεται από τον Έβρο μέχρι και την Κρήτη και τα νησιά και αποτελεί την βασική ραχοκοκαλιά του παροχέα (backbone). Στην συνέχεια υπάρχουν οι Κόμβοι του Internet οι οποίοι βρίσκονται στις διάφορες επαρχιακές πόλεις ή στα ίδια τοπικά κέντρα και οι οποίοι συνδέονται με το κεντρικό Backbone του παροχέα. Τέλος αναφέρω τους συνδρομητές οι οποίοι είναι άμεσοι πελάτες των κόμβων γιατί οι κόμβοι είναι αυτοί οι οποίοι παρέχουν πλέον την σύνδεση στους συνδρομητές. Το κεντρικό backbone εσωτερικού των παροχέων που ανέφερα παραπάνω, θα είναι της τάξης των Mbps. Οι κόμβοι που συνδέονται με τους παροχείς συνήθως διαθέτουν γραμμές σύνδεσης με το backbone μεγέθους από 128Kbps μέχρι 2Mbps. Επομένως, από την στιγμή που ο συνδρομητής συνδεθεί με τον κόμβο του, είναι αυτονόητο ότι μπορεί να περιηγηθεί σε όλο το σύστημα του παροχέα του αλλά και όλων των άλλων παροχέων. Επειδή όμως οι Έλληνες παροχείς έχουν σύνδεση με Ευρώπη, Αμερική κ.λ.π., μπορούμε να περιηγηθούμε στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ολόκληρου του υπερδικτύου. Σήμερα, ένας από τους μεγαλύτερους παροχείς της Ευρώπης είναι το Πανεπιστημιακό δίκτυο ΤΕΝ155 που συντονίζεται από το Dante και στο οποίο συνδέεται ο δικτυακός κορμός του δικτύου ΕΔΕΤ που φιλοξενεί και το Ελληνικό Πανεπιστημιακό δίκτυο GUNET και την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Edunet. Ένα άλλο μεγάλο Ευρωπαϊκό δίκτυο είναι το ΕΒΟΝΕ στο οποίο συνδέεται η Forthnet, καθώς και το δίκτυο PIPEX UUNET που συνδέεται η HOL. Με την σειρά τους τα δίκτυα αυτά είναι συνδεδεμένα με τα παγκόσμια κολοσσιαία δίκτυα που είναι το MCI, UUNET, AOL. [Internet Οδηγός Για Όλους, 2003, σελ.21] 1.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ Τα δίκτυα αποτελούνται από ένα σύνολο δύο ή περισσοτέρων ηλεκτρονικών υπολογιστών συνδεδεμένων μεταξύ τους με ένα ειδικό καλώδιο. Ανάλογα με το είδος της σύνδεσης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1. Τα τοπικά (LAN) και 2. Τα ευρείας περιοχής (WAN). Τα δίκτυα χρησιμοποιούνται ευρέως από εταιρείες διότι κρίνονται οικονομικότερα. Αυτό διότι με την χρήση ενός δικτύου περιορίζεται η προμήθεια ενός συνόλου εξαρτημάτων και προγραμμάτων που διαφορετικά θα έπρεπε να υπάρχουν σε κάθε έναν από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μιας εταιρείας. 5

10 1.3.1 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΔΙΚΤΥΑ Α)Hub Πρόκειται για ένα σημείο κοινής καλωδίωσης για δίκτυα και είναι κοινό συνώνυμο για τους κατανεμητές. Πολλά δικτυακά πρότυπα χρησιμοποιούν το hub για να ενώσουν πολλαπλές καλωδιώσεις δικτύων σε ένα και μοναδικό δίκτυο. Τα hubs διαθέτουν πολλαπλές "πόρτες" για να δίνουν πρόσβαση σε διαφορετικές καλωδιώσεις. Μερικά hubs περιλαμβάνουν ηλεκτρονικά μέροι για να επαναφέρουν και να ανανεώνουν το σήμα ανάμεσα σε κάθε πόρτα hub. Άλλα ενεργούν απλά σαν διανεμητές σήματος, παρόμοια με αυτούς που διαθέτουν οι κεντρικές κεραίες των πολυκατοικιών. Β) ΓΕΦΥΡΑ (BRIDGE) Μια γέφυρα ενώνει ξεχωριστά σημεία και μεταδίδει τα δεδομένα μεταξύ τους. Αυτό μας επιτρέπει να επιμηκύνουμε το μέγιστο μέγεθος του δικτύου χωρίς να διασπάσουμε το μέγιστο μήκος του καλωδίου, την προσαρμοσμένη αρίθμηση συσκευών ή τον αριθμό των επαναληπτών για ένα δικτυακό τμήμα. Γενικά, μια γέφυρα διαθέτει μετατροπέα Ethernet από την μια πλευρά και σειριακό μεταροπέα από την άλλη και μπορεί να συνδεθεί με αντίστοιχη συσκευή στην άλλη πλευρά της σειριακής γραμμής. Γ) ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΓΕΦΥΡΑ (REMOTE BRIDGE) Χρησιμοποιείται κυρίως σε συνδέσεις WAN, όπου είναι αδύνατη ή μη πρακτική η σύνδεση μέσω δικτυακών καλωδιώσεων. Ένα modem υψηλών ταχυτήτων (ή ευθεία σύνδεση) και τηλεφωνικές γραμμές ή ένα τοπικό δίκτυο δεδομένων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να συνδέσουν δύο απομακρυσμένες γέφυρες μεταξύ τους. Δ) ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ (ROUTER) Σύστημα που είναι υπεύθυνο για την λήψη αποφάσεων σχετικές με το ποιες από τις πολλαπλές δικτυακές (ή του Internet) διαδρομές θα ακολουθηθούν. Για να γίνει αυτό χρησιμοποιεί ένα πρωτόκολλο δρομολόγησης (routing) για να λαμβάνει πληροφορίες για ένα δίκτυο και αλγόριθμους για να διαλέξει την καλύτερη δρομολόγηση 6

11 βασισμένη σε διάφορα κριτήρια αξιολόγησης, γνωστά σαν "μέτρα δρομολόγησης" (routing metrics). Οι routers λειτουργούν παρόμοια με τις γέφυρες αλλά σσυνεργάζονται με τα ανωτέρων επιπέδων δικτυακά πρωτόκολλα (OSI layer 3) παρά με φυσικών επιπέδων πρωτόκολλα (OSI layer 1). Ένας router θα αποφασίσει αν θα προωθείσει ένα πακέτο ελέγχοντας τις διευθύνσεις σε επίπεδο πρωτοκόλλου (π.χ. διευθύνσεις TCP/IP) και όχι άλλου είδους διευθύνσεις (π.χ. MAC). Επειδή οι routers λειτουργουν με αυτόν τον τρόπο, είναι δυνατόν να μεταφέρουν πακέτα διαφορετικών τύπων διαμέσων (π.χ. μισθώμενες γραμμές, Ethernet, token ring, X.25, κ.λ.π.). Πολλοί routers, επίσης, μπορούν να λειτουργούν σαν γέφυρες. Πρόκειται για ειδικά μηχανήματα που συγκαταλέγονται στον απαραίτητο εξοπλισμό των κατά τόπους παροχέων Internet και δεν ενδιαφέρουν τον απλό χρήστη και συνδρομητή. Ο Router παίζει τον σπουδαιότερο ρόλο στην ύπαρξη ενός Σημείου Πρόσβασης στο Internet. Συγκεκριμένα, είναι αυτός που δρομολογεί και διανέμει επιμέρους διευθύνσεις στον δικτυακό εξοπλισμό ενός Σημείου Πρόσβασης (modems, servers, terminals, κ.λ.π.). Ε) MODEM Ένα από τα απαραίτητα εξαρτήματα του εξοπλισμού του ηλεκτρονικού υπολογιστή για την σύνδεση και πρόσβαση στο Internet είναι και τα modem. Είναι οι συσκευές που μετατρέπουν το αναλογικό σε ψηφιακό σήμα και αντιστρόφως. ΣΤ) ΤΕΡΜΑΤΙΚΑ (TERMINALS) Οποισδήποτε ηλεκτρονικός υπολογιστής, εκτός του εξυπηρετή (server), που είναι συνδεδεμένος σε ένα δίκτυο αποτελεί τερματικό, άσχετα με τον εξοπλισμό που διαθέτει. Τα τερματικά, όμως, που χρησιμοποιούνται στα τοπικά δίκτυα ή σε on-line συνδέσεις, όπως οι τράπεζες κ.λ.π., συνήθως δεν διαθέτουν κεντρική μονάδα. Τερματικά αποτελούν κατά μια έννοια και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές των συνδρομητών του Internet, εκτός των εξυπηρετών (servers). [Internet Οδηγός για όλους,2003,σελ.19] 1.4 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ INTERNET Σαν ορισμό του πρωτοκόλλου μπορούμε να περιγράψουμε "την συγκεκριμένη περιγραφή των σχηματισμών και τους κανόνες που πρέπει να διέπουν δύο ή περισσότερους υπολογιστές (μηχανήματα) για να εναλλάσουν αυτά τα μηνύματα." 7

12 Υπάρχουν πρωτόκολλα δύο ειδών. Σε μορφή κειμένου για να είναι κατανοητά από τους ανθρώπους και σε μορφή προγραμματιστικού κώδικα για να είναι κατανοητά από τους υπολογιστές. Και οι δύο μορφές πρέπει να ορίζουν την ακριβή μετάφραση κάθε μέρους κάθε μηνύματος που εναλλάσσεται διαμέσου ενός δικτύου. Πρωτόκολλα χρειαζόμαστε κάθε φορά που θέλουμε να κάνουμε κάτι σε κάποιον άλλο υπολογιστή ενός δικτύου, κάθε φορά που θέλουμε να εκτυπώσουμε κάτι στον εκτυπωτή ενός δικτύου, όταν θέλουμε να μεταφέρουμε ένα αρχείο. Συνήθως, πολλαπλά πρωτόκολλα χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα για να εκτελεσθεί μια εργασία αφού τα περισσότερα υποστηρίζουν την πολυδιεργασία (multitasking). Με λίγα λόγια, οι υπολογιστές συνήθως κάνουν διάφορες εργασίες και για πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, τα πρωτόκολλα σε δρομολογητές καθορίζουν την διαδρομή ενός πακέτου από την προέλευση στον προορισμό. Τα πρωτόκολλα που υλοποιούνται με υλικό στις κάρτες διασύνδεσης δικτύου δύο φυσικά συνδεδεμένων υπολογιστών ελέγχουν την ροή των bit επάνω στο "σύρμα" ανάμεσα στις δύο κάρτες διασύνδεσης δικτύου. Τα πρωτόκολλα ελέγχου συμφόρησης σε τερματικά συστήματα ελέγχουν τον ρυθμό με τον οποίο μεταδίδονται πακέτα ανάμεσα στον αποστολέα και στον παραλήπτη. Τα πρωτόκολλα εκτελούνται οπουδήποτε μέσα στο Διαδίκτυο. Ένα πρωτόκολλο ορίζει την μορφή και την σειρά των μηνυμάτων που ανταλλάσσονται ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες επικοινωνούσες οντότητες, όπως και τις ενέργειες που γίνινται κατά την διάρκεια της μετάδοσης ή της λήψης ενός μηνύματος ή άλλου γεγονότος. Το Διαδίκτυο και τα δίκτυα υπολογιστών κάνουν εκτεταμένη χρήση πρωτοκόλλων. Διαφορετικά πρωτόκολλα χρησιμοποιούνται για να γίνουν διαφορετικές εργασίες επικοινωνίας. Μερικά πρωτόκολλα είναι απλά και άμεσα ενώ άλλα είναι περίπλοκα και δύσκολα. Α)Πρωτόκολλο FTP (File Transfer Protocol) Είναι το πρωτόκολλο για την μετακίνηση αρχείων μεταξύ των υπολογιστών που είναι συνδεδεμένοι στο Internet. Παρέχει έλεγχο πρόσβασης και διαπραγμάτευση των παραμέτρων των αρχείων. Οι σκοποί του FTP είναι: α) Να προωθεί κοινή χρήση (sharing) αρχείων (προγραμμάτων λογισμικού ή δεδομένων). β) Να ενθαρρύνει έμμεση (διαμέσου προγραμμάτων) χρήση απομακρυσμένων υπολογιστών. γ) Να μεταφέρει δεδομένα αξιόπιστα και αποτελεσματικά. Το FTP, αν και χρησιμοποιείται απευθείας από τον χρήστη σε ένα τερματικό, είνα σχεδιασμένο κυρίως για χρήση από προγράμματα. Υπάρχει και η λεγόμενη "anonymous FTP" υπηρεσία. Στην ουσία επιτρέπει στον καθένα να έχει πρόσβαση σε μια συγκεκριμένη περιοχή κάποιου σκληρού συνήθως δίσκου, χωρίς να διατρέχει το σύστημα κίνδυνο παραβίασης. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί κάποιος να κοινοποιεί αρχεία με ασφάλεια. 8

13 Η ταχύτητα μεταφοράς εξαρτάται από την ταχύτητα της κάθε σύνδεσης και των παραμέτρων της, καθώς επίσης και από την κίνηση των άλλων χρηστών που μεταφέρουν αρχεία από την ίδια διεύθυνση ταυτόχρονα. Β) Πρωτόκολλο HTTP (Hyper Text Transport Protocol) Πρόκειται για το γνωστότερο πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται στο Internet από τους φυλλομετρητές (browser). Είναι ένα πρωτόκολλο σε επίπεδο εφαρμογής για συστήματα διανομής και συνεργασίας της πληροφόρησης. Πρόκειται για αντικειμενοστραφές πρωτόκολλο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες εφαρμογές. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η καταγραφη και επεξεργασία παρουσίας δεδομένων, γεγονός που επιτρέπει τα συστήματα να δομούνται ανεξάρτητα από τα δεδομένα που μεταφέρονται. Γ) Πρωτόκολλο ΙΡ (Internet Protocol) Σχεδιάστηκε και ορίστηκε σαν πρωτόκολλο το 1981, για χρήση σε διασυνδεδεμένα συστήματα επικοινωνιακών δικτύων υπολογιστών. Το συγκεκριμένο πρωτόκολλο παρέχει την δυνατότητα μετάδοσης στοιβών δεδομένων, τις λεγόμενες "datagrams". Η βασική λειτουργία αυτού του πρωτοκόλλου είναι ηαποστολή των πακέτων δεδομένων. Προσδιορίζει δηλαδή τον προορισμό και μεταφέρει τα δεδομένα χρησιμοποιώντας την καλύτερη και ταχύτερη μέθοδο δρομολόγησης. Το πρωτόκολλο αυτό προσφέρεται, επίσης, για κατάτμηση και επανάταξη μεγάλων datagrams αν χρειάζεται προς μετάδοση, διαμέσου δικτύων "μικρών πακέτων". [Internet Οδηγός Για Όλους, 2003, σελ.37] 1.5 ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ INTERNET Αρχικά, στα πρώτα βήματα του υπερδικτύου τα μέλη του είχαν απλά και μόνο μια δυνατότητα να αποστέλλουν δηλαδή κωδικοποιημένα μηνύματα μεταξύ τους. Λίγο αργότερα, με την χρήση του συστήματος UNIX γίνονταν αποστολή απλών κειμένων αλλά μόνο από μερικούς και ειδικούς χρήστες που ήταν τα μέλη του υπερδικτύου. Τελικά εμφανίστηκε η υπηρεσία του παγκόσμιου ιστού WWW η οποία έγινε αιτία της εξάπλωσης των χρηστών του υπερδικτύου σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι υπηρεσίες που εμφανίστηκαν και χρησιμοποιούνται σήμερα στο Internet είναι οι παρακάτω έξι. 9

14 1.5.1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ (WORLD WIDE WEB - WWW) Πρόκειται για την υπηρεσία που χρησιμοποιείται από όλους ανεξαιρέτως τους χρήστες Internet. Είναι η υπηρεσία που το παγκόσμιο διαδίκτυο οφείλει αυτήν την τρομερή εξάπλωσή του. Η υπηρεσία αυτή βασίζεται στο πρωτόκολλο HTTP (Hypertext Transfer Protocol Πρωτόκολλο Μεταφοράς Υπερκειμένου) και παρέχει στους χρήστες την δυνατότητα να μεταφέρουν στην οθόνη τους όλα τα είδη των δεδομένων όπως κείμενο, εικόνα, γραφικά, ήχο, βίντεο σε μορφή ιστοσελίδων. Για την υπηρεσία αυτή χρησιμοποιείται κάποιος φυλλομετρητής όπως ο Netscape ή ο Internet Explorer οι οποίοι διαβάζουν τις ιστοσελίδες των Internet site ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ ( ) Η υπηρεσία αυτή μας δίνει την δυνατότητα αποστολής και λήψης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω του οποίου μπορούμε να αποστείλουμε συννημένα και αρχεία οποιασδήποτε μορφής. Η δυνατότητα σύνθεσης, αποστολής και παραλαβής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου υπήρχε από τις μέρες του ARPANET και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις μέρες μας. Πολλοί παίρνουν δεκάδες μηνυμάτων ημερησίως και το θεωρούν ως τον κύριο τρόπο επικοινωνίας με τον εξωτερικό κόσμο. Τα προγράμματα αποστολής και λήψης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ) είναι πλέον διαθέσιμα σε όλα τα είδη υπολογιστών ΟΜΑΔΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ Πρόκειται για μια υπηρεσία με αρκετές ομοιότητες με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Η υπηρεσία αυτή μέσω ειδικού λογισμικού μας παρέχει την δυνατότητα της αποστολής μηνυμάτων που απευθύνονται σε ομάδες χρηστών. Οι ομάδες διασποράς νέων αποτελούν ειδικά φόρα σχολιασμού στα οποία χρήστες με κοινα ενδιαφέροντα μπορούν να ανταλλάσσουν μηνύματα,να παρακολουθούν την εξέλιξη των συζητήσεων και να ανατρέχουν σε αρχειακό υλικό. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες ομάδες οι οποίες ασχολούνται με τεχνικά ή μη τεχνικά θέματα συμπεριλαμβανομένων των υπολογιστών, άλλων γενικότερων επιστημών,της διασκέδασης, της πολιτικής κ.λ.π. 10

15 1.5.4 ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΡΧΕΙΩΝ (FTP) Η υπηρεσία αυτή (File Transfer Protocol), μας παρέχει την δυνατότητα της μεταφοράς αρχείων από ειδικούς server παροχέων και εταιρειών. Η μεταφορά γίνεται με ειδικό λογισμικό. Τεράστιοι αριθμοί άρθρων, βάσεων δεδομένων και άλλες πληροφορίες είναι διαθέσιμες κατά αυτόν τον τρόπο ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ (ΚΕΙΜΕΝΟ, ΗΧΟΣ, ΒΙΝΤΕΟ) Είναι η υπηρεσία με πάρα πολλούς φίλους. Ο δικτυακός κορμός του Internet μας δίνει την δυνατότητα, με χρήση ειδικού λογισμικού, να συνδεθούμε και να συνομιλήσουμε με άλλους χρήστες του υπερδικτύου με κείμενο, με φωνή και βίντεο ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ Με την βοήθεια του Telnet, του Rlogin, του Secure Shell (SSH) ή άλλων παρόμοιων προγραμμάτων, οι απανταχού χρήστες του Διαδικτύου μπορούν να εισέλθουν και να συνδεθούν σε οποιαδήποτε άλλη μηχανή έχουν λογαριασμό. Το Telnet είναι ένα πρόγραμμα το οποίο επιτρέπει την πρόσβαση σε ένα απομακρυσμένο μηχάνημα του δικτύου στο οποίο ο χρήστης έχει προσωπικό λογαριασμό. Μέσω του Telnet ο χρήστης μπορεί να εκτελέσει προγράμματα στο απομακρυσμένο σύστημα και να εξετάσει την έξοδο αυτών των προγραμμάτων. Το Rlogin (remote login) αποτελεί και αυτό εφαρμογή απομακρυσμένης πρόσβασης με την διαφορά ότι επιτρέπει στον χρήστη να συνδεθεί σε έναν εξυπηρετητή χωρίς να απαιτείται η εισαγωγή κωδικού πρόσβασης, όταν αυτός συνδέεται από κάποιο «έμπιστο» σταθμό εργασίας. Το Rlogin δεν χρησιμοποιείται πλέον, καθώς δημιουργεί προβλήματα ασφάλειας στους εξυπηρετητές που το προσφέρουν ως υπηρεσία. Η εφαρμογή Telnet για λόγους απλότητας μεταφέρει τα στοιχεία αυθεντικοποίησης (username όνομα χρήστη, password κωδικό πρόσβασης) πάνω από το δίκτυο χωρίς κάποια κρυπτογράφηση, επιτρέποντας έτσι την εξόρυξη αυτών από επιτήδειους που επιθυμούν να αποκτήσουν παράνομη πρόσβαση σε έναν εξυπηρετητή. Η εφαρμογή Secure Shell (SSH) έρχεται να λύσει το πρόβλημα αυτό κρυπτογραφώντας τόσο τα παραπάνω στοιχεία αυθεντικοποίησης όσο και την υπόλοιπη επικοινωνία του χρήστη με το απομακρυσμένο σύστημα. 11

16 1.6 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ SERVER ΤΟΥ INTERNET Για τις υπηρεσίες του Internet, οι παροχείς χρησιμοποιούν αρκετά είδη υπολογιστών που ονομάζονται εξυπηρετητές (server) όπου ο καθένας τους παρέχει τις ανάλογες υπηρεσίες. Τα κυριότερα είδη εξυπηρετητών είναι τα παρακάτω: Archie Server: Βοηθά στην αναζήτηση αρχείων FTP. Fax Server: Υποστηρίζει αποστολή και λήψη fax μέσω Internet. FTP Server: Διαθέτει αρχεία για «κατέβασμα». IRC Server: Υποστηρίζει συνομιλίες με κείμενα. MAIL Server: Παρέχει υποστήριξη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. News Server: Υποστηρίζει τις ομάδες ειδήσεων. Proxy Servers: Βοηθά στην γρήγορη πρόσβαση τοποθεσιών (site). Veronica Server: Βοηθά στην αναζήτηση αρχείων μέσω Gopher. Web Server: Παρέχει πρόσβαση στον παγκόσμιο ιστό WWW. Αμέσως παρακάτω, παρουσιάζονται επιγραμματικά οι κυριότεροι εξυπηρετητές που διαθέτουν οι παροχείς. Web Server: Πρόκειται για τους κυριότερους εξυπηρετητές και τους διαθέτουν όλοι ανεξαιρέτως οι παροχείς αλλά και όσοι επιθυμούν να προβάλουν την τοποθεσία τους στο υπερδίκτυο και να έχουν την πλήρη αυτονομία και τον έλεγχο του υπολογιστή τους. Στον εξυπηρετητή αυτόν (server) τοποθετούνται οι ιστοσελίδες μέσω των οποίων παρέχονται τα δεδομένα προς τους συνδρομητές με την χρήση των φυλλομετρητών. Mail Server: Είναι ο εξυπηρετητής που υποστηρίζει την υπηρεσία του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τον διαθέτουν απαραίτητα όλοι οι παροχείς Internet. FTP Server: Οι εξυπηρετητές αυτοί διαθέτουν αρχεία που είναι διαθέσιμα προς τους χρήστες του Internet.Τον διαθέτουν όλοι οι παροχείς αλλά και αρκετοί κόμβοι. IRC Server: Είναι οι εξυπηρετητές που υποστηρίζουν τις συνομιλίες ανάμεσα στους χρήστες του Internet. Αυτό το είδος εξυπηρετητή το διαθέτουν αρκετοί παροχείς αλλά και κόμβοι. Εκείνο όμως που πρέπει να τονίσουμε, είναι ότι η υποστήριξη παρέχεται μόνο για τις συνομιλίες με κείμενο. NEWS Server: Υποστηρίζουν την υπηρεσία των ειδησεογραφικών ομάδων και διατίθενται σχεδόν από τους παροχείς. PROXY Server: Διατίθενται από όλους σχεδόν τους παροχείς και παίζουν τον ρόλο ενδιάμεσων σταθμών δεδομένων του Internet. Οι εξυπηρετητές αυτοί κρατούν ορισμένες ιστοσελίδες που κατεβάζουν συχνά οι χρήστες, ώστε, τις επόμενες φορές, τα δεδομένα αυτά να μεταφέρονται προς τον χρήστη από τον εξυπηρετητή και όχι από την βασική τους πηγή, κερδίζοντας αρκετό χρόνο. [Internet Οδηγός Για Όλους, 2003, σελ.38] 12

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΕΩΣΗΣ Θα ξεκινήσουμε λοιπόν αυτό το κεφάλαιο προσδιορίζοντας αρχικά την έννοια της πολιτικής χρέωσης δικτυακών υπηρεσιών. Θα πούμε δηλαδή τι είναι μια πολιτική χρέωσης, που εφαρμόζεται και σε τι συνίσταται. 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΡΕΩΣΗΣ Οι πολιτικές χρέωσης είναι μέθοδοι ή μοντέλα βάσει των οποίων ένας πάροχος δικτυακών υπηρεσιών κατανέμει τα έξοδα του δικτύου στους χρήστες. Σκοποί αυτής της κατανομής είναι: α) Η κάλυψη των εξόδων του δικτύου (αυτό ονομάζεται cost recovery) β) Η δημιουργία κέρδους αν πρόκειται για εμπορικό πάροχο (δηλαδή αν πρόκειται για κερδοσκοπική εταιρεία και όχι για ερευνητικά ή ακαδημαϊκά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, τα οποία συνήθως προσφέρουν δωρεάν τέτοιου είδους υπηρεσίες). Σε τι όμως διακρίνονται τα έξοδα ενός δικτύου, τα οποία και καθορίζουν μια πολιτική χρέωσης; 2.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ MODEM Το modem είναι ένα αντικείμενο που συνδέει τον υπολογιστή του κάθε χρήστη με την γραμμή του τηλεφώνου ή με μια καλωδιακή γραμμή. Αν ο υπολογιστής δεν ανήκει σε κάποια εταιρεία ή σε σχολείο, οπότε θα είναι ήδη καλωδιωμένος για άμεση σύνδεση με το Διαδίκτυο, τότε ο χρήστης χρειάζεται ένα modem. Πρέπει να έχει το κατάλληλο είδος modem, που να ταιριάζει στον τύπο του λογαριασμού του στο Διαδίκτυο, όπως : τηλεφωνικό modem για σύνδεση μέσω τηλεφώνου (dial-up), καλωδιακό modem (cable modem) για καλωδιακή σύνδεση ή modem DSL για την αντίστοιχη σύνδεση. Αν ο χρήστης προτιμήσει να χρησιμοποιήσει σύνδεση DSL ή καλωδιακή, η τηλεφωνική ή καλωδιακή εταιρεία συνήθως θα του προμηθεύσει και το modem. Αν διαλέξει σύνδεση μέσω τηλεφώνου, η ευθύνη της εκλογής του modem βαραίνει αποκλειστικά τον ίδιο τον χρήστη. Τα τηλεφωνικά modem κυκλοφορούν χρόνια και συνδέονται στις κοινές τηλεφωνικές γραμμές. Μπορούν να πάρουν τον αριθμό και να συνδεθούν με τον ISP του χρήστη στην άλλη άκρη της γραμμής. Τα modem κυκλοφορούν σε διάφορα μεγέθη. Ορισμένα βρίσκονται μέσα σε δικά τους κουτιά - εξωτερικά modem - και συνδέονται με καλώδια αφενός με τον υπολογιστή και αφετέρου με την τηλεφωνική 13

18 γραμμή. Άλλα modem τοποθετούνται μέσα στον υπολογιστή και συνδέονται με ένα καλώδιο στην τηλεφωνική γραμμή. Τα modem, εκτός από την ποικιλία των μεγεθών τους, διαθέτουν και μια τεράστια ποικιλία εσωτερικών λειτουργιών. Η ταχύτητα λειτουργίας ενός modem είναι bps (bits per second bit ανά δευτερόλεπτο). Αυτοί οι μεγάλοι αριθμοί συνήθως αναφέρονται ως 56Κ, χωρίς τον όρο bps. Τα περισσότερα τηλεφωνικά modem μπορούν να λειτουργούν και ως συσκευές φαξ, και μερικά διαθέτουν ακόμη πιο εξωτερικές λειτουργίες, όπως για παράδειγμα ενσωματωμένο αυτόματο τηλεφωνητή. Οι περισσότεροι από τους υπολογιστές που πουλήθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια διαθέτουν ενσωματωμένο modem. [Εμμανουήλ, Ιγγλέσης, Τσιλιμάντος, σελ.11] 2.3 ΠΑΡΟΧΕΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ Για να συνδεθεί ένας χρήστης στο Διαδίκτυο, μπορεί να απευθυνθεί στους παροχείς πρόσβασης στο Διαδίκτυο (ISP, Internet Service Providers). Το βασικό αντικείμενο εργασίας των παροχέων πρόσβασης στο Διαδίκτυο είναι η σύνδεση ανθρώπων στο Διαδίκτυο. Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι σχεδόν όλοι αυτοί οι παροχείς πρόσβασης αγοράζουν τον εξοπλισμό και το λογισμικό τους από τους ίδιους κατασκευαστές, οπότε οι υπηρεσίες και οι λειτουργίες που προσφέρουν όλοι αυτοί οι παροχείς πρόσβασης είναι παρόμοιες (διαφέρουν απλώς στην τιμή, την εξυπηρέτηση και την αξιοπιστία). Όταν ο χρήστης συνδέεται στον παροχέα πρόσβασης, ο υπολογιστής του γίνεται μέρος του Διαδικτύου. Δίνει διαταγές κατευθείαν σε προγράμματα που εκτελούνται στον υπολογιστή του και αυτά τα προγράμματα επικοινωνούν με το Δίκτυο για να κάνουν αυτά που τους ζητάει ο κάθε χρήστης. Ο χρήστης μπορεί επίσης να εκτελεί πολλές εφαρμογές του Διαδικτύου ταυτόχρονα, κάτι που είναι πολύ χρήσιμο. Για παράδειγμα, μπορεί να διαβάζει την ηλεκτρονική του αλληλογραφία και ταυτόχρονα να δέχεται ένα μήνυμα που θα περιγράφει μια ιστοσελίδα. Κατόπιν, μπορεί να μεταφερθεί αμέσως στο πρόγραμμα φυλλομέτρησης (Netscape ή Internet Explorer, πιθανότατα), να ανοίξει την ιστοσελίδα και μετά να επιστρέψει στο πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να συνεχίσει το διάβασμα. Τα περισσότερα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επισημαίνουν τις διευθύνσεις URL (δηλαδή τις διευθύνσεις των ιστοσελίδων) και επιτρέπουν στον χρήστη να μεταφερθεί αυτόματα στο πρόγραμμα φυλλομέτρησης μόλις πατήσει στην διεύθυνση URL που αναφέρεται στο μήνυμα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ένα άλλο πλεονέκτημα της χρήσης παροχές πρόσβασης είναι ότι ο χρήστης δεν είναι υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί μόνο τα προγράμματα που του δίνει αυτός. Μπορεί να "κατεβάσει" μια νέα εφαρμογή από το Διαδίκτυο και να αρχίσει να την χρησιμοποιεί αμέσως ο ISP ενεργεί απλώς ως αγωγός δεδομένων ανάμεσα στον υπολογιστή του και το υπόλοιπο Δίκτυο. Ορισμένοι παροχείς πρόσβασης διαθέτουν ένα "υπό εξαφάνιση" είδος πρόσβασης που ονομάζεται πρόσβαση κελύφους. Οι λογαριασμοί κελύφους μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμοι σε άτομα με προβλήματα όρασης, καθώς εμφανίζουν μόνο κείμενο το οποίο μπορούν να "διαβάζουν" φωναχτά τα κατάλληλα προγράμματα. 14

19 Οι περισσότεροι σύγχρονοι φορητοί υπολογιστές διαθέτουν κάρτες Wi-Fi, δηλαδή δυνατότητα ασύρματης δικτύωσης Ethernet. "Θερμά σημεία" (hotspots) Wi-Fi, δηλαδή σημεία σύνδεσης όπου υπάρχει σήμα ραδιοκυμάτων για να συνδεθεί ο χρήστης στο Δίκτυο, υπάρχουν σε ξενοδοχεία, αεροδρόμια και ενδεχομένως και αλλού. Σε λίγο καιρό πάντως, μάλλον θα είναι συχνό το φαινόμενο να ανάβει ο χρήστης τον υπολογιστή του, να "πιάνει" ένα τέτοιο σήμα και να αρχίζει να μπαίνει στο Διαδίκτυο. Μπορεί επίσης να συνδέεται στο Διαδίκτυο με την βοήθεια του δικτύου κινητής τηλεφωνίας. Αυτή η σύνδεση, όμως, έχει το μειονέκτημα του κόστους, αν και η κατάσταση δείχνει να βελτιώνεται με τα "δίκτυα 3ης γενιάς" και το GPRS. 2.4 ΔΟΜΗ ΕΞΟΔΩΝ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΑΡΟΧΟ ΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (ISP) Ένας πάροχος δικτυακών υπηρεσιών (NSP ή ISP για το Internet) υπόκειται σε δύο κατηγορίες εξόδων. Η πρώτη είναι τα έξοδα πρόσβασης (access costs) και η δεύτερη τα έξοδα χρήσης (usage costs). Στο παρακάτω σχήμα (Εικόνα 1: Δομή εξόδων για έναν πάροχο δικτυακών υπηρεσιών) μπορούμε να δούμε τη δενδρική αναπαράσταση της δομής των εξόδων για έναν ISP. Κόστη ISP Παροχέας Προσβασης Χρήσης Εγκατάστασης Δικτύου Ενεργοποίησης Πελάτη Υποστήριξης Πελάτη& Συντ/σης Φορτου Δικτύου Δικτυακής Υποδομής Διασύνδεσης Εικόνα 1:Δομή εξόδων για έναν ISP 15

20 2.5 ΕΞΟΔΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ (ACCESS COSTS) Τα έξοδα πρόσβασης (access costs) αποτελούνται από δύο κύριες κατηγορίες. Τα έξοδα εγκατάστασης του δικτύου (installation costs) και τα έξοδα ενεργοποίησης πελάτη (customer activation costs) ΕΞΟΔΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ (INSTALLATION COSTS) Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλα εκείνα τα έξοδα που ο πάροχος είναι αναγκασμένος να υποστεί προκειμένου να εγκαταστήσει το δίκτυό του. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα έξοδα για την αγορά υλικού και λογισμικού για τη λειτουργία του δικτύου καθώς και επενδύσεις σε δικτυακές υποδομές. Πρόκειται για την πρώτη φάση των εξόδων ενός παρόχου, τα οποία καλύπτονται είτε από το αρχικό κεφάλαιο είτε από δάνεια που συνήθως συνάπτονται με χρηματοοικονομικούς οργανισμούς. Όπως φαίνεται κι από το παραπάνω σχήμα, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε έξοδα δικτυακής υποδομής και έξοδα διασύνδεσης ΕΞΟΔΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΛΑΤΗ (CUSTOMER ACTIVATION COSTS) Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα έξοδα για υλικό, λογισμικό, καλωδίωση και ενεργοποίησης του πελάτη. Με άλλα λόγια, είναι τα έξοδα για την παροχή δυνατότητας σε έναν πελάτη να συνδεθεί με το δίκτυο του παρόχου. Τα έξοδα αυτά είναι ανάλογα της επιλογής του πελάτη για μισθωμένη γραμμή ή dial-up σύνδεση. [Εμμανουήλ, Ιγγλέσης, Τσιλιμάντος, σελ.13] 2.6 ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ (USAGE COSTS) Τα έξοδα αυτά συνίστανται στη χρήση του δικτύου από τους πελάτες και διακρίνονται σε έξοδα υποστήριξης πελάτη και συντήρησης και έξοδα φόρτου δικτύου. Στις παρακάτω παραγράφους θα τα δούμε πιο αναλυτικά. 16

21 2.6.1 ΕΞΟΔΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΕΛΑΤΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ (CUSTOMER SUPPORT & MAINTENANCE COSTS) Κάθε πάροχος είναι υποχρεωμένος να προσφέρει τεχνική υποστήριξη και βοήθεια στους πελάτες του. Επομένως, πρόκειται για τα έξοδα στα οποία υπόκειται ο πάροχος εξαιτίας της χρήσης του δικτύου του από κάποιον πελάτη. Τα έξοδα αυτά είναι διαφορετικά ανά περίπτωση, καθώς κάποιοι πελάτες είναι πιθανό να ζητήσουν μεγαλύτερη βοήθεια από τον πάροχο για την εγκατάσταση και συντήρηση του εξοπλισμού τους από άλλους ΕΞΟΔΑ ΦΟΡΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ (NETWORK LOAD COSTS) Τα έξοδα αυτά συνδέονται άμεσα με την "ποσότητα" της κυκλοφορίας που μπορεί να αντέξει το δίκτυο ενός παρόχου από όλες τις συνδέσεις των χρηστών. Αφορούν κυρίως τη χρήση της χωρητικότητας και του εύρους ζώνης του server (εξυπηρετητή) και τα κόστη μεταφοράς IP πακέτων. Λόγω της ύπαρξης ενιαίων τελών διασύνδεσης μεταξύ παρόχων, αυτά τα έξοδα είναι συνήθως μηδενικά για έναν πάροχο είτε το δίκτυο είναι σε κατάσταση συμφόρησης είτε όχι. Αντίθετα, για τον πελάτη τα έξοδα αυτά είναι σημαντικά καθώς είναι αυτός ο οποίος υπόκειται τη συμφόρηση με τη μορφή καθυστερήσεων στη μετάδοση και λήψη πακέτων. Επομένως τα έξοδα αυτά, επιβαρύνουν εμμέσως τον πάροχο, καθώς θα είναι ο αποδέκτης των διαμαρτυριών των πελατών για τις μη ικανοποιητικές ταχύτητες του δικτύου, με αποτέλεσμα να είναι αναγκασμένος να προβεί σε επεκτάσεις και αναβαθμίσεις των δικτυακών του υποδομών. [Εμμανουήλ, Ιγγλέσης, Τσιλιμάντος, σελ.13] 2.7 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Στο κεφάλαιο αυτό προσεγγίσαμε την έννοια της πολιτικής χρέωσης και δώσαμε μια περιγραφή των βασικών κατηγοριών των εξόδων που είναι οι αιτίες της χρέωσης των δικτυακών υπηρεσιών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάντα αναφερόμαστε σε εμπορικούς οργανισμούς και επομένως εύλογο είναι να υπάρχει η λογική του κέρδους σε όλα τα είδη χρεώσεων που επιβαρύνουν τους πελάτες. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως στον τομέα της παροχής δικτυακών υπηρεσιών δεν υπάρχουν μονοπώλια, με αποτέλεσμα ο υπάρχων ανταγωνισμός μεταξύ των εμπορικών παρόχων να αποβαίνει προς ένα σχετικό όφελος του πελάτη. Στο επόμενο κεφάλαιο θα επιχειρήσουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή που θα περιλαμβάνει τους βασικούς τομείς για τους οποίους μας ενδιαφέρει κυρίως η εφαρμογή των πολιτικών χρέωσης (Internet & Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα) και θα αναφερθούμε σε κάποια μοντέλα πολιτικών χρέωσης. 17

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΕΩΣΗΣ 3.1 INTERNET: H ΓΕΝΕΣΗ! Η επιτυχημένη εκτόξευση του Σοβιετικού δορυφόρου Sputnik και η απειλή ενός διαφαινόμενου φιάσκου στην προσπάθεια του δυτικού κόσμου για υπεροχή στο διάστημα, οδήγησε την κυβέρνηση των Η.Π.Α. στη δημιουργία ενός ειδικού τμήματος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας το οποίο ονομάστηκε A.R.P.A. (Advanced Research Projects Agency). Το τμήμα αυτό είχε ως σκοπό να διεξάγει μελέτες έρευνας και ανάπτυξης σε καινοτόμα επιστημονικά πεδία. Ένα από αυτά ήταν και οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές, που δειλά-δειλά είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στο παγκόσμιο επιστημονικό στερέωμα. Σύντομα η έρευνα επεκτάθηκε και σε θέματα πέρα από εκείνα της ανάπτυξης βελτιωμένου υλικού και λογισμικού για τα νέα μηχανήματα, καθώς η ανάγκη για επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων Η/Υ με σκοπό τη συλλογή και επεξεργασία ολοένα και περισσότερων επιστημονικών δεδομένων άρχισε να γιγαντώνεται. Έτσι και μετά από προόδους σχεδόν μιας δεκαετίας, το A.R.P.A. κατόρθωσε το 1969 να δημιουργήσει το πρώτο δίκτυο υπολογιστών με απομακρυσμένους κόμβους και πρόγονο του σημερινού διαδικτύου, το ARPANET. Προφανώς, η αρχική χρήση του ARPANET συμπεριλάμβανε καθαρά στρατιωτικούς και μυστικούς για το ευρύ κοινό σκοπούς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη συνέχιση των ερευνών για ασφαλή πρωτόκολλα επικοινωνίας καθώς και την επέκταση του δικτύου. Η εξέλιξη πλέον συνέβαινε με ταχείς ρυθμούς. Αρχικά δημιουργήθηκε το NCP (Network Control Protocol), μετά εμφανίστηκαν τα πρωτόκολλα Telnet και FTP, και κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1970 εμφανίστηκε το πρωτόκολλο TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol). Η ενοποίηση όλων των στρατιωτικών δικτύων και sites το 1982 υπό το Defense Data Network, οδήγησε σταδιακά στο "μαρασμό" του ARPANET και στη τελική απενεργοποίησή του κάποια χρόνια αργότερα. Πλέον όμως οι εξελίξεις είχαν αρχίσει να παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, καθώς το στρατιωτικό πέπλο ομίχλης που κάλυπτε το ARPANET είχε αρχίσει να σκορπά και οι επιστήμονες ανά τον κόσμο είχαν πλέον αντιληφθεί τη χρησιμότητα της ύπαρξης δικτύων επικοινωνίας μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Έτσι το 1983 δημιουργήθηκαν το CSNET (από συνεργασία στρατιωτικών φορέων του ARPA και επιστημόνων του National Science Foundation) και το BITNET (από αμερικάνικα πανεπιστήμια). Αυτά κατέδειξαν ακόμα περισσότερο τη χρησιμότητα ενός παγκόσμιου δικτύου και το 1986 κάνει την εμφάνισή του το NSFNET, το πρώτο δίκτυο παγκόσμιας κλίμακας ανοικτό για σύνδεση και σε οποιονδήποτε εμπορικό οργανισμό. Επόμενο ήταν σύντομα να εμφανιστούν οι πρώτες εταιρείες παροχής υπηρεσιών (π.χ. ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) και το 1990 η πρώτη εταιρεία πάροχος dial-up σύνδεσης στο δίκτυο. Πλέον το NSFNET backbone δε μπορούσε να ανταποκριθεί σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και η κυβέρνηση των Η.Π.Α. αφού συντόνισε την οργάνωση της ISOC (Internet Society) στον έλεγχο της οποίας θα περνούσε πλέον το νέο και ταχύτατα διευρυνόμενο δίκτυο (Internet), περιόρισε το NSFNET σε καθαρά ερευνητικό δίκτυο και ακολούθως άφησε ελεύθερες τις εμπορικές εταιρείες να προσφέρουν σύνδεση στο Internet. 18

23 Η χρήση του WWW (World Wide Web), που ήταν πολύ πιο φιλικό στο χρήστη από άλλα περιβάλλοντα, ώθησε την αλματώδη διεύρυνση του Internet και το 1993 έκανε την πρώτη του εμφάνιση ο πρώτος γραφικός φυλλομετρητής (browser). Έκτοτε οι Internet hosts αυξήθηκαν με εκθετικό ρυθμό και από 3 εκατομμύρια το 1990 σήμερα υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε περισσότερους από 100 εκατομμύρια. [Εμμανουήλ, Ιγγλέσης, Τσιλιμάντος, σελ.17] 3.2 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΕΩΣΗΣ ΣΤΟ INTERNET Η πορεία εξέλιξης του Διαδικτύου από το ARPANET στη σημερινή του μορφή μπορεί να διακριθεί σε τρεις φάσεις, αναφορικά στις πολιτικές χρέωσης που εφαρμόστηκαν: Στην πρώτη φάση, η χρήση του δικτύου ήταν ελεύθερη χρεώσεων λόγω της κυβερνητικής υποστήριξης στο εγχείρημα. Κι αυτό ήταν φυσιολογικό καθώς το γενικό πλαίσιο στο οποίο εντασσόταν το ARPANET, ήταν αυτό της κυβερνητικής χρηματοδότησης με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη των πρωτοεμφανιζόμενων δικτυακών τεχνολογιών (μεταγωγή πακέτου κλπ.). Το άσχημο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι η ελεύθερη από χρεώσεις χρήση του Διαδικτύου θεωρήθηκε ως de facto,με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν δυσαρέσκειες στους χρήστες στην πορεία. Στην δεύτερη φάση, βλέπουμε να εισάγεται η πολιτική της πάγιας χρέωσης ή αλλιώς τιμολόγησης ενιαίου τέλους (flat rate charge). Στην περίπτωση αυτή, η πρόσβαση στο Internet είναι χρεώσιμη υπηρεσία και κοστολογείται με ένα σταθερό, ίδιο για όλους τους χρήστες ποσό (πάγιο τέλος) ανά χρονική μονάδα σύνδεσης (π.χ. εβδομάδα ή μήνα). Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το πάγιο αυτό τέλος είναι ανεξάρτητο των πραγματικών ωρών σύνδεσης του χρήστη με το Διαδίκτυο. Στην πορεία όμως, η πολιτική αυτή διαφοροποιήθηκε κάπως. Δημιουργήθηκαν διαβαθμίσεις στα πάγια τέλη που αντανακλούσαν στην ταχύτητα σύνδεσης του υπολογιστή του χρήστη με το Internet. Ιστορικά η επικράτηση της τιμολόγησης ενιαίου τέλους έχει να κάνει κυρίως με τη μορφολογία της αμερικανικής αγοράς και οικονομίας, κάτι που είναι απολύτως φυσικό, λόγω της αρχικής ανάπτυξης του Internet σ' αυτή τη χώρα. Αν θελήσουμε να δούμε περιληπτικά τους λόγους, αυτοί συνοψίζονται στα εξής: α) Στην πρώτη φάση τα έξοδα του Internet καλύπτονταν ισομερώς από όλους τους φορολογούμενους, πράγμα που είχε ως φυσιολογικό αποτέλεσμα την πολιτική ίσων & ενιαίων μεριδίων για όλους τους χρήστες κατά τη δεύτερη φάση. β) Στις Η.Π.Α. από όπου ξεκίνησε το Internet υπήρχε το προηγούμενο της πάγιας χρέωσης στην τοπική τηλεφωνία (κάτι που δε συμβαίνει στην Ελλάδα). γ) Τα δεδομένα στα οποία είχαν πρόσβαση οι χρήστες ήταν δωρεάν και ως εκτούτου δεν υπήρχε νόημα να διαφοροποιηθεί η χρέωση σύμφωνα με τις χρησιμοποιούμενες υπηρεσίες & δ) Η αρχιτεκτονική και οι υποδομές του Internet δεν υποστήριζαν κάποια άλλη μορφή χρέωσης. Επομένως η λύση της πάγιας χρέωσης ήταν η πιο εύκολη και οικονομικά πιο εφικτή. Τέλος, μπορούμε να πούμε ότι πλησιάζουμε σε μια τρίτη φάση. Τη φάση της χρέωσης βάσει της χρήσης. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι αυτό το μοντέλο χρέωσης δε συνίσταται σε κάτι το συγκεκριμένο. Άλλη εταιρεία μπορεί να εφαρμόζει 19

24 χρέωση ανά μονάδα πληροφορίας, άλλη ανά μονάδα χρόνου και άλλη ανά υπηρεσία. Αντιλαμβάνεται όμως κανείς εύκολα τη διαφορά φιλοσοφίας σε σχέση με το προηγούμενο μοντέλο χρέωσης. Βέβαια και μόνο η ιδέα αυτού του είδους μεταβλητής χρέωσης, φέρνει πονοκέφαλο σε πολλούς χρήστες και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τελικά θα επικρατήσει. 3.3 Η ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στις προηγούμενες παραγράφους αυτού του κεφαλαίου, έγινε μια μικρή ιστορική αναδρομή στο πώς δημιουργήθηκε το Internet, προκειμένου να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκαν οι προαναφερθείσες πολιτικές χρέωσης. Βέβαια, μοντέλα πολιτικών χρέωσης μπορούμε να βρούμε και χρονολογικά παλαιότερα στην ανθρώπινη ιστορία. Η σύγχρονη βιβλιογραφία είναι γεμάτη από μελέτες για τα αντίστοιχα μοντέλα σε άλλους τομείς (π.χ. σιδηροδρομικές μεταφορές, υπηρεσίες ταχυδρομείου κλπ.) και το πώς αυτά επηρέασαν τα σύγχρονα μοντέλα. Ένας από τους τομείς αυτούς είναι και τα δίκτυα τηλεφωνίας. Λόγω της μακράς ιστορίας εξέλιξης των τηλεφωνικών δικτύων και υπηρεσιών, δεν κρίθηκε σκόπιμο να αναφερθούμε σε αυτήν. Άλλωστε αντίστοιχα μοντέλα χρέωσης ακολουθήθηκαν και σε αυτόν τον τομέα με κάθε χώρα να εφαρμόζει τη δική της πολιτική, ανάλογα με τις ιστορικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Ένα γνωστό σε όλους μας παράδειγμα αποτελεί η Ελλάδα. Στην Ελλάδα, λόγω διαφόρων ιστορικών συγκυριών που εμπόδισαν την ταυτόχρονη και ίση τεχνολογικά ανάπτυξή της σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ο Eθνικός Oργανισμός Tηλεπικοινωνιών (ΟΤΕ) που αποτελούσε μονοπωλιακό πάροχο υπηρεσιών τηλεφωνίας ακολουθούσε το εξής μοντέλο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 για τους μεμονωμένους πελάτες του. Όλοι οι χρήστες είχαν ένα ενιαίο πάγιο τέλος χρήσης του δικτύου και κάθε τοπική αστική κλήση χρεωνόταν με ένα επίσης ενιαίο πάγιο τέλος, ανεξάρτητα της χρονικής διάρκειας της κλήσης. Αντίθετα οι υπεραστικές κλήσεις χρεώνονταν βάσει της απόστασης, αλλά και της διάρκειάς τους. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Ο ΟΤΕ καταρχήν άρχισε να εφαρμόζει την πολιτική της χρονοχρέωσης για κάθε κλήση. Ακολούθησε ένα κύμα επενδύσεων και για πρώτη φορά έκαναν την εμφάνισή τους επί Ελληνικού εδάφους, τα ψηφιακά κέντρα που διευκόλυναν τις εξελίξεις αλλά και αναβάθμισαν ποιοτικά τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Επιπρόσθετα, νέες άγνωστες υπηρεσίες άρχισαν σιγά-σιγά να εμφανίζονται (αναγνώριση κλήσεων, διμερείς και τριμερείς διασκέψεις, ISDN συνδέσεις κλπ.). Ακολούθως, λόγω των αντιμονοπωλιακών κανόνων που θέσπισε η Ευρωπαϊκή Ένωση, εμφανίστηκαν και οι πρώτες εταιρείες παροχής τηλεφωνικών υπηρεσιών καταρχήν και λίγο αργότερα και Internet. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 όμως είχαμε την εισαγωγή στην Ελλάδα και των πρώτων εμπορικών παρόχων υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας με την οποία θα ασχοληθούμε στην επόμενη παράγραφο. [Εμμανουήλ, Ιγγλέσης, Τσιλιμάντος, σελ.20] 20