ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ. Διατροφή ασθενών. με καρκίνο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ. Διατροφή ασθενών. με καρκίνο"

Transcript

1 ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Διατροφή ασθενών με καρκίνο

2 Με την ευγενική χορηγία της

3 Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου Διατροφή ασθενών με καρκίνο Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Μαρία Σκουρολιάκου Λέκτορας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήμα Επιστήμης, Διατροφής και Διαιτολογίας Κλινικός Φαρμακοποιός

4

5 Περιεχόμενα Εισαγωγή...05 Πώς επηρεάζει ο καρκίνος τις διατροφικές ανάγκες...07 Πώς μπορεί η θεραπεία να επηρεάσει τη διατροφή...11 Συμβουλές για την αντιμετώπιση διατροφικών προβλημάτων...21 Υπόδειγμα διατροφής...49

6

7 Εισαγωγή Η σωστή διατροφή είναι πολύ σημαντική για όσους υποβάλλονται σε αντικαρκινική θεραπεία, καθώς πρόκειται για μια περίοδο που ο οργανισμός έχει αυξημένες και ειδικές απαιτήσεις. Οι βασικοί διατροφικοί στόχοι για τους ασθενείς με καρκίνο είναι: 1) διατήρηση του σωστού βάρους και 2) επιλογή και κατανάλωση υγιεινών τροφών που παρέχουν στο σώμα την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να ανταπεξέλθει. Αυτός ο εύχρηστος οδηγός πραγματεύεται ακριβώς το θέμα της σωστής διατροφής σε όλα τα στάδια της αντικαρκινικής θεραπείας. Παρουσιάζει τα διατροφικά προβλήματα που σχετίζονται είτε με τον καρκίνο είτε με τις αντικαρκινικές θεραπείες και δίνει χρήσιμες διατροφικές συμβουλές για την αντιμετώπισή τους. 5

8

9 Πώς επηρεάζει ο καρκίνος τις διατροφικές ανάγκες; Ο καρκίνος επηρεάζει όχι μόνο τις διατροφικές συνήθειες του ασθενούς αλλά και τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί τα θρεπτικά συστατικά που προσλαμβάνει. Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες Θα έχετε ίσως ήδη ανακαλύψει ότι μετά τη διάγνωση δεν τρώτε πλέον τα είδη και τις ποσότητες των τροφών που προτιμούσατε στο παρελθόν. Η συνήθης αντίδραση είναι η μείωση της τροφής, αλλά δεν είναι σπάνιο κάποιος να αρχίσει να τρώει περισσότερο. Οι παρενέργειες των αντικαρκινικών θεραπειών επηρεάζουν συχνά τις διατροφικές συνήθειες των ασθενών. Είναι πιθανό να μην σας αρέσει πλέον η γεύση κάποιων τροφών με αποτέλεσμα να περιορίσετε την κατανάλωσή τους. Τυχόν προγενέστερα προβλήματα διατροφής μερικές φορές επιδεινώνονται λόγω του καρκίνου ή της αντικαρκινικής θεραπείας. Αν, για παράδειγμα, είχατε ήδη κάποιες τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες, αυτές είναι πιθανό να σας ταλαιπωρήσουν περισσότερο τώρα που έχετε καρκίνο. Είναι φυσικό να προβληματίζεστε για το διαιτολόγιό σας. Ίσως να φοβάστε ότι δεν καταναλώνετε επαρκείς ποσότητες από ορισμένα τρόφιμα. Ή να ανησυχείτε σε τέτοιο βαθμό μήπως φάτε κάτι που «δεν πρέπει» που στο τέλος τρώτε ελάχιστα. Αυτές οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές. Στον οδηγό αυτό θα βρείτε συμβουλές για την αντιμετώπιση των διατροφικών προβλημάτων που ίσως αντιμετωπίζετε. 7

10 Αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί τις θρεπτικές ουσίες Μερικές φορές, ο καρκίνος αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί τις θρεπτικές ουσίες που προσλαμβάνει. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οφείλονται στην αντίδραση του σώματος στον όγκο, στις παρενέργειες της θεραπείας, σε ορισμένα φάρμακα ή σε συνδυασμό όλων των παραπάνω παραγόντων. Δεν είναι ασυνήθιστο να διαπιστώσετε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας μεταβολίζει τη ζάχαρη ή στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Είναι πιθανό να εκδηλώσετε υπεργλυκαιμία (αυξημένα επίπεδα σακχάρου). Η υπογλυκαιμία είναι σπανιότερο φαινόμενο. Αν εκδηλώσετε κάποια από αυτές τις δύο παθήσεις, ο γιατρός ή ο διαιτολόγος σας θα σας εξηγήσουν πώς μπορείτε να ελέγξετε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μέσω της διατροφής. Η διατροφική πυραμίδα, που ακολουθεί, δείχνει τον αριθμό των μερίδων από κάθε ομάδα τροφίμων που συνιστάται να καταναλώνονται καθημερινά. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς με καρκίνο ενδέχεται να δυσκολεύονται να καταναλώσουν αρκετά μεγάλη ποικιλία τροφίμων για την ικανοποίηση των διατροφικών τους αναγκών. Συνήθεις ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων σε καρκινοπαθείς Φυλλικό οξύ Βιταμίνη Α Βιταμίνη C Χαλκός Σίδηρος Μαγνήσιο Ψευδάργυρος Ασβέστιο Βιταμίνη D Στην περίπτωση αυτή ενδείκνυται ενδεχομένως η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Με τη βοήθεια τέτοιων συμπληρωμάτων μπορεί να εξασφαλιστεί η πρόσληψη της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης σημαντικών θρεπτικών συστατικών. Κυκλοφορούν επίσης υποκατάστατα γεύματος σε υγρή μορφή τα οποία καλύπτουν επιπλέον τις ανάγκες για πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες καθώς ενισχύουν σημαντικά το σώμα αλλά δεν πρέπει να καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. 8

11 Επίσης, τα όποια συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις που υπερβαίνουν την ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα. Η υπερβολική πρόσληψη τέτοιων ουσιών είναι δυνατό να επηρεάσει αρνητικά τη θεραπευτική δράση ορισμένων χημειοθεραπειών ή/και της ακτινοθεραπείας. Αν σας προβληματίζει η πρόσληψη κάποιας βιταμίνης ή ιχνοστοιχείου, μιλήστε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας. Πρέπει πάντα να ενημερώνετε τον γιατρό σας σχετικά με τα συμπληρώματα διατροφής ή τυχόν φυτικά σκευάσματα που λαμβάνετε και τις ποσότητές τους. Πυραμίδα τροφίμων Καθημερινός οδηγός διατροφής Λίπη, έλαια, γλυκά Σπάνια Κρέας, πουλερικά, ψάρια, όσπρια, αβγά και ξηροί καρποί 2-3 μερίδες Γάλα, γιαούρτι και τυρί 2-3 μερίδες Λαχανικά 3-5 μερίδες Φρούτα 6-11 μερίδες Ψωμί, δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά 2-4 μερίδες Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας και Υπουργείο Υγείας ΗΠΑ. 9

12

13 Πώς μπορεί η θεραπεία να επηρεάσει τη διατροφή Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Κάθε μία από αυτές μπορεί να επηρεάσει τις ανάγκες σας σε θρεπτικές ουσίες και τις διατροφικές σας συνήθειες. Χειρουργική επέμβαση Η χειρουργική επέμβαση είναι συχνά η προτιμώμενη μέθοδος αντιμετώπισης αν ο όγκος δεν έχει εξαπλωθεί. Αποσκοπεί στην αφαίρεση του όγκου και των παρακείμενων ιστών όπου ενδέχεται να υπάρχουν καρκινικά κύτταρα. Μερικές φορές αφαιρούνται και απολύτως υγιείς ιστοί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο καρκίνος δεν θα εξαπλωθεί. Το αν θα υποβληθεί ή όχι ο ασθενής σε επέμβαση εξαρτάται από το είδος του καρκίνου, το σημείο όπου βρίσκεται ο όγκος και ίσως από το αν έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματος. Η επέμβαση μπορεί να προκαλέσει αυξημένες διατροφικές απαιτήσεις, σε προσωρινή ή μόνιμη βάση. Κατ αρχάς, οι θερμιδικές ανάγκες αυξάνονται όσο θα επουλώνεται το τραύμα από την επέμβαση. Ο γιατρός θα σας συμβουλέψει ενδεχομένως να αυξήσετε ελαφρώς την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών προκειμένου να δώσετε στο σώμα σας τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται στο στάδιο της ανάρρωσης. Αν η επέμβαση είχε ως αποτέλεσμα την αφαίρεση ή την τροποποίηση τμημάτων του γαστρεντερικού συστήματος, ίσως να προκύψουν μακροχρόνια διατροφικά προβλήματα. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση και ελλιπής απορρόφηση θρεπτικών ουσιών στο έντερο. 11

14 Ακτινοθεραπεία Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί κύματα υψηλής ενέργειας για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων, ώστε να μην μπορούν πλέον να πολλαπλασιαστούν. Εφαρμόζεται είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση και/ή χημειοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν από την επέμβαση για να συρρικνώσει τον όγκο ή μετά την επέμβαση για να καταστραφούν τυχόν εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα στο σημείο αφαίρεσης του όγκου. Η ακτινοθεραπεία, όπως και η χειρουργική επέμβαση, μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικά προβλήματα. Αυτά προκύπτουν συνήθως όταν η υπό θεραπεία περιοχή περιλαμβάνει το γαστρεντερικό σύστημα. Ορισμένα προβλήματα εμφανίζονται με την έναρξη της αγωγής και διαρκούν για λίγο, π.χ. ερεθισμός του στόματος, της γλώσσας και του λάρυγγα, δυσανεξία στη λακτόζη, ναυτία, έμετος ή διάρροια. Άλλα προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν μήνες μετά την αγωγή και να διαρκέσουν περισσότερο, όπως ξηροστομία, στένωση του οισοφάγου, δυσαπορρόφηση θρεπτικών ουσιών, κοιλιακή δυσφορία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα.

15 Χημειοθεραπεία Η χημειοθεραπεία συνίσταται στη χρήση φαρμάκων που καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα καθιστώντας τα ανίκανα να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Η χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία ή/και χειρουργική επέμβαση. Σε αντίθεση με την επέμβαση ή την ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία είναι «συστηματική». Αυτό σημαίνει ότι επηρεάζει όλα τα συστήματα του σώματος και όχι μεμονωμένα τμήματά του, εκτός εάν χορηγηθεί στοχευμένα σε συγκεκριμένη περιοχή. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία επηρεάζουν τις λειτουργίες διαίρεσης και πολλαπλασιασμού των κυττάρων. Τα καρκινικά κύτταρα δέχονται το ισχυρότερο πλήγμα γιατί διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι τα υγιή κύτταρα. Και τα υγιή κύτταρα όμως επηρεάζονται αρνητικά, ιδίως όσα αντικαθίστανται συχνά π.χ. τα κύτταρα των τοιχωμάτων του γαστρεντερικού σωλήνα. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής εκδηλώνει παρενέργειες. Οι συχνότερες παρενέργειες της χημειοθεραπείας είναι: ναυτία, έμετος, τριχόπτωση και κόπωση. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν επίσης λοιμώξεις, αιμορραγία και αναιμία. Μερικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Άλλα προκαλούν κατακράτηση νερού και μετεωρισμό (αέρια). Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια βάρους ή την αύξηση του βάρους καθώς και άλλα διατροφικά προβλήματα. 13

16 Χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου και διατροφή Εντοπισμός του όγκου Κεφάλι, λαιμός, γλώσσα Σιαγόνα Οισοφάγος Στομάχι Λεπτό έντερο Πάγκρεας Παχύ έντερο Χειρουργική επέμβαση Αφαίρεση του συνόλου ή μέρους της πληγείσας περιοχής Αφαίρεση του οστού της σιαγόνας Αφαίρεση (οισοφαγεκτομή) και ανάπλαση του οισοφάγου με μυ από το έντερο Ολική (γαστρεκτομή) ή μερική αφαίρεση Δημιουργία ανοίγματος στο κοιλιακό τοίχωμα (νηστιδοστομία ή ειλεοστομία) ή αφαίρεση Αφαίρεση Αφαίρεση (κολεκτομή) Δυνητικά διατροφικά προβλήματα Δυσκολία στη μάσηση και στην κατάποση Σίτιση με σωλήνα Η τροφή μπορεί να διαρρεύσει στους πνεύμονες (εισρόφηση) ή ο νέος οισοφάγος μπορεί να στενέψει Η τροφή μπορεί να φτάνει πολύ γρήγορα στο λεπτό έντερο με απότελεσμα έντονο πόνο και διάρροια ή μπορεί να εμφανιστεί υπογλυκαιμία Ελλιπής απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, έλλειψη βιταμίνης Β12, διαταραχή στο ισοζύγιο ύδατος και νατρίου, απόφραξη εντέρου Ελλιπής απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, διαβήτης Ελλιπής απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και νερού με αποτέλεσμα διάρροια 14

17 Ακτινοθεραπεία και διατροφή Εντοπισμός του καρκίνου Περιοχή υπό θεραπεία Βραχυπρόθεσμες συνέπειες Μακροπρόθεσμες συνέπειες Εγκέφαλος, στόμα, οισοφάγος, θυρεοειδής Κεφάλι και λαιμός Ερεθισμός του στόματος, της γλώσσας, του οισοφάγου Ξηροστομία, τερηδόνα, στένωση οισοφάγου, απώλεια γεύσης Στομάχι, ήπαρ, πάγκρεας, χοληδόχος κύστη, νεφρά Κοιλιά Ερεθισμός του στομάχου, διάρροια, δυσανεξία στη λακτόζη, ναυτία και έμετος Μερικά από τα βραχυπρόθεσμα συμπτώματα είναι πιθανό να συνεχιστούν σε ορισμένους ασθενείς Μαστός, πνεύμονας Άνω κορμός Ερεθισμός του στομάχου και του οισοφάγου Μερικά από τα βραχυπρόθεσμα συμπτώματα είναι πιθανό να συνεχιστούν σε ορισμένους ασθενείς Κόλον, ορθό Κάτω κορμός Διάρροια Μερικά από τα βραχυπρόθεσμα συμπτώματα είναι πιθανό να συνεχιστούν σε ορισμένους ασθενείς Προστάτης, μήτρα, ωοθήκες, τράχηλος, ουροδόχος κύστη Λεκάνη Διάρροια, δυσαπορρόφηση Μερικά από τα βραχυπρόθεσμα συμπτώματα είναι πιθανό να συνεχιστούν σε ορισμένους ασθενείς 15

18 Ορμονοθεραπεία Η θεραπεία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων για την αναστολή της παραγωγής ορμονών από τον οργανισμό ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση οργάνων που παράγουν ορμόνες. Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, του προστάτη, των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Η ορμονοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει διάφορες παρενέργειες όπως ναυτία, έμετος, οίδημα, αύξηση του βάρους και εξάψεις. Ορισμένες ορμόνες αυξάνουν την όρεξη. Σε μερικές περιπτώσεις, μεγάλες δόσεις ορμονών χορηγούνται για την προαγωγή κάποιας θεραπευτικής δράσης, π.χ. επινεφριδιακές ορμόνες (κορτιζόνη) για την καταπολέμηση του εγκεφαλικού οιδήματος που συνοδεύει τους εγκεφαλικούς όγκους. Βιολογική θεραπεία Η βιολογική θεραπεία, γνωστή και ως ανοσοθεραπεία, είναι μια σχετικά νέα μορφή αντικαρκινικής θεραπείας. Συνίσταται στην κινητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς για την καταπολέμηση του καρκίνου. Χορηγείται ιντερφερόνη και ιντερλευκίνη-2 για την ενίσχυση της ικανότητας των λευκών αιμοσφαιρίων να καταπολεμούν τον καρκίνο. Καθώς πρόκειται για νέα θεραπεία, οι επιπτώσεις της στη διατροφή δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστές. Ωστόσο, οι εν λόγω φαρμακευτικοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν γριπώδη συμπτώματα, όπως διάρροια, αδυναμία και απώλεια όρεξης. 16

19 Χημειοθεραπεία και διατροφή Παρενέργειες της χημειοθεραπείας Ερεθισμός και φλεγμονή του στόματος, της γλώσσας και του λαιμού Διάρροια Δυσκοιλιότητα Ναυτία Έμετος Αλλοίωση της γεύσης Αλλαγές στην όρεξη (αύξηση, μείωση) Αλλαγές στο βάρος (αύξηση, μείωση) Δυσανεξία στη λακτόζη Αποστροφή για ορισμένες τροφές Αδυναμία Αναιμία 17

20 Γονιδιακή θεραπεία Πρόκειται για μια πολύ πρόσφατη αντικαρκινική θεραπεία που βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο. Συνίσταται στην αντικατάσταση μεταλλαγμένων γονιδίων (όπως ογκογονίδια ή ογκοκατασταλτικά γονίδια) με φυσιολογικά. Οι επιπτώσεις της γονιδιακής θεραπείας στη διατροφή των ασθενών τελούν ακόμη υπό διερεύνηση. Συμπληρωματική / εναλλακτική ιατρική Η συμπληρωματική/εναλλακτική ιατρική περιλαμβάνει ευρύ φάσμα προσεγγίσεων και θεραπειών που δεν ανήκουν στη συμβατική ιατρική. Οι ασθενείς μπορούν να επιλέξουν να λάβουν μια τέτοια θεραπεία είτε μεμονωμένα είτε συμπληρωματικά προς τις συμβατικές θεραπείες. Παραδείγματα συμπληρωματικών/ εναλλακτικών θεραπειών είναι τα φυτικά φάρμακα, η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός, οι μακροβιοτικές δίαιτες και το λεγόμενο «spiritual healing», ήτοι, «πνευματική ίαση».

21 Αν και ορισμένες συμπληρωματικές/εναλλακτικές θεραπείες κατά του καρκίνου είναι πιθανό να φαίνεται ότι αποδίδουν σε ορισμένες περιπτώσεις, για τις περισσότερες από αυτές δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους. Πρόκειται λοιπόν για θεραπείες που δεν έχουν υποβληθεί σε επιστημονικό έλεγχο και κατά συνέπεια πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη. Να θυμάστε ότι ακόμη και αν μια θεραπεία είναι «φυσική» αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ακίνδυνη. Θεραπείες που δεν έχουν υποβληθεί σε έλεγχο μπορεί να είναι από αναποτελεσματικές έως τοξικές (για παράδειγμα αν ορισμένα βότανα συνδυαστούν με κάποια φάρμακα) ή μπορεί να καθυστερήσουν την επίσκεψη στον γιατρό και τη λήψη συμβατικής και αποτελεσματικής θεραπείας για τον καρκίνο. Οι συμπληρωματικές θεραπείες πρέπει να είναι ακριβώς αυτό: να συμπληρώνουν και όχι να αντικαθιστούν τις συμβατικές αντικαρκινικές θεραπείες. Είναι σημαντικό να ενημερώνετε τον γιατρό σας αν λαμβάνετε οποιαδήποτε συμπληρωματική/εναλλακτική θεραπεία ώστε να το λάβει υπόψη κατά τον σχεδιασμό της συμβατικής σας θεραπείας. Επί του παρόντος διεξάγονται διάφορες επιστημονικές έρευνες σχετικά με συγκεκριμένες συμπληρωματικές/εναλλακτικές θεραπείες και δεν αποκλείεται ορισμένες από αυτές να αποδειχθεί ότι είναι ασφαλείς και αποτελεσματικές. Χρειάζεται ωστόσο να ερευνηθούν σε βάθος. 19

22

23 Συμβουλές για την αντιμετώπιση διατροφικών προβλημάτων Είδαμε τις διατροφικές προκλήσεις που ενδέχεται να χρειαστεί να αντιμετωπίσετε ανάλογα με το είδος της αντικαρκινικής θεραπείας που λαμβάνετε. Τώρα θα δούμε τι μέτρα μπορείτε να λάβετε. Στο κεφάλαιο αυτό θα βρείτε χρήσιμες συμβουλές για την επίλυση διαφόρων διατροφικών προβλημάτων. Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι αυτές οι συμβουλές δεν υποκαθιστούν την επίσκεψη στον γιατρό σας. Πρέπει να συζητάτε μαζί του για οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο διατροφής σας και τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζετε με την όρεξή σας, τη διατροφή ή την πέψη. Ο γιατρός σας μπορεί να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένο διαιτολόγο που γνωρίζει τις ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες των ασθενών με καρκίνο. Απώλεια βάρους και όρεξης Η απώλεια βάρους είναι σύνηθες φαινόμενο στους ασθενείς με καρκίνο. Μπορεί να προκληθεί από πληθώρα παραγόντων, όπως η απώλεια όρεξης, οι αυξημένες ανάγκες του οργανισμού για ενέργεια, οι αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το σώμα μεταβολίζει και απορροφά τις τροφές, οι δυσκολίες στη σίτιση λόγω επεμβάσεων και παρενεργειών από τις θεραπείες ή τα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης. Η μεγάλη απώλεια βάρους και η υποθρεψία μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη λειτουργία της καρδιάς, του ήπατος, των νεφρών και άλλων σημαντικών οργάνων. Επίσης, όταν ο ασθενής δεν τρέφεται επαρκώς, η ικανότητα του οργανισμού για ίαση και αντίσταση στις λοιμώξεις εξασθενεί. 21

24 Ακολουθούν μερικές συμβουλές για την ανάκτηση του σωματικού βάρους. Ο γιατρός και ο διαιτολόγος σας θα σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε το ιδανικό σας βάρος και τις ατομικές σας ανάγκες σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Αν έχετε χάσει βάρος Τρώτε λίγο και συχνά αντί για τρία μεγάλα γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έχετε πάντα στο σπίτι τα φαγητά που προτιμάτε. Θα διαπιστώσετε ότι έτσι θα τρώτε πιο συχνά. Τα φαγητά υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες είναι καλό να καταναλώνονται στην αρχή του γεύματος, όταν η όρεξή σας είναι μεγαλύτερη. Πρωτεϊνούχες τροφές είναι για παράδειγμα τα φασόλια, ο αρακάς, η σόγια, το κοτόπουλο, το ψάρι, το κρέας, το γιαούρτι, τα αυγά και οι ξηροί καρποί. Καταναλώνετε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα τροφής τις ώρες που πεινάτε. Αν διαπιστώσετε ότι πεινάτε περισσότερο το πρωί ή το μεσημέρι, κάντε το πρωινό ή το μεσημεριανό το μεγαλύτερο γεύμα της ημέρας, ακόμη και αν δεν το συνηθίζατε μέχρι τώρα. Κάντε έναν περίπατο πριν φάτε για να σας ανοίξει η όρεξη. Τονώστε το ενδιαφέρον σας για το φαγητό δοκιμάζοντας νέες συνταγές και προϊόντα και κανονίζοντας εξόδους για φαγητό σε κάποιο αγαπημένο σας εστιατόριο. 22

25 Αν οι μυρωδιές του φαγητού σας ενοχλούν, δοκιμάστε να φάτε το φαγητό σας κρύο ή σε θερμοκρασία δωματίου. Δοκιμάστε διαφορετικά μπαχαρικά. Μην βιάζεστε δείτε τα γεύματα σαν μια ευκαιρία για χαλάρωση. Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Η κατανάλωση υγρών στη διάρκεια του γεύματος σας κάνει να νιώθετε χορτάτοι πιο γρήγορα. Καταναλώνετε υγρά πλούσια σε θερμίδες στη διάρκεια της ημέρας όπως χυμοί, νέκταρ φρούτων, γάλα ή φρούτα χτυπημένα στο μπλέντερ με γιαούρτι. Ρωτήστε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας σχετικά με υποκατάστατα γευμάτων σε υγρή μορφή ή σε σκόνη. Κυκλοφορούν σε διάφορες γεύσεις και με διαφορετικό θερμιδικό φορτίο και είναι εύκολο να καταποθούν και να χωνευθούν. Κάποια προϊόντα ενδέχεται να σας φανούν πιο εύγεστα από άλλα, γι' αυτό είναι σκόπιμο να πειραματιστείτε προτού καταλήξετε. 23

26 Αύξηση βάρους Η αύξηση του βάρους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στους καρκινοπαθείς. Ενδέχεται να προκληθεί από κάποιο φάρμακο, όπως η ταμοξιφένη που χορηγείται κατά του καρκίνου του μαστού ή από ορισμένα αντικαταθλιπτικά. Η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει ψευδοεμμηνόπαυση η οποία συνοδεύεται συνήθως από αύξηση του βάρους. Σε άλλες περιπτώσεις, αλλαγές στη διατροφή λόγω του στρες, του φόβου ή της κατάθλιψης μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη πρόσληψη τροφής και κατά συνέπεια σε αύξηση του σωματικού βάρους. Ορισμένοι ασθενείς που υποφέρουν από ναυτία διαπιστώνουν ότι νιώθουν καλύτερα αν τρώνε συχνά ή αν μασουλάνε κάτι διαρκώς. Η κατακράτηση νερού, η οποία προκαλεί οίδημα (πρήξιμο) μπορεί επίσης να προκαλέσει αύξηση του βάρους. Αναφέρετε στον γιατρό σας τυχόν αύξηση του βάρους σας ώστε να προσδιορίσει την αιτία, ιδίως αν πρόκειται για σημαντική αύξηση σε διάστημα λίγων ημερών. Οι παρακάτω συμβουλές απευθύνονται σε ασθενείς το βάρος των οποίων αυξάνεται όχι όμως λόγω κατακράτησης νερού και επιθυμούν να διατηρήσουν ένα φυσιολογικό βάρος. (Αν υποφέρετε από κατακράτηση υγρών, δείτε τις συμβουλές στη σελίδα 46.) Ορισμένοι ασθενείς είναι ήδη υπέρβαροι όταν ξεκινούν την αντικαρκινική θεραπεία. Οι παρακάτω συμβουλές θα ωφελήσουν και αυτούς. Αν έχετε πάρει βάρος Επιλέγετε υγιεινές τροφές, όπως λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια. Αυτές οι τροφές είναι χαμηλές σε θερμίδες και πλούσιες σε θρεπτικές ουσίες και φυτικές ίνες που σας κάνουν να νιώθετε χορτάτοι. Προσέξτε το μέγεθος των μερίδων σας. Δείτε πόσο ακριβώς είναι η μερίδα που αναγράφεται στην ετικέτα των τροφών που καταναλώνετε συχνότερα. Να θυμάστε πόση είναι η ποσότητα αυτή στο πιάτο σας την επόμενη φορά που θα σερβιριστείτε ή θα παραγγείλετε σε κάποιο εστιατόριο. Έτσι θα ελέγχετε καλύτερα τις ποσότητες που τρώτε. 24

27 Επιλέγετε υγιεινές τροφές, όπως λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια. Τρώτε μόνο όταν πεινάτε. Αν τρώτε επειδή νιώθετε στρες, φόβο ή κατάθλιψη, η ανακούφιση δεν διαρκεί πολύ. Ρωτήστε τον γιατρό σας σχετικά με ψυχολογική υποστήριξη ή φαρμακευτική αγωγή που θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα αρνητικά συναισθήματα στη ρίζα τους. Ρωτήστε τον γιατρό σας αν υπάρχει αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό φάρμακο που δεν ευνοεί την αύξηση του σωματικού βάρους. 25

28 Διάρροια Η διάρροια μπορεί να προκληθεί από πληθώρα παραγόντων όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία στην κοιλιακή χώρα, ορισμένα φάρμακα, λοιμώξεις, τροφικές αλλεργίες, συναισθηματικές διαταραχές ή λόγω της αφαίρεσης τμήματος του στομάχου, του εντέρου, του παγκρέατος ή του ορθού. Η σοβαρή ή η μακροχρόνια διάρροια μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, απώλεια θρεπτικών συστατικών και άλλα προβλήματα υγείας. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν έχετε σοβαρή διάρροια. Αν έχετε διάρροια Φροντίζετε να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια υγρών κάθε ημέρα. Η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών είναι ιδιαιτέρως σημαντική όσο έχετε διάρροια προκειμένου να αποφύγετε την αφυδάτωση. Συνιστάται η κατανάλωση νερού, αραιωμένων χυμών, ζωμού ή καφέ ή τσαγιού χωρίς καφεΐνη ή τεΐνη. Οι μεγάλες ποσότητες καφέ ή τσαγιού δεν προσμετρώνται στην ημερήσια κατανάλωση υγρών η καφεΐνη/τεΐνη είναι διουρητική και αυξάνει την αποβολή υγρών από τον οργανισμό. Τα υγρά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος γίνονται ευκολότερα ανεκτά από τα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα υγρά. Τρώτε μικρές ποσότητες τροφής τακτικά αντί για τρία μεγάλα γεύματα την ημέρα. Ζητήστε από τον γιατρό σας να σας συνταγογραφήσει φάρμακα κατά της διάρροιας. 26

29 να προτιμάτε Ορισμένοι ασθενείς ενδέχεται να ανακουφιστούν με την κατανάλωση των παρακάτω τροφών: τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες όπως λευκό ρύζι, μακαρόνια, λευκό ψωμί και πουρές βρασμένα ή πολτοποιημένα λαχανικά μαλακά φρούτα χωρίς φλούδα όπως μπανάνες και κομπόστες φρούτων γαλοπούλα ή κοτόπουλο χωρίς πέτσα, άπαχος μοσχαρίσιος κιμάς, ψάρι και σφιχτοβρασμένα αυγά να αποφεύγετε Οι ακόλουθες τροφές μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια: τροφές και ποτά που προκαλούν αέρια όπως φασόλια, κρεμμύδια, αεριούχα αναψυκτικά και τσίχλες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως μπρόκολο, καλαμπόκι, λάχανο, αρακάς και κουνουπίδι γάλα και ορισμένα γαλακτοκομικά εκτός από το γιαούρτι που γενικά είναι καλά ανεκτό ωμά λαχανικά και φρούτα, ξηροί καρποί λιπαρά, τηγανητά, πολύ γλυκά ή πολύ πικάντικα φαγητά αλκοολούχα ποτά και ροφήματα με καφεΐνη ζαχαρωτά και τσίχλες χωρίς ζάχαρη που περιέχουν σορβιτόλη (υποκατάστατο ζάχαρης με ήπια υπακτική δράση) Αποφύγετε την αφυδάτωση με νερό, αραιωμένο χυμό, καφέ ή τσάι χωρίς καφεΐνη / τεΐνη. 27

30 Δυσκοιλιότητα Η δυσκοιλιότητα μπορεί να προκληθεί από ορισμένα αντικαρκινικά φάρμακα, από διαιτολόγιο που δεν περιλαμβάνει αρκετά υγρά ή φυτικές ίνες, από τη σίτιση με σωλήνα ή από την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Δεν πρέπει να συγχέεται με την εντερική απόφραξη. Αν δεν μπορείτε να ενεργηθείτε και έχετε κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα: ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος ή κοιλιακό οίδημα (πρήξιμο) επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας. Αν έχετε δυσκοιλιότητα Πίνετε περισσότερα υγρά, τουλάχιστον οκτώ ποτήρια την ημέρα. Η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών είναι ιδιαιτέρως σημαντική όσο υποφέρετε από δυσκοιλιότητα ώστε τα κόπρανα να είναι μαλακά. Προτιμήστε νερό, χυμό από δαμάσκηνα, χλιαρούς χυμούς, τσάι χωρίς τεΐνη και ζεστή λεμονάδα. Πιείτε κάτι ζεστό περίπου μισή ώρα πριν από τη συνήθη ώρα αφόδευσης. Η κατανάλωση οκτώ ποτηριών υγρών την ημέρα μπορεί να σας ανακουφίσει από τη δυσκοιλιότητα. 28

31 να προτιμάτε Καταναλώνετε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες όπως: φρέσκα λαχανικά και φρούτα, πατάτες με τη φλούδα, δαμάσκηνα, καρότα, πορτοκάλια και βατόμουρα. όσπρια π.χ. φακές, ρεβίθια και φασόλια σταρένιο ψωμί ολικής άλεσης δημητριακά ολικής άλεσης Προσθέστε φύτρο σταριού σε σούπες και άλλα φαγητά. Αν υποφέρετε από μετεωρισμό (αέρια), περιορίστε το μπρόκολο, το λάχανο, το κουνουπίδι, τα αγγούρια, τα κρεμμύδια, τα φασόλια και τα αεριούχα ποτά. Στα φαρμακεία θα βρείτε προϊόντα για την καταπολέμηση του μετεωρισμού τα οποία σας επιτρέπουν να καταναλώνετε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες χωρίς πρόβλημα. Τρώτε πλούσιο πρωινό που να περιλαμβάνει κάποιο ζεστό ρόφημα και τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες όπως δημητριακά, τοστ με ψωμί ολικής άλεσης και φρούτα. Αυξήστε τη σωματική σας δραστηριότητα. Προσπαθήστε να ασκείστε καθημερινά, π.χ. βγαίνοντας για έναν περίπατο. Ζητήστε τη γνώμη του γιατρού σας προτού αρχίσετε κάποιο πρόγραμμα άθλησης. Αν σκέφτεστε να πάρετε κάποιο διατροφικό συμπλήρωμα με φυτικές ίνες, ρωτήστε τον γιατρό σας. Αν τελικά πάρετε κάποιο συμπλήρωμα αυτού του είδους, φροντίστε να πίνετε αρκετά υγρά. Ενδέχεται να χρειαστεί να λάβετε κάποιο καθαρτικό. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει σχετικά. 29

32 Ναυτία Η ναυτία είναι συνήθης παρενέργεια της χειρουργικής αντιμετώπισης του καρκίνου, της χημειοθεραπείας, της ακτινοθεραπείας, της ανοσοθεραπείας και ορισμένων φαρμάκων. Η ναυτία μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από έμετο. Αν υποφέρετε από ναυτία είναι πιθανό να μην τρώτε αρκετά. Αν νιώθετε ναυτία Τρώτε μικρές ποσότητες τροφής συχνά και αργά. Τρώτε έξι ή περισσότερα μικρά γεύματα στη διάρκεια της ημέρας αντί για τρία μεγάλα γεύματα. Αερίζετε καλά το σπίτι γιατί πολλοί ασθενείς με καρκίνο νιώθουν ναυτία από τις μυρωδιές ορισμένων φαγητών. Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Πίνετε δροσερά ή κρύα υγρά, αργά με καλαμάκι. Τρώτε τροφές σε θερμοκρασία δωματίου ή χαμηλότερη τα ζεστά φαγητά μπορούν να επιδεινώσουν τη ναυτία. Τρώτε με όρθιο τον κορμό. Επίσης, να θυμάστε να μένετε καθισμένοι ή σε ανάκλιση με το κεφάλι ανασηκωμένο για μία ώρα περίπου μετά το φαγητό. Ξεπλένετε το στόμα σας πριν και μετά το φαγητό. Αν το στόμα σας έχει άσχημη γεύση, δοκιμάστε καραμέλες με γεύση μέντας ή λεμόνι. Μην πιέζεστε να φάτε τροφές που γενικά σας αρέσουν, ενώ νιώθετε ναυτία. Υπάρχει ο κίνδυνος να σας προκαλούν αηδία όποτε τις ξαναδοκιμάσετε. Αν έχετε πρωινή ναυτία, έχετε πάντα κρακεράκια στο κομοδίνο σας για και φάτε ένα-δυο προτού σηκωθείτε. Μερικοί ασθενείς με ναυτία προτιμούν να μην βλέπουν φαγητό παρά μόνο όταν είναι ώρα να φάνε. 30

33 να προτιμάτε Αυτά τα φαγητά μπορούν να ανακουφίσουν τη ναυτία σας: τοστ, κρακεράκια, ή κριτσίνια γιαούρτι σορμπέ και γρανίτες κομπόστα ροδάκινο, αχλάδι ή διάφορα άλλα φρούτα κοτόπουλο χωρίς πέτσα (όχι όμως τηγανητό) ζεστά δημητριακά π.χ. νιφάδες βρώμης (πόριτζ) υγρά όπως νερό, ζωμός, χυμός κράνμπερι και αναψυκτικά χωρίς ανθρακικό πιπερόριζα τρίμμα πάγου να αποφεύγετε Αυτές οι τροφές μπορεί να επιδεινώσουν τη ναυτία σας: λιπαρές, τηγανητές ή πικάντικες τροφές καραμέλες, κέικ, βαριά γλυκίσματα τροφές με δυνατή οσμή Τροφές όπως κρακεράκια, γιαούρτι και κομπόστες μπορούν να σας ανακουφίσουν από τη ναυτία 31

34 Μυρωδιές και Ναυτία Αν η μυρωδιά φαγητού που μαγειρεύεται ή κρυώνει σας προκαλεί ναυτία δοκιμάστε τα εξής: Ανοίξτε τα παράθυρα ενώ μαγειρεύετε ή τρώτε. Ετοιμάστε φαγητά που δεν χρειάζονται μαγείρεμα. Ζεσταίνετε τα παγωμένα γεύματα στο φούρνο ή στο φούρνο μικροκυμάτων. Ζητήστε από κάποιον άλλον να σας μαγειρεύει ή παραγγέλνετε φαγητό από έξω. Όταν νιώθετε καλύτερα, μαγειρέψτε τα αγαπημένα σας φαγητά σε μεγάλες ποσότητες και καταψύξτε τα σε μερίδες. Έτσι θα έχετε έτοιμο φαγητό όταν δεν έχετε διάθεση να μαγειρέψετε. Αν νιώθετε ναυτία ενώ υποβάλλεστε σε ακτινοθεραπεία ή σε χημειοθεραπεία, αποφύγετε το φαγητό μία ή δύο ώρες πριν από την αγωγή. Προσπαθήστε να τρώτε μαλακές τροφές με ουδέτερη γεύση τις ημέρες που υποβάλλεστε σε θεραπεία. Προσπαθήστε επίσης να εντοπίσετε τις ώρες, τις τροφές, τις οσμές ή τις περιστάσεις που λειτουργούν ως έναυσμα για τη ναυτία. Αν είναι δυνατό, αλλάξτε το πρόγραμμα ή το διαιτολόγιό σας ώστε να αποφύγετε αυτά τα εναύσματα. Ρωτήστε το γιατρό σας τι φάρμακα μπορείτε να πάρετε για να ανακουφιστείτε από τη ναυτία.

35 «Εκ των προτέρων» Ναυτία Μερικές φορές είναι δυνατό να νιώσετε ναυτία προτού ακόμη αρχίσει η συνεδρία αντικαρκινικής θεραπείας ή κάποιο άλλο συμβάν που λειτουργεί συνήθως ως έναυσμα. Ο εγκέφαλός σας θυμάται πώς νιώσατε σε ανάλογες περιστάσεις στο παρελθόν και αντιδρά εκ των προτέρων με τον ίδιο τρόπο. Αυτού του είδους η ναυτία «εκ των προτέρων» μπορεί να προληφθεί ή να μετριασθεί με διάφορους τρόπους: Προσπαθήστε, στη διάρκεια των δραστηριοτήτων που έχετε συνδέσει με την αντικαρκινική σας θεραπεία, η προσοχή σας ή η σκέψη σας να βρίσκεται στραμμένη σε πράγματα άσχετα με αυτή. Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού για να ξεχαστείτε και να μην σκέφτεστε τη θεραπεία. Μερικές φορές βοηθά μια μικρή αλλαγή στο περιβάλλον ή στη διαδικασία της θεραπείας. Για παράδειγμα, αν η μυρωδιά του οινοπνεύματος που χρησιμοποιείται για την απολύμανση του δέρματος πριν από την ένεση σας φέρνει ναυτία, μπορείτε να το υποκαταστήσετε με κάποιο άλλο απολυμαντικό.

36

37 Έμετος Ο έμετος έπεται συχνά της ναυτίας. Μπορεί να προκληθεί από την αντικαρκινική αγωγή, από μυρωδιές φαγητού, από αέρια στο στομάχι ή από την κίνηση του σώματος. Απευθυνθείτε στον γιατρό σας αν κάνετε έμετο διαρκώς για περισσότερες από 24 ώρες. Αν κάνετε έμετο Μην φάτε και μην πιείτε τίποτα μέχρι να θέσετε υπό έλεγχο τον έμετο. Μετά τον έμετο, καθίστε με τον κορμό όρθιο και σκύψτε προς τα εμπρός. Μόλις θέσετε υπό έλεγχο τον έμετο, προσπαθήστε να πιείτε μικρές ποσότητες λεπτόρρευστων υγρών όπως χυμό κράνμπερι, χλιαρό ζωμό ή αναψυκτικά χωρίς ανθρακικό (τα ανθρακούχα ποτά προκαλούν συχνά ρέψιμο το οποίο μπορεί να προκαλέσει εκ νέου έμετο). Αφού διαπιστώσετε ότι μπορείτε να κρατήσετε στο στομάχι σας αυτά τα υγρά, δοκιμάστε να φάτε μικρές ποσότητες μαλακών τροφών όπως κρέμες, γιαούρτι ή ζελέ. Αφού φτάσετε και σε αυτό το στάδιο, αρχίστε σταδιακά να δοκιμάζετε άλλου είδους φαγητά μέχρι να επανέλθετε στο κανονικό σας διαιτολόγιο. 35

38 36 Ερεθισμένο στόμα, γλώσσα και λαιμός Ο ερεθισμός του στόματος, της γλώσσας και του λαιμού μπορεί να οφείλεται στην αντικαρκινική θεραπεία ή σε άλλα αίτια. Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν έχετε ερεθισμένο στόμα για να βεβαιωθείτε ότι δεν οφείλεται σε κάποιο αντιμετωπίσιμο οδοντιατρικό πρόβλημα. Κανονίστε να επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας προτού ξεκινήσετε την αντικαρκινική θεραπεία για να κάνει όλες τις απαραίτητες οδοντιατρικές εργασίες. Ο ερεθισμός συνήθως υποχωρεί μετά από κάποιο διάστημα. Η προληπτική οδοντιατρική φροντίδα είναι σημαντική προτού ξεκινήσετε τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία. Αν έχετε ερεθισμένο στόμα, γλώσσα ή λαιμό Μαγειρεύετε τις τροφές μέχρι να μαλακώσουν καλά. Κόβετε το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια ή πολτοποιήστε το. Προτιμάτε να μαγειρεύετε σούπες και βραστά ή περιχύνετε τα φαγητά με αραιή σάλτσα ή ζουμί ώστε να καταπίνονται ευκολότερα. Σερβίρετε τα φαγητά κρύα ή σε θερμοκρασία δωματίου. Τα ζεστά ή χλιαρά φαγητά μπορεί να επιδεινώσουν τον ερεθισμό σε στόμα και λαιμό. Κρύα σνακ όπως σορμπέ και γρανίτες θα σας ανακουφίσουν. Χρησιμοποιείτε καλαμάκι όταν πίνετε υγρά. Αποφεύγετε το αλκοόλ. Μπορεί να ερεθίσει τον ευαίσθητο βλεννογόνο του στόματός σας. Ξεπλένετε το στόμα σας πολλές φορές την ημέρα με νερό ή με διάλυμα μαγειρικής σόδας (ένα κουτάλι της σούπας σόδα σε ένα ποτήρι νερό) για να απομακρύνετε τα υπολείμματα τροφών και να διευκολύνετε την επούλωση. Αποφεύγετε τα στοματικά διαλύματα του εμπορίου τα περισσότερα από αυτά είναι υπερβολικά δραστικά για το ερεθισμένο στόμα. Χρησιμοποιείτε οδοντόβουρτσα με μαλακές τρίχες. Αποφύγετε, πάση θυσία, το κάπνισμα.

39 Βγάζετε τις τεχνητές σας οδοντοστοιχίες (εκτός από την ώρα που τρώτε) αν τα ούλα σας είναι ερεθισμένα. Διατηρείτε τις οδοντοστοιχίες καθαρές. Ζητήστε από τον γιατρό σας να σας συστήσει ειδικά στοματικά διαλύματα ή καραμέλες και σπρέι που μουδιάζουν το στόμα και τον λάρυγγα ώστε να μην πονάτε ενώ τρώτε. Αν υποβάλλεστε σε αντικαρκινική θεραπεία και παρατηρήσετε ότι τα ούλα σας ματώνουν, πείτε το αμέσως στον γιατρό σας και κλείστε ραντεβού με τον οδοντίατρο ή τον περιοδοντολόγο σας. Αν παρατηρήσετε μικρές, λευκές κηλίδες στο στόμα σας, πείτε στον γιατρό ή στη νοσοκόμα σας. Μπορεί να πρόκειται για σύμπτωμα λοίμωξης που να χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. να προτιμάτε Μαλακές τροφές που μασιούνται και καταπίνονται εύκολα μπανάνες, καρπούζι, κομπόστα νέκταρ ροδάκινου, αχλαδιού και βερίκοκου πολτοποιημένα λαχανικά π.χ. πουρές πατάτας πόριτζ από νιφάδες βρώμης γιαούρτι, μιλκ σέικ, cottage cheese κρέμα, ζελέ κ.ά. φιδές, στραπατσάδα, κιμάς. να αποφεύγετε Τροφές που ερεθίζουν το στόμα. εσπεριδοειδή ή χυμοί από γκρέιπφρουτ, πορτοκάλι, λεμόνι και λάιμ πικάντικα ή αλμυρά φαγητά τουρσιά και γενικά ξινές τροφές τροφές με ντομάτα όπως κέτσαπ, πίτσα, διάφορες σάλτσες ξηρές τροφές με τραχιά υφή ή σκληρές. καυτερά μπαχαρικά όπως πιπέρι, τσίλι, μοσχοκάρυδο, γαρίφαλο, κάρυ κλπ. 37

40 Ξηροστομία Η ξηροστομία είναι σύνηθες φαινόμενο μετά από χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία στο κεφάλι ή στην περιοχή του λαιμού. Οι θεραπείες αυτές μπορεί να μειώσουν την έκκριση σάλιου. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να δυσχεράνει τη μάσηση και την κατάποση. Μπορεί επίσης να αλλοιώσει τη γεύση των τροφών που τρώτε. Για να ανακουφιστείτε από την ξηροστομία, ακολουθήστε τις οδηγίες για το ερεθισμένο στόμα στη σελίδα 36 και τις συμβουλές που ακολουθούν: Για ανακούφιση από την ξηροστομία Πίνετε, κάθε τόσο λίγο, νερό ή άλλα υγρά με καλαμάκι για να μπορείτε να μιλάτε και να καταπίνετε ευκολότερα. Φροντίζετε να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια υγρών κάθε ημέρα. Περιορίστε την κατανάλωση καφέ, τσαγιού και κόκα-κόλας, που περιέχουν καφεΐνη. Πίνετε παχύρρευστα υγρά, π.χ. νέκταρ φρούτων, σε θερμοκρασία δωματίου ή κρύα. Αποφεύγετε τα αλμυρά φαγητά. Δοκιμάστε να πίνετε μικρές ποσότητες ξινών ποτών, π.χ. λεμονάδα, τα οποία διεγείρουν την παραγωγή σάλιου. Πιπιλίζετε παγάκια ή τρίμμα πάγου προτού υποβληθείτε σε ακτινοθεραπεία στο κεφάλι ή στον λαιμό. Δοκιμάστε επίσης σκληρές καραμέλες, γρανίτες σε ξυλάκι ή μασήστε τσίχλες χωρίς ζάχαρη. Περιχύνετε τα φαγητά σας με σάλτσα ή ζουμί και τις σαλάτες με κάποια σως. Τα φαγητά καταπίνονται ευκολότερα όταν δεν είναι στεγνά. Αποφεύγετε το αλκοόλ. 38

41 Τα ξυλάκια γρανίτας θα ανακουφίσουν από την ξηροστομία. Φροντίζετε την υγιεινή του στόματός σας. Βλ. συμβουλές για το ξέπλυμα του στόματος και την επιλογή οδοντόβουρτσας στη σελίδα 36, στην παράγραφο για το ερεθισμένο στόμα. Αποφεύγετε τα στοματικά διαλύματα του εμπορίου. Ενυδατώνετε τα χείλη σας. Εγκαταστήστε έναν υγραντήρα, θα είναι χρήσιμος, ιδίως τη νύχτα. Αν η ξηροστομία είναι πολύ έντονη, ζητήστε από το γιατρό ή τον οδοντίατρό σας να σας συνταγογραφήσει προϊόντα που δημιουργούν προστατευτική επικάλυψη στο στόμα. Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα τεχνητού σάλιου. Αν παρατηρήσετε μικρές, λευκές κηλίδες στο στόμα σας, πείτε το στο γιατρό ή στη νοσοκόμα σας. Μπορεί να πρόκειται για σύμπτωμα λοίμωξης που να χρειάζεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Αποφύγετε, πάση θυσία, το κάπνισμα. 39

42 Δυσκολία στην κατάποση Τα προβλήματα στην κατάποση μπορεί να προέλθουν από τον καρκίνο και την αντικαρκινική θεραπεία, π.χ. λόγω χειρουργικής επέμβασης στο κεφάλι και στον λαιμό. Ή μπορεί να οφείλονται σε άλλους λόγους. Απευθυνθείτε στον γιατρό σας αν αντιμετωπίζετε δυσκολίες στην κατάποση. Για να μπορείτε να τρώτε ευκολότερα Πάρτε βαθιές ανάσες προτού καταπιείτε. Εκπνεύστε ή βήξτε μετά την κατάποση. Φροντίζετε να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια υγρών κάθε ημέρα. Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Η κατανάλωση υγρών στη διάρκεια του γεύματος σας κάνει να νιώθετε χορτάτοι πιο γρήγορα. Τα υγρά σε θερμοκρασία δωματίου καταπίνονται συνήθως ευκολότερα. Τρώτε μικρά, συχνά γεύματα. Τα πολτοποιημένα τρόφιμα δεν πρέπει να είναι υπερβολικά παχύρρευστα. Αραιώστε τα αναμιγνύοντάς τα με ζωμό, αραιή σάλτσα, γάλα ή νερό. Αν πνίγεστε ή βήχετε ενώ τρώτε, ενημερώστε τον γιατρό σας, ιδίως αν ανεβάζετε ταυτόχρονα και πυρετό. Αν έχει αφαιρεθεί χειρουργικά τμήμα της γλώσσας ή της σιαγόνας σας, η μάσηση και οι κινήσεις της γλώσσας θα έχουν περιοριστεί. Η τροφή, αν καταφέρει να φτάσει στον λάρυγγα, θα προχωρήσει μόνη της στην πεπτική οδό. Κάποιος ειδικός λογοθεραπευτής, διαιτολόγος ή και νοσοκόμος μπορεί να σας διδάξει αποτελεσματικές τεχνικές κατάποσης. 40

43 Οι παρακάτω συμβουλές επίσης μπορεί να σας φανούν χρήσιμες: Τα υγρά που καταναλώνετε πρέπει να είναι όσο παχύρρευστα σας έχει υποδείξει ο διαιτολόγος σας. Αποφεύγετε τα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα φαγητά. Πολτοποιείτε τα φαγητά ώστε να καταπίνονται ευκολότερα. Προσθέτετε ζελατίνη σε κέικ, μπισκότα, κράκερ, σάντουιτς, πολτοποιημένα φρούτα και άλλες κρύες τροφές ώστε να γίνονται καλύτερα ανεκτά. (Διαλύστε μια κουταλιά της σούπας ζελατίνη σε δύο φλιτζάνια υγρό και περιχύστε με το διάλυμα). Τρώτε με κουτάλι ελέγχεται καλύτερα από το πιρούνι. Ρωτήστε τον διαιτολόγο σας πώς πρέπει να βάζετε την τροφή στο στόμα σας για να μην πνίγεστε. Εξασκήστε τη γλώσσα και το σαγόνι σας. Προσπαθήστε να κινήσετε τη γλώσσα και το σαγόνι καλύπτοντας όλο το εύρος της κίνησής τους - βγάλτε έξω τη γλώσσα και μετά μαζέψτε την, χασμουρηθείτε και μετακινήστε το σαγόνι δεξιά και αριστερά. Οι υγρές δίαιτες μπορούν να είναι υψηλής ή χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, ανάλογα με το αν υποφέρετε από δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Απευθυνθείτε σε έναν ειδικό διαιτολόγο για να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε κατάλληλα την ποσότητα φυτικών ινών στη διατροφή σας. Αν πνίγεστε ή βήχετε ενώ τρώτε, ενημερώστε τον--- γιατρό σας, ιδίως αν ανεβάζετε ταυτόχρονα και πυρετό. 41

44 Στένωση Μερικές φορές η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου ή η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσουν στένωση του οισοφάγου με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η μετάβαση της τροφής στο στομάχι. Αυτό αποκαλείται στένωση. Ο χειρουργός σας θα μπορέσει ενδεχομένως να διευρύνει το άνοιγμα ή θα εισαγάγει έναν σωλήνα σίτισης ώστε το προβληματικό σημείο να παρακαμφθεί μέχρι να επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση. Προτιμήστε τα υγρά, τα οποία περνούν ευκολότερα από τον οισοφάγο. Κρατάτε επίσης το κεφάλι σας ανυψωμένο όσο πίνετε ή τρώτε - και αμέσως μετά. Αίσθημα κορεσμού Το να νιώθετε αίσθημα κορεσμού μόλις φάτε μια μικρή ποσότητα τροφής είναι αρκετά συνηθισμένο, ιδίως αν έχετε υποβληθεί σε επέμβαση στην άνω κοιλιακή χώρα. Αν όμως δεν τρώτε αρκετά, ο οργανισμός θα αποδυναμωθεί και η ανάρρωση θα επιβραδυνθεί. Αν νιώθετε γρήγορα χορτάτοι Τρώτε λίγο και συχνά στη διάρκεια της ημέρας. Έχετε πάντα υγιεινά σνακ διαθέσιμα, ώστε να τα τρώτε μεταξύ των γευμάτων. Αποφεύγετε τα τηγανητά ή λιπαρά φαγητά. Το λίπος παραμένει στο στομάχι σας περισσότερη ώρα από ό,τι οι υδατάνθρακες ή οι πρωτεΐνες. Αποφεύγετε τις τροφές που σας προκαλούν αέρια. Προτιμάτε να πίνετε υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με το φαγητό. Η κατανάλωση υγρών στη διάρκεια του γεύματος σας κάνει να νιώθετε χορτάτοι πιο γρήγορα. 42

45 Αν ξαπλώνετε μετά το φαγητό, φροντίζετε ώστε το κεφάλι σας να είναι ανασηκωμένο. Αν τρώτε μικρά γεύματα αλλά δεν μπορείτε να το κάνετε συχνά στη διάρκεια της ημέρας, ενισχύστε κάθε γεύμα με τροφές πλούσιες σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσθέσετε στη σούπα ή στο μαγειρευτό σας φαγητό άπαχο γάλα σε σκόνη, φύτρο σταριού ή κιμά. Ρωτήστε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας σχετικά με υποκατάστατα γευμάτων σε υγρή μορφή ή σε σκόνη τα οποία παρέχουν τις αναγκαίες θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Να θυμάστε ότι, ναι μεν είναι σημαντικό να τρώτε όσο μπορείτε, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αποφύγετε την υπερβολική αύξηση του βάρους σας. Μην πιέζετε λοιπόν τον εαυτό σας αν νιώθετε χορτάτοι ή δεν πεινάτε πια. Το κρεμμύδι, το σκόρδο, μυρωδικά και μπαχαρικά κάνουν πιο εύγεστο το φαγητό. 43

46 Αλλοίωση της αίσθησης της γεύσης Η αλλοίωση της αίσθησης της γεύσης μπορεί να οφείλεται στη χημειοθεραπεία, στην ακτινοθεραπεία ή στον ίδιο τον καρκίνο. Επιπλέον, τα οδοντιατρικά προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στην αίσθηση της γεύσης. Ορισμένοι ασθενείς παραπονούνται ότι έχουν πικρή ή μεταλλική γεύση στο στόμα τους ιδίως όταν τρώνε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες όπως το κρέας. Η αίσθηση της γεύσης επηρεάζεται με διαφορετικό τρόπο από ασθενή σε ασθενή. Ανάλογα με τις αλλαγές που παρατηρείτε, κάποια από τις παρακάτω συμβουλές μπορεί να σας βοηθήσει: Για καλύτερη γεύση Επιλέγετε και μαγειρεύετε τρόφιμα που σας φαίνονται και σας μυρίζουν ωραία. Η γεύση συχνά βελτιώνεται, αν οι τροφές καταναλωθούν κρύες ή σε θερμοκρασία δωματίου. Αν το κόκκινο κρέας δεν έχει πια την ίδια γεύση, προτιμήστε κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρι, φασόλια, σόγια, αυγά ή γαλακτοκομικά που δεν έχουν έντονη μυρωδιά. Μαρινάρετε το κρέας σε χυμό φρούτων, σάλτσα σόγιας ή μπάρμπεκιου ή οποιοδήποτε άλλο γευστικό υγρό προτιμάτε. Η προσθήκη ζάχαρης σε ορισμένες τροφές μπορεί να μετριάσει την πολύ αλμυρή, πικρή ή δυσάρεστη γεύση. Τα ξινά τρόφιμα και ποτά π.χ. πορτοκάλια, λεμόνια, γιαούρτι ή λεμονάδα πίνονται επίσης πολύ ευχάριστα. (Αποφύγετέ τα αν το στόμα σας είναι ερεθισμένο.) Ξεπλύνετε το στόμα σας και βουρτσίζετε δόντια και γλώσσα τακτικά. (Αποφύγετε τα στοματικά διαλύματα του εμπορίου, αν το στόμα σας είναι ερεθισμένο.) Να επισκέπτεστε τον οδοντίατρό σας ώστε να είστε σίγουροι ότι δεν αναπτύσσεται κάποια νέα λοίμωξη στο στόμα σας. 44

47 Δυσανεξία στη λακτόζη Αν χωνεύατε χωρίς πρόβλημα γάλα και γαλακτοκομικά προτού αρχίσετε την ακτινοθεραπεία ή τη χημειοθεραπεία, και τώρα διαπιστώνετε ότι υποφέρετε από κράμπες και διάρροια αν πιείτε γάλα ή φάτε ορισμένα γαλακτοκομικά, είναι πολύ πιθανό να πάσχετε από επίκτητη δυσανεξία στη λακτόζη. Η αντικαρκινική θεραπεία έχει κατά πάσα πιθανότητα αναστείλει προσωρινά την ανάπτυξη ειδικών κυττάρων στην πεπτική σας οδό τα οποία παράγουν τα ένζυμα που χρειάζονται για τον μεταβολισμό της λακτόζης, του βασικού υδατάνθρακα (σακχάρου) του γάλακτος. Στους περισσότερους ασθενείς ο οργανισμός επανέρχεται στη φυσιολογική του κατάσταση από μόνος του. Μέχρι να συμβεί αυτό, μπορείτε να δοκιμάσετε κάποιο από τα παρακάτω μέτρα. Αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη: Αποφύγετε το είδος του γάλακτος και των γαλακτοκομικών που σας προκαλούν προβλήματα. Το γιαούρτι και τα παλαιωμένα τυριά είναι συνήθως καλύτερα ανεκτά. Στο εμπόριο κυκλοφορούν επίσης ειδικά προϊόντα χωρίς λακτόζη ή εμπλουτισμένα με ένζυμα που σας βοηθούν να χωνέψετε τη λακτόζη του γάλακτος. Δοκιμάστε να πιείτε ή να φάτε προϊόντα με επιπλέον ασβέστιο. Αναζητήστε τέτοια προϊόντα διαβάζοντας προσεκτικά τις ετικέτες. Μιλήστε με τον γιατρό σας ή τον διαιτολόγό σας σχετικά με τη χρησιμότητα συμπληρωμάτων ασβεστίου για την περίπτωσή σας. 45

48 Κατακράτηση υγρών Μερικές φορές στη διάρκεια της αντικαρκινικής θεραπείας αυξάνεται το βάρος ορισμένων ασθενών χωρίς αυτοί να έχουν αυξήσει τις θερμίδες που προσλαμβάνουν. Αυτή η αύξηση του βάρους μπορεί να οφείλεται σε οίδημα λόγω κατακράτησης υγρών. Ορισμένα φάρμακα, όπως η πρεδνιζόνη, μπορεί να έχουν ως παρενέργεια την υπερβολική κατακράτηση υγρών η κατακράτηση μπορεί επίσης να οφείλεται σε κάποια διατροφική ανεπάρκεια. Αν το βάρος σας αυξηθεί ξαφνικά, πείτε το στον γιατρό σας ώστε να εντοπίσει την αιτία. Αν υποφέρετε από κατακράτηση υγρών Τρώτε λιγότερο αλάτι και τροφές με μειωμένο νάτριο. Να είστε όσο το δυνατόν πιο δραστήριοι. Έχετε τα πόδια σας ψηλά όταν αναπαύεστε. Ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει κατάλληλα φάρμακα για τη μείωση της κατακράτησης υγρών. 46

49 Κόπωση Η κόπωση είναι πολύ συχνή στους ασθενείς με καρκίνο. Αν νιώθετε κουρασμένοι σίγουρα δεν θα έχετε διάθεση να μαγειρέψετε και να φάτε θρεπτικά γεύματα. Αν νιώθετε κόπωση Ζητήστε από φίλους και συγγενείς να σας βοηθήσουν. Προμηθευτείτε κατεψυγμένα γεύματα. Θα βρείτε σχετικά μεγάλη ποικιλία στο εμπόριο. Ελέγχετε πάντα τις ετικέτες και προτιμάτε προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Έχετε πάντα πρόχειρα διάφορα υγιεινά σνακ, π.χ. αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες, χουρμάδες, βερίκοκα), τυρί και κρακεράκια ολικής άλεσης. Μπορείτε να χτυπάτε στο μπλέντερ φρούτα και γιαούρτι και να τα καταψύχετε, για τις στιγμές που θα θέλετε ένα δροσερό σνακ. Όταν νιώθετε καλύτερα, μαγειρέψτε τα αγαπημένα σας φαγητά σε μεγάλες ποσότητες και καταψύξτε τα σε μερίδες. Μπορείτε επίσης να αγοράσετε έτοιμα μαγειρεμένα φαγητά από το σούπερ μάρκετ ή να παραγγείλετε απ' έξω. Ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί. Εημερωθείτε! 47

50

51 Υπόδειγμα διατροφής Η διατροφή πρέπει να αποτελείται καθημερινά από 3 κύρια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και από 2-3 ενδιάμεσα σνακ (δεκατιανό, απογευματινό και προαιρετικά προ ύπνου). Δεν μένουμε νηστικοί πάνω από 3-4 ώρες! Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η διατροφή μας πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφών (γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας, ψάρι, όσπρια, δημητριακά και προϊόντα δημητριακών, λαχανικά, φρούτα, «καλά» λιπαρά όπως ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και σπόρους). Με τον τρόπο αυτό θα έχουμε καλή θρέψη ενώ ο μεταβολισμός μας θα λειτουργεί σαν ένα καλοκουρδισμένο ρολόι. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πρέπει να τρώμε τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών καθημερινά για να λάβουμε τις απαραίτητες βιταμίνες ώστε να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα. 49

52 Πρωινό Το Πιο Σημαντικό Γεύμα της Ημέρας Να πίνετε ένα ποτήρι φρέσκο χυμό πορτοκαλιού ή εσπεριδοειδών ή χυμό φρούτων στον αποχυμωτή ή, εναλλακτικά, ένα ποτήρι νερό και ένα φρούτο. Στη συνέχεια να τρώτε ένα συνδυασμό από γαλακτοκομικά (πηγή αμινοξέων και ασβεστίου) και δημητριακών ολικής αλέσεως (πηγή γλυκόζης και βιταμινών του συμπλέγματος Β). ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ (διαλέξετε ένα είδος): ένα ποτήρι γάλα (κατά προτίμηση κατσικίσιο) ή ένα κεφίρ ή μια μερίδα τυρί ή γιαούρτι (κατά προτίμηση πρόβειο χωρίς πέτσα) και ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΟΛΙΚΗΣ (διαλέξετε ένα είδος): δημητριακά πρωινού ολικής αλέσεως ή βρώμη ή ψωμί ολικής αλέσεως ή πολύσπορο ή παξιμάδι κριθαρένιο ολικής αλέσεως ή κριτσίνι ολικής αλέσεως ή πολύσπορο ή κουλούρι Θεσ/νίκης. Σημείωση: Το πρωί μπορείτε να τρώτε και λίγο ταχίνι, μέλι ή μαρμελάδα φρούτου. 50

53 Σνακ Δεκατιανό και Απογευματινό Προτιμάτε φρούτα ή πίνετε φρέσκο χυμό ή τρώτε 1-2 χούφτες φρέσκους ανάλατους ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα ή αμύγδαλα και καρύδια και σταφίδες ή 2-3 ξερά δαμάσκηνα). Κατά τη διάρκεια της ημέρας να διαλέγετε 1 ή περισσότερα από τα παρακάτω φρούτα (σε μορφή φρούτου ή χυμού) λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή, καροτενοειδή, βιταμίνη C): κεράσια, μούρα, βατόμουρα, πορτοκάλι, σαγκουίνι, γκρέιπ φρουτ, μανταρίνι, λεμόνι, μήλο, ακτινίδιο, μάνγκο παπάγια, ροδάκινο, καρπούζι, πεπόνι, φράουλες, σταφύλια (ιδιαίτερα τα μαύρα και τα κόκκινα). 51

54 Εβδομαδιαίο μενού Να πίνετε ένα ποτήρι νερό πριν το γεύμα και στη συνέχεια να τρώτε με αργό ρυθμό ένα βαθύ πιάτο σαλάτα με ποικιλία λαχανικών ωμών ή/και βραστών (όσο περισσότερα χρώματα στο πιάτο σας τόσο το καλύτερο). Η σαλάτα σας να περιέχει πάντα ένα ή περισσότερα από τα λαχανικά πλούσια σε αντιοξειδωτικά και αντικαρκινικά φυτοχημικά που αναγράφονται στον πίνακα 1. Στη σαλάτα σας να προσθέτετε ελαιόλαδο και καλό είναι να προσθέσετε και ένα κουταλάκι γλυκού θρυμματισμένο λιναρόσπορο. Ανάλογα με τις προτιμήσεις σας μπορείτε να προσθέσετε ξύδι, λεμόνι και μυρωδικά. Κατά την διάρκεια της εβδομάδας να συνδυάζετε τη σαλάτα σας με τα παρακάτω γεύματα, στη συχνότητα που σας υποδεικνύεται. (Η συχνότητα των γευμάτων μέσα στην εβδομάδα αφορά το μεσημεριανό σας γεύμα. Στο βραδυνό μπορείτε να έχετε οποιαδήποτε επιλογή της αρεσκείας σας. Καλό είναι να έχετε ποικιλία τροφών μέσα στην εβδομάδα.)

55 Ένα γεύμα με μαγειρεμένα λαχανικά (π.χ φασολάκια, σπανακόρυζο, αρακά, αγκινάρες κ.τ.λ.) σε συνδυασμό με τυρί (ή λίγο λευκό κρέας ή αυγό) (1 φορά) Ένα γεύμα με ζυμαρικά σε συνδυασμό με: τυρί ή κοτόπουλο ή θαλασσινό ή πίτα σπιτική (1 φορά) Ένα γεύμα με ψάρι ή θαλασσινά σε συνδυασμό με ρύζι ή μακαρονάκι κοφτό ή πατάτα ή σούπα. Σημείωση: επιλέξτε ψάρια πλούσια σε «καλά» ω 3 λιπαρά οξέα, όπως μπακαλιάρος, σαρδέλες, τόνος, γλώσσα, ρέγκα, κολιός, πέρκα, μαρίδα αλλά και αστακό και οστρακοειδή όπως μύδια). Να αποφεύγετε την κατανάλωση ψαριών ιχθυοτροφείου καθώς και τα είδη ξιφίας και καρχαριοειδή (π.χ. γαλέος). (1 φορά) Ένα γεύμα με ρύζι (όπως γεμιστά, γιουβαρλάκια, ντολμάδες, ρύζι με λαχανικά) σε συνδυασμό με τυρί ή γιαούρτι (1 φορά) Ένα γεύμα με κόκκινο κρέας άπαχο (όπως μπριζόλα, μπιφτέκια, μοσχαράκι κοκκινιστό κ.α.) σε συνδυασμό με ρύζι ή πατάτα ή κριθαράκι ή πουρέ ή αρακά (1 φορά) Ένα γεύμα με λευκό κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι, στην κατσαρόλα, στο φούρνο, ψητό, βραστό κ.τ.λ.) σε συνδυασμό με πουρέ ή ρύζι ή λαχανικά (π.χ. φασολάκια) ή πατάτες (1 φορά) Ένα γεύμα με όσπρια (π.χ. φακές, φασόλια, ρεβίθια) σε συνδυασμό με τυρί ή με λίγο ψάρι ή με λίγες σαρδέλες ή γαύρους (1 φορά) 53

56 Σημείωση εναλλακτικά αντί για κρέας (κόκκινο ή λευκό) μπορείτε μια φορά την εβδομάδα να τρώτε 2 αυγά ομελέτα με τυρί και λαχανικά με κάθε γεύμα μπορείτε, εφόσον το επιθυμείτε, να τρώτε μια δύο φέτες ψωμί ολικής αλέσεως ή πολύσπορο ή παξιμάδι κριθαρένιο ολικής αλέσεως αν θέλετε το βράδυ να φάτε πιο ελαφριά, μπορείτε εναλλακτικά να φάτε: ένα μπολ γάλα με δημητριακά και φρούτα ή ένα γιαούρτι με λίγο μέλι, λίγους φρέσκους ξηρούς καρπούς και φρούτα ή ένα τοστ και ένα φλιτζάνι γάλα ή ένα μπολ χορτόσουπα σπιτική με λίγο τυρί. Να πίνετε καθημερινά τουλάχιστον 6 ποτήρια νερό. Nα καταναλώνετε καθημερινά 2 φλιτζάνια πράσινο τσάι Tο πράσινο τσάι όπως και το κόκκινο κρασί περιέχουν φυσικά αντιοξειδωτικά, τις πολυφαινόλες οι οποίες εμποδίζουν την καρκινογένεση. Το πράσινο τσάι μπορεί να καταναλωθεί ως αφέψημα (από φύλλα πράσινου τσαγιού ή σακουλάκι). 54

57 Γενικές σημειώσεις που αφορούν τη διατροφή σας Για διατήρηση καλής υγείας, να έχετε φυσική δραστηριότητα μέτριας έντασης (π.χ δυναμικό περπάτημα ή τρέξιμο στο διάδρομο ή στην ύπαιθρο, ποδήλατο, κολύμπι, αεροβική άσκηση) το λιγότερο 5 φορές την εβδομάδα διαρκείας τουλάχιστον 30 λεπτών (150 λεπτά / εβδομάδα). Για την αντιμετώπιση του πλεονάζοντος βάρους και της παχυσαρκίας συνιστάται φυσική δραστηριότητα ή/και άσκηση μετρίας ή/και έντονης έντασης διαρκείας λεπτών καθημερινά ή τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα ( λεπτά την εβδομάδα). 55

58 ΣΩΣΤΟ ΒΑΡΟΣ - ΚΛΕΙΔΙ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κατά τη διάρκεια της θεραπείας μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση ή μείωση του βάρους. Ο γιατρός σας, λαμβάνοντας υπόψη το αρχικό σας βάρος, θα σας υποδείξει αν πρέπει να να πάρετε ή να χάσετε βάρος. Στη συνέχεια θα βρείτε οδηγίες για κάθε μία από τις δύο αυτές περιπτώσεις. Μικρές συμβουλές σε περίπτωση που θέλουμε να χάσουμε βάρος Επιλέγουμε άπαχα και χαμηλά σε λιπαρά γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι) καθώς και χαμηλής ή μέτριας περιεκτικότητας σε λίπος τυριά. Προσέχουμε πόσο τρώμε, δηλαδή προσέχουμε τις μερίδες! Να θυμάστε πάντοτε να μασάτε πολύ καλά την κάθε μπουκιά φαγητού για να χωνεύετε και να αξιοποιείτε όλα τα θρεπτικά συστατικά της τροφής σας αλλά και για να καταλαβαίνετε πότε επέρχεται ο κορεσμός. Ο εγκέφαλος θέλει 20 λεπτά από την ώρα που αρχίζουμε το γεύμα μας για να δώσει το σήμα ότι «χόρτασε». Αν δεν καταλάβουμε αυτό το σήμα και φάμε περισσότερο, τότε η περίσσεια αυτή θα μετατραπεί από τον οργανισμό σε λίπος! 56

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών Menu 16-Ιουνίου έως 4-Ιουλίου 2014 1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών Συσκευασμένο κοκτέιλ Φρούτων σε χυμό. Ροδάκινο, Αχλάδι, Σταφύλι, Ανανάς,Κεράσι, Παπάγια σε χυμό φρούτων.

Διαβάστε περισσότερα

Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας

Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας Χάρις Μαραθεύτη Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος τηλ: 99-720235 email: harismaratheftis@hotmail.com Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας Τα τελευταία 50 χρόνια οι διατροφικές μας συνήθειες άλλαξαν δραστικά.

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή & Καλοκαιρινές διακοπές!

Διατροφή & Καλοκαιρινές διακοπές! Διατροφή & Καλοκαιρινές διακοπές! Έφτασε η εποχή που περιμέναμε με ανυπομονησία για να ξεκουραστούμε και να περάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο στην παραλία! Τι είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Εκπαίδευση στην πυραμίδα της υγιεινής διατροφής ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Εκπαίδευση στην πυραμίδα της υγιεινής διατροφής ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤA ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΕ 4 ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 07 June 2017 1. Καταναλώνετε ποικιλία τροφίμων 2. Βασίστε τη δίαιτά σας σε άφθονα τρόφιμα που είναι πλούσια σε υδατάνθρακες 3. Αντικαταστήστε τα κορεσμένα με τα ακόρεστα

Διαβάστε περισσότερα

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Η διατροφή αποτελεί μοναδικό παράγοντα για την ανάπτυξη του σώματος, την καλή λειτουργία του, την διατήρηση της υγείας και την προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακής Διατροφής

Μεσογειακής Διατροφής mini Οδηγός Μεσογειακής Διατροφής Γιατί Μεσογειακή Διατροφή; Η μεσογειακή διατροφή αναφέρεται στον τρόπο διατροφής των λαών που ζουν σε περιοχές που αναπτύσσονται γύρω από τη Μεσόγειο. Οι επιστημονικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Πληροφοριακά σας λέμε.. Η διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου έχει αλλάξει θεαματικά τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες με αποτέλεσμα να εγκαταλειφτεί η παραδοσιακή Μεσογειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ. Διατροφή ασθενών. με καρκίνο

ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ. Διατροφή ασθενών. με καρκίνο ΟΜΙΛΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Διατροφή ασθενών με καρκίνο Με την ευγενική χορηγία της Roche (Hellas) A.E. ΑγκαλίαΖΩ - Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου Διατροφή ασθενών με καρκίνο 2 η Έκδοση Mε τη

Διαβάστε περισσότερα

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες αποτελούν ιδανική περίοδο για την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «μεσογειακής διατροφής». Η μεσογειακή διατροφή, η οποία πήρε το όνομά της από τον τρόπο διατροφής των λαών της Μεσογείου,

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ονοματεπώνυμο: Διεύθυνση: Email: Β. ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ: Γ. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΟΡ

Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ονοματεπώνυμο: Διεύθυνση: Email: Β. ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ: Γ. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΟΡ Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ονοματεπώνυμο: Ημερ/νια Γεννήσεως: Διεύθυνση: Τηλ. οικίας: Email: Οικογενειακή κατάσταση: Τ.Κ.: Κινητό: Β. ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ: Βάρος: Ύψος: Περίμετρος καρπού: Περίμετρος μέσης: Περίμετρος

Διαβάστε περισσότερα

«Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr!

«Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr! «Γιατί καταναλώνω γλυκά και τι μπορώ να κάνω», από την Χριστίνα Έλενα Δρακοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, RD, MSc, και το Iatronet.gr! Τα γλυκά περιέχουν αρκετές θερμίδες. Καθώς τα περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς θα χάσετε τα κιλά των διακοπών (πρόγραμμα)», από την Βίκυ Χατζηβασιλείου και το omorfamystika.gr!

«Πώς θα χάσετε τα κιλά των διακοπών (πρόγραμμα)», από την Βίκυ Χατζηβασιλείου και το omorfamystika.gr! «Πώς θα χάσετε τα κιλά των διακοπών (πρόγραμμα)», από την Βίκυ Χατζηβασιλείου και το omorfamystika.gr! Οι παγωμένες μπύρες και τα παγωτά έκαναν τη δουλειά τους! Ο δείκτης της ζυγαριάς είναι ανεβασμένος.κατεβάστε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ» ΘΕΜΑ : «Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ» ΘΕΜΑ : «Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ» - 1 - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ» ΘΕΜΑ : «Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ» Ο άνθρωπος προσλαμβάνει από το περιβάλλον του τροφές σε στερεά και υγρή μορφή. Τις επεξεργάζεται και ένα μέρος αυτών το παρακρατεί ενώ το υπόλοιπο

Διαβάστε περισσότερα

Τρώει το παιδί σας σωστά;

Τρώει το παιδί σας σωστά; Τρώει το παιδί σας σωστά; Προσφορά σε συνεργασία µε την εταιρεία Iakovos Photiades Foodstuff Suppliers Ltd Τα θεμέλια για την υγεία του παιδιού σας αρχίζουν από την καλή διατροφή Η καλή διατροφή δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Οι αθλητές επιτυγχάνουν μέγιστη απόδοση με προπόνηση και σωστό διαιτολόγιο που περιλαμβάνει ποικιλία τροφών. Οι αθλητές ωφελούνται περισσότερο από

Οι αθλητές επιτυγχάνουν μέγιστη απόδοση με προπόνηση και σωστό διαιτολόγιο που περιλαμβάνει ποικιλία τροφών. Οι αθλητές ωφελούνται περισσότερο από ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΘΛΗΤΩΝ Οι αθλητές επιτυγχάνουν μέγιστη απόδοση με προπόνηση και σωστό διαιτολόγιο που περιλαμβάνει ποικιλία τροφών. Οι αθλητές ωφελούνται περισσότερο από την ποσότητα των υδατανθράκων που αποθηκεύονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ. Σαλάτες: Σε κάθε γεύμα (μεσημεριανό, βραδινό) επιλέξετε και σερβίρετε μια από τις ποιο κάτω σαλάτες:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ. Σαλάτες: Σε κάθε γεύμα (μεσημεριανό, βραδινό) επιλέξετε και σερβίρετε μια από τις ποιο κάτω σαλάτες: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Πρόγευμα Λευκά δημητριακά πρωινού (χωρίς αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς) Σοκολατούχα δημητριακά πρωινού Κρύο ημι-αποβουτυρωμένο γάλα (2% λιπαρά) Κίτρινο τυρί χαμηλών λιπαρών

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κοιλιακό άλγος ή δυσφορία και διαταραχή στις συνήθειες του εντέρου χωρίς την παρουσία δομικών ανωμαλιών

Λειτουργικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κοιλιακό άλγος ή δυσφορία και διαταραχή στις συνήθειες του εντέρου χωρίς την παρουσία δομικών ανωμαλιών Λειτουργικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κοιλιακό άλγος ή δυσφορία και διαταραχή στις συνήθειες του εντέρου χωρίς την παρουσία δομικών ανωμαλιών ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ Το ΣΕΕ διαγιγνώσκεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ..

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ.. ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΧΤΙΖΟΥΝ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ.. Γνωρίζοντας τις ομάδες τροφίμων μέσω της πυραμίδας... Τα τρόφιμα τα οποία καταναλώνουμε και κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

Καλοκαίρι και δίαιτα; Πώς θα τα καταφέρω χωρίς να πάρω κιλά;

Καλοκαίρι και δίαιτα; Πώς θα τα καταφέρω χωρίς να πάρω κιλά; Καλοκαίρι και δίαιτα; Πώς θα τα καταφέρω χωρίς να πάρω κιλά; Κατερίνα Πέλκα BSc (Honrs) Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Τομεάρχης Διαιτητικής ΙΙΕΚ ΞΥΝΗ pelka@logodiatrofis.gr Οι διακοπές είναι αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Μενού 1 ης εβδομάδας. Δευτέρα. Διατροφική ανάλυση

Μενού 1 ης εβδομάδας. Δευτέρα. Διατροφική ανάλυση Μενού 1 ης εβδομάδας Δευτέρα Κυρίως πιάτο : κοτόπουλο (φιλέτο μπούτι, χωρίς πέτσα και κόκαλο) με πατάτες στο φούρνο : αγγούρι και ντομάτα Τυρί : φέτα 497 θερμίδες 28,5 γρ. 39 γρ. 2 4,45 γρ. 14,2 γρ. 3,28

Διαβάστε περισσότερα

g w w n lf o o d p l a.h d a.g

g w w n lf o o d p l a.h d a.g g w. or w w coo n lf o o d p l a et. ww w.efa d.o.eufic.org w ww w ww.h d a.g r rg Θυμάσαι πώς ήταν όταν μάθαινες ποδήλατο; Το πιο σημαντικό ήταν να μάθεις να κρατάς ισορροπία. Όταν κρατούσες ισορροπία,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΗΜΑ, ΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1 ος στόχος: 2 ος στόχος: ξέχασες το πρόγευμα σου! 3 ος στόχος:

ΒΗΜΑ, ΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1 ος στόχος: 2 ος στόχος: ξέχασες το πρόγευμα σου! 3 ος στόχος: ΒΗΜΑ, ΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1 ος στόχος: Προσπάθησε να τρως 5 μερίδες φρούτα και λαχανικά τη μέρα. Αν δεν σου αρέσουν στην αρχή, δοκίμασε να τα καταναλώσεις σαν: Μικρά κομματάκια πιπεριάς, μανιταριών

Διαβάστε περισσότερα

«Διατροφικές οδηγίες για να διώξεις τα ψωμάκια και τη κοιλιά», από την Νικόλ Τσιάνη, Κλινική Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr!

«Διατροφικές οδηγίες για να διώξεις τα ψωμάκια και τη κοιλιά», από την Νικόλ Τσιάνη, Κλινική Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr! «Διατροφικές οδηγίες για να διώξεις τα ψωμάκια και τη κοιλιά», από την Νικόλ Τσιάνη, Κλινική Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr! H ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση, διώχνουν τα περιττά

Διαβάστε περισσότερα

B ΠΡΩΙΝΟ: 1η ΗΜΕΡΑ. ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ: Ένα άπαχο γιαούρτι με γεύση φρούτων. ΓΕΥΜΑ ΚΑΙ ΒΡΑΔΙΝΟ: ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΑΛΑ ΚΡΕΜ SLIMMER

B ΠΡΩΙΝΟ: 1η ΗΜΕΡΑ. ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ: Ένα άπαχο γιαούρτι με γεύση φρούτων. ΓΕΥΜΑ ΚΑΙ ΒΡΑΔΙΝΟ: ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΑΛΑ ΚΡΕΜ SLIMMER SLIMMER ΧΑΣΤΕ ΒΑΡΟΣ ΑΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 1η ΗΜΕΡΑ B ΠΡΩΙΝΟ: Καφές ή πράσινο τσάι ή ρόφημα από βότανα. Ένα πορτοκάλι ή δύο μέτρια ακτινίδια ή τρία ξερά δαμάσκηνα. Ένα φλιτζάνι άπαχο φρέσκο γάλα (1,5% λιπαρά) με

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Διατροφικές συστάσεις για νεαρούς αθλητές. Μέγιστη απόδοση στις διαδοχικές προπονήσεις. Άννα Ευλογημένου Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Πότε και τι να τρώμε πριν την προπόνηση 1. Ένα μεγάλο γεύμα

Διαβάστε περισσότερα

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr!

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! «Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! Γνωρίζεις ποιες είναι οι τροφές που θα σε βοηθήσουν στην απώλεια βάρους; Δεν

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

2. Ποιον θεωρείτε ιδανικότερο αριθμό γευμάτων στη διάρκεια της ημέρας; 3 (2 μεγάλα και 1 μικρό) 4 (2 μεγάλα και 2 μικρά) 5 (3 μεγάλα και 2 μικρά)

2. Ποιον θεωρείτε ιδανικότερο αριθμό γευμάτων στη διάρκεια της ημέρας; 3 (2 μεγάλα και 1 μικρό) 4 (2 μεγάλα και 2 μικρά) 5 (3 μεγάλα και 2 μικρά) 1. Ποιον θεωρείτε καλύτερο τρόπο, ώστε ένας αθλητής μειώσει το βάρος του; Να κάνει πιο έντονη προπόνηση Να κάνει περισσότερα μικρά γεύματα 2. Ποιον θεωρείτε ιδανικότερο αριθμό γευμάτων στη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγευμα: Μια απαραίτητη και υγιεινή συνήθεια

Πρόγευμα: Μια απαραίτητη και υγιεινή συνήθεια Πρόγευμα: Μια απαραίτητη και υγιεινή συνήθεια www.cydadiet.org www.iph.com.cy Προσφορά Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου σε συνεργασία με την εταιρεία Iacovos Photiades Foodstuff Suppliers

Διαβάστε περισσότερα

«Υπάρχουν τρόφιμα που καίνε το λίπος;», από την Τσαμπίκα Κοντόγιαννου, Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr!

«Υπάρχουν τρόφιμα που καίνε το λίπος;», από την Τσαμπίκα Κοντόγιαννου, Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr! «Υπάρχουν τρόφιμα που καίνε το λίπος;», από την Τσαμπίκα Κοντόγιαννου, Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το logodiatrofis.gr! Πολλές φορές κατά τη διάρκεια μίας δίαιτας αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνες έχουν δείξει ότι λήψη ψηλής ποσότητας σύνθετων υδατανθράκων πριν την

Έρευνες έχουν δείξει ότι λήψη ψηλής ποσότητας σύνθετων υδατανθράκων πριν την Ο χρόνος λήψης του γεύματος αποτελεί κεφαλαιώδους σημασίας παράγοντα για την αθλητική απόδοση. Το γεύμα πρέπει να λαμβάνεται 2-3 ώρες πριν την προπόνηση. Το γεμάτο στομάχι θεωρείται αναστολέας της αθλητικής

Διαβάστε περισσότερα

Υποστηρικτικό υλικό για τη διεξαγωγή. της παρουσίασης. «Μαθαίνω για τις ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» σε μαθητές Νηπιαγωγείου, Α και Β τάξεων Δημοτικού

Υποστηρικτικό υλικό για τη διεξαγωγή. της παρουσίασης. «Μαθαίνω για τις ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» σε μαθητές Νηπιαγωγείου, Α και Β τάξεων Δημοτικού Υποστηρικτικό υλικό για τη διεξαγωγή της παρουσίασης «Μαθαίνω για τις ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» σε μαθητές Νηπιαγωγείου, Α και Β τάξεων Δημοτικού Διαφάνεια 1: Η παρουσίαση έχει ως σκοπό να εκπαιδεύσει τα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

Μενού Μεγάλης Εβδομάδας

Μενού Μεγάλης Εβδομάδας Μενού Μεγάλης Εβδομάδας Μ. Δευτέρα Κυρίως πιάτο : κοτόπουλο (φιλέτο μπούτι, χωρίς πέτσα και κόκαλο) με πατάτες στο φούρνο : αγγούρι και ντομάτα Τυρί : φέτα 497 θερμίδες 28,5 γρ. 39 γρ. 3 γρ. 23 γρ. 4,45

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Διατροφικός Τύπος: ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Διατροφικός Τύπος: ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Διατροφικός Τύπος: ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΡΩΙΝΟ - Μπορείτε να πιείτε καφέ ή τσάι ή τσάι από βότανα χωρίς ζάχαρη 11:00 με 12:00 ΣΝΑΚ Μπορείτε να συνδυάζετε τις τροφές που βρίσκονται στην

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας

16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής. 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ : Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας Η διατροφή σημαντικός παράγοντας υγείας!! ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΛΗΡΟΝΟ ΜΙΚΟΤΗΤΑ ΥΓΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΘΥΓΕΙΝΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Ποιά είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 13η Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά Ο οργανισμός ενός καπνιστή δέχεται συνεχώς τη βλαπτική δράση του τσιγάρου, είναι φυσικό, λοιπόν, να έχει και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες από τον οργανισμό ενός μη καπνιστή. Υπάρχουν τροφές που μειώνουν

Διαβάστε περισσότερα

» Γλυκαιμικός δείκτης και τροφές», από το Διαιτολογικό γραφείο Θαλή Παναγιώτου.

» Γλυκαιμικός δείκτης και τροφές», από το Διαιτολογικό γραφείο Θαλή Παναγιώτου. » Γλυκαιμικός δείκτης και τροφές», από το Διαιτολογικό γραφείο Θαλή Παναγιώτου. O γλυκαιμικός δείκτης μας δείχνει τον ρυθμό που το σάκχαρο του αίματος αυξάνεται και μειώνεται μετά από την κατανάλωση μίας

Διαβάστε περισσότερα

Easy Cook Diet (Διαιτολόγιο για 4 εβδομάδες), από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Μαργαρίτα Μπουλούμπαση και το logodiatrofis.gr!

Easy Cook Diet (Διαιτολόγιο για 4 εβδομάδες), από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Μαργαρίτα Μπουλούμπαση και το logodiatrofis.gr! Easy Cook Diet (Διαιτολόγιο για 4 εβδομάδες), από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Μαργαρίτα Μπουλούμπαση και το logodiatrofis.gr! Για εσένα που δεν έχεις χρόνο να μαγειρέψεις αλλά θες να τρως σωστά και να

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ. Τι είναι οι υδατάνθρακες;

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ. Τι είναι οι υδατάνθρακες; ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Τι είναι οι υδατάνθρακες; Οι υδατάνθρακες είναι τα νομίσματα ενέργειας του σώματός μας. Τα περισσότερα τρόφιμα που τρώμε καθημερινά αποτελούνται από υδατάνθρακες. Ο οργανισμός μας, σπα τους

Διαβάστε περισσότερα

για καλή υγεία χωρίς παχυσαρκία

για καλή υγεία χωρίς παχυσαρκία 5 4 3 2 1 πάμε για καλή υγεία χωρίς παχυσαρκία ΕΥ ΖΗΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ 2009 Ελένη Τσιακλή 5 φρούτα και λαχανικά την ημέρα Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και ανόργανα άλατα. εν έχουν πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Η υπέρταση είναι μια «ύπουλη» νόσος η οποία συχνά δεν εμφανίζει συμπτώματα, ωστόσο αποτελεί τον τρίτο κατά σειρά παράγοντα κινδύνου στην

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή & Εξετάσεις. Γιατί είναι μια ιδιαίτερη περίοδος οι εξετάσεις Αυξημένο stress Ανάγκη για υψηλές αποδόσεις Ενίσχυση της μνήμης Μεγάλες αντοχές

Διατροφή & Εξετάσεις. Γιατί είναι μια ιδιαίτερη περίοδος οι εξετάσεις Αυξημένο stress Ανάγκη για υψηλές αποδόσεις Ενίσχυση της μνήμης Μεγάλες αντοχές Διατροφή & Εξετάσεις Γιατί είναι μια ιδιαίτερη περίοδος οι εξετάσεις Αυξημένο stress Ανάγκη για υψηλές αποδόσεις Ενίσχυση της μνήμης Μεγάλες αντοχές Αυξημένο stress οδηγεί σε Διατροφικές επιθέσεις H ορμόνη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ _ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ _ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ _ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ 6 Ο Γ Ε. Λ. Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο Υ Τ Μ Η Μ Α : Β 1 Κ Α Θ Η Γ Η Τ Η Σ : Γ. Α Σ Η Μ Α Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ Σ Χ. Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 6 2 0 1 7 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Η ιδιαίτερη σημασία

Διαβάστε περισσότερα

Ασβέστιο Πηγές ασβεστίου:

Ασβέστιο Πηγές ασβεστίου: Ασβέστιο Αποτελεί βασικό δομικό συστατικό των οστών. Είναι απαραίτητο για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, την πήξη του αίματος και την ορμονική λειτουργία, την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης,

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή & εγκυμοσύνη. Νικ. Α. Βιτωράτος, MD Β Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Δ/ντής: Καθηγητής Γ.Κ.

Διατροφή & εγκυμοσύνη. Νικ. Α. Βιτωράτος, MD Β Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Δ/ντής: Καθηγητής Γ.Κ. Διατροφή & εγκυμοσύνη Νικ. Α. Βιτωράτος, MD Β Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Δ/ντής: Καθηγητής Γ.Κ. Κρεατσάς Κύρια χαρακτηριστικά της διατροφής Η διατροφή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή στην καλαθοσφαίριση

Διατροφή στην καλαθοσφαίριση Διατροφή στην καλαθοσφαίριση Υγεία & βελτίωση της αθλητικής απόδοσης Α.Ο. ΠΡΩΤΕΑΣ Αγγελοπούλου Μαντώ Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής Διατροφή η σημαντικότερη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Ποια οφέλη αποκομίζουν όσοι περιορίζουν το κόκκινο κρέας;

Ποια οφέλη αποκομίζουν όσοι περιορίζουν το κόκκινο κρέας; Η οικονομική κρίση αλλάζει τις διατροφικές μας συνήθειες. Η μία έρευνα μετά την άλλη αποκαλύπτουν ότι όλο και περισσότεροι Ελληνες απομακρύνονται από το κρέας και τα ψάρια, καταναλώνοντας κυρίως όσπρια

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Ο σύγχρονος ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: Ψωμιά, Δημητριακά, Ρύζι και Μακαρόνια (6 με 11 μερίδες): Οι υδατάνθρακες παίζουν βασικό ρόλο σε όλα τα διαιτολόγια.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (10/5/2016) Φετινό Θέμα: «ΑΠΟΛΑΥΣΤΕ ΤΗΝ ΓΕΥΣΗ ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ ΥΓΙΕΙΝΑ» Το Υπουργείο Υγείας και ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων

Διαβάστε περισσότερα

Όπως δημοσιεύθηκε αρχικά στο MedicalLand.gr και αναδημοσιεύθηκε από το ArxizoDiaita.gr.

Όπως δημοσιεύθηκε αρχικά στο MedicalLand.gr και αναδημοσιεύθηκε από το ArxizoDiaita.gr. Η Στρατιωτική Δίαιτα Όπως δημοσιεύθηκε αρχικά στο MedicalLand.gr και αναδημοσιεύθηκε από το ArxizoDiaita.gr. Έχει χαρακτηριστεί ως «στρατιωτική δίαιτα» ή «δίαιτα των 3 ημερών» και είναι ένα καθημερινό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Η σημασία των φρούτων και των λαχανικών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Η σημασία των φρούτων και των λαχανικών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΜΑΘΗΜΑ 4 ο Η σημασία των φρούτων

Διαβάστε περισσότερα

«Τι να κάνουμε για να χάσουμε τα κιλά των εορτών;», από τον Κλινικό Διαιτολόγο-Βιολόγο Χάρη Δημοσθενόπουλο και το dimosthenopoulos.gr!

«Τι να κάνουμε για να χάσουμε τα κιλά των εορτών;», από τον Κλινικό Διαιτολόγο-Βιολόγο Χάρη Δημοσθενόπουλο και το dimosthenopoulos.gr! «Τι να κάνουμε για να χάσουμε τα κιλά των εορτών;», από τον Κλινικό Διαιτολόγο-Βιολόγο Χάρη Δημοσθενόπουλο και το dimosthenopoulos.gr! Οι γιορτές είθισται να συνδυάζονται με υπερκατανάλωση φαγητού η οποία,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Τι είναι ο καρκίνος; Ο καρκίνος περιλαμβάνει μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό μη υγιών κυττάρων σε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Χρυσάνθη Βλαχάκη, MSc Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Τηλ.: 210 63 98 905 Κιν: 693 80 95 550

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Διατροφή στην εφηβεία και στις εξετάσεις: ποια τρόφιµα βελτιώνουν τη µνήµη, τη συγκέντρωση και την πνευµατική απόδοση Δρ. Αρετή Τσόγκα Επιστηµονική Συνεργάτιδα Τοµέα Διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Οι τροφές αυτές βρίσκονται στη βάση της διατροφικής πυραμίδας, είναι πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες της ομάδας Β, πρωτεΐνες,

ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Οι τροφές αυτές βρίσκονται στη βάση της διατροφικής πυραμίδας, είναι πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες της ομάδας Β, πρωτεΐνες, ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Οι τροφές αυτές βρίσκονται στη βάση της διατροφικής πυραμίδας, είναι πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες της ομάδας Β, πρωτεΐνες, άπεπτες φυτικές ίνες, σίδηρο και άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Εύα Ζιώζιου, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος - Επιστήμων Τροφίμων

Γράφει: Εύα Ζιώζιου, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος - Επιστήμων Τροφίμων Γράφει: Εύα Ζιώζιου, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος - Επιστήμων Τροφίμων Η δυσκοιλιότητα είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα γαστρεντερικά συμπτώματα που εμφανίζεται στο σύγχρονο άνθρωπο ανεξαρτήτως φύλου, κοινωνικοοικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής. Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής

Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής. Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής Εισαγωγή στερεών τροφών- θηλασμός μετά τους 6 μήνες ζωής Ι.Σωματική ανάπτυξη του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής Το μοτίβο σωματικής ανάπτυξης στα βρέφη που θηλάζουν είναι αρκετά διαφορετικό από τα βρέφη

Διαβάστε περισσότερα

Πιο συγκεκριμένα, επιτρεπόμενα προς πώληση είδη στα σχολικά κυλικεία είναι: - Φρέσκα φρούτα-λαχανικά ανάλογα µε την εποχή (π.χ.

Πιο συγκεκριμένα, επιτρεπόμενα προς πώληση είδη στα σχολικά κυλικεία είναι: - Φρέσκα φρούτα-λαχανικά ανάλογα µε την εποχή (π.χ. Σε ισχύ τίθεται η νέα υπουργική απόφαση, η οποία αφορά, μεταξύ άλλων, τον καθορισμό των ειδών που διατίθενται στα κυλικεία των δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή διατροφή ονομάζουμε τον τρόπο διατροφής ο οποίος αποτελείται από τροφές με ακόρεστα ή χαμηλά λιπαρά.αυτός ο τρόπος διατροφής είναι

Μεσογειακή διατροφή ονομάζουμε τον τρόπο διατροφής ο οποίος αποτελείται από τροφές με ακόρεστα ή χαμηλά λιπαρά.αυτός ο τρόπος διατροφής είναι ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Μεσογειακή διατροφή ονομάζουμε τον τρόπο διατροφής ο οποίος αποτελείται από τροφές με ακόρεστα ή χαμηλά λιπαρά.αυτός ο τρόπος διατροφής είναι εμπλουτισμένος με βιταμίνες τις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Η Ιστορία της μεσογειακής διατροφής

Η Ιστορία της μεσογειακής διατροφής Η Ιστορία της μεσογειακής διατροφής Η μεσογειακή διατροφή όπως έχει γίνει σήμερα γνωστό από πολλά άρθρα και δημοσιεύματα αποτελεί την βάση μιας υγιεινής διατροφής. Το πρότυπο αυτό διατροφής συναντάται

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και ηλικιωμένοι

Διατροφή και ηλικιωμένοι Διατροφή και ηλικιωμένοι Η διατροφή αποτελεί τη σημαντικότερη ανάγκη για τη διατήρηση της ανθρώπινη ζωής σε όλα τα στάδιά της. Το είδος και η ποσότητα της τροφής που χρειάζεται ο άνθρωπος εξαρτάται από

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΦΗΒΕΙΑ- ΑΝΑΓΚΕΣ v Επιτάχυνση ρυθμού ανάπτυξης v Ωρίμανση και αύξηση ιστών v Αποκτά το 20% του ύψους και το 50% του βάρους του ενήλικα, ενώ οι μύες, ο όγκος του αίματος και γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Μενού 2 ης εβδομάδας. Δευτέρα. Διατροφική ανάλυση. Κυρίως γεύμα : φιλέτο ψαριού (γλώσσα) στον φούρνο* Σαλάτα : πατατοσαλάτα με μαυρομάτικα

Μενού 2 ης εβδομάδας. Δευτέρα. Διατροφική ανάλυση. Κυρίως γεύμα : φιλέτο ψαριού (γλώσσα) στον φούρνο* Σαλάτα : πατατοσαλάτα με μαυρομάτικα Μενού 2 ης εβδομάδας Δευτέρα : φιλέτο ψαριού (γλώσσα) στον φούρνο* : πατατοσαλάτα με μαυρομάτικα 194 20 γρ. - 12 γρ. 1,9 γρ. 7,5 γρ. 1,6 γρ. - 1,2 γρ. 323 9,8 γρ. 48,4 γρ. 2,77 γρ. 9,4 γρ. 6,6 γρ. 0,95

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 a. Υδατάνθρακες : i. μονοσακχαρίτες (π.χ. γλυκόζη, φρουκτόζη κ.α.) ii. iii. δισακχαρίτες ( π.χ. λακτόζη (γάλα),

Διαβάστε περισσότερα

Εσείς πώς θα ελέγξετε το βάρος σας;

Εσείς πώς θα ελέγξετε το βάρος σας; Εσείς πώς θα ελέγξετε το βάρος σας; Ο έλεγχος του βάρους δεν είναι συνώνυμος με τη «στέρηση». Η επίτευξη και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους είναι μία διαδικασία ριζικής αλλαγής των διατροφικών επιλογών

Διαβάστε περισσότερα

Μενού Εβδομάδας του Πάσχα

Μενού Εβδομάδας του Πάσχα Μενού Εβδομάδας του Πάσχα Τρίτη του Πάσχα Κυρίως πιάτο : ψαροκροκέτες ψητές* με ρύζι : βραστά λαχανικά (πατάτα, καρότο, κολοκύθι) 447 θερμίδες 14 γρ. 75 γρ 9 γρ. 2,5 γρ. 4,5 γρ. 1 γρ. 0,7 γρ. 155 θερμίδες

Διαβάστε περισσότερα

16 Τροφές που δεν χρειάζεται να είναι βιολογικές

16 Τροφές που δεν χρειάζεται να είναι βιολογικές 16 Τροφές που δεν χρειάζεται να είναι βιολογικές 16 Τροφές που δεν χρειάζεται πάντα να είναι βιολογικές Τα βιολογικά τρόφιμα είναι καλύτερα για την υγεία σας και το περιβάλλον αλλά είναι ακριβά. Τα παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9 - Σύνταξη διαιτολογίου

Κεφάλαιο 9 - Σύνταξη διαιτολογίου Κεφάλαιο 9 - Σύνταξη διαιτολογίου Σύνοψη Στο παρόν κεφάλαιο θα γίνει μια αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας σύνταξης ενός διαιτολογίου. Θα περιγραφεί βήμα-βήμα ο τρόπος με τον οποίο ο διαιτολόγος σχεδιάζει

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Γράφει η Ράνια Σαμαρά, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Σε προηγούμενα άρθρα μιλήσαμε για τη σχέση σωστής διατροφής και αθλητισμού, διακρίναμε τη σημαντικότητα του ρόλου που διαδραματίζει και επικεντρωθήκαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ. Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις.

ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ. Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις. ΠΑ TON ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΣΟΥ m Ζήτησε από τους γονείς σου να απαντήσουν σης παρακάτω ερωτήσεις ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΗΤΕΡΑ Καπνίζεις; Αν καπνίζεις, πόσα τσιγάρα την ημέρα καπνίζεις; Πόσες φορές

Διαβάστε περισσότερα

Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο για τη διασφάλιση της καλής υγείας.

Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο για τη διασφάλιση της καλής υγείας. Πρωινό Γεύμα: είναι απαραίτητο; Διαιτολόγοι Ηράκλειο - Eat for Life - Συμβουλευτικό Κέντρο Κλινι Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΜΕΡΙΔΩΝ ΜΕΡΙΔΟΛΟΓΙΟ. 1.1 Γιαούρτι αγελάδας Τεμάχιο 200γρ 150γρ. 1.2 Τυρί φέτα Τεμάχιο 50γρ 40γρ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΜΕΡΙΔΩΝ ΜΕΡΙΔΟΛΟΓΙΟ. 1.1 Γιαούρτι αγελάδας Τεμάχιο 200γρ 150γρ. 1.2 Τυρί φέτα Τεμάχιο 50γρ 40γρ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΜΕΡΙΔΩΝ ΜΕΡΙΔΟΛΟΓΙΟ ΕΙΔΟΣ ΤΡΟΦΙΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΗΛΙΚΕΣ& ΕΦΗΒΟΙ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ & ΝΗΠΙΑ Θ.1 ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ 1.1 Γιαούρτι αγελάδας Τεμάχιο 200γρ 150γρ 1.2 Τυρί φέτα Τεμάχιο 50γρ 40γρ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΒΟΣ. Ψυχολογία: Αύξηση σωματικών αλλαγών. Επιθυμία έκφρασης. Διάθεση ανεξαρτητοποίησης. Επιθυμία συμμετοχής σε ένα σύνολο

ΕΦΗΒΟΣ. Ψυχολογία: Αύξηση σωματικών αλλαγών. Επιθυμία έκφρασης. Διάθεση ανεξαρτητοποίησης. Επιθυμία συμμετοχής σε ένα σύνολο ΕΦΗΒΟΣ Ψυχολογία: Αύξηση σωματικών αλλαγών Επιθυμία έκφρασης Διάθεση ανεξαρτητοποίησης Επιθυμία συμμετοχής σε ένα σύνολο Ενδιαφέρον για εξωτερική εμφάνιση Διατροφή+ Έφηβος: Ανθυγιεινά Πάθη Λανθασμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Η σημασία των φρούτων και των λαχανικών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 4 ο. Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ. Η σημασία των φρούτων και των λαχανικών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΕ 4 ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοί οι μύθοι στον τομέα της διατροφής προκαλούν όντως μείωση βάρους?

Αυτοί οι μύθοι στον τομέα της διατροφής προκαλούν όντως μείωση βάρους? «10 μύθοι για τη δίαιτα, που υποστηρίζουν πως δεν μπορείς να αδυνατίσεις» από την Τσαμπίκα Κοντόγιαννου Διαιτολόγο Διατροφολόγο, BSc και το «Λόγω Διατροφής»! Υπάρχουν πολλές συμβουλές που προβάλουν τον

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΚΑΡΚΙΝΟΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΚΑΡΚΙΝΟΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S USA National Cancer Institute-Πρόληψη Η Αμερικανική Αντικαρκινική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΜΕΡΙΔΑ ΒΡΩΜΗ ΜΕ ΚΕΦΙΡ ,ΛΙΝΑΡΟΣΠΟΡΟ,ΦΟΥΝΤΟΥΚΙΑ,ΣΤΡΑΓΑΛΙΑ,ΣΠ ΟΡΟΥΣ CHIA,ΑΡΑΠΙΚΑ ΦΙΣΤΙΚΙΑ,ΑΜΥΓΔΑΛΑ.

ΜΙΑ ΜΕΡΙΔΑ ΒΡΩΜΗ ΜΕ ΚΕΦΙΡ ,ΛΙΝΑΡΟΣΠΟΡΟ,ΦΟΥΝΤΟΥΚΙΑ,ΣΤΡΑΓΑΛΙΑ,ΣΠ ΟΡΟΥΣ CHIA,ΑΡΑΠΙΚΑ ΦΙΣΤΙΚΙΑ,ΑΜΥΓΔΑΛΑ. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ - ΑΘΛΗΣΗ CHEAT MEALS ΛΙΠΑΡΑ ΜΗΝΑΣ Α/Α ΠΡΩΙΝΟ ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ ΒΡΑΔΙΝΟ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ΠΟΔΙΑ 14 15 ΔΙΚΕΦΑΛΑ & ΣΤΗΘΟΣ 16 ΠΛΑΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή κατά της πνευματικής κόπωσης και του άγχους

Διατροφή κατά της πνευματικής κόπωσης και του άγχους Διατροφή κατά της πνευματικής κόπωσης και του άγχους Όταν βρισκόμαστε κάτω από πίεση και άγχος, η σωστή διατροφή μπορεί να παίξει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση και ενδυνάμωση του οργανισμού. Μια

Διαβάστε περισσότερα

Υπολιπιδαιμική Δίαιτα

Υπολιπιδαιμική Δίαιτα Υπολιπιδαιμική Δίαιτα ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Ψωμί ολικής αλέσεως, ζυμαρικά, φρυγανιές, ρύζι Κρουασάν, τσουρέκι, ζαχαρωμένα δημητριακά ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ Αποβουτυρωμένο γάλα, άπαχα τυριά, άπαχο γιαούρτι, ασπράδια αυγού,

Διαβάστε περισσότερα

Kid Food Diary ΜΗΝΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟΥ ΓΕΥΜΑΤΟΣ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΑ

Kid Food Diary ΜΗΝΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018 ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟΥ ΓΕΥΜΑΤΟΣ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΑ Kid Food Diary ΜΗΝΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018 Υ ΤΟΣ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΑ J 1 η Eβδομάδα 01/10 05/10 Ψαροκροκέτες με καρότο βρασμένο Είναι απαραίτητο το ψάρι να υπάρχει στο διαιτολόγιο των παιδιών! Προσφέρει τα απαραίτητα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΙΤΑ Φυσικά, πείνοντας νερό από μόνο του δεν πρόκειται να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος. Αν επιθυμείτε να χάσετε βάρος σταδιακά και σίγουρα, το να τρώτε και να πίνετε νερό με το σωστό τρόπο είναι τα δύο

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Γαλανάκου Ευτυχία, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος, Χημικός Α.Π.Θ.

Γράφει: Γαλανάκου Ευτυχία, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος, Χημικός Α.Π.Θ. Γράφει: Γαλανάκου Ευτυχία, Διατροφολόγος - Διαιτολόγος, Χημικός Α.Π.Θ. Πολλές φορές υπάρχει σύγχυση όταν ένα τρόφιμο μας δημιουργεί προβλήματα κατά την κατανάλωση του και ανάλογα με τα συμπτώματα που παρατηρούμε

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σημαντικό να προσπαθείτε τρώτε ποικιλία τροφών που να περιλαμβάνουν:

Είναι σημαντικό να προσπαθείτε τρώτε ποικιλία τροφών που να περιλαμβάνουν: ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ Στην διάρκεια της εγκυμοσύνης χρειάζεται να διασφαλίσετε ότι η διατροφή σας παρέχει αρκετή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά για να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί το μωρό,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΡΑ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Εργασία από τους μαθητές της Α1 στα πλαίσια του μαθήματος Αγωγή Ζωής. Δασκάλα: Χρυσοβαλάντω Θουκυδίδου Σχολική Χρονιά: 2015-2016 Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Τα παιδιά ρυθμίζουν τη λήψη τροφής έτσι ώστε να ταιριάζει με τις σωματικές ανάγκες σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες (γάλα, φρούτα, δημητριακά, όσπρια κλπ) αυξάνουν την

Τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες (γάλα, φρούτα, δημητριακά, όσπρια κλπ) αυξάνουν την Τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες (γάλα, φρούτα, δημητριακά, όσπρια κλπ) αυξάνουν την γλυκόζη στο αίμα. Ανάλογα με το αν είναι απλοί υδατάνθρακες (ζάχαρη, χυμοί φρούτων, μέλι κλπ) ή σύνθετοι υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

2. Όταν πίνουμε όλοι μαζί λέμε... Καλή όρεξη! τον λογαριασμό, παρακαλώ! στην υγεία μας!

2. Όταν πίνουμε όλοι μαζί λέμε... Καλή όρεξη! τον λογαριασμό, παρακαλώ! στην υγεία μας! 1. Βρέστε την άσχετη λέξη 2. Μήλο/ κιμά/ αχλάδι/ σταφύλι/ καρπούζι 3. Μουσακάς/ γεμιστά/ τζατζίκι/ γάλα/ φασολάδα 4. Μοσχάρι/ χοιρινό/ ψάρι/ κοτόπουλο/ μπριζόλα 5. Αλάτι/ λάχανο/ μαρούλι/ κρεμμύδι/ σκόρδο

Διαβάστε περισσότερα

EUFICGUI.qxd :52 Page 1. Παίξε. Υγιεινής. Παιδιά. για. ιατροφής

EUFICGUI.qxd :52 Page 1. Παίξε. Υγιεινής. Παιδιά. για. ιατροφής EUFICGUI.qxd 04-03-08 16:52 Page 1 10 Συµβουλές Υγιεινής Παίξε µαζί µας! ιατροφής για Παιδιά EUFICGUI.qxd 04-03-08 16:52 Page 2 Θυµάσαι την εποχή που µάθαινες να κάνεις ποδήλατο; Το βασικό ήταν να βρεις

Διαβάστε περισσότερα

«Φυσικές» συμβουλές για εύκολο & υγιεινό αδυνάτισμα

«Φυσικές» συμβουλές για εύκολο & υγιεινό αδυνάτισμα Νερό Είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια μιας προσπάθειας που κάνουμε για απώλεια βάρους, να πίνουμε πολύ νερό, τουλάχιστον 1,5 λίτρο την ημέρα. Το νερό είναι απαραίτητο για τον οργανισμό γιατί συμμετέχει

Διαβάστε περισσότερα

Οικιακή Οικονομία Τάξη: Γ Γυμνασίου ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Θέμα: Ισοδύναμα Τροφών Τάξη: Γ Γυμνασίου Ημερομηνία: 04/03/08 Χρόνος: 40

Οικιακή Οικονομία Τάξη: Γ Γυμνασίου ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Θέμα: Ισοδύναμα Τροφών Τάξη: Γ Γυμνασίου Ημερομηνία: 04/03/08 Χρόνος: 40 ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Ισοδύναμα Τροφών Ημερομηνία: 04/03/08 Χρόνος: 40 Στόχοι: Οι μαθητές να: Να επεξηγούν τι είναι τα ισοδύναμα τροφών και να αποδέχονται οπτικά το μέγεθος της 1 μερίδας Είναι σε θέση

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, οι ελιές, τα φρούτα, τα θαλασσινά, ο ταραμάς, τα τουρσί ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ Πρόκειται για μία χειρουργική επέμβαση μικρής βαρύτητας, όταν είναι απλά διαγνωστική, η οποία επιτρέπει την άμεση εξέταση και τον πλήρη έλεγχο των εσωτερικών γεννητικών οργάνων της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Το πεπτικό σύστημα στον άνθρωπο αποτελείται από: Τον Πεπτικό ή γαστρεντερικό σωλήνα στον οποίο υπάρχουν : Η στοματική κοιλότητα Ο φάρυγγας Ο οισοφάγος Το στομάχι Το λεπτό έντερο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 1 2 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΥ Νηπιακή ονομάζεται η πρώτη από τις τρεις περιόδους της παιδικής ηλικίας, από το 1ο έως και

Διαβάστε περισσότερα