Abbé Pierre Κάποιος που «εποίησε και εδίδαξε» και βρήκε πολλούς μιμητές

Transcript

1 Αρ. Μητρ To Γράμμα - Έτος ΙΓ, αριθ. 78 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΕΚΔΟΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Μάνος Τσελίκας ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : ΟΔΟΣ ΤΕΩ 1, ΠΑΤΗΣΙΑ, Τ.Κ , ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛΕΦ ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑ Ϊ ΟΣ 2007 Αφιέρωμα Έ Abbé Pierre Κάποιος που «εποίησε και εδίδαξε» και βρήκε πολλούς μιμητές να συμπαθητικό γεροντάκι, Γάλλοs μοναχόs, πέθανε προχθέs στα 94 χρόνια του, βυθίζονταs στο πένθοs όχι μόνο τηv πατρίδα του, αλλά και όλουs τους ευαισθητοποιnμένουs ανθρώπουs του πλανήτη μας. Ο Aββάs Πιερ έγινε γνωστόs όταν το 1949, ύστερα από μια ταραχώδn συμμετοχή στον πόλεμο και την γαλλική Aντίστασn, ίδρυσε στη Γαλλία τη φιλανθρωπική οργάνωσn «Εμμαούς» και συνέδεσε το όνομά του με μια παγκόσμια εκστρατεία υπέρ των φτωχών όλου του κόσμου, των αστέγων, των πεινασμένων και των κατατρεγμένων. Στη χριστιανική του έμπνευση οφείλεται η αφύπνιση πολλών Γάλλων αλλά και ανθρώπων από όλο τον κόσμο που στάθηκαν στο πλευρό του, όταν ίδρυσε τα «εστιατόρια της καρδιάς», όπου φτωχοί άνθρωποι βρίσκουν καθnμερινά ένα ζεστό πιάτο φαί. Η θεωρητική αρχή για τον αγώνα του υπέρ των φτωχών και καταφρονεμένων ήταν: «Ο αγώνας για το δικό μου το ψωμί είναι υλισμός. Ο αγώνας για το ψωμί του άλλου είναι ιεραποστολή». Οι ιδέες του ήταν πάντοτε πρωτοποριακές και ριζοσπαστικές. Το τελευταίο βιβλίο του είναι μια συλλογή από ερωτήσεις και απαντήσεις σε καίρια προβλήματα του καιρού μας. Σε αυτό διακρίνει κανείς την πάντα ανανεωμένη σκέψη ενός γηραιού μοναχού των 94 ετών, που ξέρει καλά τον κόσμο και που η αγάπη του αντιμετωπίζει τα προβλήματα με κατανόηση, πίστη και πρωτοτυπία. Ο ταπεινός άνθρωποs του Θεού έγινε το λάβαρο της αγάπης για τους πάσχοντες και κατάφερε να μεταδώσει το μήνυμα της φροντίδας για τους ανήμπορους σε 39 χώρες, όπου μιμήθηκαν το παράδειγμά του. Ο Γάλλοs Πρόεδρος, μετά την αναγγελία του θανάτου του μεγάλου ανθρωπιστή, δήλωσε ότι ο Αββάς Πιερ ήταν η συνείδηση τnς γαλλικής κοινωνίας, τηv οποία αφύπνισαν οι δραστηριότητές του, που πάντα είχαν ως αποδέκτη τον άνθρωπο της στέρησης και της ανέχειας. Τώρα οι αγαπημένοι του φτωχοί θρηνούν για την αναχώρησή του από τον κόσμο αυτό. Οι βάσεις που στηριζαν το έργο του ταπεινού αυτού μοναχού είναι διαχρονικές. Είναι οι χριστιανικές αρχές της α- γάπης και της συμπόνιας. Οι ίδιες αυτές αρχές, που εμπνέουν κάθε άνθρωπο που θέλει να ζει όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τoυς άλλους. ΠΗΓΗ: Εφημερίδα «Αλληλέγγυος Πολίτης» αριθ. 85,

2 2 Αββάς Πιερ Βιογραφικά στοιχεία Ο Ιωσήφ Μαρία Ερρίκος Γκρουές (Grouès) γεννήθηκε στις 5 Αυγούστου του 1912 στη Λυών σε οικογένεια ευκατάστατη και ευσεβή. Ήταν το πέμπτο από οχτώ παιδιά. Σε ηλικία 12 συνοδεύει τον πατέρα του σε μια αδελφότητα, όπου κάποιοι πολίτες κάνουν τον κουρέα για τους φτωχούς. Μετά από αυτό ήταν στέλεχος των Προσκόπων. Το 1928, σε ηλικία 16 ετών, μετά από ένα «κεραυνό με το Θεό» κατά τα λόγια του, αποφάσισε να μπει στο Τάγμα των Φραγκισκανών, αλλά έπρεπε να περιμένει να γίνει 17,5 ετών. Επ αυτού έχει δηλώσει: «με έλεγαν ωραίο παληκάρι, ίσως και λίγο κοσμικό, όμως γρήγορα θα γινόμουν μοναχός». Καπουτσίνος Το 1931 έδωσε τον όρκο και έγινε καπουτσίνος. Τον ίδιο χρόνο παραιτήθηκε από την οικογενειακή περιουσία και έδωσε ό,τι είχε σε φιλανθρωπικά έργα. Στο τάγμα ο Henri Grouès έγινε φρερ Φιλίπ. Το 1932 πήγε σε αυστηρό μοναστήρι, όπου έμεινε εφτά χρόνια. Το 1938 έγινε ιερέας και τον επόμενο χρόνο διορίστηκε σε ενορία της Γκρενόμπλ. Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Απ την αρχή του Β Πολέμου επιστρατεύτηκε και τοποθετήθηκε στο Σύνταγμα Προμηθειών. Όταν άρχισαν οι ομαδικές συλλήψεις Εβραίων από τους Ναζί, βοήθησε πολλούς Εβραίους να φύγουν στην Ελβετία. Έμαθε να φτιάχνει και πλαστά έγγραφα για το σκοπό αυτό. Το 1942 βοήθησε τον μικρό αδελφό του Στρατηγού ντε Γκώλ, τον Ζακ, να φύγει στην Ελβετία μαζί με τη γυναίκα του. Συνέπραξε στην ίδρυση των Γάλλων ανταρτών Μακί και έγινε ένας από τους αρχηγούς. Βοήθησε την αντίσταση εναντίον της «Υπηρεσίας Υποχρεωτικής Εργασίας». Το όνομα Abbé Pierre το πήρε στην παρανομία. Το 1944 τον συνέλαβε ο γερμανικός στρατός στα Πυρηναία, αλλά τους ξέφυγε και πέρασε στην Ισπανία. Εκεί μέσω του Γιβραλτάρ πήγε και κατατάχθηκε στις δυνάμεις των Ελεύθερων Γάλλων του στρατηγού Ντε Γκώλ στην Αλγερία. Στην Καζαμπλάνκα έγινε στρατιωτικός ιερέας σε γαλλικό πολεμικό πλοίο. Μετά την απελευθέρωση τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό μετά φοίνικος για τη δράση του στην Αντίσταση. Πολιτική καριέρα Στην πολιτική ανακατεύτηκε, γιατί ήθελε να αποκατασταθεί μια δίκαιη κοινωνία βασισμένη στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και λόγω της βαθιάς του επιθυμίας να αγωνισθεί για δίκαιους σκοπούς και να κινητοποιήσει τους γύρω του και ν αλλάξουν μερικοί νόμοι και η γενική αδιαφορία. Μετά τον Πόλεμο με την άδεια του Αρχιεπισκόπου του Παρισιού εξελέγη βουλευτής τρεις φορές ως ανεξάρτητος συνεργαζόμενος με το Χριστιανικό Δημοκρατικό Κίνημα MRP. Το 1947 γίνεται αντιπρόεδρος ενός παγκόσμιου δημοκρατικού κινήματος, της Confédération mondiale. Μαζί με τον Αλμπέρ Καμύ και τον Αντρέ Ζίντ κάνουν επιτροπή συμπαράστασης στον Garry Davis, πολίτη του κόσμου, που αντιστάθηκε στην γρήγορη αναβίωση των εθνικών εγωισμών και έσκισε το διαβατήριό του μπροστά στην Αμερικανική Πρεσβεία. Μετά από ένα αιματηρό επεισόδιο στη Βρέστη αποχωρίζεται από το κόμμα MRP και εντάσσεται σε ένα χριστιανοσοσιαλιστικό κίνημα, την Ligue de la jeune République. Το 1951 παραιτείται από τη πολιτική και αφιερώνεται σε έργα ευποιΐας, ως ιερέας Πιερ και πρώην βουλευτής. Ίδρυση της Εμμαούς Ιδρύει το 1949 την ένωση «Σύντροφοι της Εμμαούς» για να βοηθήσει τους απόκληρους και ειδικά τους άστεγους. Τον επόμενο χρόνο αρχίζει να ιδρύει Κοινότητες Εμμαούς, μη εκκλησιαστική οργάνωση, όπου οι βοηθούμενοι καλούνται να γίνουν και συνεργάτες. Το 1952 μετέχει στο ραδιοφωνικό παιχνίδι «Σταματώ ή διπλασιάζω» για να ενισχύσει οικονομικά τον αγώνα του. Κερδίζει φράγκα εκείνης της εποχής. Ο χειμώνας του 1954 Ο χειμώνας του 1954 ήταν εξαιρετικά ψυχρός και δολοφονικός για τους άστεγους. Ο Αββάς Πιερ έκανε μια αξέχαστη έκκληση από το ραδιόφωνο για να συγκεντρώσει χρήματα και να στεγάσει όσους μπορούσε. Ο κόσμος στη Γαλλία, λίγα χρόνια μετά από τον πόλεμο, θυμόταν την αγριότητα του πολέμου και τις προσφυγιές, τα βάσανα και το φόβο, που είχε υποστεί και είχε ευαισθησία. Την επομένη της έκκλησης ο τύπος έγραφε για «την επανάσταση της καλοσύνης». Με τις συνεισφορές και τις δωρεές (από τις οποίες μία του Τσάρλυ Τσάπλιν ήταν 2 εκατομμύρια φράγκα) μαζεύτηκαν 500 εκατομμύρια φράγκα, τεράστιο ποσό για την εποχή, που κανείς δεν το περίμενε. Μετά την ταξινόμηση και την φύλαξη των χρημάτων, που κράτησε εβδομάδες, οι «ρακοσυλλέκτες της Εμμαούς» και οι εθελοντές που προσέτρεξαν έχτισαν σπίτια, όχι απλώς πρόχειρα στέγαστρα. Άνθρωποι από όλες τις ηλικίες και όλες τις κοινωνικές τάξεις, που είχαν σωθεί από τον κοινωνικό αποκλεισμό ή και το θάνατο από τις Κοινότητες Εμμαούς έμειναν από ευγνωμοσύμνη να βοηθήσουν τους άλλους που δυστυχούσαν.

3 Συγχρόνως ψηφίστηκε νόμος να μην επιτρέπεται η έξωση από νοικιασμένα σπίτια κάτω από τις συνθήκες του χειμώνα εκείνου. Η δημόσια εικόνα του Με το ράσο του, τα γένεια του, την πελερίνα του και τις αρβύλες, που του χάρισε ένας πυροσβέστης, έμοιαζε και ήρωας και ιεραπόστολος, μια εικόνα δίκαιου, που ο κόσμος τον ταύτιζε με τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης. Το 1954 παίχτηκε η ταινία Οι ρακοσυλλέκτες της Εμμαούς. Επί δέκα χρόνια ψηφιζόταν από τους Γάλλους ως ο πλέον δημοφιλής (ένα ρεκόρ που το είχε φθάσει μόνο ο Κουστώ), ωσότου το 2004 παρακάλεσε να τον βγάλουν από τον κατάλογο, γιατί αυτό είναι «και όπλο και σταυρός». Διεθνής δράση Δεν θέλησε να ανέλθει στην ιεραρχία της Εκκλησίας, για να μπορεί να αφοσιωθεί στο έργο του κοντά στους «ελαχίστους» αλλά συναντήθηκε εκτός από τέσσερεις Πάπες με επιστήμονες και πολιτικούς για θέματα ειρήνης και προστασίας των φτωχών, όπως: Με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν το 1948, με θέμα την ίδρυση μιας διεθνούς κινήσεως για τον αφοπλισμό και την ειρήνη στον κόσμο. Κατόπιν αιτήματος του Βασιλέα του Μαρόκου Μωάμεθ του Ε, το 1955 στέλνει εκεί δύο ιεραποστόλους, για να βρούν λύση στο πρόβλημα των τρωγλοδυτών των πόλεων και να προωθήσουν την εγκατάστασή τους στα χωριά. Το 1956 μετέχει διεθνών συσκέψεων στην Ολλανδία, Πορτογαλία, Αυστρία, Ελβετία, Μαρόκο. Συναντά τον Πρωθυπουργό της Ινδίας Νεχρού για τα αιτήματα των αγροτών που διαδηλώνουν ειρηνικά : τον καλούν στο Περού, για να οργανώσει την εκπαίδευση των φτωχών πληθυσμών και στην Κολομβία για σύσκεψη με την τοπική Εκκλησία, η οποία αρνείται να εγκρίνει το έργο των ιερέων-εργατών. Επίσης συναντά τον Επίσκοπο των Ινδιάνων στον Ισημερινό, για να του ζητήσει να σταματήσει τις σπάταλες ιεροτελεστίες μέσα στις γειτονιές που δυστυχούσαν. Το 1959 στο Λίβανο δημιουργεί την κοινότητα Εμμαούς, που είναι διαθρησκειακή και αποτελείται από ένα μουσουλμάνο σουνίτη, ένα αρχιεπίσκοπο χριστιανό (μελχίτη) και ένα συγγραφέα μαρονίτη. Το 1963, καθώς αναρρώνει από αρρώστεια στην Αργεντινή, πιέζεται να ενώσει όλες τις κοινότητες Εμμαούς του κόσμου στη Διεθνή Εμμαούς. Αυτό γίνεται το 1969 στη Βέρνη και το 1972 στον Καναδά. Το 1971 καλείται από την Ίντιρα Γκάντι στην Ινδία να αναλάβει την περίθαλψη των προσφύγων από το Μπαγκλαντές. Έτσι ιδρύθηκαν οι Κοινότητες Εμμαούς του Μπαγκλαντές. Το 1985 δίνει την υποστήριξη του στο φίλο του κωμικό Coluche, ο οποίος, ύστερα από την έκκληση του Αββά Πιερ, κάνει μια παρόμοια ραδιοφωνική έκκληση για να βοηθήσει τους πεινασμένους. Και πάλι η ανταπόκριση του κοινού είναι μεγάλη και ο Κολύς με τη βοήθεια πολλών προσωπικοτήτων ξεκινάει την κίνηση Restos du Cœur. Το 1986 ο Κολύς πριν πεθάνει δωρίζει ένα εκτομμύριο φράγκα στην Εμμαούς. Το 1988 συναντά τους εκπροσώπους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για να λυθεί το πρόβλημα των χρεών των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Το 1990 πηγαίνει στις ΗΠΑ και στη Βραζιλία για να βοηθήσει στο γύρισμα της βιογραφικής ταινίας Χειμώνας 54, Αββάς Πιερ, (με τον Lambert Wilson στο ρόλο του παπά), που περιγράφει τον αγώνα του για τους φτωχούς. Το 1995 πηγαίνει στο Σεράγεβο, την περικυκλωμένη πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, που βομβαρδιζόταν επί τρία χρόνια από τους Σέρβους, και κάνει έκκληση στα έθνη του κόσμου να παρέμβουν επειγόντως, ώστε να σταματήσει η σφαγή. Το 2001 του απονέμεται από τον Πρόεδρο Ζακ Σιράκ ο Μεγαλόσταυρος, η ανώτερη γαλλική διάκριση για τις υπηρεσίες του προς το έθνος. Το 2004 πηγαίνει στην Αλγερία, για να εγκαινιασθούν τα σπίτια που έχτισε το Ίδρυμα Αββάς Πιερ για τους σεισμοπαθείς του προηγουμένου έτους. Αρρώστειες και ατυχήματα Είχε από νέος πρόβλημα στους πνεύμονες. Έπαθε τα εξής ατυχήματα: α) Έπεσε σε μια βαθιά σχισμή του εδάφους, ενώ προσπαθούσε να φυγαδεύσει Γάλλους κατά τον πόλεμο. β) Επέζησε, όταν το αεροπλάνο, στο οποίο επέβαινε, έκανε αναγκαστική προσγείωση χωρίς κινητήρα στην Ινδία. γ) Ναυαγός το 1963 μεταξύ Αργεντινής και Ουρουγουάης επέζησε κρατώντας ένα ξύλο, ενώ ογδόντα άλλοι χάθηκαν. Ο θάνατός του Πέθανε την 22 α Ιανουαρίου 2007 σε νοσοκομείο του Παρισιού. Ο Πρόεδρος Ζακ Σιράκ τιμώντας τον την ημέρα εκείνη είπε: «Ολόκληρη η Γαλλία συγκινήθηκε βαθιά. Στην Κίνηση Εμμαούς και στο Ίδρυμα Αββάς Πιερ και σε όλους τους συνεργάτες και εθελοντές του ο Πρόεδρος λέει ότι λυπάται πολύ μαζί τους και εκφράζει την αλληλεγγύη του». 3

4 4 Και ο Πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν είπε μεταξύ άλλων: «Ο Αββάς Πιερ μας δείχνει το δρόμο της προσφοράς, ατομικής και ομαδικής. Θα λείψει σε όλους τους Γάλλους». Η υποψήφια των Σοσιαλιστών για την Προεδρία Σεγκολέν Ρουαγιάλ είπε στο ραδιόφωνο: «Η διαρκής κραυγή αγανακτήσεως του Αββά Πιερ εναντίον της φτώχειας δεν πρέπει να σβήσει». Και ο Νικολά Σαρκοζύ: «Η καρδιά της Γαλλίας πενθεί». Ο ίδιος, γνωρίζοντας τη δημοτικότητά του, είχε γράψει ότι δεν ήθελε να μεταφερθεί στο Πάνθεον των Παρισίων. Όμοια η οικογένειά του ζήτησε να μη βάλουν τις σημαίες μεσίστιες. Παράσημα και διακρίσεις Στον Αββά Πιερ έγιναν οι εξής τιμές και διακρίσεις: Πολεμικός Σταυρός, Μετάλλιο της Αντίστασης, Χρυσό Μετάλλιο Άλμπερτ Σβάϊτσερ, Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της Τιμής, Ιταλικό Βραβείο «για την Ανθρωπιά, την Ειρήνη και την Αδελφοσύνη των Λαών», παράσημο Εθνικής Τάξεως του Κεμπέκ, δυο σχολεία, που έλαβαν το όνομά του, και άλλες διακρίσεις. Σημαντικές φράσεις του Αββά Πιερ «Ο ρατσιστής είναι ο άνθρωπος που πλανάται από το θυμό του». Όταν τον ρώτησαν τι να γράψουν στον τάφο του, απάντησε: «Πέστε τους να γράψουν: Προσπάθησε ν αγαπά». «Δεν πρέπει να περιμένουμε να είμαστε τέλειοι για να αρχίσουμε κάτι καλό». «Οι πολιτικοί ξέρουν τη δυστυχία μόνο από τη στατιστική. Δεν κλαίει κανείς μπροστά σε αριθμούς». «Δεν μπορεί, με την πρόφαση ότι κάτι δεν γίνεται σε μια μέρα, να μη το κάνουμε καθόλου». «Είναι τόσο πολύπλοκος κάθε άνθρωπος. Κι ως το τέλος του, τόσο ανώριμος!» «Η κόλαση είναι οι άλλοι, είπε ο Σαρτρ. Είμαι πεισμένος ότι η κόλαση είναι να αποκόβεσαι από τους άλλους». «Ο ρόλος κάθε ανθρώπινου όντος είναι να αποδείξει ότι ο κόσμος δεν έγινε χωρίς λόγο». «Η ζωή είναι πιο όμορφη από την αποφυγή της αμαρτίας». Δεν ήταν πάντα τρυφερός με εκείνους που τον λάτρευαν σαν είδωλο: «Συχνά πρόκειται για υποσυνείδητο τρόπο να απεκδυθούν από τα δικά τους πραγματικά καθήκοντα». «Η πολιτική είναι μόνο τούτο: να ξέρεις από ποιον θα πάρεις τα λεφτά και σε ποιον θα τα δώσεις». «Και όταν μέσα στα ωραία σας σπίτια το βράδυ, αγκαλιάζετε τα παιδάκια σας με ήσυχη συνείδηση μπροστά στο Θεό, είναι πιθανό να έχετε στα χέρια σας, χωρίς να το καταλαβαίνετε, πιο πολύ αίμα, που δεν θα το έχει ποτέ ο απόκληρος». Στην ερώτηση «Τι θα θέλατε να σας πει ο Θεός, όταν πάτε εκεί;», είχε απαντήσει: «Πήγαινε γρήγορα να πλυθείς και κάθησε στο τραπέζι!» «Κάποιος που δεν έχει στέγη έχει το δικαίωμα να βάλει την οικογένειά του σε μια άδεια κατοικία». «Είναι άτιμο να αρνιόμαστε το προφυλακτικό». «Η εργασία είναι όπως και το ψωμί. Πρέπει να τη μοιραζόμαστε». Εκδόσεις Υπάρχουν πολλά βιβλία γραμμένα από τον Αββά Πιερ και από άλλους για τη ζωή του ιερέα και το έργο της Εμμαούς. Υπάρχουν συλλογές ποιημάτων και λόγων του Αββά Πιέρ, δίσκοι, βίντεο και οι δύο κινηματογραφικές ταινίες. Ο πλήρης κατάλογος υπάρχει στο περιοδικό και είναι διαθέσιμος για τους συνδρομητές. ΠΗΓΗ: Μεγάλη Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια Wikipédia. Εις μνήμην Πλήρης ημερών εκοιμήθη η ιστορικός, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένη Κούκκου. Η εθνική, επιστημονική, ιεραποστολική και κοινωνική δράση της είναι μεγάλη και ανεκτίμητη, γι αυτό και την ετίμησαν στην κηδεία της πολλοί άνθρωποι από όλους τους χώρους της κοινωνίας. Ιδιαιτέρως ασχολήθηκε ως συγγραφέας με την μεγάλη προσφορά στην Ελλάδα και την Ευρώπη του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια. Αφού επί χρόνια μελέτησε τα αρχεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ανέσυρε σημαντικά άγνωστα στοιχεία και έγραψε τρία μεγάλα βιβλία για την προσωπικότητα αυτή της νεότερης Ελλάδας. Οι λόγοι που εκφωνήθηκαν στην κηδεία έδωσαν μια εικόνα της πολύπλευρης και γεμάτης καλοσύνη προσωπικότητας της Ελένης Κούκκου. Εμείς αντί άλλου σχολίου ας αναφέρουμε εδώ τα λόγια του ποιητή Νικηφ. Βρεττάκου: Ήθελα, πριν μες στ άπειρο σιωπήσω, στο αιώνιο φως δυο στίχων να σε κλείσω κι όταν οι αιώνες που έρχονται αλλοιούν και μηδενίζουν τα όσα βλέπεις μπρος σου φύλακες μπρος στον ήλιο ν αγρυπνούν και με υψωμένες λόγχες να φρουρούν δυο στίχοι μου τον τάφο τον δικό σου. (Ιερή μνήμη)

5 Αποσπάσματα από το βιβλίο του Boris Simon «Οι εργάτες της Εμμαούς» Α Μερικές μέρες ο Μπαστιέν βλέπει να πλησιάζει ένας νεαρός κάπου δεκαπέντε χρόνων, με ύφος αποκαμωμένο, με το κεφάλι ακάλυπτο κάτω από τη βροχή, χωρίς παλτό, τρεμουλιάζοντας μέσα απ το μουσκεμένο σακάκι του. Τα παπούτσια και το παντελόνι του είναι γεμάτα από λάσπη σαν να είχε περπατήσει μέσ στα χωράφια. Τι θέλεις; Να δω τον πάτερ Λεσχιάρχη Ο πάτερ θα φύγει για τη Βουλή Δεν έχει τώρα καιρό Ο Αββάς όμως είχε βρει τον καιρό για ν ακούσει τον Μπαστιέν και θα βρει επίσης τον καιρό για ν ακούσει τον νεαρό Στέφανο, που το έχει σκάσει από ένα αναμορφωτήριο. Είχε κλέψει ένα ποδήλατο εδώ και δυο χρόνια. Πάνε τώρα οχτώ μέρες που πλανιέται στα περίχωρα τρώγοντας φρούτα που πέφτουν απ τα δέντρα των περιβολιών και περνώντας τη νύχτα στη γωνιά κάποιου τοίχου. Είναι ορφανός. Δεν έχει λεφτά. Δεν ξέρει πού να πάει, αλλά και δεν θέλει να γυρίσει στο αναμορφωτήριο Αν με ξαναπάνε, θα το ξανασκάσω Πώς ήρθες εδώ; Άλλοτε ήμουν μέλος μιας Λέσχης Νεολαίας. Περνώντας είδα την επιγραφή σας. Ήθελα πολύ να κοιμηθώ. Δεν έχω χρήματα, αλλά μπορώ να εργαστώ Ο Αββάς αφού σκέφτηκε μια στιγμή, είπε : Δηλαδή τυχαία ήρθες εδώ; Ναι. Πες μου, Στέφανε, γιατί μου διηγήθηκες την ιστορία σου, τη δραπέτευσή σου; Το αγόρι σαστισμένο ψέλλισε : Είναι αλήθεια ότι δεν ξέρω. Δεν ξέρω γιατί. Δεν σε ρώτησα τίποτα. Θα μπορούσες να μου ζητήσεις απλά και μόνο ένα κρεββάτι για να κοιμηθείς Ναι, μα δεν είχα χρήματα. Θα πεινάς, έ ; ο Μπαστιέν θα σου δώσει φαΐ και κουβέρτες Για περίμενε μια στιγμή. Θα προσπαθήσω να τακτοποιήσω την υπόθεσή σου. Υπάγεσαι στο δικαστήριο της τάδε περιφερείας ; Ναι Μην τυχόν σε δίκασε ο τάδε δικαστής ; Ναι. Μήπως τον ειδοποιήσετε ; Τον γνωρίζω. Περίμενε, πρέπει να τακτοποιηθεί το ζήτημα Καμιά φορά είναι χρήσιμο να είσαι βουλευτής. Η υπόθεση τακτοποιήθηκε τηλεφωνικώς μέσα σε δύο λεπτά: Πιστεύω πως η καλύτερη λύση είναι να τον κρατήσετε μαζί σας, πάτερ μου, είπε ο δικαστής του Δικαστηρίου Ανηλίκων. Εκεί θα είμαι ήσυχος. Αλλά επισήμως δεν ξέρω τίποτα. Θα εξακολουθήσω λίγο καιρό τις έρευνες π. χ. προς το Μπορντώ, όσο χρειάζεται για να κλείσει ο φάκελλος Β Κατά τις τέσσερεις η ώρα ένας νέος άντρας χτύπησε την πόρτα του γραφείου. Το βλέμμα του ήταν ευθύ και θερμό, το πρόσωπό του ξάστερο και φορούσε ένα παλτό καλοραμμένο. Παρουσιάστηκε ως φοιτητής που ενδιαφέρεται για τα κοινωνικά ζητήματα. Επιθυμούσε λοιπόν να μυηθεί επί τόπου, ν αποχτήσει προσωπική πείρα της πορείας μιας επιχείρησης κοινοτικά οργανωμένης με τη μορφή της Εμμαούς, που δεν ήταν ούτε κρατική ούτε παπική. Η Εμμαούς δεν είναι μονάχα εμπορική επιχείρηση, του λέει ο Αββάς. Το ξέρω, απάντησε ο νέος. Έγινε μικρή σιωπή και ύστερα συνέχισε : Διάβασα την προκήρυξή σας. Πιστεύω πως κατάλαβα. Αν θέλετε να μελετήσετε μόνο τη διοργάνωσή μας, μπορώ να σας την εξηγήσω. Είναι πολύ απλή: συγκέντρωση παλιοπραγμάτων - επισκευή - διαλογή πώληση ανοικοδόμηση. Τέλος η δουλειά των εργένηδων που βοηθάει στη στέγαση αστέγων οικογενειών. Για να εμβαθύνω σ αυτό, θά θελα να δουλέψω μαζί σας και, πώς να σας το πω, νιώθω την ανάγκη να κάνω μια θητεία Ο Αββάς πρόσεξε τη συστολή του νεαρού. Σκέφτηκε πως το παληκάρι ερχόταν στη στιγμή ακριβώς που ήταν υποχρεωμένος να ελαττώσει τον αριθμό των συντρόφων του ή την τροφή. Μου είναι πολύ δύσκολο να σας δεχτώ Η κατάστασή μας είναι τόσο άσχημη. Ο επισκέπτης όμως επέμενε λέγοντας ότι θα δούλευε χωρις αμοιβή και στην ανάγκη θα πλήρωνε το φαγητό του σα να ήταν οικότροφος. Ο Αββάς, για μια φορά ακόμη, ένοιωσε μέσα του έκπληξη για τη συγκίνηση και τον θαυμασμό που αισθάνονταν οι νέοι οπαδοί της Εμμαούς μόλις κατάφερναν να μπουν στο πραγματικό πνεύμα της Κοινότητας. Τον παραξένευε η μυστική ανάγκη αφοσίωσης που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο, σ άλλον λιγότερο και σ άλλον περισσότερο αποτελεσματική, λιγότερο ή περισσότερο εφαρμοσμένη στην πράξη. Όσο τούτο είναι όμορφο, τόσο δύσπιστος πρέπει να είσαι στους ενθουσιασμούς. Μόνο μια θητεία με διάρκεια μπορεί ν αποδείξει αν είναι γνήσια τα αισθήματά τους. Δεν θέλω να σας απογοητεύσω, είπε ο Αββάς, μα είμαστε υποχρεωμένοι να αρνηθούμε τις ολιγοήμερες βοήθειες. Δεχόμαστε βοήθεια μόνο για αρκετή χρονική διάρκεια και μόνον αν εκείνος που έρχεται μαζί μας έχει στ αλήθεια το διαθέσιμο χρόνο για να υποφέρει, να μοιραστεί τις δυσκολίες της ζωής μας και παρ όλα αυτά ν αντέξει. Κατατάσσομαι για έξι μήνες, είπε ο Αντρέας.

6 6 Με την είδηση του θανάτου του Αββά Πιερ ανασύραμε από τη βιβλιοθήκη αυτό το φθαρμένο βιβλίο του 1956, που μας είχε εμπνεύσει στα νιάτα μας. Ο γαλλικός τίτλος είναι : Les chiffoniers d Emmaűs. Γ Ο Φίλιππος, ο μικρός Ντεντέ κι ο Λεόν, ένα καλό παληκάρι πάντα χαρούμενο, πρώην κρατούμενος του Αναμορφωτηρίου, που είχε έρθει στις αρχές της εβδομάδας, διάσχιζαν μέσ στην παγωνιά το Άλσος της Βενσέν σπρώχνοντας το χειράμαξο. Λίγο πριν το μεσημέρι έφτασαν στην οδό και τον αριθμό που τους είχαν δώσει, μουσκεμένοι, καταϊδρωμένοι και λαχανιασμένοι. Ήταν ένα όμορφο σπίτι με μπαλκόνια καγκελωτά. Η συγκομιδή θά πρεπε να ναι καλή. Η τόσο γενναιόψυχη κυρία θα καταλάβαινε την κατάστασή τους. Το λιγότερο, θα τους πρόσφερε ένα ποτηράκι. Τέταρτο πάτωμα. Η μικρή υπηρέτρια τους κοίταξε από την κορφή ως τα νύχια. Ήρθαμε γι αυτό που υποσχέθηκε η κυρία. Άνοιξε περιφρονητικά και μ έκπληξη τα μεγάλα της μάτια δεν ήξερε τίποτα η υπηρετριούλα. Πήγε να ειδοποιήσει την κυρία αφίνοντας τους ανθρώπους στο διάδρομο. Χαριτωμένη, ψιθύρισε ο Λεόν, καλό σημάδι. Προσγειώσου Η κοπέλα γύρισε και τους παρακάλεσε να περιμένουν μια στιγμή. Περίμεναν είκοσι ολόκληρα λεπτά, όρθιοι στο διάδρομο, τουρτουρίζοντας από το κρύο μεσ στα βρεμένα τους ρούχα. Τέλος η κυρία εμφανίστηκε απότομα, ζωηρή, κορδωμένη, αρωματισμένη. Ήταν καμιά σαρανταριά χρονών κι είχε κι έναν ανησυχητικό δυναμισμό. Α, μάλιστα, σας είχα ξεχάσει! φώναξε. Έχω κάτι για τον Αιδεσιμότατο Αββά. Η φίλη μου, η κυρία Ζιλμπέρ, μου μίλησε σχετικά. Τι καταπληκτικός άνθρωπος! Βέβαια γνωρίζω ότι ο Αιδεσιμότατος Αββάς εφαρμόζει την αληθινή χριστιανική ευσπλαχνία! Πόσο όμορφο είναι! Να πας στους δύστυχους, στους ζητιάνους, στους αλήτες. Κι εγώ επίσης ασχολούμαι με αγαθοεργά ιδρύματα Όταν η κυρία άρχισε να μιλάει με τόση παραφορά, οι άνθρωποι της Εμμαούς χαμογελούσαν με ευγένεια Κατόπιν όμως ο Φίλιππος σούφρωσε το μέτωπο. Αλήτες Σύμφωνοι, ήταν αλήτης, μα δεν του άρεσε να ξεχνούν οι άλλοι ότι τώρα ήταν εργάτης. Κι έπειτα, ο Αββάς δεν ήταν «αιδεσιμότατος αββάς», αλλά «πατήρ», ο πατέρας τους. όσοι ονομάζονταν αιδεσιμότατοι του φαίνονταν ότι ήταν από διαφορετική ράτσα. Οι κυρίες που μιλούσαν για ευσπλαχνία και ιδρύματα, μ αυτό τον τουπέ, αποτελούσαν επίσης για τον Φίλιππο μια ράτσα ανθρώπων πολύ διαφορετικών από εκείνους που ωφελούνταν απ αυτή την «ευσπλαχνία». Ήταν η αφρόκρεμα της κοινωνίας. Γι αυτές η «ευσπλαχνία» ήταν μια συμπληρωματική πολυτέλεια. Δεν ζούσαν με τους φτωχούς, δεν κινδύνευαν τη ζωή τους, δεν ανακατεύονταν αληθινά με τους φτωχούς. Αλλά, δεν βαριέσαι, ας την αφήσουμε να μιλήσει, σκέφτηκε ο Φίλιππος, θα τελειώσει τη φλυαρία της και θα μπούμε σε σοβαρή συζήτηση. Σήμαινε μισή κι η κυρία μιλούσε ακόμη. Οι «παλιατζήδες» θα ήθελαν πολύ να αρχίσουν τη δουλειά, αλλά οι μπουρζουάδες είναι φλύαροι, μιλούν τόσο καλά, τόσο γρήγορα. Γνωρίζουν τόσα πράματα. Ακούγοντας μπορεί να πιστέψεις πως τα καταλαβαίνουν όλα. Η κυρία εξιστορούσε τα βάσανά της την εποχή του πολέμου. Έλεγε και ξανάλεγε: «Κι εγώ έχω υποφέρει, ξέρω τι θα πεί» Ξαφνικά σταμάτησε. Μα θα πεινάτε, είπε περιμένετε ένα δευτερόλεπτο Ξαναπήγε ζωηρά στ όμορφο δωμάτιό της. Ουφ! Οι άνθρωποι κοιτάχτηκαν μεταξύ τους, χαμογέλασαν. Μας άξιζε, σκέφτηκαν, ένα λιτό γεύμα Εκείνη ξαναφάνηκε κρατώντας ψηλά, με προσοχή, ένα δοχείο που σερβίρουν την κομπόστα, μια κομποστιέρα από πορσελάνη. Να! φώναξε θριαμβευτικά, τι σας είχα υποσχεθεί. Καθαρή πορσελάνη Λιμόζης. Είναι λίγο σπασμένη Μα κάτι θα μπορέσετε να πάρετε πουλώντας την Στο πεζοδρόμιο ο Ντεντέ ήθελε να πετάξει στον αέρα, να σπάσει σε κομματάκια αυτή την κομποστιέρα, που δεν μπορούσε να πουληθεί ούτε πεντάρα. κι όμως, για να την πάρουν είχαν χάσει όλο τους το πρωινό. Όχι, ας τη φυλάξουμε γι ανάμνηση, είπε ο Φίλιππος. Αξίζει τον κόπο Γύρισαν πίσω, με άδειο στομάχι, σπρώχνοντας το άδειο καρότσι.

7 Δ Το βράδυ ο Αββάς επειδή δεν μπορούσε να κοιμηθεί σημείωνε τις σκέψεις που του έρχονταν στο μυαλό, μερικές ιδέες γραμμένες στην τύχη, που, ίσως, αποτελούσαν το προσχέδιο ενός κανονισμού των Αδελφών-ρακοσυλλεκτών-οικοδόμων, που ονειρευόταν να δει μια μέρα οργανωμένους σε κοινότητες, έτοιμους να ξεχυθούν στον κόσμο, στα ταλαιπωρημένα περίχωρα των πολυκατοικημένων πόλεων, εκεί «όπου ο Θεός κινδυνεύει περισσότερο από κάθε άλλο μέρος». «Με το να τραβάμε το χορτάρι δεν σημαίνει πως θα κάνουμε το στάρι να φυτρώσει γρηγορότερα. Πρέπει να μάθουμε να καρτεράμε με αγάπη, να παρακολουθούμε από μέρα σε μέρα τη μικρή προσπάθεια, το σιγανό ανέβασμα του καθένα». «Αν εμείς είχαμε βρεθεί κάτω από τις ίδιες συνθήκες: βαριά κληρονομικότητα, κακή αγωγή, ανεργία και έλλειψη στέγης, δεν θα είμαστε το ίδιο ρημάδια, κλέφτες, φονιάδες και ίσως πιο ξεπεσμένοι απ αυτούς;» «Ο άνθρωπος έχει ψυχή. Μα πριν του μιλήσεις γι αυτή, ντύσε την μ ένα ρούχο και στέγασέ την. Ύστερα του εξηγείς τι κρύβεται μέσα του». «Δεν αρκεί ένας σκέτος προστατευτισμός. Στους δυστυχισμένους πρέπει να δώσεις όχι μόνο τα μέσα για να ζήσουν αλλά και το σκοπό για τον οποίο αξίζει να ζουν». «Το συσσίτιο πρέπει να είναι το ίδιο για όλους, πιστούς και άπιστους». «Ένας σύντροφος είπε κάποτε: Εδώ ζούμε αλάθευτα. Όταν κανείς αγωνίζεται, είτε είναι δεξιός είτε είναι αριστερός,, πρέπει να ομολογήσει (αν δεν είναι ηλίθιος): Σε τούτο και σε κείνο το σημείο έχω λάθος. Μα όταν κτίζει σπίτια για μητέρες και παιδιά που κοιμούνται στους δρόμους, ξέρει πως δεν μπορεί να λαθέψει. Εδώ τα πάντα είναι αληθινά». «Η αιώνια ζωή δεν είναι μέλλουσα ζωή, την ζεις από τώρα» «Αγάπη στις κοινωνικές σχέσεις σημαίνει ν αγαπάς τον πλησίον σου όπως είναι, δηλαδή σαν μέλος ενός απέραντου συνόλου. Έτσι αποκτούν τεράστια σημασία οι κοινωνικοί θεσμοί: οικογένεια, επάγγελμα, οικονομία, πολιτική. Απαιτείται η παρουσία των χριστιανών στους οικονομικούς θεσμούς. Όποιοι θα είναι σήμερα παρόντες σ αυτούς τους θεσμούς θα καθορίσουν τον πολιτισμό πολλών αιώνων». «Ο κόσμος δεν είναι πέρα για πέρα φτιαγμένος. Οικοδομείται. Η δημιουργία συμπληρώνεται κάθε μέρα. Ο Θεός εργάζεται μέσ στην καθημερινή ζωή. Ας συνεργαστούμε μαζί του. Η αγάπη είναι ο νόμος πάνω στον οποίο οικοδομείται ο κόσμος». «Μακριά απ τον ιδεαλισμό. Ο Θεός δεν είναι στους ουρανούς, αλλά σ αυτόν τον φτωχό που σου μιλάει τούτη τη στιγμή. Ο Χριστός ενσαρκώνεται σ αυτό το χαμίνι, σ αυτόν τον κλέφτη, σ αυτόν τον ψεύτη. Η δόξα του Θεού ενσαρκώνεται σε σ έ ν α που με διαβάζεις και σε μένα που γράφω». «Πραγματικός καλόγερος, γνήσιος μοναχός είναι όποιος όχι μόνος, αλλά σε κοινόβιο μ άλλους ζει μέσα στις μάζες. Αυτόν τον δημιουργικό μοναχικό θεσμό, που σχεδόν εξαφανίστηκε σήμερα, τον χρειάζονται και πάλι οι καιροί μας». «Ν αποφεύγουμε τις υπεκφυγές». «Η μόνη κοινοβιακή πείρα που προσφέρεται, που επιβάλλεται υποχρεωτικά στη νεολαία είναι η στρατιωτική θητεία. Δεν θα ήταν εξυπνότερο να θεμελιώσουμε το έθνος πάνω σε μια άλλη κοινοβιακή πείρα, ολοκληρωτικά δημιουργική, στη θητεία των πολιτών σε κοινωφελή έργα;» «Η ζωή πρέπει να γεννά το νόμο κι όχι ο νόμος τη ζωή». «Η ζωή είναι συγκατάθεση κι όχι εκλογή. Πολύ λίγες φορές διαλέγουμε. Λέμε ναι ή όχι στις δυνατότητες που μας δίνονται. Η ελευθερία του ανθρώπου συνίσταται στο να κρατήσει ανοιχτά τα πανιά του πλοίου της ζωής του ή να κουραστεί, να τ αφήσει να πέσουν. Ο άνεμος που θα τα κινήσει δεν εξαρτάται από εμάς». «Τι αναρίθμητες βλαστήμιες ανεβαίνουν από τη γη στον ουρανό! Και πόσο σπάνιες είναι εκείνες που εκστομίζονται εναντίον του αληθινού Θεού, εναντίον του Θεού των πεινασμένων και των διψασμένων ανθρώπων, εναντίον του Θεού της Αγάπης. Όλες αυτές οι βλαστήμιες ξεστομίζονται εναντίον του ψεύτικου θεού που παρουσιάζουν στον κόσμο οι εγωισμοί, οι υποκρισίες και η αδιαφορία των χριστιανών. Από μας εξαρτάται οι βλαστήμιες να μετατραπούν σε επικλήσεις και δοξολογίες στον αληθινό Θεό». «Πρέπει να σεβόμαστε τον δυστυχισμένο άνθρωπο. Να του εμπνέουμε εμπιστοσύνη και να την αξίζουμε. Να σεβόμαστε το μυστικό του, τη ντροπή του. Το παρελθόν του δεν μας αφορά. Να σεβόμαστε τη θρησκευτική του ελευθερία. Μην τον βάζεις να ψέλνει τροπάρια για να του προσφέρεις, γι αντάλλαγμα, συσσίτιο. Αυτό τον εξευτελίζει». «Με το χρήμα όλου του κόσμου δεν θα φτιάξεις ποτέ ανθρώπους. Μα με αληθινούς ανθρώπους κατορθώνεις τα πάντα, ακόμα και να βρίσκεις το απαιτούμενο χρήμα». «Θεέ μου, δεν αντέχουμε άλλο. Δώσε μας κουράγιο κι εθελοντές με ικανότητες, όχι ρομαντικούς. Θεέ μου, δώσε μας κουράγιο». ΠΗΓΗ: Boris Simon, Οι εργάτες της Εμμαούς, Μετάφραση Ηλία Δημητρά, Εκδ. Λαϊκή Μόρφωση,

8 8 Ευχόμαστε σε όλους τους συνδρομητές μας Ευχαριστιακός τρόπος ζωής του Δημήτρη Καραγιάννη, παιδοψυχίατρου, ψυχοθεραπευτή Η ευχαριστιακή αντίληψη της ζωής είναι βασισμένη στη βεβαιότητα οτι ο θάνατος δεν υφίσταται ως οντότητα. Ποτέ δεν θα ζήσω τον θάνατό μου. Ο θάνατος, η ακύρωση της ύπαρξης, αποτελεί καθημερινή εμπειρία, όταν δεν αναπτύσσεται η δημιουργικότητα, όταν δεν σχετίζομαι γνήσια. Ο φόβος του θανάτου αγγίζει θανατηφόρα όποιον λαχταρά να ζήσει, αλλά αφήνει τη ζωή του να κυλά δίχως να αποφασίζει για το δικό του προσωπικό νόημα ύπαρξης. Δεν είναι η δράση που καταξιώνει την ύπαρξη, καθώς μπορεί να αποτελεί ένα ηρεμιστικό αντίστοιχο με τη διασκέδαση, αλλά ο Λόγος - αιτία που την εμπνέει. Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής είναι πάντα αναστάσιμος. Βασισμένος στην κατατρόπωση του θανάτου ως οντότητας. Ευχαριστιακός τρόπος ζωής είναι η βίωση του Παράδεισου στη γη. Ο κόσμος γίνεται παράδεισος όχι γιατί δεν υφίσταται η φθορά, αλλά γιατί η καθημερινή εμπειρία της χάρης σε σημαδεύει. Μακριά από τις μονοφυσιτικές αιρέσεις που δυσκολεύονται να δεχθούν την ανθρώπινη φύση του Χριστού και που αντίστοιχα αρνούνται τη δυνατότητα ευχαριστιακής βίωσης του υλικού κόσμου, που γι αυτούς δεν είναι κόσμημα, αλλά μια παγίδα μόνο που κανείς πρέπει να αποφεύγει. Ευχαριστιακός τρόπος ζωής είναι αυτός που δεν μας υπόσχεται απουσία δυσκολιών, κόπου, βασάνων, νόσων, γήρατος, αλλά πως όλα αυτά είναι τελικά υλικά αξιοποιήσιμα για την ολοκλήρωσή μας, την κατάκτηση της αυτογνωσίας, της σοφίας. Η ευχαριστιακή στάση απέναντι στη ζωή δεν μπορεί να σχετίζεται με την επιφανειακή αίσθηση της ευχάριστης διάθεσης από ένα ευχάριστο γεγονός ή από κάποια επιτυχία, γιατί τότε θα έχει σύντομη ημερομηνία λήξης. Πηγάζει από την ανασκόπηση της προσωπικής πορείας και τη βεβαιότητα ότι ανεξάρτητα από τις όποιες μου αστοχίες δεν έχω παραιτηθεί από τη μετοχή μου στο αναστάσιμο κάλεσμα:»: «Προσέλθετε πάντες!» Δεν μπορείς να ζήσεις ευχαριστιακά όταν ασχολείσαι διαρκώς με τις δυνάμεις του σκότους. Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής δεν ασχολείται με την απλή προσπάθεια αποφυγής της αμαρτίας, καθώς αυτό θα οδηγούσε στην απελπισία ή στις ψευδαισθήσεις των τάχα αναγεννημένων και φωτισμένων Χριστιανών. Αξιοποιεί τις καθημερινές αστοχίες για την κατάκτηση της αυτόγνωσίας, μέσα από την απελευθερωτική διεργασία της μετάνοιας και πάντα μακριά από τα δεσμά των ενοχών, που ενώ παρουσιάζονται ως πνευματικές, είναι βαθύτατα εγωιστικές και οδηγούν στον εγκλωβισμό. Δεν μπορείς να ζήσεις ευχαριστιακά όταν έχεις ταυτίσει την ατομικότητά σου με την πορεία της ανθρωπότητας. Γι αυτό και πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι που στοχάστηκαν δημιουργικά στην παραγωγική τους περίοδο, έγιναν σκληροί και πικρόχολοι στη τρίτη ηλικία τους, καθώς ένοιωσαν ότι φτάνει το τέλος τους. Ευχαριστιακή η ζωή με τους ανθρώπους, γιατί η παθολογία του διπλανού είναι αφορμή για συνειδητοποίηση και της προσωπικής μου αδυναμίας. Όσο πιο δύσκολα κατανοητός είναι ο άλλος άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερες δυνατότητες παρέχει η σχέση μαζί του. Ο άλλος, στη διαφορετικότητά του, αποτελεί ευκαιρία εμπλουτισμένων εμπειριών και προσφέρει δυνατότητα βαθύτερης κατανόησης του είναι μας. Ευχαριστιακή η ζωή με τους ανθρώπους, γιατί όταν επιτυγχάνουν κάτι καλό στη ζωή τους, ανοίγουν νέους ορίζοντες που μόνος δεν θα μπορούσα να φαντασθώ. Επιβεβαιώνουν ότι και εγώ μπορώ να τα καταφέρω, αν το προσπαθήσω. Ευχαριστιακή η ζωή με τους ανθρώπους, όχι αν προσδοκάς να σε περιβάλλουν με την αγάπη τους που να σε συντροφεύει, αλλά αν εσύ τους έχεις αγαπήσει. Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής βιώνει το εδώ και τώρα, καθώς η κάθε στιγμή περικλείει την αιωνιότητα. Το λουλουδάκι, που βγαίνει δίχως να

9 Καλό Πάσχα με αναστάσιμες σκέψεις! το έχει καλλιεργήσει κανείς και που περικλείει την αφτιασίδωτη ομορφιά. Ο ήλιος που σε καίει και που σου προσφέρει την ενέργειά του, καθώς παραπέμπει στο Ζωοδότη. Η βροχή που έρχεται να ποτίσει τη γη, αλλά και την ύπαρξη. Το παθιασμένο βλέμμα των ερωτευμένων νέων. Το τρυφερό, σίγουρο και ευγνώμον βλέμμα των ηλικιωμένων συντρόφων. Μια μελωδία. Ένας χορός. Μια συγγνώμη. Ένα ευχαριστώ. Ένα σπρώξιμο. Μια όμορφη κοπέλα. Ένα φροντισμένο παιδί με σύνδρομο Down. Ένας παθιασμένος αγώνας. Ένα απομακρυσμένο μικρό παρεκκλήσι την ώρα του εσπερινού. Οι ιατροί χωρίς σύνορα. Μια γυναίκα που ποτίζει τα λουλούδια της. Ένας θυμωμένος έφηβος. Ένα παιδί που ψελλίζει τα πρώτα του λογάκια. Μια ανέλπιστη επικοινωνία στο Ίντερνετ. Δύο φίλοι που διατηρούν τη φιλία τους. Ένας τεχνίτης που έχει μεράκι. Ένας υπάλληλος που σε εξυπηρετεί με ενδιαφέρον. Ένας εργάτης που δε γογγύζει. Ένας ιερέας που πιστεύει. Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής γνωρίζει να λέει «Δόξα τω Θεώ» και να το εννοεί. Ό,τι καλό γίνεται έχει αναφορά στο Δημιουργό και εμείς γινόμαστε μέτοχοί του. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου υποτίμηση της ενεργητικής συμμετοχής του ανθρώπου, αλλά τη συνειδητοποίηση μιας αλήθειας που αποτρέπει τις απογοητεύσεις. Ευχαριστιακός τρόπος ζωής είναι το να μην περιορίζεται η σχέση με το Δημιουργό μέσα στους ναούς, αλλά να συνεχίζεται σε κάθε στιγμή της ζωής σου. Ευχαριστιακά, όπως ζουν τα μικρά παιδιά μέσα στο παιχνίδι τους. Ευχαριστιακά, όπως ξετυλίγεις το δώρο του αγαπημένου σου. Ευχαριστιακά, όπως ο ερευνητής στο εργαστήρι του νοιώθει ότι ευοδώνονται οι προσπάθειές του. Ευχαριστιακά, όπως κάποιοι που τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους γεμίζουν το χώρο και τους ανθρώπους που τους περιβάλλουν με τις ευχές τους. Τελικά ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής δεν είναι τίποτα άλλο από την αυθεντική βίωση της Ανάστασης, από τον καθημερινό εορτασμό του Πάσχα. ΠΗΓΗ: Δημήτρη Καραγιάννη, Ρωγμές και Αγγίγματα, 4 η Έκδοση, Εκδόσεις Αρμός, οοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοοο Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ Νύχτα του Πάσχα. Σφαλιστοί στη φυλακή στο ίδιο κελλί κι οι δυο: από δίκαιη κρίση φονιάς ο ένας τον άλλο είχε αδικήσει του νόμου η πλάνη, αθώο τον έριξαν εκεί! Χριστός Ανέστη! ακούεται ξάφνου η ψαλτική κι ολόχαρη καμπάνα απ το ξωκλήσι. Και του φονιά το μάτι έχει δακρύσει, γελά του αθώου η όψη εκστατική. Και τότε στο κελλί περιχυμένο με φως μύριων λαμπάδων είδαν το Χριστό Ήρθα για σε! είπε στο μετανοιωμένο. Και μ ένα κίνημα της τρυπημένης παλάμης, είπε στον αθώο γονατιστό: Αθώος εσύ, μπορείς να με προσμένεις. Γεώργιος Δροσίνης

10 10 Η διαδήλωση των ποιητών ποίημα του Δημήτρη Πιστικού Οι ποιητές διαδηλώνουν φτάνοντας ως την Πρεσβεία της Αδικίας. Ακούγονται στον αέρα στεντόρεια συνθήματα. Κάθε πανό ένα ποίημα,κάθε πλακάτ ένας στίχος. Κάθε τους λέξη ένα πέταγμα προς τον ουρανό. Ανοίγουν κεφάλια για να μπει μέσα τους ένας ρυθμός χαμένος, μια ξεχασμένη από χρόνια μουσική σπάζουν βιτρίνες καταστημάτων, τζαμαρίες σπιτιών, παραβιάζονται πόρτες για να επανέλθουν στα γονικά τους τα εξορισμένα όνειρα. Η αστυνομία απαντά με καταιγιστική ρίψη στίχων πετά δακρυγόνα αισθήματα. Κάποτε γενικεύονται οι συρράξεις, ρίχνονται χημικά αέρια. Φυσάει από παντού ένας αντάρτης άνεμος δικαιοσύνης. «Εμείς θα κυβερνήσουμε το σύμπαν», λένε οι φωνές «Κάτω της ασχήμιας ο φασισμός» διαδηλώνει η σιωπή τους. Διαδηλωτές συλλαμβάνονται στις οδούς και τις παρόδους αθώοι ή ένοχοι προσάγονται αμέσως για εξακρίβωση επιδράσεων και μηνυμάτων μετά σιδηροδέσμιοι οδηγούνται στα αναλόγια να εκτίσουν την ποινή τους απαγγέλλοντας άλλων ποιήματα. Κουκουλοφόροι κριτικοί και δυνάμεις καταστολής δραστηριοποιούνται αναπτύσσοντας σκληρές αντιδράσεις. Η διαδήλωση όμως πάντοτε προχωράει σαν το ποτάμι: πολίτες συλλαμβάνουν πολίτες οι αστυνομικοί ξεσχίζουν τα ρούχα τους στα πεζοδρόμια ρέει άφθονος, ζεστός δεκαπεντασύλλαβος βγαίνουν περίστροφα ποιήματα, πέφτουν φωτοβολίδες οι διαδηλωτές τραγουδούν ρυθμικά «πότε θα ρθει ο Μόσκοβος να φέρει το σεφέρι» «Όμηρε, Όμηρε, εσύ μας οδηγείς» «Ψωμί, παιδεία, ρυθμοκρατία» «Κάλβος και Σολωμός, ιδού ο λυτρωμός». Όταν κοπάσει ο θόρυβος και φύγει ο φουρτουνιασμένος όχλος, μόλις οι οργισμένοι χαθούνε στον ορίζοντα έρχονται με περίσκεψη οι οδοκαθαριστές αναγνώστες σηκώνουν τις σκούπες τους σε στάση προσοχής κάνουν το σταυρό τους και ετοιμάζονται να καθαρίσουν σοκάκια και πεζοδρόμια. Νεκροί ποιητές, τσαλακωμένα ποιήματα, σβησμένοι στίχοι άψυχοι κριτικοί, με πολιτικά ή φορώντας την υπηρεσιακή στολή τους παντού σπαρμένοι σε δρόμους και πλατείες όλοι υπόκεινται στη μοίρα τους. Κάπου μακριά ΠΗΓΗ: ΠΑΡΟΥΣΙΑ, μια μουσική θεσπέσια από ουράνια κλειδοκύμβαλα Τριμηνιαία Έκδοση της σαν μια ογκώδης ανθολογία, σκεπάζει τη σκοτεινή σιωπή τους Ένωσης Αιτωλοακαρνάνων Λογοτεχνών εδώ, στο επέκεινα, στο άγνωστο πεπρωμένο ή απλά, στο πουθενά.

11 Ιστορίες αγάπης και θάρρους ΠΗΓΗ: HeroicStories.com 11 Οι ρίζες του δέντρου Η γιαγιά του συζύγου μου, που τη λέγανε Μαίρη, ήταν μια καλλιτέχνης της κηπουρικής. Έπαιρνε τόση ευχαρίστηση από τους ωραίους κήπους της και όλα μέσα στην αυλή μιλούσαν για το πάθος της για τα φυτά. Όταν αυτή κι ο παπούς μετακόμισαν από ένα μέρος της Καλιφόρνιας σε άλλο, είδε τον καινούργιο κήπο της ως νέα περιπέτεια και αμέσως στρώθηκε στη δουλειά. Όμως υπήρχε ένα οπωροφόρο δέντρο στη μέση του κήπου που αρνιόταν να δώσει καρπούς παρά τις φροντίδες της γιαγιάς. Όντας φιλαναγνώστρια, διάβασε όσα μπορούσε για τα οπωροφόρα δέντρα, για να βρει καμιά συμβουλή για το δέντρο της. Του μίλησε του δέντρου, του τραγούδησε, του εξήγησε, αλλά όλα μάταια. Τέλος επικοινώνησε με την Υπηρεσία Γεωργίας και ζήτησε το Διευθυντή. Του ανέφερε το πρόβλημά της στο τηλέφωνο και πήρε σημειώσεις με προσοχή σε ό,τι της έλεγε, για να πειθαρχήσει. Εκείνος, αφού αράδιασε πολλές συμβουλές, τις οποίες η γιαγιά είχε ήδη δοκιμάσει, της είπε και αυτό το δραματικό: να χτυπήσει τη βάση του κορμού του δέντρου μ ένα σκουπόξυλο «για να διεγερθούν οι ρίζες του». Με το φόβο, μήπως οι γείτονες σκεφτούν άσχημα για την εβδομηντάχρονη γυναίκα που δέρνει ένα δέντρο, η γιαγιά κοίταξε από δω κι από κει πριν αρχίσει να χτυπάει το πεισματάρικο δέντρο μ ένα σκουπόξυλο. Καταλάβαινε ότι οι δονήσεις θα έφταναν ως τη ρίζα και ίσως την δυνάμωναν, αλλά αμφέβαλλε αν η καρποφορία θα ήταν το αποτέλεσμα αυτής της ανορθόδοξης προσέγγισης. Εντυπωσιάστηκε όμως όταν την επόμενη άνοιξη το δέντρο ήταν γεμάτο καρπούς. Τα εγγόνια της χάρηκαν τους καρπούς επί χρόνια και κάθε χρόνο τα φρούτα ήταν περισσότερα. Συχνά γελούσαμε με τη σκέψη της γιαγιάς που χτυπούσε το ανυπεράσπιστο δέντρο και πόσο χαζή θα φαινότανε σε όποιον τυχόν την κοίταζε. Η ιστορία αυτή θα είναι πάντα πηγή χαράς για την οικογένειά μας. Λίγους μήνες πριν πεθάνει, σε μια εποχή που περνούσα μεγάλο βάσανο, πήρα στο τηλέφωνο τη γιαγιά να τη συμβουλευτώ. Θυμηθήκαμε την ιστορία του δέντρου και μου θύμισε ότι την ώρα της δοκιμασίας το δέντρο έδειξε τη πιο μεγάλη δύναμη και αξία. Με αγάπη σκέφτηκε ότι την ώρα της διέγερσης, που έδιναν στις ρίζες μου οι προσωπικές δοκιμασίες που ζούσα, θα γινόμουν ένα πιο καρποφόρο δέντρο για το λόγο αυτό. Δεν ήταν μόνο θαυμαστή κηπουρός, ήταν και σοφή γιαγιά. * * * Ο οδηγός υδραυλικός Τ ο παιδί δεν το είδα. Το μόνο που είδα ήταν ένα φορτηγό υδραυλικού, που σταμάτησε τελείως στο αντίθετο ρεύμα του δρόμου. Ήμουν σε μικρή πόλη με ένα πάρκο, που χωριζόταν στα δύο από ένα δρόμο. Επειδή δημιουργείται πρόβλημα από την ύπαρξη του δρόμου, γι αυτό το λόγο το πάρκο έχει μάντρα και πόρτες για λόγους ασφάλειας. Δεν είχα δει κανένα στη διάβαση ή στο δρόμο. Το φορτηγό, που ερχόταν από απέναντι και σταμάτησε, απείχε από τη διάβαση μεταξύ των δύο πάρκων. Εγώ σταμάτησα, γιατί σταμάτησε ο οδηγός του φορτηγού. Πολλά αυτοκίνητα σταμάτησαν από πίσω μου, όπως σταμάτησαν και πίσω από τον άλλον. Τότε ένας κόμπος ανέβηκε στο λαιμό μου, καθώς είδα τι είχε δει ο οδηγός του φορτηγού. Είδα ένα παιδί, δεν ήταν ούτε τριών ετών, που ερχόταν γελώντας χωρίς να καταλαβαίνει τον κίνδυνο. Είχε ξεφύγει και είχε βγει από το πάρκο. Έτρεχε ανέμελο μέσα στο δρόμο. Θα μπορούσε τώρα να ακουμπάει τη μούρη του φορτηγού Ο οδηγός του φορτηγού κοίταζε μια κατακόκκινη έξαλλη μητέρα που έβγαινε στο δρόμο. Το παιδί, σαν να ήταν παιχνίδι, γύρισε προς την άλλη μεριά του δρόμου να της ξεφύγει μέσα στο ήλιο και καταμεσίς του δρόμου. Ο οδηγός το φορτηγού τώρα κατεβαίνει γρήγορα και εμποδίζει το παιδί με τα πόδια στηλωμένα και τα χέρια ανοικτά. Το παιδί σκέφτηκε αμέσως τι να κάνει: από τη μια ήταν η μαμά του, από την άλλη κάποιος που τον εμπόδιζε. Δεν ήταν δύσκολο, να διαλέξει: ο μικρός έτρεξε στην αγκαλιά της μητέρας του. Έβγαλα βαθύ αναστεναγμό καθώς το παιδάκι κι η μητέρα του συναντήθηκαν και ο οδηγός του φορτηγού ξαναμπήκε στο αυτοκίνητό του. Αφού το παιδί ξαναβρήκε την ασφάλειά του, έφυγα κι έστριψα τη γωνία με τα μάτια γεμάτα δάκρυα. Εκείνη τη μέρα μια μητέρα έλαβε το δώρο να πάει στο σπίτι με το παιδί της ακέραιο. Ήταν ένα αγοράκι που θα μπορούσε να μεγαλώσει. Και ένας άνθρωπος που φτιάχνει υδραυλικά και θερμαντικά θα κοιμόταν ωραία εκείνη τη νύχτα, γιατί είχε σώσει μια ζωή. Και εμείς οι άλλοι, που κοιτάζαμε μια πολύ μεγάλη καλή πράξη και χωρίς να κορνάρει κανείς, χωρίς να ανοίξει κανείς παράθυρο αυτοκινήτου για να μπήξει φωνές, είδαμε ήρεμα το παιδί να σώζεται και βοηθήσαμε. Η παροιμία «χρειάζεται μια ολόκληρη κοινότητα για να μεγαλώσει ένα παιδί» έχει για μένα πιο πολύ νόημα παρά πριν, τώρα που συνάντησα αυτόν τον οδηγό του φορτηγού.

12 12 Ο Λορέντζος Μαβίλης και η «Καλλιπάτειρα», Αρχόντισσα Ροδίτισσα του Σταμάτη Ροζάκη Μ ια φορά κι έναν καιρό Έτσι συνήθως αρχίζουν τα παραμύθια που μας έλεγαν οι παπούδες ή οι γονείς μας όταν είμαστε μικροί. Αυτό όμως που θα σας πω εγώ, παρ ότι είμαι παπούς, δεν είναι ένα παραμύθι, αλλά μια πραγματική ιστορία, που την άκουσα να την διηγείται ένας παλιός πολεμιστής των πολέμων του 20ού αιώνα. Ένας βετεράνος των πολέμων αυτών, καθώς θα λέγαμε σήμερα. Τον άκουσα να την διηγείται πριν από 62 χρόνια, όταν ήμουν μαθητής του οκταταξίου γυμνασίου, σε μια παρέα συνομηλίκων του. Ήταν το 1944 στη γερμανική κατοχή. Ένας φίλος του τον ρωτάει: «Δεν μου λες, Μίμη, πώς συνέβη να ξεκινήσεις απλός φαντάρος και να είσαι σήμερα λοχαγός έφεδρος;» Και ο κ. Μίμης διηγείται: Μόλις είχα τελειώσει το γυμνάσιο, όταν αρχίζει ο βαλκανικός πόλεμος του Είπα ότι ήμουν δυο χρόνια μεγαλύτερος και κατατάχθηκα στρατιώτης. Σύντομη εκπαίδευση και αμέσως στη γραμμή του πυρός. Η Ελλάδα τότε είχε απελευθερωθεί μέχρι τη Λάρισα και δεν έπρεπε να μείνει ως εκεί. Όταν τελείωσε αυτός ο πόλεμος, με έβαλαν στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών και στον πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο του υπηρέτησα ως ανθυπολοχαγός σε όλες τις επιχειρήσεις: Μακεδονίας, Θράκης, Μικράς Ασίας, στον ποταμό Σαγγάριο της Τουρκίας το 1922, όταν άρχισε η υποχώρηση του στρατού μας και η καταστροφή της Σμύρνης από τους Τούρκους. Ο πόλεμος αυτός τελείωσε και απολύθηκα ως υπολοχαγός. Στον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο , επιστρατεύθηκα ως λοχαγός. Με τοποθέτησαν λόγω των γνώσεών μου στη θέση του οικονομικού επόπτη των εμπέδων Ναυπλίου. Με τη γερμανική κατάκτηση γύρισα στο επάγγελμά μου. Σε όλο αυτό το διάστημα του πολέμου τα γεγονότα που μου συνέβησαν ήσαν τόσο πολλά και φυσικά είναι αδύνατον να εξιστορηθούν τώρα. Θα σας πω όμως ένα γεγονός του πολέμου , όταν καταλάβαμε τα Γιάννενα από τους Τούρκους. Μετά την τελική μάχη και την παράδοση της πόλης από τους Τούρκους πήγαμε το βράδυ να ξεκουραστούμε. Εγώ ξάπλωσα ντυμένος, με το αμπέχωνο και μια κουβέρτα, έξω από ένα εκκλησάκι, δίπλα σε ένα στρατιώτη, που ήταν κουκουλωμένος με μια κουβέρτα. Το πρωί, μόλις ξύπνησα πετάχτηκα επάνω και ήμουν έτοιμος να φύγω για τη θέση μου. Ο διπλανός στρατιώτης δεν είχε μετακινηθεί καθόλου. Του ξεσκεπάζω το κεφάλι και βλέπω ότι ήταν νεκρός. Αυτός ήταν ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης. Υπήρξε ένθερμος πατριώτης με έμπρακτη απόδειξη των εθνικών του αισθημάτων. Το 1896 στην επανάσταση της Κρήτης πολέμησε εθελοντικά στα κρητικά βουνά. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο έκανε σώμα από 70 Κερκυραίους εθελοντές, τους όπλισε με δικά του έξοδα και ξεκίνησε για τη Ήπειρο. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίστηκε στο μπράτσο και στο χέρι. Ήταν Έλληνας ποιητής, γεννήθηκε στην Ιθάκη από γονείς ευγενούς καταγωγής, όπως λέγανε. Ο παπούς του υπήρξε πρόξενος της Ισπανίας στην Κέρκυρα, όπου εγκαταστάθηκε μονίμως μετά τη λήξη της θητείας του, ο δε πατέρας του ήταν δικαστής. Στον πόλεμο αυτό υπηρέτησε ως λοχαγός στο σώμα εθελοντών του Γαριβάλδη, οι οποίοι έδωσαν πολλές μάχες στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο, όπου εδώ στα Γιάννενα έδωσε την τελευταία του μάχη χάνοντας τη ζωή του στις 28 Νοεμβρίου Ο Μαβίλης υπήρξε λάτρης της περιπέτειας, γενναίος, αλτρουϊστής, φιλότιμος. και αξιολογότατος ρομαντικός ποιητής, Σπούδασε πολλά χρόνια σε πολλά πανεπιστήμια της Γερμανίας φιλολογία, φιλοσοφία. έκανε γλωσσολογικές μελέτες» Εδώ ο κ. Μίμης σταμάτησε συγκινημένος και η παρέα του άλλαξε θέμα συζήτησης. Εγώ όμως είχα διαβάσει ορισμένα σονέτα και άλλα ποιήματα του Μαβίλη στο Γυμνάσιο και θυμήθηκα πόσο μου άρεσε το σονέτο του «Καλλιπάτειρα». Αναφέρεται στο απαραβίαστο των Ολυμπιακών Αγώνων από γυναίκες κατά την αρχαιότητα. Κλείνοντας αυτή την ιστορία το παραθέτω στη μνήμη του ποιητή: Καλλιπάτειρα Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες; Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία εδώθε. Έχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα, τρία αδέλφια, γιο, πατέρα ολυμπιονίκες να με αφήστε πρέπει, Ελλανοδίκες, κι εγώ να καμαρώσω μες στα ωραία κορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέα παλεύουν, θαυμαστές ψυχές αντρίκιες. Με τις άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζει με της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια. Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζει σε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου ύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου.

13 13 Η ζωή κάνει τα πιο απίθανα πράγματα και τα πιο αστεία ( Τα παρακάτω τα έστειλε για να γελάσουμε ο κ. Νίκος Ιωαννίδης) α) Αίτησι Νίκου.. Πουταμιά, Προς τη ΔΕΗ Γρανίτσας: Φωτογραφία ιχθυοπωλείου ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Από τις ωραίες εικόνες του Διαδικτύου Είναι μια μάντρα κήπου. Όλη η εικόνα είναι από λουλούδια. Φυτεύοντας τα κατάλληλα φυτά στην κατάλληλη θέση μπορεί να κάνει κανείς την κοπέλα να κλαίει!

14 14 ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Στον Μύλο Π όση ώρα, νουνέ, χρειάζεται για να δει κανείς τον «Λυχνοστάτη»; Λένε, Άλκη μου, πως ένας Αμερικανός επιχειρηματίας, που τέλειωσε το μεσημέρι τις δουλειές του στη Ρώμη και πετούσε το απόγεμα για Νέα Υόρκη, σκέφτηκε να επωφεληθεί από τον χρόνο που του έμεινε, για να δει λίγο την πόλη, που δεν είχε δει. Μπαίνει λοιπόν σ ένα ταξί και ρωτάει τον οδηγό πόση ώρα χρειάζεται για να δει κανείς τη Ρώμη. Κι ο Ιταλιάνος: «O una ora, o una vita, Signore (Ή μια ώρα ή μια ζωή). Σου απάντησα, φιλιότσο; * Τέλεια, σάντολε. * Λοιπόν σήμερα θα δούμε μόνο τον Μύλο, αφού το θέλεις τόσο. Και θα αρχίσω από το λόγο που μας οδήγησε στο στήσιμό του, γιατί αυτό ερμηνεύει τον γενικό τρόπο συμπεριφοράς μας στο στήσιμο όλου του Μουσείου. Θα μπορούσα να πω, όπως το λένε σήμερα, πολύ αδόκιμα βέβαια, στη «φιλοσοφία» του Μουσείου. Αλήθεια, νουνέ, δεν σας ρώτησα και ήθελα πολύ να σας ρωτήσω πώς σας ήρθε αυτή η ιδέα να ασχοληθείτε τόσο ενεργά με την παραδοσιακή ζωή και τον λαϊκό πολιτισμό της Κρήτης; Μεγάλη ιστορία, Άλκη μου, αλλά θα σου την συνοψίσω σε στυλ τηλεγραφικό. Είμαστε κι η νουνά σου κι εγώ αδιόρθωτοι φυσιολάτρες Λατρεύαμε τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Τον υιοθετήσαμε σαν τρόπο ζωής. Διασώσαμε ό,τι παλιό παραδοσιακό υπήρχε στο περιβάλλον μας το οικογενειακό. Αγοράσαμε ό,τι καλό προσφερόταν πολύ εύκολα εκείνα τα χρόνια. Μας άγγιξε ως το κόκαλο και μας πόνεσε η αντιοικολογική συμπεριφορά και η καταναλωτική μανία των δεκαετιών 60 και 70. Διαθέσαμε τις Τετάρτες και τα Σαββατοκύριακά μας οικογενειακώς τη δεκαετία του 80 και φυσικά όσα λεφτά είχα αποκομίσει από την Ιατρική μου μέχρι τότε και ιδού ο «Λυχνοστάτης». Το «Μουσείο Παραδοσιακής Ζωής και Λαϊκού Πολιτισμού Κρήτης» ή για μας το «Μουσείο της πέτρας και της μαντινάδας». Και προτιμάτε τον δεύτερο τίτλο από τον πρώτο; Ναι! Γιατί για μένα ο δεύτερος αγκαλιάζει όλη την Κρήτη. Το σώμα της που είναι η πέτρα, και την ψυχή της που είναι η μαντινάδα. Χτίσαμε λοιπόν όπως βλέπεις, και τον Μύλο με πέτρα, όχι για να αλέθει σιτάρι, παρ όλο που κι αυτό μπορεί να το κάνει αλλά για να στεγάσει τις μαντινάδες του Μυλωνά στην Ελένη, τη γυναίκα του. Ένα * φιλιότσος = αναδεκτός, σάντολος = νονός του Γιώργη Μαρκάκη μοναδικό ύμνο στη συζυγική αγάπη. Την τόσο περιθωριοποιημένη κι απαξιωμένη στην εποχή μας. Αυτές λοιπον τις μαντινάδες, που έγραφε ο Μυλωνάς με κάρβουνο στον ασβεστωμένο τοίχο του Μύλου του, μια κάθε 21 Μαΐου αντί άλλου δώρου για τη γιορτή της Ελένης του, θέλαμε να στεγάσουμε εδώ, όχι μόνο για να διασωθούν, αλλά και για να χαρίζουν από δω μέσα την ευωδιά των στίχων τους και την αγνότητα του πάθους τους στους χιλιάδες επισκέπτες του Μύλου. Ανυπομονώ όμως να μπω μέσα. Δεν κατάλαβα γιατί είμαστε έξω τόση ώρα. Μη βιάζεσαι. Καλύτερα είναι να πούμε όσα έχω να σου πω εδώ έξω καθισμένοι στο πεζούλι, δίπλα στα αρωματικά φυτά, παρά όρθιοι μέσα στον κλειστό χώρο. Πιστεύαμε λοιπόν από την ώρα που τις γράφαμε πως οι μαντινάδες αυτές, που για μας είναι ένα λαμπρό δείγμα της λαϊκής μας ποίησης σε μια από τις ευτυχέστερες στιγμές της, ότι θα έπρεπε να διασωθούν για να τις χαρούνε Έλληνες και ξένοι. Οι ξένοι όμως πώς να τις καταλάβουν; Τις μεταφράσαμε αμέσως στις τρεις κύριες γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Σήμερα είναι μεταφρασμένες ακόμα σε άλλες έξι. Δεν ήταν αυτό πολύ δύσκολο; Όπως άλλωστε με κάθε ποίηση; Ήταν! Μην ξεχνάς ότι έχουν πει για τη μετάφραση πως μοιάζει με τη γυναίκα. Όταν, λένε είναι πιστή, δεν είναι ωραία και όταν είναι ωραία δεν είναι πιστή. Εμείς όμως θέλαμε η μετάφραση να είναι όπως η Ελένη του Μυλωνά. Και ωραία και πιστή. Γι αυτό και απευθυνθήκαμε σε λόγιους ξένους επισκέπτες και σε έδρες Ελληνικών Σπουδών σε ξένα πανεπιστήμια. Όμως αυτό που θέλω να πω είναι ότι ποτέ δεν φαντασθήκαμε πως θα μπορούσαν ακόμα και μεταφρασμένες να εντυπωσιάσουν, να συγκλονίσουν θα έλεγα, μερικές φορές τους ξένους επισκέπτες. Φαντάσου πως τον επόμενο χρόνο, που άνοιξε το Μουσείο πήραμε αναπάντεχα ένα δέμα απ το Βέλγιο, που περιείχε χίλια αντίτυπα των μαντινάδων του Μύλου μεταφρασμένα στα φλαμανδικά από κάποιο επισκέπτη -καθηγητή που είχε γνωρίσει τις μαντινάδες από τη γαλλική μετάφρασή τους, τις μετέφρασε στα φλαμανδικά και μας τις έστειλε με την παράκληση να τις δίνουμε σε φλαμανδούς επισκέπτες του Μουσείου, για να μη χάσουν, όπως έγραφε, τη μαγεία του Μύλου. Έχουν κλάψει εδώ μέσα, Άλκη μου, κάθε εθνικότητας Ελένες. Και όχι μόνο. Ας περάσουμε όμως τώρα μέσα, γιατί σε βλέπω να ανυπομονείς.

15 Πέρασαν μέσα, έριξε ο νέος μια ματιά γύρω, στάθηκε το μάτι του στην πρώτη μαντινάδα. Ρόδο σουν όντε σ έπηρα και σ έφερα στο μύλο μα κάθε χρόνο που περνά σου πέφτει κι ένα φύλλο Το φυλλορόημα του ρόδου που λέγαμε, φιλιότσο. Συνέχισε όμως. Χρόνια πολλά σου εύχομαι, Ελένη, απ την καρδιά μου κι αν σου χει λίγα ο Θεός πάρε όλα τα δικά μου. Τα κάλλη σου ξατμίζονται, τα σύννεφα κλουθούνε μα στ άνθη δρόσος πέφτουνε, γι αυτό μοσχοβολούνε. Τι παραστατική εικόνα αυτή της ανακύκλωσης του γυναικείου κάλλους. Που η θεία προέλευσή του δεν στέργει στην εξαφάνισή του, αλλά μόνο τη μεταμόρφωσή του σε άλλη αισθητική αξία. Έτσι ύστερα από μια αισθητική αιθεροβασία του «επί πτερύγων νεφών» θα γυρίσει στη γη σαν δροσοσταλίδα, για να δώσει στα άνθη χρώμα και ευωδιά. Δεν είναι αυτό μια σπάνια ποιητική σύλληψη που ξεπερνά τις δυνατότητες ενός αμόρφωτου Μυλωνά, Άλκη μου; Είναι, χωρίς αμφιβολία. Προχώρησε όμως στην επόμενη μαντινάδα που έχει τη δική της ιστορία. Διάβασε ο νέος: Τριάντα χρόνους σε κρατώ, στσ αγκάλες σου κοιμούμαι μήπως σε μάλωσα ποτέ και δεν τα ανεστορούμαι; * Λοιπόν, Άλκη μου αυτή η μαντινάδα ενέπνευσε έναν εξαίρετο καλλιτέχνη, ένα γλύπτη ουγγρικής καταγωγής, αλλά που εργάζεται χρόνια στο Μόναχο, να φτιάξει αυτό το ξυλόγλυπτο που εμείς το ονομάσαμε «Ανδρόγυνο» και που θα δούμε βγαίνοντας από το Μύλο. Διάβασε όμως και τις υπόλοιπες και θα επανέλθουμε σ αυτήν Είναι οι τελευταίες που γράφθηκαν το 1970, που πια η Ελένη δεν υπάρχει για να τις διαβάσει. Το τελευταίο δώρο του Μυλωνά στη γιορτή της. Ο Μάης έχει εικοσιμιά, σήκω, Ελένη, ντύσου τη μαντινάδα διάβασε που γραψα στη γιορτή σου. Ρόδο σουν και τα φύλλα σου μαδούσαν ένα ένα το εβδομήντα θύελλα τα πήρε μαζωμένα. Ελένη, την αγάπη μας ο τάφος δεν τη σβήνει κι όταν θα λιώσει τις καρδιές στα κόκαλα θα μείνει. Την τελευταία τη διάβασε ο Άλκης με φανερή προσπάθεια, να μην προδώσει η ραγισμένη φωνή του τη συγκίνησή του. Συγγνώμη, νουνέ, αλλά * σε κρατώ= σ εχω δική μου. Δεν τ ανεστορούμαι =δεν το θυμάμαι 15 Έβγαλε ο γιατρός ένα χαρτομάντηλο από την τσέπη του. Έλα, πάρε! Πάντα όταν έρχομαι για ξενάγηση στο Μύλο φροντίζω να μη λείπουν από την τσέπη μου. Όλο και σε κάποιον χρειάζεται εδώ μέσα. Τακτικά και σε μένα τον ίδιο. Έγινε μια παύση. Όση χρειαζόταν για να αλλάξει τον τόνο της φωνής του. Τελικά, Άλκη μου, ένα τεστ ανθρώπινης ευαισθησίας κατήντησε αυτός ο χώρος. Ναι, το πιστεύω! συμφώνησε ρουφώντας τη μύτη του ο νέος. Τρεις μαντινάδες του Μυλωνά και το ξυλόγλυπτο «Ανδρόγυνο», που είναι στην πόρτα του Μύλου του Μουσείου «Λυχνοστάτης» στη Χερσόνησο. ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ Επίκουρος καθηγητής Οφθαλμολογίας Γεννήθηκε στη Σητεία. Φοίτησε στο Βαρβάκειο και στη συνέχεια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε ως Ανθυπίατρος στα Τάγματα Προκαλύψεως και στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διευθυντής Οφθαλμολογικής Κλινικής ( ) στο Ηράκλειο. Επίτιμος Πρόεδρος της Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κρήτης και επίτιμο μέλος του Ομίλου Μελετητών της Ιστορίας της Οφθαλμολογίας. Μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Ιατρών Συγγραφέων (U.M.E.M.) και του Λογοτεχνικού Συνδέσμου Ηρακλείου. Ιδρυτής του Μουσείου Παραδοσιακής Ζωής και Λαϊκού Πολιτισμού Κρήτης «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ». Άλλα βιβλία του: «Αναλαμπές σε σκοτεινό θαλαμο»(1983) «Άνω τελεία» (1986) «Όπως πέρυσι, όπως και πάντα» (1997) ΠΗΓΗ: Γιώργη Μαρκάκη, Το άσπρο ράσο, Β Έκδοση, Έκδ. «Λυχνοστάτης», 2005.

16 16 ΜΙΑ «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Έ Το Σχολείο της Ιερουσαλήμ φέρνει κοντά τους Εβραίους με τους Αραβες να εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει σκοπό να φέρει μια ειρηνική επανάσταση χωρίς φασαρία. Παιδιά Εβραίων και Αράβων κάθονται στις ίδιες τάξεις και διδάσκονται από δασκάλους που προέρχονται κι από τις δύο κοινότητες. Το πιο σπουδαίο μάθημα που τους κάνουν είναι να τους μάθουν να συμπαθούν ο ένας τον άλλον. Κάθε πρωί οι γονείς φέρνουν τα παιδιά τους από μια πύλη που φρουρείται στο σχολείο της Ιερουσαλήμ, που ονομάζεται «Χέρι με χέρι». Καμιά δεκαριά παιδιά, τα δύο κορίτσια, παίζουν μπάλα στη αυλή. Ένα αγόρι με αλογοουρά λέει στα εβραϊκά: «Στείλε την σε μένα»! Παίρνει την μπάλα, ντριπλάρει ένα άλλο παιδί, σουτάρει και φωνάζει αραβικά: «Είναι τέρμα!» Μερικά παιδιά κάθονται σε εξαγωνικά τραπέζια στο ισόγειο. Μια γυναίκα με βεραμάν κεφαλομάντηλο αποχαιρετά τον γιο της. Οι ταραξίες κάθονται πίσω πίσω. του Σάσα Ζαστιράλ στα παιδιά όσα λέει η Γκρόσμπεργκ. Όταν τα παιδιά μάθουν να καταλαβαίνουν και τις δύο γλώσσες, τότε οι δυο δασκάλες θα διδάσκουν εκ περιτροπής. Το τηλέφωνο χτυπάει συνεχώς στο γραφείο του Σχολείου. Η Κα Ντάλια Πέρες είναι συνδιευθύντρια του σχολείου. Σας λένε Πέρες; τη ρωτάμε. Ναι, ο αδελφός μου, ο Αμίρ Πέρες είναι Υπουργός Άμυνας, λέει. Στο δωμάτιο βασιλεύει σιωπή. Αυτή είναι διευθύντρια ενός εβραιοαραβικού σχολείου και ο αδελφός της έχει την ευθύνη του στρατού. Πώς μπορούν να ταιριάσουν αυτές οι καταστάσεις; «Αυτό που έγινε στο Λίβανο η κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη τον καιρό εκείνο να το κάνει», απαντά. «Αλλά δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος να έρθει η ειρήνη στην περιοχή». Ο αδελφός της είναι κι αυτός μεγάλος υποστηρικτής του μικτού σχολείου. Και πιστεύει κι αυτός στην αξία του διαλόγου. «Δεν υπάρχει μόνο μια αλήθεια. Αυτό μαθαίνουν τα παιδιά εδώ, όλα μαζί και ο ένας από τον άλλον. Σε κάθε τάξη είναι δύο δάσκαλοι, ένας Εβραίος και ένας Άραβας. Αν δύο δάσκαλοι από διάφορους πολιτισμούς μπορούν να τα βρούνε», λέει η Πέρες «αυτό είναι υποδειγματικό για τα παιδιά». Δάσκαλοι του σχολείου ένας Εβραίος κι ένας Άραβας Στο σχολείο αυτό στη γειτονιά Κάταμον φοιτούν και Άραβες και Εβραίοι μαθητές. Τα μαθήματα γίνονται στα εβραϊκά και στα αραβικά. Οπουδήποτε αλλού το σύστημα αυτό δεν θα άξιζε περισσότερη συζήτηση. Αλλά σε μια περιοχή, που αφανίζεται από το μίσος, τον πόλεμο και τη βία, αυτό αποτελεί επανάσταση. Οι 375 μαθητές έρχονται από την Ανατολική και τη Δυτική Ιερουσαλήμ και μερικοί έρχονται από τη Δυτική Όχθη. Τα μικρά πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο που είναι δίπλα. Στην πρώτη τάξη μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή και τις μεγάλες γιορτές του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ. Αλλά το κύριο μάθημα που βρίσκεται από κάτω στο Σχολείο «Χέρι-Χέρι» είναι να μάθουν οι μαθητές να συμπαθούν ο ένας τον άλλο. Η δασκάλα της πρωτης τάξης Jaffa Shira Grossberg χαιρετά τους μαθητές στα εβραϊκά. Η άλλη δασκάλα, η Balsan Asallah, είναι αραβικής καταγωγής από το Βόρειο Ισραήλ και μεταφράζει Οι άνθρωποι στο χωριό του Άραβα πατέρα ενός παιδιού, του Ατζάντ, του λένε πως το σχολείο αυτό θα μετατρέψει το παιδί του σε εβραιόπουλο. Εκείνος θέλει να κάνει το γιο του δικηγόρο, για να υπερασπίζει του Παλαιστινίους. «Μια μέρα, λέει, όταν θα μεγαλώσει το παιδί και θα υπάρχει ειρήνη, θα δίνει νομικες συμβουλές και στα δύο μέρη. Δεν υπάρχει» λέει, «πια ψυχολογικό φράγμα μεταξύ του γιου μου Αμπούντ και των Εβραίων φίλων του. Αυτό το οφείλει στο σχολείο αυτό». Οι Άραβες και οι Εβραίοι γονείς τώρα επικοινωνούν για πρώτη φορά. Το μόνο πραγματικό πρόβλημα που συνάντησαν μέχρι τώρα στο σχολείο είναι το πώς θα γιορτάσουν την ημέρα της ανεξαρτησίας. Για τους Ισραηλινούς είναι γιορτή, ενώ για τους Παλαιστινίους είναι «Νάμπκα», δηλαδή «Μέρα Καταστροφής», γιατί τους θυμίζει ότι τότε έχασαν τη γη τους. Στο τέλος συμφωνήθηκε να κάνουν δυο χωριστές συγκεντρώσεις και στο τέλος μια κοινή τελετή. Μετάφραση στα αγγλικά: Christopher Sultan Μετάφραση στα ελληνικά: Μάνος Τσελίκας