ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : «Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ( BUSINESS PLAN ) ΣΤΗΝ ΧΑΡΑΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΡΕΑΤΩΝ.» ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΚΟΣΜΑΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΚΑΤΣΟΥΛΗ ΚΩΣΤΑΝΤΙΑ ΚΑΒΑΛΑ, 2005

2 Πρόλογος 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το περιεχόμενο και η δομή της παρούσας πτυχιακής εργασίας αντανακλούν την προσπάθεια που έγινε να αποδοθεί ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός μίας επιχείρησης που ανήκει σε συγκεκριμένο κλάδο στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η συλλογή πληροφοριών, χρήσιμων για το πέρας της έρευνας αυτής έγινε μέσα από συχνές επισκέψεις στην έδρα της επιχείρησης και συνομιλίες με ανθρώπους που είτε εργάζονται στον παραγωγικό τομέα, είτε στον διοικητικό είτε είναι και τα ίδια τα άτομα τα οποία με κόπο την δημιούργησαν. Ο κλάδος του κρέατος στην Ελλάδα αναπτύχθηκε με τη συνδρομή της Αγροτικής Τράπεζας, στα πλαίσια ανάπτυξης της εγχώριας κτηνοτροφίας και έχει αλλάξει σημαντικά με την πάροδο των χρόνων, τόσο στη μορφή όσο και στη δομή του. Κύριο χαρακτηριστικό του αποτελεί ο μεγάλος αριθμός μικρού μεγέθους παραγωγικών μονάδων που δραστηριοποιούνται σε τοπικό κυρίως επίπεδο. Εντούτοις, η ανάγκη για προσαρμογή στις σύγχρονες απαιτήσεις των καταναλωτών οδήγησε στη μείωση του αριθμού τους και στην ταυτόχρονη ανάπτυξη των μεσαίου και μεγάλου μεγέθους παραγωγικών μoνάδων. Οι παραγωγικές βιομηχανικές επιχειρήσεις διακρίνονται βάσει του αντικειμένου της δραστηριότητάς τους, σε αυτές που ασχολούνται με το χοιρινό, το βόειο, το αιγοπρόβειο κρέας, καθώς και το κρέας πουλερικών. Επίσης, ο κλάδος περιλαμβάνει και επιχειρήσεις που ασχολούνται με την επεξεργασία, τεμαχισμό και τυποποίηση κρέατος, οι οποίες δεν ασχολούνται με την πρωτογενή παραγωγή, καθώς και σύνθετες μονάδες (παράγουν περισσότερα από ένα είδος κρέατος) με ποικίλη δραστηριότητα (από την εκτροφή ζώων έως την τυποποίηση κρέατος και την παραγωγή κρεατοσκευασμάτων ή αλλαντικών). Οι μικρές μονάδες είναι, συνήθως, περιορισμένης δυναμικότητας και εξυπηρετούν κυρίως την τοπική αγορά στην οποία εντάσσονται. Οι μονάδες εκτροφής ζώων κρεατοπαραγωγής, μετά την σφαγή των ζώων, διαθέτουν το κρέας κατά κύριο λόγο σε κρεοπωλεία, εμπόρους και χώρους μαζικής εστίασης (ψητοπωλεία, ταβέρνες κλπ.), ενώ ορισμένες από αυτές (κυρίως χοιροτροφικές) ασχολούνται και με την τυποποίηση του κρέατος. Σημαντική θέση στην αγορά κρέατος έχουν οι επιχειρήσεις οι οποίες ασχολούνται με την εισαγωγή και εμπορία κρέατος. Κλείνοντας τον πρόλογο αυτόν, θέλω να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου

3 Πρόλογος 2 στον αδελφικό μου φίλο κ. Κιουτσούκωστα Ελευθέριο για την καταλυτική του βοήθεια και την παροχή πληροφοριών που καταγράφονται στην παρούσα πτυχιακή εργασία. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου κ.κ. Κοσμίδη Κοσμά για την ευκαιρία που μου έδωσε να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα, την αμέριστη βοήθεια και κατανόησή του. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους κ. Θεοδοσίου Αγγελο και Κούτλα Βασίλειο για την πολύτιμη βοήθειά τους στην συγγραφή της παρούσας εργασίας. Καβάλα, 2005 Κατσούλη Κωνσταντία

4 Πρόλογος 3 ΜΕΡΟΣ 1 ο

5 Πρόλογος 4 ΜΕΡΟΣ 2 ο

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΜΕΡΟΣ 1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ιστορικό της εταιρίας 1.1 Γενικές πληροφορίες...σελ Ιστορικό...σελ Συγγενείς εταιρίας με την ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε..σελ Θυγατρικές εταιρίας με την ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε...σελ.6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ζώνη κρέατος 2.1 Γενικά πληροφοριακά στοιχεία του κλάδου σελ Η ζήτηση για κρέας.σελ Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης...σελ Μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για κρέας..σελ Δημογραφικά στοιχεία.σελ Η προσφορά για κρέας.σελ Δομή και διάρθρωση του κλάδου.σελ Διαφημιστική δαπάνη κρέατος...σελ.21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2..σελ.23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Παραγωγή 3.1 Παραγόμενα προϊόντα παραγωγική διαδικασία και περιγραφή προϊόντος...σελ Προσωπικό..σελ.29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Εμπορία και πωλήσεις 4.1 Δίκτυα διανομής..σελ.30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

7 Χρηματοοικονομική ανάλυση παραγωγικών επιχειρήσεων με την χρήση αριθμοδεικτών 5.1 Χρηματοοικονομική ανάλυση παραγωγικών επιχειρήσεων με την χρήση αριθμοδεικτών.σελ32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Στοιχεία κλάδου 6.1 Στοιχεία κλάδου...σελ Κατανάλωση νωπού κρέατος...σελ Ανταγωνισμός θέση εταιρίας στον κλάδο σελ Μέγεθος εγχώριας αγοράς κρέατος.σελ Η διεθνής αγορά κρέατος.σελ.46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Χρήση κεφαλαίων προηγούμενης αύξησης 7.1 Χρήση κεφαλαίου προηγούμενης αύξησης.σελ Επενδύσεις σελ Μακρόχρονοι στόχοι και επενδυτική πολιτική σελ Στόχοι σελ Επενδυτική πολιτική.σελ Επενδυτική πολιτική (Business Plan). σελ.54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οικονομικές καταστάσεις ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε 8.1 Οικονομικές καταστάσεις ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε.σελ.55 ΜΕΡΟΣ 2 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χρηματιστηριακά στοιχεία μετοχής σελ Πάγια περιουσιακά στοιχεία εγγυήσεις και εμπράγματες ασφάλειες... σελ Οικόπεδα αγροί.. σελ Κτίρια αποθηκευτικοί χώροι...σελ Μηχανολογικός εξοπλισμός τεχνικές εγκαταστάσεις μεταφορικά μέσα έπιπλα και σκεύη...σελ Μετοχικό κεφάλαιο λογιστική αξία μετοχής σελ Ίδια κεφάλαια λογιστική αξία μετοχής.σελ Μέτοχοι σελ.91

8 1.7 Απολογιστικά στοιχεία δραστηριότητας. σελ Δραστηριότητα.σελ Εξέλιξη κύκλου εργασιών αποτελεσμάτων...σελ Διάθεση των προ αποσβέσεων κερδών σελ Ανάλυση οικονομικής κατάστασης..σελ Αναμόρφωση ιδίων κεφαλαίων και αποτελεσμάτων...σελ Πηγές και χρήσεις κεφαλαίων...σελ.101 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Συμπεράσματα και προοπτικές....σελ.102 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλιογραφία...σελ.105

9 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 1.1 Γενικές πληροφορίες Η εταιρία ΚΡΕ.ΚΑ ΑΦΟΙ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ Α.Ε. ιδρύθηκε το 1985 (ΦΕΚ ίδρυσης 3099/ Πεύχος Α.Ε και ΕΠΕ). Έχει την έδρα της στην Καβάλα. (οδός Αμύντα 13. Τηλ ) υπαγόμενη στην Νομαρχία Καβάλας, είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιριών υπ. Αριθ. Ι /Β/86/02 και ΑΦΜ Η διάρκεια της Εταιρίας έχει ορισθεί σε 50 Χρόνια από την νόμιμη σύσταση της στις ημέρα δημοσίευσης του καταστατικού της στο ΦΕΚ Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις έχουν άδεια λειτουργίας για μονάδα τυποποίησης (Αρ. Προ ΔΒΜ. Φ Ι 4943/9/08Π / ) που ισχύει έως και βουστάσια (Δ.Π 1243/ ) που λήγει στις Σκοπός της Εταιρίας βάσει του άρθρου 3 του καταστατικού της μετά την τροποποίηση που έγινε το Δεκέμβριο του 1995 είναι: 1. Η ίδρυση πρότυπης μονάδας βοοτροφικής εκμετάλλευσης για εμπορία και εκμετάλλευση των παραγομένων προϊόντων και υποπροϊόντων. 2. Η διενέργεια εισαγωγών και εξαγωγών και γενικά εμπορία ζώντων ζώων και νωπών κρεάτων, η αγορά και μεταπώληση κάθε είδους συναφών εμπορευμάτων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό καθώς και η επιχείρηση μεταφοράς εμπορευμάτων για λογαριασμό τρίτων. 3. Η επεξεργασία, τυποποίηση προϊόντων κρέατος και παραγωγή κρεατοσκευασμάτων για εμπορία στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. 4. Η ίδρυση και εκμετάλλευση του σφαγείου. 5. Η εξαγωγή τυποποιημένου ελαιόλαδου και ελαίων και γενικά τυποποιημένων τροφίμων και ποτών και κάθε είδους γεωργικών προϊόντων και εσπεριδοειδών. 6. Η συμμετοχή της εταιρίας σε άλλες εταιρίες με παρόμοιο ή διαφορετικό αντικείμενο δραστηριότητας, με την απόκτηση μετοχών ή εταιρικών μεριδίων χωρίς ποσοτικό περιορισμό. Η τροποποίηση του καταστατικού αφορά τις παραγράφους γ,δ,ε. Η Εταιρία έχει λάβει την υπ' αριθμόν Κ της έγκριση της τροποποίησης του καταστατικού της από το Υπουργείο Ανάπτυξης.

10 Μέρος 1: Κεφάλαιο Ιστορικό Η ΚΡΕΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑΣ Α.Ε. στον κλάδο παραγωγής κρέατος έχει μία παράδοση εξήντα περίπου χρόνων. Το 1935 ο κ. Κυριάκος Κιουτσουκώστας αρχίζει να ασχολείται με την εκτροφή αγελάδων εγχώριας παραγωγής με σκοπό την αναπαραγωγή τους και την πάχυνση μικρών μόσχων στους πρώτους στάβλους της εταιρίας χωρητικότητας 200 ζώων στην περιοχή της Νέας Καρβάλης Καβάλας και την άμεση διάθεση του παραγόμενου κρέατος στο κατάστημα της στην Καβάλα. Το 1968 δημιουργούνται νέοι στάβλοι χωρητικότητας 500 ζωντανών μοσχαριών και αρχίζει η εισαγωγή ζώντων μόσχων από την Βουλγαρία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία με σκοπό την πάχυνση. Το 1971 ιδρύεται από τους Κυριάκο Κιουτσουκώστα, Μαραγκό lωάννη και Κουγιώνα Κυβέλη η ΚΡΕΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΕΠΕ η οποία στην συνέχεια το 1975 μετασχηματίζεται σε "YIOI ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΟΕ" με σκοπό την εκτροφή μόσχων και την εμπορία κρεάτων. Η εταιρία μετετράπη σε γιοι ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΑΕ το Το 1984 ιδρύεται η ΑΦΟΙ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΩΣΤΑ ΟΕ από τους Γρηγόρη Κιουτσούκωστα, Ζαχαρία Κιουτσουκώστα και Αικατερίνη Βουλμέ με σκοπό την εμπορία κρεάτων. Η εταιρία μετετράπη σε ΑΕ το Το 1985 δημιουργείται νέα μονάδα εκτροφής συνολικής δυναμικότητας 600 ζώων. Το Δεκέμβριο του 1993 δημιουργείται η τελευταία μονάδα με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές και άρτιο μηχανολογικό εξοπλισμό με δυναμικότητα εκτροφής 800 ζώων. Έτσι σήμερα η συνολική χωρητικότητα των εγκαταστάσεων ανέρχεται σε ζώα και η δυναμικότητα εκτροφής σε ζώα ετησίως. Τον Ιούλιο του 1994 αγοράζεται έκταση τ.μ έναντι του ποσού των δρχ στην οποία θα εγκατασταθεί η νέα επένδυση της Εταιρίας. Η έκταση αυτή εφάπτεται στην Εθνική Οδό Καβάλας - Αεροδρομίου Χρυσούπολης στην περιοχή Πέρνη Καβάλας και είναι συνέχεια των υπαρχουσών εγκαταστάσεων της Εταιρίας. Μέσα στο 1994 αγοράστηκε οικόπεδο συνολικής έκτασης τ.μ. ακριβώς δίπλα στο ήδη υπάρχον οικόπεδο της ΚΡΕΚΑ στην περιοχή Πέρνη Καβάλας το οποίο και κόστισε 5 εκ. Δρχ. Τον Οκτώβριο του 1994 η εταιρία εισήχθη στην Παράλληλη Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Τον Νοέμβριο του 1995 τέθηκε σε λειτουργία η μονάδα τυποποίησης κρεάτων της ΚΡΕΚΑ με χρηματοδότηση από τα κεφάλαια που είχε αντλήσει η εταιρία από την εισαγωγή της ΧΑ. Το 1997 αγοράζεται έκταση τ.μ στην Κοιν. Πέρνης για την ανέγερση του σφαγείου. Τον Οκτώβριο του 1997 αρχίζει η κατασκευή του σφαγείου η ολοκλήρωση του οποίου επιτυγχάνεται

11 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 4 τον Ιανουάριο του Η συνολική επένδυση ανήλθε στο ποσόν των 1,2 δις δρχ. Το σφαγείο αποτελείται από τρεις γραμμές παραγωγής δηλαδή σφάζονται, μοσχάρια. χοιρινά. και αμνοερίφια. Η επένδυση έτυχε της επιχορήγησης του Κοιν. Κανονισμού 866/90 με ΚΑ έργου 97 CTEL01012 και τίτλος έργου «Ιδρύση σφαγείου τριών γραμμών σε αντικατάσταση παλαιών Δημοτικών σφαγείων Νέας Καβάλας» και επιχορηγήθηκε με το ποσό των 714 εκ δρχ. Σήμερα λειτουργεί με την υπ αριθμ / άδεια λειτουργίας της Ε.Ε και είναι το μοναδικό στο Νομό Καβάλας- Δράμας. 1.3 Συγγενείς εταιρίες με την ΚΡΕ.ΚΑ. Α.Ε. ΚΡΕ.ΚΑ. ΔIΑΝΟΜΕΣ Α.Ε. Η εταιρία συστάθηκε με το υπ' αριθμ / και στις καταχωρήθηκε στο Μητρώο Ανώνυμων εταιριών με αριθμό 34496/53/Β/95/0 17. Η εταιρία έχει έδρα, στη οδό Αμύντα 13 στην Καβάλα. Το αντικείμενο της εταιρίας είναι η λιανική πώληση κρεάτων (Super market κρεάτων). Η «ΚΡΕ.ΚΑ ΔΙΑΝΟΜΕΣ Α.Ε» είναι ο κυριότερος πελάτης της ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε. Η σκοπιμότητα της ύπαρξης αυτής της εταιρίας είναι η προώθηση της λιανικής πώλησης των προϊόντων της ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, και στεγάζεται σε κατάστημα 150 τμ στο κέντρο της Καβάλας, οδός Αμύντα 13, το οποίο ανήκει στην ΚΡΕ.ΚΑ ΑΕ. Η εταιρία αυτή άνοιξε άλλα δύο υποκαταστήματα, ένα στην Χρυσούπολη Καβάλας τον Δεκέμβριο του 1995, και ένα στην Δράμα του Νομού Δράμας την ίδια χρονολογία. Το υποκατάστημα στην Χρυσούπολη βρίσκεται στην οδό Δελληκάρη 16, απασχολεί τρεις (3) υπαλλήλους και έχει έκταση 90τμ. Το υποκατάστημα στην Δράμα βρίσκεται στην γωνία των οδών Αβδήρων και Μακρή απασχολεί έναν (1) υπάλληλο και έχει έκταση 108 τμ. Το ύψος της επένδυσης ανήλθε στο ποσό των τριάντα (30) εκατομμυρίων δραχμών. Οι μέτοχοι της Ανώνυμης Εταιρίας KΡΕ.ΚΑ. ΔΙΑΝΟΜΕΣ Α.Ε. είναι οι κ.κ. Ευαγγελία Κιουτσούκωστα (σύζυγος του Γρηγόριου Κιουτσούκωστα) και η Καλλιόπη Κιουτσούκωστα (σύζυγος του Ζαχαρία Κιουτσούκωστα). Η μετοχική σύνθεση της εταιρίας είναι η ακόλουθη:

12 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 5 Μέτοχοι Ποσοστό Ευαγγελία Κιουτσούκωστα 50% Καλλιόπη Κιουτσούκωστα 50% Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας απαρτίζουν οι εξής: Ονοματεπώνυμο Ευαγγελία Κιουτσούκωστα Καλλιόπη Κιουτσούκωστα Παναγιώτης Βουλμές Κυριάκος Κιουτσούκωστας Θέση Πρόεδρος Δ.Σ. Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Μέλος Δ.Σ. Μέλος Δ.Σ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα συνοπτικά οικονομικά μεγέθη της ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε. (εκ. δρχ.) το 1998 Μετοχικό Κεφάλαιο Ίδια Κεφάλαια Κύκλος εργασιών Κέρδη προ Φόρων Κέρδη μετά τους Φόρους ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Οι διεταιρικές συναλλαγές μεταξύ της ΚΡΕ.ΚΑ. Α.Ε. και της ΚΡΕ.ΚΑ ΔΙΑΝΟΜΕΣ Α.Ε. προκύπτουν από τη διαφορετική φύση του αντικειμένου τους και τη διαφοροποίηση του πελατολογίου. Η ΚΡΕ.ΚΑ. ΔΙΑΝΟΜΕΣ Α.Ε. αγοράζει προϊόντα από την ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε. τα οποία μεταπουλά λιανικός μέσω των δικών της καταστημάτων και υποκαταστημάτων.

13 Μέρος 1: Κεφάλαιο Θυγατρικές εταιρίες της ΚΡΕ.ΚΑ. Α.Ε. ΑΦΟΙ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ Α.Β.Β.Ε.Ε. Η εταιρία «ΑΦΟΙ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ Α.Β.Β.Ε.Ε.» με δ.τ. «ROYAL Α.Β.Β.Ε.Ε.» ιδρύθηκε το 1992 στην Καβάλα και προήλθε από τη συγχώνευση και μετατροπή των εταιριών «ΑΔΕΛΦΟΙ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ Ο.Ε.» και «ΑΔΕΛΦΟΙ ΑΛΕΞΙΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ & ΣΙΑ Ο.Ε.». Το καταστατικό όπως αυτό καταρτίστηκε με την υπ' αριθμόν 7527 πράξη της συμβολαιογράφου Καβάλας Ιφιγένειας συζ. Γεωργίου Χατζηδανδή, καταχωρήθηκε στο Μητρώο Ανωνύμων εταιριών με αριθμό 27911/53/Β/92/001 και δημοσιεύθηκε στο υπ' αριθμ. 72 ΦΕΚ (τεύχος Α.Ε. & Ε.Π.Ε.). Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο ορίσθηκε στο ποσό των δρχ Σήμερα το μετοχικό κεφάλαιο ανέρχεται στο ποσό των ευρώ και διαιρείται σε ονομαστικές μετοχές ονομαστικής αξίας 0,73 ευρώ η κάθε μία. Σκοπός της εταιρίας είναι: Η ίδρυση και λειτουργία βιοτεχνίας τουρσιών, ελαίων και μουστάρδας. Η ίδρυση και λειτουργία βιομηχανίας και επεξεργασίας λαχανικών, φρούτων και γενικά η μεταποίηση τροφίμων. Η εμπορία αποικιακών ειδών, η εισαγωγή και εξαγωγή λαχανικών, φρούτων και τροφίμων. Η αντιπροσώπευση εμπορικών οίκων εσωτερικού και εξωτερικού και η άσκηση κάθε άλλης συναφούς με τα παραπάνω εργασίας και επιχείρησης. Η συμμετοχή σε άλλες ή η σύμπραξη με άλλες επιχειρήσεις κάθε μορφής που επιδιώκουν τους ίδιους ή παρεμφερείς σκοπούς με τους σκοπούς της εταιρίας αυτής. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις της εταιρίας βρίσκονται στην ΒΙ.ΠΕ Ν. Ξάνθης και καταλαμβάνουν έκταση τ.μ. επί οικοπέδου τ.μ. περίπου. Επί πλέον η ανωτέρω εταιρία κατέχει οικόπεδο εκτάσεως τ.μ. στον οικισμό Αμισιανά Καβάλας. Επί του οικοπέδου αυτού ανεγέρθηκε βιομηχανοστάσιο επιφάνειας τ.μ. και το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος. Η εταιρία διαθέτει δίκτυο διανομής των προϊόντων της τόσο στην εσωτερική αγορά όσο και στο εξωτερικό όπου εξάγει το 60% των παραγομένων προϊόντων της.

14 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 7 Η μετοχική σύνθεση της εταιρίας είναι η ακόλουθη: Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας απαρτίζουν οι εξής: Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα συνοπτικά οικονομικά μεγέθη της εταιρίας (σε εκατ. Ευρώ).

15 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 8 Η εταιρία διαθέτει πάγιο εξοπλισμό (κτίρια & μηχανήματα) αξίας 6 εκατ. ευρώ περίπου εκ των οποίων τα περισσότερα αποκτήθηκαν την περίοδο Η εταιρία διαθέτει αυτόνομη οικονομική διαχείριση και απασχολεί 80 άτομα. Γ.ΔΕΛΛΑΣ & Π.ΤΣΑΚΑΝΙΚΑΣ Α.Ε.Β.Ε. Η εταιρία συστάθηκε στις 11/7/1979 με αριθμό πράξης και την 1/8/1979 καταχωρήθηκε στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιριών με αριθμό 6246/02/8/96/131. Έχει έδρα το δήμο Αγίου Ιωάννη Ρέντη. Το αντικείμενο εργασιών της είναι η εμπορίαεπεξεργασία (σφαγή) και πώληση χοιρινών και αμνοεριφίων. Η μετοχική σύνθεση της είναι η ακόλουθη: Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας απαρτίζουν οι εξής: εταιρίας. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα συνοπτικά οικονομικά μεγέθη της

16 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 9 H εταιρία διαθέτει μονάδα σφαγείου τ.μ. συνολικού κόστους , που ανεγέρθη σε οικόπεδο έκτασης τ.μ. και βρίσκεται στο Νομό Ιωαννίνων. Διεταιρικές Συναλλαγές DELΤAGRO Στην DELTAGRO S.A. συμμετέχει με ποσοστό 25% η ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε., ποσοστό 70% η συνεταιριστική εταιρεία SICAREV και ποσοστό 5% η συνεταιριστική εταιρεία CAPV. Το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας ανέρχεται σε Αντικείμενο της εταιρείας είναι: α) εξαγωγές ζώντων ζώων (βοοειδή) β) η μεταφορά τεχνογνωσίας στην γενετική των μόσχων, γ)η μεταφορά τεχνογνωσίας στην διασφάλιση της ποιότητας στην παραγωγή κρέατος, Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας απαρτίζουν οι εξής: Η εταιρία διοικείται από ένα εποπτικό συμβούλιο το οποίο αποτελείται από τους

17 Μέρος 1: Κεφάλαιο 1 10 προέδρους όλων των εταιρειών που συμμετέχουν στην SICAREV, την δε ΚΡΕ.ΚΑ Α.Ε. εκπροσωπεί ο Πρόεδρος της κ. Ι. ΚΙΟΥΤΣΟΥΚΟΥΣΤΑΣ. Η έδρα της εταιρείας βρίσκεται στην Γαλλία στην Ροάννη. Η έναρξη δραστηριότητας έγινε τη 1/7/2002 και η λήξη της έχει οριστεί στις 19/7/2101. Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας την πρώτη υπερ-δωδεκάμηνη χρήση από 1/7/02 μέχρι και 31/12/03 ανήλθε σε 85 εκατ. ευρώ, ενώ τα καθαρά κέρδη της αντίστοιχης περιόδου σε 38,45 χιλ. ευρώ.

18 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΖΩΝΗ ΚΡΕΑΤΟΣ 2.1 Γενικά πληροφοριακά στοιχεία του κλάδου Ο εξεταζόμενος κλάδος κατέχει εξέχουσα θέση στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής και χαρακτηρίζεται από σημαντική παραγωγική δυναμικότητα. Οι καταναλωτικές και διατροφικές συνήθειες του Έλληνα κατατάσσουν το κρέας στα βασικότερα είδη διατροφής. Στην Ελλάδα η πτηνοτροφία ξεκίνησε αρχικά με την μορφή της συμπληρωματικής απασχόλησης μικρών οικογενειακών μονάδων. Σημαντική ανάπτυξη παρουσίασε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, οπότε ξεκίνησε να εκσυγχρονίζεται και να αναδιοργανώνεται, αποκτώντας βιομηχανικό χαρακτήρα. Οι οικογενειακές μονάδες. οι οποίες λειτουργούσαν έως τις αρχές του '70, εξελίχθηκαν σταδιακά σε βιομηχανικές παραγωγικές μονάδες. Η σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή ασχολείται κυρίως με την εκτροφή ορνίθων κρεατοπαραγωγής. Kαθώς και με την παραγωγή άλλων πουλερικών εκτός του κοτόπουλου (γαλοπούλες, πάπιες, χήνες, κ.λπ.). Η τεχνολογική πρόοδος, οι φυσιολογικές γενετικές ιδιότητες των πουλερικών, καθώς και η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων, αποτέλεσαν τους κυριότερους παράγοντες που οδήγησαν στην εντυπωσιακή εξέλιξη της πτηνοτροφίας. Αποτέλεσμα αυτής είναι το κρέας των πουλερικών να καταλαμβάνει την δεύτερη θέση στη συνολική εγχώρια κατανάλωση κρέατος, ενώ η εγχώρια παραγωγή εξασφαλίζει πολύ υψηλό βαθμό αυτάρκειας. Η χοιροτροφία. ως συστηματική δραστηριότητα. ουσιαστικά αναπτύχθηκε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1970, κυρίως μέσω των κινήτρων που δόθηκαν βάσει του προγράμματος Ανάπτυξης της Κτηνοτροφίας (πιστωτικά προγράμματα κλπ.). Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής της κάλυψε πλήρως τις ανάγκες της χώρας, εμφανίζοντας ευνοϊκές προοπτικές εξέλιξης. Η σημαντική αύξηση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης χοιρινού κρέατος (από 6,3 κιλά το 1970 σε 31,5 κιλά το 2001), επέβαλε την σταδιακή αύξηση των εισαγωγών. Kυρίως από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., οι οποίες είχαν την παραγωγική δυναμικότητα και υποδομή για πραγματοποίηση εξαγωγών. Παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά την ανάπτυξη της ελληνικής χοιροτροφίας ήταν η χαμηλότερη παραγωγικότητα των χοιρομητέρων (συγκριτικά με την αντίστοιχη ορισμένων χοιροτροφικά ανεπτυγμένων χωρών-μελών της Ε.Ε.), η

19 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 13 ελλιπής οργάνωση των χοιροτροφικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και διάφορες συγκυρίες όπως τα υψηλά επιτόκια, οι διακυμάνσεις των τιμών του χοιρινού κρέατος και το πρόβλημα των διοξινών. Ο κλάδος της παραγωγής χοιρινού κρέατος αντιμετώπισε σημαντικά προβλήματα τα τελευταία έτη, εξακολουθεί όμως να αποτελεί δυναμικό κλάδο της ελληνικής κτηνοτροφίας. Το γεγονός αυτό φανερώνει τόσο το σημαντικό ύψος του επενδεδυμένου κεφαλαίου, όσο και την υψηλή συνολική παραγωγή χοιρινού κρέατος. Το χοιρινό κρέας κατέχει την πρώτη θέση στη συνολική εγχώρια κατανάλωση κρέατος. Η χοιροτροφία αντιπροσωπεύει περίπου το 26% της συνολικής εγχώριας παραγωγής κρέατος (2000) και καλύπτει το 39% περίπου της συνολικής κατανάλωσης χοιρινού κρέατος (2000) ενώ το υπόλοιπο αφορά εισαγωγές. Η βοοτροφία ως συστηματική δραστηριότητα ξεκίνησε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1960, ενώ η περαιτέρω ανάπτυξη παρουσιάστηκε την επόμενη δεκαετία. Η κρεατοπαραγωγική βοοτροφία περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό μονάδων, σχετικά μικρής δυναμικότητας, οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Το ποσοστό συμμετοχής των συστηματικών μονάδων στο σύνολο της παραγωγής βοείου κρέατος είναι μικρό. Οι ελληνικές μονάδες ουσιαστικά ασχολούνται με την πάχυνση των ζώων παρά με την αναπαραγωγή, καθώς πραγματοποιούν εισαγωγές σε ζώντα ζώα βάρους κιλών, τα οποία εκτρέφουν και τα σφάζουν έπειτα από 6-8 μήνες συνήθως, σε βάρος κιλών. Η απόδοση αυτών σε κρέας είναι συνήθως της τάξεως του 53%-54%. Το συγκεκριμένο ποσοστό απόδοσης μεταβάλλεται ανάλογα με τη φυλή του ζώου και τη διατροφή, αλλά συνήθως δεν ξεπερνά το 60%. Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών αυτών προέρχεται από Τρίτες χώρες (Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία, Ρουμανία, Μολδαβία κ.ά.). Όσον αφορά τις χώρες της Ε.Ε., ιδιαίτερα ανεπτυγμένες στον τομέα της βοοτροφίας είναι η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο, όπου δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις οι οποίες διαθέτουν καλές φυλές ζώων και σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, τον οποίο ανανεώνουν με υψηλές επενδύσεις, γεγονός που τους επιτρέπει να προσφέρουν κρέας σε ανταγωνιστικές τιμές. Ο οξύς ανταγωνισμός, κυρίως από τις χώρες της Ε.Ε., δημιουργεί έντονες πιέσεις και προβλήματα στις ελληνικές βοοτροφικές μονάδες. Τα υψηλά επιτόκια της περασμένης δεκαετίας έδρασαν ενισχυτικά προς αυτή την κατεύθυνση. Η παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας κατανάλωσης του συγκεκριμένου είδους. Με την εκτροφή αιγών και προβάτων ασχολούνται κυρίως μη συστηματικές επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται σε διάφορες

20 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 14 περιοχές της Ελλάδας. Η κατανάλωση αιγοπρόβειου κρέατος κατέχει την τέταρτη θέση στη συνολική εγχώρια κατανάλωση κρέατος. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο κλάδος περιλαμβάνέι και επιχειρήσεις επεξεργασίας και τυποποίησης κρέατος οι οποίες προμηθεύονται ολόκληρα ή τεμαχισμένα σφάγια από παραγωγικές μονάδες της χώρας αλλά κυρίως από το εξωτερικό. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που έχουν ως αντικείμενο την τυποποίηση κρεάτων με σκοπό τη διάθεσή τους στη λιανική αγορά (αλυσίδες σούπερ μάρκετ κλπ), καθώς και σε αγορές του εξωτερικού, έχει παρουσιάσει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Οι πρώτες επιχειρήσεις τυποποίησης ήταν μικρά εργαστήρια με περιορισμένες δυνατότητες παραγωγής. Με την πάροδο του χρόνου όμως, η ανάγκη ύπαρξης και εξέλιξης των μονάδων τυποποίησης έγινε πιο επιτακτική, καθότι η ζήτηση για τυποποιημένο κρέας αυξήθηκε σημαντικά, κυρίως στα αστικά κέντρα με τη δημιουργία των λεγόμενων "υπεραγορών κρεάτων", καθώς και των τμημάτων εμπορίας κρέατος εντός των σούπερ μάρκετ. Η βιομηχανική τυποποίηση κρέατος επεκτείνεται πλέον και στα επαρχιακά αστικά κέντρα, όπου ήδη παρατηρείται εκσυγχρονισμός ορισμένων μονάδων πρωτογενούς παραγωγής, δημιουργώντας τεμαχιστήρια, τυποποιητήρια κρέατος. Επισημαίνεται ότι, αρκετές μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ συνάπτουν συνεργασίες με μονάδες του κλάδου για την παραγωγή τυποποιημένων προϊόντων. Οι επιχειρήσεις αυτές ασχολούνται με τον τεμαχισμό, την επεξεργασία και την τυποποίηση του κρέατος σε συσκευασίες vacum ή καταναλωτή (μερίδες) για απευθείας διάθεση στη λιανική. Αρκετές από αυτές δραστηριοποιούνται επίσης στην παραγωγή κρεατοσκευασμάτων (κεφτεδάκια, σνίτσελ κλπ.) ή και αλλαντικών. 2.2 Η ζήτηση για κρέας Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης Το κρέας αποτελεί είδος πρώτης ανάγκης και ως εκ τούτου η ζήτησή του δεν παρουσιάζει ελαστικότητα ως προς την τιμή. Εντούτοις, η τιμή επηρεάζει τη διάρθρωση της κατανάλωσης μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών κρέατος. Άλλοι παράγοντες οι οποίοι ασκούν επίδραση στην εξεταζόμενη αγορά είναι οι καταναλωτικές διατροφικές συνήθειες, καθώς και διάφορα απρόβλεπτα γεγονότα που επηρεάζουν την αντίληψη των καταναλωτών ως προς την ποιότητα του κρέατος,

21 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 15 οι οποίοι αναλύονται στη συνέχεια. Ειδικότερα, το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών σε συνάρτηση με τις τιμές των προϊόντων, καθορίζουν τον βαθμό υποκατάστασης μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών κρέατος. Ο πίνακας Π2.1 του παραρτήματος παρουσιάζει την εξέλιξη των μέσων ετήσιων σταθμισμένων τιμών κρέατος κατά τη χρονική περίοδο Όπως προκύπτει από τον εν λόγω πίνακα, την υψηλότερη μέση τιμή παραγωγού εμφάνισαν κατά το εξεταζόμενο διάστημα τα κατσίκια, τα αρνιά, και τα κουνέλια, ενώ η μέση τιμή των πουλερικών και των χοιρινών κρεάτων είναι σημαντικά χαμηλότερη, γεγονός που επιδρά θετικά στη ζήτησή τους. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος συνδέεται με την οικονομική ευημερία. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η κατά κεφαλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι υψηλότερη στις ΗΠΑ και τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες όπου το κεφαλήν εισόδημα είναι υψηλότερο σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Οι διατροφικές συνήθειες του Έλληνα καταναλωτή κατατάσσουν το κρέας στα βασικά είδη διατροφής. Επίσης, η στροφή των καταναλωτών σε υγιεινότερους τρόπους διατροφής έχει οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης λευκού κρέατος (κυρίως πουλερικών), καθώς έχει χαμηλότερα λιπαρά. Ο κλάδος αντιμετωπίζει κατά καιρούς προβλήματα που σχετίζονται με την «ευαίσθητη» φύση των εξεταζόμενων προϊόντων και των ειδών διατροφής γενικότερα. Ενδεικτικά αναφέρεται η ασθένεια της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας, καθώς και το πρόβλημα των διοξινών το οποίο έπληξε τα προϊόντα της ευρωπαϊκής αγοράς. Τέτοιου είδους απρόβλεπτα γεγονότα, επηρεάζουν την αντίληψη των καταναλωτών με αποτέλεσμα την μεταστροφή της ζήτησης από το ένα είδος κρέατος στο άλλο. Οι αλλαγές αυτές στις προτιμήσεις των καταναλωτών είναι συνήθως προσωρινές, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του χαμένου μεριδίου επανακτάται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Η αντίληψη περί ποιότητας του κρέατος επηρεάζεται από χαρακτηριστικά, όπως η εμφάνιση και η συσκευασία των προϊόντων. Οι Έλληνες καταναλωτές δίνουν ιδιαίτερη σημασία στη «σωστή εμφάνιση» των προϊόντων και γι' αυτό οι παραγωγοί εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καλύτερη «εικόνα» των προϊόντων τους. Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, τα εγχώρια προϊόντα κρέατος έχουν κερδίσει την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και θεωρούνται υψηλότερης ποιότητας από τα εισαγόμενα.

22 Μέρος 1: Κεφάλαιο Μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για κρέας Στους πίνακες Π2.2-Π2.3 του παραρτήματος του παρόντος κεφαλαίου, παρουσιάζονται ορισμένα από τα αποτελέσματα της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών που πραγματοποίησε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος κατά την περίοδο Νοεμβρίου Οκτωβρίου Η έρευνα αυτή κάλυψε, βάσει δείγματος, τα νοικοκυριά όλης της χώρας ανεξάρτητα από μέγεθος ή άλλα οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά τους. Ένας από τους σκοπούς της έρευνας, είναι η συγκέντρωση πληροφοριών για την αξία των αγορών των νοικοκυριών για κάθε είδους αγαθό και υπηρεσία. Όπως προκύπτει από τους πίνακες, η μέση μηνιαία δαπάνη ανά νοικοκυριό για κρέας (κάθε είδους συμπεριλαμβανομένου και του κιμά) ανέρχεται σε 50,72. Στο διάγραμμα 2.1 συνοψίζονται ορισμένα από τα συμπεράσματα της έρευνας αναφορικά με τις πραγματοποιούμενες μέσες μηνιαίες δαπάνες ανά νοικοκυριό για κρέας ανά κατηγορία. Στο πρώτο μέρος του διαγράμματος (2.1 α) διαπιστώνονται οι αποκλίσεις στις πραγματοποιούμενες μέσες μηνιαίες δαπάνες για κρέας, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Συγκεκριμένα, ενώ τα νοικοκυριά της περιοχής της πρωτεύουσας δαπανούν κατά μέσο όρο 53,82 μηνιαίως για κρέας, το αντίστοιχο ποσό στα νοικοκυριά των ημιαστικών και αγροτικών περιοχών είναι 51,29 και 47,46 αντίστοιχα. Σημαντικά χαμηλότερη μηνιαία δαπάνη για κρέας εμφανίζουν τα νοικοκυριά του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης ( 36,39). Στο δεύτερο μέρος του διαγράμματος (2.1 β) απεικονίζονται οι δαπάνες για κρέας σε σχέση με τις συνολικές μηνιαίες αγορές των νοικοκυριών. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του προαναφερόμενου διαγράμματος, αυξανομένων των μηνιαίων αγορών των νοικοκυριών αυξάνεται και το ποσό της δαπάνης για κρέας. Ειδικότερα, οι κατηγορίες μοσχάρι νωπό, πουλερικά νωπά, αρνί και κατσίκι νωπό και χοιρινό νωπό, αποτελούν τα σημαντικότερα είδη κρέατος, καθώς αποσπούν το μεγαλύτερο μέρος, τόσο των συνολικών μηνιαίων αγορών, όσο και του μηνιαίου συνολικού εισοδήματος των νοικοκυριών. Τα υπόλοιπα είδη κρέατος καλύπτουν, συνολικά, χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής επί των δαπανών για την αγορά κρέατος. Τα είδη του κρέατος που περιλαμβάνονται στην κατηγορία «λοιπά είδη» παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

23 Μέρος 1: Κεφάλαιο Δημογραφικά στοιχεία Το μέγεθος, οι μεταβολές και η διάρθρωση του πληθυσμού αποτελούν σημαντικό προσδιοριστικό παράγοντα της ζήτησης των εξεταζόμενων προϊόντων. Στον πίνακα Π2.4 του παραρτήματος παρουσιάζεται ο πληθυσμός της Ελλάδας κατά φύλο, σύμφωνα με τις απογραφές της ΕΣΥΕ των ετών 1991 και 2001 (προσωρινά

24 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 18 στοιχεία). Βάσει των στοιχείων του πίνακα, ο πληθυσμός της χώρας ανήλθε σε άτομα το 1991 και σε άτομα το 2001 (ποσοστιαία αύξηση 6,6%). Ειδικότερα, ο αριθμός των ανδρών αυξήθηκε κατά 7,3% (1991: άτομα, 2001: άτομα) μεταξύ των δύο απογραφών, ενώ η αντίστοιχη αύξηση του γυναικείου πληθυσμού ήταν της τάξης του 6% (1991: άτομα, 2001 : άτομα). Σημαντική δημογραφική εξέλιξη των τελευταίων ετών για την Ελλάδα αποτέλεσε η εκτεταμένη εισροή μεταναστών, κυρίως από τις χώρες της Κεντρικής & Ανατολικής Ευρώπης η οποία σε συνδυασμό με τον αριθμό των παλιννοστούντων ομογενών συντήρησε τα επίπεδα του πληθυσμού και συντέλεσε στην αύξηση της ζήτησης των εξεταζόμενων προϊόντων. 2.4 Η προσφορά για κρέας Σε συνέχεια της παρουσίασης των βασικών παραγόντων που συνδέονται με τη ζήτηση για κρέας, αναφέρονται τα στοιχεία που καταγράφουν την προσφορά των εξεταζόμενων προϊόντων. Αρχικά περιγράφεται η δομή και διάρθρωση του κλάδου και η διαφημιστική δαπάνη κρέατος, ενώ ακολουθεί παρουσίαση ορισμένων εκ των κυριοτέρων παραγωγικών και εισαγωγικών επιχειρήσεων και ανάλυση των οικονομικών τους στοιχείων Δομή και Διάρθρωση του Κλάδου Ο κλάδος εκτροφής ζώων κρεατοπαραγωγής και παραγωγής κρέατος στην Ελλάδα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται σε σημαντικό βαθμό ως κλάδος βιοτεχνικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα το τελικό προϊόν, παρότι είναι πολύ καλής ποιότητας από οργανοληπτική άποψη, να μην μπορεί ισάξια να συναγωνιστεί σε επίπεδο τιμής τα εισαγόμενα που παράγονται από μεγάλες οργανωμένες μονάδες, με πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια όμως, ο παραγωγικός τομέας έχει αναβαθμιστεί σημαντικά με επίκεντρο την τυποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, την αποτελεσματικότερη διαχείριση και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Ο εισαγωγικός τομέας αποτελείται από πλήθος εταιριών, αρκετές δε από αυτές δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς του ευρύτερου κλάδου των ειδών διατροφής.

25 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 19 Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού γεωργικών εκμεταλλεύσεων παραδοσιακού χαρακτήρα, με χαμηλό επίπεδο οργάνωσης, δυσχεραίνει τη βελτίωση της απόδοσης του ευρύτερου κλάδου του κρέατος. Οι μικρές παραγωγικές μονάδες συνήθως διαθέτουν περιορισμένο τεχνολογικό εξοπλισμό και συνεπώς μικρή παραγωγική δυναμικότητα. Η δυσκολία αρκετών εξ αυτών να εκσυγχρονίσουν την παραγωγική τους διαδικασία ώστε να λειτουργούν στα πλαίσια της κείμενης νομοθεσίας (Κοινοτικής και Εθνικής), οδηγεί στη σταδιακή μείωση του αριθμού τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ICAP DATA BASE (πίνακας 3.1), ο κλάδος αποτελείται από επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 427 ανήκουν στον βιομηχανικό τομέα, ενώ εταιρίες δραστηριοποιούνται στον εισαγωγικό εμπορικό τομέα. Οι εν λόγω επιχειρήσεις δεν ασχολούνται αποκλειστικά με την παραγωγή ή εισαγωγή κρεάτων. Όσον αφορά τη διάρθρωση των επιχειρήσεων βάσει του προσωπικού προκύπτει ότι, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι μικρού μεγέθους, καθώς 256 βιομηχανικές και 927 εμπορικές εταιρίες απασχολούν λιγότερα από 1Ο άτομα, ενώ μεσαίου μεγέθους εταιρίες με προσωπικό από 1Ο έως και 99 άτομα ήταν 152 βιομηχανικές και 179 εμπορικές. Οι εταιρίες με προσωπικό από 100 έως 499 άτομα ήταν μόλις 15 βιομηχανικές και 2 εμπορικές. Από το σύνολο των επιχειρήσεων, μόνο 4 (παραγωγικές) εταιρίες έχουν προσωπικό άνω των 500 ατόμων. Ανάλογα με τη δραστηριότητά τους, οι επιχειρήσεις του κλάδου διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Σύνθετες Παραγωγικές Ι Βιομηχανικές Μονάδες Ορισμένες από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις του κλάδου είναι σύνθετες

26 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 20 μονάδες, οι οποίες δραστηριοποιούνται παράλληλα σε διάφορους τομείς της παραγωγής κρέατος. Πρόκειται για καθετoπoιημένες μονάδες που εκτός από την εκτροφή ή την αναπαραγωγή ζώων ασχολούνται και με την παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων κρέατος, όπως αλλαντικά, κονσέρβες κρέατος, κρεατοπαρασκευάσματα κ.λπ. Χοιροτροφικές Εκμεταλλεύσεις Οι επιχειρήσεις εκτροφής χοίρων και παραγωγής χοιρινού κρέατος είναι κυρίως μικρομεσαίου μεγέθους. Η παραγωγική τους δυναμικότητα είναι αξιόλογη και καλύπτουν σε ποσοστό 37%-38% περίπου τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς σε χοιρινό κρέας. Αρκετές από τις εν λόγω επιχειρήσεις διαθέτουν σφαγείο (για αποκλειστική χρήση ή μη). Βοοτροφικές Εκμεταλλεύσεις Η κρεατοπαραγωγική βοοτροφία στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό μονάδων, σχετικά μικρής δυναμικότητας, διεσπαρμένων σε όλη τη χώρα. Το ποσοστό συμμετοχής των συστηματικών μονάδων στο σύνολο της παραγωγής κυμαίνεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Οι βοοτροφικές επιχειρήσεις κρεατοπαραγωγής ασχολούνται συνήθως με την πάχυνση (σε μικρό βαθμό με την αναπαραγωγή) ζώων που εισάγονται σε μικρή ηλικία και εν συνεχεία με την σφαγή αυτών. Η σφαγή των ζώων γίνεται συνήθως σε δημοτικά σφαγεία ή σε σφαγεία που διαθέτουν λίγες μόνον επιχειρήσεις. Πτηνοτροφικές Εκμεταλλεύσεις Οι πτηνοτροφικές παραγωγικές μονάδες παρουσίασαν σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, καλύπτοντας σε σημαντικό βαθμό την εγχώρια κατανάλωση κρέατος πουλερικών. Ο εν λόγω τομέας περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό εταιριών, μεταξύ των οποίων και ορισμένες από τις μεγαλύτερες παραγωγικές μονάδες του ευρύτερου κλάδου του κρέατος. Μονάδες Τυποποίησης Ο τομέας της επεξεργασίας - τυποποίησης - συσκευασίας κρέατος παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη στη χώρα μας τα τελευταία έτη. Η συνεχής αύξηση της ζήτησης συνετέλεσε στην εξέλιξη του τομέα της τυποποίησης συσκευασίας κρέατος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων μονάδων που διαθέτουν τα προϊόντα τους είτε λιανικώς είτε χονδρικώς προς σουπερμάρκετ, εμπόρους - μεταπωλητές κ.λπ. Ζωικό Κεφάλαιο Το ζωικό κεφάλαιο επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη του

27 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 21 εξεταζόμενου κλάδου, δεδομένου ότι καθορίζει τη διαθεσιμότητα της πρώτης ύλης. 2.5 Διαφημιστική δαπάνη κρέατος Η διαφήμιση είναι από τα σημαντικότερα «εργαλεία» που χρησιμοποιούν οι εταιρίες για την προώθηση των προϊόντων τους, καθώς επηρεάζει σημαντικά την απόφαση του καταναλωτή και επιδρά στη διαμόρφωση συγκεκριμένης αντίληψης γύρω από το αντικείμενο αγοράς. Παρόλα αυτά, η διαφημιστική δαπάνη για τα εξεταζόμενα προϊόντα κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με την αντίστοιχη άλλων ειδών διατροφής. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι, το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών επιχειρήσεων κρέατος, δεν δαπανούν ποσά για τη διαφήμιση των προϊόντων τους, καθώς η ζήτηση παραμένει ανώνυμη. Εξαίρεση, αποτελούν ορισμένες εταιρίες παραγωγής κρέατος πουλερικών, οι οποίες δαπάνησαν αξιόλογα διαφημιστικά κονδύλια για την προώθηση των προϊόντων τους, κυρίως κατά τη διετία Επιπλέον, δαπανώνται ποσά και για τη διαφήμιση εισαγόμενων κρεάτων, για τα οποία προβάλλεται η χώρα προέλευσης. Η διαφημιστική δαπάνη για κρέας (εκτός των πουλερικών) παρουσίασε σημαντική αύξηση κυρίως την τελευταία διετία. Ειδικότερα, το 2001 το ποσό που δαπανήθηκε διαμορφώθηκε σε 541,9 χιλ. από 1O9,6. Επισημαίνεται ότι, μέρος του εκτρεφόμενου ζωικού κεφαλαίου εισάγεται και προορίζεται είτε για αναπαραγωγή, είτε για πάχυνση ή για σφαγή. Οι εξαγωγές σε ζωντανά ζώα κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Στον πίνακα 3.3, ο οποίος βασίζεται σε στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ), παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των εισαγωγών ζώντων ζώων ανά κατηγορία, για την περίοδο

28 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 22 Οι εισαγωγές ζώντων βοοειδών εμφάνισαν αυξομειώσεις την εξεταζόμενη περίοδο και διαμορφώθηκαν σε το Αξίζει να σημειωθεί ότι διάφορα έκτακτα γεγονότα (όπως η νόσος της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας) επιδρούν στην εξέλιξη των εισαγωγών ζώντων βοοειδών, καθώς και στην αγορά κατανάλωση του αντίστοιχου κρέατος. Τα βοοειδή αναπαραγωγής κάλυψαν μικρό ποσοστό στο σύνολο των εισαγωγών ζώντων βοοειδών την περίοδο , ενώ από το 1999 το μέγεθός τους ενισχύθηκε σε σχέση με τον αριθμό των ζώων που προορίζονται για πάχυνση ή σφαγή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 1999 ο αριθμός των ζώων αναπαραγωγής ήταν μεγαλύτερος σε σχέση με τα λοιπά βοοειδή.

29 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2

30 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 24

31 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 25

32 Μέρος 1: Κεφάλαιο 2 26

33 Μέρος 1: Κεφάλαιο 3 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΑΡΑΓΩΓΗ 3.1 Παραγόμενα προϊόντα, παραγωγική διαδικασία και περιγραφή προϊόντων Τα εισαγόμενα ζωντανά μοσχάρια προέρχονται κατά 100% από την Γαλλία. Τα γαλλικά μοσχάρια ράτσας CHAROLLE, τα οποία εισάγει η εταιρία με τα δικά της μεταφορικά μέσα φημίζονται παγκόσμια σαν η ράτσα της οποίας τα ζώα έχουν το προνόμιο να βάζουν το μεγαλύτερο βάρος. Κατά την εισαγωγή των μόσχων ακολουθεί η εκτροφή τους στις σύγχρονες εγκ/σεις της εταιρείας. Η εταιρεία διαθέτει παρασκευαστήριο ζωοτροφών στο οποίο γίνεται η επιλογή του σιτηρεσίου ανάλογα με τις εποχιακές ανάγκες. Η εκτροφή των ζώων γίνεται με εγχώριες παραγόμενες ζωοτροφές, η ποιότητα των οποίων ελέγχεται αυστηρά από την ίδια την εταιρεία. Η εταιρία επίσης χρησιμοποιεί τη μέθοδο της ενσύρωσης με την οποία εξασφαλίζεται η διαχείριση των χονδροειδών ζωοτροφών για αρκετούς μήνες και τροφή σε περιόδους με χαμηλή βλάστηση. Με αυτή τη μέθοδο οι χλωρές χονδροειδείς ζωοτροφές (καλαμπόκι) σκεπάζονται με πλαστικό, έτσι μειώνονται οι απώλειες και βελτιώνονται οι ιδιότητες των χλωρών τροφών, (π.χ. αυξάνει την ελκυστικότητα διατροφής, συντομεύει την διαδικασία τροφής). Η διαδικασία αυτή είναι απλή και φτηνή και έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του κόστους παραγωγής καθώς και την επάρκεια καλής ποιότητας ζωοτροφών καθοριστικό παράγοντα για μία επιτυχημένη και αποδοτική εκτροφή. Η εκτροφή των ζώων διαρκεί 4-6 μήνες (ηλικία μόσχου 16 περίπου μηνών) και γίνεται, με τέτοιο τρόπο ώστε ανάλογα με την ράτσα και την ηλικία που βρίσκονται να επιτυγχάνεται το άριστο βάρος πριν από την σφαγή, το οποίο κυμαίνεται από κιλά. Σήμερα η εταιρία λειτουργεί στο 70% της παραγωγικής δυναμικότητας της (δυναμικότητα εκτροφής). Η σφαγή των ζώων από 1/1/1999 γίνεται στο ιδιωτικό σφαγείο της εταιρίας το οποίο έχει δυναμικότητα σφαγής 80 μόσχων, 800 αμνοερίφια και 640 χοίρους σε οκτάωρη λειτουργία. Να σημειωθεί ότι το σφαγείο της εταιρίας είναι από τα πιο σύγχρονα της χώρας με προδιαγραφές ελεγχόμενες και επιβαλλόμενες από κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα προϊόντα κρέατος των σφαγμένων ζώων τοποθετούνται σε ειδικούς θαλάμους για διάστημα 24 ωρών περίπου. Την επόμενη

34 Μέρος 1: Κεφάλαιο 3 28 μέρα μέρος ή και το σύνολο των κρεάτων διατίθενται πανελλαδικά με φορτηγά ψυγεία ιδιοκτησία της εταιρίας. Μέρος των κρεάτων καθώς και τα παραπροϊόντα και υποπροϊόντα οδηγούνται στο τμήμα αποστέωσης της εταιρίας, όπου αποστεώνονται - συσκευάζονται και διατίθενται στην αγορά. Η συνολική διακίνηση κρέατος ανέρχεται σε τόνους την εβδομάδα. Με την λειτουργία του σφαγείου το οποίο απέχει περίπου πεντακόσια μέτρα από τα βουστάσια η εταιρία πέτυχε τα κάτωθι: Καθετοποίηση της παραγωγής με αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους παραγωγής Απόκτηση του πλήρους ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας Αισθητή βελτίωση του παραγόμενου κρέατος, δεδομένου ότι τα προς σφαγή ζώα οδηγούνται στο σφαγείο σε κατάσταση πλήρους ηρεμίας με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται άριστη ποιότητα κρέατος. Αυτό σε αντίθεση με το παρελθόν όπου τα ζώα για να σφαχθούν έπρεπε να μεταφερθούν σε απόσταση 130 χλμ. (Σφαγεία Ε.Γ.Σ. Σερρών) με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται αισθητά η ποιότητα. Μετά τη σφαγή ακολουθεί η επεξεργασία -τυποποίηση κρέατος. Αρχικά γίνεται η αποστέωση σε εναέρια θέση με την βοήθεια ηλεκτρικών μέσων κοπής και ακολουθεί ο τεμαχισμός του κρέατος στα διάφορα μέρη πάνω σε πάγκους τεφλόν. Τα μέρη του κρέατος τοποθετούνται σε πλαστικά τελάρα και μεταφέρονται με αυτόματο κυλιόμενο μηχανισμό στο χώρο συσκευασίας. Εκεί συσκευάζονται σε κενό αέρος (συσκευασία vaccum) ζυγίζονται και στο καθένα τοποθετείται η ετικέτα επισήμανσης. Τα προϊόντα συσκευάζονται ανάλογα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Κατά την διάρκεια της επεξεργασίας-τυποποίησης τηρούνται αυστηρά οι κανόνες υγιεινής και διενεργούνται εκ μέρους της εταιρείας οι απαραίτητοι έλεγχοι ποιότητας. Η εταιρεία είναι εναρμονισμένη πλήρως με τις καινούργιες κοινοτικές οδηγίες. Επίσης εφαρμόζει το σύστημα διασφάλισης ποιότητας σύμφωνα με το πρότυπο του ΕΛΟΤ ΕΝ με πιστοποίηση του συστήματος από την ΤUV HELLAS. Επιπλέον ακολουθώντας την κοινοτική οδηγία 93/43/EOK υγιεινής τροφίμων, η εταιρία ακολουθεί διαδικασίες σύμφωνες με τις αρχές μεθοδολογίας HACCP. Επίσης η εταιρεία έχει πάρει έγκριση πιστοποίησης "ΚΡΕΑΣ ΜΟΣΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ" από την Γενική Διεύθυνση Ζωικής Παραγωγής βάσει της τεχνικής οδηγίας AGRO 5-1 και είναι η μόνη εταιρία στην Ελλάδα στον κλάδο του μοσχαρίσιου κρέατος που το έχει επιτύχει αυτό. Το 1995 ξεκίνησε εξαγωγική δραστηριότητα στην Σερβία και στην πρώην

35 Μέρος 1: Κεφάλαιο 3 29 Γιουγκοσλαβία, η οποία διακόπηκε μέσα στο Από το 2000 και μετά η εταιρία δεν πραγματοποίησε εξαγωγές. 3.2 Προσωπικό Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η εξέλιξη του προσωπικού που απασχολείται από την εταιρία κατά την τριετία : Απασχολούμενο προσωπικό 31/12/ /12/ /12/2003 Υπάλληλοι Διοικητικοί Πωλήσεις - Διακίνηση Εργάτες Παραγωγής ΣΥΝΟΛΟ Από τους οποίους απόφοιτοι ΑΕΙ-ΤΕΙ 4 4 6

36 Μέρος 1: Κεφάλαιο 4 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ 4.1 Δίκτυα διανομής Οι εταιρίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον κλάδο του κρέατος παρουσιάζουν μεγάλη ανομοιογένεια όσον αφορά το μέγεθός τους, καθώς και τον τρόπο οργάνωσης του δικτύου διανομής τους. Τα εξεταζόμενα προϊόντα διατίθενται στην εγχώρια αγορά μέσω διαφόρων εμπορικών καναλιών, τα οποία συνίστανται σε χονδρεμπόρους-εταιρίες διανομών, αλυσίδες σουπερμάρκετ και κρεοπωλεία. Στο παρελθόν, η διακίνηση του εισαγόμενου (νωπού και κατεψυγμένου) κρέατος ήταν στο μεγαλύτερο μέρος της συγκεντρωμένη στις κεντρικές κρεαταγορές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η κατάργηση των ενδοκοινοτικών φραγμών στη διακίνηση εμπορευμάτων και η απλοποίηση των εισαγωγικών διαδικασιών, επέτρεψε τόσο στις εταιρίες επεξεργασίας-τυποποίησης, όσο και στα σουπερμάρκετ να πραγματοποιούν ανεξάρτητα εισαγωγές κρέατος, χωρίς τη «μεσολάβηση» του παραδοσιακού δικτύου των εισαγωγέων-χονδρεμπόρων. Προς την κατεύθυνση αυτή συνέβαλλε και η απελευθέρωση, σε σημαντικό βαθμό, της διακίνησης κρέατος από τις κεντρικές κρεαταγορές. Σε περιοχές όπου δεν λειτουργούν κεντρικές αγορές κρεάτων, ο λιανοπωλητής (κρεοπώλης ή μικρά σουπερμάρκετ) απευθύνεται συνήθως άμεσα στους παραγωγούς ή στα σφαγεία, για την προμήθεια του κρέατος, χωρίς να παρεμβάλλεται ο χονδρέμπορος. Επιπλέον, σε ορισμένες περιφέρειες της χώρας έχουν αναπτυχθεί σημαντικές εισαγωγικές χονδρεμπορικές επιχειρήσεις κρέατος που εξυπηρετούν τις τοπικές αγορές. Τα κανάλια διανομής του κρέατος των μικρότερου κυρίως μεγέθους επιχειρήσεων και των συνεταιριστικών ενώσεων καλύπτουν συνήθως τις τοπικές αγορές στις οποίες εντάσσονται. Σημαντικές πωλήσεις κρέατος πραγματοποιούνται μέσω των σουπερμάρκετ τα οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις εκπροσώπων του κλάδου, δείχνουν να ενισχύουν το μερίδιο συμμετοχής τους στην συνολική αγορά κρέατος έναντι των μεμονωμένων κρεοπωλείων. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην ευρύτατη ποικιλία προϊόντων που διαθέτουν, καθώς και στις ανταγωνιστικές τιμές στις οποίες προσφέρονται τα εξεταζόμενα προϊόντα. Την τελευταία δεκαετία, η σημαντική ανάπτυξη των μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ έχει εντείνει τον ήδη υφιστάμενο ανταγωνισμό σε επίπεδο εμπορίου, καθώς συγκεντρώνουν συνεχώς μεγαλύτερο

37 Μέρος 1: Κεφάλαιο 4 31 μέρος της συνολικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένης και της κατανάλωσης του κρέατος. Τα σουπερμάρκετ εκτιμάται ότι αριθμούν πάνω από σημεία πώλησης σήμερα, τα οποία εξυπηρετούν κυρίως την οικιακή κατανάλωση. Όσον αφορά τη διάρθρωση των πωλήσεων επισημαίνεται ότι, το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνεται στα καταστήματα λιανικής και στις εταιρείες μαζικής εστίασης, ενώ ακολουθούν οι βιομηχανίες μεταποίησης και οι χονδρέμποροι. Σημαντικό μέσο προώθησης των εξεταζόμενων προϊόντων αποτελούν οι διάφορες «παροχές» (εκπτώσεις, πιστώσεις) από τις εταιρίες του κλάδου προς το λιανεμπόριο. Οι εκπτώσεις που παρέχουν οι μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις του κλάδου (παραγωγικές και εισαγωγικές) στα συνεργαζόμενα καταστήματα λιανικής διαφέρουν ανάλογα με τον τρόπο πληρωμής και γενικότερα το είδος της συμφωνίας μεταξύ των δύο μερών και κυμαίνονται συνήθως σε σχετικά χαμηλά επίπεδα.

38 Μέρος 1: Κεφάλαιο 5 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ 5.1 Χρηματοοικονομική ανάλυση παραγωγικών επιχειρήσεων με τη χρήση αριθμοδεικτών Η χρηματοοικονομική ανάλυση που ακολουθεί βασίζεται σε αριθμοδείκτες οι οποίοι προκύπτουν από τους ισολογισμούς των εταιριών, ενώ ο μέσος όρος των δεικτών υπολογίζεται ως αριθμητικός μέσος των επιμέρους ετήσιων δεικτών (πίνακες Π3.5-Π3.8). Επισημαίνεται ότι, εμφανίζονται οι δείκτες 14 επιχειρήσεων παραγωγής κρέατος, στις οποίες οι πωλήσεις των εξεταζόμενων προϊόντων ξεπέρασαν τα 9 εκ., το 2001, καθώς και οι αντίστοιχοι δείκτες για το σύνολο των εταιριών που παρουσιάζονται στον πίνακα 3.5. Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζονται οι δείκτες 14 εταιριών παραγωγής κρέατος. Οι συμβολισμοί των επωνυμιών τους ερμηνεύονται στον πίνακα 3.6. Επιπλέον, εξετάζονται τα συνολικά μεγέθη, όπως αυτά προκύπτουν από τις ομαδοποιημένες οικονομικές καταστάσεις 34 επιχειρήσεων οι οποίες παρατίθενται στους πίνακες Π3.9-Π3.11του παραρτήματος.

39 Μέρος 1: Κεφάλαιο 5 33 Κερδοφορία Για την αξιολόγηση της Kερδoφoρiας των επιχειρήσεων χρησιμοποιούνται οι αριθμοδείκτες μικτού, λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου κέρδους, που εκφράζουν το ποσοστό που καταλαμβάνουν οι αντίστοιχοι λογαριασμοί στο σύνολο του κύκλου εργασιών. Οι παραγωγικές επιχειρήσεις του δείγματος εμφάνισαν μέσο όρο περιθωρίου μικτού κέρδους πενταετίας 9,99% (πίνακας Π3.5), ενώ ο αντίστοιχος δείκτης των 14 επιχειρήσεων διαμορφώθηκε σε 9,44%. Ωστόσο, τα υψηλά λειτουργικά έξοδα, εκτός κόστους πωληθέντων, είχαν ως αποτέλεσμα το λειτουργικό περιθώριο του συνόλου των επιχειρήσεων να διαμορφωθεί σε αρνητικά επίπεδα (-0,51 %) και το καθαρό περιθώριο κέρδους σε οριακά θετικά (0,13%). Οι αντίστοιχοι δείκτες λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου για το δείγμα των 14 εταιριών ήταν 0,54% και 0,38%. Τις τρεις πρώτες θέσεις ως προς την κερδοφορία, κατά την εξεταζόμενη περίοδο, κατέλαβαν οι εξής επιχειρήσεις: ως προς το μικτό περιθώριο: Hellenic Quality Foods ΑΕ (26,94% μέσος όρος διετίας ), Θράκη ΑΕ (15,51%) και Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (13,71% μέσος όρος διετίας ), ως προς το λειτουργικό περιθώριο: Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (10,00% μέσος

40 Μέρος 1: Κεφάλαιο 5 34 όρος διετίας ), ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (8,46%) και Νιτσιάκος Θ. ΑΒΕΕ (4,36%), ως προς το καθαρό περιθώριο: ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (Ι 0,86%), Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (8,42% μέσος όρος διετίας Ι ) και Νιτσιάκος Θ. ΑΒΕΕ (3,60%). Αποδοτικότητα Ο πίνακας Π3.6 του παραρτήματος καθώς και το διάγραμμα 3.5 που ακολουθεί παρουσιάζουν την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων και των συνολικά απασχολουμένων κεφαλαίων, των επιχειρήσεων παραγωγής κρέατος του δείγματος. Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων εκφράζεται ως ποσοστό των προ φόρου κερδών στα ίδια κεφάλαια, ενώ η αποδοτικότητα απασχολουμένων κεφαλαίων υπολογίζεται ως ποσοστό των προ φόρου κερδών στο σύνολο των ιδίων κεφαλαίων και των μεσομακροπρόθεσμων υποχρεώσεων και προβλέψεων, αποτυπώνει δε την απόδοση του κεφαλαίου της επιχείρησης ανεξαρτήτως προέλευσης. Η μέση αποδoτικότητα του συνόλου των παραγωγικών επιχειρήσεων την πενταετία ανήλθε σε 6,63% ως προς τα ίδια κεφάλαια και σε 8,74% ως προς τα απασχολούμενα κεφάλαια. Επισημαίνεται ότι, τα εν λόγω μεγέθη διαμορφώνονται σε 4,67% και 5,98% αντίστοιχα, αν εξαιρεθούν τα χρηματοοικονομικά στοιχεία των εταιριών Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ και Φρέσκο Κρεατοσκευάσματα ΑΒΕΕ, των οποίων η αποδοτικότητα τόσο των ιδίων κεφαλαίων

41 Μέρος 1: Κεφάλαιο 5 35 όσο και των απασχολούμενων κεφαλαίων διαφέρει κατά πολύ από τον αντίστοιχο μέσο όρο των ετήσιων δεικτών των λοιπών εταιριών. Το δείγμα των 14 εταιριών εμφάνισε αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων 11,55% και αποδοτικότητα απασχολουμένων κεφαλαίων 16,15%, ενώ αν εξαιρεθούν τα οικονομικά στοιχεία των δύο προαναφερόμενων εταιριών, τα μεγέθη διαμορφώνονται σε 3,62% και 5,69% αντίστοιχα. Τις τρεις πρώτες θέσεις ως προς την αποδοτικότητα, κατά την εξεταζόμενη περίοδο (μέσος όροι;. ετήσιων δεικτών), κατέλαβαν οι εξής επιχειρήσεις: ως προς την απόδοση ιδίων κεφαλαίων: Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (420,51% μέσος όρος διετίας ), Νιτσιάκος Θ. ΑΒΕΕ (17,58%) και ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (12,30%) ως προς την απόδοση απασχολούμενων κεφαλαίων: Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (420,51 % μέσος όρος διετίας 200,0-2001), Νιτσιάκος Θ. ΑΒΕΕ (16,13%) και ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (11,77%). Ρευστότητα Η ρευστότητα των επιχειρήσεων αξιολογείται με τη χρήση των αριθμοδεικτών γενικής, ειδικής και ταμειακής ρευστότητας, οι τιμές των οποίων παρατίθενται στον πίνακα Π3. 7 του παραρτήματος και στο διάγραμμα 3.6. Ο μέσος όρος των ετήσιων δεικτών γενικής ρευστότητας του συνόλου των επιχειρήσεων ανήλθε σε 1,19, της ειδικής ρευστότητας σε 0,86 και της ταμειακής σε 0,14. Οι αντίστοιχοι δείκτες των 14 εταιριών του δείγματος διαμορφώθηκαν σε 1,03, 0,78 και 0,04. Οι παραγωγικές επιχειρήσεις που εμφανίζουν τις υψηλότερες τιμές στους

42 Μέρος 1: Κεφάλαιο 5 36 συγκεκριμένους δείκτες είναι οι εξής: ως προς τη γενική ρευστότητα: Θράκη ΑΕ (1,55), ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (1,28) και Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (1,17 μέσος όρος διετίας ), ως προς την ειδική ρευστότητα: Θράκη ΑΕ (1,13), Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (1,08 μέσος όρος διετίας ) και ΚΡΕ.ΚΑ Αφοί Κ. Κιουτσούκωστα ΑΕ (0,93), ως προς την ταμειακή ρευστότητα: Νάνος Ι. & Σία ΑΒΕΕ (0,15 μέσος όρος διετίας ), Αγγελάκης ΑΕ (0,13) και Λειβαδίτη Αφοί ΑΒΕΕ (0,08 το 2001). Χρηματοοικονομική Διάρθρωση Η εκτίμηση του χρηματοοικονομικού κινδύνου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αποκλειστικά μέσω των λογιστικών στοιχείων των επιχειρήσεων και κατ' επέκταση η παρούσα ενότητα δεν προσπαθεί παρά να δώσει κάποια βασικά χαρακτηριστικά του Κλάδου ως προς το λόγο των συνολικών υποχρεώσεων προς τα ίδια κεφάλαια, το λόγο των μεσομακροπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τα ίδια κεφάλαια, αλλά και τον αριθμοδείκτη κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών, που δείχνει πόσες φορές τα κέρδη προ φόρου και τόκων καλύπτουν τις χρηματοοικονομικές δαπάνες της επιχείρησης. Επισημαίνεται ότι, το ύψος των λόγων υποχρεώσεων προς ίδια κεφάλαια δεν αποτελεί αμιγώς αρνητική παράμετρο, αφού ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει διαφορές στην πιστοληπτική ικανότητα, αλλά και τη στρατηγική στη διάρθρωση των πηγών κεφαλαίων των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα Π3.8 του παραρτήματος, ο λόγος των