O συγγραφέας των "Χρονικών της Νάρνια" C. S. Lewis και οι Ορθόδοξες επιρροές στο έργο του.

Transcript

1 O συγγραφέας των "Χρονικών της Νάρνια" C. S. Lewis και οι Ορθόδοξες επιρροές στο έργο του. Τα στοιχεία λήφθηκαν, κυρίως, από την Ορθόδοξη ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια:" Προσθήκες / Επιμέλεια / Διορθώσεις: Θωμάς Δρίτσας Ο Κλάϊβ Στέηπλς Λούις (29/11/ /11/1963), πιο γνωστός ως Κ. Σ. Λούις, ήταν συγγραφέας και λόγιος. Γεννήθηκε στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας. Υιοθέτησε το όνομα "Τζακ", που είναι και το όνομα που τον φώναζαν οι φίλοι και οι γνωστοί του. Έγινε γνωστός για τις εργασίες του πάνω στην μεσαιωνική λογοτεχνία, καθώς επίσης για την Χριστιανική του απολογητική και μυθολογία, ειδικότερα για "Τα Χρονικά της Νάρνια". 1. Ιστορικά στοιχεία Καριέρα ως λόγιος Δίδαξε ως υπότροφος του Κολλεγίου Μαγδαλέν στην Οξφόρδη, για περίπου 30 χρόνια, και αργότερα έγινε ο πρώτος Καθηγητής Μεσαιωνικής και Αναγεννησιακής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ και του Κολλεγίου Μαγδαλέν, Κέϊμπριτζ. Κάνοντας χρήση της θέσεως αυτής, ισχυριζόταν πως δεν υφίσταται καμία "Αγγλική Αναγέννηση". Μεγάλο μέρος της λογοτεχνικής του εργασίας ήταν αφιερωμένο στον ύστερο Μεσαίωνα, ειδικά στην χρήση των αλληγοριών που συνηθιζόταν τότε. Το έργο του The Allegory of Love (Η Αλληγορία της Αγάπης του 1936 βοήθησε στην αναζωπύρωση της σοβαρής μελέτης των ύστερων μεσαιωνικών μυθιστορημάτων όπως το Roman de la Rose (Ρομάντζο του Ρόδου). Ο Λούις είχε γράψει τον πρόλογο του ποιήματος του Τζων Μίλτον, Paradise Lost (Παράδεισος Χαμένος), ο οποίος πρόλογος παραμένει ο πιο σημαντικός κριτικός σχολιασμός του έργου εκείνου. Η τελευταία ακαδημαϊκή έκδοσή του, The Discarded Image, an Introduction to Medieval and Renaissance Literature, (Η Απορριμένη Εικόνα - Μια Εισαγωγή στην Μεσαιωνική και Αναγεννησιακή Λογοτεχνία) (1964), είναι μια εξαιρετική σύνοψη της Μεσαιωνικής κοσμοθεωρίας, ήτοι της απορριμένης εικόνας του κόσμου που αναφέρεται στον τίτλο. Ο Λούις ήταν ένας γόνιμος συγγραφέας, και μέλος της εταιρείας λογοτεχνικών συζητήσεων, "The Inklings" (=λογοπαίγνιο: οι Υποψιασμένοι, ή/και οι Μελανικοί), παρέα με τους στενούς του φίλους, Τ. Ρ. Τόλκιεν, Καρόλου Ουίλλιαμς και Όουεν Μπάρφηλντ. 1

2 Καριέρα ως συγγραφέας μυθιστορημάτων Εκτός από τις εργασίες του λόγιου, είχε γράψει ένα πλήθος δημοφιλών νουβέλων, όπως Space Trilogy of science fiction books: Out of the Silent Planet, Perelandra (επίσης γνωστό από τον τίτλο «Voyage to Venus»), Και το «That Hideous Strength». (Η Διαστημική Τριλογία των βιβλίων επιστημονικής φαντασίας: Εκ του Σιωπηλού Πλανήτη, η Περελάντρα επίσης γνωστό με τον τίτλο Ταξίδι στην Αφροδίτη, και «Εκείνη η Αποκρουστική Δύναμη»). Η Τριλογία αυτή συνδυάζει παραδοσιακά στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, μαζί με την εξερεύνηση των Χριστιανικών θεμάτων της αμαρτίας, της πτώσης και της λύτρωσης. Το έργο The Great Divorce (Το Μεγάλο Διαζύγιο) είναι μια μικρή νουβέλα, με θέμα κάποιες φανταστικές συζητήσεις στον Παράδεισο, μεταξύ σωσμένων και καταδικασμένων. Στην νουβέλα αυτή, οι "καταδικασμένοι" φαίνεται να έχουν αυτό-καταδικαστεί, εννοώντας πως τίποτε δεν τους εμπόδιζε να πάνε στον Παράδεισο και να μείνουν εκεί, αν το επέλεγαν. Μερικοί όμως έβρισκαν απειλητικές ή ενοχλητικές, τις αλλαγές που επέβαλλε ο Παράδεισος, έτσι, αποφάσισαν να φύγουν από εκεί... Ο αφηγητής συνοδεύεται από τον Σκοτσέζο συγγραφέα Τζώρτζ Μακντόναλντ. Μια άλλη μικρή νουβέλα, The Screwtape Letters, (Οι Επιστολές του Βλακοταινία) απαρτίζεται από τις συμβουλευτικές επιστολές ενός γηραιού δαίμονα προς τον ανεψιό του. Στις επιστολές αυτές, ο γηραιός δαίμονας Βλακοταινίας δίνει οδηγίες στον ανεψιό του, τον ξυλοσκώληκα, για τις καλύτερες μεθόδους εξασφάλισης για την καταδίκη ενός συγκεκριμένου θνητού. Το έργο του, Τα Χρονικά της Νάρνια αποτελείται από μια σειρά από επτά φανταστικές νουβέλες για παιδιά, που έχει σημειώσει την μεγαλύτερη δημοτικότητα απ' όλα τα έργα του. Τα βιβλία αυτά κρύβουν ένα αλληγορικό Χριστιανικό μήνυμα, και περιγράφουν τις περιπέτειες μιας ομάδας παιδιών που επισκέπτεται μια μαγική χώρα που ονομάζεται Νάρνια. Το μυθιστόρημα The Lion, the Witch, and the Wardrobe, (Το Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα), που δημοσιεύθηκε πρώτο κατά σειρά, και είναι το πιο δημοφιλές της σειράς των επτά, έχει προσαρμοσθεί, και για το θέατρο, και για τον κινηματογράφο. Τα Χρονικά της Νάρνια έχουν δανεισθεί στοιχεία από την Ελληνική και την Ρωμαϊκή μυθολογία, καθώς επίσης από παραδοσιακά Αγγλικά και Ιρλανδικά παραμύθια. Ο Λούις δήλωνε πως ο ΜακΝτόναλντ τον είχε επηρεάσει να γράψει την σειρά αυτή. Η τελευταία νουβέλα του ήταν Till We Have Faces (Μέχρι να Αποκτήσουμε Πρόσωπα). Πολλοί πιστεύουν (όπως και ο ίδιος) πως ήταν το πιο ώριμο και πιο επιδέξιο μυθιστορηματικό του έργο, αλλά ποτέ δεν έγινε επιτυχία για το κοινό. Πρόκειται για μια επανάληψη του μύθου "Έρως και Ψυχή", από την ασυνήθιστη οπτική γωνία της Αδελφής της Ψυχής. Απασχολείται σοβαρά με θρησκευτικές ιδέες, μόνο που το σκηνικό είναι εντελώς παγανιστικό, και διακρίνονται με υπονοούμενα οι συσχετισμοί με συγκεκριμένα Χριστιανικά πιστεύω. 2

3 Πριν από την μεταστροφή του Λούις στον Χριστιανισμό, είχε εκδώσει δύο βιβλία: Spirits in Bondage (Πνεύματα Δέσμια) - μια συλλογή ποιημάτων, και Dymer, ένα μεμονωμένο αφηγηματικό ποίημα. Και τα δύο είχαν δημοσιευθεί με το ψευδώνυμο "Κλάϊβ Χάμιλτον. Καριέρα ως συγγραφέας περι "Χριστιανισμού" Πέραν της καριέρας του ως Καθηγητή Αγγλικών και των νουβελών του, ο Λούις είχε γράψει και ένα πλήθος βιβλίων σχετικά με τον Χριστιανισμό, και ίσως το πιο διάσημο να ήταν το Mere Christianity. Σαν ενήλικας μεταστραφείς στην Αγγλικανική Εκκλησία (είχε δηλώσει πως τον είχε επηρεάσει ο Τόλκιεν), είχε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον, να παρουσιάσει μια πειστική εικόνα για την αλήθεια του Χριστιανισμού. Τα έργα Mere Christianity, The Problem of Pain (Το Πρόβλημα του Πόνου), και Miracles (Θαύματα), όλα απέβλεπαν - σε κάποιο βαθμό το καθένα - στην αναίρεση λαϊκών αντιρρήσεων προς τον Χριστιανισμό. Έχει γίνει ευρύτερα γνωστός ως «Ο Απόστολος των Σκεπτικιστών», επειδή είχε αρχικά προσεγγίσει την θρησκευτική σκέψη ως σκεπτικιστής, και ένοιωθε πως είχε μεταστραφεί από τα αποδεικτικά στοιχεία της. Συνεπώς, τα βιβλία του για τον Χριστιανισμό έχουν ως κυρίαρχα θέματά τους την ενασχόληση με τα εμφαινόμενα προβλήματα αποδοχής του Χριστιανισμού, όπως π.χ., "Πώς επιτρέπει ένας αγαθός Θεός να υπάρχει ο πόνος στον κόσμο;" το οποίο εξετάζει λεπτομερώς στο βιβλίο του "Το Πρόβλημα του Πόνου". Έγραψε μια αυτοβιογραφία, με τίτλο Surprised by Joy (Ξαφνιασμένος από την Χαρά), στο οποίο περιγράφει την μεταστροφή του, και γράφτηκε πριν γνωρίσει την σύζυγό του, Τζόη (=Χαρά) Γκρέσαμ. Οι εκθέσεις του και οι δημόσιες ομιλίες του για την Χριστιανική πίστη - πολλές από τις οποίες έχουν συγκεντρωθεί στα βιβλία God in the Dock (Ο Θεός στην Αποβάθρα) και The Weight of Glory and Other Addresses (Το Βάρος της Δόξας και Άλλοι Λόγοι), παραμένουν δημοφιλή, μέχρι και σήμερα. Το πιο διάσημο έργο του, «Τα Χρονικά της Νάρνια», περιέχει έντονες αλληγορίες για τον Χριστιανισμό. Πορτρέτα της ζωής του Λούις Πρόσφατα έχει διαφανεί κάποιο ενδιαφέρον για βιογραφικό υλικό που έχει σχέση με τον Λούις. Ως αποτέλεσμα αυτού, έχουν γραφτεί αρκετές βιογραφίες, καθώς και βιβλία που έχουν γράψει κοντινοί φίλοι του Λούις, εκ των οποίων είναι ο Ρότζερ Λάνσελυν Γκρήν και ο Τζωρτζ Σάγιερ), και τουλάχιστον ένα έργο για την ζωή του, και μια ταινία του 1993, με τίτλο Shadowlands (Ισκιότοποι) που βασίζεται σε ένα πρωτότυπο θεατρικό και τηλεοπτικό έργο. Η ταινία παρουσιάζει μυθιστορηματικά την σχέση του με την Αμερικανίδα συγγραφέα Τζόϋ Γκρέσαμ, την οποία γνώρισε και παντρεύτηκε στο Λονδίνο, και κατέληξε να την βλέπει να αργοπεθαίνει από καρκίνο των οστών. 3

4 Το βιβλίο του Λούις A Grief Observed (Παρατηρώντας το Πένθος) περιγράφει την πένθιμη εμπειρία του με τόσο ωμό και προσωπικό ύφος, που το κυκλοφόρησε αρχικά με το ψευδώνυμο "Ν. Κλαρκ", για να μην αφήσει τους αναγνώστες του να συσχετίσουν το βιβλίο με αυτόν. Μάλλον πολλοί από τους φίλους του θα είχαν συστήσει στον Λούις να γράψει το βιβλίο, ως τρόπο αντιμετώπισης του πόνου του, και εκείνος εν συνεχεία το εξέδωσε. Ο θάνατος του Λούις και το κληροδότημά του Ο Λούις πέθανε στις 22 Νοεμβρίου, 1963, στην οικία του στην Οξφόρδη που μοιραζόταν με τον αδερφό του Ουώρεν (χαϊδευτικά Ουώρνη). Ετάφη στο Κοιμητήριο της Εκκλησίας στο Χέντιγκτον, στην Οξφόρδη της Αγγλίας. Η κάλυψη του θανάτου του από τα μέσα είχε επισκιαστεί, από την δολοφονία του Προέδρου Τζων Κένεντυ, που συνέβη την ίδια μέρα. Πολλά βιβλία έχουν εμπνευσθεί από τον Λούις, όπως A Severe Mercy (Ένα Αυστηρό Έλεος), από τον ανταποκριτή του, τον Σέλντον Βανάουκεν, και πολλές νουβέλες άλλων συγγραφέων, εμπνευσμένες από την Νάρνια. 2. Ορθόδοξες επιρροές; Ο Κ.Σ. Λούις είναι πολύ αγαπητός, από πάρα πολλούς Ορθοδόξους Χριστιανούς, οι οποίοι συχνά αναρωτιώνται: "Μήπως ο Κ. Σ. Λούις ήταν ένας ανώνυμος Ορθόδοξος;" Η Σωτηριολογία του Λούις, καθώς επίσης και η άποψή του περί παραδείσου και κόλασης, μοιάζει πολύ με εκείνη της Ορθοδοξίας, και αντιτίθεται στις απόψεις των Παπικών Ρωμαιο-καθολικών και των Προτεσταντών για τα θέματα αυτά. Φυσικά, ο Λούις παρέμεινε Αγγλικανός σε όλη του την ζωή, όμως, είναι σημαντικό να προσέξουμε πως για περισσότερο από ένα αιώνα, και σε όλη του την ζωή, η Αγγλικανική και η Ορθόδοξη Εκκλησία εξέταζαν την ένωσή τους. Η Αγγλικανική Εκκλησία άρχισε τον 16 ο αιώνα, με την προσαρμογή της λειτουργίας της Κέλτικης (Ορθόδοξης) εκκλησίας, που είχε εισαχθεί όταν η Βρετανία ήταν Ρωμαϊκή επαρχία, πολύ πριν από το Σχίσμα ανάμεσα στην Ρωμαϊκή Δύση και την Ορθόδοξη Ανατολή. Οι Ορθόδοξοι εγκατέλειψαν την προσπάθεια για ένωση προς το τέλος της δεκαετίας του 60, όταν φάνηκε πως στην Εκκλησία της Αγγλίας θα επικρατούσε τελικά ο φιλελευθερισμός, και όχι η Ορθόδοξη θεολογία. Έχουν πολύ δίκαιο, να περιγράφουν τον Λούις ως ένα "Ανώνυμο Ορθόδοξο" (μέσα σε εισαγωγικά, βέβαια) γιατί, ενώ η επίσημη δέσμευσή του ήταν με την Εκκλησία της Αγγλίας, η συμπάθειά του ήταν προς την Ορθοδοξία. Η πιο στοχαστική μελέτη για την σχέση του Λούις με την Ορθοδοξία, είχε γραφτεί από τον Ορθόδοξο Επίσκοπο Διοκλείας Κάλλιστο Γουαίαρ, ο οποίος επίσης διδάσκει στην Οξφόρδη. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Sobornost, με τίτλο "C. S. Lewis: an 'Anonymous Orthodox'?" (Κ. Σ. Λούις - Ένας 4

5 Ανώνυμος Ορθόδοξος;), ερευνά αυτό το συναρπαστικό ερώτημα. Ταπεινά αφηγείται πως ο Λούις έχει την τάση να "εξιδανικεύει εμάς τους Ορθοδόξους", και επιβεβαιώνει πως "παρ' ότι οι προσωπικές επαφές του Λούις με την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν ήσαν εκτενείς, παράλληλα όμως, το σκεπτικό του είναι συχνά βαθύτατα εναρμονισμένο με την Ορθόδοξη θέση." Όσοι γνωρίζουν την Ορθόδοξη Θεολογία, και έχουν διαβάσει το βιβλίο του: The Problem of Pain (Το Πρόβλημα του Πόνου), σίγουρα έχουν διαπιστώσει πόσο ΕΝΤΟΝΑ είναι επηρεασμένος από την Ορθόδοξη θεολογία. Σε ένα σχετικό άρθρο, διαβάζουμε: Μεγαλώνοντας στην Ιρλανδία και την Αγγλία, ο Λούις είχε ελάχιστη προσωπική επαφή με Ορθοδόξους πιστούς. Όμως, όσες συναντήσεις έτυχε να έχει, τον εντυπωσίασαν πολύ. Πέραν του ότι ένοιωθε πως οι Ορθόδοξοι ιερείς που γνώρισε -κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα το έμοιαζαν "πιο πνευματικοί" από τους αντίστοιχους Δυτικούς ιερείς, ο καλός του φίλος και βιογράφος Τζωρτζ Σάγερ σημείωσε πόσο απολάμβανε ο Λούις την Ορθόδοξη λειτουργία: "Στην Ρόδο είχαν πάει στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό για την Πασχαλινή λειτουργία. Τον συγκίνησε πολύ τον Τζακ η λειτουργία, καθώς και μια τελετή γάμου σε ένα χωριό. Έκτοτε, όταν συζητούσαμε το θέμα μεταξύ μας, μου έλεγε πως προτιμούσε την Ορθόδοξη Λειτουργία, από τις Καθολικές ή τις Προτεσταντικές λειτουργίες." Κάτι που τον εντυπωσίασε -και που περιγράφεται σε ένα απόσπασμα του βιβλίου Letters to Malcolm (Γράμματα στον Μάλκομ): Chiefly on Prayer (Κυρίως περί Προσευχής), ήταν η ελευθερία της Ορθόδοξης λατρευτικής εμπειρίας. "Άλλοι έμεναν όρθιοι, άλλοι γονάτιζαν, άλλοι έμεναν καθισμένοι, άλλοι μετακινούνταν και η ομορφιά του πράγματος ήταν πως κανείς δεν έδινε την παραμικρή σημασία στο τι έκανε ο άλλος" Ήταν επειδή η προσοχή τους είχε ορθώς εστιάσει, στον Θεό. [Πηγή: "AGAIN", Αμερικανικό Ορθόδοξο Χριστιανικό Περιοδικό, Τόμος 21, No.1, Χειμώνας Άρθρο "THE ORTHODOX C. S. LEWIS" (Ο Ορθόδοξος Κ.Σ. Λούις)] Σύμφωνα με τον γνωστό Αμερικανό Ορθόδοξο Frank Schaeffer: "Μιλώντας ως απλός λαϊκός, μου φαίνεται πως η "θεολογία" που βγαίνει από "Τα Χρονικά της Νάρνια", "Το Μεγάλο Διαζύγιο", και "Οι Επιστολές του Βλακοταινία" είναι Ορθόδοξη." Διάβαζα πρόσφατα τις Επιστολές του Βλακοταινία, και είδα να υπάρχει ένα σημείο όπου ο Βλακοταινίας (ο πρωταγωνιστής δαίμονας που γράφει στον μικρό δαίμονα, «ξυλοσκώληκα») λέει κάτι περίπου ως εξής: "Όταν παραπλανάς τον μεταστραφέντα Προτεστάντη, το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις, είναι να τον καταφέρεις να προσεύχεται αυτοσχέδια, να βεβαιωθείς πως πάνω απ' όλα, δεν θα λέει τις λειτουργικές προσευχές που τον είχε μάθει η μητέρα του, να τον αφήσεις να νομίζει πως όσα λέει είναι πρωτότυπα." Όταν διαβάζω τον Κ. Σ. Λούις, ακούω μια Ορθόδοξη φωνή. Ακούω την φωνή ενός πιστού των Μυστηρίων, και ενός λειτουργικά παραδοσιακού ανθρώπου, να γράφει." [Πηγη: "The Christian Activist" (Ο Χριστιανός Ακτιβιστής) Ορθόδοξο περιοδικό, Τεύχος 9, άρθρο "Interview with Thomas Howard" (Συνέντευξη με τον Τόμας Χάουαρντ). 5

6 3. Πρόλογος του Λούις για την αγγλική μετάφραση ενός έργου του Μ. Αθανασίου "Περί Της Ενσαρκώσεως" ("On The Incarnation") Λίγοι ίσως γνωρίζουν, πως ο C. S. Lewis, προλόγισε την έκδοση στα αγγλικά, του έργου του Μεγάλου Αθανασιου "Περι της Ενσαρκώσεως". Ένα απολογητικό έργο, το οποίο αναλύει την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη, για την Ενσάρκωση του Κυρίου Ιησού Χριστού. Παρακάτω, παραθέτουμε σε μετάφραση, ένα μεγάλο μέρος του προλόγου αυτού. Υπάρχει μια περίεργη αντίληψη στο εξωτερικό, πως σε κάθε θέμα, τα αρχαία βιβλία πρέπει να διαβάζονται μόνο από τους επαγγελματίες, και πως ο ερασιτέχνης θα πρέπει να αρκείται με τα σύγχρονα βιβλία. Έτσι, διαπίστωσα ως δάσκαλος Αγγλικής Λογοτεχνίας πως, αν ο μέσος μαθητής επιθυμεί να βρει κάτι σχετικά με τον Πλατωνισμό, το τελευταίο πράγμα που θα σκεφθεί να κάνει, είναι να πάρει μια μετάφραση του Πλάτωνα από το ράφι, και να διαβάσει το Συμπόσιο. Θα προτιμήσει να διαβάσει κάποιο βαρετό, μοντέρνο βιβλίο, δέκα φορές πιο μακροσκελές, γεμάτο από "ισμούς" και επιδράσεις, και μόλις μία στις δώδεκα σελίδες να του λέει τι είπε στην πραγματικότητα ο Πλάτων. Το σφάλμα αυτό είναι μάλλον συμπαθές, διότι πηγάζει από ταπεινοφροσύνη. Ο μαθητής νοιώθει δέος, σκεπτόμενος πως θα συναντήσει αυτοπροσώπως έναν από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους. Νοιώθει ανεπαρκής, και πιστεύει πως δεν θα τον κατανοήσει... Αν ήξερε μόνο, πως αυτός ο μέγας άνθρωπος, λόγω του αναστήματός του, είναι πολύ πιο κατανοητός από τον σύγχρονο σχολιαστή του... Ο πιο απλός μαθητής θα μπορούσε να καταλάβει, αν όχι όλα, πάντως πολλά απ' όσα είπε ο Πλάτων, ενώ, σχεδόν κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει μερικά σύγχρονα βιβλία για τον Πλατωνισμό. Για τον λόγο αυτό, έχει γίνει ένας από τους κύριους στόχους μου ως δασκάλου, να πείσω τους νέους, πως, όχι μόνο αξίζει περισσότερο η γνώση από πρώτο χέρι παρά από δεύτερο χέρι, αλλά πως είναι και πολύ πιο εύκολη και πιο ευχάριστη η απόκτησή της. Αυτή η εσφαλμένη προτίμηση για τα μοντέρνα βιβλία και η δειλία προς τα παλαιά, πουθενά δεν είναι τόσο διαδεδομένη, όσο στην θεολογία. ( ) Το παρόν βιβλίο είναι κάτι σαν πείραμα. Η μετάφραση προορίζεται για το ευρύτερο κοινό, και όχι μόνο για φοιτητές θεολογίας. Αν πετύχει, άλλες μεταφράσεις άλλων μεγάλων Χριστιανικών βιβλίων θεωρητικά θα ακολουθήσουν. ( ) Ο ερασιτέχνης ή ο λαϊκός χρειάζεται καθοδήγηση, εκτός από παρότρυνση. Στην εποχή μας, η ανάγκη για γνώση είναι ιδιαίτερα πιεστική. Δεν προτίθεμαι να προτείνω οποιονδήποτε βαθύ διαχωρισμό μεταξύ των δύο ειδών βιβλίου. Προσωπικά, βρίσκω πως τα δογματικά βιβλία βοηθούν περισσότερο στην λατρεία, παρά τα λατρευτικά βιβλία, και υποψιάζομαι πως πολλοί άλλοι θα αντιμετωπίσουν την ίδια εμπειρία. ( ) Πρόκειται για μια καλή μετάφραση ενός πολύ αξιόλογου βιβλίου. Ο Άγιος Αθανάσιος έχει υποφέρει στην λαϊκή εκτίμηση, εξ αιτίας μιας κάποιας προτάσεως στο "Πιστεύω του Αθανασίου". Δεν θα εμβαθύνω στην λεπτομέρεια πως το έργο εκείνο δεν είναι ακριβώς ένα "Πιστεύω", και πως δεν ήταν και του Αγίου 6

7 Αθανασίου, επειδή πιστεύω πως είναι ένα εξαιρετικής ποιότητας γραπτό. Τα λόγια " την οποία πίστη, αν δεν την τηρήσουν όλοι ακέραια και αμόλυντη, αναμφιβόλως θα τιμωρούνται αιωνίως» ήταν η προσβολή. Συνήθως παρεξηγούνται. Η λέξηκλειδί είναι «τηρήσουν». Δεν λέει «αποκτήσουν», ούτε «πιστέψουν», αλλά «τηρήσουν». Ο συγγραφέας επ ουδενί αναφέρεται σε απίστους, αλλά σε λιποτάκτες της πίστεως δεν αναφέρεται σε εκείνους που δεν έχουν ακούσει ποτέ για τον Χριστό, ούτε καν σε εκείνους που Τον έχουν παρανοήσει και συνεπώς έχουν αρνηθεί να Τον δεχθούν, αλλά αναφέρεται σε εκείνους που, έχοντας πραγματικά κατανοήσει και πραγματικά πιστέψει, στην συνέχεια έχουν επιτρέψει τον εαυτό τους (ένεκεν οκνηρίας ή μόδας ή άλλης εισαγόμενης σύγχυσης) να απομακρυνθεί, σε υπο-χριστιανικούς τρόπους σκέψεως. Τέτοιοι άνθρωποι σηματοδοτούν τον κίνδυνο της περίεργης, μοντέρνας αντίληψης πως όλες οι αλλαγές στην πίστη απαραιτήτως απαλλάσσονται από κάθε ευθύνη, όπως και αν αυτές έχουν επέλθει. ( ) Ο επιτάφιός του αναφέρει Athanasius contra mundum, (ο Αθανάσιος εναντίον του κόσμου). Είμαστε περήφανοι, που η χώρα μας έχει αρκετές φορές εναντιωθεί στον κόσμο. Ο Αθανάσιος έκανε το ίδιο. Στήριξε το Τριαδικό δόγμα, «ακέραιο και αμόλυντο», όταν φαινόταν πως όλος ο πολιτισμένος κόσμος ολίσθαινε από τον Χριστιανισμό, πίσω, προς τον Αρειανισμό, σε μία από εκείνες τις «λογικές» συνθετικές θρησκείες που τόσο πολύ τις συνιστούν σήμερα, και στις οποίες (όπως τότε και σήμερα) συμπεριλαμβάνονται μέσα στους πιστούς της πολλοί, καλλιεργημένοι ιερείς. Είναι προς τιμήν του, που δεν συμβάδισε με τον καιρό του. Είναι αμοιβή του, που σήμερα συνεχίζει να υπάρχει, ενώ εκείνοι οι καιροί (όπως όλοι οι καιροί), έχουν φύγει πια. Όταν πρωτοδιάβασα το έργο του De Incarnatione (Περί της Ενσαρκώσεως), σύντομα διαπίστωσα -με ένα απλό τεστ- πως διάβαζα ένα αριστούργημα. Γνώριζα ελάχιστα Χριστιανικά Ελληνικά, με εξαίρεση εκείνα της Καινής Διαθήκης, και περίμενα να αντιμετωπίσω δυσκολίες. Προς μεγάλη μου έκπληξη, τα βρήκα σχεδόν το ίδιο εύκολα, όσο στον Ξενοφώντα. Και μόνο ένας μεγάλος νους θα μπορούσε, τον 4 ο αιώνα, να είχε γράψει σε τόσο βάθος, πάνω σε ένα τέτοιο θέμα, με τόση κλασσική απλότητα. Κάθε σελίδα που διάβαζα, μου επιβεβαίωνε αυτή την εντύπωση. Η δική του προσέγγιση στα Θαύματα είναι απόλυτα αναγκαία σήμερα, καθ ότι είναι η τελική απάντηση σε εκείνους που φέρνουν αντίρρηση σε αυτά, αποκαλώντας τα θαύματα «αυθαίρετες και ασήμαντες παραβιάσεις των Νόμων της Φύσεως». Αποδεικνύεται εδώ, πως μάλλον πρόκειται για επανάληψη (με κεφαλαία γράμματα) του ίδιου μηνύματος, που έχει γράψει η Φύση με το δικό της, μαγκωμένο, κατσαρό γραφικό χαρακτήρα. Πρόκειται ακριβώς για τις λειτουργίες που θα περίμενε κανείς από Εκείνον, που ήταν τόσο γεμάτος ζωή, ώστε όταν επιθύμησε να πεθάνει, χρειάστηκε να «δανεισθεί τον θάνατο από άλλους». Ολόκληρο το βιβλίο, είναι πράγματι μια εικόνα του Δένδρου της Γνώσεως ένα χυμώδες και χρυσό βιβλίο, ανάλαφρο, και γεμάτο αυτοπεποίθηση. Ομολογουμένως, δεν μπορούμε να μεταδώσουμε την ίδια αυτοπεποίθηση σήμερα. Δεν μπορούμε να προβάλλουμε την υψηλή αρετή της Χριστιανικής ζωής, και το χαρούμενο, σχεδόν χλευαστικό κουράγιο του Χριστιανικού μαρτυρίου σαν 7

8 αποδείξεις των δογμάτων μας, με την ίδια εκείνη διαβεβαίωση που για τον Αθανάσιο ήταν δεδομένη. Πάντως ο φταίχτης για τούτο, σίγουρα δεν είναι ο Αθανάσιος». 4. Έργα του Ιδίου Φαντασίας The Pilgrim's Regress Out of the Silent Planet (1938) The Screwtape Letters (1942) Perelandra (1943) The Great Divorce (1945) That Hideous Strength (1946) The Lion, the Witch, and the Wardrobe (1950) Prince Caspian (1951) The Voyage of the Dawn Treader (1952) The Silver Chair (1953) The Horse and His Boy (1954) The Magician's Nephew (1955) Till We Have Faces (1956) The Last Battle (1956) Prayer: Letters to Malcolm (1963) Μη-Φαντασίας The Allegory of Love (1936) The Problem of Pain (1940) The Abolition of Man (1943) Mere Christianity (1952, based on radio broadcasts of [943) English Literature In the Sixteenth Century Excluding Drama (1954) Reflections on the Psalms (1958) Studies in Words (1960) The Four Loves (1960) A Grief Observed (initially published under the pseudonym "N. W. Clerk") (1961) Surprised by Joy (Autobiography) The Discarded Image The Weight of Glory, and Other Addresses They Asked for a Paper Miracles Πηγή: 8

9 Βιβλία του C.S. Lewis στα ελληνικά: (2010) Το μεγάλο διαζύγιο, Ιερά Μητρόπολις Νικοπόλεως και Πρεβέζης (2006) Τακτική του διαβόλου, Πουρναράς Π. Σ. (2005) Πίσω από την ντουλάπα, Κέδρος (2005) Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα, Κέδρος (2004) Το πρόβλημα του πόνου, Λέκτωρ (2001) Έρως και ψυχή, Κέδρος (1999) Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα, Κέδρος (1999) Χριστιανισμός απλώς, Ελληνικά Γράμματα (1998) Ο ταξιδιώτης της αυγής, Κέδρος (1996) Η τελευταία μάχη, Κέδρος (1995) Ο ασημένιος θρόνος, Κέδρος (1995) Ο πρίγκιπας Κασπιανός, Κέδρος (1994) Ανατομία μιας οδύνης, Ωκεανίδα (1994) Το άλογο και το αγόρι του, Κέδρος (1990) Ο ανεψιός του μάγου, Κέδρος Πηγή: 9