ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Transcript

1 ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Αλεξοπούλου κωνσταντίνα 8ο Γενικό Λύκειο Πατρών Σχολικό Έτος ΘΕΜΑ << Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ >>. εν ήταν λίγοι/ες εκείνοι/ες που µιλάνε για το τέλος του φεµινισµού. Μιλάνε για το τέλος των προνοµίων του άνδρα, µιλάνε για κρίση του ανδρισµού. Μιλάνε για εξαφάνιση των παραδοσιακών ρόλων της γυναίκας. Μιλάνε σαν να µην υπάρχει πια ανισότητα, σαν η γυναίκα να έχει ίσες ευκαιρίες και κοινωνικές δυνατότητες Xωρίς να θέλουµε να µειώσουµε τις σηµαντικές αλλαγές που έχουν συµβεί, η ανδρική κυριαρχία στην κοινωνία καλά κρατεί, αφού διαπιστώνουµε συνεχώς πως στην αληθινή ζωή η ισότητα απέχει πολύ από το να είναι πραγµατικότητα. Εικονικά και καταρχήν οι γυναίκες έχουν τις ίδιες δυνατότητες, αλλά στην πραγµατικότητα οι άνδρες έχουν κρατήσει τον έλεγχο της οικονοµικής και πολιτικής ζωής και τα προνόµια µέσα στην οικιακή σφαίρα. Οι περισσότερες γυναίκες κερδίζουν λιγότερα από τους άνδρες, είναι πιο φτωχές, η οικονοµική τους ανεξαρτησία παραµένει ένα άπιαστο όνειρο. Το δικαίωµα στην εργασία στο δηµόσιο χώρο αµφισβητείται κάθε µέρα και κυρίως στις νέες κοπέλες. Η εργασία που κάνουν έχει λιγότερο ενδιαφέρον, είναι πιο αλλοτριωτική. Ελάχιστες είναι παρούσες στην κορυφή της ιεραρχίας της επαγγελµατικής εργασίας, του πλούτου, της πολιτικής ζωής.

2 Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Παρόλο που η ισότητα των δύο φύλων έχει κατοχυρωθεί νοµικά σε όλα τα δυτικά κράτη, στην πράξη το γυναικείο φύλο βρίσκεται ακόµα σε σχετικά µειονεκτικότερη θέση. Ακόµα και σε φαινοµενικά δηµοκρατικές και φιλελεύθερες κοινωνίες οι γυναίκες δυστυχώς συχνά αντιµετωπίζουν επιπλέον προβλήµατα από ό,τι οι άντρες. Η ανισότητα των φύλων ήταν κάτι το δεδοµµένο σ όλες τις κοινωνίες από πάντοτε. Είναι γνωστό για παράδειγµα ότι στην Αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες όχι µόνο δεν είχαν πολιτικά δικαιώµατα, αλλά ζούσαν κυριολεκτικά µέσα στο σπίτι χωρίς µεγάλη συµµετοχή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Αργότερα η θέση της γυναίκας κάπως βελτιώθηκε, αλλά η πραγµατική αλλαγή ήρθε στην Ευρώπη µετά το δέκατο έννατο αιώνα, οπότε είχε ξεκινήσει η Βιοµηχανική Επανάσταση και όλο και περισσότερες γυναίκες άρχιζαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναµικό. Σιγά-σιγά κατοχυρώθηκε, µαζί µε τις άλλες εξελίξεις της εποχής, και το δικαίωµα ψήφου, και τελικά σήµερα τα δύο φύλα απέκτησαν, νοµικά τουλάχιστον, την πλήρη ισότητα. Τα παραπάνω βέβαια ισχύουν µόνο για τα δυτικά κράτη, αφού ακόµα σε πολλές τριτοκοσµικές ή µουσουλµανικές χώρες η κατάσταση της γυναίκας παραµένει τραγική.παρά όµως τη νοµική ισότητα, οι γυναίκες ακόµα αντιµετωπίζουν προβλήµατα όπως διακρίσεις στην αγορά εργασίας και χαµηλότερους µισθούς, µειωµένη πολιτική και επιχειρηµατική αντιπροσώπευση κι άνισο φορτίο οικιακής εργασίας. Ιδιαίτερα για τη χώρα µας τα στοιχεία δεν είναι και τόσο καλά. Παρόλο που οι γυναίκες αντιµετωπίζονται ισότιµα στην εκπαίδευση ή στην ιατρική περίθαλψη, δε γίνεται το ίδιο και στον επιχειρηµατικό χώρο ή στην πολιτική. Είµαστε η τελευταία χώρα της Ευρώπης σε αντιπροσώπευση γυναικών στην πολιτική ηγεσία. Αντίθετα οι πρώτες παγκοσµίως χώρες όσον αφορά την ισότητα είναι οι Σκανδιναβικές, χωρίς όµως καµία χώρα ακόµα να έχει λύσει εντελώς το θέµα. Στον τοµέα της εργασίας δεν έχουµε ιδιαίτερες διακρίσεις, ούτε πλέον παρατηρείται σηµαντική διαφορά στις αποδοχές των δύο φύλων. Εντούτοις κι εδώ θα συναντήσουµε πολύ περισσότερους άντρες σε υψηλότερες θέσεις. Σοβαρότερες διακρίσεις ωστόσο υπάρχουν στον ιδιοτικό τοµέα, όπου οι εργοδότες προτιµούν άγαµες ή άτεκνες γυναίκες για να αποφύγουν τη «σπατάλη» εργάσιµου χρόνου από άδειες που σχετίζονται µε την εγκυµοσύνη και την ανατροφή του παιδιού. Το τελευταίο και ίσως σηµαντικότερο των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες είναι ο άδικος καταµερισµός της οικιακής εργασίας. Οι γυναίκες, πέρα από τη δουλειά τους, επωµίζονται κατά κανόνα το µεγαλύτερο µέρος των εργασιών του νοικοκυριού και της ανατροφής και της υποστήριξης των παιδιών, µε µικρή ή και καθόλου συµµετοχή των συζύγων τους, παρόλο που οι ίδιοι συνήθως θεωρητικά τίθενται υπέρ της ισότητας. Έτσι δεν τις µένει χρόνος για άλλες προσωπικές, πνευµατικές ή χαλαρωτικές ασχολίες που φέρνουν ευχαρίστηση µειώνοντας και το άγχος της εργασίας και της καθηµερινότητας, κι αυτό µε το χρόνο οδηγεί σε προβληµατικές σχέσεις και νευρωτικές καταστάσεις. Ευτυχώς η τάση αυτή, η άνιση κατανοµή της οικιακής εργασίας δηλαδή, τείνει να αµβλύνεται σε νεοότερες.είναι πραγµατικά παράλογη η ύπαρξη της ανισότητας µεταξύ των δύο φύλων, και µάλιστα τον εικοστό πρώτο αιώνα στα ανεπτυγµένα κράτη. Μπορεί να υπάρχουν ορισµένες διαφορές ανάµεσα στα δύο φύλα, αυτές ωστόσο δεν εµποδίζουν σε τίποτα τις γυναίκες να προοδεύσουν οπουδήποτε επιθυµούν, κι εκεί να επιτύχουν και να καταξιωθούν. Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

3 Με το πέρασµα του χρόνου η εικόνα της γυναίκας έχει αλλάξει ουσιαστικά. Η γυναίκα παλιότερα αντιλαµβανόταν τον εαυτό της ως λιγότερο δυναµικό και αυτόνοµο, κυρίως λόγω του ότι ήταν υποχρεωµένη να παραµένει στο σπίτι και να µην εργάζεται, αλλά να ασχολείται µονάχα µε την ανατροφή των παιδιών, µε «τα του σπιτιού» και οι προσωπικές της ανάγκες έµπαιναν σε δεύτερη µοίρα. Έτσι ο άντρας ήταν αυτός ο οποίος είχε τη µεγαλύτερη ισχύ από οικονοµικής άποψης και όχι µόνο. Ήταν αυτός που είχε το ρόλο του «θηρευτή» που διεκδικούσε το «θήραµά» του. Τα τελευταία χρόνια τα πράγµατα έχουν µεταβληθεί και η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει πάνω στην κοινωνική σκακιέρα. Η γυναίκα πλέον εργάζεται, βγάζει τα δικά της χρήµατα και δεν διστάζει να διεκδικήσει όλα όσα θέλει. Οι αλλαγές αυτές αποτυπώνονται καλύτερα στο θέµα του γάµου, και πιο συγκεκριµένα στο γεγονός ότι οι γυναίκες τα τελευταία χρόνια παντρεύονται σε όλο και µεγαλύτερη ηλικία. Προτεραιότητα γι αυτές δεν αποτελεί πάντα η οικογένεια, αλλά η επαγγελµατική καταξίωση και η οικονοµική ανεξαρτησία. Όσον αφορά τον άντρα, φαίνεται πως έχει χάσει πια το ρόλο του «κυνηγού» και στέκεται αµήχανος µπροστά στον καινούριο ρόλο της ανεξάρτητης και δυναµικής γυναίκας. Ο άντρας συχνά αισθάνεται αδύναµος καθώς βλέπει ότι η γυναίκα µπορεί πλέον να τα βγάλει πέρα µόνη της και ότι δεν τον έχει τόσο µεγάλη ανάγκη. Η πραγµατικότητα αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση µε την εικόνα που κυριαρχούσε στο παρελθόν όπου ο άντρας ήταν ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Στη σηµερινή πραγµατικότητα οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, αφού συχνά οι σύζυγοι βρίσκονται σε ανταγωνιστική θέση. Ένα ακόµη παράδειγµα όπου δείχνει την αλλαγή που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, αποτελεί το γεγονός ότι η γυναίκα αποφασίζει πολύ πιο εύκολα για το διαζύγιο σε σχέση µε το παρελθόν. Είναι πλέον οικονοµικά ανεξάρτητη και δε διστάζει να ρισκάρει παρά το κόστος. Αντιλαµβάνεται όµως ότι µπορεί να συνεχίσει τη συναισθηµατική και σεξουαλική της ζωή και να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Η σύγχρονη γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους, σε αυτό της συζύγου, της µητέρας, της εργαζόµενης γυναίκας, της καλής νοικοκυράς κ.ο.κ. Στην προσπάθειά της να ανταποκριθεί σε όλα αυτά και να είναι «σωστή», όπως προστάζει η κοινωνία, συχνά πιέζεται, αγχώνεται και εξαντλείται. Η ανάγκη που προβάλλεται, είναι η γυναίκα να κρατήσει τις λεπτές ισορροπίες που απαιτούνται ανάµεσα στις υποχρεώσεις της ως µητέρας και νοικοκυράς, από τη µία και ως εργαζόµενης, από την άλλη. Παράλληλα, δε θα πρέπει ποτέ να ξεχνάει και το ρόλο της ως γυναίκας. Θα πρέπει να φροντίζει τον εαυτό της, την εµφάνισή της, έτσι ώστε να εκπέµπει τη σεξουαλικότητα που απαιτείται. ε θα πρέπει να απορροφάται από τις ποικίλες υποχρεώσεις στη δουλειά και στο σπίτι (φροντίδα των παιδιών, καθάρισµα, µαγείρεµα κ.α.) και να ξεχνά ότι είναι και γυναίκα- σύζυγος και ότι θα πρέπει να αφιερώνει και τον απαιτούµενο χρόνο και γι αυτό το κοµµάτι του εαυτού της. Καθοριστικό ρόλο βέβαια σε κάθε περίπτωση διαδραµατίζει και ο σύζυγος, ο οποίος θα πρέπει να τη βοηθά, να τη στηρίζει και να µην πάψει ποτέ να την κάνει να αισθάνεται ότι είναι σηµαντική γι αυτόν. ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΙΣ ΤΟΤΕ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Μελετώντας κανείς τα ιστορικά κείµενα, αλλά και τα προϊστορικά ντοκουµέντα από την αρχή της εποχής που ονοµάζεται πολιτισµένη, βρίσκει τον άντρα και τη γυναίκα αντιµέτωπους. Η σχέση που έχει διαµορφωθεί µεταξύ τους, θέλει τον άντρα κυρίαρχο και τη γυναίκα υποταγµένη, λίγο ή πολύ, µέσα στις χιλιάδες µορφές ατοµικής και κοινωνικής έκφρασης και την πληθώρα των καταστάσεων κοινωνικής συµπεριφοράς και δεοντολογίας. Στη νεολιθική εποχή, η γυναίκα πρώτη κυριαρχεί στην κοινωνική οµάδα και τη γεωργοκτηνοτροφική οικονοµική ζωή στα πλαίσια µιας µητριαρχικά οργανωµένης κοινωνίας, ενώ στην Κρητοµυκηναϊκή περίοδο πρωτοστατεί όχι µόνο σε θρησκευτικές τελετές, αποτελώντας το κύριο πρόσωπο ενός πολυπρόσωπου γυναικείου ιερατείου, αλλά και σε

4 ασχολίες µέσα κι έξω από το σπίτι. Στην αρχαιότητα, η γυναίκα ήταν προορισµένη να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά. Η θέση της βρισκόταν στην οικογένεια, κάτω από την κυριαρχία του άνδρα, χωρίς συµµετοχή στο δηµόσιο βίο και χωρίς δικαιώµατα στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς της και τη διεκδίκηση µιας θέσης στην κοινωνία πέρα από τη θέση της µητέρας και συζύγου. Η θέση της ήταν κατώτερη µέσα στην οικογένεια και κάτω από την εξουσία του άντρα- συζύγου ή του πρωτότοκου γιου µετά το θάνατο του συζύγου ή κάποιου από τους συγγενείς αδερφούς ή θείους. Στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική, µοναδικός φορέας δικαιωµάτων συµµετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων για τα κοινά, ήταν ο άνδρας. Προορισµός της γυναίκας ήταν η γέννηση παιδιών για την εξασφάλιση της διαδοχής στην πατρική κυριαρχία. Οι γυναίκες είχαν την ευθύνη του σπιτιού που για τις πλούσιες ήταν η επίβλεψη των σκλάβων. Πριν από τον 8 αιώνα π.χ. οι γυναίκες όλων ίσως των τάξεων, δούλευαν στο σπίτι και στα χωράφια. Όσο πιο ικανές για τη δουλειά ήταν, τόσο µεγαλύτερη ήταν η αξία τους, γι' αυτό και οι πατέρας τους τις πουλούσαν στους συζύγους. Αργότερα στη δουλοκτητική κοινωνία, η γυναίκα έπαψε να έχει ανάλογη αξία και οι όροι αντιστράφηκαν. Τα πράγµατα βέβαια, ήταν διαφορετικά στη Σπάρτη όπου ο στρατιωτικός της χαρακτήρας και προπαντός το καθεστώς της κοινοκτηµοσύνης επηρέασαν και τη θέση της γυναίκας, η οποία αν και κατώτερη από τον άνδρα, κυκλοφορεί άνετα στην πόλη συναλλάσσεται και διαχειρίζεται την περιουσία της και τα εισοδήµατα της οικογένειας, µιας και ο άνδρας έπρεπε απερίσπαστος να ασχολείται µε τις στρατιωτικές του απασχολήσεις. Σε µια ουσιαστικά ανδρική κοινωνία, µια «λέσχη ανδρών» όπως σωστά χαρακτηρίσθηκε η αρχαία ελληνική πόλη, οι γυναίκες εµφανίζονται σε µία αµφίσηµη θέση: αποκλεισµένες από την πολιτική ζωή, συµβάλλουν ουσιαστικά σε αυτήν µε τη γέννηση πολιτών. Υποβιβασµένες στις οικιακές µόνον ενασχολήσεις, παραµένουν ανήλικες σε όλη τους τη ζωή έχοντας ανάγκη ενός κηδεµόνα, του πατέρα, του συζύγου, ή του γιου. Όσο για τον έλεγχο της συµπεριφοράς τους, η πόλη έχει φροντίσει γι' αυτό µε τους γυναικονόµους, σώµα αρχόντων που τις επιβλέπει. Στην ελληνιστική Αίγυπτο, η θέση της γυναίκας γίνεται σηµαντική θέση εξαιτίας της εξασθένησης της πόλωσης µεταξύ, των δύο φύλων. Αιτία αυτής της αλλαγής η «µοναρχία» που οδηγεί κάποιους άνδρες να εµπλέκονται λιγότερο στη δηµόσια ζωή και να επιστρέφουν στον ιδιωτικό βίο που ήταν πάντοτε συνδεδεµένος µε τις γυναίκες. Οι βασίλισσες της ελληνιστικής εποχής (Κλεοπάτρα) αποτελούν τα πρώτα παραδείγµατα πραγµατικά ανεξάρτητων γυναικών, µε µεγάλες ικανότητες στην κυβερνητική πολιτική αλλά και στις αυλικές µηχανορραφίες, έχοντας στο πλευρό τους κάποιον άνδρα ή έναν σύζυγο, έστω και µόνο κατ' όνοµα. Στη βυζαντινή περίοδο, η γυναίκα εξακολουθεί να είναι αποκλεισµένη από τα δηµόσια αξιώµατα. Η αφοσίωση στην οικογένεια και η θρησκεία, η φιλανθρωπία, η παρθενία, η σιωπή και η ανοχή είναι όχι µονάχα το όριο δράσης της, αλλά και τα κοσµήµατα της τέλειας γυναίκας και συζύγου. Η ζωή της βυζαντινής είχε. µεγάλη διαφορά µεταξύ πλουσίων και φτωχών γυναικών, όπως άλλωστε συµβαίνει και σ' όλους τους τόπους και τις εποχές. Η φτωχή γυναίκα, δούλευε σκληρά στο σπίτι και στις κατώτερες πάντα, εξωτερικές δουλειές, ενώ αν τύχαινε να ξεφύγει προς την «ελεύθερη ζωή», την πορνεία» ξεκινούσε πάντα, από τις κατώτερες βαθµίδες και σπάνια µπορούσε να προχωρήσει στα «ανώτερά» της αξιώµατα. Η πλούσια αντίθετα γυναίκα, έκανε έντονα κοσµική ζωή παραµερίζοντας και υπερνικώντας κι αυτή την ίδια την αντίδραση της εκκλησίας. Οι δε πολιτικές συνθήκες, την ανέδειξαν ακόµη και αυτοκρατόρισσα (Θεοδώρα) µε δράση πλούσια κι ανάλογη µ' εκείνη των ανδρών που έγιναν υποτελείς της. Προνόµιο των πλούσιων γυναικών ήταν και η µόρφωση που µπορούσανε να πάρουν, µόνο που ήταν ιδιωτική και αφορούσε την αποστήθιση ψαλµών και εκκλησιαστικών κανόνων. Κάθε τάση για ευρύτερες αναζητήσεις της, συγκρούονταν µε τις αρχές που όριζαν την ενάρετη γυναίκα. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, η θέση της Ελληνίδας τυπικά τουλάχιστον άλλαξε. Η γυναίκα βρίσκεται εκτός σπιτιού βοηθώντας σε γεωργικές δουλειές, αλλά και σ' άλλες πιο βαριές, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, Σιγά, σιγά αρχίζει να εργάζεται στις βιοµηχανίες και ιδιαίτερα στα υφαντουργεία και τα κλωστήρια ως προέκταση των οικιακών τεχνών. Αποκτά εµπειρίες και αντιστέκεται στον τουρκικό ζυγό (Μαυρογένους, Μπουµπουλίνα).

5 Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους στα 1832, η γυναίκα και πάλι δεν είναι ισότιµη µε τον άντρα. Παραµένει στην υπηρεσία του νοικοκυριού, των παιδιών και του συζύγου που είναι και ο αποκλειστικά αρµόδιος για πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα και κύριος µοχλός στη διαδικασία της παραγωγής, Στους νεότερους χρόνους και συγκεκριµένα στο τέλος του 18 ου αιώνα, λίγες µορφωµένες και µαχητικές γυναίκες κινητοποιούνται για ζητήµατα ισότητας. Το κίνηµα αυτό µαζικοποιείται οριστικά τον 20ο αιώνα µε τη γενικότερη ανάπτυξη όλων των προοδευτικών κινηµάτων. Η συνειδητοποίηση και η προβολή του αιτήµατος για ουσιαστική ισότητα, ατοµική, οικογενειακή, επαγγελµατική και δηµόσια ζωή, η ηθική και κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας, µόλις τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να πραγµατοποιείται. Η γυναίκα πάλεψε για την κατάκτηση συγκεκριµένων ατοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων, ξεκινώντας από το δικαίωµα στην εκπαίδευση αφού η παιδεία ήταν απρόσιτη σε αυτή. Μέχρι τα τέλη του 19 ου αιώνα οι γυναίκες ήταν σχεδόν αποκλεισµένες από τη µισθωτή εργασία. Θεωρούνταν άεργες, αφού ούτε αυτή η οικιακή εργασία τους δεν αναγνωρίζονταν, αµόρφωτες και «οπισθοδροµικές», µέσα σε µια κοινωνία που άρχιζε να προβάλλει τις αντίθετες ακριβώς αξίες. Ακόµη και όταν η εργασία τους θεωρήθηκε απαραίτητη για την ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονοµίας, τα επαγγέλµατα που κοινωνικά τους επιτρέπονταν ήταν τα λεγόµενα «γυναικεία επαγγέλµατα», αυτά δηλαδή που αποτελούσαν µια προέκταση του παραδοσιακού ρόλου των γυναικών µέσα στην οικογένεια. Περιορισµένες οι γυναίκες σε εργασίες µονότονες και δίχως δυνατότητα επαγγελµατικής εξέλιξης, αλλά ιδιαίτερα κοπιαστικές και ανθυγιεινές αποθαρρύνονταν και αποκλείονταν από εκείνες που απαιτούσαν τεχνική κατάρτιση, µόρφωση και υπευθυνότητα. Ήταν για χρόνια το εφεδρικό εργατικό δυναµικό, τα φτηνά εργατικά χέρια. Από το τέλος του 19 ου αιώνα αρχίζει η γυναίκα σ' όλο τον κόσµο να εισβάλει στα «αντρικά» επαγγέλµατα και στις επιστήµες, να αποκτάει το δικαίωµα της ψήφου και να προωθείται στα δηµόσια αξιώµατα, ακόµα και στα κυβερνητικά. Η βιοµηχανική επανάσταση άλλαξε τις µεθόδους της παραγωγής και τη θέση της γυναίκας µέσα σ' αυτήν. Όσον αφορά την Ελλάδα ως το 1917 η γυναίκα δεν µπορούσε να αναλάβει άλλο δηµόσιο λειτούργηµα εκτός της δασκάλας. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες η Ελληνίδα αρχίζει να κατακτά ένα, ένα τα υπεύθυνα επαγγέλµατα και µπαίνει στο στίβο της κοινοτικής και της δηµόσιας ζωής. (Μουσούρου, Λ., 1985). Οι φεµινίστριες της εποχής στα θα οργανώσουν τον αγώνα για την απόκτηση των πολιτικών τους δικαιωµάτων. Τα σχόλια που θα ακουστούν για τη δραστηριότητα τους είναι πολλά και ποικίλα. Το Α' Πανελλαδικό Γυναικείο Συνέδριο, το Μάη του 1946, θα συµπεριλαµβάνει στα αιτήµατα του την πολιτική ισότητα των γυναικών. Ο αγώνας των γυναικών, έφερε τα ποθητά αποτελέσµατα τον Μάη του 1952 όταν παραχωρήθηκαν πλήρη πολιτικά δικαιώµατα στο γυναικείο φύλο. Η πορεία εκείνων των γυναικών δεν υπήρξε ανθόσπαρτη. Σήµερα όµως οι γυναίκες συµµετέχουν σε συνδικάτα, κόµµατα, κινήσεις πολιτών, σε διάφορες µορφές κοινωνικής δραστηριότητας. Ψηφίζουν και επηρεάζουν το κοινωνικό περιβάλλον παλεύοντας ενάντια όχι µονάχα στην κυρίαρχη κουλτούρα που έτσι κι αλλιώς αντιµάχεται τη µαζική συµµετοχή τους στο δηµόσιο βίο, αλλά κύρια τη συνήθεια αιώνων που τις θέλει µακριά και πέρα από τους δηµόσιους θεσµούς.

6 Οι γυναίκες σήµερα δεν είναι άφωνες, αλλά φορείς συγκεκριµένων απόψεων που παραπέµπουν στις αρχές µιας εναλλακτικής προσέγγισης της πολιτικής και της ζωής. Πρωταρχικό στοιχείο µιας τέτοιας προσέγγισης είναι η νέα αντίληψη για τη δηµοκρατία και την εξουσία όπου ο σεβασµός και η ανοχή στην διαφορετικότητα του άλλου, ο διάλογος ως µέσο επίλυσης των διαφορών και η αποφυγή της βίας, η αλληλεγγύη ως πολιτική ανακατανοµής πόρων και εξουσιών είναι τα βασικά στοιχεία της. Με βάση την αντίληψη αυτή, η εξουσία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, γεγονός που δίνει ένα νέο ουσιαστικό περιεχόµενο και µια νέα ηθική διάσταση στην πολιτική. Οι γυναίκες καθώς προσέρχονται στο χώρο της πολιτικής έχουν πολλά να δώσουν. Ο δρόµος τους είναι χωρίς επιστροφή κι ας είναι ακόµη µια µειοψηφία. Εκείνο που ποτέ τους δεν πρέπει να ξεχνούν είναι πως οι µεγαλύτερες ανθρώπινες ιδέες και αλλαγές ξεκίνησαν πάντα από µειοψηφίες. Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Τις τελευταίες δεκαετίες και παρά την αύξηση της ανεργίας, η εργασία των γυναικών αυξήθηκε σηµαντικά σε όλες τις δυτικές κοινωνίες, συµπεριλαµβανοµένης και της ελληνικής κοινωνίας, µε αποτέλεσµα τη συνεχή και συνεπή παρουσία των γυναικών στην αγορά εργασίας. Παρόλα αυτά η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης δε συνοδεύτηκε από την πολυπόθητη ισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας. Αντίθετα, οι ποικίλοι κοινωνικοί µηχανισµοί παραγωγής και αναπαραγωγής των στερεοτύπων και των ανισοτήτων που παρατηρούνται ανάµεσα στα δύο φύλα όχι µόνο δεν εξαφανίστηκαν, αλλά έκαναν την εµφάνισή τους και νέες µορφές ανισότητας. Έτσι, στις ήδη γνωστές ανισότητες όπως: άνιση αµοιβή για ίση εργασία, δυσκολία στην επαγγελµατική εξέλιξη και άνοδο στην ιεραρχία, διακρίσεις στους χώρους εργασίας, προστέθηκαν το αυξηµένο ποσοστό ανεργίας των γυναικών σε σχέση µε τους άνδρες, αυξηµένα ποσοστά υποαπασχόλησης, µειωµένη συµµετοχή των γυναικών σε ορισµένους επαγγελµατικούς κλάδους που χαρακτηρίζονται ως ανδροκρατούµενοι, πολύ µικρό ποσοστό αυτοαπασχόλησης και γυναικείας επιχειρηµατικότητας. Η ανισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας εκδηλώνεται έτσι σε µια σειρά από χαρακτηριστικά όπως το επάγγελµα, ο κλάδος ή το είδος της σύµβασης εργασίας (π.χ. αορίστου ή ορισµένου χώρου, πλήρους ή µερικής απασχόλησης). Παρατηρείται έτσι σε όλες τις οικονοµίες, σε άλλες σε µεγαλύτερο και σε άλλες σε µικρότερο βαθµό, η κατά φύλο σύνθεση της απασχόλησης στα επαγγέλµατα, στους κλάδους, στα είδη σύµβασης εργασίας έτσι ώστε οι τελευταίοι να είναι ανδροκρατούµενοι και άλλοι γυναικοκρατούµενοι, ανάλογα µε το αν πλειοψηφούν οι άνδρες ή οι γυναίκες εργαζόµενοι σε αυτούς. Συγκεκριµένα, οι άνδρες συγκεντρώνονται περισσότερο στα επαγγέλµατα, στους κλάδους και στις µορφές απασχόλησης που αποφέρουν µεγαλύτερες αποδοχές. Μερικά παραδείγµατα γυναικοκρατούµενων επαγγελµάτων είναι το επάγγελµα της γραµµατέας, της νοσοκόµας, της νηπιαγωγού κ.α., ενώ µερικά παραδείγµατα ανδροκρατούµενων επαγγελµάτων µπορούµε να πούµε ότι είναι του πολιτικού µηχανικού, του µηχανολόγου µηχανικού, του ναυπηγού κ.α. Τα προβλήµατα δεν θα µπορούσαν να µην αγγίξουν τον τοµέα της γυναικείας επιχειρηµατικότητας.

7 Είναι αναµφισβήτητο το γεγονός ότι δεν είναι εύκολο κανείς να ξεκινά την δική του δουλειά, ούτε να επεκτείνει και να αναπτύσσεις την επιχείρησή του µε επιτυχία. Τόσο οι άνδρες επιχειρηµατίες, όσο και οι γυναίκες έχουν να αντιµετωπίσουν πολλά προβλήµατα στο ξεκίνηµα της επιχείρησης και στη διάρκεια λειτουργίας της. Τέτοιου είδους προβλήµατα και δυσκολίες είναι η ανεύρεση χρηµατοδότησης, οι πολλές ώρες εργασίας και σκληρής δουλειάς και το άγχος από το ρίσκο του κεφαλαίου που έχει επενδυθεί.εντούτοις, πέρα από αυτά τα γενικά επιχειρησιακά προβλήµατα, διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν συγκεκριµένες δυσκολίες που είναι κοινές στις γυναίκες επιχειρηµατίες. Πρώτον, οι γυναίκες ακόµα δεν έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια, σε σχέση µε τους άνδρες καθώς είναι δυσκολότερο για τις γυναίκες να αντλήσουν κεφάλαια ή να πάρουν δάνεια από την τράπεζα. εύτερον, πολλές γυναίκες επιχειρηµατίες κάνουν λόγο για προβλήµατα φερεγγυότητας: οι άλλοι δεν πιστεύουν ότι οι γυναίκες µπορούν να ξεκινήσουν και να διαχειριστούν τις επιχειρήσεις τους επάξια. Αυτές οι αρνητικέςαντιδράσεις εκ µέρους των προµηθευτών, των πελατών και των υπαλλήλων µπορεί να απογοητεύσουν ιδιαίτερα τις γυναίκες επιχειρηµατίες και να υπονοµεύσουν την αυτοπεποίθησή τους. Τέλος, ακόµα και όταν τα καταφέρουν να διεισδύσουν στον χώρο των επιχειρήσεων, οι γυναίκες διατηρούν συνήθως την κύρια ευθύνη του ιδιωτικού τους χώρου. Οι γυναίκες είναι συνήθως αυτές που φροντίζουν τα παιδιά και το σπίτι, και που πρέπει να ασχοληθούν µε το νοικοκυριό και το µαγείρεµα. Το να ισορροπήσουν, συνεπώς σπίτι και δουλειά είναι δυσκολότερο για τις γυναίκες επιχειρηµατίες παρά για τους άνδρες. Τα τρία αυτά κύρια προβλήµατα σε συνδυασµό µε τα γενικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηµατίες στην αγορά εργασίας, έχουν τις ρίζες τους σε δύο κατηγορίες στερεοτύπων: στα στερεότυπα µεταξύ ανδρών και γυναικών και στα επαγγελµατικά στερεότυπα Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στα στερεότυπα που ισχύουν για τους άνδρες και τις γυναίκες. Αυτή η κατηγορία στερεοτύπων, αποκαλούµενη συχνά «στερεότυπα φύλου», πηγάζει από τους παραδοσιακούς ρόλους γυναικών και ανδρών, οι οποίοι µε την πάροδο των χρόνων παγιώθηκαν. Προέρχονται από τον πατροπαράδοτο καταµερισµό της εργασίας και των ασχολιών στην καθηµερινή ζωή. Καθ όλη τη διάρκεια των περασµένων αιώνων οι άνδρες κυριαρχούσαν στο δηµόσιο και επαγγελµατικό βίο ενώ οι ασχολίες των γυναικών περιορίζονταν στην οικογένεια και στο νοικοκυριό. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα στερεότυπα που ισχύουν στα επαγγέλµατα και οδηγούν στη διάκριση των επαγγελµάτων σε ανδρικά και γυναικεία. Οι άνθρωποι έχουν υποσυνείδητα συνδυάσει ορισµένους τύπους εργασιών µε τις γυναίκες και άλλες µε τους άνδρες. Έτσι όταν οι άνθρωποι βλέπουν µια γυναίκα σε ένα ανδροκρατούµενο επάγγελµα ή αντίστοιχα έναν άνδρα σε γυναικοκρατούµενο τους αντιµετωπίζουν µε καχυποψία. Τόσο τα στερεότυπα φύλου όσο και τα επαγγελµατικά περιορίζουν τις ευκαιρίες ανάπτυξης επιχειρηµατικής συµπεριφοράς από τις γυναίκες καθώς θεωρείται ότι, η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, και ότι η εργασία γενικά και ο χώρος των επιχειρήσεων πιο συγκεκριµένα είναι αποκλειστικά δικαίωµα των ανδρών. Οι επιχειρήσεις που δηµιουργούνται από γυναίκες παρουσιάζουν ορισµένες διαφοροποιήσεις συγκριτικά µε αυτές των ανδρών, πράγµα το οποίο ισχύει διεθνώς. Αναλυτικότερα, βλέπουµε ότι τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι γυναίκες επιχειρηµατίες επιδεικνύουν µια εντονότερη τάση από αυτή των ανδρών να συγκεντρώνουν τις δραστηριότητές τους στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών, παρά στον κατασκευαστικό τοµέα και στην βιοµηχανία.

8 Συμπερασματικά το γυναικείο φύλο είναι διαφορετικό από το αντρικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει οτι είναι κατώτερο.αντίθετα με τα ιδιαίτερα προσόντας η γυναίκα μπορεί να << εμπλουτίσει >> την κοινωνική ζωή και το πολιτισµό.