[ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ]

Transcript

1 Θεσσαλονίκη 2013 ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ «I.D.S Ε.Π.Ε.» [ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ] Σχέδιο Δράσης: «Δράσεις για την απασχόληση στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας» στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ» - Θεματικός Άξονας Προτεραιότητας 3 «ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας 1

2 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Μεθοδολογικό πλαίσιο Η πορεία της ανεργίας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού Μακροχρόνια άνεργοι-ποσοστό μακροχρόνια ανέργων- ποσοστό «νέων» ανέργων- ποσοστό ανεργίας κατά φύλο Υιοθέτηση και εφαρμογή Τοπικών Πολιτικών Απασχόλησης Τοπική Αγορά Τοπική Απασχόληση Πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης των ομάδων στόχου σε τοπικο επίπεδο 13 Κεφάλαιο 2: Εκτίμηση των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση, την ανεργία, την επιχειρηματικότητα Εξελίξεις και Τάσεις στο γενικότερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον Κρίση επιχειρηματικότητα - απασχόληση Οι επιπτώσεις της κρίσης στην επιχειρηματικότητα Κεφάλαιο 3: Βασικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας Εισαγωγή Φυσικό Περιβάλλον Βασικές Υποδομές Πληθυσμός Δημογραφικά στοιχεία Οικονομική Δραστηριότητα Βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά Πρωτογενής παραγωγή στο νομό Ευρυτανίας Δευτερογενής Τομέας Ο Τριτογενής Τομέας Κεφάλαιο 4: Καταγραφή και Βασικά χαρακτηριστικά των ΕΚΟ της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας Ειδικές πληθυσμιακές ομάδες Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/ απειλούμενα από φτώχεια Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα Μέτρα καταπολέμησης του αποκλεισμού των κοινωνικά ευπαθών ομάδων Περιοχές στήριξης των κοινωνικά ευπαθών ομάδων

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 : Ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών των Δήμων της Ευρυτανίας πριν τη συνένωση που επήλθε λόγω Καλλικράτη ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΓΡΑΦΩΝ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Αγράφων ΔΗΜΟΣ ΑΠΕΡΑΝΤΙΩΝ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Απεραντίων ΔΗΜΟΣ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Ασπροποτάμου ΔΗΜΟΣ ΒΙΝΙΑΝΗΣ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Βίνιανης ΔΗΜΟΣ ΔΟΜΝΙΤΣΑΣ Μορφωτικό Επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Δόμνιτσας ΔΗΜΟΣ ΚΤΗΜΕΝΙΩΝ Μορφωτικό Επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Κτημενίων ΔΗΜΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΣ Μορφωτικό Επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής

4 Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Ποταμιάς ΔΗΜΟΣ ΠΡΟΥΣΟΥ Μορφωτικό Επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Προύσου ΔΗΜΟΣ ΦΟΥΡΝΑΣ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Φουρνάς ΔΗΜΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑΣ Μορφωτικό επίπεδο Απασχόληση Ανεργία Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Φραγκίτσας Κεφάλαιο 6: Συμπεράσματα Εισαγωγή Διάγνωση Αναγκαίων Κοινωνικών Παρεμβάσεων Καταγραφή και χαρτογράφηση αναγκών Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας Στρατηγικές επιλογές ανάπτυξης Βασικές Υποδομές Προστασία και Διατήρηση του Περιβάλλοντος Προσβασιμότητα στην ανάπτυξη Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας Βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των κατοίκων Εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση των υπηρεσιών των Δήμων

5 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Μεθοδολογικό πλαίσιο 1.1 Η πορεία της ανεργίας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού Η αγορά εργασίας ενός νομού πολλές φορές αντανακλά το επίπεδο εξειδίκευσης και δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτόν. Η αποτελεσματική αγορά εργασίας είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία και των άλλων αγορών, ιδιαίτερα στη διαδικασία μετάβασης στην «οικονομία της γνώσης», όπου το ανθρώπινο και γνωστικό κεφάλαιο αποτελούν τους βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες. Κάθε οικονομία έχει ένα ορισμένο μέγεθος πληθυσμού. Για λόγους οικονομικής ανάλυσης ο πληθυσμός διακρίνεται σε «οικονομικά ενεργό» και σε «οικονομικά μη ενεργό». Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αποτελεί το εργατικό δυναμικό της οικονομίας και περιλαμβάνει τα άτομα εκείνα τα οποία είναι ικανά για εργασία και ταυτόχρονα θέλουν να εργαστούν. Τα άτομα εκείνα τα οποία δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εργαστούν, για παράδειγμα παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς, στρατιώτες κ.τ.λ. δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Επίσης άτομα τα οποία μπορούν να εργαστούν, αλλά για διάφορους λόγους δε θέλουν, δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό. Συνεπώς, τα άτομα τα οποία δεν μπορούν να εργαστούν αποτελούν τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό. Το εργατικό δυναμικό χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, σε εκείνους οι οποίοι εργάζονται και ονομάζονται απασχολούμενοι και σε εκείνους οι οποίοι δεν εργάζονται και είναι άνεργοι. Το μέγεθος της ανεργίας μπορεί να μετρηθεί ως απόλυτο μέγεθος, για παράδειγμα, χιλιάδες άνεργοι. Η σημασία όμως του αριθμού αυτού εξαρτάται από το μέγεθος του εργατικού δυναμικού. Γι αυτό η ανεργία μετράτε ως ποσοστό επί τοις εκατό (%) του εργατικού δυναμικού. 5

6 Οι συνέπειες της ανεργίας έχει τρεις βασικές οικονομικές συνέπειες. Πρώτον: αποτελεί απώλεια παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή της εργασίας των ανέργων, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγική διαδικασία. Δεύτερον: Σημαίνει απώλεια εισοδήματος για τον άνεργο και την οικογένεια του. Τρίτον: Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, λόγω της παροχής των επιδομάτων ανεργίας προς τους ανέργους. Φυσικά οι συνέπειες της ανεργίας είναι ευρύτερες, γιατί η κατάσταση της ανεργίας μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη για τον άνεργο και την οικογένεια του αφού, εκτός από την έλλειψη εισοδήματος, μειώνει την κοινωνική του θέση κ.α. Με άλλα λόγια, πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, η ανεργία δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Η καταπολέμηση της ανεργίας είναι εξαιρετικά δυσχερής διαδικασία και αυτό προκύπτει και από την εμπειρική παρατήρηση. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία δέκα χρόνια το ποσοστό ανεργίας υπερβαίνει το 10%. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, ενώ το ποσοστό ανεργίας την πενταετία ενώ κυμαίνονταν γύρω στο 8%, την διετία λόγω της ύφεσης που μαστίζει την Ελληνική Οικονομία το ποσοστό αυτό υπερδιπλασιάστηκε. Πιο συγκριμένα σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού για το 2011 της ΕΣΥΕ το ποσοστό ανεργίας το Νοέμβριο του 2011 ανήλθε σε 20,9%, με την ανεργία στις γυναίκες να ανέρχεται σε 24,5% και στις ομάδες ηλικιών και σε 48% και 27,8% αντίστοιχα. Το σύνολο των απασχολουμένων κατά το Νοέμβριο του 2011 εκτιμάται ότι ανήλθε σε άτομα. Οι άνεργοι ανήλθαν σε άτομα, ενώ ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός ανήλθε σε άτομα. Οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά άτομα σε σχέση με το Νοέμβριο του2010 (μείωση 9,4%) και κατά άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011(μείωση 4,0%). Οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά άτομα σε σχέση με το Νοέμβριο του 2010 (αύξηση 48,7%) και κατά άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011 (αύξηση 14,0%). Οι οικονομικά μη ενεργοί, δηλαδή τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, αυξήθηκαν κατά άτομα σε σχέση με το Νοέμβριο του 2010 (αύξηση 2,4%) και κατά άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011 (αύξηση 0,9%). 6

7 Τα μέτρα που παίρνουν οι διάφορες κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας είναι δύο γενικών κατηγοριών, δηλαδή μέτρα αύξησης της συνολικής ζήτησης και μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού. Όσο αναφορά την Αποκεντρωμένη Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται σε 19,9% από τα υψηλότερα στη χώρα. 1.2 Μακροχρόνια άνεργοι-ποσοστό μακροχρόνια ανέργων- ποσοστό «νέων» ανέργων- ποσοστό ανεργίας κατά φύλο Ως μακροχρόνια ανεργία ορίζεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία οι άνεργοι παραμένουν χωρίς εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον επί ένα έτος. Γενικά, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας αυξάνεται καθώς αυξάνεται ο συνολικός αριθμός των ανέργων. Έτσι, αν για παράδειγμα, αναμένεται επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, τότε θα πρέπει να αναμένεται και επιδείνωση του προβλήματος, όχι μόνο της ανεργίας αλλά και της ανεργίας μακράς διάρκειας. Ως άνεργος νέος ορίζεται το νεαρής ηλικίας άτομο, συνήθως κάτω των 25 ετών, που αναζητά εργασία και δεν βρίσκει. Η συγκεκριμένη κατηγορία ανεργίας υπολογίζεται γιατί μετρά την αποτελεσματικότητα των αγορών, το δυναμισμό του παραγωγικού συστήματος ως προς τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αλλά και θέσεων που αντιστοιχούν στα προσόντα των νέων, καθώς και ατέλειες στην αγορά εργασίας, όπως κενά στην εκπαίδευση και στις δεξιότητες, στην επαγγελματική εξειδίκευση και κατάρτιση Η δυσκολία εισόδου των νέων στην αγορά αντικατοπτρίζει τόσο τη δυσαρμονία του εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της οικονομίας όσο και την αδυναμία της οικονομίας και του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να δημιουργήσουν επαρκείς θέσεις εργασίας. 7

8 Για το 2009 οι άνεργοι της Στερεάς αντιπροσώπευαν το 5% περίπου του συνολικού αριθμού των ανέργων ενώ όσο αναφορά την κατανομή της ως προς το φύλο, στην Στερεά Ελλάδα προκύπτει ότι το 66,8% των ανέργων είναι γυναίκες και το 33,2% είναι άντρες. Συνολικά στην Περιφέρεια τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας παρουσιάζονται στις ηλικίες με ποσοστό 35%. Ενώ στις ηλικίες η ανεργία κυμαίνεται στο 26%. Ενώ η ποσοστιαία κατανομή της ανεργίας ως προς το φύλο προσεγγίζει τα αντίστοιχα ποσοστά του συνόλου της Χώρας με σαφείς ενδείξεις ότι οι γυναίκες δυσκολεύονται περισσότερο να εργαστούν σε σχέση με τους άντρες. Πιο συγκεκριμένα, στην Στερεά Ελλάδα το 29% των άνεργων γυναικών είναι ηλικίας ετών εκ των οποίων το 28% στις ηλικίες Αντίστοιχα, το ποσοστό ανεργίας των αντρών ηλικίας είναι 32% ενώ για τις ηλικίες είναι 19%. Το διάστημα επίσης κατά το οποίο οι άνεργοι παραμένουν χωρίς εργασία είναι επίσης ένας χαρακτηριστικός δείκτης. Σύμφωνα με την Ετήσιο Έκθεση Ανταγωνιστικότητας του 2005 του Υπουργείου Ανάπτυξης, παρόλα τα προγράμματα που εφαρμόστηκαν για την καταπολέμηση της ανεργίας, η ανεργία μακράς διάρκειας στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Το γεγονός αυτό μπορεί να συσχετιστεί με τις διαρθρωτικές αλλαγές της οικονομίας και την αγορά εργασίας, καθώς επίσης και με την αποτελεσματικότητα των ασκούμενων πολιτικών ένταξης των μακροχρόνια ανέργων. Στην Στερεά Ελλάδα από το σύνολο των ανέργων, το 61% αφορά άνεργους μακράς διάρκειας (χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 12 μήνες). Ενώ το 22% των ανέργων παραμένει άνεργο για διάστημα μεγαλύτερο των 48 μηνών (4 χρόνια). 1.3 Υιοθέτηση και εφαρμογή Τοπικών Πολιτικών Απασχόλησης Οι αποκλίσεις της υφιστάμενης κατάστασης στην αγορά εργασίας από τα επιθυμητά επίπεδα τόσο σε ποσοτικό επίπεδο όσο και σε σχέση με ποιοτικά χαρακτηριστικά οδηγεί στην αναγκαιότητα υιοθέτησης πολιτικών παρεμβάσεων στο χώρο της αγοράς εργασίας με τη μορφή είτε δράσεων που αφορούν το σύνολο της αγοράς εργασίας είτε περισσότερο στοχευμένων δράσεων σε συγκεκριμένα τμήματα της αγοράς εργασίας. Μία από τις 8

9 αναγκαίες συνθήκες για τη χάραξη αποτελεσματικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της ανεργίας είναι η λεπτομερής γνώση των μεγεθών της αγοράς εργασίας καθώς και των προσδιοριστικών παραγόντων αυτών των μεγεθών. Τα θέματα της αγοράς εργασίας επηρεάζονται από μία σειρά παραγόντων συμπεριλαμβανομένων οικονομικών παραγόντων σε επίπεδο χώρας και ευρύτερα, αλλά και διαφόρων θεσμικών και κοινωνικών παραγόντων σε Περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Επομένως για την παροχή χρήσιμης πληροφόρησης προς τους φορείς χάραξης και υλοποίησης πολιτικών απαιτείται η λεπτομερής και συστηματική ανάλυση των θεμάτων της τοπικής αγοράς εργασίας και των προσδιοριστικών τους παραγόντων. Ένας από τους βασικούς στόχους των «πολιτικών» της τοπικής ανάπτυξης είναι η αύξηση της απασχόλησης στην περιφέρεια. Προσδιορίζοντας τον στόχο αυτόν στις τοπικές αγορές εργασίας, αναφερόμαστε ουσιαστικά στους παράγοντες εκείνους που εξειδικεύουν τις ενέργειες και τις πρακτικές με στόχο την αύξηση των θέσεων εργασίας σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Παρά τις ιδιαιτερότητες που διαφοροποιούν την μία περιοχή από την άλλη, και ως εκ τούτου την μία τοπική αγορά εργασίας από την άλλη, υπάρχει μία ενιαία προσέγγιση της απασχόλησης στο πλαίσιο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Αναπτύσσοντας και πραγματοποιώντας την προσέγγιση αυτή ενεργοποιούμε τους καθοριστικούς παράγοντες που θα επιδράσουν στην τοπική αγορά εργασίας, κυρίως μέσα από τη διάγνωση του ενδογενούς δυναμικού, δηλαδή : 1. την ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού 2. την κινητοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα 3. τον σχεδιασμό μίας στρατηγικής 4. την ανάπτυξη εργοσχεδίων ( projects ) Με στόχο την διατήρηση των θέσεων εργασίας που υπάρχουν και την δημιουργία νέων, η ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού αποτελεί ένα από τα πρωταρχικά στάδια, μαζί 9

10 με την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης που θα προσδώσουν στην χάραξη στρατηγικής έναν συγκεκριμένο προσανατολισμό. 1.4 Τοπική Αγορά Τοπική Απασχόληση Κατά τον σχεδιασμό της πολιτικής για την αύξηση της τοπικής απασχόλησης τα μέσα υλοποίησης περιλαμβάνουν τους σκληρούς πόρους (hard resources) δηλαδή κονδύλια, γη, ακίνητα και εξοπλισμός, τους μαλακούς πόρους (soft resources) δηλαδή ανθρώπινο δυναμικό και ανθρώπινη συνεργασία, τεχνογνωσία, αξιοποίηση κεκτημένης εμπειρίας και τέλος την ανεπίσημη κατάρτιση δηλαδή ανάλυση και συζήτηση σε ομάδες, οργάνωση ανεπίσημων εκδηλώσεων με ουσιαστικό χαρακτήρα, ομαδοποίηση των ενδιαφερομένων και εμπλεκομένων φορέων. Με την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης χαρτογραφούμε μία περιοχή ως προς: 1. το επιχειρηματικό και ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον 2. το φυσικό περιβάλλον 3. τις υποδομές ( συμπεριλαμβανομένης και της αστικής υποδομής ) 4. την πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης Η έννοια επιχειρηματικό και ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον αναφέρεται αφενός στην μορφή και το μέγεθος των παραγωγικών μονάδων που λειτουργούν στην περιοχή και αφετέρου στη σύνθεση και τις δεξιότητες του πληθυσμού. Το φυσικό περιβάλλον, ως άλλη παράμετρος επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τον σχεδιασμό αλλά και τα αποτελέσματα μιας στρατηγικής για την τοπική ανάπτυξη και την ανάπτυξη της απασχόλησης. Ένα ελκυστικό φυσικό περιβάλλον με την κατάλληλη υποδομή και τις απαραίτητες προσβάσεις, μπορεί να καταστεί πόλος έλξης για νέες μονάδες και ισχυρό κίνητρο διαμονής για νέους ανθρώπους. Αντίθετα ένα αδιάφορο και απωθητικό φυσικό 10

11 περιβάλλον θα πρέπει να προκαλέσει διορθωτικές ενέργειες (με αναπλάσεις, με μέτρα απορρύπανσης κλπ). Στις υποδομές περιλαμβάνονται το οδικό δίκτυο, οι σιδηρόδρομοι τα αεροδρόμια, οι τηλεπικοινωνίες και τα λιμάνια, δηλαδή κυρίως οι τρόποι και η ποιότητα μεταφοράς ανθρώπων, εμπορευμάτων και πρώτων υλών. Η αστική υποδομή (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, αποχέτευση, χώροι αναψυχής, πολιτιστικά κέντρα κλπ) λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς την υποδομή μεταφορών αλλά με πρωτεύουσα σημασία για την προσέλευση αλλά και σταθερότητα παραμονής παραγωγικών μονάδων. Οι πηγές χρηματοδότησης που εμφανίζονται στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης αφορούν στην ύπαρξη και λειτουργία τραπεζών, στην αξιοποίηση εθνικών και περιφερειακών πόρων, στην άντληση κονδυλίων από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης οδηγούν στην διαμόρφωση μιας συνεκτικής στρατηγικής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται το είδος της στρατηγικής που θα ακολουθηθεί είναι : η βελτίωση ή η διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, η ανάγκη ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων ή/και ο επαναπροσανατολισμός των ήδη υπαρχόντων στη βάση ενός συγκριτικού πλεονεκτήματος και ενός ενδογενούς τοπικού χαρακτηριστικού. Τα συστατικά μέρη μιας στρατηγικής με στόχο την επίτευξη άμεσων και όσο το δυνατόν συγκεκριμένων στόχων, περιλαμβάνουν : - τον ορισμό του προβλήματος και την ανάλυσή του σε βάθος - τον προσδιορισμό του επιθυμητού αποτελέσματος - την απλούστευση της τρέχουσας πραγματικότητας ( σύμφωνα με την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης ) - την ανασκόπηση του δυναμικού της περιοχής - τον καθορισμό των επιμέρους αντικειμενικών στόχων - ένα πρόγραμμα δράσης - τον σχεδιασμό και την υλοποίηση επιμέρους εργοσχεδίων ( projects ) 11

12 - την παρακολούθηση της υλοποίησης και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων Η σύνδεση της στρατηγικής για την τοπική ανάπτυξη με την καταπολέμηση της ανεργίας (διατήρηση και αύξηση των θέσεων εργασίας), επιτυγχάνεται με : - μηχανισμούς υποστήριξης ανέργων - προετοιμασία με κατάλληλα προγράμματα κατάρτισης - κίνητρα στις επιχειρήσεις για πρόσληψη ανέργων που ολοκληρώνουν κύκλους σεμιναρίων κατάρτισης - δημιουργία συνθηκών ευνοϊκού κλίματος για την υποστήριξη ανέργων από πλευράς επιχειρηματιών και εργοδοτών γενικότερα - πληροφόρηση και παροχή συμβουλευτικής στήριξης στους ανέργους Από την άλλη πλευρά, η σύνδεση της στρατηγικής για την τοπική ανάπτυξη με την δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης επιτυγχάνεται με : - την δημιουργία νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων στον τομέα των επιχειρήσεων - την δημιουργία απασχόλησης σε υπηρεσίες συνεταιριστικού και τοπικού αναπτυξιακού χαρακτήρα - την στήριξη της αυτο απασχόλησης - την διερεύνηση νέων μορφών απασχόλησης ( π.χ τηλε εργασία ) - την προώθηση πρωτοβουλιών για την απασχόληση των νέων με δυνατότητες ευρείας υποστήριξης - την στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περιοχή και την προώθηση επενδυτικών σχεδίων Στο πλαίσιο των παραπάνω γενικών προβληματισμών επιχειρείται η αποτύπωση της παρούσας μελέτης. Σκοπός της είναι η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των αναγκών της τοπικής κοινωνίας της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας, με σκοπό την ανάδειξη των ευκαιριών και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης για την 12

13 δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιοχή οι οποίες θα απευθύνονται κυρίως σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Ως βασικές «κοινωνικά ευπαθείας ομάδες στόχοι» στο πλαίσιο του εν λόγω έργου προσδιορίσθηκαν ο πληθυσμός των κοινωνικών κατηγοριών μακροχρόνια ανέργων άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα, οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, τα άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια. Ο πληθυσμός των ομάδων που επιλέχθηκαν συνιστά πληθυσμό αιχμής στη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της περισσότερο ευάλωτης κοινωνικής τους θέσης. 1.5 Πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης των ομάδων στόχου σε τοπικο επίπεδο Οι φορείς που καλούνται να υλοποιήσουν σχέδια ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, στοχεύουν στη τοπική ανάπτυξη μέσω της βελτίωσης και αύξησης της απασχόλησης. Οι Τοπικές Πολιτικές Απασχόλησης στοχεύουν στην αναβάθμιση του εργατικού δυναμικού περιοχών με ιδιαίτερα οικονομικά και κοινωνικά μειονεκτήματα, τομέων της οικονομίας με ιδιαίτερα προβλήματα απασχόλησης και στην προώθηση στην απασχόληση ειδικών πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες αντιμετωπίζουν κοινωνικό αποκλεισμό. Ενσωματώνουν βασικές αρχές, που χαρακτηρίζουν τις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για την προώθηση της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο, όπως: > της ολοκληρωμένης προσέγγισης Για την αύξηση της αποτελεσματικότητας τους, όλες οι πολιτικές που εφαρμόζονται σε τοπικό επίπεδο πρέπει να εντάσσονται στα πλαίσια μιας ενιαίας στρατηγικής. Με αυτήν την έννοια, τα επιμέρους μέτρα για την απασχόληση πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά με τους άλλους μηχανισμούς των πολιτικών ανάπτυξης, οι οποίοι οφείλουν με τη σειρά τους να περιλαμβάνουν την διάσταση της απασχόλησης. Ειδικότερα για τις «Τοπικές Πρωτοβουλίες για την Απασχόληση», η κάθε μία δράση 13

14 που χρηματοδοτείται στα πλαίσια της Τοπικής Πρωτοβουλίας θα πρέπει να συνεργεί με τις υπόλοιπες ώστε όλες μαζί να αποτελέσουν ένα συγκροτημένο πακέτο δράσεων για την αύξηση της απασχόλησης στην περιοχή παρέμβασης. Συγχρόνως, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι διαστάσεις -περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές- που χαρακτηρίζουν την περιοχή και προσδιορίζουν τις αναπτυξιακές της ανάγκες. > της κοινωνικής οικονομίας Αν και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, η «κοινωνική οικονομία» θα μπορούσε να περιγραφεί ως ο οικονομικός χώρος πέρα από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα της οικονομίας, του οποίου οι οικονομικές δραστηριότητες έχουν σαφέστατα εκφρασμένο τον κοινωνικό σκοπό που εξυπηρετούν. Η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να δώσει μια απάντηση τόσο στην αυξημένη ζήτηση κοινωνικών υπηρεσιών όσο και στη μειωμένη ικανότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στους παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας. Φορείς της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να είναι εθελοντικές οργανώσεις, κοινωνικές επιχειρήσεις, οικιστικά και άλλα σωματεία, αλλά και συνεταιρισμοί, αλληλοβοηθητικά ταμεία και ιδρύματα. > της τοπικής διάστασης Οι κοινωνικές - οικονομικές πολιτιστικές ιδιαιτερότητες μιας περιοχής, καθώς κοα τα φυσικά της χαρακτηριστικά (π.χ. διαθέσιμοι φυσικοί πόροι), προσδιορίζουν το πλέον κατάλληλο επίπεδο εφαρμογής μιας τοπικής παρέμβασης. Είναι κρίσιμο για την κατανόηση των ζητημάτων ανάπτυξης να γίνει αντιληπτός ο σημαντικός ρόλος της τοπικής διάστασης του παραγωγικού συστήματος, της αγοράς εργασίας και της μορφής διοίκησης / διαχείρισης. Επίσης, η τοπική συνείδηση (η αίσθηση του «ανήκειν» σε μια συγκεκριμένη τοπική κοινωνία), συνιστά επίσης στοιχείο της δυναμικής της. > της εταιρικότητας 14

15 Χάρη σε μια σημαντική αλλαγή στην προσέγγιση των θεμάτων ανάπτυξης, η πολιτική της απασχόλησης δεν αντιμετωπίζεται πια ως μια αποκλειστική ενασχόληση των πολιτικών παραγόντων που παίρνουν τις αποφάσεις, αλλά αντιμετωπίζεται σαν ένα ζήτημα που αφορά το σύνολο της τοπικής κοινωνίας. Η εξέλιξη αυτή απαιτεί την ενίσχυση της συνεργασίας τόσο ανάμεσα στους τοπικούς παράγοντες, όσο και ανάμεσα στα διαφορετικά επίπεδα διοίκησης. Η ενεργοποίηση και συνεργασία των τοπικών εταίρων που συνθέτουν το σύνολο των δυνάμεων μιας τοπικής κοινωνίας (οριζόντια διάσταση), πρέπει να θεωρηθεί ως μια θεμελιώδης συνθήκη για την επιτυχία των στρατηγικών ενίσχυσης της απασχόλησης. Στα πλαίσια των Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων των ΤΠΑ, η εταιρικότητα εκφράζεται μέσω της σύστασης των Ομάδων Συνεργαζομένων Φορέων. Η ουσιαστική λειτουργία της εταιρικής σχέσης πρέπει να ξεκινάει με το σχεδιασμό των προγραμμάτων. Η προετοιμασία των τοπικών πρωτοβουλιών για την απασχόληση στα πλαίσια μιας εταιρικής σχέσης προϋποθέτει την από κοινού κατανόηση των προβλημάτων απασχόλησης που ισχύουν σε μία περιοχή. Οι εταίροι θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται στην περιοχή ή αλλού και οι οποίες θα πρέπει να διατηρηθούν ή να αναπτυχθούν περαιτέρω. Σημαντική είναι επίσης η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των σχεδίων σε ευρύτερο πεδίο από τα στατιστικά στοιχεία, με την ανάλυση των συνεπειών των ΤΣΑ στην ανάπτυξη της απασχόλησης, της οικονομίας και της κοινωνίας στη συγκεκριμένη περιοχή. Ο προσεκτικός έλεγχος συμβάλλει στη σωστή χρησιμοποίηση των πόρων και εμποδίζει την επανάληψη μη επιτυχών πρωτοβουλιών. Είναι επίσης σημαντικό να τονιστεί ότι η αρχή της εταιρικής σχέσης έχει και κάθετη διάσταση. Απαιτεί τον συντονισμό και τη συνεργασία των εθνικών, των περιφερειακών και των τοπικών αρχών. Η τοπική διαχείριση των θεμάτων απασχόλησης μέσω των εταιρικών σχέσεων θα βοηθήσει παράλληλα στη σύνδεση τους με τις λειτουργίες της αρχικής εκπαίδευσης 15

16 και της επαγγελματικής κατάρτισης. Η σύνδεση αυτή σήμερα υπολείπεται από το επίπεδο που θα μπορούσε να θεωρηθεί επιθυμητό. Σε πολλές περιφέρειες παρατηρούμε σε τοπικό επίπεδο διαφορετικούς φορείς να ενεργοποιούνται στα θέματα της απασχόλησης και της κατάρτισης χωρίς καμία ιδιαίτερη συνέργεια και εναρμόνιση των πρακτικών τους. > της προσέγγισης από τη βάση προς την κορυφή Για να καταλήξουμε σε λύσεις προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, η γενική στρατηγική αλλά και οι συγκεκριμένες τοπικές δράσεις πρέπει να στηρίζονται σε μια ανάλυση των τοπικών αναγκών και να λαμβάνουν υπ' όψη τις θεσμοθετημένες αρμοδιότητες που υπάρχουν στο συγκεκριμένο τοπικό επίπεδο. Η αρχή αυτή θα πρέπει να οδηγήσει τους τοπικούς φορείς στην επανεξέταση των μεθόδων τους για την απασχόληση και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα στις τοπικές ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Συνιστά εκείνο το επίπεδο διοίκησης που γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και έχει επομένως την ικανότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί τις πλέον κατάλληλες παρεμβάσεις ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Στα πλαίσια των Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων των ΤΠΑ, οι ΟΤΑ έχουν ενεργό και σημαντικό ρόλο τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση. 16

17 Κεφάλαιο 2: Εκτίμηση των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση, την ανεργία, την επιχειρηματικότητα 2.1 Εξελίξεις και Τάσεις στο γενικότερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας που ανακοίνωσε ο ΙΟΒΕ ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα παραμένει αμετάβλητος για το μήνα Φεβρουάριο και διαμορφώνεται εκ νέου στις 74,9 μονάδες. Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη Βιομηχανία και στις Κατασκευές βελτιώνονται ελαφρώς, ενώ αντίθετα στις Υπηρεσίες καταγράφεται οριακή επιδείνωση και στο Λιανικό Εμπόριο σημαντική πτώση. Όμως και η καταναλωτική εμπιστοσύνη επιδεινώνεται, πλησιάζοντας το ιστορικά χαμηλό ρεκόρ του περασμένου Οκτωβρίου. Παρά την επικύρωση από τη Βουλή του νέου Μνημονίου, η αβεβαιότητα για την οικονομική πορεία της χώρας παραμένει, καθώς η δανειοδότηση της ελληνικής οικονομίας συνδέεται με ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών παρεμβάσεων που σε βραχυπρόθεσμο τουλάχιστον ορίζοντα θα εντείνουν την ύφεση και την ανεργία. Ωστόσο, η άρση του νομισματικού κινδύνου, η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η σταδιακή βελτίωση της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό, αλλά και ο σαφής εκλογικός ορίζοντας, που λειτουργεί ως ένα βαθμό αποσυμπιεστικά για την κοινωνία, αναμένεται να οδηγήσουν σε βελτίωση του οικονομικού κλίματος. Αναλυτικότερα: στη Βιομηχανία, ανοδικά κινούνται οι αρνητικές προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της παραγωγής, τάση η οποία όμως αντισταθμίζεται από την ήπια πτώση στις ήδη πολύ χαμηλές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για το τρέχον επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης και το διογκωμένο επίπεδο των αποθεμάτων. στις Υπηρεσίες, οι αρνητικές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους ελαφρώς επιδεινώνονται, όταν οι αντίστοιχες για την 17

18 τρέχουσα ζήτηση καταγράφουν μικρή άνοδο. Τέλος, στις προβλέψεις για τη ζήτηση του επόμενου τριμήνου, ο σχετικός αρνητικός δείκτης υποχωρεί. στο Λιανικό Εμπόριο, ο έντονα αρνητικός δείκτης των εκτιμήσεων των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις καταγράφει νέα επιδείνωση, ενώ αντίθετα οι προβλέψεις για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές των πωλήσεων ελαφρώς βελτιώνονται, με τις εκτιμήσεις για τα αποθέματα να παραμένουν στα ίδια σχεδόν επίπεδα. στις Κατασκευές, οι προβλέψεις για το πρόγραμμα εργασιών κερδίζουν έδαφος, παραμένοντας όμως σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ αντίθετα οι ήδη πολύ χαμηλές προσδοκίες για την απασχόληση του τομέα επιδεινώνονται. στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, όλοι οι δείκτες επιδεινώνονται: οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού πλησιάζουν το ιστορικό χαμηλό του Οκτωβρίου, εξέλιξη ανάλογη με τις προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Η πρόθεση για αποταμίευση εξασθενεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ενώ οριακή είναι και η επιδείνωση στις δυσοίωνες προβλέψεις για την εξέλιξη της ανεργίας. Αντίθετα στην Ευρωζώνη, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος βελτιώνεται τον Φεβρουάριο για δεύτερο κατά σειρά μήνα και διαμορφώνεται κατά 1,1 και 1,0 μονάδες υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη αντίστοιχα, φθάνοντας στις 93,9 και 94,4 μονάδες. Ο δείκτης απέχει πάντως ακόμα από το μακροχρόνιο μέσο όρο του και στις δύο ζώνες, ενώ η ανάκαμψη του Φεβρουαρίου οφείλεται σε υψηλότερες προσδοκίες σε όλους τους τομείς, εκτός από τις Υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, στη Βιομηχανία, ο σχετικός δείκτης αυξάνεται τόσο στην ΕΕ (+1,8), όσο και στην Ευρωζώνη (+1,2) και διαμορφώνεται ελαφρώς υψηλότερα του μακροχρόνιου μέσου όρου του. Ο δείκτης των Υπηρεσιών, παρά την άνοδο του προηγούμενου μήνα, τον Φεβρουάριο επιδεινώνεται στην ΕΕ (-1,1) και παραμένει σχεδόν αμετάβλητος στην Ευρωζώνη (-0,2), ενώ αντίθετα στο Λιανικό Εμπόριο, το κλίμα βελτιώνεται, τόσο στην ΕΕ (+2,0), όσο και την Ευρωζώνη (+1,2). Στις Κατασκευές, ο σχετικός δείκτης σημειώνει περαιτέρω ανάκαμψη και αυτόν το μήνα, σε αμφότερες ΕΕ (+2,1) και Ευρωζώνη (+3,6). Τέλος, ο δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης βελτιώνεται οριακά και στις δύο ζώνες (+0,7 18

19 και +0,4 μονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη), εξέλιξη η οποία εκπορεύεται από την άνοδο τω προσδοκιών των ευρωπαίων πολιτών ως προς τη μελλοντική οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών και της χώρας τους. Αναλυτικότερα: Στη Βιομηχανία, οι σχετικοί δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών διαμορφώνονται στις -5,4 και -5,8 μονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη αντίστοιχα. Οι θετικές προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής βελτιώνονται ελαφρά στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, ενώ οι αρνητικοί δείκτες στις εκτιμήσεις για τα επίπεδα παραγγελιών εξομαλύνονται και στις δύο ζώνες. Τέλος, οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα υποδηλώνουν αποκλιμάκωση, περισσότερο στην ΕΕ απ ότι στην Ευρωζώνη. Στις Υπηρεσίες, οι σχετικοί δείκτες διαμορφώνονται στις -4,3 και -0,9 μονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη αντίστοιχα. Οι αρνητικές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους διευρύνονται ελαφρά στην ΕΕ, ενώ αντίθετα στην Ευρωζώνη αμβλύνονται. Μικρή αρνητική μεταβολή καταγράφουν οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα ζήτηση σε αμφότερες τις ζώνες, ενώ τέλος, οι θετικές προβλέψεις των επιχειρήσεων για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της ζήτησης κινούνται πτωτικά στην ΕΕ και οριακώς ανοδικά στην Ευρωζώνη. Στο Λιανικό Εμπόριο, οι σχετικοί δείκτες διαμορφώνονται στις -12 μονάδες στην ΕΕ και στις -14,3 στην Ευρωζώνη. Οι αρνητικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα επιχειρηματική δραστηριότητα περιορίζονται κατά 4 σχεδόν μονάδες και στις δύο ζώνες, ενώ οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα υποδηλώνουν οριακή κλιμάκωση στην ΕΕ και οριακή διόγκωση στην Ευρωζώνη. Τέλος, ο αρνητικός δείκτης των προβλέψεων για τις πωλήσεις τους επόμενους μήνες βελτιώνεται ελαφρά και στις δύο ζώνες. Στις Κατασκευές, οι σχετικοί δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώνονται αντίστοιχα στις -28,5 και -24,5 μονάδες. Από τα κύρια στοιχεία δραστηριότητας του δείκτη, οι αρνητικές προβλέψεις για το επίπεδο των εργασιών εξομαλύνονται ελαφρά στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, ενώ σημαντικότερη, κατά 3 και 5 μονάδες αντίστοιχα στις δύο ζώνες, είναι η άνοδος που καταγράφεται στις προβλέψεις για την απασχόληση το επόμενο 12μηνο. 19

20 Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης κινείται στις -20,1 και -20,3 μονάδες αντίστοιχα στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη. Οι αρνητικές προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους κάμπτονται ελαφρά και στις δύο ζώνες, ενώ οι εκτιμήσεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας κερδίζουν 3 περίπου μονάδες σε αμφότερες ΕΕ και Ευρωζώνη. Η πρόθεση για αποταμίευση παραμένει σταθερή στην ΕΕ και καταγράφει οριακή βελτίωση στην Ευρωζώνη, ενώ τέλος, ο δείκτης προβλέψεων για την εξέλιξη της ανεργίας διευρύνεται, ήπια ωστόσο, και στις δύο ζώνες. Τέλος, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες (δεν περιλαμβάνεται στο δείκτη οικονομικού κλίματος), κινείται ανοδικά και τον Φεβρουάριο, τόσο στην ΕΕ (στις +3,4 από -1,2 μονάδες), όσο και στην Ευρωζώνη (στις -2,7 από -6,7 μονάδες). Από τα επιμέρους στοιχεία, μεγάλη ανάκαμψη, της τάξης των 7 μονάδων, σημειώνουν στην ΕΕ και την Ευρωζώνη οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων, ενώ και οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα εξέλιξη της ζήτησης βελτιώνονται σημαντικά και στις δύο ζώνες, περισσότερο στην ΕΕ. Τέλος, ο δείκτης των προβλέψεων της ζήτησης στο επόμενο τρίμηνο χάνει μία μονάδα στην ΕΕ και αντίθετα κερδίζει μία στην Ευρωζώνη. Από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, ο δείκτης κλίματος βελτιώνεται στην Πολωνία (+1,7), την Γαλλία (+1,6), την Ολλανδία (+1,2) και την Ιταλία (+1,0). Το οικονομικό κλίμα παραμένει σχεδόν αμετάβλητο σε Γερμανία (+0,1), Ην. Βασίλειο (+0,3) και Ισπανία (-0,2). Η Γερμανία παραμένει σταθερά η μόνη μεγάλη χώρα στην οποία ο σχετικός δείκτης κινείται πάνω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο του. 2.2 Κρίση επιχειρηματικότητα - απασχόληση Η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών και η αβεβαιότητα για τη έκβαση της δημοσιονομικής κρίσης επηρέασαν αποφασιστικά την επιχειρηματική δράση, όπως καταγράφεται στην ετήσια έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα ( ). Η έκθεση για την Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αποτελεί την όγδοη περιοδική έκδοση του ΙΟΒΕ στο 20

21 πλαίσιο της συμμετοχής του στο ερευνητικό πρόγραμμα του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου για την Επιχειρηματικότητα - Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Αναλυτικότερα, τα αποτελέσματα για την εγχώρια επιχειρηματικότητα υποχωρούν αισθητά και υπογραμμίζουν το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί στην πραγματική οικονομία. Η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων φτάνει στο χαμηλότερο ποσοστό της πενταετίας (5,3% από 8,8% το 2009), με τους επίδοξους επιχειρηματίες να αποτελούν την κυριότερη αιτία της πτώσης (2,0% έναντι 4,5% το 2009). Από τα ευρήματα της έκθεσης προκύπτει ότι οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και η αβεβαιότητα για το μέλλον απέτρεψαν σημαντικό ποσοστό ατόμων με επιθυμία έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας να υλοποιήσουν το σχέδιό τους. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, το γεγονός ότι η καθιερωμένη επιχειρηματικότητα συρρικνώνεται αντικατοπτρίζει την τάση εξόδου κάποιων επιχειρήσεων από την αγορά, που τον Ιούνιο του οπότε και πραγματοποιήθηκε η έρευνα- άρχιζε να γίνεται αισθητή. Το ποσοστό των ατόμων του πληθυσμού ηλικίας ετών που δηλώνει πως σκέφτεται να ξεκινήσει επιχειρηματική δράση τους επόμενους 36 μήνες μειώνεται (14,4% έναντι 17,2% πέρυσι), φτάνοντας στη δεύτερη χαμηλότερη επίδοση από το Η εξέλιξη αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα, μιας και συνήθως σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η επιχειρηματικότητα αποτελεί «καταφύγιο» επαγγελματικής στέγης. Περίπου 1,2 εκατ. άτομα, που αντιστοιχεί στο 19% του πληθυσμού ηλικίας ετών αναπτύσσουν κάποιου τύπου επιχειρηματική δραστηριότητα και παρά τη συρρίκνωση συγκριτικά με το 2009, το ποσοστό αυτό συνεχίζει να είναι το υψηλότερο ανάμεσα στις χώρες καινοτομίας, αλλά και το μέσο όρο των χωρών του GEM. Παράλληλα, το 2010, το 3,3% του πληθυσμού δήλωσε πως διέκοψε την επιχειρηματική δραστηριότητα που ασκούσε. Η συντριπτική πλειοψηφία (7 στους 10) των επιχειρηματιών που αποχώρησαν από τον επιχειρηματικό στίβο δηλώνουν πως κύρια αιτία αποτέλεσε η έλλειψη κερδοφορίας και όχι η έλλειψη χρηματοδότησης (μόλις 5,2%), όπως θα ήταν αναμενόμενο σε μια περίοδο χρηματοπιστωτικής στενότητας. Το ποσοστό των ατόμων στο σύνολο του πληθυσμού που δηλώνουν πως το βασικό τους κίνητρο για την έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας ήταν η ανάγκη περιορίζεται στο 1,5%, έναντι 2,3% το 2009 (27,4% ανάμεσα στους επιχειρηματίες αρχικών σταδίων, 26% το 21

22 2009). Ο δείκτης αυτός καταγράφει για τρίτη χρονιά πτώση, μιας και το 2008 έφτανε το 3%. Παρά δηλαδή την κρίση, η επιχειρηματικότητα ανάγκης στο σύνολο του πληθυσμού έχει μειωθεί, ενώ ανάμεσα στους επιχειρηματίες αρχικών σταδίων δεν έχει ενισχυθεί σημαντικά, γεγονός που ως ένα βαθμό σημαίνει ότι ενδεχομένως η κρίση έχει αποκαλύψει κάποιες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας μειώνεται για άλλη μια χρονιά, ως ποσοστό στο σύνολο του πληθυσμού (3,8% έναντι 6,4% το 2009 και 6,8% το 2008). Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων που δηλώνουν ως κίνητρο την ευκαιρία προσεγγίζει το 38,6% (47% το 2009 και 39,5% το 2008). Ενδιαφέρουσα εξέλιξη στα αποτελέσματα του 2010 είναι ότι, για πρώτη φορά η ανεξαρτησία κινητοποιεί μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρηματικών αρχικών σταδίων με κίνητρο την ευκαιρία (20,2%), ενώ η αύξηση του εισοδήματος, που αποτελούσε παραδοσιακά τον κινητήριο μοχλό αυτών των επιχειρηματιών στην Ελλάδα, αφορά στο 18,6% έναντι 26,8% το δεδομένης της υφιστάμενης κρίσης, θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως η αυτονομία αποτελεί ενδεχομένως την απάντηση αυτών των ατόμων στην αβεβαιότητα και τις δυσχέρειες που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Ο πρωτογενής τομέας και τα προϊόντα/υπηρεσίες προς καταναλωτές κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα με το 2009 (1,9% και 46,3% αντιστοίχως). Τα προϊόντα/ υπηρεσίες προς καταναλωτές απορροφούν, ως συνήθως, το υψηλότερο μερίδιο νέων εγχειρημάτων στην Ελλάδα, αλλά το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με προηγούμενα έτη (58,0% το 2008, 63,0% το 2006). Επιπλέον, διατηρείται η αυξητική τάση του ποσοστού των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών προς άλλες επιχειρήσεις (28,1% από 15,2%). Η εξέλιξη αυτή κρίνεται ενθαρρυντική, μιας και αυτές οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν θετικά την προστιθέμενη αξία και την καινοτομικότητα μιας σύγχρονης οικονομίας και άρα είναι περισσότερο επιθυμητές. 22

23 2.3 Οι επιπτώσεις της κρίσης στην επιχειρηματικότητα Για δεύτερη συνεχή χρονιά, στο πλαίσιο της έρευνας του GEM οι επιχειρηματίες κλήθηκαν να απαντήσουν α) αν οι δυσκολίες ίδρυσης μιας νέας επιχείρησης είναι περισσότερες ή λιγότερες σε σχέση με το προηγούμενο έτος, β) αν οι δυσκολίες ανάπτυξης μιας επιχείρησης είναι λιγότερες ή περισσότερες και γ) αν η κρίση έχει επηρεάσει τον αριθμό των επιχειρηματικών ευκαιριών. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το επιχειρηματικό κλίμα επιδεινώνεται συγκριτικά με το Οι καθιερωμένοι επιχειρηματίες είναι για άλλη μια χρονιά περισσότερο συγκρατημένοι και απαισιόδοξοι στις εκτιμήσεις και προβλέψεις τους και στους τρεις υποδείκτες, γεγονός που αποδίδεται στη βαθύτερη αντίληψη του τρόπου λειτουργίας μιας επιχείρησης συγκριτικά με τους επίδοξους και νέους επιχειρηματίες αρχικών σταδίων. Σχετικά με τις δυσκολίες ίδρυσης μιας επιχείρησης, οι εγχώριοι επιχειρηματίες αρχικών σταδίων ήταν το 2010 οι περισσότερο απαισιόδοξοι σχετικά με τις δυσκολίες ίδρυσης μιας νέας επιχείρησης. Υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα από όσες συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα του GEM το 2010, η οποία παρουσιάζει σαφή επιδείνωση αυτού του δείκτη ανάμεσα στο 2010 και στο Σύμφωνα με την έκθεση, ενώ η βελτίωση του δείκτη σε όλες τις χώρες μεταξύ των δύο ετών μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη εξόδου από την ύφεση και ανάκαμψης, στην Ελλάδα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Από την πλευρά της ανάπτυξης μιας επιχείρησης, δύο στους πέντε επιχειρηματίες αρχικών σταδίων εκτιμούν ότι οι σχετικές δυσκολίες ήταν εντονότερες το 2010 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (50% το ποσοστό το 2009, επομένως πρόκειται για σαφή επιδείνωση του δείκτη). Και πάλι, οι καθιερωμένοι επιχειρηματίες είναι περισσότερο απαισιόδοξοι (70% από 62,2% το 2009). Τέλος, αξιολογώντας τις επιπτώσεις της κρίσης στις επιχειρηματικές ευκαιρίες, οι καθιερωμένοι επιχειρηματίες εμφανίζονται και πάλι πιο συγκρατημένοι σε σύγκριση με εκείνους που βρίσκονται στα πρώτα στάδια επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Εντούτοις, 23

24 παρ όλο που η απαισιοδοξία των καθιερωμένων εντείνεται το 2010 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, οι επιχειρηματίες αρχικών σταδίων εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι: Σχεδόν ένας στους τέσσερις αναγνωρίζει περισσότερες επιχειρηματικές ευκαιρίες από το 2009, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το προηγούμενο έτος ήταν μόλις ένας στους δέκα. 24

25 Κεφάλαιο 3: Βασικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας 3.1 Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας ενότητας είναι η όσο το δυνατόν ακριβέστερη αποτύπωση και καταγραφή των χαρακτηριστικών του πρώην νομού Ευρυτανίας που δύναται να επηρεάσουν και να κατευθύνουν τις οποιεσδήποτε αναπτυξιακές τακτικές ακολουθηθούν. Τα χαρακτηριστικά αυτά αναφέρονται στα δημογραφικά, οικονομικά και κοινωνικά της στοιχεία καθώς και στις υφιστάμενες υποδομές που μπορούν να αξιοποιηθούν για περαιτέρω ανάπτυξη. Παράλληλα, για να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις ανάγκες της τοπικές αγοράς, είναι απαραίτητο να γίνει καταγραφή της οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής και φυσικά της ανεργίας σε τοπικό επίπεδο. Η ανάλυση των παραπάνω στοιχείων θα μας δώσει τη δυνατότητα να προχωρήσουμε στην εξαγωγή χρήσιμων σεναρίων, που θα αξιοποιηθούν για το σχεδιασμό των δράσεων αναφορικά με τις αναπτυξιακές προοπτικές και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιοχή. 3.2 Φυσικό Περιβάλλον Η Ευρυτανία βρίσκεται στα ΒΔ. της Στερεάς Ελλάδας και συνορεύει Ν. και Δ. με το Ν. Αιτωλοακαρνανίας, Β. με το Ν. Καρδίτσας και Α. με το Ν. Φθιώτιδας. Έχει πλούσια ιστορική παράδοση και πνευματική ακτινοβολία. Απόδειξη αυτών αποτελούν οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι και τα θρησκευτικά προσκυνήματα. 25

26 Πρωτεύουσα του νομού είναι το Καρπενήσι. Η καταπληκτική εναλλαγή και η σπάνια ομορφιά χαρακτηρίζουν το φυσικό περιβάλλον. Στο σύνολό του ο νομός είναι ορεινός, έχει έκταση τ. χλμ. και είναι ο περισσότερο αραιοκατοικημένος νομός της Ελλάδας με πληθυσμό κατοίκους. Το Νομό Ευρυτανίας συγκροτούν σήμερα 11 Δήμοι ("Καποδίστριας"). Το υψόμετρο στο Νομό ξεκινά από τα 550 μ. και φτάνει τα μ. στην κορυφή του Τυμφρηστού. Μάλιστα το 53% της συνολικής έκτασης της Ευρυτανίας έχει υψόμετρο πάνω από 1000 μ. Τα θεόρατα βουνά και οι πανέμορφες κοιλάδες με τους ονομαστούς ποταμούς (Αχελώο, Αγραφιώτη, Μέγδοβα, Τρικεριώτη, Καρπενησιώτη και Κρικελλοπόταμο) συνθέτουν το πορτρέτο του φυσικού τοπίου. Στα πυκνά δάση της περιοχής που καλύπτουν το 46% του εδάφους του Νομού, φύονται έλατα, βελανιδιές, πουρνάρια, χαμηλή βλάστηση, σπάνια αρωματικά φυτά, πλατάνια. Οι χιονοδρομικές πίστες στο Βελούχι προσφέρουν τη δυνατότητα χειμερινών σπορ. Ο νομός Ευρυτανίας έχει πολύ χαμηλή συμμετοχή στην αγροτική συμμετοχή της χώρας, ενώ κύριες ασχολίες των κατοίκων παραμένουν η υλοτομία και η κτηνοτροφία. Σύμφωνα με έρευνα επιτροπής της UNESCO το 1991, η Ευρυτανία θεωρείται μία από τις περιοχές με μηδενική μόλυνση. Όρη Ο ορεινός όγκος των Αγράφων (κορυφή Σβόν μ., Δυτικά 'Αγραφα κορυφή Φτέρη μ.), τμήμα της οροσειράς της Πίνδου, βρίσκεται ανάμεσα στους Νομούς Ευρυτανίας, Καρδίτσας και Τρικάλων. Χαρακτηρίζεται από βαθιά φαράγγια, ρεματιές με ορμητικά ποτάμια, δάση, πέτρινα γεφύρια, ξεχασμένα μοναστήρια και όμορφα χωριά. Διασχίζονται από το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Τα βουνά Οξυά, Καλιακούδα υψ. (2.101 μ.) και Χελιδώνα (1.975 μ.) ανήκουν στην οροσειρά της Πίνδου, σχηματίζουν το Ν. τμήμα του Νομού Ευρυτανίας και τροφοδοτούν με τα νερά τους τα ποτάμια Καρπενησιώτη και Κρικελλοπόταμο. οι πλαγιές τους είναι καλυμμένες από πυκνά δάση έλατου και οι κορυφές τους αποτελούν αλπικά βοσκοτόπια που το καλοκαίρι φιλοξενούν ακόμα αρκετά κοπάδια αιγοπροβάτων. Ενδιαφέρον προκαλούν τα βράχινα λέπια και οι πτυχωμένες στρώσεις των πετρωμάτων της Καλιακούδας και της Χελιδώνας. Το 26

27 βουνό Οξυά συνδέει το ΝΑ. άκρο της Ευρυτανίας με τη Φθιώτιδα και την Αιτωλοακαρνανία. Από εδώ περνάει το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4 και εδώ φυτρώνει και το ομώνυμο δέντρο, καθώς είναι το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης που συναντάμε δάση οξιάς. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Οξυάς είναι οι αποστρογγυλεμένες κορυφές και οι ασταθείς πλαγιές με έντονα φαινόμενα διάβρωσης. Το όρος Τυμφρηστός ή Βελούχι (σλαβικό όνομα = λευκό βουνό ή πηγή με άφθονο νερό) και κατά τον Στράβωνα "Δρυοπικόν", είναι από τα ψηλότερα βουνά της Ελλάδας με υψ μ. Το μέσο υψόμετρο είναι 1700 μ. Η σπουδαιότητα της περιοχής είναι πολύ μεγάλη γιατί εδώ φωλιάζουν απειλούμενα πτηνά, αρπακτικά, επίσης βρίσκουν καταφύγιο απειλούμενα είδη, όπως ο λύκος και εντοπίζεται η παρουσία ενδημικών ειδών ασπόνδυλων. Πολλά φυτά και εκτεταμένα δάση ελάτης συναντώνται στις πλαγιές του βουνού. Νότια συναντάμε στο νομό και τμήμα του Παναιτωλικού Όρους (σύνορα με Αιτωλοακαρνανία). Η γεωμορφολογία των βουνών της Ευρυτανίας χαρακτηρίζεται από τις άφθονες πηγές νερού αλλά και από τη "διάθεση" για κατολίσθηση που έχουν. Ο φλύσχης, το μητρικό πέτρωμα που επικρατεί και που είναι γηρασμένο, διογκώνεται με τα νερά και τα χιόνια στη διάρκεια του χειμώνα, κατακερματίζεται και καταρρέει αμέσως μόλις το ζεστάνουν οι αχτίδες του ήλιου. Γι' αυτό συχνά συναντάμε πέτρες μικρές και μεγάλες οδηγώντας στο δρόμο γύρω από το Βελούχι ή κατά μήκος της Ποταμιάς, ανάμεσα στην Καλιακούδα και τη Χελιδώνα. Ποτάμια Ο Αχελώος που πηγάζει από την Πίνδο, διαβρέχει την πεδιάδα του Αγρινίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Η κοίτη του φτάνει σε μήκος τα 220 χλμ, το βάθος των νερών του είναι 2,5-7 μ. και το πλάτος της κοίτης του 90μ. Η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται κυρίως από είδη ιτιάς, πλατάνων, σφενδάμου, και λεύκης. Στα σύνορα των Νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας και στη συμβολή του με τους ποταμούς Αγραφιώτη και Ταυρωπό, δημιουργήθηκε το 1963 η τεχνητή λίμνη Κρεμαστών, η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στην Ελλάδα. 27

28 Ο Καρπενησιώτης ποταμός πηγάζει από τον 'Αγ. Νικόλαο (Λάσπη) και σε όλο το μήκος του ως τα διπόταμα είναι ορατός από το δρόμο Καρπενησίου - Προυσού. Κάνει μια μεγάλη καμπή και συνεχίζει προς τα Ν. δροσίζοντας όλες τις κοιλάδες ανάμεσα στις πλευρές της Χελιδώνας και της Καλιακούδας. Στην πρώτη κοιλάδα βρίσκονται οι Γοργιανάδες και απέναντί τους απλώνεται πλούσιο ελατόδασος. Στο σημείο που σήμερα βρίσκονται οι Κορυσχάδες απαντάται η επόμενη κοιλάδα, η οποία, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, κατοικήθηκε από την αρχαιότητα. Νοτιότερα στο ύψος των οικισμών Νόστιμο και Βούτυρο, ο Καρπενησιώτης ενώνεται με το Μέγα ρέμα ανοίγοντας μια μεγάλη κοιλάδα. Στη συνέχεια ακολουθούν διάφοροι οικισμοί, που αρδεύονται από τον Καρπενησιώτη και διατηρούν λίγες εκμεταλλεύσεις δέντρων. Σε όλη την "Ποταμιά" το ποτάμι στενεύει και φαρδαίνει κατ' εναλλαγή και δημιουργεί πλατώματα και κλεισούρες (κλειδί), γίνεται ορμητικό σαν χείμαρρος και τέλος γαλήνιο ενώνεται με τον Κρικελλοπόταμο και συνεχίζουν μαζί ως ποταμός Τρικεριώτης. Στο Νομό ρέει και ο ποταμός Ταυρωπός ή Μέγδοβας που πηγάζει από τη Ν. Πίνδο, διασχίζει το Νομό Καρδίτσας, κατεβαίνοντας από το υψίπεδο της Νεβρόπολης και εκβάλλει στην Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών. Είναι ποταμός συνεχούς ροής με παραποτάμια δενδρώδη βλάστηση. Ο Αγραφιώτης ποταμός πηγάζει επίσης από τη Ν. Πίνδο, από τα βουνά των Αγράφων (Νιάλα και Φτέρη) και κατευθυνόμενος Ν. εκβάλλει στην Τεχνητή Λίμνη των Κρεμαστών, 1χλμ Α. από τα Επιανά. Πριν δημιουργηθεί η λίμνη, συναντούσε το Μέγδοβα και τον Τρικεριώτη στην περιοχή Τριπόταμος. Πολύ αξιόλογη είναι η σπηλιά "Τρύπα" κοντά στα 'Αγραφα στην οποία η πρόσβαση γίνεται μέσα από το νερό. Ο Κρικελλοπόταμος τυλίγει στην Α. και Ν. πλευρά του το βουνό της Καλιακούδας. Έχει μήκος περίπου 25 χλμ. και ξεκινά από τη θέση Ράχες Τυμφρηστού. Κατευθύνεται Ν., δέχεται το ρεύμα Παλαιοχωρίου, Μουτσαριώτικο κ.α. πλουτίζοντας τα νερά του και στη συνέχεια κατευθύνεται Δ. και αφού περάσει την τοποθεσία "Πάντα Βρέχει", συναντά τον Καρπενησιώτη ποταμό και εκβάλλουν μαζί στην Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών. Στις άγονες βουνοπλαγιές της χαράδρας του βρίσκονται απόμερα χωριουδάκια με δύσκολη πρόσβαση και τοπία εξαιρετικής ποικιλίας και ομορφιάς, όπως η Αητοφωλιά στα Ψιανά, το Φαράγγι Πάντα βρέχει και ο Αη Γιώργης στην Κόντεβα (Κοντό). 28

29 Λίμνες Στα σύνορα Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας υπάρχει η μεγάλη τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών, που δημιουργήθηκε το Πήρε την ονομασία της από τη θέση "Κρεμαστά", όπου κατασκευάστηκε το φράγμα στη συμβολή τριών ποταμών. (του Αχελώου, και των παραποτάμων του Αγραφιώτη και Ταυρωπού). Το τοπίο που υπήρχε πριν από την κατασκευή του φράγματος εμπλουτίστηκε με το υδάτινο στοιχείο των λιμνών προσφέροντας στον επισκέπτη μια απίστευτα όμορφη εκδοχή των ορεινών -έστω και τεχνητών- υγροβιότοπων. 3.3 Βασικές Υποδομές Οδικό Δίκτυο Το οδικό δίκτυο είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Νομός, τόσο αυτό που συνδέει τον Νομό με την ευρύτερη περιφέρεια και την υπόλοιπη χώρα, όσο και το εσωτερικό δίκτυο που συνδέει τα δημοτικά διαμερίσματα των Δήμων και τους οικισμούς. Είναι βέβαιο ότι ένα επαρκές και λειτουργικό οδικό δίκτυο θα αυξήσει σημαντικά το επίπεδο ανάπτυξης του Νομού, αφού όλοι οι παραγωγικοί τομείς του Νομού που παρουσιάζουν δυνατότητα ανάπτυξης, έχουν ως προϋπόθεση, για την επίτευξη των αντίστοιχων στόχων τους, τη δημιουργία ενός καλού οδικού δικτύου. Το μήκος του υφιστάμενου οδικού δικτύου (Εθνικό-Επαρχιακό Δημοτικό-Αστικό και Ημιαστικό) είναι χλμ. εκ των οποίων 522 χλμ. είναι ασφαλτοστρωμένα και 120 χλμ. αδιάνοικτα. Δίκτυα ενέργειας και τηλεπικοινωνιών Το δίκτυο ηλκτροδότησης καλύπτει περίπου το 99% των οικισμών του Νομού. Η θεσμική απελευθέρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε συνδυασμό με το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα του Νομού όσον αφορά τα αποθέματά του σε αιολικό δυναμικό, υδάτινο και βιομάζας δίνουν τη δυνατότητα συστηματικής παραγωγής ενέργειας που θα συμβάλει: 29

30 Στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων του Νομού. Στην κάλυψη του ελλείμματος του ισοζυγίου της ενέργειας στη χώρα. Στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Στον πολλαπλασιασμό των οικονομικών μεγεθών του Νομού. Το δίκτυο τηλεπικοινωνιών τα τελευταία χρόνια με τις νέες τεχνολογίες (ασύρματη και ψηφιακή) έχει βελτιωθεί σημαντικά. Επίσης η δραστηριοποίηση των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας στο Νομό, παρέχει μεγάλες δυνατότητες επικοινωνίας στους κατοίκους. Το ποσοστό πληθυσμιακής κάλυψης του Νομού από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας προσεγγίζει το 100% καλύπτοντας ανάγκες επικοινωνίας των κατοίκων και στις πιο δυσπρόσιτες περιοχές. Οικιστική υποδομή Το δίκτυο ύδρευσης καλύπτει τις ανάγκες του Νομού κατά 70% περίπου. Πολλοί οικισμοί στερούνται παντελώς εσωτερικού δικτύου ή παρουσιάζουν έλλειψη τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα, λόγω βλαβών και ακατάλληλων, πεπαλαιωμένων δικτύων. Το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο λόγω της μείωσης νερού από τις υπάρχουσες γεωτρήσεις που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Στα πλαίσια των ΚΠΣ έχουν ολοκληρωθεί και έχουν δρομολογηθεί έργα βελτίωσης των δικτύων ύδρευσης-αποχέτευσης με σημαντικότερο αυτό που υλοποιήθηκε στους τέως Δήμους Απεραντίων-Αγραίων-Αγράφων-Καρπ/σίου-Αρακυνθίων-Ευρυτάνων-Κτημενίων. Επίσης γίνονται προσπάθειες για την εξεύρεση νερού με την ανεύρεση νέων πηγών, με γεωτρήσεις καθώς και εκτέλεση έργων υδρεύσεων (μεταφορά νερού νέα δίκτυα αντικαταστάσεις δικτύων κ.λπ.) μέσω του ΕΠΤΑ. Δίκτυο αποχέτευσης έχουν λίγοι οικισμοί, χωρίς βιολογικό καθαρισμό πλην της πόλεως του Καρπενησίου. Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα και πρέπει να αντιμετωπισθεί συλλογικά με πλήρη μελέτη διάθεσης των λυμάτων για να διατηρηθεί και στο μέλλον το περιβάλλον της Ευρυτανίας αμόλυντο. Η διάθεση και η διαχείριση των απορριμμάτων είναι υποτυπώδης. Απαιτείται ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος το οποίο μέχρι τώρα δεν έχει αντιμετωπιστεί 30

31 ικανοποιητικά με αποτέλεσμα να λειτουργούν ακόμα στα όρια του Νομού χώροι ανεξέλεγκτης ταφής και καύσης απορρημάτων. Πολιτισμός Ο πλούτος της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του Νομού δεν έχει έρθει στην επιφάνεια μέχρι σήμερα λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος του Υπουργείου Πολιτισμού προς την κατεύθυνση αυτή, παρόλο που υπάρχουν πολλά στοιχεία. Έγιναν παρεμβάσεις σε βυζαντινά μνημεία, αλλά απομένει μια συνολική προσπάθεια για συντήρηση όλων των βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων του Νομού, κυρίως των Αγράφων και την ανάδειξή τους και την αύξηση του θρησκευτικού τουρισμού. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παρεμβάσεις που έγιναν στη Σχολή Γραμμάτων Προυσού, στον Ι.Ν. Αγίου Ιωάννη Βραγγιανών και στο μοναστήρι Βράχας. Αθλητισμός Στον τομέα του αθλητισμού οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις είναι: - Το Εθνικό Γυμναστήριο Καρπενησίου για ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ και ενόργανη γυμναστική. - Το κλειστό Κολυμβητήριο το οποίο είναι υψηλών προδιαγραφών. - Δέκα (10) ποδοσφαιρικά γήπεδα. - Ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του Β ΚΠΣ το Αθλητικό Κέντρο προετοιμασίας αθλητών στο Καρπενήσι το οποίο έχει προσφέρει μεγάλη ώθηση στον αθλητικό τουρισμό. Τα φυσικά πλεονεκτήματα της περιοχής δημιουργούν όλες τις προϋποθέσεις για την: - Κατασκευή διαδρομών κανόε-καγιάκ στα ποτάμια του Νομού - Κατασκευή Ναυταθλητικών Εγκαταστάσεων στη Λίμνη Κρεμαστών που διαθέτει τα καθαρότερα ύδατα της χώρας. 31

32 3.4 Πληθυσμός Δημογραφικά στοιχεία Μια σειρά απογραφών μαρτυρεί την αμείωτη πτωτική τάση της δημογραφικής εξέλιξης της περιοχής κατά τα τελευταία εβδομήντα χρόνια, τα οποία σηματοδοτήθηκαν από μεγάλα ιστορικά γεγονότα που συνέβαλαν σημαντικά στην ερήμωση του Ευρυτανικού χώρου. Στην Ευρυτανία κατοικούν σήμερα κάτοικοι, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του Κι όμως 70 χρόνια πριν, το 1940 η Ευρυτανία αριθμούσε κατοίκους δηλαδή ο πληθυσμός έχει υποστεί από τότε μείωση της τάξεως του 62%! Το 1940 ο πληθυσμός της Ευρυτανίας, που βαίνει συνεχώς αυξανόμενος από το 1928 και μετά, όπως προαναφέρθηκε αριθμούσε άτομα, το οποίο αποτελεί και το ανώτατο όριο πληθυσμιακής πληρότητας στο Νομό. Στην πολυτάραχη δεκαετία η Ευρυτανία υφίσταται τα πάνδεινα: καίγεται το Καρπενήσι από τους Γερμανούς, εγκαταλείπονται όλα τα χωριά και οι κάτοικοί τους εγκαθίστανται στο Καρπενήσι και στα άλλα πλησιέστερα αστικά κέντρα, καταστρέφεται ολοσχερώς η οικονομία τους και, τέλος, σε πολλές χιλιάδες ανέρχονται τα θύματα ιδίως από τον εμφύλιο πόλεμο. Στην περίοδο ο Νομός χάνει κατοίκους (25,8%), από τους οποίους οι περισσότεροι χρεώνονται στα εμπόλεμα γεγονότα που πότισαν με πολύ αίμα την Ευρυτανική γη. Οφείλεται ακόμη αυτή η μείωση και στη μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική. Πολλοί από εκείνους, που ήταν στοιβαγμένοι από το στα παραπήγματα του Καρπενησίου και των άλλων γειτονικών πόλεων, δεν επαναπατρίστηκαν, δεν γύρισαν στα χωριά τους, όταν τελείωσε ο εμφύλιος, επειδή ξεσπιτώθηκαν, ρήμαξαν τα εγκαταλειμμένα σπίτια τους και χάθηκε το νοικοκυριό τους. Δεν ήταν διατεθειμένοι, άλλωστε, ν αρχίσουν πάλι μια νέα ζωή σε μια ορεινή περιοχή με ελάχιστη και άγονη γεωργική γη, με δριμύ και μακράς διάρκειας 32

33 χειμώνα, με ανύπαρκτη ηλεκτροδότηση, με ελάχιστο και ακατάλληλο συγκοινωνιακό δίκτυο και με ανεπαρκέστατο έως ανύπαρκτο τηλεπικοινωνιακό. Δεν υπήρχαν, λοιπόν, όχι ελπίδες και προοπτικές για ανάπτυξη, για πρόοδο και για καλύτερες ημέρες στα χωριά, αλλά ούτε καν οι προϋποθέσεις εκείνες που θα εξασφάλιζαν στους Ευρυτάνες κι αυτό ακόμα το εισόδημα της χρονιάς. Γι αυτό και παρέμειναν στις πόλεις όπου αρχικά εγκαταστάθηκαν ή τράβηξαν για τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, για την πρωτεύουσα, ή για το εξωτερικό, όπου οι συνθήκες εργασίας ήταν καλύτερες και αποδοτικότερες. Στη δεκαετία ο πληθυσμός έμεινε σχεδόν αμετάβλητος. Η περίοδος χαρακτηρίζεται και αυτή οδυνηρή για τη δημογραφική εξέλιξη της Ευρυτανίας. Ο πληθυσμός μειώνεται κατά 25,64% και περιορίζεται στις Οι σεισμοί που έπληξαν ολόκληρο το Νομό τον Φεβρουάριο του 1966, οι φόβοι μήπως επαναληφθούν, η αδιαφορία της πολιτείας προς τους σεισμόπληκτους και οι κρατούσες κατ εκείνη την εποχή οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες ανάγκασαν Ευρυτάνες να εκπατριστούν. Και ενώ διερχόμαστε μια περίοδο χωρίς εμπόλεμες καταστάσεις και χωρίς σεισμικές καταστροφές, η αφαίμαξη του αγροτικού πληθυσμού συνεχίζεται, και το 1981 οι απογραφείς καταγράφουν στην Ευρυτανία άτομα (3.351 λιγότερα από το 1971 ή 11,35%). Η πραγματική μείωση ανέρχεται σε άτομα (ή 4,22%), γιατί 6 Κοινότητες του τέως Δήμου Δολόπων που αριθμούσαν κατοίκους υπήχθησαν, μετά το 1974, στο Νομό Καρδίτσας. Η συρρίκνωση του πληθυσμού συνεχίστηκε ανεμπόδιστα με αποτέλεσμα το Μάρτιο του 1991 να απογραφούν σε ολόκληρη την Ευρυτανία άτομα. Ο συνολικός πληθυσμός του Νομού μειώθηκε κατά άτομα ή κατά 7,16% ως προς το Στην πεντηκονταετία η Ευρυτανία έχασε άτομα ή το 50,49% του πληθυσμού της. Πρέπει να σημειωθεί ότι περίπου 250 οικογένειες κτηνοτρόφων 33

34 ( άτομα) που κατά την περίοδο Οκτωβρίου-Μαΐου βρίσκονται στα χειμαδιά, δεν απογράφονται στην Ευρυτανία. 34

35 3.5 Οικονομική Δραστηριότητα Βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά Το ΑΕΠ είναι ένα μέγεθος που μας πληροφορεί για την οικονομική ευημερία μιας χώρας ενώ το κ.κ. ΑΕΠ μετρά το βιοτικό επίπεδο της χώρας και υπολογίζεται αν διαιρέσουμε το ΑΕΠ ενός έτους με τον πληθυσμό του ίδιου έτους. Γενικά το ΑΕΠ, παρά τις ατέλειες και τις αδυναμίες που έχει είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες. Το κ.κ.αεπ δίνει το προϊόν που θα αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο μιας οικονομίας αν η διανομή του ήταν ίση. Όπως γίνεται αντιληπτό, όσο μικρότερη είναι η ανισοκατανομή τόσο πιο αξιόπιστο μέτρο γίνεται το κ.κ.αεπ, και το αντίθετο. Το θετικό και συγχρόνως σημαντικό στοιχείο είναι ότι το κ.κ.αεπ λαμβάνει υπόψη τη μεταβολή του πληθυσμού, για αυτό και χρησιμοποιείται για να μετρά τις επιδόσεις των οικονομιών διαχρονικά, αλλά και μεταξύ των χωρών για διεθνείς συγκρίσεις. Προκειμένου να συγκρίνουμε το κ.κ.αεπ της Στερεάς τόσο ενδοπεριφερειακά όσο και διαπεριφερειακά παρουσιάζουμε στοιχεία που αφορούν την εν λόγω σύγκριση για το (βλ. Πίνακα). Από την διαπεριφερειακή σύγκρισή του κκ.αεπ, με στοιχεία της ΕΣΥΕ, η Στερεά Ελλάδα βρισκόταν στη 3η θέση με μέσο όρο ευρώ πίσω από την Αττική στην οποία το κκ ΑΕΠ ήταν ευρώ. Ενώ την ίδια περίοδο το μέσο κκ ΑΕΠ του συνόλου της χώρας ήταν ευρώ. Συνεπώς διαπιστώνουμε ότι το κκ ΑΕΠ στη Στερεά βρίσκεται χαμηλότερα από τον αντίστοιχο του συνόλου της χώρας κατά 121 ευρώ. Ωστόσο και σε αυτό το δείκτη θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την μεγάλη επίδραση που ασκεί ο εν λόγω δείκτης του Νομού Βοιωτίας. Ειδικότερα διαπιστώνουμε ότι το μέσο κκ ΑΕΠ στη Στερεά το 2006 ήταν ευρώ. Όσο αναφορά τη Βοιωτία ο δείκτης είναι υψηλότερος κατά ευρώ σε σχέση με το μέσο όρο και είναι ο μοναδικός νομός με υψηλότερο δείκτη από το σύνολο της Στερεάς. Αντίθετα οι υπόλοιποι νομοί της βρίσκονται χαμηλότερα από το σύνολο της Στερεάς Ελλάδας, δηλαδή η Ευρυτανία με κκ ΑΕΠ

36 βρισκόταν χαμηλότερα, η Φωκίδα με χαμηλότερα κατά και η Φθιώτιδα με χαμηλότερα κατά Πίνακας: Κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κατά νομό Στερεάς Ελλάδας Νομός κκ ΑΕΠ (Ευρώ) Απόκλιση από Σύνολο Στερεάς Ελλάδας Βοιωτία Εύβοια Ευρυτανία Φθιώτιδα Φωκίδα Σύνολο Στερεάς Ελλάδας *Πηγή: ΕΣΥΕ.(2006) ** κ.κ. ΑΕΠ: κατά κεφαλήν ΑΕΠ Νομαρχιακή, περιφερειακή και εθνική οικονομική διάρθρωση παραγωγής Σε ότι αφορά το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον εντός του οποίου εντάσσεται η τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, από την ανάλυση των συντελεστών συμμετοχής και ειδίκευσης, αναφορικά με την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής, στο Νομό σε σχέση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος σε σχέση με τη Χώρα, προκύπτουν τα παρακάτω συμπεράσματα. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Τομείς Παραγωγής I II III Σύνολο Νομός Ευρυτανίας Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος Ελλάς Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Τομείς Παραγωγής I II III Σύνολο Νομός Ευρυτανίας 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος 25,16% 26,60% 48,23% 100% Ελλάς 15,23% 22,96% 61,81% 100% Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. 36

37 Συντελεστές Συμμετοχής των τομέων παραγωγής στην απασχόληση του Νομού Ευρυτανίας σε σχέση με την απασχόληση στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος Τομείς Παραγωγής I II III Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Συντελεστές Συμμετοχής 1,2361 0,7068 1,0386 Συντελεστές Συμμετοχής των τομέων παραγωγής στην απασχόληση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος σε σχέση με την απασχόληση στην Ελλάδα Τομείς Παραγωγής I II III Συντελεστές Συμμετοχής 1,6523 1,1585 0,7804 Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Η απασχόληση στο Νομό Ευρυτανίας σε σχέση με την απασχόληση στο σύνολο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος εξειδικεύεται στον πρωτογενή και στον τριτογενή τομέα παραγωγής (Συντελεστής Συμμετοχής QL=1,2361 και QL=1,0386 αντίστοιχα). Στους πίνακες που ακολουθούν καταδεικνύεται ότι ο πρωτογενής και ο τριτογενής τομέας παραγωγής συμμετέχουν στην οικονομία του Νομού Ευρυτανίας (31,10% και 50,09% αντίστοιχα), με μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό με το οποίο συμμετέχουν στην οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος (25,16% και 48,23% αντίστοιχα). Η απασχόληση στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος σε σχέση με την απασχόληση στο σύνολο της Χώρας εξειδικεύεται στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα παραγωγής (Συντελεστής Συμμετοχής QL=1,6523 και QL=1,1585 αντίστοιχα). Στους πίνακες που ακολουθούν καταδεικνύεται ότι ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας παραγωγής συμμετέχουν στην οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος (22,58% και 23,88% αντίστοιχα) με μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό με το οποίο συμμετέχουν στην οικονομία της Χώρας (15,23% και 22,96% αντίστοιχα). Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και στο Νομό Ευρυτανίας Τομείς Παραγωγής I II III Σύνολο 37

38 Νομός Ευρυτανίας Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος Ελλάς Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και στο Νομό Ευρυτανίας Τομείς Παραγωγής I II III Σύνολο Νομός Ευρυτανίας 17,13% 31,01% 51,86% 100% Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος 25,16% 26,60% 48,23% 100% Ελλάς 15,23% 22,96% 61,81% 100% Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Νομού Ευρυτανίας ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,0780 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος ως προς αυτήν της Χώρας Πηγή Απογραφή 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1357 Η κλαδική διάρθρωση της ευρύτερης τοπικής οικονομίας του Νομού Ευρυτανίας δεν διαφέρει σημαντικά από την κλαδική διάρθρωση της περιφερειακής οικονομίας του συνόλου της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Οι διαφορές των αντίστοιχων ποσοστών απασχόλησης στο Νομό και στην Περιφέρεια είναι 5,94% στον πρωτογενή τομέα, 7,80% στον δευτερογενή τομέα και 1,86% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 15,60%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,

39 Η κλαδική διάρθρωση της οικονομίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας δεν διαφέρει αρκετά από την κλαδική διάρθρωση της εθνικής οικονομίας της χώρας. Οι διαφορές των αντίστοιχων ποσοστών απασχόλησης μεταξύ της οικονομίας της Περιφέρειας και της εθνικής οικονομίας της Χώρας είναι 7,35% στον πρωτογενή τομέα, 0,92% στον δευτερογενή τομέα και 18,52% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 8,93%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,1357. Η κατανομή του περιφερειακού εισοδήματος αντικατοπτρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην κατανομή της απασχόλησης ανά νομό. Ο Συντελεστής Συγκέντρωσης (R) για την απασχόληση είναι ένας δείκτης που απεικονίζει αρκετά ικανοποιητικά την κατανομή των απασχολουμένων ανά νομό. Υπολογίζοντας στον παρακάτω πίνακα τον Συντελεστή Συγκέντρωσης (R) της απασχόλησης για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος προκύπτει η τιμή 0,025 που είναι πολύ κοντά στο μηδέν και σημαίνει ότι το συνολικό περιφερειακό εισόδημα στην Στερεά Ελλάδα ισοκατανέμεται μεταξύ των νομών που την αποτελούν. Κατανομή περιφερειακού εισοδήματος μεταξύ των νομών της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Απασχόληση ανά Περιφέρεια νομό Στερεάς Ελλάδας L r (L) (P) Πληθυσμός ανά νομό P r P r - L r P r L r Νομός Βοιωτίας , ,22-0,02 0,02 0,025 Νομός Ευρυτανίας , ,37 0,01 0,01 Νομός Ευρυτανίας , ,03 0,00 0,00 Νομός Φθιώτιδας , ,30-0,01 0,01 Νομός Φωκίδας , ,07 0,01 0,01 Σύνολο , ,00 0,05 R = Σ P r L r 2ΣP r 39

40 3.5.2 Πρωτογενής παραγωγή στο νομό Ευρυτανίας Χαρακτηριστικά του Νομού Ευρυτανίας Τα κύρια χαρακτηριστικά του Νομού Ευρυτανίας είναι η ορεινή μορφολογία, καθώς και ο έντονα αγροτικός του χαρακτήρας (73,5% του συνόλου του Νομού καλύπτεται από γεωργικές εκτάσεις). Η δασοκάλυψή του είναι πλούσια, ανέρχεται στο 22,5% και χαρακτηρίζεται από αρκετά υψηλή ετήσια προσαύξηση. Η συνολική του έκταση ανέρχεται σε km2 που κατανέμονται με βάση το υψόμετρο των κοινοτήτων και τις βασικές κατηγορίες χρήσεων γης ως εξής: Γεωργική γη 4%, βοσκότοποι 38%, δάση 46%, λοιπές εκτάσεις 7%. Το υδάτινο δυναμικό του Νομού αποτελείται από πόρους επιφανειακούς (Καρπενησιώτης, Αγραφιώτης, Κρικελλοπόταμος, Αχελώος) και υπόγειους. Δημογραφικά, η Ευρυτανία χαρακτηρίζεται από την υψηλή αντιπροσώπευση των μεγάλων ηλικιών, πράγμα που οδηγεί και στη χαμηλή συμμετοχή των ηλικιών αυτών στον πρωτογενή τομέα. Φυτική παραγωγή Από τη γεωργική γη, σε σύνολο στρμ., τα στρμ. καλύπτονται από αρδευόμενες καλλιέργειες, τα στρμ. από αροτριαίες, τα στρμ. από κηπευτικάλαχανικά, τα στρμ. από αραβόσιτο, τα στρμ. από αραβόσιτο συγκαλλιεργούμενο κυρίως με φασόλια, τα στρμ. από καπνό και τα 500 στρμ. από φασόλια. Από τις δενδρώδεις καλλιέργειες, την πρώτη θέση κατέχουν η καρυδιά και η καστανιά. Παλαιότερα υπήρχε και η καλλιέργεια της μηλιάς η οποία όμως δεν αναπτύχθηκε και δεν διατηρήθηκε στα επίπεδα που έπρεπε. Η φυτική παραγωγή του Νομού δίνεται στον πίνακα 1. 40

41 Πίνακας 1. Προϊόντα φυτικής Παραγωγής Ν. Ευρυτανίας (τόνοι) Προϊόν Ελαιόλαδο Καπνός Βαμβάκι - Σίτος Ρύζι - Εσπεριδοειδή - Μήλα Ροδάκινα Γεώμηλα Τομάτες Ζωική παραγωγή Στον πίνακα 2 δίνεται το ζωικό κεφάλαιο του Νομού Ευρυτανίας κατά το 1996 και στον πίνακα 3 η ζωική παραγωγή του Νομού. Πίνακας 2. Ζωικό κεφάλαιο Ν. Ευρυτανίας Είδος Ζώου Κεφαλές Βοοειδή Πρόβατα Αίγες Χοίροι Πτηνά Κυψέλες Πίνακας 3. Προϊόντα ζωικής Παραγωγής στο Ν. Ευρυτανίας (τόνοι) 41

42 Προϊόν Κρέας Γάλα Τυρί μαλακό Τυρί σκληρό 8 - Αυγά (χιλ. τεμάχια) Από τα παραπάνω φαίνεται ότι τα κυριότερα προϊόντα που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων είναι το αιγοπρόβειο κρέας και το γάλα, ενώ η βοοτροφία και η χοιροτροφία λόγω του κόστους παραγωγής και των εδαφοκλιματικών συνθηκών (έλλειψη παραγωγής δημητριακών καρπών) έχουν για τους κατοίκους της περιοχής πολύ μικρότερο ενδιαφέρον. Η μορφή της προβατοτροφίας για την περιοχή Ευρυτανίας ήταν κυρίως ποιμενική - μετακινούμενη κατά τη χειμερινή περίοδο στους πεδινούς βοσκότοπους κυρίως των Νομών Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας κ.λπ. Από τη στιγμή όμως που άρχισαν να απαλλοτριώνονται οι μεγάλες ιδιοκτησίες των περιοχών αυτών (τσιφλίκια), η μορφή της άρχισε να περιορίζεται σε χωρική ή οικόσιτη και σε ποιμενική ή ημιοικόσιτη. Οι εκμεταλλεύσεις που διαθέτουν μέχρι 30 αρμεγόμενα ζώα (προβατίνες, γίδες) ανήκουν στην οικόσιτη μορφή εκτροφής, που αποτελεί κατά κύριο λόγο συμπληρωματικό κλάδο παραγωγής, σε σχέση με την ποιμενική μορφή, η οποία στις περισσότερες κοινότητες αποτελεί και το μοναδικό κλάδο παραγωγής. Σε ό,τι αφορά την ηλικία των κτηνοτρόφων που ασχολούνται με την οικόσιτη εκτροφή, φαίνεται ότι σημαντικό ποσοστό αυτών είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών. Αλιεία Σε ό,τι αφορά τις υδατοκαλλιέργειες, λειτουργούν σήμερα 4 μονάδες εκτροφής ψαριών γλυκών νερών (κυρίως πέστροφα) στο Αγραφιωτόρεμα, στην Αγία Τριάδα, στην Αγία Παρασκευή Δομιανών και στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου. Ενώ προβλέπεται να αυξηθούν περεταίρω οι υπάρχουσες μονάδες με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Στερεάς 42

43 Ελλάδας το Μάιο του 2011 επεκτάθηκε η δυνατότητα εγκατάστασης μονάδων σε ποτάμια και λίμνες. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Προοπτικές ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα στο Νομό μπορεί να υπάρξουν προς τις παρακάτω κατευθύνσεις: 1) Στη διάδοση της βιολογικής γεωργίας καθώς και της βιολογικής κτηνοτροφίας στις ορεινές περιοχές. Αυτές αποτελούν ίσως το μοναδικό μοχλό οικονομικής δραστηριότητας με δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης και βελτίωσης της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, έτσι που αυτά να είναι ανταγωνιστικά. Όμως, αυτά, επιβάλλεται για την προστασία των καταναλωτών να κυκλοφορούν με ειδικό σήμα (βιολογικό προϊόν κτηνοτροφίας, προϊόν βιολογικής γεωργίας κ.τ.λ.). Τα απαραίτητα κεφάλαια επενδύσεων για έργα υποδομής είναι σχετικά μικρά, ενώ η κτηνοτροφική και γεωργική παράδοση ευνοεί ιδιαίτερα κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία, υπό τον όρο ότι θα ενισχυθεί η ντόπια κάθετη εκμετάλλευση των προϊόντων με την ίδρυση μικρών μεταποιητικών μονάδων, θα υπάρξει προστασία από την εμπορική κερδοσκοπία, θα μειωθεί το κόστος της σταβλισμένης ή ημισταβλισμένης (ημιελεύθερης) κτηνοτροφίας, και τέλος, θα βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των κτηνοτρόφων. 2) Στην προώθηση της καλλιέργειας του καλαμποκιού για ψήσιμο. 3) Στην προώθηση της καλλιέργειας καρυδιάς και καστανιάς. 4) Στην πιστοποίηση αριθμού βοσκοτόπων ως βιολογικών. 5) Στην παραγωγή προϊόντων με βιολογικά στοιχεία. 6) Στην παραγωγή προϊόντων ορεινής κτηνοτροφίας. 7) Στην παραγωγή Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), π.χ. αρνί ή κατσίκι Καρπενησίου (τα συγκεκριμένα αυτά προϊόντα θα είναι ταυτόχρονα και βιολογικά καθόσον 43

44 τα αρνιά και τα κατσίκια σφάζονται σε πολύ μικρή ηλικία και διατρέφονται μόνο με μητρικό γάλα) ή Προϊόν Γεωργικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Η υλοποίηση της ανάπτυξης θα βοηθηθεί με την παράλληλη εκτέλεση έργων, όπως αρδευτικών, αντιπλημμυρικών, αγροτικής οδοποιίας, αγροτικού εξηλεκτρισμού και γεωτρήσεων, μεταποιητικών μονάδων, αποθηκευτικών χώρων κ.λπ. Επίσης, λύσεις σε αρκετά προβλήματα της κτηνοτροφίας θα δώσουν τα εξής: α) Η επίλυση του προβλήματος της διατήρησης και διατροφής των ζώων σε κατάλληλες γι αυτό θέσεις (χειμαδιά) αποτελεί την πρώτη και βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη του κλάδου, αφού είναι γνωστό ότι οι θερινοί βοσκότοποι με κατάλληλη οργάνωση και διαχείριση μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και διπλάσιου ακόμη αριθμού ζώων. β) Η συνέχιση του προγράμματος βελτίωσης των βοσκοτόπων (έργα υποδομής κ.τ.λ.), η διαίρεση των βοσκοτόπων σε λιβαδικές μονάδες π.χ. για 200 ζώα, η επί 5ετία μίσθωσή τους στους κτηνοτρόφους κ.τ.λ. γ) Η οργάνωση σε σύγχρονες βάσεις της εμπορίας των ζωοκομικών προϊόντων μέσω των συνεταιριστικών οργανώσεων, ομάδων παραγωγών κ.τ.λ. θα αποτελέσει μια ουσιαστική βοήθεια στους κτηνοτρόφους. δ) Η σύσταση ιδρύματος οργανωμένης αγροτικής έρευνας που να καλύπτει προβλήματα γενετικής βελτίωσης, διατροφής κ.λπ. ε) Η οργάνωση του προγράμματος αγροτουρισμού, καθώς και διαχείρισης των τουριστικών καταλυμάτων. Είναι γνωστό ότι το αγροτουριστικό προϊόν, εκτός από τις συγκεκριμένες αγροτουριστικές υπηρεσίες και τα τοπικά προϊόντα, ενσωματώνει και «ολόκληρη την εικόνα» της περιοχής, έτσι όπως καταγράφεται στο αγροτικό τοπίο, στον τρόπο ζωής των κατοίκων και τον πολιτισμό τους. Ο αγροτουρισμός στην Ευρυτανία προσφέρει σήμερα υπηρεσίες απλής διαμονής και εστίασης, ενώ θα μπορούσε να προσφέρει και υπηρεσίες συμμετοχής του φιλοξενούμενου στις αγροτικές εργασίες της εκμετάλλευσης. Με άλλα λόγια, οι αγροτουριστικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να 44

45 συνδεθούν με την πρωτογενή παραγωγή και κυρίως τη βιολογική αγροτική παραγωγή, προσφέροντας έτσι μέσω της εκτροφής των ζώων ή καλλιέργειας των αγρών με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον τις ανάλογες υπηρεσίες αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των επισκεπτών. Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. θα πρέπει ακόμη να βασισθεί: - Στην αιγοπροβατοτροφία, η οποία ως γνωστό αξιοποιεί και θα αξιοποιεί τους ορεινούς βοσκότοπους του Νομού. - Στην κρεοπαραγωγό βοοτροφία η οποία μπορεί να αναπτυχθεί με τη μορφή της ελεύθερης βοσκής (αγελαία εκτροφή) εκμεταλλευόμενη και αυτή τους φυσικούς βοσκότοπους. - Στη χοιροτροφία, πτηνοτροφία και κονικλοτροφία, που μπορούν με κατάλληλη διαχείριση της εκτροφής τους να παράγουν προϊόντα ποιότητας. Ο Νομός προσφέρεται για την ανάπτυξη γενικά της βιολογικής κτηνοτροφίας, και εφόσον πιστοποιηθούν οι βοσκότοποι, τα κτηνοτροφικά προϊόντα θα έχουν σημαντικά στοιχεία από το βιολογικό τρόπο παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων, όπως η σχετική νομοθεσία απαιτεί Δευτερογενής Τομέας Η διάρθρωση του μεταποιητικού τομέα στο Ν. Ευρυτανίας ουσιαστικά αποτελείται από πολύ μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις, οι οποίες σχετίζονται με την αξιοποίηση της πρωτογενούς παραγωγής που διαθέτει ο Νομός. Οι κυριότερες μονάδες δραστηριοποιούνται στον κλάδο επεξεργασίας ξύλου (πριστήρια, ξυλουργεία), παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων (τυροκομεία), μεταλλικών κατασκευών (σιδηρουργεία, μεταλλικά κουφώματα, μηχανουργεία), δομικών υλικών (επεξεργασία μαρμάρου, αδρανών υλικών, πέτρας), παραγωγής και τυποποίησης τοπικών παραδοσιακών προϊόντων (γλυκά, ζυμαρικά, μέλι, τσίπουρο, αλλαντικά και μια μονάδα εμφιάλωσης νερού). Στον τομέα των μεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων δραστηριοποιείται μόνο μία μονάδα κλωστοϋφαντουργίας. 45

46 Η γενικότερη τάση που επικράτησε σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο επηρέασε σημαντικά και το νομό, αφού δύο βιομηχανικές μονάδες(πειραϊκή-πατραϊκή, ΔΑΒΙΕ) διέκοψαν τη λειτουργία τους και η εναπομείνασα συρρικνώθηκε σημαντικά. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης διογκώθηκε η ανεργία, που σε συνδυασμό με τη μη ύπαρξη εναλλακτικών μορφών απασχόλησης και την κρίση στον πρωτογενή τομέα (κυρίως στην κτηνοτροφία), οδήγησε σημαντικό μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στην εσωτερική μετανάστευση προς τα πλησιέστερα αστικά κέντρα. Οι υπάρχουσες μεταποιητικές μονάδες καλύπτουν κυρίως την τοπική αγορά, άλλες δε δρουν υποστηρικτικά στις μονάδες του τριτογενούς τομέα (τουρισμός). Οι περισσότερες εξ αυτών στηρίζονταν στις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής, κατέχοντας εξοπλισμό χαμηλού τεχνολογικού επιπέδου. Σημαντική ώθηση στην επέκταση και στον εκσυγχρονισμό των δραστηριοτήτων τους έδωσαν διάφορα αναπτυξιακά προγράμματα που υλοποιήθηκαν στο νομό και συγκεκριμένα: Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Ευρυτανίας, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκαν υποδομές δικτύωσης επιχειρήσεων, παροχής υπηρεσιών εξειδικευμένου χαρακτήρα, εκπόνησης μελετών και γενικότερα στήριξης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών ακόμη και σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (γυναικεία απασχόληση). ILA, NOW, (Κοινοτικές πρωτοβουλίες) που σχετίζονταν με την κατάρτιση και προετοιμασία γυναικών για έναρξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Αναφέρω ενδεικτικά ότι μέσω αυτών των δύο προγραμμάτων συστήθηκε γυναικείος συνεταιρισμός ο οποίος συνεχίζει να λειτουργεί μετά από αρκετά χρόνια και με σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα. LEADER I, II, που αφορούσε την ανάπτυξη παράλληλων δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο, μέσω των οποίων, εκτός των άλλων, δημιουργήθηκαν ή εκσυγχρονίστηκαν αρκετές μεταποιητικές μονάδες. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 46

47 Κατά την επόμενη περίοδο αναμένεται να ενταθεί ο μετασχηματισμός και η διεύρυνση του μεταποιητικού τομέα στο πλαίσιο της σύζευξης μεταποίησης και υπηρεσιών. Αυτή η αναδιάρθρωση και η αλληλεξάρτηση των μεταποιητικών επιχειρήσεων θα προωθήσει νέες δραστηριότητες με την ανάπτυξη της τεχνολογίας στις εμπορικές συναλλαγές των διαδικτυακών δομών εμπορίου (Franchising, συνεταιρισμοί). Ουσιαστικά καθοριστικής σημασίας ενέργειες θα είναι η ανάδειξη και χρήση της τεχνογνωσίας, η ικανότητα για καινοτομία και η πρόσβαση σε υψηλής ειδίκευσης προσωπικό, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα του μεταποιητικού τομέα, τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτά ήδη έχουν προωθηθεί και θα πρέπει να ενισχυθούν οι δράσεις για: - μεταφορά τεχνογνωσίας - συνέργεια με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες - ενίσχυση συνεργασιών μεταξύ ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων. - ενίσχυση του καινοτόμου εκσυγχρονισμού των ΜΜΕ. Βασικοί στρατηγικοί στόχοι του Νομού στον μεταποιητικό τομέα πρέπει να είναι: η συμπλήρωση και επέκταση των βιομηχανικών υποδομών η προσέλκυση επενδύσεων η μείωση του κόστους παραγωγής και η βελτίωση της διακίνησης των προϊόντων η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και η αύξηση της παραγωγικότητας των ΜΜΕ η ανάπτυξη των παραγωγικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών στις επιχειρήσεις η ενθάρρυνση της καινοτομίας και η ενίσχυση της κοινωνίας της Πληροφορίας η δημιουργία εκθετηρίων προϊόντων η εγκατάσταση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας (ISO, HACCP, ΠΟΠ) η δικτύωση επιχειρήσεων (clusters) η χρήση νέων τεχνολογιών και πληροφοριακών συστημάτων από τις ΜΜΕ 47

48 η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου η ενίσχυση των εξαγωγών Οι ανωτέρω στόχοι θα επιτευχθούν μέσω δράσεων: - Ενίσχυσης επενδυτικών σχεδίων ίδρυσης, εκσυγχρονισμού και επέκτασης των μεταποιητικών επιχειρήσεων. - Ενίσχυση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων για ίδρυση, εκσυγχρονισμό και επέκταση. - Διεύρυνση και εκσυγχρονισμός του μεταποιητικού τομέα και της επιχειρηματικής και εξαγωγικής δραστηριότητας. - Ενίσχυση δράσεων της καινοτομίας και της κοινωνίας της πληροφορίας. Ειδικότερα για το Νομό Ευρυτανίας, που είναι μία από τις πλέον μειονεκτικές ορεινές περιοχές της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, οι προοπτικές ανάπτυξης του μεταποιητικού τομέα θα πρέπει να σχεδιαστούν με ιδιαίτερη προσοχή και σε συνάφεια με τον τριτογενή τομέα (τουρισμός) που είναι και ο πιο δυναμικός Ο Τριτογενής Τομέας Ο τουρισμός στην Ευρυτανία είναι μια δραστηριότητα που εμφανίζεται στην περιοχή, ήδη από την εποχή του μεσοπολέμου. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Εθνική Τράπεζα, στην Πλατεία Καρπενησίου, υπήρχε την εποχή εκείνη ένα επταώροφο ξενοδοχείο με την επωνυμία «ΟΜΟΝΟΙΑ». Ο σήμερα επονομαζόμενος ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ (δηλ. τα προσκυνηματικά ταξίδια) ο οποίος κατατάσσεται στις ειδικές μορφές τουρισμού αποτελεί, επίσης, γνωστό φαινόμενο από τους προηγούμενους αιώνες στην περιοχή της κοιλάδας του Καρπενησιώτη (με κατεύθυνση την Ι. Μ. Προυσού), αλλά και λιγότερο στην περιοχή της Τατάρνας με κατεύθυνση την ομώνυμη Ιερά Μονή. Στο ταξίδι στο χρόνο δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε την μεγάλης σημασίας ανοικοδόμηση του ορειβατικού καταφυγίου, στο Βελούχι, το

49 περίπου από τον (τότε) Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο. Το καταφύγιο αποτέλεσε τον πυρήνα ανάπτυξης του ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ στην Περιοχή Καρπενησίου. Στις δεκαετίες που προηγήθηκαν, η οικονομική ανάπτυξη της πατρίδας μας άλλαξε τη στάση των Ελλήνων απέναντι στον τουρισμό. Οι τουρίστες τις προηγούμενες δεκαετίες προέρχονταν κυρίως από τον πληθυσμό των μεγάλων αστικών κέντρων και την οικονομικά πιο εύρωστη μερίδα του. Η οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την αστυφιλία και τη συγκέντρωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού στα αστικά κέντρα βοήθησε ώστε η ιδέα του τουρισμού να μην είναι πολυτέλεια, αλλά να έχει εξελιχθεί σε ανάγκη όλων των ανθρώπων. Η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η ανάπτυξη του τουρισμού στο νομό Ευρυτανίας είναι η ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού. Ήπιες μορφές τουρισμού λέγονται αυτές που αναπτύσσονται με απόλυτη συμβατότητα προς το περιβάλλον, φυσικό και ανθρωπογενές, στο οποίο εντάσσονται, ενώ ταυτόχρονα το μέγεθος των εγκαταστάσεων και το είδος των δραστηριοτήτων σχεδιάζονται και υπάρχουν, εάν είναι δυνατόν απόλυτα, σε αρμονία μ αυτό. Ο προγραμματισμός της τοπικής τουριστικής ανάπτυξης πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία-ύπαρξη ευέλικτων τουριστικών μονάδων που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν και να εξυπηρετήσουν ανθρώπους με διαφορετικά ενδιαφέροντα και διαθέσεις (δεν εννοούμε μόνο τις ξενοδοχειακές μονάδες, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα αγροτουριστικά καταλύματα, αλλά όλες τις επιχειρήσεις παροχής τουριστικών υπηρεσιών δηλ. από το Χιονοδρομικό Κέντρο, τη σημαντικότερη επένδυση στην περιοχή, μέχρι και το μικρότερο Οινο-Καφε-Παντοπωλείο στο πιο απομακρυσμένο χωριό της περιοχής μας). Η ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού στην Ευρυτανία είναι μονόδρομος γιατί μόνο έτσι θα διατηρηθεί ο τοπικός χαρακτήρας και η φυσιογνωμία του Νομού, που από μόνα τους αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών-τουριστών 49

50 Οι ήπιες μορφές τουρισμού δίνουν την δυνατότητα σε απασχολούμενους άλλων κλάδων (του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα) να ωφεληθούν και αυτοί από την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται ο κίνδυνος της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού. Η ανάπτυξη αυτού του είδους τουρισμού δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής των κατοίκων της περιοχής, σκοπός ο οποίος όχι μόνο δεν θα πρέπει να παραμελείται αλλά αντιθέτως να ενισχύεται με κάθε τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της κοινωνικής ολοκλήρωσης. ΑΕΙΦΟΡΙΑ Άμεσα συνυφασμένη με την ήπια ανάπτυξη είναι η έννοια της αειφορίας. Η αειφορία είναι μια έννοια καινούργια στη διαδικασία της ανάπτυξης και πλέον είναι κοινά αποδεκτή η άποψη ότι θα πρέπει η κάθε είδους ανάπτυξη, οικονομική, τεχνική κ.α. να μην εξαντλεί τους πόρους στους οποίους στηρίζεται, αλλά να αναπτύσσεται κάνοντας την βέλτιστη χρήση των υπαρχόντων πόρων λαμβάνοντας υπόψη ότι «τη γη δεν την κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, αλλά τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας». ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ο τουρισμός έχει αγκαλιάσει όλες τις μορφές δραστηριότητας της ζωής των ανθρώπων. Οτιδήποτε προκαλεί το ενδιαφέρον, μπορεί να γίνει αντικείμενο τουριστικής εκμετάλλευσης. Πολλές είναι οι δραστηριότητες των ανθρώπων που μπορούν να ενταχθούν σε πλαίσια κάποιας μορφής αξιοποίησης με απώτερο στόχο την αποκόμιση «κέρδους». Είναι τόσες οι μορφές του τουρισμού που μια προσπάθεια απαρίθμησής τους αρκεί για να καταδειχθεί και ο δυναμισμός και η εξέλιξη του κλάδου. Ενδεικτικά, αναφέρονται μερικές μορφές τουρισμού: Θρησκευτικός, περιηγητικός, ορειβατικός, αθλητικός, πολιτιστικός, θαλάσσιος, χειμερινός, θερινός, χιονοδρομικός, εκπαιδευτικός, οικοτουρισμός (οικολογικός τουρισμός), αγροτουρισμός, ιαματικός, συνεδριακός, κυνηγετικός κ.λπ. 50

51 Το απαράμιλλο φυσικό κάλλος της Ευρυτανίας, η ποικιλομορφία του τοπίου, το έντονο ανάγλυφο του εδάφους, αποτελούν πόλο έλξης και μείζονος σημασίας συγκριτικό πλεονέκτημα για την περιοχή. Η Ευρυτανία μπορεί να στηρίξει την ανάπτυξή της στον τουρισμό και είναι καθήκον των φορέων που ασχολούνται με τη χάραξη της αναπτυξιακής πολιτικής να εντοπίσουν τις καταλληλότερες μορφές αυτού για κάθε μια περιοχή. Επιγραμματικά, αναφέρονται μερικές μόνον μορφές τουρισμού που μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξή στην περιοχή με τη πεποίθηση ότι ο τομέας αυτός θα στηρίξει και τους κλάδους, της κτηνοτροφίας, της γεωργίας, και των μικρών μεταποιητικών μονάδων που δραστηριοποιούνται στην Ευρυτανία. Θρησκευτικός Τουρισμός Οι πόλοι έλξης των προσκυνητών - τουριστών στην περιοχή της Ευρυτανίας είναι δύο πανελληνίως γνωστά μοναστήρια, η Ιερά Μονή Προυσού και η Ιερά Μονή Τατάρνης στον Τριπόταμο. Η βελτίωση του οδικού δικτύου του νομού συνέτεινε τα μέγιστα στην μετακίνηση πλήθους προσκυνητών στα μοναστήρια αυτά. Υπάρχει όμως ένας ανεκτίμητος πλούτος θρησκευτικών μνημείων στην περιοχή ο οποίος μπορεί να διαχύσει το ρεύμα των προσκυνητών σ ολόκληρη την περιφέρεια. Απαριθμώντας μερικά μόνο από τα προσκυνήματα - θρησκευτικά μνημεία, τα οποία, εάν προβληθούν κατάλληλα, θα βοηθήσουν και στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Ανατ. Φραγκίστα ΜΝΗΜΕΙΟ Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος 17ος αιώνας Τοιχογραφίες 51

52 Βραγγιανά Σχολές Αγράφων - Ελληνομουσείο Αγίου Ευγενίου του Αιτωλού Βράχα Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος 17ος αιώνας Τοιχογραφίες Δομιανοί Ι. Μ. Κοίμησης της Θεοτόκου Καρπενήσι Ι Ναός Αγίας Τριάδος 17ος αιώνας Τοιχογραφίες Κλαυσί Ι. Ναός Αγίου Λεωνίδη 5ος αιώνας Ψηφιδωτό δάπεδο Κλειστός Λείψανο του δεξιού χεριού του Αγίου Λουκά (από το ος αι.) Μάραθος Ι. Ναός Ταξιαρχών 17ος αιώνας Αγράφων Πρασιά Κυπαρίσσι του Αγίου Κοσμά Αιτωλού Προυσός Τριπόταμος Φουρνά Ι. Μ. Προυσού 11ος-12ος αιώνας Ι. Μ. Τατάρνας 13ος αιώνας Εικόνες του αγιογράφου Διονυσίου εκ Φουρνά. Οικοτουρισμός Η έννοια του οικοτουρισμού-οικολογικού τουρισμού επικεντρώνεται στη συνύπαρξη του τουρισμού ως οικονομικής δραστηριότητας με ταυτόχρονη και κυρίαρχη την προστασία και την ανάδειξη του περιβάλλοντος καθώς, ως γνωστόν, η Ευρυτανία λήφθηκε ως βάση μέτρησης της ρύπανσης της Μεσογειακής λεκάνης (Θεωρητικό σημείο ρύπανσης [0] μηδέν). Όλες οι δράσεις που αποσκοπούν στην τουριστική εκμετάλλευση των φυσικών χαρακτηριστικών του νομού οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη την αρμονική συνήρπαξη φυσικού περιβάλλοντος με το ανθρωπογενές. Κατά συνέπεια όλες οι μορφές τουρισμού της 52

53 Ευρυτανίας εντάσσονται ή μπορούν να ενταχθούν, σε κάποιο βαθμό, στην έννοια του οικοτουρισμού Χειμερινός Τουρισμός - Χιονοδρομικό Κέντρο Το Ορειβατικό Καταφύγιο σε υψόμετρο 1840 μέτρα στο Βελούχι (Τυμφρηστός) χωρητικότητας 40 ατόμων έδωσε την ευκαιρία στους ορειβάτες να γνωρίσουν την Ευρυτανία. Τη δυνατότητα όμως ανάπτυξης χειμερινού τουρισμού τη σηματοδοτεί το 1985 η δημιουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου Καρπενησίου. Το Χιονοδρομικό Κέντρο στο Βελούχι βρίσκεται στο οροπέδιο "Διαβολότοπος" σε υψ μέτρα και έχει 6 αναβατήρες (3 εναέριους και 3 συρόμενους), 9 πίστες διαφόρων επιπέδων δυσκολίας και σαλέ. Στην Καλιακούδα στη θέση "Λακκώματα" υπάρχει Καταφύγιο του ΕΟΣ Καρπενησίου σε υψ μ. χωρητικότητας 15 ατόμων. Παρότι γνωστές οι σημαντικές επιπτώσεις των ανωτέρω επενδύσεων στην τοπική οικονομία θα πρέπει να ενισχυθεί η ανάπτυξη και άλλων τουριστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή. Εναλλακτικές δραστηριότητες όπως είναι η ορεινή πεζοπορία στα μονοπάτια του Ε4 και Ε6, η τουριστική ιππασία, η ορεινή ποδηλασία, ο αιωροπτερισμός, νέες δραστηριότητες όπως η παρατήρηση πανίδας, χλωρίδας αλλά και αστεριών, θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο σχετικής έρευνας, προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα τόσο της επένδυσης του Χιονοδρομικού Κέντρου όσο και των υπόλοιπων ιδιωτικών επενδύσεων που έγιναν στην περιοχή με στόχο την κάλυψη των αναγκών του χειμερινού τουρισμού. Αθλητικός Τουρισμός Το Προπονητικό Κέντρο στο Καρπενήσι, σε συνδυασμό με το Κολυμβητήριο, δίνει την δυνατότητα ανάπτυξης μιας ακόμη μορφής τουρισμού, του αθλητικού τουρισμού. Άλλη μία δραστηριότητα-επένδυση που θα πρέπει να μελετηθεί και μπορεί να προσφέρει στην ανάπτυξη της περιοχής, είναι η δημιουργία γηπέδων GOLF μικρού ή μεσαίου μεγέθους αλλά διεθνών προδιαγραφών. Αγροτουρισμός 53

54 Ο Αγροτουρισμός ή αγροτουρισμός αποτελεί την αιχμή του δόρατος της τουριστικής ανάπτυξης της Ευρυτανίας. Η μελέτη της αναπτυξιακής εταιρείας «ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΑΕ» το 1985 αποτέλεσε τη βάση μιας σειράς επενδυτικών προγραμμάτων ΜΟΠ, LEADER I, LEADER II, Ευρωπαϊκός Κανονισμός 797. Ο αγροτουρισμός έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: Μικρή δυναμικότητα της αγροτουριστικής εκμετάλλευσης: είναι συνεπώς ευέλικτη και με ανθρώπινο πρόσωπο, στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τον μαζικό τουρισμό. Ο επισκέπτης αναπτύσσει άμεση και προσωπική σχέση με τον οικοδεσπότη του καταλύματος. Ο επισκέπτης πρέπει να έρχεται σε επαφή και να παίρνει μέρος στις δραστηριότητες του αγροτόσπιτου (π.χ. δουλειές στον κήπο, στον στάβλο, στο χωράφι, στο δάσος) και του χωριού, (π.χ. τοπικά πανηγύρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις, κ.τ.λ.). Διακοπές κοντά στη φύση, σε περιβάλλον που λείπει από τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων. Ο αγροτουρισμός σαν οικονομική δραστηριότητα επιδρά πολλαπλασιαστικά στις τοπικές κοινωνίες, περισσότερο από τις άλλες μορφές τουρισμού. Αυτό συμβαίνει γιατί: 1) Συμπληρώνει το εισόδημα του αγρότη-επενδυτή, 2) Αυξάνει τη ζήτηση των τοπικών αγροτικών προϊόντων. 3) Μειώνει την ανεργία και δημιουργεί νέες ευκαιρίες απασχόλησης στους κατοίκους της περιοχής. 4) Επιδρά θετικά στη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού και κυρίως των νεότερων ηλικιών στις εστίες του. 5) Επιδρά θετικά στην ολοκλήρωση των υποδομών και του κοινωνικού εξοπλισμού των αγροτικών περιοχών. Τα ήδη εφαρμοσμένα προγράμματα αγροτουρισμού στην Ευρυτανία δημιούργησαν μία αξιόλογη τουριστική υποδομή με εμφανή θετικά αποτελέσματα. Συνοπτικά: 1) Κατασκευάστηκαν περίπου 76 αγροτουριστικές εκμεταλλεύσεις σε 21 Κοινότητες του Νομού. 2) Υπερδιπλασιάστηκε η τουριστική υποδομή της περιοχής με την πρόσθεση 1000 περίπου κλινών. 3) Πολλοί νέοι παρέμειναν στα χωριά τους αφού εξασφάλισαν απασχόληση και ένα καλό εισόδημα. 4) Αυξήθηκε η τουριστική κίνηση στον νομό και επεκτάθηκε η τουριστική περίοδος. Περιηγητικός Τουρισμός - Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 54

55 Το Ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων διαδρομών, που ξεκινάει από τα Πυρηναία της Ισπανίας και καταλήγει στο Γύθειο Λακωνίας, δίνει στον ορειβάτη και τον ορεινό πεζοπόρο τη δυνατότητα να γνωρίσει όλη την ποικιλία του ελληνικού τοπίου. Το μονοπάτι αυτό με την ειδική σήμανση Ε4 διασχίζει όλη την Ευρυτανία ακολουθώντας τη διαδρομή. Από την Ευρυτανία διέρχεται το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, ακολουθώντας τη διαδρομή: Βραγγιανά - Τρίδεντρο - 'Αγραφα - Βαρβαριάδα - Κρέντη - Κερασοχώρι - Βίνιανη - Στένωμα - περιοχή 'Αη Θανάσης - Καρπενήσι - Καλλιθέα - Μυρίκη - Κρίκελλο - Στάβλοι - 'Αμπλιανη. Η διέλευση τόσων επισκεπτών από την περιοχή, δίνει την ευκαιρία να αποκτήσει η Ευρυτανία ζωντανούς διαφημιστές κυρίως από τις χώρες της Ευρώπης. Όμως αυτοί οι επισκέπτες που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε θέματα ρύπανσης του περιβάλλοντος αν διαπιστώσουν ενέργειες που αλλοιώνουν ή ρυπαίνουν το φυσικό περιβάλλον εύκολα μπορεί να μεταβληθούν σε δυσφημιστές. Η χάραξη νέων τοπικών μονοπατιών με την συνεπαγόμενη διάχυση επισκεπτών σε χωριά πέραν του άξονα του μονοπατιού Ε4, κρίνεται αναγκαία και θα έχει θετικά αποτελέσματα γιατί αυτό το δίκτυο των μονοπατιών θα αποτελεί εναλλακτική δραστηριότητα για τους επισκέπτες, ενώ ταυτόχρονα θα μεγαλώσει τον χρόνο παραμονής τους στην περιοχή μας. Επίσης θα αποτελεί και εναλλακτική απασχόληση των χειμερινών επισκεπτών, όταν οι καιρικές συνθήκες στο χιονοδρομικό κέντρο δεν επιτρέπουν την παραμονή τους σ αυτό. Παρατηρητήρια, κιόσκια, σημεία ανάπαυσης και ξεκούρασης κοντά σε βρύσες ή άλλα κατάλληλα επιλεγμένα σημεία, αποτελούν την ελάχιστη, αλλά απαραίτητη υποδομή των μονοπατιών αυτών. Η χάραξη των μονοπατιών αυτών με διαδρομές που θα διέρχονται από παλιά γεφύρια, μύλους, εκκλησάκια, θα δώσουν το ερέθισμα και στην τοπική κοινωνία να συντηρήσει τα μνημεία αυτά του λαϊκού πολιτισμού. Ένα πρόγραμμα σήμανσης της πανίδας στα προαναφερθέντα σημεία ανάπαυσης θα εμπλουτίσει τις οδοιπορίες-περιπάτους με στοιχεία που θα έλκουν όχι μόνο τους λάτρεις των ορεινών διαδρομών αλλά και νέους επισκέπτες. Κυνηγετικός Τουρισμός 55

56 Η ύπαρξη και πλέον κυνηγών στην Ελλάδα αποτελεί ένα αξιόλογο υπόβαθρο ανάπτυξης του κυνηγετικού-θηραματικού τουρισμού, που αν και εκ πρώτης όψεως μπορεί να εκλειφθεί ως αντιοικολογική δραστηριότητα, εν τούτοις ίσως αποτελεί τον μοναδικό οικολογικά συμβατό τρόπο άσκησης της αρχαίας αυτής συνήθειας, του κυνηγιού, με ταυτόχρονη ανάπτυξη μιας κερδοφόρας οικονομικής δραστηριότητας. Η δημιουργία ζώνης πάρκου όπου τα θηράματα θα αναπαράγονται, θα εκτρέφονται και θα θηρεύονται υπό την αυστηρή επίβλεψη των υπευθύνων του πάρκου, εξασφαλίζει από πάσης πλευράς το περιβάλλον και τη δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτό στόχοι είναι οι: 1) Η εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής παραγωγής πτερωτών και τριχωτών θηραμάτων, 2) Βελτίωση των βιοτόπων των υπαρχόντων καταφυγίων θηραμάτων, 3) Αύξηση του θηράματος με την καταπολέμηση των επιβλαβών και τη διαρκή αστυνόμευση του τρόπου άσκησης της θήρας. Θα πρέπει να μελετηθεί το θέμα ενδελεχώς ώστε να προσεγγιστεί εκ νέου η δυνατότητα ίδρυσης κυνηγετικού πάρκου, όπου η μελέτη θα προτείνει, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας και την ανάπτυξη της δραστηριότητας με τις πλέον σύγχρονες αντιλήψεις επί του θέματος. Συνεδριακός Τουρισμός Από νωρίς έγινε αντιληπτό από τους αρμοδίους ότι τα συνέδρια που άρχισαν να γίνονται στην Ευρυτανία στις δεκαετίες του στην αίθουσα του Συνδέσμου «ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» μπορούν να αποφέρουν πέραν των επιστημονικών αποτελεσμάτων και οικονομικά οφέλη. Η δημιουργία ειδικού προς τούτο κτιρίου, Συνεδριακού Κέντρου, ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του Άμεσο όφελος του συνεδριακού τουρισμού είναι η επέκταση της τουριστικής περιόδου, σε μήνες και ημέρες με χαμηλή ή και ανύπαρκτη ζήτηση. Ταυτόχρονα δημιουργείται παράπλευρη τουριστική κίνηση από τους συνοδούς των συνέδρων οι οποίοι, έχοντας περισσότερο ελεύθερο χρόνο απ αυτούς, αποτελούν τους καλύτερους διαφημιστές της 56

57 περιοχής. Οι σύνεδροι κατά τεκμήριο επαναλαμβάνουν την επίσκεψή τους στην περιοχή ιδιωτικά εάν μείνουν ευχαριστημένοι από το επίπεδο παροχής υπηρεσιών. Η ξενοδοχειακή υποδομή υψηλής ποιότητας αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση του τουρισμού αυτής της μορφής. Τουρισμός Περιπέτειας Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν μερικές τελείως άγνωστες δραστηριότητες στο Νομό με έντονο το στοιχείο της περιπέτειας. Οι δραστηριότητες αυτές (kayak και canoeing) εκμεταλλεύονται κυρίως το υδάτινο στοιχείο της περιοχής, τα ποτάμια και την τεχνητή λίμνη. Αναγκαία προϋπόθεση όμως για την ανάπτυξη τέτοιου είδους δραστηριοτήτων είναι η ύπαρξη κάποιων ελαφρών εγκαταστάσεων σε επίκαιρα σημεία καθώς και η ανάπτυξη ενός συστήματος παροχής πρώτων βοηθειών στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Επειδή αυτού του είδους οι υποδομές δεν έχουν μεγάλο κόστος, ενώ παράλληλα η ανάπτυξη συστήματος παροχής πρώτων βοηθειών αποτελεί ούτως ή άλλως απαραίτητη κοινωνική υποδομή, θα πρέπει οι αρμόδιοι φορείς να αγκαλιάσουν τις προσπάθειες αυτές. Πέραν του πρόσκαιρου κέρδους από την αύξηση της τουριστικής κίνησης στην περιοχή, επειδή οι συμμετέχοντες σ αυτά τα σπορ είναι κατά τεκμήριο νέοι, δημιουργούνται «δεσμοί ζωής» με τους επισκέπτες. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΣΤΟΧΩΝ Επαγγελματισμός Σημαντικό ρόλο στον τομέα παροχής υπηρεσιών αποτελεί ο επαγγελματισμός των απασχολουμένων στον κλάδο αυτό. Η διά βίου εκπαίδευση των απασχολουμένων στον κλάδο των υπηρεσιών αποτελεί «επένδυση» για όλη την περιοχή και την τοπική οικονομία. Μεγάλη σημασία θα πρέπει να δοθεί στα προγράμματα κατάρτισης ενηλίκων στον τομέα αυτό, μια και τα Ευρωπαϊκά Ταμεία θεωρούν επιλέξιμες τέτοιες δαπάνες και θεωρούν την διά βίου εκπαίδευση απαραίτητο εργαλείο στην ανάπτυξη οποιασδήποτε δραστηριότητας. Προβολή του νομού 57

58 Έντυπα-Οδηγοί-Εκθέσεις Η προβολή της περιοχής αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση όχι τόσο για να γίνει η περιοχή γνωστή, αλλά για να παραμένει στην επικαιρότητα. Η έκδοση ενός τουριστικού οδηγού για την περιοχή με συμμετοχή των τοπικών αρχών, θα εξασφάλιζε την ελάχιστη ισότητα, σε αφετηριακό επίπεδο τουλάχιστον, για όλους τους επενδυτές του κλάδου. Η συμμετοχή σε ειδικευμένες τουριστικές εκθέσεις είναι άλλο ένα μέσον προώθησης του τουριστικού «προϊόντος» του Νομού. Διαδίκτυο Τα σύγχρονα όμως μέσα προβολής μιας δραστηριότητας είναι η δημιουργία ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο και η παρουσία στις ιστοσελίδες Κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter) με κατά το δυνατόν αρτιότερη παρουσία και συνεχή ανανέωση των πληροφοριών που αφορούν το Νομό. 58

59 Κεφάλαιο 4: Καταγραφή και Βασικά χαρακτηριστικά των ΕΚΟ της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας 4.1 Ειδικές πληθυσμιακές ομάδες Ως ευπαθείς κοινωνικές ομάδες χαρακτηρίζονται οι πληθυσμιακές ομάδες από τις οποίες αποτρέπεται η πλήρης συμμετοχή στην οικονομική, κοινωνική, και πολιτική ζωή ενός τόπου ή η πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας, σε εισοδήματα και άλλους πόρους. Καθώς για την Περιφερειακή Ενότητα όπως εξάλλου και για τις περισσότερες περιοχές της χώρας, δεν υπάρχουν κάποιες μελέτες ή έρευνες τοπικών κοινωνικών αναγκών, η παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης στον τομέα των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, στηρίζεται κυρίως σε γενικά στατιστικά στοιχεία καθώς και σε ότι προέκυψε από την ίδια τη συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς/υπηρεσίες. Στη γεωγραφική ενότητα της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας οι ευπαθείς κοινωνικά ομάδες, οι οποίες κυρίως σχολιάζονται στη μελέτη αυτή είναι: οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών τα άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια οι μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα 4.2 Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών ιεθνώς κατοχυρωμένος οδηγός για τη µονογονεϊκότητα δεν υπάρχει, όµως σύµφωνα µε την έκθεση ευρωπαϊκών κοινοτήτων (έκθεση της Κοινότητας για τις µονογονεϊκές οικογένειες 1989) η µονογονεϊκή οικογένεια ορίζεται ως οικογένεια στην οποία ένας γονέας χωρίς σύζυγο ζει µε ένα τουλάχιστον ανύπαντρο παιδί, εξαρτώμενο από αυτόν και ίσως, µε άλλα άτοµα (π.χ. τους γονείς της/του). Ο όρος µονογονεϊκή οικογένεια καθιερώθηκε στα µέσα της δεκαετίας του 60. Έκτοτε µε την αύξηση των µονογονεϊκών 59

60 νοικοκυριών επήλθε και ο προβληματισμός για το αν πρόκειται για εναλλακτικό τρόπο οικογενειακής οργάνωσης ή για µία νέα µορφή οικογένειας Παράλληλα παρατηρείται και µία τάση διαφοροποίησης της µονογονεϊκότητας, γιατί ο όρος µονογονεϊκή οικογένεια µας δείχνει τη δοµή αλλά δεν µας αποκαλύπτει τις διαφορετικές µορφές της, καθώς το πορτραίτο της µονογονεϊκότητας αλλάζει διαρκώς. Αν και το φαινόμενο της µονογονεϊκότητας δεν είναι καινούριο, ωστόσο το ενδιαφέρον για την διαφορετική αυτή οικογενειακή δοµή, τα προβλήματα και τις ανάγκες των µονογονεϊκών οικογενειών, καθώς και οι προσπάθειες για παρέµβαση άρχισαν να εκδηλώνονται µόλις τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, ειδικά οι µονογονεϊκές οικογένειες µε αρχηγό γυναίκα, όπως την ανεπάρκεια της κοινωνικής πρόνοιας και της κοινωνικής πολιτικής, την ανεργία που πλήττει ούτως ή άλλως περισσότερο τις γυναίκες, την έλλειψη επαρκούς παιδικής προστασίας κ.α. Η εξέλιξη της µονογονεϊκότητας συναρτάται µε την αύξηση των διαζυγίων και των γεννήσεων εκτός γάµου, την αύξηση της συμβίωσης και την µείωση της γαµηλιότητας και των γεννήσεων. Μία όψη της µονογονεϊκότητας οφείλεται στην εξέλιξη της βιοτεχνολογίας που επιτρέπει την τεχνητή αναπαραγωγή. Συνδέεται επίσης µε την αλλαγή σε σχέση µε τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία. Τα δηµογραφικά δεδομένα και οι στατιστικές για την Ευρωπαϊκή ένωση δείχνουν ότι η µονογονεϊκότητα αποτελεί µία πραγματικότητα που θα γίνεται ολοένα πιο ορατή στατιστικά και κοινωνικά, αν και αυτή η εικόνα δεν αντιπροσωπεύει ακριβώς τα ελληνικά δεδομένα καθώς φαίνεται ότι έχουµε τα χαμηλότερα ποσοστά µονογονεϊκότητας ειδικά σε ότι αφορά τους µόνους πατέρες οι οποίοι αποτελούν µμειοψηφία στην Ελλάδα σε σχέση µε τα ποσοστά των άλλων χωρών. Για πολλές δεκαετίες η ικανότητα των µονογονεϊκών οικογενειών να καλύψουν τις βασικές λειτουργίες και ανάγκες τους είχε αμφισβητηθεί από τους ερευνητές, ωστόσο η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των ερευνών αυτών αμφισβητείται. Οι σύγχρονες µελέτες παρουσιάζουν διαφορετικά αποτελέσµατα ως προς την ποιότητα ζωής στο εσωτερικό της οικογένειας, σημειώνουν ωστόσο οι µμελετητές ότι δεν υπάρχει ακόµα πλήρης θεωρητική γνώση για την µονογονεϊκή οικογένεια ως σύστηµα. Με βάση πιο πρόσφατα στοιχεία στην Ελλάδα το σύνολο των µόνων γονέων µε εξαρτώμενο μέλος κάτω των 25 ανέρχεται στο 7% των οικογενειών της χώρας ενώ οι συνοικούντες μόνοι 60

61 γονείς ανέρχονται στο 3%. Εξετάζοντας περισσότερο την κατάσταση των µόνων γονέων διαπιστώνει ότι η κύρια αιτία μονογονεΐκότητας στην Ελλάδα είναι η χηρεία, ενώ σημαντικοί παράγοντες είναι το διαζύγιο, ο χωρισμός λόγω διάστασης ενώ η απόκτηση παιδιών εκτός γάμου ακολουθεί. Σε ότι αφορά την εργασιακή κατάσταση των «μόνων» μητέρων αυτές φαίνεται να εργάζονται περισσότερο από τις παντρεμένες ενώ είναι πιο συχνά άνεργες σε σχέση με τις υπόλοιπες μητέρες. Ο κίνδυνος φτώχειας ανάμεσα στις μονογονεϊκές οικογένειες είναι μεγαλύτερος. Στην Ελλάδα τα ποσοστά είναι ψηλότερα ανάμεσα στις µόνες μητέρες που είναι «αρχηγοί νοικοκυριού» (18%) και στις μόνες που συνοικούν (16,3%) ενώ το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος τους προέρχεται από μισθούς και συντάξεις και λιγότερο από επιδόματα. Συνοψίζοντας, τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μονογονεϊκές οικογένειες είναι τα εξής: Χαµηλό οικογενειακό εισόδημα λόγω αυξημένων οικογενειακών υποχρεώσεων Προβλήματα υγείας καθώς επίσης και προβλήματα φροντίδας και φύλαξης των παιδιών Έλλειψη ενημέρωσης και πληροφόρησης σχετικά µε το σύστηµα πρόνοια Έλλειψη ενημέρωσης και πληροφόρησης σε σχέση µε την αγορά εργασίας Μειωµένες επαγγελµατικές δεξιότητες και πείρα Αδυναµία πρόσβασης στην αγορά εργασίας Υψηλό ποσοστό µμακροχρόνιας ανεργίας Εµπλοκή σε άτυπες µορφές εργασίας Προβλήματα στην εναρμόνιση οικογενειακής και εργασιακής ζωής 4.3 Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/ απειλούμενα από φτώχεια Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, το 20,1% του πληθυσμού της Χώρας απειλείται από τη φτώχεια, όταν το κατώφλι υπολογίζεται στο 60%, της διάμεσου του συνολικού 61

62 διαθέσιμου ισοδύναμου εισοδήματος. Ο πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται σε άτομα. Το βάθος (χάσμα) της φτώχειας, αναφέρεται στην εισοδηματική κατάσταση των ατόμων που βρίσκονται κάτω από το κατώφλι της φτώχειας και είναι η διαφορά μεταξύ του κατωφλίου του κινδύνου φτώχειας για το σύνολο του πληθυσμού και της διάμεσου του ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος του φτωχού πληθυσμού και εκφράζεται ως ποσοστό επί του κατωφλίου του κινδύνου φτώχειας και για το 2010 ανήλθε σε 23,4% του κατωφλίου του κινδύνου φτώχειας. Μία ιδιαίτερη ομάδα ατόμων η οποία βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή της φτώχιας αποτελούν τα ΑμΕΑ. Η τάση αυτή είναι περισσότερο έντονη τη παρούσα περίοδο, λόγω της γενικότερης οικονομικής δυσπραγίας και εργασιακής πίεσης που παρατηρείται στη χώρα μας, μην αφήνοντας ανεπηρέαστο την περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας. Έτσι στην περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας σήμερα είναι επιλέξιμα για ενίσχυση περίπου χίλια άτομα τα οποία ανήκουν σε διάφορες ομάδες ΑμΕΑ όπως, όπως κωφάλαλοι, τυφλοί, ανάπηροι, παραπληγικοί κ.α. 4.4 Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα Οι μακροχρόνια άνεργοι άνω των συνιστούν μια κατηγορία εργαζομένων που πλήγεται σοβαρά. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ως ποσοστό του συνόλου των ανέργων αυξαίνεται συνεχώς. Δεδομένου ότι το επίδομα ανεργίας στην Ελλάδα χορηγείται μόνο για 12 μήνες, είναι προφανές ότι αποκλείονται απo αυτό οι μακροχρόνιοι άνεργοι. Μετά το 12μηνο το μόνο επίδομα που υπάρχει είναι το «επίδομα μακροχρονίως ανέργων», η χορήγηση του οποίου περιορίζεται σε 12 μήνες με δυνατότητα ανανέωσης. Ουσιαστικά όμως δεν αφορά όλους του μακροχρόνια ανέργους αλλά μόνο όσους πληρούν μια σειρά προϋποθέσεων. Τεράστιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν με την επαγγελματική τους αποκατάσταση και συνεπώς τη συνταξιοδότηση τους και οι άνεργοι 62

63 άνω των 45 ετών, εφόσον έχουν να ανταγωνιστούν νέους με εξαιρετικές σπουδές, φιλοδοξίες και έντονη διάθεση για δουλειά. 4.5 Μέτρα καταπολέμησης του αποκλεισμού των κοινωνικά ευπαθών ομάδων Η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα είναι πολύπλοκη, δυναμική και πολυδιάστατη. Τα πάντα αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς, η σταθερότητα που κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη, δεν είναι πλέον παρά ένας ευσεβής πόθος. Η κοινωνική θέση των ατόμων και των ευρύτερων ομάδων δείχνει να είναι επισφαλής. 1) Ο κοινωνικός αποκλεισμός όπως προαναφέρθηκε αποτελεί μια δυναμική διαδικασία και ένα πολυδιάστατο φαινόμενο, εφόσον εμπλέκει αλληλοεξαρτώμενες καταστάσεις και εφόσον οι ομάδες που αντιμετωπίζουν κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού συνήθως δεν έχουν στέρηση μόνο σε ένα τομέα αλλά ταυτόχρονα σε πολλούς. Η ανεργία, αυτή καθεαυτή, δεν αποτελεί από μόνη της έκφραση του κοινωνικού αποκλεισμού. Η μακροχρόνια ανεργία συνοδεύεται από φτώχεια, κακή υγεία και χαμηλό αίσθημα αυτοπεποίθησης, καταστάσεις που οδηγούν εκ νέου σε κοινωνικό αποκλεισμό. Η απασχόληση και τα μέτρα για την είσοδο των ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προφύλαξη τους από την ένδεια και τον γενικότερο κοινωνικό αποκλεισμό. Τα μέτρα όμως για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού δεν πρέπει να στηρίζονται αποκλειστικά και μόνον στην εξασφάλιση μιας θέσης εργασίας, αλλά να συνοδεύονται από μέτρα για μια συλλογική προσέγγιση και αντιμετώπιση του προβλήματος έτσι ώστε ο κοινωνικός αποκλεισμός των ατόμων αυτών να καταπολεμηθεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και ολοκληρωτικά σε όλες τις διαστάσεις του. 2) Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από σχετικότητα, υπό την έννοια ότι οι μορφές και ο βαθμός κοινωνικού αποκλεισμού διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία, από χώρα σε χώρα, ανάλογα με την κουλτούρα, τα πρότυπα, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, τις προσδοκίες, τους κανόνες, τους θεσμούς, τις ηθικές αξίες, το επίπεδο διαβίωσης και το βαθμό κοινωνικο- 63

64 οικονομικής και πολιτισμικής εξέλιξης Συνεπώς για την εξάλειψη του φαινομένου πρέπει να γίνει ακριβής προσδιορισμός των διαστάσεων του, να υπάρξει σαφής εικόνα όσον αφορά στη φύση και την έκταση του καταρχήν σε «τοπικό επίπεδο», και να ακολουθηθεί μια ολοκληρωμένη εφαρμογή μέτρων σε γεωγραφική βάση που να ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών, σε συνδυασμό φυσικά με γενικότερα μέτρα καταπολέμησης του φαινομένου. 3) Βασικότατη είναι τέλος η καταπολέμηση και η αποδέσμευση του κοινωνικού συνόλου από τα βαθιά ριζωμένα στερεότυπα και τις έντονες προκαταλήψεις για την εμπάθεια και την αδυναμία των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, μέσω πρακτικών ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και ενίσχυσης των ηθικών αξιών και των αρχών της δικαιοσύνης και της ισότητας προκειμένου τα άτομα αυτά να αντιμετωπιστούν αλλά και να αισθανθούν καλοδεχούμενοι ως ισότιμα και ισάξια μέλη της κοινωνικής ολότητας. 4) Για την επίτευξη όλων των παραπάνω και για την εξάλειψη του κοινωνικού αποκλεισμού, απαραίτητη κρίνεται η παράλληλη και στενή συνεργασία όλων των συνεπλεκομένων και συναρμοδίων φορέων, όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι κοινωνικοί εταίροι αλλά και φορείς του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των μη κερδοσκοπικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Άκαρπες όμως θα αποβούν οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των προβλημάτων που επιφέρει ο κοινωνικός αποκλεισμός, δίχως τη συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων, των ίδιων των μελών των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, οι οποίοι με τις προτάσεις και τις ιδέες τους θα διευκολύνουν το δύσκολο αυτό έργο και θα μεριμνήσουν για τις ορθότερες γι αυτούς διαδικασίες της κοινωνικο-οικονομικής τους επανένταξης. 4.6 Περιοχές στήριξης των κοινωνικά ευπαθών ομάδων 64

65 Στην παρούσα ενότητα και με δεδομένη την ανάλυση των προηγούμενων παραγράφων, αναλύονται οι περιοχές όπου χρήζουν στήριξης οι ευπαθείς κοινωνικά ομάδες της περιοχής αναφοράς, καθώς και το είδος της στήριξης αυτής για την ένταξη των ατόμων αυτών στην αγορά εργασίας. H διάγνωση των ελλειμμάτων των ομάδων αυτών και η σύνδεσή τους με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας αποτελεί το κρίσιμο ζήτημα τόσο για την οικονομική όσο και για την κοινωνική τους ένταξη. Τα κυριότερα προβλήματα των ομάδων αυτών, σχετίζονται με την αδυναμία πρόσβασης τους στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της περιοχής και συνοψίζονται ως εξής: Χαμηλά τυπικά προσόντα Ελλείψεις σε σύγχρονες δεξιότητες Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο Ελλιπής πληροφόρηση για θέματα επιχειρηματικότητας Αναποτελεσματική δικτύωση με τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς Ελλιπής κατανόηση αρχών εταιρικής κοινωνικής οικονομίας Έλλειψη αυτοπεποίθησης και τεχνογνωσίας αναφορικά με τις διαδικασίες που αφορούν στην ίδρυση μιας επιχείρησης Έλλειψη γνώσεων διαχείρισης και οργάνωσης επιχείρησης Έντονη προκατάληψη Στιγματισμός Περιθωριοποίηση Αδυναμία ανάληψης και ανάπτυξης πρωτοβουλιών Με βάση τα παραπάνω, η κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων της περιοχής, που βιώνουν τον κοινωνικό και επαγγελματικό αποκλεισμό μπορεί να επιτευχθεί με ένα πλέγμα αλληλοσυμπληρούμενων ενεργειών και υπηρεσιών, που ως στόχο έχουν την ολοκληρωμένη εξατομικευμένη υποστήριξη και προετοιμασία των ωφελούμενων για την προώθηση τους στην απασχόληση στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής παρέμβασης και της άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων. 65

66 Καταρχήν, βασικός πυλώνας είναι η παροχή συμβουλευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών κατάρτισης σε εξατομικευμένο επίπεδο, γεγονός που προάγει τον εξατομικευμένο χαρακτήρα των παρεχόμενων υπηρεσιών ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και χαρακτηριστικά των ευπαθών ομάδων. Παράλληλα, οι συμβουλευτικές υποστηρικτικές υπηρεσίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τόσο ψυχοκοινωνική όσο και επαγγελματική στήριξη, καθώς ο συνδυασμός και των δύο κρίνεται απαραίτητος. Συνεπώς, οι σχετικές δράσεις θα πρέπει να είναι συμπληρωματικές και αλληλένδετες, υποστηρίζοντας τους σε όλα τα επίπεδα (ψυχολογικό, κοινωνικό, επιμορφωτικό, εργασιακό). Η Ψυχοκοινωνική υποστήριξη συμβουλευτική έχει ως βασικό στόχο την ενδυνάμωση/ ενθάρρυνση των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού για την ανάληψη δράσης στην επίλυση των επιμέρους κοινωνικών, οικονομικών, οικογενειακών προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Η Επαγγελματική συμβουλευτική στοχεύει στην αποτίμηση του προσωπικού και επαγγελματικού παρελθόντος των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων, στον καθορισμό των επαγγελματικών τους στόχων, στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του και στην ενημέρωση και εξειδικευμένη πληροφόρηση του ατόμου για θέματα απασχόλησης, αγοράς εργασίας, κλπ. Στόχος της Συμβουλευτικής Επιχειρηματικότητας είναι η εξάλειψη των παραγόντων που λειτουργούν ανασταλτικά σε ανέργους ευπαθών κοινωνικά ομάδων στην ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας (έλλειψη αυτοπεποίθησης, πολυπλοκότητα διαδικασιών που αφορούν στην ίδρυση μιας επιχείρησης, έλλειψη γνώσεων διαχείρισης και οργάνωσης επιχείρησης, κλπ). Οι ενέργειες κατάρτισης θα πρέπει να ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες των ΕΚΟ με βάση το υπόβαθρό τους, καλλιεργώντας τις δεξιότητες και τα εφόδια που κρίνονται απαραίτητα για την ένταξή τους στην τοπική αγορά εργασίας. Οι βασικοί πυλώνες κατάρτισης των ωφελουμένων είναι η εξοικείωση των ομάδων αυτών με τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, καθώς και με την οικονομική και κοινωνική επιχειρηματικότητα. Τα εν λόγω εφόδια είναι δυνατόν να συνοψιστούν: Στην ενίσχυση και βελτίωση του γνωστικού 66

67 επιπέδου τους για την απρόσκοπτη ένταξή τους στην αγορά εργασίας από τα προβλεπόμενα προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, στην απόκτηση αυτοπεποίθησης, ενεργοποίησης και συμμετοχής σε ό,τι τους αφορά μέσω της απόκτησης γνώσεων, πληροφοριών και των απαραίτητων δεξιοτήτων (κοινωνικών - εργασιακών), καθώς και στην ανάπτυξη αίσθησης ασφάλειας. 67

68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 : Ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών των Δήμων της Ευρυτανίας πριν τη συνένωση που επήλθε λόγω Καλλικράτη 5.1 ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. ο συνολικός αριθμός των οικονομικά ενεργών του Δήμου Καρπενησίου ανέρχεται σε άτομα αποτελώντας το 28,57% του Νομού. Εξετάζοντας τους τομείς της οικονομίας του Δήμου προκύπτει ότι το 65,7% του πληθυσμού απασχολείται με δραστηριότητες του τριτογενή τομέα, το 17,5% με δραστηριότητες του δευτερογενή και μόλις το 9,4% απασχολείται με δραστηριότητες του Πρωτογενή τομέα διαφοροποιούμενος από τον πληθυσμό του Νομού ο οποίος και απασχολείται κατά 29,4%, 17,8% και 47,3% σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, αντίστοιχα. ΠΊΝΑΚΑΣ 1 Αριθμός απασχολουμένων κατά οικονομικό κλάδο και ανέργων, 2001 ΟΙΚ. Ε Σ. ΑΠΑΣΧ Α Β Γ Μ/Δ ΑΝΕΡΓΟΙ ΟΙΚ.Μ/Ε ΑΝΕΡΓΟΙ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ,1% ΝΟΜΟΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ,0% Δ.ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ ,8% Δ.Δ.Καρπενησίου ,2% Δ.Δ.Αγίας Βλαχέρνης ,4% Δ.Δ.Αγίου Ανδρέου ,0% Δ.Δ.Αγίου Νικολάου ,1% Δ.Δ.Βουτύρου ,0% Δ.Δ.Καλεσμένου ,1% Δ.Δ.Κορυσχάδων ,8% Δ.Δ.Μυρίκης ,1% Δ.Δ.Παππαρουσίου ,4% Δ.Δ.Παυλόπουλου ,0% Δ.Δ.Σελλών ,7% Δ.Δ.Στενώματος ,0% Δ.Δ.Στεφανίου ,0% Δ.Δ.Φιδακίων ,0% Πηγή: Απογραφή Πληθυσμού, 2001, Ε.Σ.Υ.Ε. 68

69 Εξετάζοντας ειδικότερα την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης διαπιστώνεται ότι οι κλάδοι με την μεγαλύτερη συγκέντρωση απασχολουμένων είναι ο κλάδος του χονδρικού και λιανικού εμπορίου ο οποίος και απασχολεί το 11,8% του συνόλου των απασχολουμένων, ο κλάδος δημόσιας διοίκησης και άμυνας ο οποίος συγκεντρώνει το 9,9%, ο κλάδος των κατασκευών που συγκεντρώνει το 9,4% των απασχολουμένων ο κλάδος των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και διαχείρισης ακίνητης περιουσίας ο οποίος απασχολεί το 8,2% και ο κλάδος Ξενοδοχεία-εστιατόρια ο οποίος απασχολεί το 7,9% του συνόλου των απασχολουμένων. Μελετώντας τον γυναικείο πληθυσμό απασχολουμένων προκύπτει ότι αυτός συγκεντρώνεται κυρίως στους κλάδους του χονδρικού και λιανικού εμπορίου (12,1%) καθώς επίσης και στους κλάδους υγείας και κοινωνικής μέριμνας (11,9%). Όσον αφορά στους κλάδους που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε απασχολουμένους στον Δήμο Καρπενησίου κατά την τελευταία δεκαετία απογραφής , αυτοί ήταν ο κλάδος παροχής ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού (313,6%), ο κλάδος υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (106,7%), ο κλάδος ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και διαχείριση ακίνητης περιουσίας (63,7%), και ο κλάδος λοιπές υπηρεσίες (55,1%). Αξιοσημείωτη είναι η μείωση των απασχολουμένων στον κλάδο των μεταποιητικών βιομηχανιών, μείωση της τάξης του 47,3%. ΠΊΝΑΚΑΣ 2. Απασχολούμενοι Δήμου Καρπενησίου κατά κλάδο και φύλο Κλάδος οικονομικής δραστηριότητας 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Σύνολο Αρρενες Θήλεις Σύνολο % Αρρενες Θήλεις Σύνολο Γεωργία κτηνοτροφία θήρα και δασοκομία, ,5% αλιεία Ορυχεία και λατομεία ,0% 1 0 Μεταποιητικές βιομηχανίες ,2% Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος φυσικού αερίου ,4% και νερού Κατασκευές ,4%

70 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο επισκευή ,8% αυτοκινήτων οχημάτων μοτοσυκλετών και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης Ξενοδοχεία και εστιατόρια ,9% Μεταφορές αποθήκευση και επικοινωνίες ,0% Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, διαχείριση ακίνητης περιουσίας ,2% Δημόσια διοίκηση και άμυνα. Υποχρεωτική ,9% κοινωνική ασφάλιση Εκπαίδευση ,5% Υγεία και κοινωνική μέριμνα ,4% Λοιπές υπηρεσίες ,2% Νέοι, Μη δυνάμενοι να καταταγούν κατά κλάδο ,5% Πηγή: Απογραφή Πληθυσμού, 2001, Ε.Σ.Υ.Ε. Ο Δήμος Καρπενησίου παρουσιάζει υψηλό ποσοστό ανεργίας το οποίο το 2001 ανήλθε σε 12,8% όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο Νομού ανέρχονταν σε 12% ενώ αντίστοιχα σε επίπεδο Περιφέρειας ήταν της τάξης του 11,1%. Αξίζει να σημειωθεί το υψηλό ποσοστό ανεργίας που παρατηρείται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Καρπενησίου το οποίο το 2001 ανήλθε σε 13,2%. Κατά την τελευταία δεκαετία το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε συνολικά κατά 11,9%. Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της γυναικείας ανεργίας κατά 12,8%. Σημαντική επίσης είναι και η αύξηση του ποσοστού των νέων ανέργων η οποία ήταν της τάξης του 16,5%. ΠΊΝΑΚΑΣ 3. Οικονομικά ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός του Δήμου Καρπενησίου κατά φύλλο και ηλικία Φύλο και 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Ομάδες Οικ/κά Οικονομικώς ενεργοί Οικον/ώς μη Οικ/κά Οικονομικώς ενεργοί Οικ/κά μη ηλικιών ενεργός πληθυσμ Απασχ/ νοι Ανεργοι Ανεργοι νέοι ενεργός πληθυσμός ενεργός πληθυσμ Απασχ/ νοι Ανεργοι Ανεργοι νέοι ενεργός πληθυσμός ός ός Σύνολο Αρρενες ετών ετών ετών ετών

71 45-64 ετών ετών Θήλεις ετών ετών ετών ετών ετών ετών Πηγή: Απογραφή Πληθυσμού, 2001, Ε.Σ.Υ.Ε. Εξετάζοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα στον Δήμο Καρπενησίου διαπιστώνεται ότι σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία του Μητρώου Επιχειρήσεων της Ε.Σ.Υ.Ε. (2002) δραστηριοποιούνται 637 επιχειρήσεις. Όσον αφορά στην αντιπροσώπευση επιμέρους κλάδων στο σύνολο των επιχειρήσεων, σύμφωνα με την κωδικοποίηση ΣΤΑΚΟΔ 03, οι επιχειρήσεις του κλάδου των κατασκευών (ΚΩΔ. 45) αποτελούν το 31% των επιχειρήσεων που έχουν την έδρα τους στο Δήμο Καρπενησίου, ακολουθούν οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου (ΚΩΔ. 52) ο οποίος και αποτελεί το 20% των επιχειρήσεων και των Ξενοδοχείων-Εστιατορίων (ΚΩΔ. 55) ο οποίος αποτελεί το 11% του συνόλου. Στους κλάδους με την αμέσως μεγαλύτερη αντιπροσώπευση ανήκουν οι κλάδοι Βιομηχανία τροφίμων και ποτών (ΚΩΔ.15), Εμπόριο και επισκευή αυτοκινήτων, μοτοσυκλετών, οχημάτων και λιανική πώληση καυσίμων (ΚΩΔ. 50), και Άλλες επιχειρήσεις (ΚΩΔ.74) οι οποίοι και κατέχουν καθένας ξεχωριστά το 6% του συνόλου των επιχειρήσεων. 71

72 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ ΚΑΤΑ ΚΛΑΔΟ ΕΠΙΧ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ, % 3% 2% 9% 2% 2% 31% 6% 11% 20% 2% 6% * *λοιποί κλάδοι Πηγή: Μητρώο Επιχειρήσεων, Ε.Σ.Υ.Ε Εξετάζοντας τις εξελίξεις σε κοινωνικούς τομείς όπως αυτός του επιπέδου εκπαίδευσης διαπιστώνεται ότι κατά την τελευταία δεκαετία απογραφής ( ) σημειώθηκε σημαντική βελτίωση μιας και παρατηρείται αξιοσημείωτη αύξηση του πληθυσμού του Δήμου που είναι πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών, ΤΕΙ, Ανωτάτων και κατόχων μεταπτυχιακού-διδακτορικού τίτλου όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 4 ενώ ιδιαίτερη μείωση παρατηρείται και στην ομάδα πληθυσμού των αναλφάβητων. ΠΊΝΑΚΑΣ 4. Επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσμού Δήμου Καρπενησίου, 2001 Επίπεδο εκπαίδευσης και ομάδες ηλικιών 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Σύνολο Αρρενες Θήλεις Σύνολο Αρρενες Θήλεις % 72

73 Σύνολο ,9% Κάτοχοι Μεταπτυχιακού ,4% Διδακτορικού Τίτλου Πτυχιούχοι Ανωτάτων ,8% Σχολών Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ ΚΑΤΕΕ) ,1% Πτυχιούχοι Ανωτέρων Σχολών Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης Τελείωσαν τη Γ' τάξη Γυμνασίου Απόφοιτοι Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Δεν τελείωσαν το Δημοτικό αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση Αγράμματοι (μη γνωρίζοντες γραφή και ανάγνωση) ,0% ,4% ,8% ,1% ,1% ,7% Πηγή: Απογραφή Πληθυσμού, 2001, Ε.Σ.Υ.Ε. Ο Πίνακας 5 παρουσιάζει τις υφιστάμενες δημόσιες δομές εκπαίδευσης που λειτουργούν στο Δήμο Καρπενησίου και οι οποίες διακρίνονται σε έξι (6) Νηπιαγωγεία, τέσσερα (4) Δημοτικά Σχολεία, ένα (1) Γυμνάσιο, ένα (1) Λύκειο, ένα (1) Εκκλησιαστικό Λύκειο και ένα (1) Τ.Ε.Ε. και ένα (1) Κέντρο Εκπαίδευσης Ενηλίκων. ΠΊΝΑΚΑΣ 5. Δημόσιες Δομές Εκπαίδευσης στο Δήμο Καρπενησίου, 2006 ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΗΜΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ Νηπιαγωγείο Δ.Δ. Καρπενησίου 4 Νηπιαγωγείο Δ.Δ. Αγ. Νικολάου 1 Δημοτικό Δ.Δ. Καρπενησίου 4 Γυμνάσιο Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Λύκειο Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Εκκλησιαστικό Λύκειο Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Τ.Ε.Ε Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Κ.Ε.Ε. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 73

74 Αντίστοιχα με τις δομές εκπαίδευσης στο Δήμο Καρπενησίου οι υφιστάμενες δομές υγείας και πρόνοιας που έχουν την έδρα τους στον Δήμο Καρπενησίου, παρουσιάζονται στον Πίνακα 6. Πίνακας 6. Δομές Υγείας-Πρόνοιας στο Δήμο Καρπενησίου, 2006 ΔΟΜΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΡΙΘΜΟΣ Παιδικός Σταθμός Δ.Δ. Καρπενησίου 3 Κ.Δ.Α.Π. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Κ.Δ.Α.Π. Α.Μ.Ε.Α. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Κ.Α.Π.Η. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 «Βοήθεια στο Σπίτι» Δ.Δ. Καρπενησίου 3 Γραφείο Παροχής Κ.Υ.Υ. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Γενικό Νομ. Νοσοκομείο Δ.Δ. Καρπενησίου 1 Αγροτικό Ιατρείο Δ.Δ. Φειδάκια 1 Αγροτικό Ιατρείο Δ.Δ. Στένωμα 1 Ι.Κ.Α. Δ.Δ. Καρπενησίου 1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΣΧΥΡΩΝ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ, ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΩΝ (SWOT ANALYSIS) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ 74

75 Ισχυρά Σημεία Πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας- Περιφερειακός ρόλος του Δήμου Διάθεση τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους Διάθεση ευαίσθητων οικοσυστημάτων θεσμοθετημένη περιοχή NATURA 2000 όρους Τυμφρηστού Διάθεση σύγχρονου Συνεδριακού Κέντρου Διάθεση σύγχρονου Προπονητικού Κέντρου Ανάπτυξη του Αθλητικού τουρισμού Κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν τον αθλητικό τουρισμό Διάθεση Χιονοδρομικού Κέντρου Βελουχίου Ανάπτυξη του Χιονοδρομικού τουρισμού Υψηλού επιπέδου απόθεμα ξενοδοχειακών καταλυμάτων Καθιέρωση του Δήμου Καρπενησίου ως προορισμού Αθλητικού και ορεινού τουρισμού Παραγωγή τοπικών προϊόντων Καλής ποιότητας πόσιμο νερό Απόθεμα πολιτιστικών πόρων (Ιεροί Ναοί, αρχαιολογικά μνημεία, Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Κορυσχάδων) Θεσμοθετημένος παραδοσιακός 75 χαρακτήρας οικισμών Υψηλός βαθμός αξιοποίησης χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του Γ ΚΠΣ Διάθεση νέων υποδομών ΤΠΕ

76 Αδύνατα Σημεία ǿ Γεωγραφική θέση του Δήμου Καρπενησίου ǿ Ανισομερής κατανομή πληθυσμού μεταξύ Δημοτικού Διαμερίσματος Καρπενησίου και υπόλοιπων Δημοτικών Διαμερισμάτων ǿ Συγκέντρωση δημόσιων υπηρεσιών στο κέντρο της πόλης ǿ Έλλειψη βασικών υποδομών Δημοτικών Διαμερισμάτων ǿ Έλλειψη ολοκληρωμένου δικτύου αποχέτευσης ομβρίων πόλης Καρπενησίου ǿ Έλλειψη βασικών υποδομών σε περιοχές επέκτασης σχεδίου πόλης Καρπενησίου ǿ Κυκλοφοριακό πρόβλημα εντός της πόλης ǿ Έλλειψη κοινόχρηστων χώρων και οργανωμένων χώρων αναψυχής εντός της πόλης και των Δημοτικών Διαμερισμάτων ǿ Πεπαλαιωμένα εκπαιδευτικά κτίρια ǿ Κτιριακές ελλείψεις και προβλήματα σε διαθέσιμες αθλητικές εγκαταστάσεις ǿ Έλλειψη θεσμοθετημένου χώρου Χ.Υ.Τ.Α. ǿ Έλλειψη σύγχρονων εγκαταστάσεων Δημοτικών Σφαγείων ǿ Γεωμορφολογικός χαρακτήρας πόλης-μεγάλες κλίσεις και υψομετρικές διαφορές μεταξύ περιοχών ǿ Έλλειψη επαρκών πόρων ύδρευσης στα Δημοτικά Διαμερίσματα κατά τους θερινούς μήνες ǿ Σημαντικά προβλήματα στην οδική σύνδεση πόλης και Δημοτικών Διαμερισμάτων ǿ Οδική σύνδεση του Δήμου Καρπενησίου 76 σε σχέση με άλλες πόλεις της περιφέρειας. ǿ Συρρίκνωση πρωτογενή και δευτερογενή τομέα ǿ Ελλείψεις σε οργάνωση και στελέχωση των Υπηρεσιών του Δήμου

77 Ευκαιρίες Βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης του Δήμου στον Συνεδριακό, Χιονοδρομικό και Αθλητικό τουρισμό Ενίσχυση του Περιφερειακού ρόλου του Δήμου Σημαντικοί πόροι φυσικού κάλλους (ακτές, λίμνη, δασικές εκτάσεις, βουνό) προς τουριστική εκμετάλλευση Σημαντικοί πολιτιστικοί πόροι προς τουριστική εκμετάλλευση Ενίσχυση του θεματικού τουρισμού στην Ελλάδα Χρηματοδοτικές δυνατότητες Δ ΚΠΣ Νέο θεσμικό πλαίσιο Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα 77

78 Κίνδυνοι Μόλυνση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων από την ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών και υγρών αποβλήτων Καθυστέρηση στη θεσμοθέτηση και λειτουργία Χ.Υ.Τ.Α. Εγκατάλειψη και υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε απομακρυσμένα Δημοτικά Διαμερίσματα Περαιτέρω γήρανση του τοπικού πληθυσμού Διατήρηση υψηλού ποσοστού ανεργίας γυναικών Υποβάθμιση τουριστικά αξιοποιήσιμων φυσικών και πολιτιστικών πόρων Φαινόμενα καταστροφής δασικών εκτάσεων από την ανεξέλεγκτη βόσκηση Διακοπή χρηματοδότησης Δομών στήριξης ειδικών ομάδων πληθυσμού 5.2 ΔΗΜΟΣ ΑΓΡΑΦΩΝ Μορφωτικό επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Αγράφων σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτατη Ανώτερη Μέση Βασική Στοιχειώδης Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Αναλφάβητ (Πτυχιούχοι (Πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. & (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι οι Α.Ε.Ι.) Σχολών Μεταδευτε- Λυκείου) Γυμνασίου) Δημοτικού) 78

79 ροβάθμιας Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός ,52% 1,44% 11,43% 8,81% 58,51% 18,29% Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Αγράφων σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Αγράφων σε απόλυτα μεγέθη Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι

80 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Αγράφων σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Αγράφων σε ποσοστά 8.81% 11.43% 1.44% 1.52% 58.51% 18.29% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι Παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά τον τομέα της στοιχειώδους εκπαίδευσης (58,51%), μικρότερα ποσοστά αφορούν τους τομείς βασικής και μέσης εκπαίδευσης (8,81% και 11,43% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά αφορούν τους τομείς ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης (1,44% και 1,52% αντίστοιχα). Παρατηρείται επίσης ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων (18,29%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση απασχολούμενων - ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Αγράφων, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. 80

81 Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Αγράφων Δήμος Αγράφων Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 93,47% 6,53% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων - Απόλυτα Μεγέθη 501 Απασχολούμενοι Άνεργοι 35 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων - Ποσοστά 93.47% Απασχολούμενοι Άνεργοι 6.53% 81

82 Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 6,53% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Αγράφων, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Αγράφων % Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Ελλάδας Στερεάς ,87% Παρατηρείται ότι στο Δήμο Αγράφων το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι ελαφρά υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 2,82% και 0,13% αντίστοιχα. Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Τοπική οικονομική διάρθρωση παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. 82

83 Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Αγράφων Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό % Εργαζομένων 51,67% 27,41% 20,92% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Αγράφων Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Αγράφων III 20.92% I II III II 27.41% I 51.67% Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Αγράφων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (51,67%) ενώ σημαντικά ποσοστά απασχόλησης παρατηρούνται και στους άλλους δύο τομείς παραγωγής της οικονομίας, δευτερογενή (27,41%) και τριτογενή (20,92%). 83

84 Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 51,67% 27,41% 20,92% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Αγράφων 1,6613 1,4575 0,

85 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Αγράφων 2,0536 1,0301 0,4337 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Αγράφων σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Αγράφων 3,3930 1,1934 0,3385 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων εξειδικεύεται στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα παραγωγής με τις τιμές των σχετικών συντελεστών συμμετοχής να διαμορφώνονται σε QL=1,6613 και QL=1,4575 αντίστοιχα. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας συμμετέχουν περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (51,67% και 27,41% αντίστοιχα) από όσο συμμετέχουν στην οικονομία του Νομού (31,10% και 18,80% αντίστοιχα). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων εξειδικεύεται στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα παραγωγής με τις τιμές των σχετικών συντελεστών συμμετοχής να διαμορφώνονται σε QL=2,0536 και QL=1,0301 αντίστοιχα. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας συμμετέχουν περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (51,67% και 27,41% αντίστοιχα) από όσο συμμετέχουν στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16% και 26,60% αντίστοιχα). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, ομοίως, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων εξειδικεύεται στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα παραγωγής με τις τιμές των σχετικών συντελεστών 85

86 συμμετοχής να διαμορφώνονται σε QL=3,3930 και QL=1,1934 αντίστοιχα. Από τους πίνακες βλέπουμε ότι ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας παραγωγής συμμετέχουν στην οικονομία του Δήμου με μεγαλύτερα ποσοστά (51,67% και 27,41% αντίστοιχα) από όσο συμμετέχουν στην οικονομία της Χώρας (15,23% και 22,96% αντίστοιχα). * Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα

87 Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 51,67% 27,41% 20,92% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Αγράφων ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,2917 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Αγράφων ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,2725 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Αγράφων ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,4157 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 20,57% στον πρωτογενή τομέα, του 8,61% στον δευτερογενή τομέα και του 29,17% στον 87

88 τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 19,45%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,2917. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 26,51% στον πρωτογενή τομέα, του 0,81% στον δευτερογενή τομέα και του 27,31% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 18,21%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,2725. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Αγράφων δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 36,44% στον πρωτογενή τομέα, του 4,45% στον δευτερογενή τομέα και του 40,89% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 27,26%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,4157. * Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα 88

89 Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Αγράφων ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Μικρό ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης (<3%). - Υψηλό ποσοστό αναλφάβητων (>15%). - Υψηλό ποσοστό «νέων» ανέργων (>50%) ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Χαμηλό ποσοστό ανεργίας (<10%). - Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. - Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 89

90 5.3 ΔΗΜΟΣ ΑΠΕΡΑΝΤΙΩΝ Μορφωτικό επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Απεραντίων σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Ανώτατη Εκπαίδευση Μέση Βασική Στοιχειώδης Εκπαίδευση (Πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. & Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Αναλφάβητ (Πτυχιούχοι Σχολών Μεταδευτε- (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι οι Α.Ε.Ι.) ροβάθμιας Λυκείου) Γυμνασίου) Δημοτικού) Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός ,81% 0,81% 12,80% 10,36% 53,37% 20,85% 90

91 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Απεραντίων σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Απεραντίων σε απόλυτα μεγέθη 855 Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδης εκπαίδευση 29 Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Απεραντίων σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Απεραντίων σε ποσοστά 53.37% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση 10.36% 12.80% 0.81% 1.81% 20.85% Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 91

92 Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (53,37%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (10,36% και 12,80% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (0,81% και 1,81% αντίστοιχα). Παρατηρείται επίσης ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων (20,85%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση απασχολούμενων - ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Απεραντίων, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Απεραντίων Δήμος Απεραντίων Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 92,47% 7,53% 100% 92

93 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων - Απόλυτα Μεγέθη 46 Απασχολούμενοι Άνεργοι 565 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων - Ποσοστά 7.53% Απασχολούμενοι Άνεργοι 92.47% Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 7,53% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση ανέργων 93

94 Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Απεραντίων, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Απεραντίων ,87% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Στερεάς ,87% Ελλάδας Παρατηρείται ότι στο Δήμο Απεραντίων το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι ελαφρά υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 3,69% και 1% αντίστοιχα. Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Τοπική οικονομική διάρθρωση παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Απεραντίων Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό % Εργαζομένων 56,76% 15,32% 27,93% 100% 94

95 Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Απεραντίων Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Απεραντίων III 27.93% I II III I 56.76% II 15.32% Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Απεραντίων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (56,76%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα παραγωγής (27,93%). Το ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι σχετικά μικρό (15,31%). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα

96 Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 56,76% 15,31% 27,93% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Απεραντίων 1,8248 0,8145 0,5575 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Απεραντίων 2,2556 0,5757 0,5790 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Απεραντίων σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Απεραντίων 3,7268 0,6669 0,4519 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,8248. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην 96

97 οικονομία του Δήμου (56,76%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (31,10%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,2556. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (56,76%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=3,7268. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (56,76%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. 97

98 Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 56,76% 15,31% 27,93% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Απεραντίων ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,3146 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Απεραντίων ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,2725 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Απεραντίων ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,

99 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 25,66% στον πρωτογενή τομέα, του 3,49% στον δευτερογενή τομέα και του 22,16% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 17,10%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,3146. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 31,60% στον πρωτογενή τομέα, του 11,29% στον δευτερογενή τομέα και του 20,30% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 21,06%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,2725. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Απεραντίων δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 41,53% στον πρωτογενή τομέα, του 7,65% στον δευτερογενή τομέα και του 33,88% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 27,69%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,

100 Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Απεραντίων ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <3%. Ποσοστό αναλφάβητων >20%. Ποσοστό «νέων» ανέργων >60%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Χαμηλό ποσοστό ανεργίας (<10%). Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 100

101 5.4 ΔΗΜΟΣ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ Μορφωτικό επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτατη Εκπαίδε υση (Πτυχιού χοι Α.Ε.Ι.) Ανώτερη Εκπαίδευση (Πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. & Σχολών Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) Μέση Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Λυκείου) Βασική Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Γυμνασίου) Στοιχειώδης Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Δημοτικού) Αναλφάβ ητοι Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός ,34% 0,50% 10,05% 9,77% 61,22% 17,13% 101

102 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου σε απόλυτα μεγέθη Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου σε ποσοστά 61.22% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση 9.77% 17.13% Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 10.05% 1.34% 0.50% Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (61,22%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (9,77% και 10,05% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (0,50% και 1,34% αντίστοιχα). Παρατηρείται επίσης ένα μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων (17,13%). 102

103 Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση απασχολούμενων - ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Ασπροποτάμου, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Ασπροποτάμου Δήμος Ασπροποτάμου Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 89,04% 10,96% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου - Απόλυτα Μεγέθη 58 Απασχολούμενοι 471 Άνεργοι 103

104 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου - Ποσοστά 10.96% Απασχολούμενοι Άνεργοι 89.04% Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 10,96% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Ασπροποτάμου, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Ασπροποτάμου ,93% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Στερεάς ,87% Ελλάδας Παρατηρείται ότι στο Δήμο Ασπροποτάμου το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι πολύ υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 30,75% και 28,06% αντίστοιχα. 104

105 Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Τοπική οικονομική διάρθρωση παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Ασπροποτάμου Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό % Εργαζομένων 69,89% 9,67% 20,44% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Ασπροποτάμου Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Ασπροποτάμου II 9.67% III 20.44% I 69.89% I II III Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Ασπροποτάμου απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (69,89%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα παραγωγής (20,44%). Το ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι αρκετά μικρό (9,67%). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά 105

106 τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 69,89% 9,67% 20,44% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL Δήμος Ασπροποτάμου I II III 2,2470 0,5143 0,

107 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL Δήμος Ασπροποτάμου I II III 2,7775 0,3635 0,4238 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ασπροποτάμου σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL Δήμος Ασπροποτάμου I II III 4,5891 0,4211 0,3307 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,2470. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (69,89%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (31,10%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,7775. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (69,89%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16%). 107

108 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=4,5891. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (69,89%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα

109 Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 69,89% 9,67% 20,44% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ασπροποτάμου ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,4201 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ασπροποτάμου ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,4492 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ασπροποτάμου ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,5516 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: 109

110 Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 38,79% στον πρωτογενή τομέα, του 9,13% στον δευτερογενή τομέα και του 29,65% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 25,91%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,4201. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 44,73% στον πρωτογενή τομέα, του 16,93% στον δευτερογενή τομέα και του 41,37% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 34,34%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,4492. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ασπροποτάμου δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 54,66% στον πρωτογενή τομέα, του 13,29% στον δευτερογενή τομέα και του 33,88% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 33,94%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,5516. Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. 110

111 Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Ασπροποτάμου ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <2%. Ποσοστό αναλφάβητων >15%. Ποσοστό ανεργίας >10%. Ποσοστό «νέων» ανέργων >80%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 111

112 5.5 ΔΗΜΟΣ ΒΙΝΙΑΝΗΣ Μορφωτικό επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Βίνιανης σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Ανώτατη Εκπαίδευ ση (Πτυχιούχ οι Α.Ε.Ι.) Εκπαίδευση (Πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. & Σχολών Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) Μέση Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Λυκείου) Βασική Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Γυμνασίου) Στοιχειώδης Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Δημοτικού) Αναλφάβητοι Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός ,06% 1,08% 11,59% 9,23% 65,62% 10,41% 112

113 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Βίνιανης σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Βίνιανης σε απόλυτα μεγέθη 668 Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση 94 Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Βίνιανης σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Βίνιανης σε ποσοστά 65.62% Ανώτατη Εκπαίδευση 9.23% Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση 11.59% 10.41% Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 1.08% 2.06% 113

114 Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (65,62%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (9,23% και 11,59% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (1,08% και 2,06% αντίστοιχα). Παρατηρείται επίσης ένα διψήφιο ποσοστό αναλφάβητων (10,41%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση απασχολούμενων - ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Βίνιανης, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Βίνιανης Δήμος Βίνιανης Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 82,21% 17,79% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης - Απόλυτα Μεγέθη 71 Απασχολούμενοι Άνεργοι

115 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης - Ποσοστά 17.79% 82.21% Απασχολούμενοι Άνεργοι Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 10,96% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Βίνιανης, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Βίνιανης ,65% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Ελλάδας Στερεάς ,87% 115

116 Παρατηρείται ότι στο Δήμο Βίνιανης το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι πολύ υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 17,47% και 14,78% αντίστοιχα. Οικονομική διάρθρωση παραγωγής Τοπική οικονομική διάρθρωση παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Βίνιανης Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό % Εργαζομένων 47,91% 15,43% 36,66% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Βίνιανης Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Βίνιανης III 36.66% I 47.91% I II III II 15.43% 116

117 Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Βίνιανης απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (47,91%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα παραγωγής (36,66%). Το ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι σχετικά μικρό (15,43%). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 47,91% 15,43% 36,66% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% 117

118 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Βίνιανης 1,5403 0,8208 0,7318 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Βίνιανης 1,9040 0,5801 0,7600 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Βίνιανης σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Βίνιανης 3,1459 0,6721 0,5931 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,5403. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (47,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (31,10%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,9040. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει 118

119 περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (47,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=3,1459. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (47,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα

120 Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 47,91% 15,43% 36,66% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Βίνιανης ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1681 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Βίνιανης ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,2294 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Βίνιανης ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,3318 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή 120

121 οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης, διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 16,81% στον πρωτογενή τομέα, του 3,37% στον δευτερογενή τομέα και του 13,43% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 11,20%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,1681. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης, δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι σε αυτή την περίπτωση εντονότερες, της τάξεως του 22,75% στον πρωτογενή τομέα, του 11,17% στον δευτερογενή τομέα και του 11,57% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 15,16%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,2294. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Βίνιανης δεν ακολουθεί το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι πλέον πολύ έντονες, της τάξεως του 32,68% στον πρωτογενή τομέα, του 7,53% στον δευτερογενή τομέα και του 25,15% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 21,79%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,3318. Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. 121

122 Αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών Δήμου Βίνιανης ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <4%. Ποσοστό αναλφάβητων >10%. Ποσοστό ανεργίας >10%. Ποσοστό «νέων» ανέργων >70%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 122

123 5.6 ΔΗΜΟΣ ΔΟΜΝΙΤΣΑΣ Μορφωτικό Επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Δομνίστας σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Ανώτατη Εκπαίδευση (Πτυχιούχοι Α.Ε.Ι.) Εκπαίδευση (Πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. & Σχολών Μεταδευτεροβάθμιας Μέση Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Λυκείου) Βασική Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Γυμνασίου) Στοιχειώδης Εκπαίδευση (Απόφοιτοι Δημοτικού) Αναλφ άβητο ι Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός ,70% 2,90% 15,35% 6,22% 67,22% 5,60% 123

124 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Δομνίστας σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Δομνίστας σε απόλυτα μεγέθη Ανώτατη Εκπαίδευση 324 Ανώτερη Εκπαίδευση 30 Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση 74 Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Δομνίστας σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Δομνίστας σε ποσοστά 67.22% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση 6.22% 15.35% Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 5.60% 2.90% 2.70% 124

125 Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (67,22%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (6,22% και 15,35% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (2,90% και 2,70% αντίστοιχα). Παρατηρείται επίσης ένα διψήφιο ποσοστό αναλφάβητων (5,60%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση Απασχολούμενων - Ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Δομνίστας, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Δομνίστας Δήμος Δομνίστας Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης ,37% 4,63% 100% 125

126 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας - Απόλυτα Μεγέθη 5 Απασχολούμενοι Άνεργοι 103 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας - Ποσοστά 4.63% Απασχολούμενοι Άνεργοι 95.37% Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 4,63% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση Ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Δομνίστας, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» Άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων 126

127 Δήμος Δομνίστας ,00% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ,87% Παρατηρείται ότι στο Δήμο Δομνίστας το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι πολύ χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 37,18% και 39,87% αντίστοιχα. Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Τοπική Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Δομνίστας Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό % Εργαζομένων 26,47% 16,67% 56,86% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Δομνίστας Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Δομνίστας III 56.86% I 26.47% I II III II 16.67% 127

128 Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Δομνίστας απασχολείται στον τριτογενή τομέα παραγωγής (56,86%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (26,47%). Το ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι σχετικά μικρό (16,67%). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 26,47% 16,67% 56,86% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% 128

129 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Δομνίστας 0,8510 0,8864 1,1352 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Δομνίστας 1,0520 0,6265 1,1789 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Δομνίστας σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Δομνίστας 1,7381 0,7257 0,9200 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας εξειδικεύεται στον τριτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,1352. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (56,86%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (50,09%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας εξειδικεύεται στον πρωτογενή και στον τριτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή των σχετικών συντελεστών συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,0520 και QL=1,1789 αντίστοιχα. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής και ο τριτογενής τομέας συμμετέχουν περισσότερο 129

130 στην οικονομία του Δήμου (26,47% και 56,86% αντίστοιχα) από όσο συμμετέχουν στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16% και 48,23% αντίστοιχα). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,7381. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (26,47%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα

131 Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 26,47% 16,67% 56,86% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Δομνίστας ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,0677 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Δομνίστας ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1020 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Δομνίστας ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1174 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: 131

132 Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας, διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 4,63% στον πρωτογενή τομέα, του 2,13% στον δευτερογενή τομέα και του 6,77% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 4,51%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,0677. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας, διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 1,31% στον πρωτογενή τομέα, του 9,93% στον δευτερογενή τομέα και του 8,63% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 6,62%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,1020. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Δομνίστας διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 11,24% στον πρωτογενή τομέα, του 6,29% στον δευτερογενή τομέα και του 4,95% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 7,49%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,1174. Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. 132

133 Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Δόμνιτσας ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <6%. Ποσοστό «νέων» ανέργων 20%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αναλφάβητων <6%. Ποσοστό ανεργίας <5%. Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 133

134 5.7 ΔΗΜΟΣ ΚΤΗΜΕΝΙΩΝ Μορφωτικό Επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Κτημενίων σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Εκπαίδευση Ανώτατη Μέση Βασική Στοιχειώδης (Πτυχιούχοι Αναλφ Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Τ.Ε.Ι. & Σχολών άβητο (Πτυχιούχοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας ι Α.Ε.Ι.) Λυκείου) Γυμνασίου) Δημοτικού) Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός 3,79% 1,81% 16,06% 9,03% 60,65% 8,66% Πληθυσμός 134

135 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Κτημενίων σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Κτημενίων σε απόλυτα μεγέθη Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Κτημενίων σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Κτημενίων σε ποσοστά 9.03% 16.06% 60.65% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 8.66% 1.81% 3.79% 135

136 Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (60,65%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (9,03% και 16,06% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (1,81% και 3,79% αντίστοιχα). Το ποσοστό αναλφάβητων είναι μονοψήφιο (8,60%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση Απασχολούμενων - Ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Κτημενίων, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Κτημενίων Δήμος Κτημενίων Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 90,55% 9,45% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων - Απόλυτα Μεγέθη 19 Απασχολούμενοι Άνεργοι

137 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων - Ποσοστά 9.45% Απασχολούμενοι Άνεργοι 90.55% Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 9,45% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση Ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Κτημενίων, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» Άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Κτημενίων ,42% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Στερεάς ,87% Ελλάδας Παρατηρείται ότι στο Δήμο Κτημενίων το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 11,24% και 8,55% αντίστοιχα. 137

138 Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Τοπική Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Κτημενίων Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό (%) Εργαζομένων 44,91% 17,37% 37,72% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Κτημενίων Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Δομνίστας III 37.72% I 44.91% I II III II 17.37% Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Κτημενίων απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (44,91%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα παραγωγής (37,72%). Το 138

139 ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι σχετικά μικρό (17,37%). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 44,91% 17,37% 37,72% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Κτημενίων 1,4439 0,9235 0,

140 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Κτημενίων 1,7848 0,6527 0,7821 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Κτημενίων σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Κτημενίων 2,9489 0,7562 0,6104 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,4439. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (44,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (31,10%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=1,7848. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (44,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,9489. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (44,91%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). 140

141 Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 44,91% 17,37% 37,72% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% 141

142 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Κτημενίων ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1421 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Κτημενίων ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,1994 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Κτημενίων ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,3018 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων, διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 13,81% στον πρωτογενή τομέα, του 1,43% στον δευτερογενή τομέα και του 12,37% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 9,20%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευση διαμορφώνεται σε CS=0,1421. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων, διαφοροποιείται σε κάποιο βαθμό από το πρότυπο 142

143 της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 19,75% στον πρωτογενή τομέα, του 9,23% στον δευτερογενή τομέα και του 10,51% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 13,16%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,1994. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Κτημενίων διαφοροποιείται σε αρκετά μεγάλο βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 29,68% στον πρωτογενή τομέα, του 5,59% στον δευτερογενή τομέα και του 24,09% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 19,79%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,3018. Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. 143

144 Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Κτημενίων ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <6%. Ποσοστό «νέων» ανέργων >65%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αναλφάβητων <10%. Ποσοστό ανεργίας <10%. Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 144

145 5.8 ΔΗΜΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΣ Μορφωτικό Επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Εκπαίδευση Ανώτατη Μέση Βασική Στοιχειώδης (Πτυχιούχοι Αναλ Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Τ.Ε.Ι. & Σχολών φάβη (Πτυχιούχοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας τοι Α.Ε.Ι.) Λυκείου) Γυμνασίου) Δημοτικού) Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός 4,69% 3,93% 18,20% 8,14% 60,63% 4,41 % 145

146 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς σε απόλυτα μεγέθη Ανώτατη Εκπαίδευση 190 Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση 633 Στοιχειώδης εκπαίδευση 85 Αναλφάβητοι Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς σε ποσοστά 4.41% 4.69% 3.93% Ανώτατη Εκπαίδευση 18.20% Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση 8.14% Αναλφάβητοι 60.63% 146

147 Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (60,63%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (8,14% και 18,20% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (3,93% και 4,69% αντίστοιχα). Το ποσοστό αναλφάβητων είναι μονοψήφιο (4,41%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση Απασχολούμενων - Ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Ποταμιάς, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Ποταμιάς Δήμος Ποταμιάς Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 86,65% 13,35% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς - Απόλυτα Μεγέθη 47 Απασχολούμενοι Άνεργοι

148 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς - Ποσοστά 13.35% Απασχολούμενοι Άνεργοι 86.65% Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 13,35% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση Ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Ποταμιάς, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» Άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Ποταμιάς ,30% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Ελλάδας Στερεάς ,87% Παρατηρείται ότι στο Δήμο Ποταμιάς το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 18,88% και 21,57% αντίστοιχα. 148

149 Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Τοπική Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Ποταμιάς Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό (%) Εργαζομένων 75,11% 8,23% 16,67% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Ποταμιάς Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Ποταμιάς II 8.23% III 16.67% I 75.11% I II III Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Ποταμιάς απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (75,11%) ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα παραγωγής (16,67%). Το ποσοστό απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα παραγωγής είναι σχετικά μικρό (8,23%). 149

150 Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 75,11% 8,23% 16,67% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς σε σύγκριση με το Νομό Ευρυτανίας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Ποταμιάς 2,4148 0,4374 0,3327 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Ποταμιάς 2,9849 0,3092 0,

151 Συντελεστές Συμμετοχής της απασχόλησης στο Δήμο Ποταμιάς σε σύγκριση με τη Χώρα Συντελεστής Συμμετοχής - QL I II III Δήμος Ποταμιάς 4,9318 0,3582 0,2697 Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,4148. Βλέποντας τον πίνακα με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (75,11%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία του Νομού (31,10%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην ευρύτερη οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=2,9849. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (75,11%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Περιφέρειας (25,16%). Λαμβάνοντας ως βάση σύγκρισης την απασχόληση στην εθνική οικονομία της Χώρας, η απασχόληση στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς εξειδικεύεται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με την τιμή του σχετικού συντελεστή συμμετοχής να διαμορφώνεται σε QL=4,9318. Βλέποντας τους πίνακες με τα ποσοστά απασχόλησης, παρατηρείται ότι ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει περισσότερο στην οικονομία του Δήμου (75,11%) από όσο συμμετέχει στην οικονομία της Χώρας (15,23%). Η χρήση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) μπορεί όπως και στην περίπτωση των δημογραφικών δεδομένων να χρησιμοποιηθεί για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση ο Συντελεστής Συμμετοχής (QL) καταδεικνύει την αναλογία στην οποία εμφανίζονται κάποια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά στο σύνολο του πληθυσμού μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την αναλογία 151

152 των ίδιων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών στο σύνολο του πληθυσμού μιας μεγαλύτερης χωρικής μονάδος Β στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. Η ανάλυση του Συντελεστή Συμμετοχής (QL) σε δεδομένα που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής σε μια χωρική μονάδα Α, καταδεικνύει την εξειδίκευση, όσον αφορά την απασχόληση, της τοπικής οικονομίας αυτής της χωρικής μονάδος, σε σχέση με την εξειδίκευση και πάλι όσον αφορά την απασχόληση, της οικονομίας μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η Α. Τιμή του Συντελεστή Συμμετοχής μεγαλύτερη της μονάδος (QL > 1) υποδεικνύει εξειδίκευση όσον αφορά την απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής όπου αυτή εμφανίζεται, ως προς το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση κατά τομέα παραγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι συντελεστές ειδίκευσης (CS). Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες. Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος Νομός Περιφέρεια Χώρα Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής Ποσοστιαία απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Δήμος 75,11% 8,23% 16,67% 100% Νομός 31,10% 18,80% 50,09% 100% Περιφέρεια 25,16% 26,60% 48,23% 100% Χώρα 15,23% 22,96% 61,81% 100% Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ποταμιάς ως προς αυτήν του Νομού Ευρυτανίας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,

153 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ποταμιάς ως προς αυτήν της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,5014 Σύγκριση κλαδικής διάρθρωσης απασχόλησης Δήμου Ποταμιάς ως προς αυτήν της Χώρας Συντελεστής Ειδίκευσης - CS 0,6038 Η ανάλυση μικρής κλίμακας των συντελεστών ειδίκευσης (CS), για την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς σε σύγκριση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης, κατά τομέα παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος και στην εθνική οικονομία της Χώρας, υποδεικνύουν ότι: Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς, διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην ευρύτερη τοπική οικονομία του Νομού Ευρυτανίας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 44,01% στον πρωτογενή τομέα, του 10,57% στον δευτερογενή τομέα και του 33,42% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 29,33%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,6390. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς, διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην περιφερειακή οικονομία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος. Από τους πίνακες, 153

154 παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 49,95% στον πρωτογενή τομέα, του 18,37% στον δευτερογενή τομέα και του 31,56% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 33,29%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,5014. Η διάρθρωση της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην τοπική οικονομία του Δήμου Ποταμιάς διαφοροποιείται σε αρκετά μεγάλο βαθμό από το πρότυπο της διάρθρωσης της απασχόλησης, κατά κλάδους των τομέων παραγωγής, στην εθνική οικονομία της Χώρας. Από τους πίνακες, παρατηρείται ότι οι διαφορές είναι της τάξεως του 59,88% στον πρωτογενή τομέα, του 14,73% στον δευτερογενή τομέα και του 45,14% στον τριτογενή τομέα αντίστοιχα, με τον μ.ο. τους να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 39,92%. Η τιμή του σχετικού συντελεστή ειδίκευσης διαμορφώνεται σε CS=0,6038. Ο Συντελεστής Ειδίκευσης (CS) μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την απασχόληση ανά τομέα παραγωγής διότι καταδεικνύει την ομοιομορφία της κλαδικής διάρθρωσης της απασχόλησης στην τοπική οικονομία μιας χωρικής μονάδος Α σε σχέση με την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης στην οικονομία μιας ευρύτερης χωρικής μονάδος Β, στην οποία περιλαμβάνεται η χωρική μονάδα Α. 154

155 Αξιολόγηση Κοινωνικοοικονομικών Χαρακτηριστικών Δήμου Ποταμιάς ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αποφοίτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης <10%. Ποσοστό ανεργίας >10%. Ποσοστό «νέων» ανέργων >35%. ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Ποσοστό αναλφάβητων <5%. Δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου παροχής τουριστικών υπηρεσιών του τριτογενούς τομέα παραγωγής, λόγω των φυσικών περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Δυνατότητες ανάπτυξης των κλάδων γεωργίας, δασοκομίας, εξόρυξης και κτηνοτροφίας του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και των κλάδων μεταποίησης αγροτικών και δασοκομικών προϊόντων του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. 155

156 156

157 5.9 ΔΗΜΟΣ ΠΡΟΥΣΟΥ Μορφωτικό Επίπεδο Το επίπεδο εκπαίδευσης στο σύνολο του Δήμου παρουσιάζεται σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά στους επόμενους πίνακες και στα διαγράμματα που ακολουθούν. Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Προυσού σε απόλυτα μεγέθη και ποσοστά Ανώτερη Εκπαίδευση Ανώτατη Μέση Βασική Στοιχειώδης (Πτυχιούχοι Αναλφ Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Εκπαίδευση Τ.Ε.Ι. & Σχολών άβητο (Πτυχιούχοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι (Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας ι Α.Ε.Ι.) Λυκείου) Γυμνασίου) Δημοτικού) Εκπαίδευσης) Συνολικός Πληθυσμός Συνολικός Πληθυσμός 2,16% 1,23% 14,35% 6,64% 62,96% 12,65 % Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Προυσού σε απόλυτα μεγέθη Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Προυσού σε απόλυτα μεγέθη 408 Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση 43 Στοιχειώδης εκπαίδευση Αναλφάβητοι

158 Μορφωτικό επίπεδο συνολικού μόνιμου πληθυσμού Δήμου Προυσού σε ποσοστά Μορφωτικό Επίπεδο συνολικού πληθυσμού Δήμου Προυσού σε ποσοστά 6.64% 14.35% 62.96% 12.65% Ανώτατη Εκπαίδευση Ανώτερη Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Βασική Εκπαίδευση Στοιχειώδεις εκπαίδευση Αναλφάβητοι 1.23% 2.16% Σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοτών έχουν λάβει στοιχειώδη εκπαίδευση (62,96%), μικρότερα ποσοστά έχουν λάβει βασική και μέση εκπαίδευση (6,64% και 14,35% αντίστοιχα) και πολύ μικρά ποσοστά έχουν λάβει ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση (1,23% και 2,16% αντίστοιχα). Το ποσοστό αναλφάβητων είναι διψήφιο (12,65%). Απασχόληση Ανεργία Σύνθεση Απασχολούμενων - Ανέργων Όσον αφορά την κατάσταση της απασχόλησης στην περιοχή του Δήμου Προυσού, τα στοιχεία της Απογραφής του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. παρουσιάζονται στους πίνακες και το γράφημα που ακολουθούν. 158

159 Σύνθεση απασχόλησης ανεργίας οικονομικά ενεργού πληθυσμού Δήμου Προυσού Δήμος Προυσού Απασχολούμενοι Άνεργοι Σύνολο Ενεργού Πληθυσμού Οικονομικά Κατάσταση Απασχόλησης Κατάσταση Απασχόλησης 94,41% 5,59% 100% Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Προυσού απόλυτα μεγέθη Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Προυσού - Απόλυτα Μεγέθη 9 Απασχολούμενοι Άνεργοι 152 Κατάσταση απασχόλησης στο Δήμο Προυσού ποσοστά Κατάσταση Απασχόλησης στο Δήμο Προυσού - Ποσοστά 5.59% Απασχολούμενοι Άνεργοι 94.41% 159

160 Το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται στο 5,59% στον συνολικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το Νομό Ευρυτανίας και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 12% και 11,49% αντίστοιχα. Σύνθεση Ανέργων Η σύνθεση της ανεργίας στον Δήμο Προυσού, στον Νομό Ευρυτανίας και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, όσον αφορά τον χρόνο κατά τον οποίο περιήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι σε κατάσταση ανεργίας απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα: «Νέοι» Άνεργοι Σύνθεση Ανέργων Ά ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από αυτούς «νέοι» Ποσοστό «νέων» ανέργων Δήμος Προυσού ,67% Νομαρχία Ευρυτανίας ,18% Περιφέρεια Ελλάδας Στερεάς ,87% Παρατηρείται ότι στο Δήμο Προυσσού το ποσοστό των «νέων» ανέργων, δηλαδή των ανέργων αυτών που περιήλθαν πρόσφατα σε κατάσταση ανεργίας, είναι υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά σε επίπεδο νομού και περιφέρειας, κατά 9,49% και 6,80% αντίστοιχα. Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Τοπική Οικονομική Διάρθρωση Παραγωγής Η απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, του οποίου τα στοιχεία αντλούνται από την Απογραφή του 2001 της Ε.Σ.Υ.Ε. και στο γράφημα που ακολουθεί. 160

161 Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Προυσού Απασχόληση κατά τομέα παραγωγής I II III Σύνολο Αριθμός Εργαζομένων Ποσοστό (%) Εργαζομένων 47,68% 19,87% 32,45% 100% Απεικόνιση απασχόλησης κατά τομέα παραγωγής στο Δήμο Προυσού Ποσοστιαία Απασχόληση κατά Τομέα Παραγωγής στο Δήμο Προυσού III 32.45% I 47.68% I II III II 19.87% Το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού οικονομικώς ενεργού πληθυσμού του Δήμου Προυσσού απασχολείται στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (47,68%) ενώ σημαντικά είναι και τα ποσοστά της απασχόλησης στον δευτερογενή και στον τριτογενή τομέα παραγωγής (32,45% και 19,87% αντίστοιχα). Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης των σχετικών συντελεστών συμμετοχής (QL) του Δήμου, όσον αφορά την απασχόληση κατά τομείς παραγωγής, σε σχέση με τους αντίστοιχους συντελεστές στον Νομό, στην Περιφέρεια και στη Χώρα. 161