ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ. Ακ. Έτος Π.Κουτσούκος 8 Δεκεμβρίου 2014

Transcript

1 ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Ακ. Έτος Π.Κουτσούκος 8 Δεκεμβρίου 2014

2 Ιστορία Οι αρχαίοι..ινδιάνοι πριν 10,000 χρόνια Ρωμαίοι Spas; Ζεστό τρεχούμενο νερό, κλπ. Αρχές 1800s Θερμές πηγές Yellowstone και Arkansas 1830: 1 η Εμπορική χρήση; Asa Thompson πούλαγε μπάνιο σε ξύλινη μπανιέρα αντί $1

3 Ιστορία Χιλιάδες χρόνια (λουτροθεραπεία, πλύσιμο, μαγειρική..) Σύγχρονη εποχή: Για παραγωγή ενέργειας στο Larderello (Ιταλία, Αρχές 19 ου αιώνα)- Στον μεσαίωνα γνωστό για την παραγωγή θείου, στυπτηρίας, θειικού σιδήρου Για θέρμανση δεκαετίες αργότερα με πρώτη την Ισλανδία Αρχές 1970, πετρελαϊκή κρίση-αναθέρμανση ενδιαφέροντος για την γεωθερμία, εκτός των άλλων ΑΠΕ

4 Σήμερα η τεχνολογία αξιοποίησης είναι αρκούντως ώριμη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και χρήσεις θερμότητας 0.5% των παγκόσμιων αναγκών σε ενέργεια καλύπτονται από την γεωθερμική ενέργεια

5 Μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ΑΠΕ TRES= total primary energy supply : Συνολική παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας

6 Κόστος ανόρυξης γεωτρήσεων χαμηλής ενθαλπίας σε χώρες της ΕΕ

7 ΑΜΕΣΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Η κυριότερη θερμική χρήση της γεωθερμικής ενέργειας σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκόσμια, αφορά τη θέρμανση θερμοκηπίων. Η θερμική ενέργεια που δεσμεύεται από τη γεωθερμική πηγή διοχετεύεται προς τους χρήστες με τη βοήθεια ενός δικτύου αγωγών (τηλεθέρμανση). Στις άνυδρες νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές, μια άλλη εφαρμογή μπορεί να είναι η θερμική αφαλάτωση θαλασσινού νερού.

8 ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Σε μερικές από τις εφαρμογές της γεωθερμίας χρησιμοποιούνται θερμοκρασίες της γης κοντά στην επιφάνεια, ενώ σε άλλες, απαιτούνται γεωτρήσεις ως και χιλιομέτρων στο εσωτερικό της γης. Τρεις οι κύριες κατηγορίες χρήσης της γεωθερμικής ενέργειας: 1) Απ ευθείας χρήση και συστήματα θέρμανσης. 2) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όπου απαιτείται νερό ή ατμός. 3) Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας χρησιμοποιούν θερμοκρασίες κοντά στην επιφάνεια.

9 Που βρίσκεται η γεωθερμία;; Στο βάθος, δίχως ορατά σημεία κατ ανάγκην στην επιφάνεια. Η γεωθερμία έρχεται στην επιφάνεια και με την μορφή : Ηφαιστείων και ατμίδων Θερμών πηγών Geysers

10 Ένα γεωθερμικό πεδίο το οποίο παράγει ατμό και τα κύρια συστατικά του (από πάνω προς τα κάτω): η περιοχή επαναφόρτισης, το μη περατό κάλυμμα, ο ταμιευτήρας ρευστών και η πηγή ενέργειας

11 Που βρίσκεται η γεωθερμία;; Οι πλέον ενεργές πηγές γεωθερμίας βρίσκονται κατά κανόνα στα όρια των τεκτονικών πλακών όπου και παρατηρείται και η μεγαλύτερη συχνότητα σεισμών και ηφαιστείων. Το μεγαλύτερο μέρος της γεωθερμικής ενέργειας είναι συγκεντρωμένο στην περιοχή που ονομάζεται «δακτύλιος της φωτιάς». Η περιοχή αυτή ορίζεται από την γραμμή που περικλείει τον Ειρηνικό Ωκεανό

12 Που βρίσκεται η γεωθερμία;

13 Που βρίσκεται η γεωθερμία;

14 Θερμοκρασίες (θεωρητικά υπολογισμένες) σε βάθος 5km στην Ευρώπη < 60 C C C C C C C C C > à 240 C

15

16 ΓεωθερμικάΠεδία στονελληνικό χώρο Γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας(θερμοκρασίας) :, ΜήλοςΝίσυρος Γεωθερμικά πεδία χαμηλής ενθαλπίας(θερμο κρασίας): Διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα Πιθανά γεωθερμικά πεδία μέσης ενθαλπίας(θερμοκρασίας)

17 Υδρογεωλογική έρευνα Γεωφυσική έρευνα

18 Γεωθερμικές γεωτρήσεις Ι.Γ.Μ.Ε. Νέα Κεσσάνη Ξάνθης Θερμά Νιγρίτας Ακροπόταμος Ν. Καβάλας Αλεξάνδρεια Ημαθίας Σωσάνδρα Αλμωπίας

19 Παραδείγματα άμεσων χρήσεων της γεωθερμίας στην Ελλάδα ((i) Υπεδαφική θέρμανση (Πρωίμηση σπαραγγιών, Ν. Εράσμιο Ξάνθης) Γ/θ θερμοκήπια (Λουλούδια σε γλάστρες,σιδηρόκαστρο Ν. Σερρών) Υδατοκαλλιέργειες (Καλλιέργεια Spirulina, Νιγρίτα Σερρών) Ξήρανση αγροτικώνπροϊόντων (Ξηραντήριο τομάτας και μελλοντικά άλλων προϊόντων,ν. Εράσμιο Ξάνθης)

20 Μονάδα ξήρανσης γης διατόμων με γεωθερμία στην Ισλανδία

21

22 Ταξινόμηση γεωθερμικών συστημάτων

23

24 Ξηρός, υγρός και υπέρθερμος ατμός Υγρός ατμός: ο ατμός ο οποίος περιέχει νερό (νερό που βράζει σε δοχείο) Ξηρός ατμός: ο ατμός ο οποίος δεν έχει περιεκτικότητα σε νερό. Στο προηγούμενο παράδειγμα είναι όταν εξατμισθεί όλο το νερό. Κορεσμένος ατμός Υπέρθερμος ατμός: Ξηρός ατμός, ο οποίος θερμαίνεται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη του ΣΖ στην αντίστοιχη πίεση Ποιότητα ατμού, x, Ποσοστό % κ.β ατμού σε μίγμα ατμού- νερού (0 (νερό)-100%(ξηρός ατμός)

25 Μεταφορά θερμότητας: Εισαγωγή

26 Θερμότητα Μορφή ενέργειας η οποία συνδέεται με την κίνηση των τόμων ή των μορίων μιας ουσίας. Μεταφέρεται από αντικείμενα υψηλότερης σε αντικείμενα χαμηλότερης θερμοκρασίας.

27 Μέθοδοι μεταφοράς θερμότητας Αγωγή Συναγωγή Ακτινοβολία

28 αγωγή συναγωγή ακτινοβολία

29 Αγωγή Μεταφορά με απ ευθείας επαφή. Συμβαίνει όταν εφάπτονται αντικείμενα με διαφορά θερμοκρασίας. Εφόσον τα αντικείμενα εφάπτονται η ροή θερμότητος συνεχίζεται έως ότου εξισωθεί η θερμοκρασία των δύο αντικειμένων.

30 Αγωγή Παράδειγμα: Αν αφήσετε ένα κουτάλι μέσα σε μια σούπα που την ζεσταίνετε στην κουζίνα θα σας κάψει τα δάχτυλα. Μεταφορά θερμότητας από τη σούπα στα δάχτυλά σας. Νόμος Fourier q A k dt dz q: Ρυθμός μετάδοσης θερμότητας σε κατεύθυνση κάθετη προς την επιφάνεια Α (μονάδες W, με Α σε m 2 ) T: θερμοκρασία (Κ), z, απόσταση κάθετη προς την επιφάνεια (m) k: σταθερά αναλογίας γνωστή ως θερμική αγωγιμότητα (W m -1 K -1 )

31 Μεταφορά θερμότητας με αγωγή Θερμική αγωγιμότητα ξηρών στερεών σταθερή σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών Καθαρά μέταλλα, υγρά, αέρια: Η θερμική τους αγωγιμότητα επηρρεάζεται από την θερμοκρασία σε σημαντικό βαθμό Η θερμική διαχυτότητα, α, σχετίζεται με την θερμική αγωγιμότητα, κ, δείχνει πόσο γρήγορα διαφορές της θερμοκρασίας μεταφέρονται μέσα από ένα σώμα k c ρ: πυκνότητα και c η ειδική του θερμότητα

32 Μεταφορά θερμότητας με αγωγή Στα μέταλλα η αγωγή οφείλεται στην κίνηση των ελεύθερων ηλεκτρονίων Στα στερεά και στα περισσότερα υγρά η θερμική αγωγή οφείλεται στην μεταφορά ορμής ανάμεσα στα γειτονικά δονούμενα άτομα ή μόρια. Στα αέρια η αγωγή είναι αποτέλεσμα της τυχαίας κίνησης των μορίων Παραδείγματα: Ροή θερμότητας σε αδιαφανή στερεά (μεταλλικά τοιχώματα εναλλάκτη, πετρώματα γεωλογικού σχηματισμού) Η γεωθερμική ενέργεια μεταφέρεται κυρίως με αγωγή (>90%) στην επιφάνεια της γης

33 Αγωγοί και μονωτές Μερικά υλικά, άγουν την θερμότητα καλύτερα σε σύγκριση με κάποια άλλα. Υλικά που είναι καλοί αγωγοί της θερμότητας ονομάζονται αγωγοί. Τα μέταλλα είναι κατά κανόνα καλοί αγωγοί. Ξύλο, χαρτί, πλαστικά δεν είναι καλοί αγωγοί. Υλικά τα οποία παρεμποδίζουν την μεταφορά θερμότητας ονομάζονται μονωτές (styrofoam, μαλί, fiberglass).

34 Συναγωγή Κατά την απομάκρυνση των μορίων του αερίου από τα κατώτερα στρώματα, γίνονται λιγότερο πυκνά και ανεβαίνουν ψηλότερα πάνω από τα ψυχρά, πυκνότερα σωματίδια. Οι πυκνότερες μάζες του αερίου και του υγρού κινούνται προκειμένου να πληρώσουν το χώρο που έχουν αφήσει τα θερμότερα μόρια. Τα σωματίδια απομακρύνονται από την πηγή της θερμότητας, ψυχραίνονται και γίνονται μικρότερης θερμοκρασίας και μεγαλύτερης πυκνότητας

35 Συναγωγή Η συναγωγή αναφέρεται στη ροή θερμότητας που σχετίζεται με την κίνηση ενός ρευστού (θέρμανση χώρων με εκτεινόμενες επιφάνειεςθερμαντικά σώματα- και με τη διοχέτευση ζεστού αέρα) Ρυθμός ροής θερμότητας με συναγωγή είναι ανάλογος της διαφοράς της θερμοκρασίας της επιφάνειας από την θερμοκρασία του ρευστού, σύμφωνα με την εξίσωση του Newton: q h( Ts Tf) A Ts: Θερμοκρασία επιφάνειας Τ f : θερμοκρασία ρευστού μακριά από επιφάνεια h: συντελεστής μεταφοράς θερμότητας (Wm -2 K -1 )

36 Συναγωγή Η γραμμική εξάρτηση από την διαφορά θερμοκρασίας (Τ s -T f ) είναι ίδια με αυτή που αντιστοιχεί με την απλή αγωγή σε ένα στερεό σταθερής θερμικής αγωγιμότητας (από την ολοκλήρωση της σχέσης) Ο συντελεστής όμως της μεταφοράς θερμότητας δεν είναι εσωτερική ιδιότητα του ρευστού αλλά εξαρτάται από το πεδίο ροής, τη μορφή της επιφάνειας, τις φυσικές ιδιότητες του ρευστού Αυξάνει με αύξηση συντελεστή διαστολής μειώνεται με αύξηση ιξώδους και της θερμικής αγωγιμότητας του μέσου

37 Ακτινοβολία Μεταφορά ενέργειας με την μορφή ακτίνων, κυμάτων ή σωματιδίων. Αναφερόμαστε μόνο στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ως μέσο μεταφοράς της ενέργειας

38 Ηλεκτρομαγνητικά κύματα Συμπεριλαμβάνονται το ορατό φως, μικροκύματα και υπέρυθρο Ταξιδεύουν και στο κενό. Κύρια πηγή ο ήλιος. q A T 4 Νόμος Stefan-Boltzmann

39 Θερμό ξηρό πέτρωμα και υπολογισμός θερμικού περιεχομένου του

40 Η πυκνότητα του πετρώματος είναι ρ r,, και η ειδική του θερμότητα c r. Επειδή το υλικό είναι ομογενές και δεν έχουμε συναγωγή θα υφίσταται γραμμική σχέση μεταξύ αύξησης της θερμοκρασίας και του βάθους (η γεωθερμική βαθμίδα είναι σταθερή σε όλο το βάθος) δηλαδή: dt T T0 z T0 Gz dz

41 Ωφέλιμο θερμικό περιεχόμενο δε, σε θερμοκρασία Τ>Τ 1 σε στοιχείο πετρώματος πάχους δz, είναι: Και το συνολικό ωφέλιμο θερμικό περιεχόμενο μέχρι βάθος z 2 θα είναι

42 Υπόθεση: Η θερμότητα λαμβάνεται από νερό που κυκλοφορεί σε βάθη z 1, z 2, παροχή νερού V, πυκνότητα νερού ρ w, και θερμοχωρητικότητα c w Η θερμοκρασία του νερού ανυψώνεται κατά την θερμοκρασιακή διαφορά θ, σε ικανοποιητικό βαθμό για εναλλαγή θερμότητας. Ταυτόχρονα το πέτρωμα ψύχεται, με συνέπεια η μέση διαθέσιμη διαφορά θερμότητος μειώνεται με το χρόνο.

43 Ο ρυθμός μείωσης της θερμοκρασίας βρίσκεται από το ισοζύγιο θερμικής ενέργειας:

44 Το ωφέλιμο θερμικό περιεχόμενο, γράφεται συνεπώς ως: E 0 t E e Ενώ η θερμότητα η οποία ανακτάται σε χρόνο t είναι: de dt E e t

45 Θερμική ανάλυση θερμού ταμιευτήρα Ταμιευτήρας πάχους h, μικρό σε σχέση με το βάθος του πετρώματος το οποίο είναι πορώδες (p), και έχει πυκνότητα ρ r. Η θερμοκρασία του ταμιευτήρα είναι σταθερή, Τ 2, και ελάχιστη ωφέλιμη θερμοκρασία είναι Τ 1

46 Το θερμικό περιεχόμενο του ταμιευτήρα είναι:

47

48 Γεωθερμικοί πόροι Ποσότητες της θερμικής ενέργειας οι οποίες είναι αποθηκευμένες ανάμεσα στην επιφάνεια της γης και σε κάποιο προσβάσιμο βάθος και μπορεί να ανακτηθεί με ανταγωνιστικό κόστος σε σχέση με άλλες μορφές ενέργειας Το σύνολο φυσικών ατμών, θερμών νερών (επιφανειακών και υπόγειων) και της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών των οποίων η θερμοκρασία υπερβαίνει την μέση ετήσια θερμοκρασία της κάθε περιοχής Γεωθερμική ενέργεια: φυσική πηγή ενέργειας η οποία βρίσκεται σε ένα γεωλογικό χώρο και σχηματίζει στο σύνολό του ένα γεωθερμικό σύστημα

49 Γεωθερμικοί πόροι Η μέση θερμική ροή στον ηπειρωτικό φλοιό είναι περίπου 60 mwm -2 και η γεωθερμική βαθμίδα 30 C. Οι καλύτερες περιοχές βρίσκονται στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών με τιμές ροής και βαθμίδας μεγαλύτερες της μέσης τιμής Η θερμική ενέργεια εξαρτάται και από την ποσότητα και την θερμοκρασία Η οικονομικότητά τους από τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά και από το βάθος λόγω του κόστους των γεωτρήσεων

50 Μεταμορφικές Ζώνες Γεωθερμική βαθμίδα

51 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΒΑΘΜΙΔΑΣ ΑΠΟ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΙ.Γ.Μ.Ε. ΚΑΙ ΤΗΣ Δ.Ε.Π.

52

53

54

55

56 Συστήματα μάγματος Μάγμα: Η βασική πηγή θερμότητας όλων των πεδίων υψηλής ενθαλπίας Η αξιοποίηση του μάγματος είναι φαινομενικά σχετικά απλή: Κατασκευή γεώτρησης έως τη διείσδυση του μάγματος μέσα στην οποία κυκλοφορεί θερμαντικό μέσο (νερό κατά κανόνα) Το μέσο θερμαίνεται στον πυθμένα και ανέρχεται στην επιφάνεια λόγω συναγωγής

57

58 Κατηγορίες γεωθερμικών πόρων

59 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Στα γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας (>150 ο C) τα ρευστά χρησιμοποιούνται συνήθως για παραγωγή ηλεκτρισμού με πολύ ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται με την μετάδοση μέρους της θερμότητας των ρευστών, που έχουν μικρή σχετικά ενθαλπία, σε ειδικά υγρά με πολύ χαμηλό σημείο βρασμού, όπως για παράδειγμα το φρέον, το ισοβουτάνιο, το προπάνιο και το χλωριούχο αιθύλιο.

60

61 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι δυνατότητες που προσφέρει ο τρόπος αυτός της εκμετάλλευσης είναι τεράστιες και οι προοπτικές για το μέλλον θα είναι ακόμα μεγαλύτερες για την ανάπτυξη της σχετικής τεχνογνωσίας.

62 Παραγωγή θερμικής ενέργειας

63

64 Πηγάδι παραγωγής επανέγχυση Ο ατμός διοχετεύεται στους στροβίλους (τουρμπίνες) και στην συνέχεια συμπυκνώνεται σε πύργους ψύξεως για να επανεγχυθεί τέλος στον υδροφόρο ορίζοντα-ταμιευτήρα

65 Είσοδος ατμού Στροβιλογεννήτρια Ηλεκτρικό ρεύμα Κύλινδρος πηνίου με περιέλιξη Πτερύγια στροβίλου Μαγνητικό πεδίο Έξοδος ατμού

66

67 Στροβιλογεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από γεωθερμία, Καλιφόρνια ΗΠΑ

68

69

70 ΧΡΗΣH ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ατμός: Συμβατικές τουρμπίνες ατμού χρησιμοποιούνται με υδροθερμικά ρευστά τα οποία είναι ολικώς είτε μερικώς σε μορφή ατμού. Υψηλής θερμοκρασίας νερό: Για υδροθερμικά ρευστά πάνω από 180 C τα οποία είναι αρχικά σε μορφή νερού, χρησιμοποιείται συνήθως η τεχνολογία της απότομης εξάτμισης (flash evaporation). Μέτριας θερμοκρασίας νερό: Για τα νερά τα οποία βρίσκονται σε θερμοκρασία κατώτερη των 180 C, χρησιμοποιείται η τεχνολογία των δυαδικών κύκλων η οποία γενικά είναι πιο αποδοτική.

71 ΑΛΛΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΒΑΘΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ, βασίζεται στην αρχή ότι κάτω από το βάθος των 6 μ. μέσα στη γη η θερμοκρασία παραμένει σταθερή και ισούται με τη μέση ετήσια θερμοκρασία του περιβάλλοντος εξωτερικού χώρου. Πλεονεκτήματα: Καθαρή και φιλική προς το περιβάλλον Διαθέσιμη σε οποιοδήποτε σημείο Μπορεί να προσφέρει θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό χρήσης Μειονέκτημα: Χαμηλή μέση ετήσια θερμοκρασία (16-20 C)

72 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΒΑΘΟΥΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ Αντλία θερμότητας: επιτυγχάνει μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας (μεγάλος συντελεστής απόδοσης) Δεν χρησιμοποιείται ως ψυκτικό μέσο το φρέον. Η εγκατάσταση υλοποιείται με την κατασκευή μιας σειράς αβαθών γεωτρήσεων. Ο αριθμός, το βάθος των γεωτρήσεων εξαρτώνται από το μέγεθος του κτιρίου και τις ενεργειακές του ανάγκες.

73 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας: υπόγειες αντλίες θερμότητας οι οποίες χρησιμοποιούν το έδαφος ή το υπόγειο νερό ως πηγή θερμότητας το χειμώνα και ως δεξαμενή θερμότητας το καλοκαίρι. μία συσκευή που μεταδίδει θερμότητα από ένα μέρος σε άλλο.

74 Γενική αρχή λειτουργίας αντλίας θερμότητας

75 Προσφορά μηχανικού έργου, W net, για τη μεταφορά θερμότητας σε υψηλότερη θερμοκρασία, Τ Η

76 Η γεωθερμική αντλία θερμότητας Συνηθέστερη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας Εκμετάλλευση της θερμότητας που είναι αποθηκευμένη κοντά στο επιφανειακό έδαφος/νερό (σταθερή θερμοκρασία C) To χειμώνα το έδαφος χρησιμεύει ως δεξαμενή θερμότητας Μεταφέρεται θερμότητα από το θερμότερο υπέδαφος στην εγκατάσταση Το καλοκαίρι το έδαφος χρησιμεύει ως αποθήκη θερμότητας Μεταφορά θερμότητας από εγκατάσταση στο έδαφος

77 Μέρη αντλίας θερμότητας 3 Κύρια μέρη: Υπόγειες σωληνώσεις Αντλία / εναλλάκτες (συμπιεστής,εξατμιστής, βαλβίδα εκτόνωσης) Εσωτερικό σύστημα διανομής Το σύστημα συμπυκνώνει την φυσική θερμότητα αντί να παράγει θερμότητα με καύση

78 Υπόγειες σωληνώσεις Κατακόρυφη εγκατάσταση: μ. Σωλήνες σχήματος- U Οριζόντια εγκατάσταση.: Σωληνώσεις 300 μ. σε βάθος 1,20-2.5μ Τύποι κυκλωμάτων σωληνώσεων Σωληνώσεις σε δεξαμενή οριζόντια κατακόρυφη

79 ΓΑΘ κλειστού κυκλώματος

80 μ

81 ΓΑΘ με οριζόντιο κύκλωμα αγωγών Τοποθέτηση σε βάθος 1-2 μ

82 Σωληνώσεις σε οριζόντια κυκλώματα

83 ΓΑΘ νερού-νερού για θέρμανση θερμοκηπίου

84 Η απαιτούμενη παροχή νερού (kg/s) είναι:

85 Χρήσεις αντλιών θερμότητας Κυριαρχούν στην θέρμανση/ κλιματισμό χώρων Σήμερα > 300,000 κτίρια στις ΗΠΑ. Σπίτια, Σχολεία, Εμπορικά κέντρα, και Βιομηχανικές εγκαταστάσεις Θέρμανση νερού για ζεστό νερό Απαγωγοί θερμότητας (desuperheaters) διατάξεις που χρησιμοποιούν θερμότητα από τον συμπιεστή των αντλιών θερμότητας για να θερμάνουν το νερό Δεύτερος εναλλάκτης θερμότητας αποκλειστικά για το ζεστό νερό

86 ΑΝΤΛΙΕΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ: ΚΟΣΤΟΣ Περ. $2,500 / ton χωρητικότητας $7,500 για σύστημα 3 ton 2,50 3,00 m 2 οικία Φούρνος που λειτουργεί με αέριο 3-ton με κλιματισμό κοστίζει περίπου $4,000 Θετική επένδυση ρευστού Η μηνιαία εξοικονόμηση ενέργειας υπερβαίνει το μηνιαίο κόστος δανεισμού των επιπλέον $3,500

87 ΑΝΤΛΙΕΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ: ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 2-5 kw για κάθε οικιακή εγκατάσταση Συνεπώς, 1000 οικίες αποφεύγουν την παραγωγή ενέργειας 2-5 MW 20kW για εμπορικές-βιομηχανικές εγκαταστάσεις 400,000 αντλίες θερμότητας στις ΗΠΑ 1,500 MW εγκατεστημένη ισχύς για θέρμανση & ψύξη Περίπου εξοικονόμηση 33.3 MM βαρέλια πετρελαίου ετησίως 40,000 ετησίως προστίθενται

88 ΤΥΠΟΙ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Απαιτούνται διαφορετικοί τύποι εγκαταστάσεων προκειμένου να γίνει η καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση των χαρακτηριστικών κάθε γεωθερμικού πεδίου Χαρακτηριστικά είδη μονάδων παραγωγής ενέργειας: Ξηρού ατμού Ταχείας εξάτμισης Δυαδικού κύκλου

89 Γεωθερμικές εγκαταστάσεις ξηρού ατμού Χρήση ατμού απ ευθείας από τον γεωθερμικό ταμιευτήρα Μόνη απαίτηση η απομάκρυνση θραυσμάτων πετρωμάτων προ της εισόδου του ατμού στους αεριοστροβίλους Μοναδικές εκπομπές: υδρατμοί

90 Γεωθερμικές μονάδες ξηρού ατμού Οι Geysers στην CA Άνοιξαν το 1960 Ύστερα από 30 έτη θερμοκρασία σταθερή; Μείωση πίεσης από 3.3 σε 2.3 MPa στα πηγάδια Παραγωγή 2700 MW; Αρκεί για το San Francisco (πληθ. 780,000) 1

91 Γεωθερμικές μονάδες ταχείας εκτόνωσης-εξάτμισης (flash) Έγχυση νερού από βάθος, νερό σε ψηλή πίεση εκτονώνεται σε δεξαμενές χαμηλής πίεσης. Το νερό εξατμίζεται απότομα και ο ατμός διοχετεύεται σε στροβίλους Η περίσσεια του νερού επιστρέφεται προκειμένου να διατηρηθεί η πίεση στον ταμιευτήρα

92 Γεωθερμικές μονάδες ταχείας εκτόνωσης-εξάτμισης (flash) Steamboat Springs, Εργοστάσιο NV Αρχικές συνθήκες υγρό H C, Πίεση 24 MPa (υδροστατική πίεση)

93 Γεωθερμική μονάδα δυαδικού Μετρίως θερμό νερό (<175 C) περνάει από εναλλάκτη θερμότητας Μεταφορά θερμότητας σε δευτερεύον ρευστό(υγρά χαμηλού Σ.Ζ. όπως προπάνιο, ισοβουτάνιο) το οποίο εξατμίζεται ( εκτόνωση ) κύκλου

94 Χρήση γεωθερμικής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος Δυαδικός κύκλος ή κύκλος Rankine με οργανικό ρευστό (για γεωθερμικά ρευστά θερμοκρασίας C.

95 Γεωθερμική μονάδα δυαδικού Υψηλότερο κόστος εγκατάστασης Συσκευές υψηλής αποδοτικότητας. Το νερό δεν έρχεται σε επαφή με στροβιλογεννήτριες Το νερό επιστρέφεται κατ ευθείαν στον ταμιευτήρα Δεν υπάρχουν εκπομπές κύκλου

96 Συνδυασμένος κύκλος ατμού δυαδικού συστήματος

97 Στην κεφαλή της γεώτρησης

98

99 Διαχωριστήρας. Webre 99.9% διαχωρι σμού

100 Διαχωριστήρας-φορητός για γεωτρήσεις

101 Σιγαστήρας

102 Κεφαλή, Altheim, Αυστρία Εναλλάκτης νερού οργανικού υγρού

103

104

105

106 Οφέλη από παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία Ελάχιστη έως καθόλου ρύπανση Οι μονάδες εκτόνωσης-εξάτμισης εκπέμπουν υδρατμούς Οι δυαδικές μονάδες δεν έχουν εκπομπές (υγρές ή αέριες)! Αναμένεται να κυριαρχήσουν στο μέλλον Lake County πατρίδα των Geysers Γεωθερμικές μονάδες-μια από τις κομητείες που ικανοποιεί τα πλέον αυστηρά μέτρα της Καλιφόρνια για ατμοσφαιρικές εκπομπές

107 Οφέλη από παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία Πολύ μικρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου Εγχώρια Μειώνει την εξάρτηση από εισαγόμενη ενέργεια

108 Οφέλη από παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία Αντίθετα με τα ορυκτά καύσιμα, η χρήση της γεωθερμίας αποτρέπει την εκπομπή ετησίως: 22 MM tn CO 2 200k tn SO 2 80k tn NOx 110k tn σωματιδίων

109 Αξιοπιστία: Οφέλη από παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία Οι μονάδες κλείνουν για λίγο μόνο- κατά ΜΟ 90% ή περισσότερο 60-70% για τα εργοστάσια που λειτουργούν με άνθρακα ή με πυρηνική ενέργεια

110 ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ. 1. Ο σχηματισμός επικαθίσεων (καθαλατώσεις) σε σχεδόν κάθε επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με το γεωθερμικό ρευστό 2. Η διάβρωση των μεταλλικών επιφανειών των γεωθερμικών εγκαταστάσεων 3. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εκπομπές τοξικών αερίων με επιπτώσεις κυρίως στο περιβάλλον

111 που οφείλονται: ιδιάζουσα χημική σύσταση των περισσοτέρων γεωθερμικών ρευστών. στην αλλαγή των θερμοδυναμικών χαρακτηριστικών των ρευστών στο στάδιο της εκμετάλλευσής δημιουργεί συνθήκες ευνοϊκές τόσο για τη χημική προσβολή των μεταλλικών επιφανειών, όσο και για την απόθεση ορισμένων διαλυμένων ή αιωρούμενων στερεών και την απελευθέρωση στο περιβάλλον επιβλαβών ουσιών.

112 Σχηματισμός επικαθίσεων η συσσώρευση ανεπιθύμητων υλικών στις επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με κάποιο ρευστό. Επικαθίσεις δημιουργούνται παντού σε ένα γεωθερμικό πεδίο.

113 από τι εξαρτώνται: την πίεση και τη θερμοκρασία του ρευστού, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ρευστών και πετρωμάτων λειτουργικές συνθήκες της εγκατάστασης. παρουσία μεγάλου αριθμού χημικών ειδών πληθώρα των πιθανών φυσικών μηχανισμών χημική σύσταση επικαθίσεων ανθρακικού ασβεστίου άλατα θειούχου σιδήρου πυριτίου και αλάτων αυτού

114 που οδηγούν: ελάττωση σημαντικά του συντελεστή μεταφοράς θερμότητας λειτουργικά προβλήματα, όπως μείωση της διαμέτρου των σωληνώσεων υποβάθμιση του προϊόντος συντελούν σε σημαντικό βαθμό στη διάβρωση των μεταλλικών επιφανειών επιπλέον κόστος για άντληση του ρευστού απώλεια παραγωγής

115

116 που οδηγούν: απώλεια πολύτιμης ενέργειας αύξηση κατά πολύ του κεφαλαίου κόστους των εγκαταστάσεων αύξηση του πρόσθετου κόστους για καθαρισμό και συντήρηση της εγκατάστασης

117

118 πως αντιμετωπίζονται: σωστό σχεδιασμό της μονάδας επιλογή κατάλληλων συνθηκών λειτουργίας κατάλληλη ρύθμιση του ph του ρευστού προσθήκη χημικών ουσιών χρήση ηλεκτρομαγνητικών διατάξεων η απομάκρυνση των σχηματιζόμενων στερεών με χημικά φυσικά ή μηχανικά μέσα

119 Συγκεκριμένοι τρόποι αντιμετώπισης μηχανική αφαίρεση των επικαθίσεων λιγότερο επιθυμητή αλλά η μόνη που μπορεί να δώσει αποτελέσματα χρησιμοποίηση ενός αναστολέα της κρυσταλλικής ανάπτυξης πλεονέκτημα της μεθόδου η σύγχρονη προσθήκη αντιδιαβρωτικών ουσιών χωρίς ιδιαίτερη δαπάνη μείωση του ph του γεωθερμικού αλμόλοιπου χρησιμοποίηση κρυσταλλοποιητών εκτόνωσης περιέχουν αιωρούμενα σωματίδια, λειτουργούν σαν πυρήνες για την έναρξη της διαδικασίας της στοχεύουν στη πρόληψη των επικαθίσεων.

120 Διάβρωση σε γεωθερμικές εγκαταστάσεις Προκαλείται από : συστατικά των γεωθερμικών ρευστών όπως: οξυγόνο (O2) ιόντα υδρογόνου, H+ (ή ph) χλωριόντα (Cl-) φθοριόντα (F-) διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και τα ανθρακικά ιόντα θειικά ιόντα (SO42-) υδρόθειo (H2S) ή τα θειούχα ιόντα (S2-, HS-) αμμωνία (NH3) ή τα ιόντα αμμωνίου ιόντα βαρέων μετάλλων. το υλικό των αγωγών και των συσκευών, την ταχύτητα των ρευστών και τις συνθήκες λειτουργίας.

121 που οδηγούν: μείωση του πάχους και της αντοχής των σωληνώσεων σε διαρροές στην αύξηση της τραχύτητας των επιφανειών δημιουργία δυσθερμαγωγών στιβάδων από προϊόντα διάβρωσης απώλεια πολύτιμης ενέργειας αύξηση κατά πολύ του κεφαλαίου κόστους των εγκαταστάσεων

122 που οδηγούν: αύξηση του πρόσθετου κόστους για καθαρισμό και συντήρηση της εγκατάστασης απώλεια παραγωγής υποβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος

123 πως αντιμετωπίζονται: Επιλογή του κατάλληλου υλικού κατασκευής Επικάλυψη των μεταλλικών επιφανειών σε ανθεκτικά στη διάβρωση στρώματα Προσθήκη αναστολέων διάβρωσης Ορθός σχεδιασμός της μονάδας

124 ΠΡΟΣΟΧΗ! Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη συνταγή για την αντιμετώπιση όλων των περιπτώσεων σχηματισμού επικαθίσεων και διάβρωσης. Μία αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος σε μία μονάδα μπορεί να μη δίνει τα ίδια αποτελέσματα αν αλλάξουν οι συνθήκες ή αν εφαρμοστεί σε μια άλλη μονάδα με παρεμφερείς συνθήκες.

125

126 Οικονομικά-τεχνικά στοιχεία Γεωθερμικών Εφαρμογών Η ενεργειακή αποτίμηση δεν είναι απλή για τις ΑΠΕ (συναρτάται λ.χ. από τις τιμές του πετρελαίου) Το κόστος γεωθερμικού σχεδίου μπορεί να εκφραστεί ως η τιμή της παραγόμενης θερμικής ή ηλεκτρικής ενέργειας ανά κιλοβατώρα ( /kwh) Κόστος (σε ) ανά kw εγκατεστημένης ισχύος Χρόνος αποπληρωμής (απόσβεση αρχικής επένδυσης)

127 Παράδειγμα Κατασκευάζεται ΓΘΜ εγκατεστημένης ισχύος 200 kw για παραγωγή θερμικής ενέργειας (θέρμανση θερμοκηπίου) Συνολικό κόστος (κόστος για έρευνα και άδεια εκμετάλλευσης, γεώτρηση, μεταφορά ρευστών, εναλλαγή θερμὀτητας, διάθεση ρευστών):150,000 Ετήσιο κόστος λειτουργίας 3,000 Χρόνος λειτουργίας 6 μήνες το χρόνο Ζωή: 10 χρόνια

128 Ετήσιο κόστος=[πάγιο κόστος/έτος]+[κόστος λειτουργίας και συντήρησης]=150,000/10+3,000=18,000 Παραγόμενη ενέργεια: 200 kwx(6x24x30)h=864,000 kwh Κόστος ανά παραγόμενη κιλοβατώρα: 18,000 /864,000 kwh=2,1 λ /kwh Επιτόκια, πληθωρισμός, πρέπει να ληφθούν υπόψη.

129 Οικονομική ανάλυση 1000 με επιτόκιο 10% σε 10 χρόνια θα είναι 2,600 Ή: Η παρούσα αξία των 2,600 σε 10 χρόνια με επιτόκιο 10% είναι μόνο 1,000: Ανάλυση εσωτερικού επιτοκίου (discounted cash flow analysis) Επιτρέπει την έκφραση λογαριασμών που θα πληρωθούν στο μέλλον σε καθαρή παρούσα αξία (το εσωτερικό επιτόκιο δεν ταυτίζεται με το τραπεζικό επιτόκιο)

130 Σε ένα χρόνο : 1,000 x (1+0,1) Σε δύο χρόνια: 1,000 x (1+0,1) 2. Σε n χρόνια: 1,000 x (1+0,1) n Γενικά, χρηματικό ποσό με παρούσα αξία V p, σε n χρόνια και για εσωτερικό επιτόκιο r, θα είναι: V V n p V p 1 ( 1 r ) 1 r n V n n Η παρούσα αξία ενός χρηματικού ποσού που θα δαπανηθεί (ή που θα αποκτηθεί) σε n χρόνια στο μέλλον. Αν υπάρχει σειρά χρηματορροών για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα, η συνολική παρούσα αξία τους ονομάζεται καθαρή παρούσα αξία

131 Με σταθερές χρηματορροές, ίσες κατ έτος Α, η καθαρή αξία των χρηματορροών είναι: 1 ( 1 r ) Vp r r A 1 ( 1 r ) n n A V p Ερμηνεία της εξίσωσης:μια παρούσα πάγια επένδυση V p, είναι ισοδύναμη με την ετήσια καταβολή ποσού Α το οποίο είναι υψηλότερο από το Α =V p /n- και ονομάζεται πάγια αξία. Η μετατροπή της πάγιας επένδυσης σε ετήσιες πάγιες αξίες, οι τιμές των οποίων εξαρτώνται από το εσωτερικό επιτόκιο και από τον οικονομικό χρόνο ζωής ενός εγχειρήματος, αποτελεί ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο στην εκτίμηση του ενεργειακού κόστους, το οποίο δίνεται από την: K o E

132 Αν στην ΓΘΜ των 200 kw ληφθούν τα παραπάνω υπόψη, το ενεργειακό κόστος θα είναι σημαντικά μεγαλύτερο. Ετήσια πάγια αξία: A ( ) x Προσθέτοντας και το λειτουργικό κόστος το ενεργειακό κόστος είναι: Κόστος ανά kwh =( ) / kwh = 3.2 λεπτά /kwh

133 Υπάρχει όμως και πληθώρα άλλων δαπανών.

134 Συμπεράσματα: Η γεωθερμική ενέργεια είναι εγγενώς περιορισμένη επειδή η εξαγωγή θερμότητας κατά κανόνα υπερβαίνει τον ρυθμό ανανέωσης Θερμά ξηρά πετρώματα (HDR) διαδεδομένη και προσφέρει πλεονεκτήματα σε περιοχές στις οποίες δεν υπάρχουν geyser Απ ευθείας μεταφορά θερμότητας από χαμηλής ενθαλπίας πηγές για οικιακή χρήση είναι αξιοποιήσιμη υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει συντήρηση του συστήματος

135 Συμπεράσματα Πηγές ύδατος υψηλής θερμοκρασίας ή ατμού είναι περιορισμένες και το κόστος παραγωγής, συντήρησης και λειτουργίας είναι υψηλά σε σύγκριση με άλλες μορφές ενέργειας Η Γεωθερμία θα παραμείνει κατά πάσα πιθανότητα στο 1% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας [Kruger, 1973]

136 Αειφορία και Γεωθερμική Ενέργεια Η γεωθερμία αποτελεί αξιόπιστη, αειφόρο πηγή ενέργειας Η αειφορία εξαρτάται από την αρχική ποσότητα θερμότητας και το νερό το οποίο παράγεται, τον ρυθμό παραγωγής της ΓΕ, Μικρότεροι ρυθμοί παραγωγής =μακροβιότερες πηγές ενέργειας Με τον χρόνο οι ταμιευτήρες υποβαθμίζονται, χρειάζονται επανέγχυση (εισαγωγή θερμού νερού) έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αειφορία τους Αντίθετα με τα ορυκτά καύσιμα, η ΓΕ δεν απαιτεί μακροχρόνια προετοιμασία παραγωγή και δεν χρειάζεται μεγάλα οικόπεδα Η χρήση ΓΕ αποτρέπει φαινόμενα θερμοκηπίου, προβλήματα μόλυνσης ατμοσφαίρας και συναφή προβλήματα υγείας Η παραγωγή ΓΕ είναι φθηνότερη σε σύγκριση με άλλες μορφές ενέργειας Δεν δημιουργούνται περιβαλλοντικά προβλήματα αποβλήτων, και η απ ευθείας χρήση και έλεγχος της παραγωγής είναι σχετικά εύκολος(κλειστά κυκλώματα δυαδικών κύκλων-υπόγειες εγκαταστάσεις)

137 Αντίθετα με τα ορυκτά, όπου τα εξορυσσόμενα χάνονται δια παντός-οι γεωθερμικοί πόροι ανανεώνονται και μάλιστα γρήγορα (ενώ απομακρύνεται ο ατμός, το νερό αποθηκεύεται και πάλι και επαναχρησιμοποιείται) Προβλήματα στην παραγωγή γεωθερμίας: -απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα και άλλων δηλητηριωδών αερίων -παραμόρφωση γης

138 Ερωτήματα για την αειφορία -Πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει η παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας; -Για πόσο χρονικό διάστημα μπορεί μια γεωθερμική μονάδα παραγωγής ενέργειας να παράγει; -Τα μικρά περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία δημιουργούν τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με γεωθερμία θα διευρυνθούν; Αν ανι, αυτό θα περιορίσει την εξάπλωση των γεωθερμικών μονάδων παραγωγής ενέργειας ;

139 Βιβλιογραφία: Bιβλία Boyle, Godfrey. Renewable Energy, Second Edition. Oxford: Oxford University Press, 2004, ISBN (my preferred text) Brower, Michael. Cool Energy. Cambridge MA: The MIT Press, , TJ807.9.U6B76, Duffie, John and William A. Beckman. Solar Engineering of Thermal Processes. NY: John Wiley & Sons, Inc., 920 pp., 1991 Gipe, Paul. Wind Energy for Home & Business. White River Junction, VT: Chelsea Green Pub. Co., , TJ820.G57, Patel, Mukund R. Wind and Solar Power Systems. Boca Raton: CRC Press, 1999, 351 pp. ISBN , TK1541.P , Sørensen, Bent. Renewable Energy, Second Edition. San Diego: Academic Press, 2000, 911 pp. ISBN Texter, [MIT] Kruger, Paul and Carel Otto, eds. Geothermal Energy. Stanford CA: Stanford University Press, 1973, Bockris, J. O M. Energy The Solar-Hydrogen Alternative. NY: John Wiley & Sons1975. ISBN TJ810.B

140 Βιβλιογραφία DiPippo, Ronald. Geothermal Energy: Electricity Generation and Environmental Impact. Energy Policy (1990):798. Platinum Periodicals. ProQuest. Marin Academy Library, San Rafael, CA. 5 Feb electricity generation. The Electricity Forum Feb What is Electricity?. Energy Kid s Page-Energy Information Administration. Nov Feb Iraq & Our Energy Future-Geothermal Energy. Heidtke, Erin. Spring Feb ScienceDirect-Geothermics: Geothermal energy: sustainability and the environment. ScienceDirect Feb &_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C &_versi on=1&_urlversion=0&_userid=10&md5=1451e3d8f377271e566219cfe5e8cd45 Geothermal Sustainability--A Review with Identified Research Needs. Rybach, Ladislaus & Mongillo, Mike Feb /Monday/Utility_and_Policy_II/rybach.ppt+geothermal+energy+and+sustainability&hl =en&ct=clnk&cd=4&gl=us&client=safari

141 Βιβλιογραφία DiPippo, Ronald. Geothermal Energy: Electricity Generation and Environmental Impact. Energy Policy (1990):798. Platinum Periodicals. ProQuest. Marin Academy Library, San Rafael, CA. 5 Feb electricity generation. The Electricity Forum Feb What is Electricity?. Energy Kid s Page-Energy Information Administration. Nov Feb Iraq & Our Energy Future-Geothermal Energy. Heidtke, Erin. Spring Feb ScienceDirect-Geothermics: Geothermal energy: sustainability and the environment. ScienceDirect Feb &_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C &_version=1&_urlVersion=0 &_userid=10&md5=1451e3d8f377271e566219cfe5e8cd45 Geothermal Sustainability--A Review with Identified Research Needs. Rybach, Ladislaus & Mongillo, Mike Feb and_policy_ii/rybach.ppt+geothermal+energy+and+sustainability&hl=en&ct=clnk&cd=4&gl=us&client=safari Scientific Forms of Energy: Stored Energy, Kinetic Energy, Chemical Energy, Conservation of Energy. Energy Information Administration. 10 Feb TXU-Geothermal. TXU Feb Geothermal power. Fisher, Brad. Illinois Institute of Technology Feb How an Electric Generator Works. Wisconsin Valley Improvement Company. 27 Apr Feb Geothermal Resources: Providing Sustainable Energy For All. Harpring, Mike. Indiana University. 13 Feb

142 Βιβλιογραφία Scientific Forms of Energy: Stored Energy, Kinetic Energy, Chemical Energy, Conservation of Energy. Energy Information Administration. 10 Feb tml TXU-Geothermal. TXU Feb hermal.aspx Geothermal power. Fisher, Brad. Illinois Institute of Technology Feb How an Electric Generator Works. Wisconsin Valley Improvement Company. 27 Apr Feb Geothermal Resources: Providing Sustainable Energy For All. Harpring, Mike. Indiana University. 13 Feb

143 Πηγές: Websites, etc. Government Lab Good explanation of practical use University of Nevada at Reno Desert Research Institute Brookhaven Laboratories INEEL Lawrence Livermore Labs Sandia National Labs National Renewable Energy Labs More Resources geothermal.marin.org/ on geothermal energy rredc.nrel.gov/ Site devoted to the decline of energy and effects upon population Federal Energy Regulatory Commission solstice.crest.org/ dataweb.usbr.gov/html/powerplant_selection.html ftp://ftp.consrv.ca.gov/pub/oil/maps/geothermal/g3-1.pdf