Α3. Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Transcript

1 Α3. Ε ΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Α3.1. Φυσικό Περιβάλλον ήµου ρυµαλίας Α3.1.1 Καταγραφή φυσικού συστήµατος A Μετεωρολογικά και κλιµατολογικά χαρακτηριστικά Το κλίµα του ήµου ρυµαλίας και ευρύτερα της νήσου Νάξου, κατατάσσεται στον «εύκρατο» τύπο του «νησιωτικού Μεσογειακού» κλίµατος: ήπιο, γλυκό, µε υγρασία και δυνατούς ανέµους. Βασικά χαρακτηριστικά αυτού του τύπου κλίµατος είναι τα εξής: - οµαλές θερµοκρασίες και χαµηλό θερµοµετρικό εύρος: στα πεδινά, η µέση ετήσια θερµοκρασία είναι γύρω στους 18 C 0 και το θερµοµετρικό εύρος 12C 0 ενώ στα ορεινά υπάρχει διαφορά 5 C 0 περίπου, προς το ψυχρότερο. Ο χειµώνας είναι ήπιος και η θερµοκρασία σπάνια κατεβαίνει κάτω από τους 10 C 0. Στις ορεινές περιοχές βέβαια οι θερµοκρασίες είναι µικρότερες και κάποιες φορές παρουσιάζονται έντονες χιονοπτώσεις. Η δυνατή ζέστη του καλοκαιριού µετριάζεται από τους δυνατούς ανέµους, τα µελτέµια και την τραµουντάνα. Έτσι, οι θερµοκρασίες είναι χαµηλότερες από άλλες περιοχές της Ελλάδας και µικρότερες από 26 C 0. - ισχυρούς ανέµους: κυρίως βόρειους, µε µέση ένταση 6-7 Μποφόρ ενώ συχνή είναι και η παρουσία ανέµων έντασης µεγαλύτερης των 8 µποφόρ - ξηρό κλίµα: η µέση ετήσια σχετική υγρασία στα πεδινά είναι 65-75% ενώ στα ορεινά φθάνει και το 85%. - χαµηλές βροχοπτώσεις - αρκετές βροχοπτώσεις στη διάρκεια της χειµερινής περιόδου και σχεδόν µηδενικές κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής: όπως και στις Α.3.1-1

2 υπόλοιπες Κυκλάδες, η µέση ετήσια βροχόπτωση τις τελευταίες δεκαετίες στα πεδινά είναι 365mm περίπου ενώ στα ορεινά φθάνει τα 770 mm. Οι µήνες που σηµειώνουν τα µεγαλύτερα ύψη βροχής είναι ο εκέµβριος και ο Φεβρουάριος ενώ από το Μάιο έως το Σεπτέµβριο οι βροχοπτώσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Οι βροχοπτώσεις είναι αρκετά εντονότερες στα ορεινά από ότι στα πεδινά και συχνά µε τη µορφή καταιγίδας, δηµιουργώντας χείµαρρους που παρασύρουν τα χώµατα από τις πλαγιές των βουνών ενώ µεγάλες ποσότητες νερού απορρέουν στη θάλασσα. - εντονότατη εξάτµιση: ιδίως στην θερινή περίοδο λόγω υψηλής θερµοκρασίας, µικρής σχετικά υγρασίας αέρα, µέτριας υγρασίας εδάφους, µεγάλης ηλιοφάνειας και ισχυρών ανέµων. Στη Νάξο λειτουργεί κλιµατολογικός µετεωρολογικός σταθµός Α τάξης της Ε.Μ.Υ. Από την ανάλυση των στοιχείων του σταθµού αυτού προέκυψε ότι η µέση θερµοκρασία στο νησί της Νάξου είναι 18,2 C. Τους χειµερινούς µήνες, η µέση θερµοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους 12 C και τους καλοκαιρινούς δεν ξεπερνάει τους 25,0 C. Η µέση µέγιστη τιµή της θερµοκρασίας τους χειµερινούς µήνες δεν είναι µικρότερη από 14,4 C ενώ τους καλοκαιρινούς προσεγγίζει τους 27 C (τον Αύγουστο και Ιούλιο). Η µέση ελάχιστη θερµοκρασία αγγίζει τους 9,3 C για τους µήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο ενώ κυµαίνεται γύρω στους 22 C τους δύο κεντρικούς καλοκαιρινούς µήνες (Ιούλιο και Αύγουστο). Α.3.1-2

3 Πίνακας Α : Μετεωρολογικά στοιχεία Σταθµού Ε.Μ.Υ.Νάξου ( ) Μήνες Θ Ε Ρ Μ Ο Κ Ρ Α Σ Ι Α Μέση Μέση Μέγιστη Μέση Ελάχιστη Απολύτως Μέγιστη Απολύτως Ελάχιστη Μέση νέφωση σε όγδοα Μέση ηλιοφάνεια σε ώρες Μέση σχετική υγρασία Μέσο ύψος υετού (χλστ.) ΥΕΤΟΣ Μέγιστο ύψος 24ωρου (χλστ.) Κύρια ιεύθυνση Ανέµου ` Ιανουάριος 12,15 14,39 9,51 22,2 0,4 4,64 115,07 73,67 67,41 60,1 Β Φεβρουάριος 12,22 14,54 9,36 24,6-1,0 4,49 129,68 72,09 53,50 57,1 Β Μάρτιος 13,28 15,66 10,24 28,6 1,50 4,06 187,91 72,43 47,95 98,8 Β Απρίλιος 16,06 18,67 12,45 30,5 4,4 3,37 237,33 70,91 18,11 53,2 Β Μάιος 19,51 22,01 15,61 33,6 7,1 2,38 300,82 71,33 9,25 31,0 Β Ιούνιος 23,35 25,80 19,52 36,80 12,00 1,07 356,61 68,51 2,26 16,2 Β Ιούλιος 24,97 26,98 21,92 37,4 14,80 0,37 369,09 68,87 0,58 9,7 Β Αύγουστος 24,84 26, ,6 13,6 0,43 348,94 70,49 1,75 74,8 Β Σεπτέµβριος 22,81 24,89 19,98 34,20 11,2 1,17 277,62 71,18 7,02 42,2 Β Οκτώβριος 19,65 21,89 16,94 32,2 7,2 2,72 218,33 73,42 34,74 73,2 Β Νοέµβριος 16,36 18,79 13,60 28,80 4,5 3,80 142,57 74,41 51,83 96,7 Β εκέµβριος 13,62 15,80 10,98 24,0 2,0 4,46 105,78 74,45 70,32 71,3 Β Έτος 18,24 20,51 15,18 37,40-1 2,75 232,48 71,81 364,72 98,8 Β Πηγή: Ε.Μ.Υ.- Σταθµός Νάξου (ηµεροµηνία ενηµέρωσης στοιχείων: 9 Ιουνίου 2010) Α.3.1-3

4 Πίνακας Α : Μετεωρολογικά στοιχεία Σταθµού Ε.Μ.Υ.Νάξου ( ) (συνέχεια) Μέσος αριθµός ηµερών µε: Μήνες Νέφωση Άνεµο Βροχή Όµβρο Χιόνι Καταιγίδες Χαλάζι Οµίχλη ρόσο 0-1,5/8 1,6-6,4/8 6,5-8,0/8 6 και 7 µποφόρ >8 µποφόρ Ιανουάριος 2,47 22,39 6,02 7,38 2,21 12,82 3,00 0,43 3,37 0,53 0,08 3,57 Φεβρουάριος 2,52 20,19 5,46 6,70 2,34 10,65 2,33 0,5 2,52 0,35 0,15 2,80 Μάρτιος 5,12 20,39 5,35 6,52 1,81 9,67 1,35 0,24 2,41 0,27 0,06 3,96 Απρίλιος 7,16 19,63 3,1 3,95 0,52 6,45 0,76 0,0 1,67 0,14 0,08 2,90 Μάιος 13,02 16,83 1,02 2,83 0,14 3,38 0,38 0,0 1,08 0,02 0,15 2,17 Ιούνιος 22,41 7,35 0,12 2,46 0,18 1,00 0,33 0,0 0,42 0,02 0,06 0,71 Ιούλιος 29,43 1,55 0,0 5,10 0,21 0,27 0,19 0,0 0,21 0,0 0,10 0,76 Αύγουστος 29,19 1,79 0,0 5,67 0,26 0,25 0,13 0,0 0,21 0,0 0,08 1,44 Σεπτέµβριος 21,56 8,10 0,23 6,01 0,47 1,83 0,35 0,0 1,02 0,4 0,0 2,94 Οκτώβριος 11,02 18,31 1,52 7,33 1,05 5,23 0,65 0,0 2,65 0,08 0,13 3,50 Νοέµβριος 4,33 22,02 3,51 5,98 1,15 8,65 1,46 0,0 3,15 0,19 0,1 4,38 εκέµβριος 2,88 22,04 5,84 6,59 2,80 12,69 2,31 0,18 3,41 0,22 0,06 3,84 Έτος 151,11 180,60 32,17 66,52 13,14 72,88 13,22 1,15 22,11 1,06 1,06 32,95 Πηγή: Ε.Μ.Υ.- Σταθµός Νάξου (ηµεροµηνία ενηµέρωσης στοιχείων: 9 Ιουνίου 2010) Α.3.1-4

5 Πίνακας Α : Μετεωρολογικά στοιχεία σταθµών Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης: Μέσο ύψος υετού (mm) σε ΜΣ Απεράθου ( ) και ΜΣ Χαλκείου ( ) Μήνες ΥΕΤΟΣ µέσο ύψος (mm) ΜΣ ΑΠΕΡΑΘΟΥ ΜΣ ΧΑΛΚΕΙΟΥ Ιανουάριος ,3 Φεβρουάριος 147,1 138,4 Μάρτιος 84,6 89,5 Απρίλιος 44,8 37,6 Μάιος 15,8 16,3 Ιούνιος 0,5 1,3 Ιούλιος 0,0 0,0 Αύγουστος 1,5 1,3 Σεπτέµβριος 11,3 9,8 Οκτώβριος 64,4 63,6 Νοέµβριος 102,4 96,7 εκέµβριος 157,5 157,5 Έτος 770,2 718,7 Πηγή: /νση Αγροτικής Ανάπτυξης Νάξου Η µεγαλύτερη θερµοκρασία που έχει σηµειωθεί στο νησί από το έτος 1955, οπότε και λειτουργεί ο Σταθµός, είναι 37,4 C τον Ιούλιο ενώ θερµοκρασίες πάνω από 36 C έχουν σηµειωθεί και τους µήνες Ιούνιο και Αύγουστο. Η µικρότερη θερµοκρασία έχει σηµειωθεί κατά το µήνα Φεβρουάριο (-1,0 C) ενώ θερµοκρασίες µικρότερες από το µηδέν δεν έχουν σηµειωθεί κατά την περίοδο παρατήρησης σε άλλους µήνες. Η ελάχιστη θερµοκρασία που έχει σηµειωθεί κατά το θερµότερο µήνα του έτους, τον Ιούλιο, είναι 14,8 C ενώ η µέγιστη θερµοκρασία που έχει σηµειωθεί κατά τον Ιανουάριο (ψυχρότερο µήνα του έτους) είναι 24,6 C. Α.3.1-5

6 ιάγραµµα Α : Μετεωρολογικά στοιχεία σταθµών Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης: Μέσο ύψος υετού (mm) σε ΜΣ Απεράθου ( ) και ΜΣ Χαλκείου ( ): Μηνιαία κατανοµή θερµοκρασιών στο ήµο ρυµαλίας 40 Θερµοκρασία (oc) Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Μήνες Αύγουστος Σεπτέµβριος Οκτώβριος Νοέµβριος εκέµβριος Απολύτως Μέγιστη Μέση Μέγιστη Μέση Μέση Ελάχιστη Απολύτως Ελάχιστη Οι µέσες µηνιαίες τιµές της σχετικής υγρασίας κυµαίνονται από 68,51% έως 74,45%, µε ελάχιστες τιµές (µικρότερες του 70%) τους καλοκαιρινούς µήνες Ιούνιο και Ιούλιο και τη µέγιστη τους µήνες Νοµέµβριο και εκέµβριο. Ο συνολικός ετήσιος υετός στην πόλη της Νάξου είναι περίπου 365 mm ( ), στο ΜΣ Χαλκείου 719 mm ( ), στο ΜΣ Κυνιδάρου 724 mm ( ) και στο ΜΣ Απεράθου 770 mm ( ). Για το ήµο ρυµαλίας λαµβάνεται ο µέσος όρος (Μ.Ο.) των ΜΣ στο Χαλκί και την Απείρανθο, δηλαδή 745 mm. Με βάση το Μ.Ο. των στοιχείων Απεράθου Χαλκείου, το 40% περίπου από την ποσότητα υετού πέφτει τους µήνες εκέµβριο και Ιανουάριο (µε βροχόπτωση πάνω από 140 και 125 mm αντίστοιχα) ενώ πάνω από το 75% την περίοδο Νοεµβρίου - Φεβρουαρίου. Οι βροχές τους καλοκαιρινούς µήνες Ιούνιο Αύγουστο είναι σπάνιες (µέσος αριθµός ηµερών µε βροχή µικρότερος της µίας ηµέρας). Ο µέσος αριθµός ηµερών µε βροχή λαµβάνει τις µέγιστες τιµές (10-13 ηµέρες) τους µήνες εκέµβριο Μάρτιο. Οι µέγιστοι µέσοι αριθµοί ηµερών µε όµβρο (2-3), παρουσιάζονται κατά τους µήνες εκέµβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Λοιπά µετεωρολογικά φαινόµενα (χιόνι, χαλάζι, παγετοί, καταιγίδες, οµίχλη κ.λ.π.) σπάνια παρατηρούνται και κυρίως τους χειµερινούς µήνες εκέµβριο Μάρτιο: αριθµός ηµερών µε χιόνι (0,18-0,5 ηµέρες), µε χαλάζι (0,22-0,53 Α.3.1-6

7 ηµέρες). Οι µέγιστοι αριθµοί ηµερών µε καταιγίδα (2,4-3,4 ηµέρες) διατρέχουν την περίοδο Νοεµβρίου Μαρτίου ενώ οι µήνες µε µεγαλύτερη συχνότητα εµφάνισης οµίχλης είναι ο Οκτώβριος, Νοέµβριος, Φεβρουάριος, ο Μάιος και ο Ιούλιος. Η νέφωση κυµαίνεται από 0,37 και 0,43 όγδοα τους καλοκαιρινούς µήνες Ιούλιο Αύγουστο σε 4,06-4,64 όγδοα τους χειµερινούς µήνες εκέµβριο Μάρτιο. Αντίθετα, η µέση ηλιοφάνεια λαµβάνει τις µέγιστες τιµές της τους καλοκαιρινούς µήνες Ιούνιο Αύγουστο ( ώρες) και τις µικρότερες τιµές της τους χειµερινούς µήνες εκέµβριο Φεβρουάριο ( ώρες). Η µέση µηνιαία ηλιοφάνεια υπολογίζεται σε 232,48 ώρες. Ένταση και διεύθυνση ανέµων Στους ακόλουθους δύο Πίνακες παρουσιάζονται δεδοµένα συχνότητας ανά ταχύτητα και διεύθυνση των ανέµων από το σταθµό Ε.Μ.Υ. Νάξου ( ). Πίνακας Α : Συχνότητα (%) εµφάνισης ανέµων ανά ταχύτητα (bf) για τη ν. Νάξο Ταχύτητα ανέµου ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΕΚ. ΙΑΝ ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΪ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΕΤΟΣ (Beaufort) 0 10,63 10,19 10,68 9,73 9,08 10,87 15,68 15,48 13,95 8,00 7,51 9,83 10,97 1 5,23 6,01 5,39 4,99 4,26 4,75 5,83 6,22 6,75 3,77 3,23 4,35 5, ,75 15,35 14,27 13,90 12,81 15,01 19,32 20,01 20,79 14,21 12,99 14,42 15, ,40 14,65 13,30 12,79 12,10 13,91 17,68 19,11 20,78 19,00 17,28 15,41 15, ,32 17,89 16,52 15,75 17,24 16,83 16,87 19,70 19,55 24,10 23,74 21,42 18, ,63 12,13 12,12 11,92 12,50 11,76 9,73 9,88 9,37 13,81 16,12 12,97 12, ,38 13,71 13,24 14,98 14,63 13,50 9,11 7,24 6,52 12,63 14,13 14,59 12,47 7 8,26 6,22 8,03 8,83 9,08 7,54 4,06 1,89 1,69 3,82 4,17 5,46 5,75 8 3,15 3,41 5,09 5,69 6,94 4,63 1,55 0,45 0,60 0,66 0,81 1,54 2,88 9 0,25 0,43 1,37 1,43 1,35 1,20 0,17 0,01 0,01 0,00 0,03 0,03 0,52 Πηγή: ΕΜΥ (στοιχεία περιόδου ) Πίνακας Α : Συχνότητα (%) εµφάνισης ανέµων ανά διεύθυνση για τη ν. Νάξο Μήνες / /νση ΟΚΤ. ΝΟΕ. ΕΚ. ΙΑΝ. ΦΕΒ. ΜΑΡ. ΑΠΡ. ΜΑΪ. ΙΟΥΝ. ΙΟΥΛ. ΑΥΓ. ΣΕΠ. ΕΤΟΣ Β 63,09 47,99 46,79 50,06 47,64 50,34 42,39 54,02 61,77 78,36 80,62 70,81 57,82 ΒΑ 1,64 2,00 2,01 1,73 2,09 1,72 1,44 1,98 1,79 3,14 3,63 2,19 2,11 Α 1,81 3,12 2,54 3,92 2,67 2,26 2,25 1,40 0,81 0,75 0,44 0,78 1,90 ΝΑ 5,41 7,68 7,55 6,76 7,66 7,55 7,33 4,80 4,38 1,99 1,68 3,72 5,54 Ν 14,34 24,07 23,56 19,5 22,21 19,75 21,66 17,27 13,54 5,70 4,64 9,74 16,33 Ν 1,36 2,43 3,51 4,52 4,45 3,51 3,79 1,82 1,47 0,35 0,29 1,19 2,39 10,65 1,42 1,89 2,17 2,23 2,17 3,03 1,28 0,81 0,52 0,32 0,62 2,26 Β 1,06 1,09 1,48 1,60 1,96 1,85 2,49 1,95 1,48 1,20 0,86 1,13 1,51 Νηνεµία 10,65 10,19 10,68 9,73 9,08 10,85 15,69 15,48 13,9 8,00 7,51 9,83 10,97 Πηγή: ΕΜΥ(στοιχεία περιόδου ) Α.3.1-7

8 Από την επεξεργασία των στοιχείων των Πινάκων προκύπτει ότι οι επικρατέστερες διευθύνσεις των ανέµων είναι κυρίως η βόρεια (57,82%) και κατά δεύτερο λόγο η νότια (16,33%) ενώ σηµαντικό (11%) είναι και το ποσοστό νηνεµίας. Πιο αναλυτικά: η ένταση των ανέµων ποικίλει έντονα στην ευρύτερη περιοχή κατά τη διάρκεια του έτους. άνεµοι µε ένταση ίση ή µεγαλύτερη από 6 Μποφόρ παρουσιάζονται σε ποσοστό µεγαλύτερο του 25% των ηµερών κατά τους µήνες Οκτώβριο µε Μάρτιο, σε ποσοστό µεγαλύτερο του 15% των ηµερών τους υπόλοιπους µήνες, πλην των µηνών Mαΐου και Ιουνίου. άνεµοι πάνω από 8 Μποφόρ εµφανίζονται συνηθέστερα στο διάστηµα εκεµβρίου Μαρτίου (1 2 ηµέρες κάθε µήνα) ενώ σε χαµηλότερα ποσοστά εµφανίζονται και τους άλλους µήνες. Βιοκλίµα Η ταξινόµηση των διαφόρων µετεωρολογικών περιοχών και η τοποθέτησή τους στους διάφορους βιοκλιµατικούς ορόφους πραγµατοποιείται µε τον υπολογισµό του οµβροθερµικού πηλίκου, βάσει του Emberger. M + m Q 2 = (M - m) 2 Όπου: Q2 : οµβροθερµικό πηλίκο Ρ : ετήσια βροχόπτωση σε mm Μ : µέσος όρος των µέγιστων θερµοκρασιών του θερµότερου µήνα σε απόλυτους βαθµούς (-273,2 oc = 0 ok) m : µέσος όρος των ελάχιστων θερµοκρασιών του ψυχρότερου µήνα, επίσης σε απόλυτους βαθµούς. Στο κλιµατόγραµµα του Emberger, οι περιοχές τοποθετούνται µε βάση τις συντεταγµένες Q2 και m. Οι καµπύλες γραµµές που προκύπτουν, αποτελούν τα όρια των βιοκλιµατικών ορόφων ενώ οι κατακόρυφες ευθείες διαχωρίζουν τους υπό-ορόφους κάθε βιοκλιµατικού ορόφου. Α.3.1-8

9 Με τον τρόπο αυτό διακρίνονται οι εξής βιοκλιµατικοί όροφοι: Όροφος υγρός Όροφος ύφυγρος Όροφος ηµίξηρος Όροφος ξηρός Η διάκριση των υπό-ορόφων κάθε βιοκλιµατικού ορόφου γίνεται µε βάση το µέσο όρο των ελαχίστων θερµοκρασιών του ψυχρότερου µήνα m o C ως εξής: m>7 ο C χειµώνας θερµός 3 ο C < m < 7 ο C χειµώνας ήπιος 0 ο C < m < 3 ο C χειµώνας ψυχρός m < 0 ο C χειµώνας δριµύς Σχετικά µε την περιοχή έρευνας και σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ε.Μ.Υ. για τη χρονική περίοδο , το βιοκλίµα διαµορφώνεται ως εξής : Μ = 26,8 ο C = 300,0 οκ Ρ = 372,2 mm m = 9,3 ο C = 282,5 οκ Q2 = 50,96 Βιοκλιµατικός όροφος : Ηµίξηρος µε χειµώνα θερµό Το βιοκλίµα αποτελεί την έκφραση της αλληλεπίδρασης όλων των παραγόντων του κλίµατος σε ένα οικότοπο, πάνω στο σύνολο των έµβιων όντων του βιοτόπου και κυρίως των συντελεστών της φυτοκοινότητας, διότι τα φυτά ως αυτότροφοι οργανισµοί έρχονται σε άµεση επαφή µε τους παράγοντες του περιβάλλοντος, Α.3.1-9

10 τους οποίους και αντικατοπτρίζουν. Έτσι η φυσική βλάστηση, αποτελεί τη βιολογική έκφραση των παραγόντων του περιβάλλοντος και κυρίως του κλίµατος. Η σύνθεση των κλιµατικών παραγόντων και η συσχέτιση αυτών µε τη φυσική βλάστηση αποτελεί τη διερεύνηση του βιοκλίµατος, η οποία τελικά βασίζεται σε µια ιδιαίτερη επιστηµονική µελέτη του κλίµατος. Στοιχεία του κλίµατος τα οποία θεωρούνται πρωταρχικά για τα φυτά είναι η ποσότητα και κυρίως η κατανοµή των κατακρηµνισµάτων στον ετήσιο κύκλο, καθώς και οι µέσες θερµοκρασίες για το ίδιο διάστηµα. Μέγιστης σηµασίας είναι επίσης και οι µέσες ελάχιστες θερµοκρασίες. Ο χαρακτήρας του µεσογειακού βιοκλίµατος µπορεί να αποδοθεί µε βάση ένα πλαίσιο κατάταξης που βασίζεται στον ξηροθερµικό δείκτη (Χ), το άθροισµα δηλαδή των βιολογικά ξηρών ηµερών της θερµής και ξηρής περιόδου. Αυτές είναι οι ηµέρες χωρίς βροχή, δρόσο ή οµίχλη. Ο αριθµός διορθώνεται µε συντελεστή που σχετίζεται µε τη σχετική υγρασία του αέρα, όπως καταγράφεται ακολούθως. Κατηγορίες µεσογειακού βιοκλίµατος σε συνάρτηση µε τον ξηροθερµικό δείκτη ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΞΗΡΟΘΕΡΜΙΚΟΣ ΕΙΚΤΗΣ (Χ) ΞΗΡΟ - ΘΕΡΜΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ Χ > 150 ΕΝΤΟΝΑ ΘΕΡΜΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ 125 < Χ < 150 ΑΣΘΕΝΗΣ ΘΕΡΜΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ 100 < Χ < 125 ΕΝΤΟΝΟΣ ΜΕΣΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ 75 < Χ< 100 ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕΣΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ 40 < Χ < 75 ΥΠΟΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ 0 < Χ < 40 Σύµφωνα µε τη συγκεκριµένη προσέγγιση, στο βιοκλιµατικό χάρτη 1 της νήσου Νάξου, οι περιοχές του ήµου ρυµαλίας εµφανίζουν τους ακόλουθους χαρακτήρες µεσογειακού βιοκλίµατος, ξεκινώντας από τα παραθαλάσσια πεδινά, προς τα ηµιορεινά και καταλήγοντας στα ορεινά: ξηρο-θερµοµεσογειακό, έντονο θερµοµεσογειακό και ασθενή θερµοµεσογειακό. 1 Μαυροµµάτης, Γ Το Βιόκλιµα της Ελλαδος, Σχέσεις κλίµατος και βλάστησης, Βιοκλιµατικοί χάρτες, ασική Έρευνα, Τόµος Ι, Παράρτηµα Α

11 A Εδαφολογικά Γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά Οι διαφοροποιηµένες γεωµορφολογικές ενότητες της ν. Νάξου χαρακτηρίζονται από το διαφορετικό ανάγλυφο του εδάφους. Στη δυτική πεδινή ζώνη, που αντιπροσωπεύει το 30% της συνολικής έκτασης του νησιού, το ανάγλυφο είναι ήπιο και οι κλίσεις εδάφους µικρές, της τάξης του 5%. Το ανάγλυφο στο κεντρικό και ανατολικό τµήµα του νησιού (επιφάνεια της οποίας το µεγαλύτερο τµήµα καταλαµβάνει ο ήµος ρυµαλίας) έχει κλίσεις που κυµαίνονται από 10% έως 30%, οι οποίες καταλήγουν στα παράλια σε ζώνες κλίσεων 5% έως 10%. ιάσπαρτές, κύρια προς το ΒΑ άκρο και τις δυτικές πλαγιές των βουνών Ζας και Κόρωνος σε υψόµετρο πάνω από 800 µ., εντοπίζονται περιοχές µε κλίσεις που υπερβαίνουν το 30%. Χαρακτηριστικό του ορεινού αυτού τοπίου, είναι το αγροτικό σύστηµα των αναβαθµίδων πεζουλιών τράφων. Στην κεντρική ζώνη της συνολικής έκτασης του ήµου ρυµαλίας, υπάρχει µία µεγάλης έκτασης πεδινή ζώνη, ο ελαιώνας της Τραγαίας. Τη Νάξο κατατέµνει από Β. προς Ν. µία ορεινή ράχη σχεδόν ενιαία γυµνή και βραχώδης µε υπέροχες γεωλογικές µορφές κυρίως στη κεντρική πλευρά της, κοντά στην Κεραµωτή και στη νότια, σχηµατίζοντας δύο κορυφές (όρη) το Ζα (ή Ζευς) και το όρος Κόρωνος. Η Νάξος αποτελεί τµήµα της Αττικοκυκλαδικής ζώνης ενότητας και σε γενικές γραµµές µπορεί να περιγραφεί ως ένας ελλειπτικός δόµος, κύριας διεύθυνσης Β15 Α, ο οποίος αποτελείται κατά κύριο λόγο από σχιστόλιθους, γνεύσιους και µάρµαρα. Στον πυρήνα του δόµου αυτού βρίσκεται η µιγµατιτική διείσδυση. Ο µιγµατίτης της Νάξου περιβάλλεται από µια πολυπτυχωµένη σειρά µαρµάρων σχιστολίθων και γνευσίων, σε εναλλαγές. Η σειρά αυτή στα κατώτερα τµήµατά της, κοντά δηλαδή στο µιγµατιτικό δόµο, έχει έντονα πτυχωµένα πετρώµατα αµφιβολιτικής σύστασης, φακούς και µετα-υπερβασίτες. Στα ανώτερα τµήµατά της συναντώνται µετακροκαλοπαγή και κοιτάσµατα σµύριδας (µεταβωξίτες). Το εσωτερικό του µιγµατίτη όπως υποδηλώνουν µετρήσεις µε ισότοπα Rb/Sr, έχει ηλικία 515m.a. (Andriessen P.A.et al. 1987). Μέσα στο µιγµατίτη εµφανίζονται υπολείµµατα µαρµάρων, σχιστόλιθων και αµφιβολιτών. Τα µεταµορφικά Α

12 φαινόµενα και οι ζώνες µεταµόρφωσης που παρατηρούνται στην περιοχή οφείλονται σε ισχυρή αναθέρµανση, της οποίας πηγή ήταν ο µανδύας και µέσο µεταφοράς της θερµότητας µια ρευστή φάση πλούσια σε CO 2. Η αναθέρµανση έφτασε το υψηλότερο σηµείο της πριν 25m.a. Προς το τέλος της φάσης αυτής, πραγµατοποιείται και η ανάτηξη πολλών πετρωµάτων, όπως επίσης και η διείσδυση των γρανιτών στο βόρειο και βορειοδυτικό τµήµα της νήσου. Εκτός από την κυριαρχούσα αντικλινοριακή δοµή, που έχει ως κεντρικό άξονα τη διευθυνση Β15 Α του µιγµατιτικού δόµου, συναντώνται δευτερεύοντες άξονες πτυχών και γραµµώσεων µε διευθυνση ΒΒΑ-ΝΝ. Όλες οι τεκτονικές αυτές γραµµές είναι αποτέλεσµα της ανάπτυξης του δόµου και της τεκτονικής δραστηριότητας που τοποθετείται στα 25m.a. µε συνθήκες πίεσης 6 Kbars. Όλα σχεδόν τα πετρώµατα που περιβάλλουν τον µιγµατιτικό δόµο έχουν ιζηµατογενή χαρακτήρα (µεταµορφωµένα ανθρακικά, µάργες, πηλίτες, ψαµµίτες, κροκαλοπαγή). Σε µικρή απόσταση από το µιγµατιτικό δόµο επικρατούν εναλλασσόµενοι µεταπηλίτες µε µάρµαρα. Η εναλλαγή αυτή οφείλεται στην καθολικής κλίµακας ισοκλινή πτύχωση, ηλικίας Ηωκαίνου. Στη βάση της εναλλαγής εµφανίζονται φλέβες αµφιβολιτών, µετα-υπερβασικά πετρώµατα, ασβεστοπυριτικά πετρώµατα και χαλαζιτικοί απλίτες. Τα µετα-υπερβασικά πετρώµατα απαντώνται κυρίως κοντά στο µιγµατίτη και είναι ολισθόλιθοι, που εµφανίζονται µε τη µορφή περιδοτιτικής σύστασης ξενόλιθων, µέσα σε βασαλτικής σύστασης λάβες που αντιπροσωπεύουν την επιφάνεια ολίσθησης µιας πιθανής επώθησης, η οποία έλαβε χώρα πριν από τη µεταµορφική φάση, δηλαδή πριν από 40-45m.a. Η περιοχή το ήµου ρυµαλίας δοµείται εξ ολοκλήρου από µεταµορφωµένα πετρώµατα και κάποιες γρανιτικές διεισδύσεις. Πάνω στα πετρώµατα αυτά βρίσκονται ασύµφωνα λίγα ιζήµατα του Νεογενούς και οι Τεταρτογενείς αποθέσεις. Η συναντώµενη λιθοστρωµατογραφία περιγράφεται αναλυτικά στην Ενότητα Α3.4 του παρόντος Κεφαλαίου και περιληπτικά είναι η εξής: Α

13 ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΕΣ ΟΛΟΚΑΙΝΟ Παράκτιες αµµώδεις αποθέσεις µε θίνες (Q,Θ) Αλλουβιακές αποθέσεις (Q,al1) Λιµνοθαλάσσιες αποθέσεις (Q,al) ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟ Κορήµατα κοιλάδων και κλιτύων (Pt.s) Κροκαλοπαγή (Pt.c) ΤΡΙΤΟΓΕΝΕΣ Κροκαλοπαγές (Pl.c ) Ψαµµίτες, Μάργες και Ασβεστόλιθοι (Ol, Ms) ΜΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ Υπερβασικά και γαββροειδή πετρώµατα ΑΛΠΙΚΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΟΖΩΪΚΟ ΜΕΣΟΖΩΪΚΟ Μάρµαρα (P.mr) Μετακροκαλοπαγή εκ µαρµάρου (mr) Μαρµαρυγιακοί σχιστόλιθοι και γνεύσιοι (msch) Αµφιβολίτες (ab) Μεταµορφωµένα υπερβασικά και γαββρικά πετρώµατα (αγβ) Λεπτοκοκκώδεις συντεκτονικοί γρανίτες (γ) Μιγµατίτες (µγ) Α

14 Ως προς τα βιοµηχανικά ορυκτά, το σπουδαιότερο ορυκτό της Νάξου είναι οι µεγάλες εµφανίσεις πυριτίου µέσα στα πηγµατιτικά σώµατα. Τα πηγµατιτικά σώµατα (ποικίλων διαστάσεων) εµφανίζονται στο Β. τµήµα της νήσου σε άµεση γενετική σχέση προς τους συντεκτονικούς γρανίτες. Τα πετρώµατα που διασχίζουν είναι µάρµαρα µε ή χωρίς σχιστολιθικές ενστρώσεις και διάφοροι τύποι σχιστόλιθων. Αναπτύσσονται κατά µήκος των ασυνεχειών των πετρωµάτων µε πάχος από µερικά εκατοστά έως 8m και µήκος έως 200m. Οι πηγµατίτες της Νάξου είναι τουρµαλινοφόροι. Οι συντεκτονικοί γρανίτες απαντούν µέσα στο µιγµατιτικό δόµο και τα µεταµορφωµένα πετρώµατα των ζωνών είναι πλούσια σε σιλλιµανίτη και κυανίτησιλλιµανίτη. Εµφανίζονται κυρίως στις περιοχές Κόρωνου, Σκαδού, Απόλλωνα, Αγιάς, Κυνίδαρου και Φανερωµένης. Ένα άλλο βιοµηχανικό ορυκτό που βρίσκεται σε σηµαντική ποσότητα στη Νάξο, είναι ο λευκός ζαχαρώδης δολοµίτης, µε µεγάλη περιεκτικότητα σε µαγνήσιο. Αφθονεί κυρίως στην περιοχή του Αγ. Τρύφωνα. Ως προς τα κοιτάσµατα, η Νάξος διαθέτει πολύ µεγάλη µεταλλοφορία σµύριδας. Η σµύριδα (µεταβωξίτης) προέρχεται από µεταµόρφωση αργιλικού υλικού (βωξίτες), σύγχρονου προς το ανθρακικό, που έδωσε τα µάρµαρα και απαντά σε συγκεκριµένο στρωµατογραφικό ορίζοντα, ο οποίος επαναλαµβάνεται. Η ύπαρξη σµύριδας σε διάφορα επίπεδα οφείλεται σε τεκτονικά αίτια. Εκτός από την τεκτονική των πτυχώσεων, η νεότερη ρηξιγενής τεκτονική έχει επιδράσει πάνω στο σµυριδοφόρο ορίζοντα και διακόπτει κατά θέσεις τη συνέχεια των κοιτασµάτων (Κακκορύακας Στραβολαγγάδα Αµάλια). Αναφορικά µε τα λατοµικά ορυκτά, η κρυσταλλίνα αποτελεί το σπουδαιότερο λατοµικό ορυκτό της Νάξου που σήµερα γίνεται µεγάλη εξαγωγή. Η Κρυσταλλίνα αποτελεί την εµπορική ονοµασία του Ναξιακού µαρµάρου. Το όνοµά της οφείλεται στους «κρυστάλλους» που σχηµατίζονται από την πρόσµειξη του χαλαζία (2%) µε τον ασβεστίτη (98%). Σε αυτό το στοιχείο οφείλει τη µεγάλη διαφάνεια και λάµψη του. Η µαρµαροφόρος περιοχή της κρυσταλλίνας Κυνίδαρου, καλύπτει µια σηµαντική έκταση στο κεντρικό τµήµα του νησιού. Η κύρια µαρµαροφορία συναντάται στους ορεινούς όγκους Μπολιµπά και Ζά. Η κρυσταλλίνα βρίσκεται Α

15 στο κέντρο του µιγµατιτικού δόµου και είναι το αποµεινάρι της υψηλού βαθµού µεταµόρφωσης. Από ορυκτολογικής - πετρογραφικής πλευράς, η κρυσταλλίνα της Νάξου κατατάσσεται στα αδροκρυσταλλικά ασβεστιτικά µάρµαρα µε γρανοβλαστικό-ανισοκοκκώδη ιστό. Τα πιθανά γεωλογικά αποθέµατα πλησιάζουν τα m 3 συνολικά. Στο γεωπεριβάλλον του ήµου ρυµαλίας εντάσσονται φυσικά σπήλαια, τα οποία απαντώνται σε σηµεία επικράτησης ασβεστολιθικών σχηµατισµών. Σηµαντικότερα από αυτά είναι η σπηλιά του Ασκητή, το σπήλαιο της Γριάς, το σπήλαιο Αντριούς και το σπήλαιο του Ζα. Σπήλαια απαντώνται επίσης στο Φανάρι της Απειράνθου, το Σκαδό, την Κόρωνο και την Κορωνίδα, καθώς και στο ανακό. Στο γεωπεριβάλλον της περιοχής έρευνας εντάσσονται επίσης τα σµυριδορυχεία, τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται κατά µήκος του οδικού άξονα Κορώνου Λυώνα και στην περιοχή του ρέµατος Πνίχτης (στον οδικό άξονα Απεράθου Μουτσούνας). Επιπλέον, στην ευρύτερη περιοχή του Τσικαλαριού, ο σχηµατισµός του µιγµατίτη δηµιουργεί δοµές µε απότοµο τοπογραφικό ανάγλυφο, οι οποίες προσφέρονται για την δηµιουργία αναρριχητικών πεδίων. Ακόµη, ο σχηµατισµός των µαρµάρων που εµφανίζεται στην ευρύτερη περιοχή του οικισµού του Λιώνα δηµιουργεί αντίστοιχες δοµές έντονου τοπογραφικού ανάγλυφου. A Υδρογραφικό δίκτυο Τα µεγαλύτερα βουνά της περιοχής έρευνας αναπτύσσονται κατά τη διεύθυνση Β- Ν και έχουν ύψος από m: ίας (Ζευς) (1.004 m) και Φανάρι (883 µ). Η περιοχή διαθέτει πολύ µεγάλο µήκος ακτών (96,4Km). Η διάβρωση, αρκετά βαθιά, έχει σχηµατίσει κοιλάδες οι οποίες έχουν ακτινωτή διάταξη προς τα παράλια. Το µήκος των κοιλάδων είναι µικρό. Το υδρογραφικό δίκτυο της Νάξου χωρίζεται από την κεντρική κορυφογραµµή και ρέει προς δυτικά είτε προς τα ανατολικά. Σύµφωνα µε τη µελέτη: «Ανάπτυξη Συστηµάτων και Εργαλείων ιαχείρισης Υδατικών Πόρων Υδατικού ιαµερίσµατος Νοτίου Αιγαίου» (ΥΠ.ΑΝ. 2007), οι µεγαλύτερες και σηµαντικότερες λεκάνες απορροής στην περιοχή του ήµου ρυµαλίας ανέρχονται σε είκοσι (20). Α

16 Τα κύρια φυσιογραφικά χαρακτηριστικά των λεκανών από Β προς Ν δίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας Α : Χαρακτηριστικά των 20 µεγαλύτερων λεκανών απορροής του ήµου Όνοµα Εµβαδόν Μέσο υψόµετρο Μέση κλίση (τ.χλµ) (µ) (%) Αγιά 14,21 246,5 34,2 Ρ. Μυλοπέραµα 14,29 271,8 29,6 Ρ.Ποταµός 12,66 421,3 34,8 Ρ.Καρβουκόλακος 8,26 207,8 27,1 Ρ. Φανερωµένη (τµήµα στο ήµο ρυµαλίας) 9,46 438,1 34,7 Ρ. Τζουµαγιά 12,29 407,8 36,7 Ατσιπάπη 10,15 287,4 29,2 Γαρίνου (τµήµα στον ήµο ρυµαλίας) 36,35 360,3 25,6 Πνίχτης 13,72 478,5 34,9 Ρ. Παρατρέχος (τµήµα στο ήµο ρυµαλίας) 67,22 205,4 14,5 Ρ. Μεσονήσι 17,40 290,2 21,7 Ρ. Λίµνες 17,55 394,2 31,0 Ρ. Σκοτεινό 16,23 371,8 25,7 Πυργάκι (τµήµα στο ήµο ρυµαλίας) 45,65 232,2 18,8 Ρ. Ανακιών 12,52 292,9 21,5 Κλειδός ,6 24,8 Ρ. Φύσας 24,51 302,4 23,5 Αγιασσός 18,30 174,3 23,3 Πάνορµος 13,05 148,4 22,5 Βρεµένης 8,37 146,1 27,4 Πηγή: Μπάνου ιαχείριση Υδατικών Πόρων Κυκλάδων, Ευρύτερη περιοχή νήσων Πάρου και Νάξου. Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο, Ερευνητική εργασία. A Υδρογεωλογικά στοιχεία Η απουσία εκτεταµένης ενδοχώρας στα νησιά των Κυκλάδων (άρα και µικρή έκταση υδροπερατών επιφανειών), τα σχετικά χαµηλά ύψη βροχοπτώσεων και η υδραυλική γειτνίαση των περισσότερων υδροφόρων µε τη θάλασσα (που τους καθιστά υφάλµυρους και µειώνει την υδροδοτική ικανότητα ιδιαίτερα την καλοκαιρινή περίοδο) είναι οι πλέον σηµαντικοί αρνητικοί παράγοντες για τη δηµιουργία υδροσυστηµάτων µεγάλης υδροαποθεµατικότητας και καλής ποιότητας νερού. Στους παράγοντες αυτούς προστίθεται το καθεστώς της άναρχης εκµετάλλευσης των υδροφόρων του νησιωτικού χώρου και οι ταχύτατα αυξανόµενες ανάγκες σε νερό. Α

17 Οι υδρογεωλογικές συνθήκες στο νησί της Νάξου συνοψίζονται ως εξής: - οι νεότεροι αλλουβιακοί σχηµατισµοί δηµιουργούν γενικά ευνοϊκές συνθήκες υπόγειας υδροφορίας. - τα τριτογενή ιζήµατα στερούνται αξιόλογης υδροφορίας. - τα µάρµαρα που καταλαµβάνουν µεγάλη έκταση παρουσιάζονται πλακώδη και κερµατισµένα και αποτελούν τον αποδέκτη σηµαντικών ποσοτήτων νερού των βροχοπτώσεων, που κατεισδύουν σε ρωγµατώσεις και καρστικά δηµιουργώντας υπόγεια υδροφορία, τον κύριο υδροφορέα του νησιού, της οποίας ένα µέρος αναβλύζει στην επιφάνεια µέσω των πηγών. - οι σχιστόλιθοι και οι αµφιβολίτες είναι γενικά µη υδροπερατοί και µόνο στον επιφανειακό µανδύα αποσάθρωσής τους δηµιουργούνται, µικρής δυναµικότητας,υδροφορίες - οι γρανοδιορίτες και οι µιγµατίτες συµπεριφέρονται ως υδατοστεγείς σχηµατισµοί, αλλά η κατάκλασή τους επιτρέπει τη διαµόρφωση επιπόλαιου υδροφόρου ασυνεχούς ορίζοντα. Στο κεντρικό ορεινό τµήµα του νησιού, ο υδροφόρος ορίζοντας εκτείνεται σε βάθος 170 µ πάνω από την στάθµη της θάλασσας. Αντίθετα στο δυτικό τµήµα, στις αγροτικές παραλιακές περιοχές των Τ.. αµαριώνα και Φιλοτίου, ο υδροφόρος ορίζοντας βρίσκεται µέχρι και 150 µ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, λόγω της υπερεκµετάλλευσης των υπόγειων υδροφορέων, εµφανίζεται δε και το φαινόµενο της υφαλµύρινση (µε την εισροή θαλάσσιου νερού στους παράκτιους υδροφορείς). Σύµφωνα µε τη Μελέτη: «Ανάπτυξη Συστηµάτων και Εργαλείων ιαχείρισης Υδατικών Πόρων Υδατικού ιαµερίσµατος Νοτίου Αιγαίου» (ΥΠ.ΑΝ., 2007), το υδατικό ισοζύγιο όλου του νησιού της Νάξου δίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί. Α

18 Πίνακας Α α: Υδατικό ισοζύγιο ν. Νάξου. Μέσα ετήσια µεγέθη (Υ.Π.ΑΝ.,2007) Υδατικό ισοζύγιο µέσα ετήσια mm m 3 Συντελεστής (%) µεγέθη Μέση Βροχόπτωση ,26 Χ10 6 Επιφανειακή Απορροή ,23 Χ ,5% Κατείσδυση 45 19,44 Χ10 6 7,9% Πραγµατική εξατµισοδιαπνοή ,58 Χ ,6% Πηγή: ΥΠ.ΑΝ Ανάπτυξη Συστηµάτων και Εργαλείων ιαχείρισης Υδατικών Πόρων Υδατικού ιαµερίσµατος Νοτίου Αιγαίου. Σύµφωνα µε νεώτερη ερευνητική εργασία της κ. Φραγκίσκου (Ε.Μ.Π., 2010), ο Πίνακας διατυπώνεται ως εξής: Πίνακας Α β: Υδατικό ισοζύγιο ν. Νάξου (Φραγκίσκου, 2010) Υδατικό ισοζύγιο µέσα ετήσια mm m 3 Συντελεστής (%) µεγέθη Μέση Βροχόπτωση Χ10 6 Επιφανειακή Χ % Απορροή Κατείσδυση Χ % Πραγµατική Χ % εξατµισοδιαπνοή Πηγή: Φραγκίσκου ιαχείριση Υδάτινων Πόρων της Νάξου. Ε.Μ.Π. Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. ιπλωµατική Εργασία. Με βάση την προαναφερόµενη Μελέτη (ΥΠ.ΑΝ., 2007), οι ετήσιες συνολικές ανάγκες σε νερό ύδρευσης (υπολογίζοντας απώλειες δικτύων της τάξης του 25%) εκτιµώνται στον Πίνακα Α Πίνακας Α : Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού ύδρευσης ανά ήµο ν. Νάξου ήµος Ετήσιες ανάγκες νερού ύδρευσης (m3/έτος) Νάξου ρυµαλίας ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΥΠ.ΑΝ. (2007) Οι ετήσιες ανάγκες νερού άρδευσης ανά είδος καλλιέργειας και νερού ύδρευσης για την κτηνοτροφία παρουσιάζονται στους Πίνακες που ακολουθούν: Α

19 Πίνακας Α : Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού άρδευσης ανά ήµο ν. Νάξου ΗΜΟΣ Ετήσιες ανάγκες νερού άρδευσης (m3/έτος) Αροτραίες Κηπευτικές Οπωρώνες Ελιές Άµπελοι ΣΥΝΟΛΟ Νάξου ρυµαλίας ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΥΠ.ΑΝ. (2007) Πίνακας Α :Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού για κτηνοτροφία ανά ήµο ν. Νάξου ΗΜΟΣ Ετήσιες ανάγκες νερού για κτηνοτροφία (m3/έτος) Νάξου ρυµαλίας ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΥΠ.ΑΝ. (2007) Τέλος και σύµφωνα µε την ίδια προαναφερόµενη Μελέτη, τα στοιχεία κατανάλωσης νερού από τη βιοτεχνία-βιοµηχανία παρέχονται στον ακόλουθο Πίνακα: Πίνακας Α : Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού για βιοτεχνία - βιοµηχανία ανά ήµο ν. Νάξου ΗΜΟΣ Ετήσιες ανάγκες βιοµηχανικού νερού (m3/έτος) Νάξου ρυµαλίας ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΥΠ.ΑΝ. (2007) Με βάση τα ανωτέρω, οι συνολικές υδατικές ανάγκες ανά ήµο του νησιού, καθώς και για ολόκληρη τη Νάξο υπολογίζονται ως εξής: Πίνακας Α α: Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού ανά ήµο ν. Νάξου σε m3/έτος (ΥΠ.ΑΝ., 2007) ΗΜΟΣ Ύδρευση Άρδευση Κτηνοτροφία Βιοµηχανία ΣΥΝΟΛΟ Νάξου ρυµαλίας ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΥΠ.ΑΝ. (2007) Α

20 Με βάση τα ανωτέρω και σύµφωνα µε τη Μελέτη «Ανάπτυξη Συστηµάτων και Εργαλείων ιαχείρισης Υδατικών Πόρων Υδατικού ιαµερίσµατος Νοτίου Αιγαίου» (ΥΠ.ΑΝ. 2007), αναφορικά µε το υδατικό ισοζύγιο της Νάξου και του ήµου ρυµαλίας επισηµαίνονται τα εξής: Στη διαχειριστική ενότητα Νάξου, οι αρδευτικές απαιτήσεις είναι περίπου πενταπλάσιες από τις υδρευτικές (που είναι ιδιαίτερα αυξανόµενες) και συγκεντρώνονται κυρίως στο ήµο Νάξου. Τα µεγάλα ελλείµµατα στην αρδευτική χρήση και συνεπώς το υψηλό κόστος φυσικών πόρων, δίνει εξαιρετικά δυσµενές οικονοµικό αποτέλεσµα στο αρχικό σενάριο προβλεπόµενων έργων βάσει της συγκεκριµένης Μελέτης. Η σηµαντική βελτίωση του οικονοµικού αποτελέσµατος στο προβλεπόµενο τελικό σενάριο της Μελέτης, οφείλεται στην πρόβλεψη κατασκευής του φράγµατος του Τσικαλαριού, το οποίο αναµένεται να αρδεύσει επαρκώς 4700στρ. στο ήµο Νάξου, «ανακουφίζοντας» υφαλµυρισµένους υδροφορείς, καθώς και στη δραστική µείωση (κατά 20%) των αρδευόµενων εκτάσεων στα δηµοτικά διαµερίσµατα Νάξου, Αγ.Αρσενίου, Γλινάδου, Γαλανάδου, Βίβλου. Όσον αφορά στο ήµο ρυµαλίας, η δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησης του υπόγειου δυναµικού δύναται να εκµηδενίσει τα ελλείµµατα. Στο ήµο ρυµαλίας ιδιαίτερα σηµαντική είναι η κτηνοτροφία (13% των αρδευτικών απαιτήσεων). Σηµαντικές βελτιωτικές παρεµβάσεις στο οικονοµικό αποτέλεσµα της ύδρευσης συνδέονται επίσης µε την αντικατάσταση των πεπαλαιωµένων δικτύων. Λαµβάνοντας υπόψη τη νεώτερη ερευνητική εργασία της κ. Φραγκίσκου (Ε.Μ.Π., 2010), ο Πίνακας διατυπώνεται ως εξής: Πίνακας Α β: Ετήσιες συνολικές ανάγκες νερού σε m 3 /έτος (Φραγκίσκου, 2010) Ύδρευση Άρδευση Κτηνοτροφία Βιοµηχανία ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Φραγκίσκου ιαχείριση Υδάτινων Πόρων Νάξου. Ε.Μ.Π. Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. ιπλωµατική Εργασία. Α

21 Υδρογεωλογικές Ενότητες Βάσει της υδρογεωλογικής Μελέτης Νάξου (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, 2001), ολόκληρο το νησί λόγω της γεωλογικής του δοµής χωρίσθηκε σε επτά υδρογεωλογικές ενότητες. Ο διαχωρισµός των ενοτήτων (στην ουσία η οµαδοποίηση τους) έγινε µε βάση τα µορφολογικά, γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά τους, ώστε να αντιστοιχούν σε ενιαία και κατά το δυνατόν και ανεξάρτητα µεταξύ τους υδροφόρα συστήµατα. Τα συστήµατα που βρίσκονται στα όρια του ήµου ρυµαλίας είναι τα εξής: 1. Ενότητα Ανατολικής - Νοτιοανατολικής Νάξου (Υδρογεωλογικές λεκάνες Α -1) 2. Ενότητα Νοτιοδυτικής Νάξου (Σαγκρί Μπαούζη Πυργάκι) 3. Ενότητα Μιγµατιτικού δόµου 4. Ενότητα Βόρειας Νάξου (Χίλια Βρύση - Αγιά - Απόλλωνας) Αναλυτικότερα: 1. Ενότητα Ανατολικής -Νοτιοανατολικής Νάξου (Υδρογεωλογικές λεκάνες Α - Ι ) Η περιοχή αυτή περιλαµβάνει την ακολουθία µαρµάρων - σχιστολίθων, από τον κεντρικό κύριο υδροκρίτη του νησιού και προς τα ανατολικά. Πρόκειται για ένα µονοκλινικό, στην τεκτονική µακροδοµή του, σύστηµα εναλλαγών ανθρακικών και σχιστολιθικών πετρωµάτων, το οποίο βυθίζεται προς τα ανατολικά µε περίπου Το σύστηµα διατηρεί πτυχώσεις και µικροπτυχώσεις στο εσωτερικό του µαζί µε ανάστροφες πτυχές και εφιππεύσεις - λεπιώσεις καθώς και πολλά εφελκυστικά ρήγµατα, µικρών και µεγάλων κλίσεων. Ανάµεσα στις εναλλαγές διαπερατών καρστικών και αδιαπέρατων στρώσεων, ειδικά όταν οι τελευταίες είναι τοποθετηµένες ως φραγµός προς τη θάλασσα, διαµορφώνονται ευνοϊκές συνθήκες για αξιοποίηση φακών γλυκού νερού. Τα τεκτονικά - υδρολιθικά αυτά υποσυστήµατα µπορούν να διαχωριστούν σε δέκα υδρογεωλογικές λεκάνες, όπως περιγράφονται παρακάτω. Α

22 1Α. Υδρογεωλογικη λεκάνη Κεραµωτής - Κορώνου Πρόκειται για µικρή λεκάνη, έκτασης 5,6 km 2, σε αµφιβολιτικά πετρώµατα µε υπολείµµατα στρώσεων µαρµάρου ως καλύµµατα, αλλά και εναλλαγές στρώσεων εντός των αµφιβολιτών. Στο ΒΑ άκρο και στο Ν άκρο του ορεινού όγκου των µαρµάρων εκδηλώνονται οι πηγές Κορώνου-Βρύσης, Κορώνου και Κεραµωτής αντίστοιχα. Μεγαλύτερη είναι η καρστική πηγή υπερπλήρωσης της Κεραµωτής (Κουίνη S27, σε υψόµετρο 486 µ) µε παροχή 5-30 m 3 /h. Για την αναρίθµηση της έχει κατασκευαστεί η υδρογεώτρηση ΒΗ187 (σε υψόµετρο 508 µ και µε παροχή 30 m 3 /h). Το νερό υδρεύει και αρδεύει τους γύρω οικισµούς. Το σύστηµα πηγής - υδρογεώτρησης αξιοποιεί επαρκώς την υπάρχουσα υδροφορία και δεν προτείνεται περαιτέρω έρευνα. Η καρστική πηγή επαφής της Κορώνου Βρύσης (S5, υψόµετρο 504 µ) την ηµέρα της απογραφής (11 Οκτωβρ. 2000) είχε παροχή περίπου 240 1/h, η δε της Κορώνου (S1, υψόµετρο 600 m) 100 l/h. Στη γειτονική νότια περιοχή έχουν διανοιχθεί οι υδρογεωτρήσεις ΒΗ136, ΒΗ188 και ΒΗ191 (Ρούσα, Σφοντύλι και Ασµυρίγλες), από τις οποίες υδρεύεται επίσης ο οικισµός Κορώνου χωρίς αξιόλογα αποτελέσµατα (70 µ3/d). Πρόσφατα, εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για τη διάνοιξη δηµοτικής γεώτρησης ύδρευσης στη θέση «ΠΟΡΤΑ».. Κορώνου, µε προβλεπόµενο βάθος τα 200m και µέγιστη ετήσια απολήψιµη ποσότητα νερού περί τα 4000 κ.µ. (υπ αρ. πρωτ. Π.Ν. 448/ Απόφαση Επάρχου Νάξου). Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, 2001) προτάθηκε η διάνοιξη υδρογεώτρησης Ν27, βάθους 230µ., βόρεια της πηγής κατά τη δ/νση της κλίσης των στρώσεων του µαρµάρου, η οποία όµως δεν απέδωσε τα αναµενόµενα αποτελέσµατα. Α

23 1Β. Υδρογεωλογικη λεκάνη Ράχης Πρόκειται για µικρή µακρόστενη λουρίδα γης (ζώνη) που ξεκινά στα βόρεια δυτικά της Κεραµωτής και καταλήγει στα νότια υτικά του Χαλκείου, έκτασης 4 km 2, σε αµφιβολιτικά πετρώµατα µε στρώσεις µαρµάρου κρυσταλλίνας. Η κλίση είναι προς Α µε Η υπόγεια ροή εκτιµάται από ΒΑ προς Ν. Στα όρια της λεκάνης βρίσκονται πηγάδια και πηγή άρδευσης στην περιοχή Μονής, κατάντι του δρόµου προς Κυνίδαρο. Έχει γίνει επίσης η υδρογεώτρηση ΒΗ196 στην περιοχή Ραχιδιώτισσας Χαλκείου, µε µικρό βάθος (παρέµεινε εντός των αµφιβολιτικών σχιστολίθων) και αρκετά µικρή παροχή. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη της υδρογεώτρησης Ν25, βάθους 450µ., στην περιοχή Ραχιδιώτισσας Χαλκείου (βόρεια της υφιστάµενης γεώτρησης) για την έρευνα των πάγκων της κρυσταλλίνας και της υδροφορίας τους στα βαθύτερα στρώµατα. 1Γ. Υδρογεωλογικη λεκάνη Φαναριού - Αη Λιά Αρχατού Πρόκειται για µακρόστενη λουρίδα γης κατά τη δ/νση ΒΑ - Ν, έκτασης 47 km 2, από σχιστόλιθους και µάρµαρα που περιλαµβάνει τα Τ.. Μονής, Χαλκείου, αµαριώνα, καθώς και τον οικισµό Φιλοτίου. Το ανάγλυφο ποικίλει µε αρκετές υψηλές ορεινές εξάρσεις (Φανάρι, Αη Γιάννης Φιλοτίου, Αη Λιάς αµαριώνα). Στα πεδινά ή και λοφώδη τµήµατα όπου επικρατούν σχιστόλιθοι και ο αποσαθρωµένος µανδύας τους ή και προσχώσεις, έχουν σχηµατιστεί φρεάτιοι ορίζοντες µε αρκετά υδρευτικά και αρδευτικά πηγάδια, όπως στη Μονή, τον Καλόξυλο Τ.. Χαλκείου και τους οικισµούς περιοχές Τ.. αµαριώνα: αµαλά, Ποτηρού, Βουρβουριά, Λαθρίνο. εν υφίστανται προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης των φρεατίων οριζόντων. Στην ορεινή ζώνη, κυρίως στο Φανάρι, εκεί όπου στρώσεις µαρµάρου ή ρηγµατωµένες ζώνες σχιστολίθων φράσσονται από υγιή σχιστολιθικά στρώµατα, Α

24 εκδηλώνονται πηγές, µερικές από τις οποίες είναι αρκετά σηµαντικές για ύδρευση οικισµών: S12-Μαύρη Συκιά Μονής, παροχής 1m3/ηµέρα µε υδροµάστευση στοάς µήκους 3µ. S13-Μελίτινα Μονής παροχής 15m3/ηµέρα µε υδροµάστευση στοάς µήκους 30µ. πηγή Μπαρότση Χαλκείου Επίσης, από πηγές αρδεύονται: - εν µέρει οι περιοχές Λαθρίνου Τ.. αµαριώνα - εν µέρει οι αγροτικές περιοχές Μονής και Σιφώνων Τ.. Μονής Τα µάρµαρα διατάσσονται κατά ΒΑ - Ν, ακόµα και στις περιοχές µε χαµηλό υψόµετρο. Στους ορίζοντες αυτούς έχει διανοιχθεί αριθµός υδρογεωτρήσεων µε ικανοποιητικά αποτελέσµατα, πολλές από τις οποίες υδρεύουν οικισµούς, όπως οι γεωτρήσεις στις θέσεις Τίµιου Σταυρού και Άη Λια που υδρεύουν, µε ενιαίο κύκλωµα ύδρευσης, τους οικισµούς του αµαριώνα και το Φιλότι και η γεώτρηση στον Άγιο Χαράλαµπο που υδρεύει το Χαλκί (βάθους 38 µ και σε υψόµετρο 281 µ, παροχής 5m3/ηµέρα). Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν26, βάθους 550µ στην περιοχή Σίφωνες Ράχης και Ν24, βάθους 400µ στην περιοχή Ράχης, για την έρευνα των βαθύτερων στρώσεων της κρυστάλλινος της Ράχης µεταξύ Μονής και Χαλκείου. Ν32, βάθους 300µ στην περιοχή Σταυρού Φιλωτίου κοντά στη ΒΗ181 στην αντίπερα πλευρά του λόφου. Ν20, βάθους 350µ στην περιοχή Μικραργιά επί του δηµόσιου δρόµου προς Άγιο Τρύφωνα. Ν19, βάθους 200µ στην περιοχή Αη Λιας, στα ενδότερα της κοιλάδας, στο ίδιο καρστικό σύστηµα µε την ΒΗ173 (πρώην κοινοτική Φιλοτίου). Από το 1982 που διανοίχθηκε τα χλωριόντα παραµένουν σταθερά, µαζί και η στάθµη άντλησης περίπου σε Α.Υ. +20µ. Η ποιότητα του νερού είναι πολύ καλή και στις άλλες παραµέτρους. Α

25 Ν18, βάθους 260µ στην περιοχή Κάστρου Απαλήρου, ανατολικότερα της προηγούµενης περίπτωσης. Ν17, βάθους 260µ στην περιοχή Μαραθός, στο βάθος της κοιλάδας, ανατολικότερα της ΒΗ197 που παραµένει αναξιοποίητη. Ν9, βάθους 140µ και Ν8, βάθους 190µ στην περιοχή Μαραθός - Αρχατός. Γειτονικά σε ικανές αποστάσεις έχουν διανοιχθεί οι ιδιωτικές ΒΗ62 και ΒΗ63 µε παροχές περί τα 20m 3 /1ι και πολύ καλή αγωγιµότητα. Ν7, βάθους 100µ στην περιοχή Αγιασσού, στο βόρειο τµήµα της κοιλάδας και αρκετά αποµακρυσµένο από τη θάλασσα. Νοτιότερα, στην παραθαλάσσια περιοχή της Αγιασσού δεν συνιστώνται υδρογεωτρήσεις, διότι οι υπάρχουσες δείχνουν µεγάλη αλατότητα. 1. Υδρογεωλογική λεκάνη Ζα - υτικά Πύργου Χειµάρρου Καλαντού Αντιστοιχεί σε υδρογεωλογική λεκάνη περίπου ελλειπτικής µορφής κατά τη δ/νση ΒΑ - Ν, έκτασης 31 km 2, από σχιστόλιθους και µάρµαρα που περιλαµβάνει αγροτικές περιοχές του Τ.. Φιλοτίου. Το ανάγλυφο είναι ορεινό και βραχώδες µε αρκετές υψηλές ορεινές εξάρσεις, όπου υψηλότερη είναι ο Ζας. Χωρίς να αποκλείονται πλευρικές τροφοδοσίες µε τις όµορες υδρογεωλογικές λεκάνες, διαφαίνεται λόγω κυρίως της παρουσίας ευρείας εµφάνισης σχιστόλιθων περιµετρικά του όγκου των µαρµάρων- ότι ο κύριος όγκος των νερών που ρέουν υπόγεια διευθύνεται από ΒΑ προς Ν, όπως άλλωστε είναι και η βύθιση των µαρµάρων, παρ' ότι η γενική κλίση της στρώσης τους είναι προς Α. Ολόκληρη η περιοχή είναι σχεδόν ανεξερεύνητη µε γεωτρήσεις. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν4, βάθους 380µ Ν5, βάθους 240 µ Ν6, βάθους 400µ στην περιοχή Καλαντού Α

26 1Ε. Υδρογεωλογική λεκάνη Καλαντού - Σπεδού Ρίνας Εκτείνεται σε 20 km 2 από την παραλία µεταξύ των όρµων Καλαντού και Άντριους και φτάνει στην ενδοχώρα, µέχρι τον Πύργο Χειµάρρου (αγροτικές περιοχές Τ.. Φιλοτίου). Κυριαρχούν τα µάρµαρα µε πολλές παραλιακές (πηγή Ρίνας) ή υποθαλάσσιες εκφορτίσεις. εν υφίστανται, εκτός φρεάτων, άλλα υδροληπτικά έργα στην περιοχή. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν2 βάθους 110, στο δρόµο προς τον όρµο της Ρίνας Ν3 βάθους 460 µ βόρεια του Πύργου Χειµάρρου Ν15 βάθους 460µ, νότια του Πύργου Χειµάρρου. 1 ΣΤ. Υδρογεωλογική λεκάνη Παραλιακής ζώνης Μουτσούνας Πανόρµου Πρόκειται για µακρόστενη λουρίδα γης στα ανατολικά παράλια, πολύ µικρού πλάτους και έκτασης 13 km 2. Επικρατούν οι σχιστόλιθοι µε γενική παράταξη Β - Ν και κλίση προς Α. Λειτουργούν, τρόπον τινά, ως φυσικό φράγµα προστατεύοντας από την είσοδο του θαλασσινού νερού προς την ενδοχώρα, όπου επικρατούν τα µάρµαρα. Υφίστανται πολυάριθµα πηγάδια και αρκετές υδρογεωτρήσεις για ιδιωτική - κτηνοτροφική χρήση. Οι παροχές τους είναι µέτριες έως χαµηλές. Η ποιότητα εξαρτάται από την απόσταση από τη θάλασσα. Με βάση τα αναφερόµενα στην ερευνητική Εργασία της κ. Μπάνου (2007): «ιαχείριση Υδατικών Πόρων Κυκλάδων, Ευρύτερη περιοχή νήσων Πάρου και Νάξου», από πηγάδια υδρεύονται εν µέρει οι παραλιακοί οικισµοί Μουτσούνας, Κλειδού, Κανάκι, Λιαρίδια, Αγ. ηµητρίου Αζαλά του Τ.. Απεράθου και ο οικισµός Καλαντού στο Τ.. Φιλοτίου. Επίσης, από πηγάδια αρδεύονται οι αγροτικές περιοχές Μουτσούνας, Λιαριδιών, Αγ. ηµητρίου Αζαλά, Κανάκι, Ψιλής Αµµου και Κλειδού του Τ.. Απεράθου και οι αγροτικές περιοχές ιστόµου και Πύργου Χειµάρρου του Τ.. Φιλοτίου. Α

27 Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν1 βάθους 80µ, στην περιοχή Κόπρες Πάνορµου Ν11 βάθους 100µ, στην παράκτια περιοχή Κλειδού Ν12 βάθους 80µ, στην περιοχή Ψιλή Άµµος Ν13 βάθους 90µ, στην περιοχή της εξόδου του ρέµατος της Σκοτεινής. 1Ζ. Υδρογεωλογική λεκάνη Εσωτερικής ζώνης Πανόρµου - ρέµατος Σκοτεινής Έχει έκταση 20 Km 2 και αποτελείται από σχιστόλιθους και µάρµαρα. Το ανάγλυφο είναι ορεινό και βραχώδες στην περιοχή αυτή της ΝΑ Νάξου. Κυριαρχούν οι λεπιώσεις µεταξύ στρωµάτων µαρµάρων, αλλά και µε σχιστολιθικές στρώσεις. Η γενική κλίση είναι προς Α, αλλά διαφαίνεται και µία βύθιση του µονοκλινικού όγκου προς Ν. Εκτιµάται κίνηση του υπόγειου νερού προς Α και ΝΑ. Η ιδιωτική γεώτρηση ΒΗ207 που αντλεί σχεδόν από το επίπεδο της θάλασσας µε παροχή περίπου 15m 3 /h αποτελεί ευνοϊκή ένδειξη για τα αξιοποιήσιµα αποθέµατα υπόγειου νερού. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: ΝΙΟ βάθους 120µ, στην εσωτερική περιοχή Κλειδού Ν14 βάθους 200µ, στο εσωτερικό του ρέµατος της Σκοτεινής. 1Η. Υδρογεωλογική λεκάνη Εσωτερικής ζώνης Απεράθου - Αζαλά - έως Πύργο Χειµάρρου Πρόκειται για τη µεγαλύτερη υδρογεωλογική λεκάνη της ενότητας αυτής µε έκταση 53 km 2, που καταλήγει στην µεγάλη υποθαλάσσια εκφόρτιση της πηγής Αγ. ηµητρίου Αζαλά, στη βόρεια περιοχή της Μουτσούνας. Αποτελείται από εναλλαγές πάγκων µαρµάρων και σχιστόλιθων αρκετά τεκτονισµένους και καρστικοποιηµένους, όσον αφορά τα µάρµαρα, που κλίνουν προς Α. Οι λεπιώσεις δηµιουργούν πολυάριθµες υδρογεωλογικές µικρολεκάνες που Α

28 τροφοδοτούν πολυάριθµες πηγές ποικίλης παροχής (διαλείπουσες, επαφής, «χλιάρηδες», υπερπλήρωσης κλπ.). Στη λεκάνη αυτή απογράφηκαν 16 πηγές. Στην περιοχή της Απειράνθου, σηµαντικές είναι η πηγή στη θέση Ζακρίδα (παροχής µ3/ηµέρα, θερινή χειµερινή παροχή), απ όπου υδρεύεται δευτερευόντως ο οικισµός, αλλά και οι πηγές στα Προβολάκια από όπου υδρευόταν παλαιότερα το χωριό, µε παροχή εξαρτώµενη από τις βροχοπτώσεις µεταξύ 5 50 m 3 /h, καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Κύρια πηγή πόσιµου νερού που τροφοδοτεί τη δεξαµενή του χωριού είναι οι δύο γεωτρήσεις στη θέση Καµπί Απεράθου που διανοίχθηκαν πρόσφατα µε παροχές περί τα 15m 3 /h σε θετικά υψόµετρα άντλησης και δείχνουν την αξιόλογη καλή ποιότητα υπόγειου νερού στην ενδοχώρα, που εξασφαλίζεται από τις παρεµβολές των σχιστόλιθων µεταξύ των µαρµάρων. Επίσης, από πηγές αρδεύονται οι αγροτικές περιοχές του Απεράθου (περιοχές Καστρίου, Σµυριδωρυχείων, Καλλονής Αγ. Κυριακής, Κατάφθας, Κακαβά και ιπόταµου). Στην περιοχή ανακού, σηµαντική είναι και η πηγή του ανακού (S 50) µε παροχή καθ' όλη τη διάρκεια του έτους m 3 /h και χρήση την ύδρευση του οικισµού. Τα νερά των πηγών που εκρέουν στις πλαγιές και τα ρέµατα επανατροφοδοτούν το υπόγειο καρστικό σύστηµα µέχρι την έξοδο του στη θάλασσα. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν22 βάθους 350µ, στην περιοχή των ΒΗ198 και ΒΗ199 του ρέµατος του Πνίχτη, για καλύτερη και ισορροπηµένη υδροµάστευση του υδροφόρου Ν23 βάθους 550µ, στο δρόµο προς Μουτσούνα Ν21 βάθους 270µ, στο εσωτερικό του ρέµατος ανακού Α

29 1Θ. Υδρογεωλογική λεκάνη Κορώνου Λιώνα Έχει έκταση 9 km 2 και αποτελείται από µάρµαρα και µερικές στρώσεις σχιστόλιθων. Το ανάγλυφο είναι ορεινό και βραχώδες. Στο δυτικό όριο, τα µάρµαρα εφιππεύουν τους αµφιβολίτες βυθιζόµενα προς Α. Το νότιο όριο αποτελεί η κορυφογραµµή της Αµµόµαξης. Προς βορρά η υδρογεωλογική λεκάνη οριοθετείται από ευρεία επιφανειακή εξάπλωση σχιστόλιθων. Η υπόγεια υδροφορία εκφορτίζεται στον όρµο Λιώνα από διάχυτο µέτωπο µέσω των προσχώσεων της κοιλάδας και υποθαλάσσιων πηγών. Στο προσχωµατικό πεδίο από τον φρεάτιο ορίζοντα αντλούν πολυάριθµα πηγάδια. Ο οικισµός του Λυώνα υδρεύεται από πηγάδι ( m3/ηµέρα). Οι σχιστολιθικοί ορίζοντες που αναπτύσσονται κατά τη δ/νση Β - Ν δηµιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη φακού γλυκού νερού στην ενδοχώρα. Επίσης, από πηγές και πηγάδια αρδεύονται οι αγροτικές περιοχές του Τ.. Κορώνου (Λειρί, Λινιά, Κερά και Ατσιπάπη). Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Ν.Α.Κ., 2001) προτάθηκε η διάνοιξη των εξής υδρογεωτρήσεων: Ν31 βάθους 60µ, Ν30 βάθους 160µ και Ν29 βάθους 230µ, στο ρέµα του Λιώνα και σε διάφορες αποστάσεις από την ακτή Ν28 βάθους 650µ στην περιοχή Αργοκοιλιώτισσας 2. Ενότητα Νοτιοδυτικής Νάξου (Μπαούζι - Σαγκρί - Πυργάκι) Αποτελεί την περιοχή από το οροπέδιο Σαγκρίου - Μπαούζι µέχρι την παραλία στο Πυργάκι. Είναι ηµιορεινή περιοχή µε εκτεταµένες, σχεδόν κλειστές λεκάνες δοµούµενες γεωλογικά από εναλλαγές σχιστολίθων - µαρµάρων. Στην ευρύτερη περιοχή οι κλίσεις των εφιππεύσεων µαρµάρων - σχιστολίθων καθίστανται οµαλότερες και επικρατούν οι πτυχώσεις µε ευρύτατο τόξο κάµψης. Επικρατεί η ζωνώδης εναλλαγή στρώσεων µαρµάρων σχιστολίθων. Ο φρεάτιος ορίζοντας των προσχώσεων στο Μπαούζι έχει ξεραθεί, µαζί και οι πηγές Λαθρίνου και Ναού ήµητρας, που ήταν σηµαντικές παλιότερα για την περιοχή. Οι γεωτρήσεις στη περιοχή αυτή είναι διανοιγµένες από την ισοϋψή 200 και κάτω µέχρι την παραλία. Απογράφηκαν περίπου 70 γεωτρήσεις και η ποιότητα του Α

30 νερού δείχνει έντονο το φαινόµενο της υφαλµύρωσης αρκετά µέσα στην ενδοχώρα, επειδή τα µάρµαρα εφάπτονται µε τη θάλασσα. Ως γεωγραφικό όριο καλής ποιότητας νερού µπορεί να τεθεί η περιοχή Αγ. Γαλάτη - εµάτου Βρύση. Νοτιότερα, η αγωγιµότητα υπερβαίνει τα 2000 µs/cm ενώ βόρεια βρίσκεται κάτω από 1000 µs/cm. Συνακόλουθα, οι στάθµες βρίσκονται έως και τα (-60µ) στα νότια ενώ βορειότερα βρίσκονται κατά πλειοψηφία σε θετικά υψόµετρα. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, 2001), η περιοχή θα πρέπει να τεθεί υπό παρακολούθηση της ποιότητας του υπόγειου νερού, το οποίο φαίνεται να αποτελεί ενιαίο υδροφόρο σύστηµα µε προοπτική διάνοιξης περιορισµένου αριθµού νέων γεωτρήσεων προς έρευνα της καρστικής υδροφορίας, κύρια στο βόρειο τµήµα. 3. Ενότητα Μιγµατιτικού δόµου Ο µιγµατιτικός δόµος βρίσκεται στο κέντρο του νησιού και καταλαµβάνει µια έκταση περίπου 481km 2. Το ανάγλυφο είναι ορεινό µε υψηλότερη κορυφή την Κόρωνο (998m). Κύρια στο ανατολικό τµήµα εµφανίζονται πολλές στρώσεις κρυστάλλινων και άλλων µαρµάρων. Ο µιγµατίτης είναι στεγανό πέτρωµα και µόνο διαµέσου δικτύων ρωγµών στον µανδύα αποσάθρωσης µπορεί να κινείται υπόγειο νερό. Για το λόγο αυτό εκδηλώνονται αρκετές µικροπηγές περιµετρικά του δόµου. Στα όρια του ήµου ρυµαλίας, πηγή βρίσκεται στο Σκεπόνι, παροχής 20m3/h που ρέει στο ρέµα της Φανερωµένης. Επειδή οι επιφανειακές απορροές είναι ιδιαίτερα ευνοηµένες στην περιοχή, έχει κατασκευαστεί το φράγµα Φανερωµένης µε χωρητικότητα περί το m3, που εξασφαλίζει την ύδρευση της Χώρας Νάξου. Το διυλιστήριο στη Χίλια Βρύση που τροφοδοτείται από νερό του φράγµατος της Φανερωµένης δεν έχει τεθεί ακόµη σε λειτουργία ενώ µελλοντικά προβλέπεται χρήση του νερού για κάλυψη µόνο αρδευτικών αναγκών. Επισηµαίνεται ότι για το έργο: «ίκτυο ύδρευσης και Α

31 άρδευσης συνολικού µήκους 7860 µέτρων, περιοχών από το φράγµα Φανερωµένης µέχρι τον όρµο Αγίου Θεοδώρου» Τ.. Κορωνίδας, ήµου ρυµαλίας ν. Νάξου» έχει εκδοθεί η υπ αρ. πρωτ..π. 8211/04/05 Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, αλλά µέχρι σήµερα δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του. Σύµφωνα µε την Υδρογεωλογική Μελέτη Νάξου (Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, 2001), δεν είχε γίνει συστηµατική έρευνα για την υδροφορία των µαρµάρων του µιγµατιτικού δόµου και των παρυφών του. Όµως, οι γεωτρήσεις (ιδιωτικές και κοινοτικές - δηµοτικές) στη περιοχή Κινίδαρου είχαν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσµατα και για το λόγο αυτό προτάθηκε η επέκταση της έρευνας προς τα ανατολικά (Κόρωνος, Κεραµωτή, Κορωνίδα) κατά την κλίση της στρώσης. 4. Ενότητα Βόρειας Νάξου (Χίλια Βρύση - Αγιά - Απόλλωνας ) Περιλαµβάνει το βόρειο άκρο του νησιού από τους οικισµούς Χίλια Βρύση, Κωµιακή, Μέση, έως τον Απόλλωνα. Το ανάγλυφο είναι έντονα ορεινό µε βαθιές χαραδρώσεις περιµετρικά προς τη θάλασσα. Σηµαντικότερη κοιλάδα είναι της Κωµιακής - Απόλλωνα µε συχνά πληµµυρικά φαινόµενα. Υπόβαθρο αποτελεί ο µιγµατιτικός δόµος που εµφανίζεται λίγο στις παρυφές του Κόρωνου και περιµετρικά του διατάσσονται στρώσεις µαρµάρων-σχιστόλιθων. Υδρογεωλογικά, στην περιοχή επικρατούν οι πηγαίες αναβλύσεις µεταξύ πάγκων µαρµάρων και σχιστόλιθων ή και του µιγµατιτικού δόµου, τροφοδοτούµενες από τον µιγµατίτη του όρους Κόρωνος. Απογράφηκαν 10 πηγές, 3 γεωτρήσεις και 11 πηγάδια. Όλα τα υδροληπτικά έργα χρησιµοποιούνται για άρδευση, καθώς και οι περισσότερες πηγές µε αύλακες φυσικής ροής. Έχουν µικρές παροχές και δεν προσφέρονται για περαιτέρω αξιοποίηση (καλλιέργεια, αναρίθµηση κ.λ.π). Ο οικισµός της Κωµιακής υδρεύεται από τις πηγές Μπαξεβάνη, Σκίδια και Χωστή. Η ύδρευση του οικισµού Απόλλωνα γίνεται από την πηγή της Εµπολής, παροχής 250 µ3/ηµέρα ενώ η Αγιά υδρεύεται από την οµώνυµη πηγή παροχής 200 µ3/ηµέρα. Η ύδρευση των οικισµών Κάµπου, Χίλιας Βρύσης και Αµπράµ γίνεται Α

32 από γεώτρηση παροχής 144 µ3/ηµέρα και κυρίως µε µεταφορά νερού από βυτιοφόρα. Φράγµατα - Λιµνοδεξαµενές Στα όρια του ήµου ρυµαλίας µε το ήµο Νάξου, στην περιοχή Φανερωµένης, βρίσκεται το οµώνυµο φράγµα, το οποίο τροφοδοτείται από την λεκάνη απορροής του ρέµατος Φανερωµένη και έχει όγκο ταµιευτήρα m 3. Το φράγµα έχει µόλις ελάχιστα αξιοποιηθεί για τις ανάγκες του ήµου ρυµαλίας. Επιπλέον, στα πλαίσια του Προγράµµατος Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.) του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, χρηµατοδοτήθηκε και κατασκευάστηκε µικρή λιµνοδεξαµενή στη θέση Αριοβέσσα Τ.. Φιλοτίου. Αξίζει επίσης να αναφερθεί η κατασκευή φραγµάτων ανάσχεσης της χειµαρρικής ροής στ Απεράθου (1988 µέχρι 1993), µε χρηµατοδότηση από το Υπουργείο Γεωργίας και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Πρόγραµµα MEDSPA 1991) για τον εµπλουτισµό του υδροφόρου ορίζοντα του χωριού. Στα όρια του ήµου ρυµαλίας µε το ήµο Νάξου, στην περιοχή του Τσικαλαριού, προβλέπεται η κατασκευή νέου φράγµατος, το οποίο θα τροφοδοτείται από την λεκάνη απορροής του ρέµατος Παρατρέχου, θα έχει όγκο ταµιευτήρα m 3 Νάξου). και σχεδιάζεται για την άρδευση 4700 στρ. περίπου (κυρίως του ήµου Για τη διερεύνηση της δυνατότητας κατασκευής λιµνοδεξαµενών στο νησί της Νάξου, έχουν υλοποιηθεί οι παρακάτω αναγνωριστικές µελέτες: 1. «Αξιοποίησις δια της κατασκευής λιµνοδεξαµενών και συναφών αρδευτικών δικτύων λεκανών απορροής Νάξου», Εξάρχου & Νικολόπουλος (1965), η οποία εντόπισε τις παρακάτω θέσεις: - Λιµνοδεξαµενή Εγγαρών - Λιµνοδεξαµενή Αγ. Θαλελαίου - Λιµνοδεξαµενή Πολύχνης Α

33 2. «Αναγνωριστική Μελέτη Λιµνοδεξαµενών στη Νήσο Νάξο», Υπουργείο Γεωργίας, Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων /νση Γεωλογίας Υδρολογίας (1986), η οποία αφού έκανε σχετική προεργασία σε τοπογραφικό χάρτη 1: προχώρησε σε αναγνώριση στις περιοχές: Εγγαρές, Μέλανες, Κυνίδαρος, Μονή, Απείρανθος, Φιλότι, Χαλκί, Τσικαλαριό, Χείµαρρος, Γαλανάδο, Άνω Σαγκρί, Κόρωνο, Σκαδό, Κορωνίς, Φανερωµένη, Χίλια Βρύση, Ποταµιά, Κορακιά, Ρέµα Πνίχτη, Κεραµωτή. Από την αναγνώριση που έγινε, εντοπίστηκαν (εκτός της περίπτωσης Εγγαρών, όπου ήδη υπήρχε Προκαταρκτική Μελέτη) οι ακόλουθες θέσεις, όπου δύναται να κατασκευασθούν λιµνοδεξαµενές τύπου LΑGΗΕΤΤΙ COLLIΝΑRΙ ή και µεγαλύτερες: Στο χείµαρρο Ποταµιάς ή Παρατρέχου, στους πρόποδες του υψώµατος Κορακιά (υψ. 192µ) Στο χείµαρρο Ποταµιάς, Ν.. και κατάντη του χωριού Χείµαρρος (Τσικαλαριό) Στο χείµαρρο Ποταµιάς, Β. του χωριού Χαλκί (Ράχη) Στο χωριό Απείρανθος, ανατολικά, σε δύο διαφορετικές µεταξύ τους περιοχές: (α) παρά τον Αγ. Θεολόγο, βόρεια και (β) στην Κοράκια, νότια. Στο χείµαρρο Ποταµός (στο τελευταίο γεφύρι του δρόµου προς Απόλλωνα) Κοντά στο χωριό Κορωνίς (Κωµιακή) Στη περιοχή ανατολικά του χωριού Κυνίδαρος, σε δύο εναλλακτικές θέσεις. Στο ακόλουθο Πίνακα παρουσιάζονται συγκεντρωµένα τα τεχνικά χαρακτηριστικά των λιµνοδεξαµενών που προτάθηκαν για µελέτη στα όρια του ήµου ρυµαλίας µε τα στοιχεία των λεκανών απορροής τους. Α

34 Ονοµασία Ράχη Χαλκείου Απείρανθος 1 (Αγ. Θεολόγος) Απείρανθος 2 Κορωνίς- Απόλλωνας Πίνακας Α : Τεχνικά χαρακτηριστικά προταθέντων θέσεων λιµνοδεξαµενών στα όρια του ήµου ρυµαλίας (Υπ. Γεωργίας, Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων, /νση Γεωλογίας-Υδρολογίας, 1986) Έκταση λεκάνης απορροής (km2) Μέσο υψόµ. (m) Ύψος βροχής (mm) 0, ,6 80 Απορροή (1000 m3) 4, , , ,4 230 Ύψος φράγµ. (m) Μήκος στέψης (m) 100 Είδος φράγµ. (1000 m3) Λ 100 Λ/Χ Λ/Χ Όγκος φράγµ. (1000 µ3) Έκταση λεκάνης κατάκλ. (στρ.) Ωφέλ. όγκος νερού (1000 M3) Κόστος κατασκε υής (εκ. δρχ) Σκοπός έργου Άρδευση 4, , Λ Κωµιακή 0, ,9 50 Επεξήγηση στη στήλη "Είδος φράγµατος": Χ= Χωµάτινο, Λ= Λιθόρριπτο, Β= Βαρύτητας Χ Πηγή: Υπ. Γεωργίας (1986) Άρδευση στρ. ανάντι +Ύδρευση? Άρδευση στρ. ανάντι +Ύδρευση? Άρδευση 400 στρ. Άρδευση + Ύδρευση? Α

35 3. «Αναγνώριση Θέσεων Λιµνοδεξαµενών στη Νήσο Νάξο», Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (2002), η οποία εντόπισε τις παρακάτω θέσεις λιµνοδεξαµενών στα όρια του ήµου ρυµαλίας: Αγιασσός, Τούµπες, Μαραθός, Καλαντός, Ράχη, Αγ. Θεολόγος (2 θέσεις), Μουτσούνα (2 θέσεις), Μέση (2 θέσεις), Κορωνίδα, Απόλλωνας και Αγ. Θεόδωρος (Πίνακας Α ). Πίνακας Α : Τεχνικά χαρακτηριστικά προταθέντων θέσεων λιµνοδεξαµενών στα όρια του ήµου ρυµαλίας (Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, 2002) Ονοµασία Ύψος φράγµατος (m) Μήκος στέψης (m) Όγκος φράγµατος (m3) Αγιασσός Τούµπες Μαραθός Καλαντός Ράχη min Ράχη max 20 ** Αγ. Θεολόγος Αγ. Θεολόγος Μουτσούνα Μουτσούνα Μέση Μέση Κορωνίδα 10 ** Απόλλωνας 16 ** Αγ. Θεόδωρος **µη-διαθέσιµα στοιχεία Πηγή: Κ.Α.Π.Ε. (2002) Α

36 Α3.1.2 Προστατευόµενες περιοχές, αξιόλογα οικοσυστήµατα, φυσικά τοπία Α Προστατευόµενες περιοχές Περιοχές ικτύου Φύση 2000 Σύµφωνα µε τον ενιαίο Κατάλογο ελληνικών περιοχών NATURA 2000 (επικαιροποιηµένη Βάση εδοµένων Υ.ΠΕ.Κ.Α., 2010), στη νήσο Νάξο απαντώνται δύο περιοχές προτεινόµενες για ένταξη στο ευρωπαϊκό ίκτυο NATURA Η κεντρική και νότια Νάξος (Ζας & Βίγλα ως Μαυροβούνι και η θαλάσσια ζώνη από τον όρµο Καράδες ως τον όρµο Μουτσούνα) έχει ενταχθεί στον εθνικό κατάλογο περιοχών ικτύου «Φύση 2000» ως Τόπος Κοινοτικής Σηµασίας (ΤΚΣ), µε κωδικό Τόπου: GR (SCI) και έκταση 8.721,71 ha, η οποία αντιστοιχεί σε 6863,18 ha χερσαίας περιοχής και 1858,53 ha θαλάσσιας ζώνης. Τα όρη Αναθεµατήστρα, Κόρωνος, Μαυροβούνι, Ζευς και Βιγλατούρι περιλαµβάνονται επίσης στο ίκτυο NATURA µε κωδικό Ζώνης Ειδικής Προστασίας: GR (SPA) και συνολική έκταση ,81ha. Η συγκεκριµένη περιοχή συγκαταλέγεται στις Σηµαντικές Περιοχές της Ελλάδας για τα Πουλιά. Οι εκτάσεις των δύο περιοχών του ικτύου «Φύση 2000» της ν. Νάξου, εν µέρει αλληλεπικαλύπτονται. Πίνακας Α : Περιοχές ικτύου NATURA 2000 στη ν. Νάξο ΚΩ ΙΚΟΣ ΤΟΠΟΥ GR GR ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΠΟΥ SCI SPA ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΠΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΤΙΑ ΝΑΞΟΣ: ΖΕΥΣ & ΒΙΓΛΑ ΕΩΣ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ (ΟΡΜΟΣ ΚΑΡΑ ΕΣ - ΟΡΜΟΣ ΜΟΥΤΣΟΥΝΑΣ) ΝΑΞΟΣ: ΟΡΗ ΑΝΑΘΕΜΑΤΗΣΤΡΑ, ΚΟΡΩΝΟΣ, ΜΑΥΡΟΒΟΥΝI, ΖΕΥΣ, ΒIΓΛΑΤΟΥΡI Πηγή: Βάση εδοµένων Υ.ΠΕ.Κ.Α. (2010) ΕΚΤΑΣΗ (ha) 8.721,71 χερσαία ζώνη: 6863,18 θαλάσσια ζώνη: 1858, ,81 Α

37 GR (SCI) Στα διοικητικά όρια του ήµου ρυµαλίας υπάγεται η περιοχή: «Κεντρική και Νότια Νάξος. Ζευς και Βίγλα έως Μαυροβούνι και θαλάσσια ζώνη (όρµος Καράδεςόρµος Μουτσούνα)» µε κωδικό: GR και συνολική έκταση 8.721,71 εκτάρια, αποτελεί δε Τόπο Κοινοτικής Σηµασίας και έχει απογραφεί από το Πρόγραµµα: «Καταγραφή, Αναγνώριση, Εκτίµηση και Χαρτογράφηση των τύπων οικοτόπων και των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας στην Ελλάδα», σε εφαρµογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Η Οδηγία εκδόθηκε για να συµβάλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλοµορφίας, εν όψει του ορατού κινδύνου εξαφάνισης πολλών ειδών και αλλοίωσης της σύνθεσης και υποβάθµισης πολλών οικοσυστηµάτων και ενσωµατώθηκε στο εθνικό δίκαιο µε την Κ.Υ.Α. υπ αρ /3028 (ΦΕΚ 1289/Β/ ). Η περιοχή περιλαµβάνει µία ορεινή έκταση, η οποία διατρέχει το νησί από βορά προς νότο, καθώς επίσης την παραθαλάσσια περιοχή από τη Βίγλα στη δυτική πλευρά του νησιού, µέχρι τη Μουτσούνα στη ανατολική πλευρά. Τα περάσµατα µεταξύ των υψηλότερων βουνών ( µ.) είναι όλα 600 µ. ή περισσότερο ενώ το χαµηλότερο άκρο κοντά στο νοτιότερο ύψωµα, πλησιάζει τα 420 µ. Τα βουνά της περιοχής είναι αραιά δασωµένα µε εκτεταµένους θαµνότοπους βοσκότοπους, αλλά και εξαίρετης οµορφιάς περιοχές µε πεζούλες και αµπελοκαλλιέργειες, χαµηλότερα. Οι βραχώδεις πλευρές των βουνών καλύπτονται µε χαµηλά φρύγανα και υψηλή ή µέση µακκία βλάστηση. Τα επικρατούντα φρυγανικά φυτά είναι τα εξής: Thymus capitatus, Genista acanthoclada, Cistus sp. και Sarcopterium spinosum ενώ οι θάµνοι από Calycotome villosa, Pistacia lentiscus, Quercus coccifera και τα δέντρα του Juniperus phoenica επικρατούν στη µακκία βλάστηση. Συστάδες αποτελούµενες από δενδρώδη πουρνάρια, µερικά υψηλότερα των 9µ., βρίσκονται διασκορπισµένα στις πλαγιές των βουνών. Υπάρχουν επίσης µεγάλου µεγέθους φυλλοβόλες δρυς βελανιδιές, αποµονωµένα ή σε µικρές διάσπαρτες συστάδες, όπως και σε χαράδρες και ρεµατιές, αλλά και πλατάνια, λυγαριές, ιτιές και πικροδάφνες στις ρεµατιές. Στην παραθαλάσσια περιοχή υπάρχει µεγάλη ποικιλία από εναλλασσόµενους τύπους οικοτόπων. Μικρές αλυκές, έλη, απότοµα θαλάσσια βράχια, αµµώδεις Α

38 παραλίες, βραχώδεις ακτές µε πολυετή φυτά, καθώς επίσης αµµοθίνες µε Juniperus oxycedrus ssp. macrocarpa. Ορισµένες από τις παραθαλάσσιες πεδινές εκτάσεις, όπως η Αγιασσός και ο Καλαντός, συνίστανται από Τεταρτογενές αλλούβιο. Στη θαλάσσια περιοχή υπάρχουν ύφαλοι, πάγκοι, µόνιµα κοπάδια ψαριών, καθώς επίσης και Posidonia oceanica από τόπο σε τόπο. Στη θαλάσσια περιοχή έχουν αναφερθεί πολλαπλές παρατηρήσεις της µεσογειακής φώκιας. Η ευρύτερη περιοχή είναι σηµαντική λόγω της υψηλής βιοποικιλότητας που παρουσιάζει. Ανάµεσα στα φυτικά και ζωικά είδη που έχουν καταγραφεί στην περιοχή, συµπεριλαµβάνονται τοπικά ενδηµικά ή ακόµη και σπάνια ενδιαφέροντα είδη, ορισµένα εκ των οποίων προστατεύονται από την ελληνική Νοµοθεσία και την Κόκκινη Λίστα Απειλουµένων Ειδών της I.U.C.N. (1993). Η επικαιροποιηµένη βάση περιγραφική δεδοµένων (Μάρτιος 2010) του Ευρωπαϊκού ικτύου Περιβαλλοντικής Πληροφορίας παρέχει πληροφορίες για τα είδη χλωρίδας και πανίδας (πλην της κατηγορίας των πτηνών) που έχουν καταγραφεί για τον Τόπο Κοινοτικής Σηµασίας της ν. Νάξου µε κωδικό: GR (Πίνακες Α και Α ). Αναφορικά µε τα είδη πανίδας που αναγράφονται στο Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας του Συµβουλίου 92/43/ΕΟΚ, στην περιοχή GR (SCI) έχει καταγραφεί ένα είδος ερπετού (Elaphe quatuorlineata, κοινή ονοµασία: λαφίτης ή λαφιάτης), ένα είδος αµφίβιου (Mauremys caspica, κοινή ονοµασία: ποταµοχελώνα) και ένα είδος ασπόνδυλου (Callimorpha quadripunctaria, κοινή ονοµασία: πεταλούδα) ενώ στη θαλάσσια ζώνη καταγράφεται ασθενής παρουσία ενός είδους θηλαστικού (Monachus monachus, κοινή ονοµασία: µεσογειακή φώκια). Ως προς τα πληθυσµιακά επίπεδα και δεδοµένου ότι δεν υπάρχουν αριθµητικά στοιχεία για τα ανωτέρω αναφερόµενα είδη, στον Πίνακα Α το πληθυσµιακό µέγεθος εκφράζεται ποιοτικά, µε τη διευκρίνιση του κατά πόσον το είδος είναι κοινό (C), σπάνιο (R), παρών (Ρ) ή ασήµαντο (D) στο συγκεκριµένο τόπο. Οι ίδιοι κωδικοί χρησιµοποιούνται και για τη διευκρίνιση του κατά πόσον το είδος ανευρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Επιπλέον, στον Πίνακα Α εκτιµάται ο βαθµός διατήρησης των χαρακτηριστικών του ενδιαιτήµατος που είναι σηµαντικά για τα προαναφερόµενα είδη. Το συγκεκριµένο κριτήριο απαιτεί µία συνολική αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του Α

39 ενδιαιτήµατος αναφοράς, ως προς τις βιολογικές ανάγκες του κάθε είδους (αξιολόγηση δοµής ενδιαιτήµατος και ορισµένων αβιοτικών παραγόντων). Σε περιπτώσεις όπου τα στοιχεία του ενδιαιτήµατος αξιολογούνται ως καλώς διατηρηµένα ή σε εξαίρετη κατάσταση, το εν λόγω κριτήριο κατατάσσεται αντιστοίχως στην κατηγορία Β (καλή διατήρηση) ή στην κατηγορία Α (εξαίρετη διατήρηση). Επιπλέον, στον Πίνακα Α εκτιµάται ο βαθµός αποµόνωσης του πληθυσµού του είδους που απαντά στον τόπο, σε σχέση µε τη φυσική περιοχή εξάπλωσης του είδους. Το εν λόγω κριτήριο ερµηνεύεται προσεγγιστικά, ως µία µέτρηση της συνεισφοράς του συγκεκριµένου πληθυσµού στη βιοποικιλότητα, αλλά και της δυνητικής τρωτότητας που παρουσιάζει. Θα µπορούσε να θεωρηθεί ότι όσο περισσότερο είναι αποµονωµένος ένας πληθυσµός (σε σχέση µε την περιοχή της φυσικής εξάπλωσής του), τόσο µεγαλύτερη είναι η συµβολή του στη γενετική ποικιλότητα. Σε αυτό το πλαίσιο και σύµφωνα µε τις οδηγίες που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συµπλήρωση του τυποποιηµένου εντύπου δεδοµένων περιοχών NATURA, απαιτείται να χρησιµοποιείται η ακόλουθη κατάταξη ως προς την αποµόνωση του πληθυσµού: (σχεδόν) αποµονωµένος πληθυσµός (Α), µη αποµονωµένος πληθυσµός, παρά µόνο στις παρυφές της περιοχής εξάπλωσης (Β) και πληθυσµός µη αποµονωµένος σε µεγάλο µέρος της περιοχής εξάπλωσης (C). Τέλος, στον Πίνακα Α κωδικοποιείται η συνολική αξιολόγηση του τόπου ως προς τη διατήρηση των συγκεκριµένων ειδών πανίδας. Το κριτήριο χρησιµοποιείται συχνά για να συνοψιστούν τα προηγούµενα (µεταξύ άλλων) κριτήρια, αλλά και για την αξιολόγηση επιπρόσθετων χαρακτηριστικών του τόπου που θεωρούνται σηµαντικά για το είδος (π.χ. ανθρωπογενείς δραστηριότητες, χωροταξία, προστασία καθεστώτος τόπου, οικολογικές σχέσεις µεταξύ διαφόρων τύπων ενδιαιτηµάτων και ειδών). Το σύστηµα βαθµολόγησης που ακολουθείται για τη συνολική αυτή αξιολόγηση είναι το εξής: Α (εξαιρετικός), Β (καλός) και C (επαρκής). Επισηµαίνεται ότι σε περίπτωση όπου η σηµασία του τόπου για το εξεταζόµενο είδος χαρακτηρίζεται ως D (ασήµαντος πληθυσµός), δεν συµπληρώνεται κανένα από τα υπόλοιπα κριτήρια στον Πίνακα Α Α

40 Πίνακας Α : εδοµένα αξιολόγησης ειδών πανίδας Παραρτήµατος Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, στην περιοχή NATURA 2000 µε κωδ. GR (Τ.Κ.Σ.) ΙΙ ΕΙ ΟΣ ΚΩ. ΤΟΠΟΣ ΠΛΗΘ. ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΙ ΟΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΕΙ ΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΜΕΓΕΘΟΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Όχι 1222 Mauremys R D caspica Όχι 1279 Elaphe P C A B B quatuorlineata Ναι 1078 Callimorpha P D quadripunctaria Ναι 1366 Monachus P D monachus Πηγή: Ευρωπαϊκό ίκτυο Περιβαλλοντικής Πληροφορίας (Μάρτιος 2010) Αναφορικά µε άλλα είδη (πανίδας και χλωρίδας), τα οποία δεν περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, πλην όµως είναι σηµαντικά για τη διατήρηση και τη διαχείριση του τόπου, στον Πίνακα Α παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν στο πληθυσµιακό µέγεθος (ποιοτική εκτίµηση µέγιστου τακτικού πληθυσµού είδους) και στην αιτιολόγηση της κατάταξής τους, µε βάση τις ακόλουθες κατηγορίες: Α: Εθνικός Κόκκινος Κατάλογος εδοµένων Β. Ενδηµικά Είδη C. ιεθνείς Συµβάσεις (π.χ. Βέρνης, Βόννης, Βιοποικιλότητας) D. Άλλοι λόγοι Ανάµεσα στα φυτικά είδη µε αιτιολόγηση κατάταξης D που προστατεύονται από την ελληνική Νοµοθεσία (Προεδρικό ιάταγµα 67/81) και συµπεριλαµβάνονται στον Κατάλογο Απειλούµενων Ειδών της I.U.C.N. (1993) είναι και τα ακόλουθα: Corydalis integra (σπάνιο) Scutellaria naxensis (= Scutellaria albida ssp. velenovski) (σπάνιο) Anchusa sartorii (σπάνιο) Tordylium hirtocarpum και Hymenonena graecum (προστατεύονται από την Ελληνική Νοµοθεσία, Π.. 67/81). Allium sphaerocephalon var. aegeum (ενδηµική ποικιλία πολυµορφικού είδους) Lammium garganiscum ssp. strictum (ενδηµικό των Βαλκανίων) Tordylium aegeum (ενδηµικό των Κυκλάδων, των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, της Ρόδου, της Νότιας και υτικής Μ. Ασίας). Α

41 Πίνακας Α : εδοµένα αξιολόγησης άλλων σηµαντικών ειδών χλωρίδας και πανίδας περιοχής NATURA 2000 µε κωδ. GR (Τ.Κ.Σ.) ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΙ ΩΝ ΦΥΤΑ ΚΩ. ΕΙ ΟΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙ ΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ Allium luteolum R B Asperula abbreviata R B Bolanthus graecus P B Bupleurum aira R B Campanula calaminthifolia P B Centaurea oliverana R B Cerastium runemarkii P B Corydalis integra R D Crocus laevigatus P B Erysimum naxense R B Galanthus ikariae ssp. snogerupii R C Galium amorginum P B Hymenonema graecum P D Muscari pulchellum ssp. clepsydroides P B Scutellaria naxensis R D Symphytum davisii R B Symphytum naxicola R B Tordylium hirtocarpum P D Tulipa cretica P B Verbascum adeliae R B Vicia pinetorum P B ΑΣΠΟΝ ΥΛΑ Carcharodus flocciferus P D ΑΜΦΙΒΙΑ ΕΡΠΕΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ 1201 Bufo viridis C C 1203 Hyla arborea R C 1276 Ablepharus kitaibelii R C Agama stellio C C Cyrtodactylus kotschyi P C 1277 Eryx jaculus C C 1238 Podarcis erhardii P C 1251 Lacerta trilineata R C 1295 Vipera ammodytes P C Lepus europaeus R C Martes foina R C Πηγή: Ευρωπαϊκό ίκτυο Περιβαλλοντικής Πληροφορίας (Μάρτιος 2010) Α

42 GR (SPA) Στα όρια του ήµου ρυµαλίας υπάγεται επίσης η περιοχή NATURA 2000: «Όρη Αναθεµατήστρα, Κόρωνος, Μαυροβούνι, Ζευς και Βιγλατούρι» µε κωδικό GR (SPA) και συνολική έκταση ,81ha. Η περιοχή αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA), βάσει των άρθρων 3 και 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών». Η µεγάλη ποικιλία οικοτόπων σε συνδυασµό µε την υψηλή ποικιλότητα της χλωρίδας και της πανίδας, καθιστούν την όλη περιοχή ως µία από τις πλέον σηµαντικές στο κεντρικό Αιγαίο για τα πουλιά. ιευκρινίζεται ότι η περιοχή NATURA µε κωδικό GR είναι τµήµα µίας ευρύτερης έκτασης στρεµµάτων, που έχει χαρακτηριστεί στην ευρύτερη περιοχή ως Σηµαντική Περιοχή για τα Πουλιά (Important Bird Area). Από τα 244 είδη που έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα στις Κυκλάδες, τα 138 (56,5%) έχουν καταγραφεί στην περιοχή του ήµου ρυµαλίας, να παραµένουν µόνιµα ή να φωλιάζουν συστηµατικά ή απλώς κατά τη διάρκεια της µετανάστευσής τους για να ξεκουραστούν και να τραφούν. Ειδικά η νοτιοανατολική περιοχή του νησιού συνιστά έναν από τους πλέον σηµαντικούς µεταναστευτικούς σταθµούς της ευρύτερης περιοχής των Κυκλάδων για τα µεταναστευτικά είδη πουλιών. Ανάµεσά τους, πολυάριθµα είναι τα προστατευόµενα είδη µε βάση την οδηγία 79/409/ΕΟΚ. Η ευρύτερη περιοχή του ήµου είναι εξαιρετικά σηµαντική για τα αναπαραγόµενα αρπακτικά είδη και κυρίως του όρνιου Gyps fulvus. Στον Πίνακα Α παρουσιάζονται τα ακόλουθα στοιχεία ως προς τα σηµαντικότερα είδη πτηνών που απαντώνται στην Ειδική Ζώνη Προστασίας (ΖΕΠ) µε κωδικό GR (SPA) του ήµου ρυµαλίας.: πληθυσµός (µε ποιοτική εκτίµηση µεγέθους), βαθµός διατήρησης, βαθµός αποµόνωσης και συνολική αξιολόγηση. Η κωδικοποίηση των κριτηρίων στον Πίνακα Α , ακολουθεί την ίδια λογική µε την αντίστοιχη στον Πίνακα Α , όπως αναλύθηκε ανωτέρω. Επιπρόσθετα και δεδοµένου ότι αρκετά είδη πτηνών είναι αποδηµητικά, ενδέχεται ο τόπος να είναι σηµαντικός για διάφορες φάσεις του κύκλου ζωής των πτηνών. Οι συγκεκριµένες φάσεις έχουν ταξινοµηθεί ως εξής: Α

43 Κατοικία: ανευρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Αναπαραγωγή: χρησιµοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Σταθµός: τόπος που χρησιµοποιείται στη µετανάστευση ή για την πτερόρροια, εκτός των περιοχών αναπαραγωγής ιαχείµανση: το είδος χρησιµοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειµώνα Στην περίπτωση όπου ένας πληθυσµός µε µη-µόνιµη διαµονή, παρευρίσκεται στον τόπο για περίοδο µεγαλύτερη της µίας εποχής, ο πληθυσµός αυτός αναφέρεται στα κατάλληλα πεδία του Πίνακα. Αν ο πληθυσµός υπολογίζεται σε ζεύγη, αυτό διευκρινίζεται µε τη βοήθεια του επιθήµατος: (p). Α

44 Πίνακας Α : εδοµένα αξιολόγησης σηµαντικών ειδών πτηνών περιοχής NATURA 2000 µε κωδ. GR (Ζ.Ε.Π.) ΠΑΡ.ΙI Ο ΗΓΙΑΣ όχι ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙ ΟΥΣ Erithacus rubecula ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΑΧΕΙΜΑΝΣΗ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ P C B C B όχι Motacilla alba P C B C B όχι όχι Ptyonoprogne rupestris Merops apiaster P C B C B C C B C B όχι Apus melba P C B C B όχι Apus apus P C C B C B όχι Falco subbuteo P C B C B όχι όχι όχι Luscinia megarhynchos Fringilla coelebs Falco vespertinus P C B C B P P C B C B C C B C B όχι Buteo buteo 3--6 C C B C B όχι Otus scops C B C B όχι όχι Oenanthe oenanthe Oenanthe hispanica P C B C B P C B C B όχι Turdus pilaris P C B C B όχι όχι Turdus philomelos Sylvia cantillans P C B C B P C B C B Α

45 ΠΑΡ.ΙI Ο ΗΓΙΑΣ όχι όχι ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙ ΟΥΣ Sylvia hortensis Phylloscopus collybita ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΑΧΕΙΜΑΝΣΗ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ P C B C B P C B C B όχι Lanius senator P C B C B όχι Emberiza melanocephala P C B C B ναι Grus grus P A B B B όχι Accipiter nisus 0--1 C C B C B όχι Muscicapa striata P C B C B ναι Circus cyaneus P C C B C B οχι ναι Puffinus yelkouan Coracias garrulus P C B B B P C B C B ναι Pernis apivorus P C B C B ναι Milvus milvus R A B B B ναι ναι ναι ναι ναι ναι Circus aeruginosus Circus pygargus Aquila chrysaetos Hieraaetus pennatus Hieraaetus fasciatus Falco eleonorae C C B C B P C B C B 1 C B C B P C B C B 3--4 (p) B B B B P C B B B Α

46 ΠΑΡ.ΙI Ο ΗΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙ ΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΑΧΕΙΜΑΝΣΗ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ναι Falco biarmicus P P C B C B ναι ναι ναι Emberiza caesia Caprimulgus europaeus Calonectris diomedea P C B C B P C B C B P C B C B ναι Lullula arborea P C B C B ναι Sylvia nisoria P C B C B ναι Lanius collurio C C B C B ναι Sylvia rueppelli P C B B B ναι Lanius minor P C B C B ναι Phalacrocorax aristotelis d B B B B ναι Buteo rufinus 2--4 B B B B ναι Falco peregrinus 2--3 (p) C B C B ναι Gyps fulvus A B C B Πηγή: Ευρωπαϊκό ίκτυο Περιβαλλοντικής Πληροφορίας (Μάρτιος 2010) Α

47 Σύµφωνα µε τα δεδοµένα του ανωτέρω Πίνακα, προκύπτουν τα ακόλουθα συγκεντρωτικά στοιχεία για την ορνιθοπανίδα της περιοχής NATURA GR (α1) Είδη πτηνών µε µόνιµη διαµονή στον τόπο: Gyps fulvus (Όρνιο) Hieraetus fasciatus (Σπιζαετός) Falco peregrinus (Πετρίτης) Phalacrocorax aristotelis dermarestii (Θαλασσοκόρακας) Otus scops (Γκιώνης) (β1) Είδη πτηνών που διαχειµάζουν στον τόπο: Circus cyaneus(βαλτόκιρκος) Erithacus rubecula (Κοκκινολαίµης) Fringilla coelebs (Σπίνος) Buteo buteo (Γερακίνα) Turdus pilaris (Γερακότσιχλα) Turdus philomelos (Τσίχλα ή Κελαηδότσιχλα) Phylloscopus collybita ( εντροφυλλοσκόπος) Accipiter nisus (Ξεφτέρι) (γ1) Είδη πτηνών που γεννούν τα αυγά τους στον τόπο: Falco eleonorae (Μαυροπετρίτης) Motacilla alba (Λευκοσουσουράδα) Ptyonoprogne rupestris (Πετροχελίδονο) Apus melba (Σκεπαρνάς) Apus apus (Σταχτάρα) Luscinia megarhynchos (Αηδόνι) Oenanthe oenanthe (Σταχτοπετρόκλης) Fringilla coelebs (Σπίνος) Buteo buteo (Γερακίνα) Oenanthe hispanica (Ασπροκώλα) Α

48 Sylvia cantillans (Κοκκινοτσιροβάκος) Sylvia hortensis ( εντροτσιροβάκος) Lanius senator (Koκκινοκεφαλάς) Emberiza melanocephala (Κρασοπούλι ή Αµπελουργός) Accipiter nisus (Ξεφτέρι) Muscicapa striata (Μυγοχάφτης) Falco biarmicus (Χρυσογέρακο) Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος) Caprimulgus europaeus (Γιδοβύζι) Lullula arborea ( εντροσταρήθρα) Buteo rufinus (Αετογερακίνα) (δ1) Είδη πτηνών που σταθµεύουν στον τόπο: Circus aeruginosus (Καλαµόκιρκος) Circus pugargus (Λιβαδόκιρκος) Grus grus (Σταχτογερανός) Merops apiaster (Μελισσοφάγος) Apus apus (Σταχτάρα) Falco subbuteo (Γερακάκι) Falco vespertinus (Μαυροκιρκίνεζο) Circus cyaneus (Βαλτόκιρκος) Puffinus yelkouan (Μύχος) Coracias garrulus (Χαλκοκουρούνα) Pernis apivorus (Σφηκοβαρβακίνα) Milvus milvus (Ψαλιδιάρης) Aquila chrysaetos (Χρυασετός) Hieraaetus pennatus (Σταυραετός) Falco biarmicus (Χρυσογέρακας) Calonectris diomedea (Αρτέµης) Sylvia nisoria (Γερακοτσιροβακος) Lanius collurio (Αετοµάχος) Sylvia rueppelli (Τσιροβάκος) Lanius minor (Σταχτοκεφαλάς) Α

49 Πέραν των προαναφερόµενων ειδών που περιλαµβάνονται στον Πίνακα Α , στην ευρύτερη περιοχή συναντώνται και τα ακόλουθα είδη πτηνών, όπως αυτό προκύπτει από τη διαθέσιµη βιβλιογραφία ή/και από συνεντεύξεις που πραγµατοποιήθηκαν: (α2) Άλλα είδη πτηνών µε µόνιµη διαµονή στο νησί: Lullula arborea ( εντροσταρήθρα) (β2) Άλλα είδη πτηνών που διαχειµάζουν στο νησί: Botaurus stellaris (Ήταυρος) Callinago media ( ιπλοµπεκάτσινο) Alcedo athis (Αλκυόνη) Egretta alba (Αργυροτσικνιάς) Porzana pussila (Νανοπουλάδα) Phalacrocorax carbo sinensis (Κορµοράνος) ΟΧΙ (γ2) Άλλα είδη πτηνών που γεννούν τα αυγά τους στο νησί: Calonectris diomedea (Άρτεµης) Hieraetus facsiatus (Σπιζαετός) Caprimulgus europaeus (Γιδοβύζι) Sylvia rueppelli (Μουστακοτσιροβάκος) (δ2) Είδη πτηνών που σταθµεύουν στο νησί: Nycticorax nycticorax (Νυχτοκόρακας) Ardeola rallloides (Κρυπτοτσικνιάς) Εgretta garzetta (Λευκοτσικνιάς) Ardea purpurea (Πορφυροτσικνιάς) Plegadis falcinellus (Χαλκόκοτα) Circus macrourus (Στεπόκιρκος) Α

50 Himantopus himantopus (Καλαµοκανάς) Burhinus oedicuemus (Πετροτριλίδας) Glareola pratincola (Νεροχελίδονο) Philomachus pugnax (Ψευτοµαχητής) Tringa glareola (Λασπότρυγγας) Larus audouinni (Αιγαιόγλαρος) Gelochelidon nilotica (Γελογλάρονο) Sterna albifrons (Νανογλάρονο) Sterna hirundo (Ποταµογλάρονο) Chlidonias niger (Μαυρογλάρονο) Coracias garrulus (Χαλκοκουρούνα) Calandrella brachydactyla (Μικρογαλιάντρα) Anthus campestris (Χαµοκελάδα) Ficedula albicollis (Νανοµυγοχάφτης) Lanius collurio(αετοµάχος) Buteo rufinus (Αετοβαρβακίνα) Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος) Botaurus stellaris (Ήταυρος) Platalea leucorodia (Χουλιαροµύτα) Pluvialis apricaria (Βλαχοπούλι) Chlidonias hybridus (Μουστακογλάρονο) Στα πλαίσια του Προγράµµατος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας περί αναγνώρισης, καταγραφής, και παρακολούθησης των Σηµαντικών Περιοχών για τα Πουλιά (ΣΠΠ) στην Ελλάδα, για τη νήσο Νάξο έχει επιλεγεί η περιοχή «ίας, Μαυροβούνι και Κόρωνος» (κωδ. GR154). Το Πρόγραµµα των ΣΠΠ της Ορνιθολογικής Εταιρείας αποτελεί τµήµα ενός ευρύτερου προγράµµατος της BirdLife International (Important Bird Areas), µίας παγκόσµιας πρωτοβουλίας που στοχεύει στην καταγραφή και προστασία όλων των περιοχών που είναι ζωτικές για τη διατήρηση των πουλιών του πλανήτη και την προώθηση κατάλληλων µέτρων διατήρησης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η Σηµαντική Περιοχή για τα Πουλιά µε κωδ. GR154 υπάγεται σε µερικό καθεστώς προστασίας (σε εθνικό επίπεδο), δεδοµένου ότι από τη συνολική έκταση των στρ. που καταλαµβάνει, τα στρ. υπάγονται στο Καταφύγιο Αγρίας Α

51 Ζωής στο Φανάρι Φιλοτίου, τα στρ. υπάγονται στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής του Τρούλου Φιλοτίου και τα στρ. της ΣΠΠ ανήκουν στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής στο Ζα Κορώνου. Επίσης, έκταση περίπου στρεµµάτων της περιοχής, καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας της NATURA 2000: «ΝΑΞΟΣ: ΟΡΗ ΑΝΑΘΕΜΑΤΗΣΤΡΑ, ΚΟΡΩΝΟΣ, ΜΑΥΡΟΒΟΥΝI, ΖΕΥΣ, ΒIΓΛΑΤΟΥΡI» (GR ). Η ΣΠΠ της Νάξου (GR154) εκτείνεται σε υψόµετρο από 0m έως 1004m (κορυφή του Ζα) και από ορνιθολογική άποψη θεωρείται σηµαντική για διαβατικά και αναπαραγόµενα αρπακτικά, καθώς και είδη των θαµνώνων. Στα οικοσυστήµατα και τα ενδιαιτήµατα της συνολικής περιοχής συγκαταλέγονται: θαµνώνες (45%: σκληρόφυλλοι θάµνοι, garrigues, θάµνοι), τεχνητά τοπία (25%: πολυετείς καλλιέργειες, δενδροκαλλιέργειες, χέρσες εκτάσεις), βραχώδεις περιοχές (15%: εσωτερικοί απόκρηµνοι βράχοι, απόκρηµνες και βραχώδεις ακτές), δάση και δασικές εκτάσεις (10%: πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, πλατύφυλλα αείφυλλα δάση, αυτοφυή κωνοφόρα δάση), καθώς και θαλάσσιες περιοχές (ανοικτή θάλασσα, θαλάσσιοι όρµοι και παράκτιοι σχηµατισµοί). Κυρίαρχη χρήση γης στη συνολική περιοχή είναι η αγροτική (80% περίπου της έκτασης). Στα πλαίσια εφαρµογής του συγκεκριµένου Προγράµµατος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας, η Σηµαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Νάξου εντάσσεται στις ακόλουθες κατηγορίες κριτηρίων που επιλέχθηκαν για την επιλογή των IBA: Β2. Είδη µε δυσµενές καθεστώς διατήρησης στην Ευρώπη (SPEC 1, 2, 3): Η περιοχή είναι µια από τις σηµαντικότερες στην χώρα για είδη µε δυσµενές καθεστώς διατήρησης στην Ευρώπη (SPEC 1, 2 και 3), για τα οποία η προσέγγιση - µε βάση τις περιοχές- θεωρείται κατάλληλη. Είδη αναφοράς στη ΣΠΠ Νάξου: Athene noctua (Κουκουβάγια), Buteo rufinus (Αετογερακίνα), Hieraaetus fasciatus (Σπιζαετός) Β3. Είδη µε ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης, αλλά συγκεντρωµένα στην Ευρώπη (SPEC 4). Η περιοχή είναι µια από τις σηµαντικότερες στην χώρα είδη µε ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης στην Ευρώπη (SPEC 4), για τα οποία η προσέγγιση -µε βάση τις περιοχές- θεωρείται κατάλληλη. Είδη αναφοράς στη ΣΠΠ Νάξου: Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος) Α

52 C-C6. Περιοχές µε σηµασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η περιοχή είναι µία από τις 5 πιο σηµαντικές σε µία Ευρωπαϊκή περιφέρεια, για ένα είδος ή υποείδος που θεωρείται απειλούµενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είδη αναφοράς στη ΣΠΠ Νάξου: Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος) Καταφύγια άγριας ζωής Στο ήµο ρυµαλίας υπάρχουν τέσσερα (4) καταφύγια θηραµάτων, τα οποία µε την έκδοση του Ν. 2637/1998 χαρακτηρίζονται πλέον ως Καταφύγια Άγριας Ζωής. 1. Προφήτη Ηλία - Κοινότητα αµαριώνος (κωδ ), έκτασης στρ. Στο καταφύγιο υπάρχει αρκετό πλήθος πέρδικας και αγριοκούνελου. Λαγός δεν συναντάται, ενώ κάποτε υπήρχε σε µεγάλο βαθµό. 2. Φανάρι Φιλοτίου (κωδ ), έκτασης στρ. Στο καταφύγιο υπάρχουν πέρδικες, λαγοί και αγριοκούνελα, αλλά σε µικρή ποσότητα. 3. Ζας Κορώνου (κωδ ), έκτασης στρ. 4. Τρούλος Φιλοτίου (κωδ ), έκτασης στρεµ. Συνολικά, στο νησί της Νάξου υπάρχουν οκτώ καταφύγια άγριας ζωής. Τα τέσσερα που απαντώνται στο ήµο της Νάξου είναι τα εξής: (1) Ράχης Πολυχνίου (Τ.. Σαγκρίου), (β) Αλυκό (Τ.. Σαγκρίου) και (γ) Υδροβιότοπος Αλυκής και (δ) Στελίδα (Τ.. Αγίου Αρσενίου). Στην περιοχή του ήµου ρυµαλίας δεν υπάρχουν θεσµοθετηµένα: Μνηµεία της Φύσης Μνηµεία Παγκόσµιας Κληρονοµιάς Εθνικά Πάρκα ή ρυµοί Α

53 Οριοθετηµένα ρέµατα Στην περιοχή του ήµου ρυµαλίας έχουν οριοθετηθεί πρόσφατα τα παρακάτω ρέµατα, τα οποία αποτελούν επίσης ενδιαφέρουσες περιοχές βλάστησης και πανίδας: Το ρέµα του Απόλλωνα («Καθορισµός των οριογραµµών του ρέµατος στον οικισµό Απόλλωνα ήµου ρυµαλίας νήσου Νάξου, Ν.Κυκλάδων», ΦΕΚ Νο 574, 8 Νοεµβρίου 2007) Το ρέµα Κορώνου Λυώνα, τόσο στην περιοχή Κορώνου, όσο και στον Λυώνα («Καθορισµός των οριογραµµών του ρέµατος στον οικισµό Κορώνου και του ρέµατος στον οικισµό Λυώνα ήµου ρυµαλίας νήσου Νάξου, Νοµού Κυκλάδων», Αρ. Φύλλου 135, 8 Απριλίου 2009) Το ρέµα στον οικισµό Φιλοτίου («Καθορισµός των οριογραµµών τµήµατος του υδατορέµατος στη θέση «Ηρώον Καλανίτσι» Φιλοτίου ήµου ρυµαλίας νήσου Νάξου, Νοµ. Κυκλάδων», Αρ. Φύλλου 271, 21 Μαΐου 2010) Α

54 Θεσµοθετηµένες Ζώνες Αιγιαλού - Παραλίας Σύµφωνα µε το υπ αρ. πρωτ. 2414/03/2010/ έγγραφο Λιµεναρχείου Νάξου, στην περιοχή του ήµου ρυµαλίας έχει θεσµοθετηθεί η χάραξη γραµµής αιγιαλού και παραλίας στις περιοχές που παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα. Πίνακας Α : Περιοχές ήµου µε θεσµοθετηµένη χάραξη γραµµής αιγιαλού και παραλίας Θέση ΦΕΚ Κλειδός 1045/ / Μουτσούνα Πάνερµος 106/ / Μακρη Μουτσούνας 23/ / Κάµπος 333/ / Απόλλωνας 547/ / / / Καλαντός 104/ / / / Λυγαρίδια 636/ / Στίβος Φιλοτίου 1054/ / Αµπράµ 455/ / Άγιος ηµήτριος Φύρο Λυµνάρι 681/ Φανερωµένη 629/ / ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΧΑΡΑΞΗΣ (Ν.Α. Κυκλάδων) Ασµυρόλιµνο Απόλλωνα Αρ. πρωτ. 3478/ Ποταµίδες (Πυργί) Αρ. πρωτ. 872/ Κανάκι Αρ. πρωτ. 619/ Πηγή: Λιµεναρχείο Νάξου (υπ αρ. πρωτ. 2414/03/2010/ έγγραφο) Α

55 Προτεινόµενη Θαλάσσια Προστατευόµενη Περιοχή (Θαλάσσιο Καταφύγιο) Ως προς την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και ειδικότερα των ιχθυαποθεµάτων, εκπονήθηκε πρόσφατα Μελέτη από το Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου µε τίτλο: «Σχεδιασµός ενός ικτύου Προστατευόµενων Θαλασσίων Περιοχών στις Κυκλάδες». Η Μελέτη χρηµατοδοτήθηκε από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων και για την περιοχή της Νάξου έχει προταθεί η θέσπιση Θαλάσσιου Καταφυγίου (αποθέµατος) σε δύο περιοχές του ήµου ρυµαλίας, στην ανατολική και νοτιανατολική παράκτια θαλάσσια ζώνη µεταξύ Μουτσούνας και Πάνορµου (Εικόνα Α3.2.1). Εικόνα Α3.2.1: Περιοχές προτεραιότητας για τη δηµιουργία θαλάσσιων καταφυγίων στις Νότιες Κυκλάδες (Τµήµα Επιστηµών Θάλασσας Παν/µιου Αιγαίου, 2010) Πηγή: Τµήµα Επιστηµών Θάλασσας Πανεπιστηµίου Αιγαίου (2010). Πρόγραµµα: Σχεδιασµός ενός ικτύου Προστατευόµενων Θαλασσίων Περιοχών στις Κυκλάδες. Χρηµατοδότηση Ν.Α.Κ. Επισηµαίνεται ότι οι θαλάσσιες προστατευόµενες περιοχές (θαλάσσια καταφύγια) που προτείνονται στα πλαίσια της συγκεκριµένης Μελέτης αφορούν µόνο σε παράκτια ύδατα και οργανισµούς που ζουν σε αυτά. Προκειµένου να υπάρξει προστασία πελαγικών µε στόχο την εξασφάλιση της βιωσιµότητας των Α

56 ιχθυαποθεµάτων, θα χρειαστεί όπως αναφέρεται στη Μελέτη - το συγκεκριµένο δίκτυο να συµπεριλάβει και περιοχές της ανοιχτής θάλασσας. Οι προτεινόµενες περιοχές «υψηλής προτεραιότητας προς προστασία» παρουσιάζουν βελτιωµένη εικόνα στα εξής οικολογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης θαλάσσιας ζώνης αναφοράς, συγκρινόµενες πάντα µε τις υπόλοιπες περιοχές (µεσαίας ή χαµηλής προτεραιότητας προς προστασία): Τα λιβάδια ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) Το φύκος του γένους Cystoseira (µαλλούπα) Οι σπηλιές αναπαραγωγής της µεσογειακής φώκιας Monachus monachus σχετικά µεγάλη αφθονία και βιοµάζα ιχθύων τα διαφορετικά είδη φυσικών ενδιαιτηµάτων (βραχώδεις, αµµώδεις, λασπώδεις, κατακόρυφοι τοίχοι) της περιοχής µελέτης, προκειµένου για τη συνολική προστασία της βιοποικιλότητας σε αυτήν την περιοχή Είναι σηµαντικό να αναφερθεί ότι για την αξιολόγηση όλων των εξεταζόµενων θαλάσσιων περιοχών, χρησιµοποιήθηκαν δεδοµένα που προέκυψαν µέσα από επιτόπιες υποθαλάσσιες παρατηρήσεις. Ως προς το νησί της Νάξου, έγινε δειγµατοληψία σε 25 Σταθµούς. Σε όλους τους Σταθµούς καταγράφηκε ο τύπος ενδιαιτήµατος (φυσικού και βιολογικού) και παράλληλα έγινε οπτική παρατήρηση όλων των παρατηρούµενων ειδών ψαριών. Η καταγραφή έγινε κατά µήκος των Σταθµών δειγµατοληψίας (3x25m) σε κάθε Σταθµό. Επίσης, λήφθηκαν φωτογραφίες του θαλάσσιου πυθµένα (10 ανά Σταθµό δειγµατοληψίας). Σύµφωνα µε τη συγκεκριµένη Μελέτη, τα είδη ψαριών που απαντώνται στην ευρύτερη ζώνη των παράκτιων θαλάσσιων περιοχών που αξιολογήθηκαν, είναι τα εξής: Α

57 Πίνακας Α : Κυριότερα είδη ψαριών στην ευρύτερη θαλάσσια παράκτια περιοχή του ήµου ρυµαλίας 1 Α

58 1 : τα αναφερόµενα στον Πίνακα είδη απαντώνται συνολικά στις θαλάσσιες περιοχές που εξετάστηκαν 2 : Πηγή: Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας Πανεπιστηµίου Αιγαίου (2010): «Σχεδιασµός ενός ικτύου Προστατευόµενων Θαλασσίων Περιοχών στις Κυκλάδες».Χρηµατοδότηση: Ν.Α. Κυκλάδων. Α