Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 111 final 2016/0063 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας EL EL

2 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 1.1 Ιστορικό Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση αριθ. 210) εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 7 Απριλίου Άνοιξε για υπογραφή στις 11 Μαΐου Σύμφωνα με το άρθρο 75 της Σύμβασης, η Σύμβαση είναι ανοιχτή για υπογραφή και έγκριση από τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, από τα τρίτα κράτη που έχουν συμμετάσχει στην εκπόνησή της και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σύμβαση αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων κατά τις έξι συνεδριάσεις της ειδικής ad hoc επιτροπής που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 2009 και Δεκεμβρίου Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με τα κράτη μέλη, συμμετείχε ως παρατηρητής στις συνεδριάσεις αυτές. Μετά την κύρωσή της από το δέκατο κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ την 1η Αυγούστου Έως την 1η Φεβρουαρίου 2016 δώδεκα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν κυρώσει τη σύμβαση και είκοσι πέντε την είχαν υπογράψει. Η βία κατά των γυναικών αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και ακραία μορφή διάκρισης, η οποία πηγάζει από τις ανισότητες μεταξύ των φύλων και συμβάλλει στη διατήρηση και την ενίσχυσή τους. Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί θεμελιώδη αξία και στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αναγνωρίζεται από τις συνθήκες [άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), άρθρο 8 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)] και από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 23). Ο Χάρτης αναγνωρίζει επίσης το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου και απαγορεύει την απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση, καθώς και όλες τις μορφές δουλείας και αναγκαστικής εργασίας (άρθρα 1 έως 5 του Χάρτη). Η προστασία των γυναικών από τη βία αποτελεί επίσης υποχρέωση που προβλέπεται από τη σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες της οποίας η ΕΕ είναι συμβαλλόμενο μέρος μαζί με τα κράτη μέλη της ΕΕ 1, η δε Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την παρακολούθηση της εφαρμογής της παρούσας σύμβασης συνέστησε την επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης από την ΕΕ ως ένα πρώτο βήμα για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών με αναπηρίες 2. Γενικότερα, η ΕΕ είναι απόλυτα προσηλωμένη στην καταπολέμηση της βίας όχι μόνο εντός των συνόρων της, αλλά και στο πλαίσιο των διεθνών πρωτοβουλιών της Απόφαση του Συμβουλίου, της 26ης Νοεμβρίου 2009, σχετικά με τη σύναψη, από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (2010/48/EΚ), ΕΕ L 23 της , σ Καταληκτικές παρατηρήσεις σχετικά με την αρχική έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, CRPD/C/EU/CO/1, , %2fCO%2f1&Lang=en Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο δράσης για θέματα φύλου , Συμπεράσματα του Συμβουλίου για το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών και την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων εναντίον τους EL 2 EL

3 Η ΕΕ έχει σαφή θέση 4 σχετικά με την ανάγκη εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών και χρηματοδοτεί ειδικές εκστρατείες και έργα σε τοπικό επίπεδο για την καταπολέμησή της. Η ισχύουσα νομοθεσία στους τομείς της προστασίας των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης των παιδιών, του ασύλου και της μετανάστευσης λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των θυμάτων βίας με βάση το φύλο. Παρά τις προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο, η έκταση του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών εξακολουθεί να προκαλεί σοβαρή ανησυχία: σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ που δημοσιεύθηκε το , μία στις τρεις γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών, μία στις είκοσι γυναίκες υπήρξε θύμα βιασμού, το 75 % των γυναικών σε ειδικευμένα επαγγέλματα ή σε ανώτατες διοικητικές θέσεις υπήρξαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, και μία στις δέκα γυναίκες έχει υποστεί παρενοχλητική παρακολούθηση ή σεξουαλική παρενόχληση μέσω των νέων τεχνολογιών. Η βία με βάση το φύλο έχει επιπτώσεις όχι μόνο στην υγεία και στην ευημερία των γυναικών αλλά επίσης στη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανεξαρτησία τους και την οικονομία εν γένει. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, εκτιμά ότι η βία με βάση το φύλο κατά των γυναικών συνεπάγεται κόστος για την ΕΕ περίπου 226 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως Αντικείμενο και περιεχόμενο της Σύμβασης Όπως αναφέρεται στο κεφάλαιο I της Σύμβασης, διαμορφώνεται ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών από όλες τις μορφές βίας και για την πρόληψη, τη δίωξη και την εξάλειψη της βίας εναντίον τους, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας. Η Σύμβαση καλύπτει ευρύ φάσμα μέτρων, από τη συλλογή δεδομένων και την αύξηση της ευαισθητοποίησης έως νομικά μέτρα για την ποινικοποίηση των διαφόρων μορφών βίας εις βάρος των γυναικών. Περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των θυμάτων και την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και θίγει τη διάσταση της βίας με βάση το φύλο στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης, καθώς και διασυνοριακά στοιχεία. Η Σύμβαση καθιερώνει ειδικό μηχανισμό παρακολούθησης προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεών της από τα Μέρη. Η Σύμβαση ορίζει τις κυριότερες έννοιες που χρησιμοποιούνται σε όλο το κείμενο. Διευρύνει τον ορισμό των γυναικών ώστε να περιλαμβάνει κορίτσια ηλικίας κάτω των 18 ετών. Τα Μέρη είναι υποχρεωμένα να καταδικάσουν κάθε μορφή διακρίσεων διασφαλίζοντας ότι εφαρμόζεται η αρχή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στις έννομες τάξεις τους, καθίσταται δε σαφές ότι επιτρέπεται να αναληφθεί θετική δράση. Σύμφωνα με τον χαρακτήρα της Σύμβασης ως μέσου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, υποχρεώνονται όλα τα Μέρη να εξασφαλίζουν ότι οι κρατικοί φορείς απέχουν από κάθε πράξη βίας και ότι επιδεικνύουν τη Βλ., για παράδειγμα, COM(2010) 491 final, Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών ( ) Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 8ης Μαρτίου 2010, σχετικά με την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Strategic engagement for gender equality » (Στρατηγική δέσμευση για ισότητα των φύλων την περίοδο ), SWD (2015) 278 final Εκτίμηση του κόστους της βίας με βάση το φύλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Έκθεση, , EL 3 EL

4 δέουσα επιμέλεια, ώστε οι πράξεις βίας που διαπράττονται από μη κρατικούς φορείς να προλαμβάνονται, να διερευνώνται και να τιμωρούνται, και ότι παρέχεται αποζημίωση για τις εν λόγω πράξεις. Η Σύμβαση εφαρμόζεται ρητά τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης. Η Σύμβαση θεσπίζει μεν δεσμευτικές υποχρεώσεις μόνο σε σχέση με τις γυναίκες, ωστόσο ενθαρρύνει την εφαρμογή τους σε όλα τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, δηλαδή στους άνδρες και στα αγόρια που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία. Το κεφάλαιο ΙΙ συμπληρώνει το τρίπτυχο πρόληψη, προστασία και δίωξη που αποτυπώνεται στην προσέγγιση πρόσφατων πράξεων του Συμβουλίου της Ευρώπης με την υποχρέωση να εφαρμόζονται ολοκληρωμένες πολιτικές 7 και να αντιμετωπίζεται το φαινόμενο ολιστικά, καθώς αναγνωρίζει ότι τα νομικά μέτρα βάσει της προσέγγισης του τριπτύχου δεν θα επαρκέσουν από μόνα τους για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Αυτό μεταφράζεται στην υποχρέωση να τίθενται τα δικαιώματα των θυμάτων στο επίκεντρο όλων των μέτρων και να διασφαλίζεται αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ όλων των οικείων φορέων, δηλαδή μεταξύ των θεσμικών οργάνων, υπηρεσιών και οργανισμών, και σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να αναγνωριστούν ως σημαντικοί συντελεστές και τα Μέρη πρέπει να ενθαρρύνουν και να υποστηρίξουν το έργο τους. Τα Μέρη πρέπει να διαθέσουν τους κατάλληλους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους για την εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών, μέτρων και προγραμμάτων με σκοπό την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς χρηματοδότησης μη κυβερνητικών φορέων. Επιπλέον, η Σύμβαση αναγνωρίζει τον καίριο ρόλο που διαδραματίζει η συστηματική και κατάλληλη συλλογή δεδομένων για την αποτελεσματική χάραξη πολιτικής και την παρακολούθηση των μέτρων που λαμβάνονται από τον εποπτικό μηχανισμό με βάση αξιόπιστα και συγκρίσιμα δεδομένα. Η κεντρική διάταξη είναι η επιλογή και, εάν είναι απαραίτητο, η δημιουργία ενός ή περισσότερων επίσημων φορέων οι οποίοι θα είναι υπεύθυνοι για τον συντονισμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση πολιτικών και μέτρων, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού της συλλογής, της ανάλυσης και της διάδοσης δεδομένων. Το κεφάλαιο III συνδέεται με τις υποχρεώσεις των Μερών στον τομέα της πρόληψης. Σύμφωνα με τη γενική κατεύθυνση της Σύμβασης, τα Μέρη υποχρεούνται να ακολουθούν μια πολυδιάστατη προσέγγιση, που περιλαμβάνει την ευαισθητοποίηση, την ένταξη της διάστασης της ισότητας των φύλων και του θέματος της βίας σε όλες τις βαθμίδες της επίσημης εκπαίδευσης, μέσω του κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού και προγραμμάτων σπουδών, την περαιτέρω προώθηση της μη βίας και της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο της ανεπίσημης εκπαίδευσης, στον αθλητισμό, στον πολιτισμό, στην ψυχαγωγία και στα μέσα ενημέρωσης. Τα Μέρη πρέπει να μεριμνήσουν για την κατάλληλη κατάρτιση των επαγγελματιών που ασχολούνται με θύματα και δράστες. Θα πρέπει επίσης να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα, ώστε να παρασχεθεί υποστήριξη και προγράμματα θεραπείας για δράστες. Οι τομείς των μέσων ενημέρωσης και της τεχνολογίας των πληροφοριών πρέπει να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν στην εκπόνηση υλικού και προαιρετικών προτύπων. Το κεφάλαιο ΙV ορίζει τις γενικές αρχές για τον χαρακτήρα των πληροφοριών, τις υπηρεσίες υποστήριξης και προστασίας των θυμάτων βίας καθώς και των μαρτύρων. Περιέχει κατάλογο των πεδίων στα οποία θα πρέπει τα Μέρη να προβλέπουν ορισμένα μέτρα. Τα μέτρα αυτά 7 Βλ. την επεξηγηματική έκθεση της Σύμβασης, d383a EL 4 EL

5 περιλαμβάνουν τις διαθέσιμες υπηρεσίες γενικής υποστήριξης, όπως η παροχή νομικών συμβουλών, η ψυχολογική στήριξη και οι εξειδικευμένες υπηρεσίες, όπως, μεταξύ άλλων, τα κέντρα υποδοχής, οι δωρεάν και μονίμως προσβάσιμες τηλεφωνικές γραμμές εξυπηρέτησης, η ειδική ιατρική και ιατροδικαστική υποστήριξη στα θύματα σεξουαλικής βίας και η εξέταση των αναγκών των παιδιών που υπήρξαν μάρτυρες. Επιπλέον, θα πρέπει να θεσπιστούν μέτρα που να ενθαρρύνουν την καταγγελία περιστατικών βίας από οποιονδήποτε μάρτυρα τέλεσης πράξης βίας ή από πρόσωπο που έχει βάσιμους λόγους να θεωρεί ότι μπορεί να διαπραχθεί τέτοια πράξη ή ότι μπορεί να αναμένονται και άλλες πράξεις βίας, καθώς επίσης να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι επαγγελματίες θα μπορούν να αναφέρουν πράξεις βίας ή αναμενόμενες πράξεις βίας, χωρίς να παραβιάζουν τη γενική τους υποχρέωση εμπιστευτικότητας. Το κεφάλαιο V σχετικά με το ουσιαστικό δίκαιο καθορίζει τις μορφές βίας για τις οποίες απαιτείται ποινική αντιμετώπιση και απαιτεί από τα Μέρη να καλύψουν μια σειρά αδικημάτων στο ποινικό τους δίκαιο. Περιλαμβάνονται η ψυχολογική βία με απειλή ή εξαναγκασμό, η παρενοχλητική παρακολούθηση 8, η σωματική βία, η σεξουαλική βία και ο βιασμός, ο αναγκαστικός γάμος, ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων των γυναικών, η αναγκαστική άμβλωση και στείρωση και η σεξουαλική παρενόχληση. Τα Μέρη πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι η «τιμή» δεν μπορεί να προβληθεί ως δικαιολογία για οποιοδήποτε από τα αδικήματα αυτά. Η Σύμβαση υποχρεώνει τα Μέρη να ποινικοποιήσουν την υποβοήθηση, τη συνέργεια και την απόπειρα τέλεσης των αδικημάτων, καθώς και την υποκίνηση τρίτων προσώπων να τελέσουν αυτά τα αδικήματα τέλος, υποχρεώνει τα Μέρη να προβλέψουν επαρκείς και αποτρεπτικές κυρώσεις. Για τον καθορισμό της κύρωσης μπορούν να ληφθούν υπόψη τελεσίδικες ποινές που απαγγέλθηκαν ήδη από άλλο Μέρος. Στις εθνικές έννομες τάξεις θα πρέπει να προβλέπονται ορισμένες επιβαρυντικές περιστάσεις, σύμφωνα με τη Σύμβαση. Εξάλλου, η Σύμβαση απαιτεί από τα Μέρη να εξασφαλίζουν επαρκή διορθωτικά μέτρα και αποζημίωση από τους δράστες, καθώς και επαρκή επικουρική αποζημίωση από το κράτος 9 για τα θύματα των οριζόμενων αδικημάτων. Τα κρούσματα βίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε νομικές διαδικασίες σχετικά με την κηδεμονία, τα δικαιώματα επικοινωνίας και την ασφάλεια των παιδιών. Σε διαδικαστικό επίπεδο, η Σύμβαση υποχρεώνει τα Μέρη να ορίσουν τη δικαιοδοσία για πράξεις που διαπράχθηκαν στο έδαφός τους, από υπήκοό τους ή από πρόσωπο που έχει τη συνήθη κατοικία του στο έδαφός τους, και να προσπαθήσουν να ορίσουν τη δικαιοδοσία για αδικήματα που διαπράττονται κατά υπηκόου τους ή ατόμου του οποίου η συνήθης κατοικία βρίσκεται στην επικράτειά τους 10. Τέλος, τα Μέρη δεν επιτρέπεται να θεσπίζουν υποχρεωτικές διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών. Το κεφάλαιο VI αφορά το δικονομικό δίκαιο και τα μέτρα προστασίας κατά τη διάρκεια των ερευνών και των δικαστικών διαδικασιών. Τα Μέρη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου παρέχουν άμεση προστασία στα θύματα, φροντίζουν για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων και προβαίνουν σε εκτίμηση του κινδύνου φονικότητας και της σοβαρότητας της κατάστασης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη διαθεσιμότητα πυροβόλων όπλων για τους δράστες. Η κάθε έννομη τάξη πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα έκδοσης έκτακτης εντολής απαγόρευσης εισόδου, περιοριστικών ή προστατευτικών μέτρων, χωρίς αδικαιολόγητη οικονομική ή διοικητική επιβάρυνση για το θύμα. Κατά γενικό κανόνα, τα πιο σοβαρά αδικήματα δεν πρέπει να εξαρτώνται από αναφορά ή καταγγελία του Τα Μέρη διατηρούν την ευχέρεια να προβλέπουν μόνο μη ποινικές κυρώσεις για ψυχολογική βία και παρενοχλητική παρακολούθηση, βλέπε άρθρο 78 παράγραφος 3. Τα Μέρη μπορούν να διατυπώσουν επιφυλάξεις σχετικά με την υποχρέωση αυτή, βλ. άρθρο 78 παράγραφος 2. Οι επιφυλάξεις αυτές μπορούν να διατυπωθούν για διάφορες πτυχές της σχετικής διάταξης, βλ. άρθρο 44. EL 5 EL

6 θύματος 11. Στο παρόν κεφάλαιο, η Σύμβαση προβλέπει μη εξαντλητικό κατάλογο μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των θυμάτων, καθώς και των αναγκών τους ως μαρτύρων σε όλα τα στάδια των ερευνών και των δικαστικών διαδικασιών. Σε αυτά περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, μέτρα για την προστασία τους από εκφοβισμό και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση, έγκαιρη παροχή πληροφοριών όταν οι δράστες αποδράσουν ή αφεθούν ελεύθεροι ή αποφυγή επαφής μεταξύ θύματος και δράστη στο μέτρο του δυνατού. Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών που καθίστανται θύματα και μάρτυρες πρέπει να λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη. Τα Μέρη πρέπει να προβλέπουν το δικαίωμα νομικής αρωγής. Επιπλέον, το δικαίωμα παραγραφής πρέπει να ερμηνεύεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει η δυνατότητα κίνησης της διαδικασίας αποτελεσματικά, μετά την ενηλικίωση του θύματος, για τα σοβαρότερα αδικήματα 12. Το κεφάλαιο VII λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι οι μετανάστριες και οι αιτούσες άσυλο είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στη βία με βάση το φύλο και εισάγει μια ευαισθητοποιημένη ως προς το φύλο αντίληψη της βίας στο πλαίσιο αυτό. Προβλέπει τη δυνατότητα για τις μετανάστριες-θύματα να αποκτούν καθεστώς αυτόνομης διαμονής 13. Η βία με βάση το φύλο θα πρέπει να αναγνωριστεί ως μορφή διωγμού και η αξιολόγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα πρέπει να γίνεται με τη συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου. Επιπλέον, τα Μέρη θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή διαδικασίες χορήγησης ασύλου που να συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου. Το κεφάλαιο αυτό ασχολείται επίσης με την τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης (non-refoulement) των θυμάτων βίας κατά των γυναικών. Το κεφάλαιο VIII είναι αφιερωμένο στη διασφάλιση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των Μερών. Τα Μέρη συνεργάζονται για την εφαρμογή της Σύμβασης και κάνουν χρήση των σχετικών περιφερειακών και διεθνών μέσων συνεργασίας. Τα Μέρη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι είναι δυνατόν να υποβληθεί καταγγελία στη χώρα διαμονής του θύματος για εγκλήματα που διαπράττονται στο έδαφος άλλου Μέρους. Σε καταστάσεις στις οποίες ένα πρόσωπο βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο βίας, τα Μέρη θα πρέπει να αλληλοενημερώνονται, ούτως ώστε να μπορούν να λαμβάνονται μέτρα προστασίας. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει την υποχρέωση των Μερών να επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των ατόμων από την αυτόματη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων (αριθ. 108). Το κεφάλαιο IX θεσπίζει τον μηχανισμό για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης. Πρόκειται να συσταθεί ομάδα ανεξάρτητων ειδικών («GREVIO») 14 (αποτελούμενη από 10 έως μέλη κατ ανώτατο όριο) η οποία θα απαρτίζεται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου, υπηκόους των Μερών 16. Η διαδικασία εκλογής καθορίστηκε από την Επιτροπή των Υπουργών 17. Τα μέλη της GREVIO εκλέγονται από την Επιτροπή των Μερών Τα Μέρη μπορεί, ωστόσο, να διατυπώσουν επιφυλάξεις όσον αφορά ήσσονος σημασίας αδικήματα σωματικής βίας, βλ. άρθρο 78 παράγραφος 2. Τα Μέρη επιτρέπεται να διατυπώσουν επιφυλάξεις για τα αδικήματα του αναγκαστικού γάμου, του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων των γυναικών και της αναγκαστικής άμβλωσης και στείρωσης. Η σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, δεν μπορεί να εξαιρεθεί λόγω αυτής της επιφύλαξης. Τα Μέρη μπορούν να διατυπώσουν επιφυλάξεις για το άρθρο 59 σχετικά με το καθεστώς διαμονής, βλ. άρθρο 78 παράγραφος 2. Ομάδα ειδικών σε δράση κατά της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Τα εν λόγω πέντε επιπλέον μέλη θα διοριστούν μετά την 25η επικύρωση της Σύμβασης. Δεν επιτρέπεται να υπάρχουν δύο μέλη που να είναι υπήκοοι του ίδιου Μέρους. Ψήφισμα CM/Res(2014)43 σχετικά με τη διαδικασία εκλογής των μελών της ομάδας ειδικών σε δράση κατά της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO), , EL 6 EL

7 Τα Μέρη υποβάλλουν αναφορές στην GREVIO, η οποία μπορεί επίσης να διεξαγάγει πιο εξειδικευμένες έρευνες και επισκέψεις χωρών. Η GREVIO υποβάλλει σχέδια εκθέσεων στα Μέρη, ώστε να διατυπώσουν παρατηρήσεις. Τελικές εκθέσεις και συμπεράσματα αποστέλλονται στο ενδιαφερόμενο Μέρος και στην Επιτροπή των Μερών. Αυτή μπορεί να αποφασίσει να εκδώσει συστάσεις προς το ενδιαφερόμενο Μέρος. Η GREVIO μπορεί επίσης να εκδώσει γενικές συστάσεις. Τα εθνικά κοινοβούλια θα κληθούν να συμμετάσχουν στο έργο της παρακολούθησης. Η GREVIO λειτουργεί σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό της 18. Η Επιτροπή των Μερών απαρτίζεται από τους εκπροσώπους των Μερών της Σύμβασης. Εκλέγει τα μέλη της GREVIO. Συνέρχεται εφόσον το ζητήσει το ένα τρίτο των Μερών, ο πρόεδρος της Επιτροπής των Μερών ή ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το κεφάλαιο X διευκρινίζει ότι η Σύμβαση δεν επηρεάζει τις υποχρεώσεις των Μερών στο πλαίσιο άλλων διεθνών πράξεων και ότι τα Μέρη είναι ελεύθερα να συνάπτουν άλλες διεθνείς συμφωνίες που αφορούν τα θέματα που καλύπτονται από τη Σύμβαση με σκοπό να συμπληρώσουν ή να ενισχύσουν τις διατάξεις της. Το κεφάλαιο XI ορίζει τη διαδικασία για την τροποποίηση της Σύμβασης. Τα Μέρη που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, διατυπώνουν τη γνώμη τους σχετικά με τις τροποποιήσεις αυτές. Το κεφάλαιο XII περιέχει τις τελικές ρήτρες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η διευκρίνιση ότι η Σύμβαση εφαρμόζεται με την επιφύλαξη ευνοϊκότερων διατάξεων του εσωτερικού δικαίου ή δεσμευτικής πράξης διεθνούς δικαίου, μια ρήτρα σχετικά με την επίλυση διαφορών και οι διατάξεις που αφορούν την υπογραφή, επικύρωση, έναρξη ισχύος και προσχώρηση κρατών που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αναφέρεται ρητά ότι η Σύμβαση είναι ανοιχτή για υπογραφή από την Ευρωπαϊκή Ένωση (άρθρο 75 παράγραφος 1) και υπόκειται σε επικύρωση, αποδοχή ή έγκριση, για τις οποίες οι αναγκαίες πράξεις κατατίθενται στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ΕΕ και κάθε κράτος μπορούν, κατά την υπογραφή ή την επικύρωση της Σύμβασης, να προσδιορίζουν την εδαφική εφαρμογή. Επιφυλάξεις μπορούν να εκφραστούν για περιορισμένο αριθμό διατάξεων και για περίοδο πέντε ετών (ανανεώσιμη). Η σύμβαση συμπληρώνεται από ένα προσάρτημα στο οποίο καθορίζονται τα προνόμια και οι ασυλίες των μελών της GREVIO (και των άλλων μελών των αντιπροσωπιών) κατά τις επισκέψεις σε χώρες στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων τους. 1.3 Στόχος πολιτικής της ΕΕ τον οποίο υπηρετεί η υπογραφή της Σύμβασης Η προσέγγιση την οποία ακολουθεί η Σύμβαση συμβαδίζει απόλυτα με την πολυδιάστατη προσέγγιση του φαινομένου της βίας με βάση το φύλο και με την κατεύθυνση των μέτρων που εφαρμόζονται μέσω των εσωτερικών και των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ. Η υπογραφή της Σύμβασης θα στείλει ένα ηχηρό πολιτικό μήνυμα για την προσήλωση της ΕΕ στην καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, θα εξασφαλίσει συνέπεια μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής της δράσης, καθώς και συμπληρωματικότητα μεταξύ του εθνικού και του ευρωπαϊκού επιπέδου, τέλος, θα ενισχύσει την αξιοπιστία της ΕΕ και την υπευθυνότητά της προς τους διεθνείς εταίρους της. Επίσης, θα ενοποιήσει τη δράση που αναλαμβάνει η ΕΕ για 18 %2943&Language=lanFrench&Ver=original& Site=COE&BackColorInternet=DBDCF2&BackColorIntranet=FDC864&BackColorLogged=FDC864 Εγκρίθηκε από την GREVIO κατά την πρώτη της συνεδρίαση, στις b EL 7 EL

8 την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, με την επίτευξη μιας πιο συντονισμένης προσέγγισης στο εσωτερικό της και με την ανάληψη ενός πιο ουσιαστικού ρόλου στα διεθνή φόρα. 2. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 2.1. Αρμοδιότητα της ΕΕ να υπογράψει τη σύμβαση Μολονότι τα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν αρμοδιότητα για σημαντικά τμήματα της Σύμβασης, και ιδίως για τις περισσότερες διατάξεις του ουσιαστικού ποινικού δικαίου και άλλες διατάξεις του κεφαλαίου V στον βαθμό που είναι παρεπόμενες, η ΕΕ έχει αρμοδιότητα για σημαντικό μέρος των διατάξεων της Σύμβασης, συνεπώς, θα πρέπει να υπογράψει τη Σύμβαση παράλληλα με τα κράτη μέλη. Η Ένωση έχει αρμοδιότητα ιδίως όσον αφορά την κατάργηση των διακρίσεων και την ισότητα των φύλων, σύμφωνα με το άρθρο 157 ΣΛΕΕ, το οποίο είναι συναφές προς το κεφάλαιο I, και, σε σχέση με τη σεξουαλική παρενόχληση που καλύπτεται από το άρθρο 40 της Σύμβασης σε θέματα εργασίας και απασχόλησης και σε θέματα πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες και παροχής αυτών, καθώς και αρμοδιότητα όσον αφορά το παράγωγο δίκαιο δυνάμει των άρθρων 82 και 84 ΣΛΕΕ για την έκδοση μέτρων τα οποία προβλέπει το κεφάλαιο IV και το κεφάλαιο VI, που αφορούν την προστασία και υποστήριξη των θυμάτων και τις έρευνες, τη δίωξη, τη δικονομία και τα προστατευτικά μέτρα. Όσον αφορά τη σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών, η νομική βάση για την ανάληψη δράσης παρέχεται από το άρθρο 83 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ. Η ΕΕ είναι αρμόδια για ορισμένα θέματα στους τομείς του ασύλου και της μετανάστευσης, οι οποίοι αποτελούν το αντικείμενο του κεφαλαίου VII της Σύμβασης σύμφωνα με τα άρθρα 78 και 79 ΣΛΕΕ. Το καθεστώς διαμονής υπηκόων της ΕΕ και των συζύγων τους από τρίτες χώρες που μετακινούνται στην ΕΕ, καθώς και το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες και των συζύγων τους, είναι θέμα αρμοδιότητας της ΕΕ σύμφωνα με τα άρθρα 18, 21, 46, 50, 78 και 79 ΣΛΕΕ. Όσον αφορά θέματα προξενικής προστασίας (βλ. άρθρο 18 παράγραφος 5 της Σύμβασης), η αρμοδιότητα της ΕΕ προκύπτει από το άρθρο 23 ΣΛΕΕ. Τέλος, η Ένωση έχει αρμοδιότητα βάσει των άρθρων 81 και 82 ΣΛΕΕ σχετικά με διασυνοριακές αστικές και ποινικές υποθέσεις, αρμοδιότητα που αφορά μέτρα τα οποία περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο VIII για τη διεθνή συνεργασία 19. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επίσης τις υποχρεώσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων, που αποτελεί τομέα που εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Ένωσης σύμφωνα με το άρθρο 16 ΣΛΕΕ. Η Ένωση διαθέτει αφθονία νομοθετικών πράξεων στους περισσότερους από τους ακόλουθους τομείς: σεξουαλική παρενόχληση στον τομέα της εργασίας και της απασχόλησης και πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και παροχή αυτών 20, δικαιώματα, υποστήριξη και προστασία των θυμάτων εγκληματικών πράξεων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, Βλ. για παράδειγμα την παράγραφο 329 της επεξηγηματικής έκθεσης της Σύμβασης, που αναφέρει ότι το άρθρο 62 παράγραφος 2 της Σύμβασης βασίζεται στην απόφαση-πλαίσιο 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, σχετικά με το καθεστώς των θυμάτων σε ποινικές διαδικασίες (ΕΕ L 82 της , σ. 1). Οδηγία 2004/113/ΕΚ, της 13ης Δεκεμβρίου 2004, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών, ΕΕ L 372 της , σ. 37 οδηγία 2006/54/EK, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, ΕΕ L 204 της , σ. 23 οδηγία 2010/41/ΕΕ, της 7ης Ιουλίου 2010, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα, ΕΕ L 180 της , σ. 1. EL 8 EL

9 συμπεριλαμβανομένων των ερευνών και της δίωξης 21, άσυλο και μετανάστευση, όπως επίσης καθεστώς διαμονής των υπηκόων τρίτων χωρών 22, διασυνοριακή συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις 23, διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου για την προστασία των παιδιών (οι οποίες εμπίπτουν, όσον αφορά τα κορίτσια, στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης) 24, διατάξεις σχετικά με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και την προστασία των ανηλίκων, σχετικά με την απαγόρευση των διακρίσεων στις εμπορικές επικοινωνίες και με την υποκίνηση μίσους, μεταξύ άλλων, λόγω φύλου 25 και διατάξεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων. 26 Υπάρχει επίσης νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με ορισμένες πτυχές της Οδηγία 2012/29/EΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, ΕΕ 315 της , σ. 57. Η σχετική παράγωγη νομοθεσία περιλαμβάνει την οδηγία 2004/81/ΕΚ σχετικά με τον τίτλο παραμονής που χορηγείται στους υπηκόους τρίτων χωρών θύματα εμπορίας ανθρώπων, ΕΕ L 261 της , σ. 19 την οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, ΕΕ L 251 της , σ. 12 την οδηγία 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών, ΕΕ L 348 της , σ. 98 την οδηγία 2009/52/ΕΚ σχετικά με την επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών, ΕΕ L 168 της , σ. 24 την οδηγία 2011/95/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το περιεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας, ΕΕ L 337 της , σ. 9 την οδηγία 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 180 της , σ. 96), οδηγία 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, ΕΕ L 180, σ. 60 βλ. επίσης την οδηγία 2004/38/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, ΕΕ L 158 της , σ. 77, και την οδηγία 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες, ΕΕ L 16 της , σ. 44. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 606/2013 για την αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις, ΕΕ L 181 της , σ. 4 οδηγία 2003/8/ΕΚ για βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη επί διασυνοριακών διαφορών μέσω της θέσπισης στοιχειωδών κοινών κανόνων σχετικά με το ευεργέτημα πενίας στις διαφορές αυτές, ΕΕ L 26 της , σ. 41 οδηγία 2004/80/ΕΚ για την αποζημίωση των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, ΕΕ L 261 της , σ. 15 απόφαση-πλαίσιο 2008/947/ΔΕΥ του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αναγνώρισης δικαστικών αποφάσεων και αποφάσεων αναστολής εκτέλεσης της ποινής ή απόλυσης υπό όρους με σκοπό την εποπτεία των μέτρων αναστολής και των εναλλακτικών κυρώσεων, ΕΕ L 337 της , σ. 102 οδηγία 2011/99/ΕΚ περί της ευρωπαϊκής εντολής προστασίας, ΕΕ L 338 της , σ. 2 απόφαση-πλαίσιο 2009/315/ΔΕΥ του Συμβουλίου σχετικά με τη διοργάνωση και το περιεχόμενο της ανταλλαγής πληροφοριών που προέρχονται από το ποινικό μητρώο μεταξύ των κρατών μελών, ΕΕ L 93 της , σ. 23 απόφαση 2009/316/ΔΕΥ του Συμβουλίου σχετικά με τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS) κατ εφαρμογή του άρθρου 11 της απόφασης-πλαισίου 2009/315/ΔΕΥ, ΕΕ L 93 της , σ. 33 απόφαση-πλαίσιο 2008/675/ΔΕΥ του Συμβουλίου για τη συνεκτίμηση των καταδικαστικών αποφάσεων μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης επ ευκαιρία νέας ποινικής διαδικασίας, ΕΕ L 220 της , σ. 32. Οδηγία 2011/93/ΕΕ σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, ΕΕ L 335 της , σ. 1. Οδηγία 2010/13/ΕΕ (οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων), ΕΕ L 95 της , σ. 1. Οδηγία 95/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, ΕΕ L 281 της , σ. 31 απόφαση-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που τυγχάνουν επεξεργασίας στο πλαίσιο της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, ΕΕ L 350 της , σ. 60. EL 9 EL

10 συνεργασίας των κρατών μελών όσον αφορά την προξενική προστασία των πολιτών της ΕΕ 27. Υποχρεώσεις απορρέουν επίσης από τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, στην οποία η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη 28. Αυτή η σύμβαση ορίζει στα άρθρα 6, 7, 15 και 16 ότι τα συμβαλλόμενα κράτη, στον βαθμό των αρμοδιοτήτων τους, διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες και τα παιδιά με αναπηρίες έχουν ίσα δικαιώματα και ότι τα άτομα με αναπηρίες εμπίπτουν στην προστασία έναντι της εκμετάλλευσης, άσκησης βίας και κακοποίησης. Στον βαθμό που η Σύμβαση ενδέχεται να επηρεάσει τους κοινούς αυτούς κανόνες ή να μεταβάλει το πεδίο εφαρμογής τους, η Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, όσον αφορά ζητήματα που σχετίζονται με το καθεστώς διαμονής των υπηκόων τρίτων χωρών και των απάτριδων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, εφόσον καλύπτονται από τη νομοθεσία της Ένωσης, όσον αφορά την εξέταση των αιτήσεων παροχής διεθνούς προστασίας και επίσης όσον αφορά τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων. Ακόμη και αν πολλές από τις ισχύουσες διατάξεις που αναφέρονται ανωτέρω είναι ελάχιστοι κανόνες, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι, βάσει πρόσφατης νομολογίας, ορισμένες από αυτές μπορεί επίσης να επηρεάζονται ή να μεταβάλλεται το πεδίο εφαρμογής τους Νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου Κατά πάγια νομολογία, η επιλογή της νομικής βάσης μέτρου της ΕΕ πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο στα στοιχεία αυτά συγκαταλέγονται ο σκοπός και το περιεχόμενο του μέτρου 29. Αν από την εξέταση ενός μέτρου της ΕΕ προκύπτει ότι αυτό επιδιώκει διττό σκοπό ή ότι απαρτίζεται από δύο συστατικά μέρη και ότι ο ένας από τους σκοπούς ή το ένα από τα συστατικά μέρη μπορεί να χαρακτηριστεί ως κύριου ή πρωτεύοντος χαρακτήρα, ενώ ο δεύτερος σκοπός ή το δεύτερο μέρος απλώς ως παρεπόμενου χαρακτήρα, το μέτρο πρέπει να στηρίζεται σε μία και μόνο νομική βάση, δηλαδή εκείνη που απαιτείται από τον κύριο ή πρωτεύοντα σκοπό ή από το κύριο ή πρωτεύον συστατικό μέρος. Μόνο κατ εξαίρεση, εφόσον αποδεικνύεται ότι το μέτρο επιδιώκει συγχρόνως πολλούς σκοπούς, οι οποίοι συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, χωρίς ο ένας να είναι δευτερεύων και έμμεσος σε σχέση με τον άλλο, πρέπει το μέτρο αυτό να στηρίζεται στις αντίστοιχες διαφορετικές νομικές βάσεις 30. Οι νομικές βάσεις βάσει της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες είναι συναφείς με τα προαναφερόμενα είναι οι εξής: άρθρο 16 (προστασία των δεδομένων), άρθρο 19 παράγραφος 1 (διακρίσεις λόγω φύλου), άρθρο 23 (προξενική προστασία για τους πολίτες άλλων κρατών μελών), άρθρα 18, 21, 46, 50 (ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών, ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και ελευθερία εγκατάστασης), άρθρο 78 (για το άσυλο και την επικουρική και προσωρινή προστασία), άρθρο 79 (μετανάστευση), άρθρο 81 (δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις), άρθρο 82 (δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις), άρθρο 83 (ορισμός των ποινικών αδικημάτων σε επίπεδο ΕΕ και των κυρώσεων Οδηγία (ΕΕ) 2015/637 περί των μέτρων συντονισμού και συνεργασίας προς διευκόλυνση της προξενικής προστασίας για μη αντιπροσωπευόμενους πολίτες της Ένωσης σε τρίτες χώρες, ΕΕ L 106 της , σ. 1. Απόφαση του Συμβουλίου, της 26ης Νοεμβρίου 2009, σχετικά με τη σύναψη, από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (2010/48/EΚ), ΕΕ L 23 της , σ. 35. C-377/12, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Συμβουλίου, σκέψη 34. Όπ.π. σκέψη 34. EL 10 EL

11 στους τομείς της ιδιαιτέρως σοβαρής εγκληματικότητας με διασυνοριακή διάσταση), άρθρο 84 (μη εναρμόνιση των μέτρων για την πρόληψη του εγκλήματος) και άρθρο 157 (ισότητα ευκαιριών και μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στους τομείς της απασχόλησης και της εργασίας). Συνολικά, μολονότι η Σύμβαση έχει διάφορες συνιστώσες, ο πρωτεύων σκοπός της έγκειται στην πρόληψη των εγκλημάτων βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, και στην προστασία των θυμάτων τέτοιων εγκλημάτων. Συνεπώς, κρίνεται σκόπιμο να βασιστεί η απόφαση σχετικά με τις αρμοδιότητες της Ένωσης στον τίτλο V της ΣΛΕΕ, και ιδίως στο άρθρο 82 παράγραφος 2 και στο άρθρο 84. Οι διατάξεις της Σύμβασης σχετικά με άλλα θέματα είναι δευτερεύουσες ή, παραδείγματος χάριν για την προστασία των δεδομένων, παρεπόμενες ως προς τα μέτρα που αποτελούν το αντικείμενο της Σύμβασης 31. Συνεπώς, οι κύριες νομικές βάσεις για να ασκήσει η ΕΕ τις αρμοδιότητές της επί του συνόλου της Σύμβασης, με εξαίρεση τα στοιχεία για τα οποία δεν έχει αρμοδιότητα, είναι το άρθρο 82 παράγραφος 2 και το άρθρο 84 ΣΛΕΕ. 2.3 Συμπέρασμα Λόγω της διασύνδεσης αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στην Ένωση και αρμοδιοτήτων που δεν ανατίθενται στην Ένωση, συνάγεται ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και η Ένωση πρέπει να υπογράψουν τη Σύμβαση. 31 Το γεγονός ότι ένα στοιχείο μπορεί να είναι δευτερεύον δεν σημαίνει ότι δεν συντρέχει αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης επί του στοιχείου αυτού. Η νομική βάση για τους κανόνες της Ένωσης, καθαυτή, δεν ασκεί επιρροή για την εξακρίβωση του αν μια διεθνής συμφωνία επηρεάζει τους εν λόγω κανόνες: η νομική βάση μιας εσωτερικής ρύθμισης καθορίζεται σε συνάρτηση με την κυριότερη συνιστώσα της, ενώ ο κανόνας του οποίου εξετάζεται ο πιθανός επηρεασμός ενδέχεται να αποτελεί δευτερεύουσα συνιστώσα της εν λόγω ρύθμισης. Σκοπός της αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ένωσης είναι κυρίως η διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του ενωσιακού δικαίου και της εύρυθμης λειτουργίας των συστημάτων που καθιερώνουν οι κανόνες του, ανεξάρτητα από τα όρια που προβλέπει ενδεχομένως η διάταξη της Συνθήκης στην οποία στηρίχθηκαν τα θεσμικά όργανα για να θεσπίσουν τους κανόνες αυτούς (Γνωμοδότηση 1/03, EU:C:2006:81, σκέψη 131). EL 11 EL

12 2016/0063 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 82 παράγραφος 2 και το άρθρο 84, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 5, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η Ένωση συμμετείχε μαζί με τα κράτη μέλη ως παρατηρητής στις διαπραγματεύσεις της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση αριθ. 210) («η Σύμβαση»), η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 7 Απριλίου Η Σύμβαση άνοιξε προς υπογραφή στις 11 Μαΐου (2) Σύμφωνα με το άρθρο 75 της Σύμβασης, η Σύμβαση είναι ανοιχτή για υπογραφή από την Ευρωπαϊκή Ένωση. (3) Η Σύμβαση διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο και πολύπλευρο νομικό πλαίσιο για την προστασία των γυναικών από όλες τις μορφές βίας. Αποσκοπεί στην πρόληψη, τη δίωξη και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Καλύπτει ευρύ φάσμα μέτρων, από τη συλλογή δεδομένων και την αύξηση της ευαισθητοποίησης έως τη θέσπιση νομικών μέτρων για την ποινικοποίηση διαφόρων μορφών βίας εις βάρος των γυναικών. Περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των θυμάτων, την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και θίγει τη διάσταση της βίας με βάση το φύλο στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης. Η Σύμβαση καθιερώνει ειδικό μηχανισμό παρακολούθησης προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεών της από τα Μέρη. (4) Η υπογραφή της Σύμβασης εξ ονόματος της Ένωσης συμβάλλει στην υλοποίηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς, η οποία αποτελεί βασικό στόχο και αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πρέπει να υλοποιείται σε όλες τις δραστηριότητες της Ένωσης σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με το άρθρο 8 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με το άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η βία κατά των γυναικών αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και ακραία μορφή διάκρισης, η οποία πηγάζει από τις ανισότητες μεταξύ των φύλων και συμβάλλει στη διατήρηση και την ενίσχυσή τους. Η Ένωση, δεσμευόμενη να εφαρμόσει τη Σύμβαση, επιβεβαιώνει την προσήλωσή της στην καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών εντός της επικράτειάς της και ανά τον κόσμο, και ενισχύει την τρέχουσα πολιτική δράση της και το υφιστάμενο νομικό EL 12 EL

13 πλαίσιο στον τομέα της ουσιαστικής ποινικής δικονομίας, που έχει ιδιαίτερη σημασία για τις γυναίκες και τα κορίτσια. (5) Ενώ τα κράτη μέλη διατηρούν την αρμοδιότητά τους όσον αφορά την ποινικοποίηση ορισμένων βίαιων μορφών συμπεριφοράς κατά των γυναικών στο εθνικό τους ουσιαστικό ποινικό δίκαιο, όπως απαιτείται από τη Σύμβαση, η Ένωση έχει αρμοδιότητα για τις περισσότερες διατάξεις της Σύμβασης και έχει θεσπίσει ευρύ σύνολο κανόνων σε αυτούς τους τομείς. Ειδικότερα, η Ένωση έχει θεσπίσει κανόνες για τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικότητας, ιδίως με την οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 32. Η Σύμβαση καλύπτει επίσης τις ανάγκες των μεταναστριών και των γυναικών που ζητούν άσυλο ή συμπληρωματική και επικουρική προστασία, επιβάλλοντας τη συνεκτίμηση του φύλου σε αυτούς τους τομείς, στους οποίους υφίσταται ήδη ένα ολοκληρωμένο σύνολο νομοθετικών πράξεων της Ένωσης. (6) Η Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα, στον βαθμό που η σύμβαση ενδέχεται να επηρεάσει κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους. (7) Η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύονται από την οδηγία 2012/29/ΕΕ και, ως εκ τούτου, συμμετέχουν στην έκδοση της παρούσας απόφασης. (8) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 για τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας απόφασης και δεν δεσμεύεται από αυτή ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της. (9) Συνεπώς, η Σύμβαση θα πρέπει να υπογραφεί εξ ονόματος της Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Η υπογραφή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, εγκρίνεται εξ ονόματος της Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψης της εν λόγω Σύμβασης. Το κείμενο της προς υπογραφή Σύμβασης επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. Άρθρο 2 Η Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου συντάσσει την πράξη εξουσιοδότησης του/των προσώπου/-ων που θα ορίσει η Επιτροπή για την υπογραφή της Σύμβασης, με την επιφύλαξη της σύναψής της. 32 Οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 315 της , σ. 57). EL 13 EL

14 Άρθρο 3 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 14 EL