ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ

Transcript

1 ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΜΔΛΔΣΖ ΘΔΜΑ: ΜΔΛΔΣΖ ΣΧΝ ΑΠΟΦΔΧΝ ΚΑΣΟΗΚΧΝ ΣΖ ΛΔΤΚΧΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΝΧΜΑΣΧΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΣΟΝ ΟΗΚΗΑΚΟ ΥΧΡΟ Φνηηήηξηα: Κιαίξηα Λνΐδνπ Α.Μ: Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: Κ. Ακπειηψηεο Μέιε: Ρ. Μεηνχια Β. Γέηζεο ΑΘΖΝΑ 2011

2 Δσταριζηίες Με ηην παρούζα πηστιακή μελέηη ολοκληρώνεηαι ο ηεηαρηοεηής κύκλος ζποσδών μοσ ζηο ημήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας ηοσ Χαροκοπείοσ Πανεπιζηημίοσ Αθηνών. Σο ανηικείμενο ηης μελέηης είναι «Η μελέηη ηφν απόυεφν ηφν καηοίκφν ηης Λεσκφζίας για ηην ενζφμάηφζη θφηοβοληαχκών ζσζηημάηφν ζηον οικιακό τώρο.» ηο ζημείο ασηό θα ήθελα να εσταριζηήζφ θερμά ηοσς καθηγηηές μοσ κ. Κ. Αμπελιώηη, ηην κ. Ρ. Μηηούλα και ηον κ. Β. Γέηζη για ηην βοήθεια και καθοδήγηζη ποσ μοσ έτοσν δώζει ζε όλη ηην διάρκεια ηης πηστιακής μοσ εργαζίας. Σέλος θέλφ να αθιερώζφ ηην εργαζία μοσ ζηην οικογένεια μοσ, ζηο Λούκα και ζηη Χριζηιάνα ποσ ήηαν ηο ζηήριγμα μοσ, ζε όλη ηην διάρκεια ηφν ζποσδών μοσ. Δηθφλα εμψθπιιν: Δξγνζηάζην παξαγσγήο θσηνβνιηατθψλ πάλει, Κνθθηλνηξηκηζηά, Κχπξνο Πεγή: 2

3 Πεξίιεςε θνπφο ηεο ππάξρνπζαο πηπρηαθήο κειέηεο είλαη ε έξεπλα θαη ε παξνπζίαζε ηεο άπνςε ησλ θαηνίθσλ ηεο Λεπθσζίαο γηα ηελ ελζσκάησζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζηνλ νηθηαθφ ρψξν. Ζ κειέηε απηή αξρηθά παξνπζηάδεη ηελ ελέξγεηα, ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα θαη ζηελ ζπλέρεηα ηελ ζεκαζία θαη γεληθά ηα είδε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Έπεηηα γίλεηαη αλαθνξά γηα ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, φπνπ αλαιχνληαη κε πεξηζζφηεξε ιεπηνκέξεηα. Αλαθέξεηαη επίζεο ε θαηάζηαζε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν γεληθφηεξα. Σέινο παξνπζηάδνληαη ηα ζηνηρεία θαη ηα δεδνκέλα απφ ηελ έξεπλα πνπ δηεμάρζεθε γηα ην ζθνπφ ηεο πηπρηαθήο κειέηεο, κε ηα επαθφινπζα ζπκπεξάζκαηα. Ζ κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο έξεπλαο ήηαλ έξεπλα ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο κε δηαλνκή ελφο εξσηεκαηνιφγηνπ, φπνπ ν κφλνο πεξηνξηζκφο, ήηαλ ε ειηθία (άλσ ησλ 20 εηψλ) θαη ε δηακνλή ζε κνλνθαηνηθία. Οη εξσηήζεηο ζηφρεπαλ ηελ θαηαγξαθή ησλ γλψζεσλ ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο θαη ηηο απφςεηο ηνπο θαη θαηά πφζν είλαη δηαηεζεηκέλνη λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζην κέιινλ θαη γεληθά πνία εηθφλα έρνπλ γη απηέο. Σν εξσηεκαηνιφγην απνηεινχληαλ απφ 23 εξσηήζεηο, ζχληνκεο θαη ζαθή. Βάζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο ζπκπεξαίλνπκε φηη νη Κχπξηνη πνιίηεο, κε πνιχ κηθξφ πνζνζηφ εμαίξεζεο, είλαη ελεκεξσκέλνη, ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα θαη είλαη ππέξ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Δπίζεο γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά, έρνπλ ππφςε ηνπο ηα ζεηηθά νθέιε απφ απηά θαη ελδηαθέξνληαη αθφκε θαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπο ζηηο ζηέγεο ηνπο, αιιά νη νηθνλνκηθνί ιφγνη θαη ε αλαζθάιεηα ηνπο απνηξέπεη ζην λα νινθιεξψζνπλ ηελ επηζπκία ηνπο. 3

4 Abstract The aim of this study is the research and the presentation of the opinion of the residents of Nicosia for the incorporation of photovoltaic systems in their domestic place. This study presents the energy, the environmental problems and then the importance of the different types of renewable sources of energy. The sources of energy in Cyprus are also reported. Consequently there is an analyzed detailed report on the photovoltaic systems. Finally there is a presentation of the results and the conclusions of the research. The methodology that was used during the research was the simple random sampling with the distribution of a questionnaire, with the only restriction, age (over 20 years old) and living in a detached residence. The questions were about the knowledge, as well as their opinions and how much they are willing to use renewable energy sources in the future. The questionnaire was composed by 23 shortly and comprehensible questions. Base on the results of the research we presume that the Cypriote citizens, with some exceptions, are informed and they support renewable sources of energy. Also they know what photovoltaic are and the positive profits from photovoltaic and they are even interested to install them in their roofs, however economic reasons and insecurity deters them to complete their desire. 4

5 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Θεσξεηηθφ πιαίζην Δηζαγσγή.ζει. 8-9 Κεθάιαην Α 1.1 Ση είλαη ελέξγεηα...ζει Μνξθέο ελέξγεηαο. ζει Άλζξσπνο θαη ελέξγεηα...ζει Πεγέο ελέξγεηαο.... ζει Με αλαλεψζηκεο. ζει Αλαλεψζηκεο...ζει Κεθάιαην Β 2.1 Ζ αλάγθε γηα ελέξγεηα θηιηθφηεξε πξνο ην πεξηβάιινλ... ζει Πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα Κιηκαηηθή αιιαγή-φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ....ζει Ζ "ηξχπα" ηνπ φδνληνο...ζει μηλε βξνρή.ζει Ση είλαη ΑΠΔ.....ζει Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα....ζει Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Ζιηαθή ελέξγεηα. ζει

6 2.5.2 Αηνιηθή ελέξγεηα.... ζει Τδξνειεθηξηθή ελέξγεηα.... ζει Γεσζεξκηθή ελέξγεηα. ζει Βηνκάδα.. ζει Κεθάιαην Γ 3.1 Δηζαγσγή θαη νξηζκφο.. ζει Ηζηνξηθή αλαδξνκή... ζει Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα.... ζει Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηα θηίξηα ζει Κφζηνο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ.. ζει Σερλνινγία θαη ιεηηνπξγία θσηνβνιηατθψλ ζει Πιενλεθηήκαηα θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ... ζει Μεηνλεθηήκαηα θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ..... ζει Σν κέιινλ ησλ θσηνβνιηατθψλ..... ζει Κεθάιαην Γ 4.1 Πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν.....ζει Τπάξρνπζα θαηάζηαζε ΑΠΔ ζηελ Κχπξν...ζει Αηνιηθή ελέξγεηα......ζει Βηνκάδα/Βηνθαχζηκα.....ζει

7 4.2.3 Γεσζεξκία.....ζει Ζιηαθή ελέξγεηα.....ζει Έξεπλα πεδίνπ Κεθάιαην Δ 5.1 Μεζνδνινγία έξεπλαο.....ζει Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή.....ζει Κεθάιαην Σ 6.1 Έιεγρνη αλεμαξηεζίαο.....ζει Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε ην θχιν.....ζει Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε ηελ ειηθία...ζει Έιεγρνο αλεμ. Υ² κε βάζε ην εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα...ζει Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο... ζει Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά...ζει Έιεγρνο αλεμ. Υ² αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ...ζει Κεθάιαην Ε 7.1 πκπεξάζκαηα..ζει Βηβιηνγξαθία, Άξζξα θαη Ηζηνζειίδεο...ζει Παξαξηήκαηα 7

8 Διζαγωγή Ζ ζπλερήο αχμεζε ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ, ε ππεξβνιηθή αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, νδήγεζε ζηελ ηαρεία αχμεζε ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα. Απηή ε δεκνγξαθηθή έθξεμε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμάληιεζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ δεκηνπξγεί ηεξάζηηα πίεζε ζηελ θαηαλνκή ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Ζ παξαγσγή πεηξειαίνπ έρεη εμαπιαζηαζηεί ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ελψ ε δήηεζε ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα δεθαπιαζηάδεηαη αλά δέθα ρξφληα. Ζ ειάρηζηε ρξήζε κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, έρεη ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ, νη νπνίνη θαηαζηξέθνπλ ηε ζηνηβάδα ηνπ φδνληνο θαη έρνπλ ππνβαζκίζεη ην πεξηβάιινλ ξαγδαία, ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο, ζε κεγάιν βαζκφ θαηαζηξέθνληαο ζηαδηαθά ηα νηθνζπζηήκαηα. Κχξηνη ππαίηηνη απηήο ηεο θαηαζηξνθήο είλαη νη βηνκεραλίεο, νη κεηαθνξέο, ηα εξγνζηάζηα ειεθηξνπαξαγσγήο, αιιά θαη ην δνκεκέλν πεξηβάιινλ, ηα νπνία θαζηζηνχλ ην κέιινλ ηνπ πιαλήηε αβέβαην. Ο ζχγρξνλνο θφζκνο έρεη θάζε δπλαηφηεηα πνπ ηνπ δίλνπλ νη λέεο ηερλνινγίεο λα εθκεηαιιεπηεί ηηο κεγαιχηεξεο πξνθιήζεηο πνπ ηνλ ηαιαλίδνπλ, κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα έρεη νπζηαζηηθφ θέξδνο εμαζθαιίδνληαο γηα ηηο λέεο γεληέο έλα θαιχηεξν κέιινλ ζηελ νηθνλνκία θαη ην πεξηβάιινλ. Οη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη ηερλνινγίεο πνπ δελ πξέπεη λα κείλνπλ αλαμηνπνίεηεο ζε ηέηνηεο πεξηφδνπο θξίζεσλ. Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζεσξείηαη ε ειηαθή ελέξγεηα. Ζ κεηαηξνπή ηεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα επηηπγράλεηαη κε ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. Σα ηειεπηαία ρξφληα ηα θσηνβνιηατθά είλαη κηα θαηλνχξγηα "κφδα" θαη είλαη απφ ηηο πιένλ ππνζρφκελεο ηερλνινγίεο γηα ηελ πεξηβαιινληηθά ήπηα παξαγσγή ελέξγεηαο θαη ηελ απεμάξηεζε απφ ην πεηξέιαην, ελψ ην θφζηνο ηνπο είλαη ήδε αληαγσληζηηθφ ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβαηηθέο κεζφδνπο παξαγσγήο ζε αξθεηέο εθαξκνγέο ειεθηξνπαξαγσγήο. Δίλαη ζαθέο φηη ε αγνξά ησλ θσηνβνιηατθψλ έρεη αξρίζεη ήδε λα απαζρνιεί πην άκεζα ηνλ νηθηαθφ θαηαλαισηή. Ζ επέλδπζε ζε παξαγσγή «θαζαξήο» ελέξγεηαο είλαη κηα πξάμε ζπλεηδεηή ζχκθσλα κε ηελ ζηνηρεηψδε ππνρξέσζε ηνπ θαζελφο καο πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ. Ζ θαηαπνιέκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ αιιά θαη ησλ άιισλ πεξηβαιινληηθψλ θαηαζηξνθψλ είλαη επηηαθηηθή αλάγθε φζν πνηέ άιινηε. Παξάιιεια φκσο 8

9 ε ζηξνθή πξνο ηελ «πξάζηλε» ελέξγεηα έρεη νηθνλνκηθά νθέιε θαη απνηειεί πιένλ κηα ζεκαληηθή επέλδπζε. θνπφο ηεο ππάξρνπζαο πηπρηαθήο κειέηεο είλαη ε έξεπλα θαη ε παξνπζίαζε ηεο άπνςε ησλ θαηνίθσλ ηεο Λεπθσζίαο γηα ηελ ελζσκάησζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζηνλ νηθηαθφ ρψξν. Ζ Κχπξνο, έλα λεζί γλσζηφ γηα ηελ νινρξνλίο ειηνθάλεηα ηεο, απνηειεί ηδαληθφ κέξνο γηα ηελ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, έρνληαο απηφ ην κεγάιν πιενλέθηεκα. ήκεξα γηα ηελ θάιπςε ηνπ κεγαιχηεξνπ κέξνο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο, ε Κχπξνο εμαξηάηαη απφ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα, πνπ ηα ιακβάλεη κέζσ ησλ εηζαγσγψλ πεηξειαίνπ. Απηφ έρεη πνιιά αληίθηππα θαη ζηελ νηθνλνκία αιιά θαη ζην πεξηβάιινλ ηνπ λεζηνχ, γη απηφ θαη ε θαιχηεξε ιχζε γηα ηελ Κχπξν είλαη ε αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ πνπ πξνζθέξνληαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ. ην θεθάιαην Α παξνπζηάδεηαη ε ελέξγεηα θαη νη κνξθέο ηεο, θαζψο θαη κία ηζηνξηθή αλαδξνκή ηνπ αλζξψπνπ θαη ηεο ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο. Έπεηηα γίλεηαη κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. ην θεθάιαην Β γίλεηαη αλαθνξά ζηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα θαη ε ζεκαζία ηεο ζηξνθήο ηεο ελέξγεηαο θηιηθφηεξεο πξνο ην πεξηβάιινλ. ηε γίλεηαη κηα κηθξή εηζαγσγή γεληθά πεξί ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ζηε ζπλέρεηα αλαθέξνληαη μερσξηζηά νη δηάθνξεο κνξθέο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. ην θεθάιαην Γ γίλεηαη πην εμεηδηθεπκέλε παξνπζίαζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, φπνπ αλαθέξεηαη κηα ζχληνκε ηζηνξηθή δηαδξνκή, ην θφζηνο, ε ηερλνινγία θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο θαζψο θαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπο, αιιά θαη δεδνκέλα φζνλ αθνξά ην κέιινλ ηνπο. ην θεθάιαην Γ παξνπζηάδεηαη ε θαηάζηαζε ζην ζέκα ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε θαηάζηαζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν ηα ηειεπηαία ρξφληα. ην θεθάιαην Δ θαη ζην θεθάιαην Σ παξνπζηάδνληαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο κε ηελ πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή θαη νη έιεγρνη αλεμαξηεζίαο αληίζηνηρα. Σέινο ζην θεθάιαην Ε παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα. 9

10 Κεθάλαιο Α 1.1 Ση είλαη ε Δλέξγεηα; Δλέξγεηα: ελ + έξγν, δειαδή έξγν κέζα ζε θάπνην ζψκα. ια φζα ζπκβαίλνπλ γχξσ καο ζρεηίδνληαη κε ην θπζηθφ κέγεζνο ην νπνίν νλνκάδνπκε ελέξγεηα. Ζ ελέξγεηα είλαη ζε ηέηνην βαζκφ ζπλπθαζκέλε κε ηελ θαζεκεξηλή καο δσή πνπ κφλν ε έιιεηςε ηεο θαζηζηά πξφδειε ηελ αλαγθαηφηεηά ηεο. Σν γεγνλφο φηη ν άλζξσπνο πεξπαηάεη, φηη ηα απηνθίλεηα θηλνχληαη, φηη ε ειηαθή αθηηλνβνιία ζεξκαίλεη ηα ζψκαηα ζηα νπνία πξνζπίπηεη, φια απηά είλαη δηαθνξεηηθέο κνξθέο ελφο πξάγκαηνο: ηεο ελέξγεηαο. Κάζε πνιίηεο ησλ αλαπηπγκέλσλ θξαηψλ θαηαλαιψλεη εκεξεζίσο ηφζε ελέξγεηα φζε παξάγνπλ νη κχεο 100 κεγαιφζσκσλ αλδξψλ ή 12 δπλαηψλ αιφγσλ. Ζ ελέξγεηα εκθαλίδεηαη κε πνιιέο κνξθέο. Κίλεζε, ζεξκφηεηα, ελέξγεηα ρεκηθψλ δεζκψλ ή ειεθηξηζκφο. Αθφκε θαη ε κάδα είλαη κηα κνξθή ελέξγεηαο. Ο λνπο ησλ πεξηζζνηέξσλ αλζξψπσλ φηαλ κηιήζνπκε γηα ελέξγεηα πάεη ζην ξεχκα. Γελ είλαη φκσο ε κνλαδηθή πεγή ελέξγεηαο θαη δελ ππάξρεη απηφλνκε ζηε ρξήζε κηαο θαη πξνέξρεηαη απφ ηε κεηαηξνπή άιισλ εηδψλ ελεξγεηψλ. Ζ ελέξγεηα κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο φπσο ν άλεκνο, ν άλζξαθαο, ε μπιεία ή ηα ηξφθηκα. ιεο νη πεγέο ελέξγεηαο έρνπλ έλα θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ. Ζ ρξήζε ηνπο καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα ζέζνπκε αληηθείκελα ζε θίλεζε, λα κεηαβάινπκε ζεξκνθξαζίεο, λα παξάγνπκε ήρν θαη εηθφλα. Ζ ελέξγεηα δελ εκθαλίδεηαη απφ ην ηίπνηα νχηε εμαθαλίδεηαη, αιιάδεη δηαξθψο κνξθή θαη κεηαθέξεηαη απφ ην έλα ζψκα ζην άιιν. Ζ ελέξγεηα πεξηθιείεηαη ή εκπεξηέρεηαη, απνζεθεχεηαη, εθπέκπεηαη, κεηαβηβάδεηαη, απνξξνθάηαη, κεηαηξέπεηαη, δηαηεξείηαη, ππνβαζκίδεηαη, ξέεη. ( Οη κεηαηξνπέο φκσο απηέο αθνινπζνχλ νξηζκέλνπο βαζηθνχο θαλφλεο πνπ είλαη γλσζηνί σο Νφκνη ηεο Θεξκνδπλακηθήο : 1νο Νφκνο Θεξκνδπλακηθήο : Ζ ελέξγεηα δελ κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί απφ ην κεδέλ θαη δελ κπνξεί λα θαηαζηξαθεί, δελ ράλεηαη. Μπνξεί λα αιιάδεη κφλν κνξθή θαη ηφπν, αιιά ην ζχλνιν ηεο ελέξγεηαο ζην χκπαλ είλαη ζηαζεξφ. Ο 1νο λφκνο αλαθέξεηαη ζηελ πνζφηεηα ηεο ελέξγεηαο, καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα βξνχκε ζρέζεηο θαη λα θάλνπκε ππνινγηζκνχο, λα βξνχκε ηειηθά πφζε ελέξγεηα είλαη δηαζέζηκε ππφ ηε κνξθή άλζξαθα, ειεθηξηζκνχ θαη ειηαθήο ελέξγεηαο θ.ιπ. θαη πφζε ράζεθε κε ηε κνξθή 10

11 ζεξκφηεηαο ζην πεξηβάιινλ. Αλαθέξεηαη ζπρλά θαη σο Νφκνο Γηαηήξεζεο ηεο Δλέξγεηαο ή λφκνο ηεο Πνζφηεηαο. 2νο Νφκνο Θεξκνδπλακηθήο: Κάζε θνξά πνπ ε ελέξγεηα κεηαηξέπεηαη απφ ηε κηα κνξθή ζηελ άιιε, έλα πνζφ ηεο απνδίδεηαη, ράλεηαη ζην πεξηβάιινλ κε ηε κνξθή ππνβαζκηζκέλεο (εμαζζελεκέλεο) ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Γειαδή έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ελέξγεηαο είλαη φηη θάζε θνξά πνπ πεξλά απφ ηε κία κνξθή ζηελ άιιε, κφλν έλα νξηζκέλν πνζνζηφ ηεο ελέξγεηαο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί. Σν πειίθν ηεο πνζφηεηαο ηνπ έξγνπ πνπ παξάγεη έλα ζχζηεκα πξνο ηελ εηζεξρφκελε ελέξγεηα, νλνκάδεηαη απφδνζε θαη εθθξάδεηαη ζπλήζσο ζε πνζνζηφ επί ηνηο εθαηφ. Π.ρ. ε απφδνζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ θπκαίλεηαη αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπο απφ 7 έσο 15%, ελψ ε απφδνζε ελφο ζπκβαηηθνχ ζεξκνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ ηεο ΓΔΖ είλαη 30% πεξίπνπ. Ζ ππφινηπε ελέξγεηα, κεηαθέξεηαη ηειηθά ζην πεξηβάιινλ κε ηε κνξθή ζεξκφηεηαο, ε νπνία είλαη κε αμηνπνηήζηκε κνξθή ελέξγεηαο. Πξνθχπηεη ινηπφλ φηη δελ κπνξνχκε λα εμνηθνλνκήζνπκε ελέξγεηα αλαθπθιψλνληαο ηελ ίδηα ηελ ελέξγεηα (φπσο θάλνπκε κε ηελ χιε). Απηφ επηβάιεη ν 2νο Νφκνο ηεο Θεξκνδπλακηθήο πνπ νλνκάδεηαη θαη λφκνο ηεο Δληξνπίαο ή λφκνο ηεο Πνηφηεηαο. 11

12 1.2 Μνξθέο Δλέξγεηαο Απφ θπζηθή άπνςε δηαθξίλνληαη δχν είδε ή πξσηαξρηθέο κνξθέο ελέξγεηαο : Κηλεηηθή ελέξγεηα, είλαη ε ελέξγεηα πνπ έρεη έλα πιηθφ φηαλ θηλείηαη θαη αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα παξάγεη έξγν. Μαζεκαηηθά, ε θηλεηηθή ελέξγεηα ελφο ζψκαηνο, νξίδεηαη-ππνινγίδεηαη σο ην ήκηζπ ηνπ γηλνκέλνπ ηεο κάδαο ηνπ επί ην ηεηξάγσλν ηεο ηαρχηεηάο ηνπ: Δ θηλ = m. v2 (m=κάδα ζψκαηνο) Γπλακηθή ελέξγεηα, είλαη ε ελέξγεηα δειαδή πνπ έρεη ην ζψκα φηαλ βξίζθεηαη ζε θάπνην πεδίν δπλάκεσλ (*), δηαθξίλεηαη ζε ελέξγεηα ζέζεσο, (π.ρ. ε βαξχηεηα) θαη ελέξγεηα κνξθήο, πνπ εκθαλίδεηαη φηαλ ζπζηξέθνπκε, ζπκπηέδνπκε, ηεληψλνπκε ή ιπγίδνπκε έλα πιηθφ αιιάδνληαο ηε θπζηθή ηνπ κνξθή π.ρ. ην παξακνξθσκέλν κέηαιιν ή ιάζηηρν. Ζ δπλακηθή ελέξγεηα ελφο ζψκαηνο νξίδεηαη σο ην γηλφκελν ηεο δχλακεο πνπ αζθείηαη επάλσ ηνπ επί ηελ απφζηαζή ηνπ απφ ην ζεκείν ηνπ πεδίνπ, φπνπ ζεσξνχκε φηη ε δπλακηθή ελέξγεηα έρεη κεδεληθή ηηκή: Δ δπλ = F.h Ζ Κηλεηηθή θαη ε Γπλακηθή ελέξγεηα απνηεινχλ ηε Μεραληθή ελέξγεηα. Δθηφο ησλ πξσηαξρηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο, θηλεηηθήο θαη δπλακηθήο, εκθαλίδνληαη θαη άιιεο εθθξάζεηο εηδηθψλ πεξηπηψζεσλ ή ζπλδπαζκψλ ησλ πξσηαξρηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Άιιεο απφ απηέο γίλνληαη εχθνια αηζζεηέο, φπσο ην θσο, ε ζεξκφηεηα, ε ππξεληθή ελέξγεηα θαη άιιεο φρη. Απηέο νη κνξθέο ελέξγεηαο είλαη: Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα, είλαη ην ζχλνιν δειαδή ηεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ησλ ζσκαηηδίσλ πνπ ζπγθξνηνχλ ηα πιηθά ζψκαηα, θαζψο απηά θηλνχληαη ζην εζσηεξηθφ ηνπο. Με ηνλ φξν ζεξκφηεηα ελλννχκε εηδηθά ηελ ελέξγεηα πνπ κεηαθέξεηαη απφ έλα ζψκα πςειήο ζεξκνθξαζίαο ζε άιιν κε ρακειφηεξε ζεξκνθξαζία, κε απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ε θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ ζσκαηηδίσλ ηνπ. 12

13 Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα, πνπ αλαθέξεηαη ζηελ θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ θηλνχκελσλ ειεθηξνλίσλ (ειεθηξηθφ ξεχκα), ιφγσ ηεο χπαξμεο δηαθνξάο δπλακηθνχ ζηα άθξα ελφο αγσγνχ. Ζ ρεκηθή ελέξγεηα, ην ζχλνιν ηεο δπλακηθήο ελέξγεηαο πνπ απαηηήζεθε γηα ηε ζπγθξφηεζε κνξίσλ ρεκηθψλ νπζηψλ απφ δηάθνξα άηνκα, θάησ απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ειεθηξνκαγλεηηθψλ δπλάκεσλ. Ζ ρεκηθή ελέξγεηα απνδίδεηαη ζπλήζσο σο ζεξκηθή ή ειεθηξηθή, φηαλ ηα κφξηα δηαζπψληαη θαη πάιη ζε άηνκα ή κεηαζρεκαηίδεηαη ζηνπο νξγαληζκνχο ζε ζεξκηθή θαη θηλεηηθή, κε βηνινγηθνχο κεραληζκνχο, θαη νλνκάδεηαη δσηθή ελέξγεηα. Ζ ππξεληθή ελέξγεηα, είλαη ε δπλακηθή ελέξγεηα πνπ είλαη εγθιεηζκέλε ζηνπο ππξήλεο ησλ αηφκσλ ιφγσ ηεο αιιειεπίδξαζεο ησλ ζσκαηηδίσλ πνπ ηα ζπληζηνχλ θαη απειεπζεξψλεηαη θαηά ηε ζράζε ή ηε ζχληεμε ησλ ππξήλσλ. Ζιηαθή ελέξγεηα, είλαη ε ππξεληθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ζχληεμε ππξήλσλ πδξνγφλνπ ζηνλ ήιην, ελψ θσηεηλή ελέξγεηα ραξαθηεξίδεηαη ε ελέξγεηα πνπ κεηαθέξεηαη σο νξαηφ ειεθηξνκαγλεηηθφ θχκα, δειαδή θσο θαη απνηειεί κέξνο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο (kpe-kastor.kas.sch.gr) 13

14 1.3 Άλζξσπνο θαη Δλέξγεηα Ζ εμέιημε ηεο αλζξσπφηεηαο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηε ρξήζε ελέξγεηαο. Γελ είλαη ηπραίν φηη νη νλνκαζίεο ησλ ηζηνξηθψλ ρξφλσλ ηεο αλζξσπφηεηαο, φπσο ιίζηλε επνρή, επνρή ηνπ ζηδήξνπ ή ηνπ ραιθνχ, πξνέθπςαλ απφ ηε δπλαηφηεηα ησλ αλζξψπσλ λα δηαρεηξίδνληαη δηαθνξεηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο. Αξραίνη ρξφλνη Πηζαλφηαηα πξηλ απφ ρξφληα ν άλζξσπνο έκαζε λα ρεηξίδεηαη ηε θσηηά, ελψ ηε ιίζηλε επνρή, πεξίπνπ ρξφληα πξηλ, δσγξαθηέο ζε ζπήιαηα απνδεηθλχνπλ φηη ν άλζξσπνο ρξεζηκνπνηνχζε ηε θσηηά γηα καγείξεκα αιιά θαη λα ζεξκαίλεη ή λα θσηίδεη ηηο ζπειηέο φπνπ θαη θαηνηθνχζε. Ζ θσηηά ζεκαηνδνηεί θαη ηελ πξψηε ζεκαληηθή επέκβαζε ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο γεο. Μεγάιε αιιαγή πξνέθπςε θαηά ηελ πεξίνδν φπνπ ν άλζξσπνο άθεζε ηε λνκαδηθή δσή, νξγαλψζεθε ζηνπο πξψηνπο κφληκνπο νηθηζκνχο θαη αλάπηπμε ηελ αγξνηηθή θαιιηέξγεηα, δειαδή ζηελ πξάμε ε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ηξνθή. ζν ν άλζξσπνο απνθηνχζε κεγαιχηεξν έιεγρν πάλσ ζηελ θχζε ηφζν ε αλάγθε γηα πεξηζζφηεξε ελέξγεηα γηλφηαλ επηηαθηηθφηεξε. Σν 5000 π.υ. ζηνλ Νείιν ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ε αηνιηθή ελέξγεηα γηα ηελ θίλεζε ησλ πινίσλ, ελψ ην 4000 π.υ. κηθξνί λεξφκπινη ζηελ Διιάδα ρξεζίκεπαλ γηα ηελ άιεζε δεκεηξηαθψλ αιιά θαη γηα παξνρή πφζηκνπ λεξνχ ζε νηθηζκνχο. ζνλ αθνξά ηνλ άλζξαθα, ε ρξήζε ηνπ αλαθέξεηαη ήδε απφ ην 3000 π.υ. ζηελ Κίλα ελψ ζεκαληηθή ρξήζε ηνπ γηα καγείξεκα γηλφηαλε ην 100 κ.υ. ζηελ Αγγιία. Βεβαίσο, ζε φιε ηελ αξρατθή πεξίνδν, ηελ ζεκαληηθφηεξε πεγή ελέξγεηαο απνηεινχζε ε αλζξψπηλε κπτθή δχλακε θαζψο θαη ε ρξήζε δψσλ. Μέρξη ηνλ 17ν αηψλα ηα κέζα ηνπ 17νπ αηψλα, μεθίλεζε εθηεηακέλε εμφξπμε άλζξαθα, ελψ ην 1600 ην εκπφξην άλζξαθα κε επίθεληξν ηελ Αγγιία απέθηεζε δηεζλή δηάζηαζε. Παξφιν πνπ ε εθηεηακέλε ρξήζε άλζξαθα ζηελ Αγγιία ππξνδφηεζε ζεκαληηθά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, ε αλαγθαηφηεηα ρξήζεο ηεο μπιείαο γηα παξαγσγή νπηαλζξαθψλ αιιά θαη γηα ηελ θαηαζθεπή πνιεκηθψλ πινίσλ θαηέζηεζε αδχλαηε ηελ απνζχλδεζε ηεο αγγιηθήο νηθνλνκίαο απφ ηνλ άλζξαθα. Ζ πξψηε ελεξγεηαθή θξίζε ηεο παγθφζκηαο ηζηνξίαο μεθίλεζε ην 1630 φηαλ ν νπηάλζξαθαο, παξαγφκελν απφ μπιεία δελ επαξθνχζε γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ησλ 14

15 θαηαλαισηψλ. Ο νπηάλζξαθαο δελ κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηελ ρχηεπζε ζηδήξνπ επεηδή ε πεξηεθηηθφηεηά ηνπ ζε ζείν θαη πγξαζία είλαη πνιχ πςειή. Σελ πεξίνδν απηή, ηεξάζηηεο δαζηθέο εθηάζεηο ζηελ βφξεηα Δπξψπε θαη ηδηαίηεξα ζηελ Αγγιία, κεηαηξάπεθαλ ζε νπηάλζξαθα πξνθεηκέλνπ λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ζε ελέξγεηα. 18νο αηψλαο - Ζ πξψηε αηκνκεραλή Ζ αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ γηα πεξηζζφηεξε ελέξγεηα ζπκβαδίδεη κε ην επίπεδν ηνπ ηερλνινγηθνχ πνιηηηζκνχ. Ο 18νο αηψλαο ζεκαδεχηεθε απφ ηελ αλαθάιπςε ηεο πξψηεο αηκνκεραλήο απφ ηνλ Thomas Newcomen, ε νπνία ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ άληιεζε λεξνχ απφ ηα ππφγεηα νξπρεία εμφξπμεο άλζξαθα. Σν 1765, ν James Watt βειηηψλεη ζεκαληηθά ηελ αηκνκεραλή, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο ηεο φρη κφλνλ γηα άληιεζε λεξνχ αιιά θαη γηα ηελ θίλεζε κεραλψλ. Σν 1799 ν ηηαιφο εθεπξέηεο Alessandro Volta, αλαθαιχπηεη ηελ πξψηε κπαηαξία, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα παξνρήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε αδηάιεηπην ρξφλν. 19νο αηψλαο - Ζ βηνκεραληθή επαλάζηαζε ηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηψλα νη ρξεζηκνπνηνχκελεο αηκνκεραλέο είραλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέρνπλ ηελ ηζρχ 200 πεξίπνπ αλδξψλ. Αξθνχζε φκσο λα εμνπιίζεη ηηο βηνκεραλίεο παξαγσγήο αγαζψλ θαη λα νδεγήζεη ηελ νηθνλνκία ηεο Β.Γ. Δπξψπεο ζηε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε. Γηα πξψηε θνξά ζηελ παγθφζκηα ηζηνξία ε ελέξγεηα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε θάζε ρψξν, θάζε ψξα θαη ζε νπνηαδήπνηε πνζφηεηα. Παξάιιεια, ε ρξήζε ηεο αηκνκεραλήο επεθηείλεηαη θαη ζηα κέζα κεηαθνξάο, ην 1804 ζην ζηδεξφδξνκν θαη ην 1807 ζηε λαπηηιία. ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα ε ηζρχο ηεο αηκνκεραλήο μεπεξλνχζε ηελ ηζρχ 6000 αλδξψλ. Σν 1850 θαηαζθεπάδεηαη ην πξψην πδξνειεθηξηθφ θξάγκα παξαγσγήο ελέξγεηαο ηδηνθηεζίαο ηνπ Thomas Alva Edison, παξέρνληαο κε ειεθηξηζκφ ηε Wall Street θαη ηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο New York Times, ελψ ην 1880 ιεηηνπξγεί ε πξψηε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε θαχζε άλζξαθα. Ζ πξψηε εμφξπμε πεηξειαίνπ ιακβάλεη ρψξα ην 1859 ζηε Β. Ακεξηθή αιιά εθείλε ηελ επνρή ε ρξήζε ηνπ ήηαλε θνβεξά πεξηνξηζκέλε, κέρξη ηελ αλαθάιπςε ηεο κεραλήο εζσηεξηθήο θαχζεο. 20νο αηψλαο - Ζ κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο Ζ αλαθάιπςε ησλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ νδήγεζε ηνλ ηερληθφ θφζκν ηνπ 20νπ αηψλα ζηελ αλάγθε εθεχξεζεο ζπζηεκάησλ ηθαλψλ λα αμηνπνηήζνπλ ην θαηλνχξγην θαχζηκν. Αξρηθά ν Γάιινο κεραληθφο Etienne Lenoir θαη ζηε ζπλέρεηα ν Γεξκαλφο Nikolaus Agust Otto 15

16 θαηαζθεπάδνπλ ηηο πξψηεο κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο. Σν 1885 ν Γεξκαλφο κεραληθφο Benz πξνζαξκφδεη ηε κεραλή ηνπ Otto ζε ακάμσκα, ηνπνζεηεί ηξεηο ηξνρνχο θαη δεκηνπξγεί ην πξψην απηνθηλνχκελν φρεκα. Σνλ επφκελν ρξφλν ν Γεξκαλφο κεραληθφο Daimler θαηαζθεπάδεη ην πξψην ηεηξάηξνρν απηνθίλεην κε κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο. Σν 1942 ν Ηηαιφο θπζηθφο Enrico Fermi ζρεδηάδεη θαη ζέηεη ζε ιεηηνπξγία ηνλ πξψην ππξεληθφ αληηδξαζηήξα ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, ελψ ην 1954 ην πξψην ππξεληθφ εξγνζηάζην παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηίζεηαη ζε ιεηηνπξγία ζηελ ηφηε ΔΓ. Ο 20νο αηψλαο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηξνκαθηηθή αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Ζ ζπγθέληξσζε ηνπ θφζκνπ ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα, ε έληαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ηα κέζα κεηαθνξάο θαη γεληθφηεξα ν ηξφπνο δσήο νδήγεζαλ ζηελ αχμεζε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ. Πξνβιήκαηα φπσο ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ε εμάληιεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ δελ απαζρνινχζαλ θαλέλαλ. Ζ παγθφζκηα ελεξγεηαθή θαηαλάισζε αλακέλεηαη λα απμεζεί ζε 22 Gtoe εηεζίσο ην 2050, απφ 10 Gtoe εηεζίσο ζήκεξα. Σα νξπθηά θαχζηκα θαιχπηνπλ ζπλνιηθά ην 70% (ν άλζξαθαο θαη ην πεηξέιαην απφ 26%, ην θπζηθφ αέξην 18%) θαη νη κε νξπθηέο πεγέο 30%. Σν κεξίδην ησλ κε νξπθηψλ πεγψλ ρσξίδεηαη πεξίπνπ ζε δχν ίζα ηκήκαηα κεηαμχ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Ζ ελέξγεηα ζήκεξα κε κηα επηθαλεηαθή καηηά, δελ θαίλεηαη λα ζπληζηά πξφβιεκα. Οη ηξέρνπζεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη άθζνλεο, θζελέο θαη ζεκαληηθά δηαθνξνπνηεκέλεο. Απφ ην 1976 νη πξαγκαηηθέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ εκθαλίδνπλ πησηηθέο ηάζεηο. ε ηηκέο δνιαξίνπ ηνπ 1976, ην πεηξέιαην είλαη 30% θζελφηεξν απφ φηη ην Σα απνζέκαηα άλζξαθα αξθνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο αλάγθεο γηα ηα επφκελα 200 ρξφληα, ελψ ην θπζηθφ αέξην γηα ηα επφκελα 60 ρξφληα.( 16

17 Πίλαθαο 1.1: πλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο παγθνζκίσο. (Energy Outlook 2030) 18000, , , , ,0 8000,0 6000,0 Total Energy Consumption of which: European Union # OECD # Non-OECD Europe 4000,0 US 2000,0 0, Έτος Union China Former Soviet (Πεγή: 17

18 1.4 Πεγέο ελέξγεηαο Οη " απνζήθεο " ελέξγεηαο νλνκάδνληαη "Πεγέο Δλέξγεηαο" θαη δηαθξίλνληαη ζε απηνγελείο (ππξήλεο αηφκσλ, ήιηνο, γαηάλζξαθεο ή πεηξέιαην) θαη ηερλεηέο (ηακηεπηήξεο, ειεθηξηθνί ζπζζσξεπηέο). Δπίζεο δηαθξίλνληαη ζε πξσηνγελείο πεγέο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηε δπλακηθή ελέξγεηα ησλ ππξήλσλ θαη δεπηεξνγελείο πνπ είλαη φιεο νη άιιεο κνξθέο / πεγέο ελέξγεηαο. ζνλ αθνξά φκσο ηα απνζέκαηα ελέξγεηαο (ελεξγεηαθφ δπλακηθφ), νη πεγέο ελέξγεηαο δηαθξίλνληαη ζε ζπκβαηηθέο ή κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Οη απηνγελείο ή πξσηαξρηθέο πεγέο ελέξγεηαο είλαη απνζεθεπκέλεο ή ππάξρνπλ ζηε θχζε. Ο ήιηνο είλαη ε πξσηαξρηθή θαη ε βαζηθή πεγή ελέξγεηαο ηεο γεο. Ζ ελέξγεηά ηνπ είλαη απνζεθεπκέλε θαη ζε άιιεο πξσηαξρηθέο πεγέο, φπσο ζην θάξβνπλν, ζην πεηξέιαην, ζην θπζηθφ αέξην ζηε βηνκάδα θαη πξνθαιεί ηνλ πδξνινγηθφ θχθιν θαη ηελ ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ. Άιιεο πξσηαξρηθέο πεγέο ελέξγεηαο πνπ ππάξρνπλ ζηε γε είλαη ε ππξεληθή ελέξγεηα ησλ ξαδηελεξγψλ ζηνηρείσλ, ε ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ είλαη απνζεθεπκέλε ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη βέβαηα ε δπλακηθή ελέξγεηα. Γηα λα είλαη ρξήζηκε κηα πεγή ελέξγεηαο είλαη αλαγθαίεο νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Ζ ελέξγεηα απηή λα είλαη άθζνλε θαη ε πξφζβαζε ζηελ ελεξγεηαθή πεγή εχθνιε. Να κεηαηξέπεηαη ρσξίο δπζθνιία ζε κνξθή πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηα ζχγρξνλα κεραλήκαηα, λα κεηαθέξεηαη εχθνια θαη λα απνζεθεχεηαη εχθνια. 18

19 1.4.1 Με αλαλεψζηκεο πεγέο Με αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ραξαθηεξίδνληαη νη πεγέο νη νπνίεο δελ αλαπιεξψλνληαη ή αλαπιεξψλνληαη εμαηξεηηθά αξγά γηα ηα αλζξψπηλα κέηξα απφ θπζηθέο δηαδηθαζίεο. Ζ δηαδηθαζία ζρεκαηηζκνχ ηνπο δηήξθεζε εθαηνκκχξηα ρξφληα. Αλ αλαινγηζζνχκε φηη ε αλζξσπφηεηα θαηαλαιψλεη εκεξεζίσο ηφζε πνζφηεηα νξπθηψλ θαπζίκσλ φζε κπνξεί ε θχζε λα δεκηνπξγήζεη ζε ρίιηα πεξίπνπ ρξφληα, αληηιακβαλφκαζηε πιένλ ηελ έλλνηα ηεο αλαλεσζηκφηεηαο. Οη κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο πεξηιακβάλνπλ : Σα ζηεξεά θαχζηκα ησλ γαηαλζξάθσλ, φπσο ιηγλίηε, αλζξαθίηε, ηχξθε, Σα πγξά θαχζηκα πνπ παίξλνπκε κε θαηεξγαζία, φπσο καδνχη, πεηξέιαην, βελδίλε, θεξνδίλε θιπ., Σα αέξηα θαχζηκα φπσο ην θπζηθφ αέξην, πγξαέξην θιπ. θαη Σελ ππξεληθή ελέξγεηα πνπ παίξλνπκε απφ ηε ζράζε ξαδηελεξγψλ πιηθψλ. Οη κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη απηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη πνπ έρνπλ νδεγήζεη ζε ελεξγεηαθέο θξίζεηο, αιιά θαη ζηε δεκηνπξγία ζεηξάο πξνβιεκάησλ, κε απνηέιεζκα ηελ επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. πσο θαίλεηαη θαη ζηνλ πίλαθα 1, νη κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζπκκεηέρνπλ ζηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ θαηά 93 %, ελψ νη αλαλεψζηκεο πεγέο θαιχπηνπλ κφλν ην 7 %, κε βαζηθφηεξε ηε βηνκάδα.( 19

20 Παγκόςμια παραγωγι ενζργειασ πετρελαιοειδι 33% φυςικό αζριο 21% πυρθνικι ενζργεια 6% ανκρακάσ 27% ΑΠΕ 10% υδροθλεκτρικι ενζργεια 2% άλλα 1% ρήκα 1.1: Παγθφζκηα παξαγσγή ελέξγεηαο, (Πεγή: Αλαλεψζηκεο πεγέο Χο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) έρνπλ νξηζηεί νη ελεξγεηαθέο πεγέο, νη νπνίεο ππάξρνπλ ελ αθζνλία ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Δίλαη ε πξψηε κνξθή ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο πξηλ ζηξαθεί έληνλα ζηε ρξήζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Οη ΑΠΔ πξαθηηθά είλαη αλεμάληιεηεο, ε ρξήζε ηνπο δελ ξππαίλεη ην πεξηβάιινλ ελψ ε αμηνπνίεζή ηνπο πεξηνξίδεηαη κφλνλ απφ ηελ αλάπηπμε αμηφπηζησλ θαη νηθνλνκηθά απνδεθηψλ ηερλνινγηψλ πνπ ζα έρνπλ ζαλ ζθνπφ ηελ δέζκεπζε ηνπ δπλακηθνχ ηνπο. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ εκθαλίζζεθε αξρηθά κεηά ηελ πξψηε πεηξειατθή θξίζε ηνπ 1974 θαη παγηψζεθε κεηά ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ ζνβαξψλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Γηα πνιιέο ρψξεο, νη ΑΠΔ απνηεινχλ κηα εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο κε επλντθέο πξννπηηθέο ζπλεηζθνξάο ζην ελεξγεηαθφ ηνπο ηζνδχγην, ζπκβάιινληαο ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ην αθξηβφ εηζαγφκελν πεηξέιαην θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνπο εθνδηαζκνχ. Παξάιιεια, ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο έρεη πιένλ δηαπηζησζεί φηη ν ελεξγεηαθφο ηνκέαο είλαη ν θιάδνο πνπ επζχλεηαη θαηά θχξην ιφγν γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ν κφλνο δπλαηφο ηξφπνο πνπ δηαθαίλεηαη γηα λα 20

21 κπνξέζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε λα αληαπνθξηζεί ζην θηιφδνμν ζηφρν πνπ έζεζε ην 1992 ζηε ζπλδηάζθεςε ηνπ Ρίν γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε, λα πεξηνξίζεη δειαδή, κέρξη ην έηνο 2000 ηνπο ξχπνπο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηα επίπεδα ηνπ 1993, είλαη λα επηηαρχλεη ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. Οη κνξθέο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη: ν ίδηνο ν ήιηνο (ειηαθή ελέξγεηα) ν άλεκνο (αηνιηθή ελέξγεηα), νη πδαηνπηψζεηο (πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα), ε ελέξγεηα ησλ θπκάησλ, ξεπκάησλ, σθεαλψλ θαζψο θαη ε ελέξγεηα βηνκάδαο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο αλήθεη θαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη ζρεηίδεηαη κε ηελ εθαηζηεηφηεηα θαη ηηο εηδηθφηεξεο γεσινγηθέο θαη γεσηεθηνληθέο ζπλζήθεο ηεο θάζε πεξηνρήο. Ζ ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ ή ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη πεξηνξηζκέλε ζε παγθφζκηα θιίκαθα, εμππεξεηεί φκσο ην ζηφρν ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, γηαηί είλαη " θαζαξέο " θαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. 21

22 Κεθάλαιο Β 2.1 Ζ αλάγθε γηα ελέξγεηα θηιηθφηεξε πξνο ην πεξηβάιινλ. Ζ ηαρχηαηε πιεζπζκηαθή αχμεζε είλαη παγθφζκην πξφβιεκα κε ηεξάζηηεο δηαζηάζεηο. Αλ θαη απνηειεί κφλν έλα απφ ηα πνιιά πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα, ην ηεξάζηην κέγεζνο ηνπ αλζξψπηλνπ πιεζπζκνχ θαη ν ηαρχηαηνο ξπζκφο αλάπηπμεο, είλαη ρσξίο ακθηβνιία έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε αλζξσπφηεηα. Καζψο κεηαηξέπνπκε ηνλ θφζκν ζε έλα πιαλήηε πνπ φιν θαη πεξηζζφηεξν θπξηαξρείηαη απφ ηνλ άλζξσπν, βξίζθνπκε πσο νη πξάμεηο καο έρνπλ κεγάιε αξλεηηθή επίπησζε ζην νηθνζχζηεκα πνπ καο ζπληεξεί. Έθηνο απφ ηε ρξήζε ησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πφξσλ, ε εθηελήο ξχπαλζε θαη ε επηηαρπλφκελε δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο, νδεγνχλ ζε επηπιένλ απνζηαζεξνπνίεζε ή ππνβάζκηζε ηνπ νηθνζπζηήκαηνο θαη θαηαζηξνθή, πνπ κεηψλεη ηε θέξνπζα ρσξεηηθφηεηα ηνπ πιαλήηε, φρη κφλν γηα ηνλ άλζξσπν αιιά θαη γηα ηα άιια είδε. Δπίζεο, ελψ αγσληδφκαζηε λα αλαπηχμνπκε λέεο ηερλνινγίεο θαη θνηλσληθά ζπζηήκαηα πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα ππνζηεξίμνπκε έλαλ κεγαιχηεξν αλζξψπηλν πιεζπζκφ, νη απαηηήζεηο ηνπ ππάξρνληνο πιεζπζκνχ θαη ε ιαλζαζκέλε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο καο, θαηαζηξέθνπλ θαη αθφκε εθκεδελίδνπλ ην παγθφζκην πεξηβάιινλ, πνπ έθαλε δπλαηή ηε ζπλέρηζε ηεο επηβίσζεο καο. Γελ κπνξνχκε παξά λα ηνλίζνπκε ηδηαίηεξα, ηε ζεκαζία ηεο παγθφζκηαο ελεξγεηαθήο ζηελφηεηαο: απνηειεί ην επίθεληξν ζε πνιιά απφ ηα πιένλ ζεκαληηθά καο πξνβιήκαηα. Οη νηθνλνκίεο καο εληζρχνληαη απφ ηα θαχζηκα ηα νπνία, φρη κφλν δελ αλαλεψλνληαη αιιά θαη θαηαζηξέθνπλ ιίκλεο, δάζε, πνηάκηα θαη ηελ αλζξσπηλή πγεία. Δπίζεο ηα ελεξγεηαθά καο ζπζηήκαηα αιινηψλνπλ αλεπαλφξζσηα ην θιίκα, πξνζζέηνληαο δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα εηεζίσο, πξάγκα πνπ αλαινγεί ζε έλαλ ηφλν θαηά θεθαιήλ ζε νιφθιεξν ην πιαλήηε. (Rotty, 1987) Σν εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη κεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ ζπδεηήζεσλ είλαη: Δάλ πνχκε φρη ζην θάξβνπλν, φρη ζηα ππξεληθά, ηφηε ηη; Πξφθεηηαη γηα ην ζεκαληηθφηεξν ελεξγεηαθφ πξφβιεκα ζήκεξα, θαη ππάξρεη απάληεζε. Ζ απάληεζε είλαη απιή, αιιά θαη ξηδνζπαζηηθή: κεγαιχηεξε ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα βξαρππξφζεζκα, πνπ ζα νινθιεξσζεί απφ αλαλεψζηκε ελέξγεηα καθξνπξφζεζκα. Μηα απφ ηηο παξεκβάζεηο ηνπ αλζξψπνπ, πνπ δεκηνπξγνχλ ηεξάζηηα πξνβιήκαηα γηα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, είλαη νη αλαγθαίεο ζήκεξα κεγάιεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο, πνπ 22

23 απαηηνχληαη ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία, ζέξκαλζε, ειεθηξηζκφο, κεηαθνξέο είλαη αλαγθαία ζε θάζε λνηθνθπξηφ, ελψ θαη ε παξαγσγή αγαζψλ βαζίδεηαη ζήκεξα ζηελ ελέξγεηα (βηνκεραλία, βηνηερλία, γεσξγία, νξπθηφο πινχηνο). Αλ ππνινγίζνπκε ηελ καθξάλ πεξίνδν ηνπ αλζξψπνπ ζηελ Γή, ε πεξίνδνο ρξήζεο ησλ κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη ειάρηζηα κηθξή. 23

24 2.2 Πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα Κιηκαηηθή αιιαγή Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Οη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ε απνςίισζε, ε θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ, ε γεσξγία θαη νη πφιεκνη νδήγεζαλ ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ηεο γεο, απμάλνληαο ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο απεηιέο πξνο ηελ αλζξσπφηεηα. Σα θαηλφκελα απηά είλαη πιένλ εκθαλή θαη ζα ζπλερίζνπλ λα απμάλνληαη αλ δελ πάξνπκε ηα απαξαίηεηα κέηξα. Σα πεξηζζφηεξα απφ απηά ηα πξνβιήκαηα κπνξνχκε βέβαηα λα ηα απνθχγνπκε κεηψλνληαο ηηο εθπνκπέο αεξίσλ κε θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ κεζφδνπο παξαγσγήο ελέξγεηαο, πξνζηαηεχνληαο ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη αληηκεησπίδνληαο ηηο είδε ζε εμέιημε αιιαγέο. (Earth Outreach, 2009) Απφ ηελ βηνκεραληθή πεξίνδν κέρξη ζήκεξα, ε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε έρεη απμεζεί θαηά 1ºC θαη πξφθεηηαη λα απμεζεί θαη άιιν ηα επφκελα ρξφληα. Δπηζηεκνληθά ζελάξηα ιέλε φηη ε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε κέρξη ην ηέινο ηνπ αηψλα ζα απμεζεί θαηά 4-5ºC, φπνπ απηφ ζα πξνθαιέζεη ηεξάζηηεο αιιαγέο ζηε γε.(ipcc-tgica, 2007) Ζ ζεξκνθξαζία ηεο γεο είλαη επαθφινπζν ηηο ζπλερήο ξνήο ηεο ελέξγεηαο απφ ηνλ ήιην. Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα ηνπ ήιηνπ πεξλά κέζσ ηεο αηκφζθαηξαο ηεο γεο θαη θαηαιήγεη ζηελ επηθάλεηα ηεο. Γεδνκέλνπ φηη ε ζεξκνθξαζία απμάλεηαη, ε γε ζηέιλεη ππέξπζξε αθηηλνβνιία πίζσ ζηελ αηκφζθαηξα. ηελ αηκφζθαηξα φκσο, ιφγσ ηεο παξνπζίαο αεξίσλ έλα κέξνο ηεο ζεξκφηεηαο απνξξνθάηαη απφ απηά. Σα αέξηα απηά είλαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (Cν²), νη πδξαηκνί (H 2 O), ην κεζάλην (CH ) 4, ην νμείδην ηνπ λαηξίνπ (N 2 O) θαη ην φδνλ (O 3 ). (wwf.panda.org) Απηά ηα αέξηα, πνπ είλαη φια θπζηθά, ιεηηνπξγνχλ σο έλα "ζηξψκα" πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, "εγθισβίδνληαο" ηελ αθηηλνβνιία ψζηε λα δηαηεξείηε ε γε δεζηή, γηα λα ππάξρεη δσή θαη αλάπηπμε. Σν θαηλφκελν απηφ είλαη κία θπζηθή δηαδηθαζία θαη νλνκάδεηαη ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ιφγσ ηνπ φηη κνηάδεη κε ηελ ιεηηνπξγία ελφο ζεξκνθεπίνπ. κσο ηα ηειεπηαία ρξφληα ιέγνληαο θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ δελ αλαθεξφκαζηε ζηε θπζηθή δηεξγαζία, αιιά ζηελ έμαξζε απηήο, ιφγσ ηεο ξχπαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο απφ ηηο αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο. Απηέο, ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαζψο θαη ζηελ έθιπζε άιισλ ηρλνζηνηρείσλ, φπσο νη ρισξνθζνξάλζξαθεο (CFC's). Σα ηειεπηαία ρξφληα, θαηαγξάθεηαη κία αχμεζε ζηε 24

25 ζπγθέληξσζε αξθεηψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ελψ εηδηθφηεξα ζηελ πεξίπησζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, ε αχμεζε απηή ήηαλ 70% απφ ην 1970 κέρξη ην Σα ηξία ηέηαξηα ηεο αλζξσπνγελνχο παξαγσγήο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, νθείιεηαη ζε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ, ελψ ην ππφινηπν κέξνο πξνέξρεηαη απφ αιιαγέο πνπ ζπληεινχληαη ζην έδαθνο, θπξίσο κέζσ ηεο απνςίισζεο. ( Ζ κεγάιε αχμεζε ησλ αεξίσλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, νθείιεηαη ζηελ αχμεζε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ, ηελ αχμεζε ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ βηνκεραληψλ. Δπίζεο ε αχμεζε ηνπ κεζαλίνπ θαη ηνπ νμεηδίνπ ηνπ λαηξίνπ νθείιεηαη αξρηθά ζηελ αχμεζε ηεο γεσξγίαο θαη ηεο θηελνηξνθίαο. ήκεξα, ιφγσ ησλ ζχγρξνλσλ ζπζηεκάησλ θαη επηζηεκνληθψλ ηνκέσλ, έρνπκε δηαζέζηκεο πην ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο απφ φηη πξνεγνχκελεο έξεπλεο, ζρεηηθά κε ηηο κειινληηθέο επηδξάζεηο ζην νηθνζπζηήκαηα θαη ζε δηάθνξεο πεξηνρέο, ιφγσ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Ζ αλζεθηηθφηεηα ησλ νηθνζπζηεκάησλ είλαη πηζαλφ λα μεπεξαζηεί ιφγσ ηεο θιηκαηηθή αιιαγήο θαη ησλ ζπλεπεηψλ πνπ ζα επηθέξεη. Τπνινγίδεηαη φηη 20-30% ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο ηεο γεο ζα εμαιεηθζνχλ, θαη ζα ππάξμνπλ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ δνκή θαη ιεηηνπξγία ησλ νηθνζπζηεκάησλ, κείσζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, θαζψο θαη γεσγξαθηθέο κεηαβνιέο. ε απηά πεξηιακβάλεηαη θαη ε επίδξαζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζε δηάθνξα γεσγξαθηθά πιάηε, ιφγσ αιιαγήο θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ θαη επνρψλ, απμάλνληαο ηνλ θίλδπλν κεησκέλε παξαγσγή γεσξγηθψλ πξντφλησλ.( Ζ θαηάζηαζε πγείαο εθαηνκκπξίσλ αλζξψπσλ πξνβιέπεηαη λα επεξεαζηεί απφ ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, απμάλνληαο ηα επίπεδα ππνζηηηζκνχ, κνιπζκαηηθψλ θαη δηαξξντθψλ αζζελεηψλ, θαξδηναλαπλεπζηηθά ιφγσ ησλ πςειφηεξσλ ζπγθεληξψζεσλ ηνπ φδνλ ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο, κέρξη θαη απμαλφκελνη ζάλαηνη. Έλα άιιν ζεκαληηθφ πξφβιεκα πνπ νθείιεηαη ζηελ θιηκαηηθή ππεξζέξκαλζε, είλαη ε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ζαιαζζψλ πνπ νθείιεηαη ζην ιηψζηκν ησλ πάγσλ. Απηφ ζπλεπψο πξνθαιεί ηδηαίηεξεο αλεζπρίεο γηα ηηο ππθλνθαηνηθεκέλεο παξάθηηεο πεξηνρέο, ζέηνληαο ζε θίλδπλν εθαηνκκχξηα θφζκν πνπ δνπλ ζε απηέο, φπσο είλαη ζηελ Αζία, Αθξηθή θαη ζε κηθξά λεζηά. Δπίζεο ε άλνδνο ησλ ζηαζκψλ ηεο ζάιαζζαο ζα νδεγήζεη ηελ απμαλφκελε αιάησζε ησλ ππφγεησλ λεξψλ. 25

26 Οη επηδξάζεηο ηνπ λεξνχ είλαη βαζηθέο γηα φινπο ηνπο ηνκείο θαη ηηο πεξηνρέο. Ζ αιιαγή θιίκαηνο αλακέλεηαη λα επηδεηλψζεη ην πξφβιεκα κε ηνπο πδάηηλνπο πφξνπο, ιφγσ παξάιιειεο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη αχμεζεο ησλ αλαγθψλ ζε λεξφ. Ήδε κε ην ιηψζηκν ησλ παγεηψλ θαη ηελ κεησκέλε ρηνλφπησζε ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ, κεηψλεηαη ε δηαζεζηκφηεηα πφζηκνπ λεξνχ ζε πεξηνρέο πνπ επεξεάδεη πεξηζζφηεξν απφ ην έλα έθην ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ. Σν γιπθφ λεξφ ζηηο ιίκλεο θαη ηα πνηάκηα, ζα ππνζηεί επηπηψζεηο ζηηο θπζηθέο, ρεκηθέο θαη βηνινγηθέο ηδηφηεηεο ηνπ ιφγσ ησλ απμαλφκελσλ ζεξκνθξαζηψλ. Δπίζεο, φζνλ αθνξά ηελ δηαζεζηκφηεηα ηνπ λεξνχ, αιιαγέο πξνβιέπνληαη θαη ζηελ απνξξνή, κε αχμεζε απφ 10 σο 40% ζε ηξνπηθέο πεξηνρέο θαη κείσζε απφ 10 σο 30% ζε μεξέο πεξηνρέο. Πηζηεχεηαη επίζεο, φηη πνιιέο πεξηνρέο (π.ρ. ε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ, δπηηθέο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, Νφηηνο Αθξηθή θαη βνξεηναλαηνιηθή Βξαδηιία) ζα ππνζηνχλ κείσζε ζηνπο πδάηηλνπο πφξνπο ιφγσ ηεο αιιαγήο θιίκαηνο, κε επαθνινπζψ δπζκελείο επηδξάζεηο ζηελ γεσξγία, ζηελ παξνρή λεξνχ, παξαγσγήο ελέξγεηαο θαη ζηελ πγεία. (IPCC, 2007) Γηα ηελ αλαραίηηζε ησλ ζπλεπεηψλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζα πξέπεη λα κεησζνχλ νη εθπνκπέο Cν² θαηά ην 60-80% ησλ ζεκεξηλψλ επηπέδσλ, θαζψο θαη ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ θαη ησλ άιισλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Αξρηθά κε ηελ ρξήζε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ, νη εθπνκπέο Cν² κπνξνχλ λα κεησζνχλ αηζζεηά, αθνχ ην 20-25% ηνπ επηπέδνπ Cν² ζηελ αηκφζθαηξά νθείιεηαη απφ ηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ. ρήκα 2.1: Φαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ (Πεγή: 26

27 Πίλαθαο 2.1: Αχμεζε ησλ ζπγθεληξψζεσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (ζε ppm-κέξε αλά εθαηνκκχξην) ζηελ αηκφζθαηξα. (πεγή: 27

28 2.2.2 Ζ "ηξχπα" ηνπ φδνληνο Ζ γε πεξηβάιιεηαη απφ ηελ αηκφζθαηξα θαη ην πεξίβιεκα ηεο αηκφζθαηξαο νλνκάδεηαη φδνλ. Σν φδνλ (Ο³) είλαη ηξηαηνκηθφ νμπγφλν θαη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απνξξνθά ηελ ππεξηψδε αθηηλνβνιία κέζα απφ έλα πνιχπινθν κεραληζκφ, πξνζηαηεχνληαο ηελ γε απφ απηήλ. πσο αλαθέξακε πην πάλσ, ιφγσ ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη αλαγθψλ ζήκεξα, απμήζεθαλ νη εθπνκπέο αεξίσλ ζηελ αηκφζθαηξα. Έλα απφ απηά ηα αέξηα είλαη θαη νη ρισξνθζνξάλζξαθεο (CFC's). Οη ρισξνθζνξάλζξαθεο, θηηάρηεθαλ γηα πξψηε θνξά ην Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο είλαη φηη πγξνπνηνχληαη εχθνια, είλαη αδξαλείο, κε ηνμηθνί, κε εχθιεθηνη, θζελνί θαη γη απηφ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζαλ ςπθηηθά ζε ςπγεία θαη θιηκαηηζηηθά, αληηθαζηζηψληαο ηηο πνιχ ηνμηθέο νπζίεο, ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη ακκσλία. Δπίζεο κεγάιεο πνζφηεηεο ρισξνθζνξαλζξάθσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε βηνκεραλία ζε δηνγθσηηθά πξντφληα, ζαλ πξνσζεηηθά ζπξέη, ζαλ δηαιπηέο, θαζαξηζηηθά θαη ζε ζπζηήκαηα ππξφζβεζεο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ρισξνθζνξαλζξάθσλ θαηαιήγεη ζηελ αηκφζθαηξα θαη εθεί κέλνπλ αλαιινίσηεο γηα πνιιά ρξφληα (20 κε 100 ρξφληα) θαη αλέξρνληαη ζηε ζηξαηφζθαηξα. ηαλ βξεζνχλ ζηελ ζηξαηφζθαηξα, δηαζπψληαη απφ ηελ ππεξηψδε αθηηλνβνιία θαη δίλνπλ ξίδεο ρισξίνπ (Cl). Οη ξίδεο ρισξίνπ έρνπλ ηελ ηδηφηεηα λα θαηαζηξέθνπλ ηα κφξηα ηνπ φδνληνο θαη λα αλαγελλψληαη. Μηα κφλν ξίδα ρισξίνπ κπνξεί λα θαηαζηξέςεη πάλσ απφ κφξηα φδνληνο. Έηζη ην φδνλ ειαηηψλεηαη κε ηαρχ ξπζκφ θαη ζηε ζέζε απνκέλεη κηα «ηξχπα», απ φπνπ ε επηθίλδπλε ππεξηψδεο αθηηλνβνιία δηέξρεηαη αλελφριεηε θαη θζάλεη σο ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο. Μεηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1960, επηζηήκνλεο ζπλεηδεηνπνίεζαλ φηη νη ρισξνθζνξάλζξαθεο θαηαζηξέθνπλ ην φδνλ. Σν 1985, επηζηήκνλεο εληφπηζαλ κηα πεξηνρή κε έθηαζε φζν θαη νη Ζ.Π.Α, φπνπ ηα επίπεδα ηνπ φδνληνο ήηαλ 50% ρακειφηεξα απφ ην θπζηνινγηθφ, πάλσ απφ ηνλ Νφηην Πφιν (Αληαξηηθή), ηελ ιεγφκελε "ηξχπα ηνπ φδνληνο". Σν 2003 ε ηξχπα έθζαζε ηα 10,9 εθαηνκκχξηα ηεηξαγσληθά κίιηα. Γεληθά ε ζηηβάδα ηνπ φδνληνο κεηψζεθε θαηά 6-7% παγθφζκηνο, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία θαη αλ αθφκε εθαξκνζηνχλ νη δηεζλείο ζπλζήθεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ φδνληνο, ζα ρξεηαζηνχλ ηνπιάρηζηνλ 50 ρξφληα πξηλ ηα επίπεδα ην φδνληνο επαλέιζνπλ ζηηο θπζηνινγηθέο ηηκέο. (D.W. Fahey) Οη επηπηψζεηο απφ ηελ ηξχπα ηνπ φδνληνο είλαη πνιιέο. Ζ ππεξηψδεο αθηηλνβνιία έρεη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ αλζξψπηλε πγεία, θπξίσο ζην δέξκα θαη ζηα κάηηα. Οη πιένλ ζπλήζεηο θίλδπλνη είλαη εγθαχκαηα, θιεγκνλέο θαη θαηαζηξνθή ηνπ αλνζνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο, θάλνληαο ηα άηνκα απηά πεξηζζφηεξν επηξξεπείο ζηνλ θαξθίλν ηνπ δέξκαηνο, ζε 28

29 παξαζηηηθέο κνιχλζεηο, έξπε, επαηίηηδα θαη άιιεο αζζέλεηεο. Λφγσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ηξχπαο ηνπ φδνληνο αλακέλεηαη αχμεζε ησλ θαξθίλσλ ηνπ δέξκαηνο θαηά 26%, δειαδή επηπιένλ πεξηπηψζεηο εηεζίσο. (ESPERE Climate Encyclopaedia) Έθηνο απφ ηελ αλζξψπηλε πγεία, επηπηψζεηο ππάξρνπλ θαη ζην νηθνζχζηεκα, φπνπ ιφγσ ησλ απμήζεσλ ηεο ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο, παξεκπνδίδεηαη νη θσηνζχλζεζε, αιιάδνπλ νη ξπζκνί αλάπηπμεο, πνιιέο θνξέο θαηαζηξέθεηαη αθφκε θαη ην DNA, κα απνηέιεζκα ηελ πηψζε ηνπ πιεζπζκνχ ησλ θπηψλ θαη ηνπ θπηνπιαγθηφλ, δηαηαξάζζνληαο ηελ βάζε ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο. Ζ χκβαζε ηεο Βηέλλεο γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο ζηνηβάδαο ηνπ φδνληνο ην 1985 θαη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Μφληξεαι ην 1987 πνπ ηελ αθνινχζεζε, ήηαλ ην ζεκείν έλαξμεο ηεο δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηεο ζηνηβάδαο ηνπ δνληνο ηεο ζηξαηφζθαηξαο. Σα θξάηε κέιε έθζαζαλ ζε κηα ζπκθσλία γλσζηή σο ην Πξσηφθνιιν ηνπ Μφληξεαι, γηα ηελ κείσζε ηεο παξαγσγήο CFC ζην 50% κέρξη ην έηνο 2000, πνπ είρε άκεζα απνηειέζκαηα αθνχ πξνζηάηεπζε ην ζηξψκα ηνπ φδνληνο, ην νπνίν ζηαζεξνπνηήζεθεο ζε εηήζηα βάζε. ρήκα 2.2 : Καηάζηαζε φδνλ παγθφζκηα, ζηηο 15 Μαΐνπ (Πεγή: toms.gsfc.nasa.gov) 29

30 2.2.3 Ζ φμηλε βξνρή Ζ "φμηλε" βξνρή νλνκάδεηαη ην θαηλφκελν ησλ αθχζηθσλ φμηλσλ κεηεσξνινγηθψλ θαηαθξεκληζκάησλ (βξνρή, ρηφλη, νκίριε), δειαδή είλαη ην λεξφ ηεο βξνρή πνπ απνηειείηαη απφ δηαιπκέλνπο ξχπνπο, αεξίσλ ή κε, πνπ απειεπζεξψλνληαη ζηε αηκφζθαηξα απφ ηηο βηνκεραλίεο θαη ηα κεηαθνξηθά κέζα. Ζ νμχηεηα ηνπ λεξνχ απηνχ είλαη απμεκέλε ζε ζρέζε κε ηελ νμχηεηα ηνπ λεξνχ ηεο βξνρήο. Οη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, ηνπ αδψηνπ θαη άιιεο ρεκηθέο νπζίεο, θπζηθέο αιιά θπξίσο απφ ηηο αλζξσπνγελέο δξαζηεξηφηεηεο, δηεηζδχνπλ θαζεκεξηλά ζηελ αηκφζθαηξα δεκηνπξγψληαο δηάθνξα νμέα. Καηά ηελ παξακνλή ηνπο ζηελ αηκφζθαηξα, ηα νμέα ζπλδπάδνληαη κε ην λεξφ θαη κεηαηξέπνληαη ζε ζεηηθφ νμχ θαη ληηξηθφ νμχ. Έπεηηα κε ηνλ ζρεκαηηζκφ θαη ηελ πηψζε ηεο βξνρήο, ηα νμέα απηά θαηαιήγνπλ ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Οη νπζίαο απηέο ζθνξπίδνληαη κέζα ζε φιν ηνλ θφζκν ιφγσ ησλ ξεπκάησλ ηνπ αέξα, γη απηφ θαη ε φμηλε βξνρή απνηειεί θαη απηή έλα παγθφζκην θαηλφκελν πνπ θέξεη ην φλνκα ηεο δηαζπλνξηαθήο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο. Μεξηθέο απφ ηηο ρεκηθέο νπζίεο αδξαλνπνηνχληαη κε ηελ χπαξμε ηεο ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο ζηελ αηκφζθαηξα, ελψ άιιεο δηαηεξνχληαη θαη θπθινθνξνχλ γχξσ απφ ηε γε γηα κήλεο αιιά θαη ρξφληα. ( Σν έδαθνο έρεη κηα κέγηζηε ηθαλφηεηα απνξξφθεζεο, φπνπ εμνπδεηεξψλεη ηνπο ξχπνπο, φπσο είλαη θαη νη νπζίεο απν ηελ φμηλε βξνρή, ρσξίο απηφ λα αιιάμεη ην ph ηνπ εδάθνπο. Παξφια απηά πνιιά εδάθε ζήκεξα έρνπλ νμπλζεί, κε απνηέιεζκα ηελ απψιεηα ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηα δέληξα θαη ηελ βιάζηεζε. Οη κεγάιεο θαηαζηξνθέο πνπ νθείινληαη ζηελ φμηλε βξνρή, είλαη απηέο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην λεξφ. ε κεξηθά πνηάκηα θαη ζε ιίκλεο έρνπλ παξαηεξεζεί αχμεζεο ηεο νμχηεηαο, επεξεάδνληαο ηελ ρισξίδα θαη ηελ πδξφβηα παλίδα, ζεκεηψλνληαο κείσζε θαη εμάιεηςε κεξηθψλ εηδψλ ςαξηψλ. Δπίζεο ηα καιάθηα είλαη ηα πξψηα είδε πνπ επεξεάδνληαη θαη ζπλήζσο είλαη απφ ηα πξψηα ζεκάδηα ηεο νμχηεηαο. Σα είδε φπσο, πξνλχκθεο, θνιεφπηεξα θαη ζθνπιήθηα επδνθηκνχλ ζε ηέηνηεο ζπλζήθεο αλαπηχζζνληαο έλα αλψκαιν αληαγσληζηηθφ πιεζπζκφ. ( Ζ φμπλζε ησλ λεξψλ πεξηιακβάλεη επίζεο δηάιπζε ηνμηθψλ κεηάιισλ, φπσο ην αινπκίλην, φπνπ απηφ έρεη απνηέιεζκα ηελ κφιπλζε δψσλ πνπ ηξέθνληαη απφ ςάξηα πξνεξρφκελα απφ ηέηνηα λεξά. ηηο ηειεπηαίεο πιεξνθνξίεο αθφκε θαη νη ζάιαζζεο επεξεάδνληαη απφ ηελ 30

31 φμηλε βξνρή, έρνληαο επηπηψζεηο ζηελ ζαιάζζηα παλίδα. ( Πνιιά δάζε έρνπλ ππνβαζκηζηεί ζηελ Δπξψπε, ηδηαίηεξα ζηε Γεξκαλία, Απζηξία, Πνισλία θαη Ρνπκαλία, ιφγσ ηεο δηαηαξαρήο ηεο θσηνζχλζεζεο θαη ηεο απνζχλζεζεο ηεο ρισξνθχιιεο. Σα θχιια ράλνπλ βαζκηαία ην πξάζηλν ρξψκα ηνπο θαη απφ ηελ κεησκέλε απνξξφθεζε ησλ ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ, πνιιά δέληξα μεξαίλνληαη, ελψ ν θινηφο ηνπο γίλνληαη ηξσηνί ζη έληνκα θαη αζζέλεηεο. Σα πεηξψκαηα νμεηδψλνληαη απφ ηελ φμηλε βξνρή, κε απνηέιεζκα πνιιά αξραηνινγηθά κλεκεία λα θαηαζηξέθνληαη, φπσο γίλεηαη θαη κε ηνλ Παξζελψλα ζηελ Διιάδα, φπνπ γη απηφλ ηνλ ιφγν απαγνξεχηεθε ε θπθινθνξία ζηελ γχξσ πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη, ελψ ην Κνινζζαίν ζηελ Ηηαιία έρεη ήδε ππνζηεί ζνβαξέο δεκίεο ιφγσ ηεο φμηλεο βξνρήο. ρήκα 2.3: Ο θχθινο ηεο φμηλεο βξνρήο θαη νη επηπηψζεηο. (Πεγή: 31

32 2.3 Ση είλαη ΑΠΔ Σν 1987, ε παγθφζκηα επηηξνπή γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αλάπηπμε δηαηχπσζαλ ηελ εμήο έλλνηα ηεο βηψζηκεο ή αεηθφξνπ αλάπηπμεο: «βηψζηκε είλαη ε αλάπηπμε ε νπνία ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηεο ζεκεξηλήο γεληάο ρσξίο λα ρεηξνηεξεχεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ κειινληηθψλ γελεψλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο». Ζ έλλνηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο πξνέθπςε απφ ηε δηαδεδνκέλε αλεζπρία γηα ηηο ηξέρνπζεο θαη κειινληηθέο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο επηδξάζεηο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Ζ δπλαηφηεηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο είλαη ππαξθηή φζν ππάξρνπλ αλαλεψζηκνη πφξνη ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ αλαλεψζηκσλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ πνπ αμηνπνηνχληαη ζην κέγηζην δπλαηφ βαζκφ. Ζ αλάγθε ηεο ρξήζεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο έρεη γίλεη αληηιεπηή ζε φιν ηνλ θφζκν θαη νη πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρνπλ ππνγξάςεη αληίζηνηρεο δεζκεχζεηο γηα ρξήζε ησλ ΑΠΔ. Αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη ε θάζε πεγή ελέξγεηαο πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη αλαλεψλεηαη κέζσ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ κφληκνπ θχθινπ. Πξφθεηηαη γηα "θαζαξέο" κνξθέο ελέξγεηαο, πνιχ θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ, πνπ δελ απνδεζκεχνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ή ηνμηθά θαη ξαδηελεξγά απφβιεηα, φπσο νη ππφινηπεο πεγέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε κεγάιε θιίκαθα. Γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπο δελ απαηηείηαη θάπνηα ελεξγεηαθή παξέκβαζε, φπσο εμφξπμε, άληιεζε, θαχζε, αιιά απιψο ε εθκεηάιιεπζε ηεο ήδε ππάξρνπζαο ξνήο ελέξγεηαο ζηελ θχζε, πνπ βαζίδνληαη ζε δηάθνξεο θπζηθέο δηαδηθαζίεο φπσο: ν ήιηνο, ν άλεκνο, νη πδαηνπηψζεηο, ε ελέξγεηα ησλ θπκάησλ, ξεπκάησλ, σθεαλψλ, ε βηνκάδα θαη ε γεσζεξκία. Οη ΑΠΔ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ είηε άκεζα, θπξίσο γηα ζέξκαλζε, είηε έκκεζα, δειαδή κεηαηξεπφκελεο ζε άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο, θπξίσο ειεθηξηζκφ ή κεραληθή ελέξγεηα. Τπνινγίδεηαη φηη ην ηερληθά εθκεηαιιεχζηκν ελεξγεηαθφ δπλακηθφ απφ ηηο ΑΠΔ είλαη πνιιαπιάζην ηεο παγθφζκηαο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Σν ελδηαθέξσλ γηα ηελ επξχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ, θαζψο θαη γηα ηελ αλάπηπμε αμηφπηζησλ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ δεζκεχνπλ ην δπλακηθφ ηνπο, παξνπζηάζζεθε αξρηθά κεηά ηελ πξψηε πεηξειατθή θξίζε ηνπ 1979 θαη παγηψζεθε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, κεηά ηελ ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ απφ ηελ ρξήζε θιαζζηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο. 32

33 Απφ ην 1997 πνπ επεγξάθε ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, νη επελδχζεηο ζε ΑΠΔ απμάλνληαη δηαξθψο κε ηαρείο ξπζκνχο. Παγθνζκίσο νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο ρψξεο ζηνρεχνπλ λα απμήζνπλ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, δηακνξθψλνληαο ηα ζεζκηθά πιαίζηα γηα ηελ πξνζέιθπζε ησλ επελδχζεσλ. Οη ΑΠΔ κε ηελ ζσζηή ηνπο ρξήζε κπνξνχλ λα αληηθαηαζηήζνπλ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα ζε ηξείο ζεκαληηθνχο ηνκείο. ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, ζηελ παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ θαη ζέξκαλζεο, ζηηο κεηαθνξέο θαη ηέινο ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα. ρήκα 2.4 : Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ζηελ Δ.Δ (Πεγή: Eurostat) 33

34 Με ηελ ρξήζε ησλ ΑΠΔ παξάγεηαη ην 18% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξηθήο ελέξγεηα παγθνζκίσο. Γηα παξάδεηγκα κέζσ ηηο αηνιηθήο ελέξγεηαο (πνπ ζα δνχκε παξαθάησ) παξάγεηαη ην 14% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Ακεξηθή, ην 40% ζηελ Β. Γεξκαλία θαη ην 20% ζηελ Γαλία. Παξάιιεια κεξηθέο ρψξεο παίξλνπλ κεγαιχηεξν κέξνο ελέξγεηαο απφ ηηο ΑΠΔ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Ηζιαλδίαο κε ην 100%, ηεο Βξαδηιίαο κε 85%, ηεο Απζηξίαο 62%, ηε Νέαο Εειαλδίαο κε 65% θαη ηεο νπεδίαο κε 54%. Πίλαθαο 2.2 : πκβνιή ΑΠΔ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο.(eu-27, 2005) TWh Αηνιηθή ελέξγεηα 70,5 Φσηνβνιηαηθά 1,5 Βηνκάδα 80 Τδξνειεθηξηθή ελέξγεηα 306,9 Γεσζεξκηθή 5,4 χλνιν ΑΠΔ 464,4 χλνιν ειεθηξηθήο παξαγσγήο ζηελ Δ.Δ 3309 Πνζνζηφ κεξηδίνπ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξηθή παξαγσγή 14% (Πεγή: Eurostat) ζνλ αθνξά ην "ειηαθφ" δεζηφ λεξφ παξαηεξείηε ε ζπκβνιή ηνπ ζε πνιιέο ρψξεο, εηδηθφηεξα ζηελ Κίλα κε ην 70% ηνπ ζπλφινπ. Δπίζεο ε ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα ηε ζέξκαλζε ησλ νηθηψλ, ησλ θηηξίσλ αιιά θαη ησλ βηνκεραληψλ, ζπλερίδεηαη θαη απμάλεηαη κε γνξγνχο ξπζκνχο, μεπεξλψληαο αθφκε θαη ηελ ρξήζε πεηξειαίνπ, φπσο ζπκβαίλεη ζηελ νπεδία. Σν ζεκαληηθφ κεξίδην ελέξγεηαο γηα ηα κεηαθνξηθά κέζα θαη νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ, νδήγεζε ζηελ αλάγθε βειηίσζεο ησλ θαπζίκσλ θαζψο θαη κείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ θαηλφκελνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, αθνχ ην 97,3% ηεο ελέξγεηα ησλ κεηαθνξψλ πξνέξρεηαη απφ πξντφληα πεηξειαίνπ. Σα αλαλεψζηκα βηνινγηθά θαχζηκα ή βηνθαχζηκα είλαη ηα θχξηα ππνθαηάζηαηα ηνπ πεηξειαίνπ ζηηο κεηαθνξέο θαη είλαη επξχηεξα δηαζέζηκα. Απφ ην 2006 ηα βηνθαχζηκα έρνπλ ζπκβάιεη ζε ζεκαληηθή πηψζε θαηαλάισζεο πεηξειαίνπ ζηηο ΖΠΑ θαη επίζεο ε Δ.Δ έρεη ζέζε σο ζηφρν ηελ αχμεζε ησλ βηνθαχζηκσλ ζην 10% κέρξη ην 2020 θαζψο θαη ηε παξαγσγή απηψλ κε βηψζηκν ηξφπν. Με βάζε ηνλ ζηφρν απηφ ζα ππάξμεη κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κέρξη θαη 20% ζε ζρέζε κε ηα δεδνκέλα ηνπ

35 Οη ζηφρνη απηνί απαηηνχλ βέβαηα, βηψζηκε αλάπηπμε θαη ζηνπο ηξείο ηνκείο θαζψο επίζεο απαηηνχλ θαη πξνζπάζεηεο απφ ηηο θπβεξλήζεηο, ηηο βηνκεραλίεο θαη ηηο θνηλσλίεο. Ζ Δ.Δ ππνζηεξίδεη ηηο ΑΠΔ, κέζσ ηεο πνιηηηθήο ηεο, ηεο λνκνζεζίαο ηεο, κέζσ ησλ επηρνξεγήζεσλ ηεο θαη ηηο έξεπλεο απφ ην

36 2.4 Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ Σα πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ είλαη φηη είλαη δηαζέζηκνη ζε αλεμάληιεηεο πνζφηεηεο ζε αληίζεζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα. Ζ εθκεηάιιεπζε ηνπο είλαη ε ιχζε ζηηο ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο, πξνζηαηεχνληαο παξάιιεια ην πεξηβάιινλ, αθνχ ε εθαξκνγή ηνπο ζπκβάιιεη ζηελ βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ, ζηελ κείσζε ησλ αεξίσλ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζηελ κείσζε ηνπ νηθνινγηθνχ απνηππψκαηνο θαη ζηελ απεμάξηεζε απφ ην εηζαγφκελν πεηξέιαην θαη θπζηθφ αέξην. Γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ΑΠΔ δελ ππάξρεη θφζηνο πξψηεο χιεο ελψ θαη ην θφζηνο ζπληήξεζεο είλαη πεξηνξηζκέλν. Απνηεινχλ επίζεο γηα ηα θξάηε ζηξαηεγηθή επηινγή, αθνχ έρνπλ σξηκάζεη θαη είλαη αζθαιέο, αληαγσληζηηθέο θαη ειθπζηηθέο ζε ηδηψηεο θαη επελδπηέο. Δπίζεο ιφγσ ησλ ΑΠΔ δεκηνπξγνχληαη λέεο ηερλνινγίεο θαη αλάγθεο γηα λέεο ηερλνγλσζίεο κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, θαζψο θαη λέεο επθαηξίεο εμαγσγήο θαη αχμεζε ηεο νηθνλνκίαο. Δμάιινπ, ζηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή αγνξά ζπλέιαβε ην γεγνλφο φηη κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ ελεξγεηαθή απηνλνκία κηθξψλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ, απνηειψληαο ηελ ελαιιαθηηθή πξφηαζε ζε ζρέζε κε ην πεηξέιαην. Οη ΑΠΔ απνηεινχλ επέιηθηεο εθαξκνγέο πνπ κπνξνχλ λα παξάγνπλ ελέξγεηα αλάινγε κε ηηο αλάγθεο ηνπ επη ηφπνπ πιεζπζκνχ αλαθνπθίδνληαο έηζη απφ ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο απφ ηε κεηαθνξά ελέξγεηαο. Έρνπλ ζπλήζσο ρακειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο πνπ δελ επεξεάδεηαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα ησλ ηηκψλ ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Ο εμνπιηζκφο είλαη απιφο ζηελ θαηαζθεπή θαη ηε ζπληήξεζε θαη έρεη κεγάιν ρξφλν δσήο. ήκεξα επίζεο επηδνηνχληαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ απφ ηελ Δ.Δ θαη απφ ηηο θπβεξλήζεηο. Μπνξνχλ δειαδή λα απαληήζνπλ απνηειεζκαηηθά ζην ηξίπηπρν ησλ πξνβιεκάησλ πνπ απαζρνινχλ ηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο: Α) επάξθεηα απνζεκάησλ Β) αζθάιεηα αλεθνδηαζκνχ Γ) πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. πσο αθξηβψο κε νπνηαδήπνηε λέα ηδέα, ππάξρνπλ πνιιά εκπφδηα γηα ηελ εθαξκνγή ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Ζ πςειή, κέρξη πξφζθαηα ηηκή ησλ λέσλ ελεξγεηαθψλ εθαξκνγψλ, θαζψο θαη νη πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζθνπηκφηεηεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε δηαηήξεζε ηνπ παξφληνο επηπέδνπ αλάπηπμεο ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα, εκπνδίδνπλ ηελ εθκεηάιιεπζε έζησ θαη κέξνπο απηνχ ηνπ δπλακηθνχ. Αθφκε έρνπλ αξθεηά κηθξφ ζπληειεζηή απφδνζεο, ηεο ηάμεο 30% ή θαη ρακειφηεξν. πλεπψο απαηηείηαη αξθεηά κεγάιν αξρηθφ θφζηνο εθαξκνγήο ζε κεγάιε επηθάλεηα γεο. Γη απηφ ην ιφγν κέρξη ηψξα ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ 36

37 ζπκπιεξσκαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο. Γηα ηνλ ίδην ιφγν, δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ, πξνο ην παξφλ. Ζ παξνρή θαη απφδνζε ηεο αηνιηθήο, πδξνειεθηξηθήο θαη ειηαθήο ελέξγεηαο εμαξηάηαη απφ ηελ επνρή ηνπ έηνπο αιιά θαη απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη ην θιίκα ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία εγθαζίζηαληαη. Σέινο ππάξρεη θαη ε άπνςε φηη ην θφζηνο παξαγσγήο αλά kwh, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ησλ θσηνβνιηατθψλ, είλαη κεγαιχηεξν ζε ζχγθξηζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα. Τπάξρεη, φκσο, κηα ηάζε ζχγθιηζεο ησλ ηηκψλ, ελψ ζηηο ηηκέο δελ πεξηιακβάλεηαη ην δχζθνια ππνινγίζηκν πεξηβαιινληηθφ θφζηνο ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Σειηθά θαίλεηαη, ε αιιαγή δελ είλαη ηφζν εχθνιε, φζν θαίλεηαη. 37

38 2.5 Αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Ζιηαθή ελέξγεηα Ζ χπαξμε δσήο ζηε γε νθείιεηαη ζηνλ ήιην. Σα θπηά, γηα ηε θσηνζχλζεζε, ρξεηάδνληαη ειηαθφ θσο. Σα θπηνθάγα δψα ηξέθνληαη κε θπηά, ηα ζαξθνθάγα κε θπηνθάγα, άξα φια εμαξηψληαη απφ ηνλ ήιην. Ζιηαθή ελέξγεηα είλαη ην ζχλνιν ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ ελέξγεηαο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ ήιην. Σέηνηεο κνξθέο, είλαη ην θσο ή θσηεηλή ελέξγεηα, ε ζεξκφηεηα ή ζεξκηθή ελέξγεηα θαζψο θαη δηάθνξεο αθηηλνβνιίεο ή ελέξγεηα αθηηλνβνιίαο. Ζ ειηαθή ελέξγεηα ζην ζχλνιφ ηεο είλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηε, αθνχ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην, θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ρψξνπ θαη ρξφλνπ γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηεο. ζνλ αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ρσξίδεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ: ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, θαη ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. Σα παζεηηθά θαη ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα εθκεηαιιεχνληαη ηε ζεξκφηεηα πνπ εθπέκπεηαη κέζσ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ελψ ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηεξίδνληαη ζηε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα κέζσ ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ.( el.wikipedia.org) Σα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα ζηα θηίξηα αμηνπνηνχλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα γηα ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ ην ρεηκψλα, θαζψο ζπιιέγνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα, ηελ απνζεθεχνπλ ππφ κνξθή ζεξκφηεηαο θαη ηε δηαλέκνπλ ζην ρψξν. Ζ ζπιινγή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο βαζίδεηαη ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη εηδηθφηεξα, ζηελ είζνδν ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κέζσ ηνπ γπαιηνχ ή άιινπ δηαθαλνχο πιηθνχ θαη ηνλ εγθισβηζκφ ηεο πξνθχπηνπζαο ζεξκφηεηαο ζην εζσηεξηθφ ηνπ ρψξνπ πνπ θαιχπηεηαη απφ ην γπαιί. ια ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα πξέπεη λα έρνπλ πξνζαλαηνιηζκφ πεξίπνπ λφηην, ψζηε λα ππάξρεη ειηαθή πξφζπησζε ζηα αλνίγκαηα θαηά ηε κεγαιχηεξε δηάξθεηα ηεο εκέξαο ην ρεηκψλα. ( Σα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα γηα ηελ ζέξκαλζε ηνπ λεξνχ. Ζ "θαξδηά" ελφο ελεξγεηηθνχ ειηαθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ν ειηαθφο ζπιιέθηεο. Ο ζπιιέθηεο απηφο πεξηιακβάλεη κηα καχξε, ζπλήζσο επίπεδε κεηαιιηθή επηθάλεηα, ε νπνία απνξξνθά ηελ αθηηλνβνιία θαη ζεξκαίλεηαη. Πάλσ απφ ηελ απνξξνθεηηθή επηθάλεηα βξίζθεηαη έλα δηαθαλέο θάιπκκα (ζπλήζσο απφ γπαιί ή πιαζηηθφ) πνπ παγηδεχεη ηε ζεξκφηεηα (θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ). ε επαθή κε ηελ απνξξνθεηηθή επηθάλεηα ηνπνζεηνχληαη ιεπηνί ζσιήλεο κέζα ζηνπο νπνίνπο δηνρεηεχεηαη θάπνην πγξφ, πνπ απάγεη ηελ ζεξκφηεηα θαη ηε κεηαθέξεη, κε ηε βνήζεηα κηθξψλ αληιηψλ (θπθινθνξεηέο), ζε κηα 38

39 κεκνλσκέλε δεμακελή απνζήθεπζεο. Σν πην απιφ θαη δηαδεδνκέλν ζήκεξα ελεξγεηηθφ ειηαθφ ζχζηεκα ζέξκαλζεο λεξνχ είλαη ν ειηαθφο ζεξκνζίθσλαο.( ρήκα 2.5: Δλεξγεηαθφ ειηαθφ ζχζηεκα. (Πεγή: athens.inetgiant.gr) Ζ ιεηηνπξγία ηελ θσηνβνιηατθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ ζηεξίδεηαη ζην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν, δειαδή ηελ άκεζε κεηαηξνπή ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα. Αλαιπηηθφηεξα γηα ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα αλαθέξνληαη ζην επφκελν θεθάιαην. 39

40 2.5.2 Αηνιηθή ελέξγεηα Ζ αηνιηθή ελέξγεηα κηα απφ ηηο παιαηφηεξεο κνξθέο θπζηθήο ελέξγεηαο, αμηνπνηήζεθε απφ πνιχ λσξίο γηα ηελ παξαγσγή κεραληθνχ έξγνπ θαη έπαημε ζπνπδαίν ξφιν ζηελ εμέιημε ηεο αλζξσπφηεηαο. Ζ ρξήζε ηεο γηα ηελ θίλεζε ησλ ηζηηνθφξσλ πινίσλ βνήζεζε ζηελ αλάπηπμε ηεο λαπηηιίαο θαη αξγφηεξα κε ηελ ρξήζε ησλ κχισλ θαη ησλ λεξφκπισλ, αληηθαηέζηεζε ηα δψα, δεκηνπξγψληαο ηνπο αξρηθνχο θηλεηήξεο. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα ζήκεξα είλαη απφ ηηο πην ελεξγεηαθά ππνζρφκελεο ηερλνινγίεο, θαζψο είλαη ψξηκε, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ θαη νηθνλνκηθή επηινγή. Ζ αηνιηθή βηνκεραλία είλαη ε ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε ελεξγεηαθή ηερλνινγία, κε εληππσζηαθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη αλακέλεηαη λα αλαπηπρζεί αθφκα πεξηζζφηεξν κε ηελ θαηαζθεπή λέσλ αλεκνγελλεηξηψλ, πνπ ζα κεηψζνπλ ην θφζηνο θαη ζα θάλνπλ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα αθφκα πην αληαγσληζηηθή. Απφ ην 1995 κέρξη ην 2005 ε αχμεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ Δ.Δ απμάλεηαη κε κέζν φξν 32% θάζε ρξφλν. ηφρνο ηεο είλαη κέρξη ην 2020 λα απνηειεί ην 20% παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ηηο ΑΠΔ. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα εθκεηαιιεχεηαη ηελ θίλεζε ηνπ αλέκνπ, ε νπνία πξνθαιείηαη απφ ηελ αλνκνηφκνξθεο ζέξκαλζεο ηεο επηθάλεηαο ηεο Γήο απφ ηνλ ήιην. Πεξίπνπ ην 2% ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ πξνζπίπηεη ζηε Γε κεηαηξέπεηαη ζε αηνιηθή ελέξγεηα, ε νπνία ππνινγίδεηαη ζε 3,6 TWh, ελέξγεηα ηεξάζηηα ζπγθξηλφκελε κε ηηο αλάγθεο ηηο αλζξσπφηεηαο. Οη αλεκνγελλήηξηεο κπνξνχλ λα ζηεζνχλ ζε αγξνθηήκαηα ή ξάληζα, έηζη σθειψληαο ηελ νηθνλνκία ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ, φπνπ βξίζθνληαη νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο θαιχηεξεο ηνπνζεζίεο απφ ηελ άπνςε ηνπ αλέκνπ. Οη αγξφηεο κπνξνχλ λα ζπλερίζνπλ λα εξγάδνληαη ζηε γε, θαζψο νη αλεκνγελλήηξηεο ρξεζηκνπνηνχλ κφλνλ έλα κηθξφ κέξνο ηεο γεο. Γηα ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη απαξαίηεηε ε νξγάλσζε ζπζηεκαηηθψλ κεηξήζεσλ ηνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο, ν εληνπηζκφο ησλ ηδαληθψλ ηνπνζεζηψλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ, ε παξνρή εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ή απφ ηδηψηεο. Σέινο ζα πξέπεη λα γίλεηαη θαιχηεξνο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο ψζηε λα ππάξρεη κεγαιχηεξε ζπκκέηνρε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Παξφηη ην θφζηνο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο έρεη κεησζεί δξακαηηθά ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα, ε ηερλνινγία απαηηεί κηα αξρηθή επέλδπζε πςειφηεξε απφ εθείλε ησλ γελλεηξηψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ κε θαχζε νξπθηψλ. Ζ ηζρπξφηεξε πξφθιεζε ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ αλέκνπ 40

41 'Ετος σο πεγή ελέξγεηαο είλαη φηη ν άλεκνο είλαη πεξηνδηθά δηαθνπηφκελνο θαη δελ θπζά πάληα φηαλ ν ειεθηξηζκφο απαηηείηαη. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα δελ κπνξεί λα απνζεθεπηεί (εθηφο αλ ρξεζηκνπνηεζνχλ κπαηαξίεο). Δπηπιένλ, δελ κπνξνχλ φινη νη άλεκνη λα ηηζαζεπηνχλ ψζηε λα θαιπθζνχλ, ηε ζηηγκή πνπ πξνθχπηνπλ, νη αλάγθεο ζε ειεθηξηζκφ. Σα θαηάιιεια ζεκεία γηα αηνιηθά πάξθα ζπρλά βξίζθνληαη ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, καθξηά απφ πφιεηο φπνπ ρξεηάδεηαη ν ειεθηξηζκφο. Αλ θαη ηα αηνιηθά πάξθα έρνπλ ζρεηηθά κηθξή επίπησζε ζην πεξηβάιινλ ζε ζχγθξηζε κε άιιεο ζπκβαηηθέο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ελέξγεηαο, ππάξρεη έλαο πξνβιεκαηηζκφο γηα ηνλ ζφξπβν πνπ παξάγεηαη απφ ηηο ιεπίδεο ηνπ ειεθηξηθνχ θηλεηήξα (ξφηνξα), γηα ηελ αηζζεηηθή (νπηηθή) επίπησζε θαη γηα ηα πνπιηά πνπ κεξηθέο θνξέο έρνπλ ζθνησζεί θαζψο πεηνχζαλ πξνο ηνπο ειεθηξηθνχο θηλεηήξεο. Γη απηφ θαιχηεξα λα κελ θαηαζθεπάδνληαη αηνιηθά πάξθα ζε δξφκνπο κεηαλάζηεπζεο πνπιηψλ. ε θάζε πεξίπησζε, πξηλ ηε δεκηνπξγία ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ή θαη νπνηαζδήπνηε εγθαηάζηαζεο ΑΠΔ ζα πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ). Πάλησο ε ζπρλφηεηα αηπρεκάησλ πνπιηψλ ζε αηνιηθά πάξθα είλαη πνιχ κηθξφηεξε απηήο ησλ αηπρεκάησλ κε απηνθίλεηα. Σα πεξηζζφηεξα απφ απηά ηα πξνβιήκαηα έρνπλ επηιπζεί ή έρνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ κεησζεί κέζσ ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο ή κέζσ ηεο επηινγήο θαηάιιεισλ πεξηνρψλ γηα ηε δεκηνπξγία αηνιηθψλ πάξθσλ. Πίλαθαο 2.3: Οιηθή εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ Δπξψπε (Πεγή: MW 41

42 2.5.3 Τδξνειεθηξηθή Δλέξγεηα Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα, φπσο ιέγεηαη ε ελέξγεηα ηνπ λεξνχ, είλαη κηα παξαδνζηαθή πεγή ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη εδψ θαη πνιιά ρξφληα απφ ηνλ άλζξσπν. Δίλαη ε πην δηαδεδνκέλε κνξθή ελέξγεηα ζε παγθφζκην επίπεδν. Ζ πδξαπιηθή ελέξγεηα ζπκβάιιεη ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο παγθφζκηαο δήηεζεο ελέξγεηαο ζην 6% θαη ζην 19% ζηελ παγθφζκηα δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν λεξφ πέθηνληαο απφ θάπνην χςνο ή ξένληαο κε κεγάιε ηαρχηεηα ζε έλα πνηάκη ή θαλάιη, κπνξεί λα πεξηζηξέςεη ηξνρνχο κε πηεξχγηα (πδξνζηξφβηινπο). Ζ πεξηζηξνθηθή απηή θίλεζε κεηαθέξεηαη ζηε γελλήηξηα, ε νπνία είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηνπξκπίλα κε έλαλ άμνλα, παξάγνληαο έηζη ειεθηξηθή ελέξγεηα ζε εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο (πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί). Έπεηηα ην λεξφ επηζηξέθεη ζηελ θπζηθή ηνπ ξνή. Σα πδξνδπλακηθά πξνγξάκκαηα κπνξεί λα είλαη κηθξήο είηε κεγάιεο θιίκαθαο. ε έλα πδξνδπλακηθφ πξφγξακκα κηθξήο θιίκαθαο ην θξάγκα θαηά πιάηνο ηνπ πνηακνχ είλαη κηθξφ, κε κηθξφ έσο αλχπαξθην ηακηεπηήξα λεξνχ, ελψ ν πνηακφο έρεη κηθξή δηάκεηξν θνίηεο. Σν πδξνδπλακηθφ πξφγξακκα κηθξήο θιίκαθαο κπνξεί λα παξάγεη κέρξη θαη 10MW, ρξήζηκν γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε απνθνκκέλεο πεξηνρέο. ηεο κεγάιεο θιίκαθαο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ε δηάκεηξνο ηεο θνίηεο ηνπ πνηακνχ είλαη κεγαιχηεξε θαη νη απνζεθεπηηθέο δπλαηφηεηεο λεξνχ είλαη κεγαιχηεξεο, απμάλνληαο ηελ εηήζηα απφδνζε ηνπ ζηαζκνχ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Δπεηδή είλαη ε θπζηθή ξνή ηνπ λεξνχ πνπ παξάγεη ηνλ ειεθηξηζκφ, ε παξαγσγή ζηα ζπζηήκαηα κπνξεί λα δηαθνξνπνηεζεί αλάινγα κε ηηο επνρηαθέο κεηαβνιέο ηεο ξνήο. Ζ κεηαβνιή ηεο ξνήο εμαξηάηαη απφ ηνπο γεσγξαθηθνχο, γεσινγηθνχο, ηνπνγξαθηθνχο παξάγνληεο θαη ην χςνο ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη κπνξεί λα ζεσξεζεί σο πεξηνδηθφ θαηλφκελν. Σν θαηλφκελν απηφ πνπ επαλαιακβάλεηαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα νλνκάδεηαη κεηεσξνινγηθφο θχθινο. Γηα ηελ νκαινπνίεζε ηεο ξνήο θαηαζθεπάδνληαη πξηλ ηνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ηερλεηέο δεμακελέο λεξνχ, νη νπνίεο πξναλαθέξζεθαλ, νη ιεγφκελεο ηερλεηέο ιίκλεο. Σα θξάγκαηα θηηάρλνληαη ζε ζεκεία ηεο θνίηεο ησλ ξεπκάησλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ έμνδν νξνπεδίσλ θαη απηφ γηα ιφγνπο αχμεζεο ηεο ρσξεηηθφηεηαο ηεο ιίκλεο. Ζ πδξνδπλακηθή είλαη κία κέηξηα έσο πςειή θαζαξή παξαγσγή ελέξγεηαο θαη δίλεη ηδηαίηεξα ρακειέο δαπάλεο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο. Δπίζεο δελ παξάγεη CO2 θαη θαηά ζπλέπεηα έρεη ακειεηέα επίδξαζε ζηελ αηκφζθαηξα. Ζ κφλε αιιαγή πνπ παξαηεξείηε είλαη ε αχμεζε 42

43 ηεο ηνπηθήο πγξαζίαο απφ ηελ εμάηκηζε θαη κηθξή επίδξαζε ζηελ ζεξκνθξαζία ησλ γχξσ πεξηνρψλ. Οη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί είλαη δπλαηφ λα ηεζνχλ ζε ιεηηνπξγία ακέζσο κφιηο δεηεζεί επηπιένλ ειεθηξηθή ελέξγεηα, ζε αληίζεζε κε ηνπο ζεξκηθνχο ζηαζκνχο (γαηαλζξάθσλ, πεηξειαίνπ), πνπ απαηηνχλ ρξφλν πξνεηνηκαζίαο. Οη πδξνηακηεπηήξεο ρξεζηκεχνπλ επίζεο ζηελ χδξεπζε, άξδεπζε, αλάζρεζε ρεηκάξξσλ, δεκηνπξγία πγξνηφπσλ θαη αθφκε σο ρψξνο αλαςπρήο θαη άζιεζεο. Βέβαηα παξνπζηάδνληαη θαη θάπνηα νηθνινγηθά πξνβιήκαηα θπξίσο ζε κεγάιεο κνλάδεο παξαγσγήο, φπνπ απηέο κπνξεί λα είλαη πδξνινγηθέο (ξνή λεξνχ, ππφγεηα λεξά, παξνρή λεξνχ, άξδεπζε), νηθνινγηθέο (πιεκκπξίδνπλ πεξηνρέο, θαηαζηξέθνληαη ελδηαηηήκαηα ηεο άγξηαο δσήο), νηθνλνκηθέο ζε ζρέζε κε ηηο ρξήζεηο γεο. 43

44 2.5.4 Γεσζεξκηθή Δλέξγεηα Ζ Γεσζεξκία ή Γεσζεξκηθή ελέξγεηα, είλαη ε θπζηθή ζεξκηθή ελέξγεηα ηεο Γεο, πνπ δηαξξέεη απφ ην ζεξκφ εζσηεξηθφ ηνπ πιαλήηε πξνο ηελ επηθάλεηα θαη πξνθαιεί δηάθνξα γεσινγηθά θαηλφκελα ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Απηφ γίλεηε είηε κέζσ ησλ εθαηζηεηαθψλ εθξνψλ είηε κέζσ ξεγκάησλ ηνπ ππεδάθνπο, πνπ αλαβιχδνπλ αηκνχο θαη ζεξκφ λεξφ. Αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία ησλ ξεπζηψλ πνπ αλέξρνληαη ζηελ επηθάλεηα, ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα ρσξίδεηαη ζε γεσζεξκηθά πεδία, "πςειήο ελζαιπίαο" (γηα ζεξκνθξαζίεο πάλσ απφ 150 o C), "κέζεο ελζαιπίαο" (γηα ζεξκνθξαζίεο o C), θαη "ρακειήο ελζαιπίαο" (γηα ζεξκνθξαζίεο κηθξφηεξεο απφ 100 o C). Ζ πξνέιεπζε ηεο ζεξκφηεηαο πνπ παξάγεηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο, δελ είλαη κε αθξίβεηα γλσζηή. Τπάξρνπλ δηάθνξεο ζεσξίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο κεραληζκνχο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ παξαγσγή ηεο. Δπηθξαηέζηεξε ζεσξείηαη ε ζεσξία πνπ αλαθέξεηαη ζηε δηάζπαζε ησλ ξαδηελεξγψλ ηζνηφπσλ ηνπ νπξαλίνπ, ηνπ ζνξίνπ, ηνπ θαιίνπ θαη άιισλ ζηνηρείσλ. Ζ κάδα ηεο γεο είλαη πνιχ κεγάιε ζε ζρέζε κε ηελ επηθάλεηά ηεο θαη θαιχπηεηαη απφ πιηθά ρακειήο ζεξκηθήο αγσγηκφηεηαο, κε απνηέιεζκα ε ζεξκφηεηά ηεο λα ζπγθξαηείηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο. Ο ξπζκφο ζεξκηθψλ απσιεηψλ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη πνιχ κηθξφο, ελψ ε ζεξκνθξαζία ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο απμάλεηαη κε ην βάζνο, φπνπ γηα θάζε ρηιηφκεηξν βάζνπο ε ζεξκνθξαζία απμάλεηαη θαηά 300 o C. Σν γεσζεξκηθφ ξεπζηφ έρεη κεηεσξηθή πξνέιεπζε, δειαδή πξνέξρεηαη απφ ηηο θαηαθξεκλίζεηο. Σν λεξφ απφ ηηο βξνρέο θαη ηα ρηφληα εηζρσξεί ζην έδαθνο θαη ζηγά-ζηγά πξνρσξεί ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο θηάλνληαο ζε βάζε κέρξη θαη 5 km. ηελ πνξεία ηνπ ζεξκαίλεηαη ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκηθήο ξνήο θαη ζηε ζπλέρεηα βξίζθεη δηφδνπο κέζα απφ ξήγκαηα θαη ξσγκέο θαη επηζηξέθεη ζηελ επηθάλεηα. Απφ αλαιχζεηο βαζηζκέλεο ζε ξαδηντζφηνπα βξέζεθε φηη ν θχθινο ηνπ λεξνχ ζε έλα γεσζεξκηθφ ζχζηεκα δηαξθεί πεξίπνπ 500 ρξφληα. ( Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηείηαη ζε πνιινχο ηνκείο φπσο, ζηα ζεξκνθήπηα, ζηηο πδαηνθαιιηέξγεηεο, ζηελ αθαιάησζε, ζηε βηνκεραλία, ζηελ ζέξκαλζε ή ςχμε, ζηελ απφζηαμε, ζηε βαθή ζε μεξαληήξηα θαη ζε ινπηξνζεξαπεία. Οη δχν φκσο θχξηεο θαηεγνξίεο πνπ εθαξκφδεηαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα είλαη γηα ηελ ζέξκαλζε θηηξίσλ θαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. 44

45 Οη άκεζεο ρξήζεηο ηεο ζεξκφηεηαο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ γηα ζέξκαλζε είλαη νη παιαηφηεξεο, νη πην πνιχπιεπξεο θαη νη πιένλ ζπλεζηζκέλεο κνξθέο αμηνπνίεζεο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Ζ κεηαθνξά ηεο ζεξκφηεηαο γίλεηαη κέζσ ζσιήλσλ ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ κέζσ ελαιιαθηηθψλ ζεξκφηεηαο αέξα-λεξνχ. Σα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο απαηηνχλ κεγάια αξρηθά θεθάιαηα. Σν θχξην θφζηνο αθνξά ηελ αξρηθή επέλδπζε γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ γεσηξήζεσλ παξαγσγήο θαη επαλεηζαγάγεηο, ηελ αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ άληιεζεο θαη κεηαθνξάο ησλ ξεπζηψλ, ηελ θαηαζθεπή ησλ δηθηχσλ θαη ησλ ζσιελψζεσλ, ηελ πξνκήζεηα ηνπ εμνπιηζκνχ ειέγρνπ θαη παξαθνινχζεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ηελ θαηαζθεπή ησλ ζηαζκψλ δηαλνκήο θαη ησλ δεμακελψλ απνζήθεπζεο. Παξφια απηά, ηα ιεηηνπξγηθά έμνδα, ηα νπνία αθνξνχλ ζηελ ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη γηα ηελ άληιεζε ησλ ξεπζηψλ, ηε ζπληήξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηε δηαρείξηζε ηεο εγθαηάζηαζεο, είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξα ζε ζχγθξηζε κε απηά κηαο ζπκβαηηθήο κνλάδαο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ γεσζεξκηθά ξεπζηά ιακβάλεη ρψξα ζε κνλάδεο πνπ ιεηηνπξγνχλ είηε κε ζπκβαηηθνχο αηκνζηξφβηινπο ή κε δπαδηθφ θχθιν, αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γεσζεξκηθνχ πφξνπ. Οη ζπκβαηηθνί αηκνζηξφβηινη απαηηνχλ ξεπζηά πνπ έρνπλ ζεξκνθξαζίεο ηνπιάρηζηνλ 150ºC. Ζ κνλάδα κπνξεί λα ιεηηνπξγεί κε ζπκππθλσηέο, φπνπ ε πίεζε δηαηεξείηαη ζπλερψο ζε ρακειά επίπεδα (condensing type) ή ρσξίο (back pressure type), νπφηε γίλεηαη δηάζεζε ηνπ αηκνχ ζηελ αηκφζθαηξα. Ο ηχπνο κε αηκνζηξφβηινπο αηκνζθαηξηθήο εθηφλσζεο είλαη απινχζηεξνο θαη θζελφηεξνο. Δμαηηίαο ηεο πξνφδνπ πνπ επηηεχρζεθε ζηελ ηερλνινγία ησλ δπαδηθψλ ξεπζηψλ, ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ξεπζηά ρακειήο-κέζεο ζεξκνθξαζίαο θαη απφ ην πςειήο ζεξκνθξαζίαο λεξφ πνπ εμέξρεηαη απφ ηνπο δηαρσξηζηέο ζηα γεσζεξκηθά πεδία πγξήο θάζεο, ζεκεηψλεη αμηφινγε αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα. ε ηέηνηνπ ηχπνπ εγθαηαζηάζεηο ρξεζηκνπνηείηαη έλα δεπηεξεχνλ ζπλήζσο νξγαληθφ-ξεπζηφ (ηζν-πεληάλην), ην νπνίν έρεη ρακειφ ζεκείν δέζεσο θαη πςειή ηάζε αηκψλ ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο, αλ ζπγθξηζεί κε ηνλ πδάηηλν αηκφ. Σν δεπηεξεχνλ ξεπζηφ ρξεζηκνπνηείηαη κέζα ζε έλα ζπκβαηηθφ νξγαληθφ θχθιν Rankine (OCR) σο εμήο: ην γεσζεξκηθφ ξεπζηφ πξνζθέξεη ζεξκφηεηα ζην δεπηεξεχνλ πγξφ κέζσ ελαιιαθηηθψλ ζεξκφηεηαο, νπφηε ην ηειεπηαίν εμαηκίδεηαη. Ο αηκφο πνπ παξάγεηαη θηλεί έλαλ θαλνληθφ ζηξφβηιν αμνληθήο ξνήο, ζηε ζπλέρεηα ςχρεηαη θαη ζπκππθλψλεηαη, νπφηε ν θχθινο αξρίδεη μαλά. Δάλ γίλεη ζσζηή επηινγή ηνπ δεπηεξεχνληνο ξεπζηνχ, ηα δπαδηθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα αμηνπνηνχλ γεσζεξκηθά ξεπζηά κε ζεξκνθξαζία πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ ºC. ( 45

46 Ζ πξψηε ζπζηεκαηηθή αμηνπνίεζε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ γηα ζέξκαλζε ρψξσλ, ζεξκνθεπίσλ θαη θηηξίσλ μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ 1920 ζηελ Ηζιαλδία. ήκεξα ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Ηζιαλδίαο (θαη νιφθιεξε ε πξσηεχνπζα Reykjavik) ζεξκαίλνληαη κε γεσζεξκηθά ξεπζηά, ελψ ππάξρεη θαη πιήζνο άιισλ εθαξκνγψλ (παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ θαη πηζηλψλ, πδαηνθαιιηέξγεηεο, μήξαλζε νξπθηψλ θ.ά.). Σν παξάδεηγκα ηεο Ηζιαλδίαο κηκήζεθαλ πνιιέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο, ηεο Ακεξηθήο αιιά θαη ηεο Αζίαο. ήκεξα, o αξηζκφο ησλ ρσξψλ πνπ έρνπλ εκπιαθεί ζηε γεσζεξκηθή ελέξγεηα κε εθκεηάιιεπζε ηεο ζεξκφηεηαο μεπεξλά ηηο 60. ηελ ειεθηξνπαξαγσγή, εθηφο απφ ηελ Ηηαιία, έρνπλ εκπιαθεί ε Ν. Εειαλδία, νη Ζ.Π.Α., ε Ηαπσλία, ην Μεμηθφ, νη Φηιηππίλεο, ε Ηλδνλεζία θαη αξθεηέο ρψξεο ηεο Κεληξηθήο Ακεξηθήο αιιά θαη ηεο Αθξηθήο (Κέλπα). Ζ ζπλνιηθή παγθφζκηα εγθαηεζηεκέλε ηζρχο έθηαζε ην 2007 ηα MWe (ζε 24 ζπλνιηθά ρψξεο) απφ MWe πνπ ήηαλ ην 1980, MWe ην 1990 θαη MWe to ηελ Δπξψπε, 6 ρψξεο (Ηηαιία, Ηζιαλδία, Γαιιία, Πνξηνγαιία, Απζηξία, Γεξκαλία) κε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ηε γεσζεξκία έρνπλ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ ΜWe, ελψ ζε 32 ρψξεο κε εθαξκνγέο άκεζσλ ρξήζεσλ (αμηνπνίεζε ηεο ζεξκφηεηαο ζηε ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ θαη θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ, πδαηνθαιιηέξγεηεο, μεξαληήξηα, ινπηξνζεξαπεία, βηνκεραληθέο ρξήζεηο, θ.α.) ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο θηάλεη ηα MWt (ζηνηρεία 2007). ρήκα 2.6: Υάξηεο ησλ ρσξψλ κε εγθαηεζηεκέλε ειεθηξηθή ηζρχ απφ γεσζεξκηθή ελέξγεηα. (Πεγή: Bertani R., 2007) 46

47 Σα πιενλεθηήκαηα πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο είλαη φηη είλαη αμηφπηζηε, δηαξθήο, αζθαιήο, νηθνλνκηθή θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ ηερλνινγία θαη αλεμάξηεηε απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ "έμσ". Σα ζεκεξηλά γεσζεξκηθά πεδία παξάγνπλ κφλν ην 1/6 Co² ζε ζχγθξηζε κε ηηο γελλήηξηεο ειεθηξηζκνχ θαη δελ παξάγνληαη θαζφινπ ληηξηθά θαη ζεηηθά αέξηα. Αθφκε ν ζφξπβνο ζηηο γεσζεξκηθέο κνλάδεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ είλαη κεγαιχηεξνο απφ ην ζφξπβν πνπ πξνθαιείηαη ζηηο ζπκβαηηθέο κνλάδεο. Απφ ηηο γεσζεξκηθέο εγθαηαζηάζεηο ε έθηαζε ηεο γεο πνπ επεξεάδεηαη ζπλήζσο δελ ππεξβαίλεη ηα 2,5 ζηξέκκαηα. Ζ «νπηηθή επηβάξπλζε» ησλ εγθαηαζηάζεσλ είλαη κηθξή έσο ακειεηέα θαη αληηκεησπίδεηαη κε ηελ πξνζεθηηθή επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο θαηαζθεπήο ηεο κνλάδαο, ηελ πηνζέηεζε ηεο βέιηηζηεο πξαθηηθήο - ηερλνινγίαο κε γλψκνλα ηε δηαηήξεζε ηνπ ηνπίνπ θαη ην ζεβαζκφ ζηελ ηδηαίηεξε θπζηνγλσκία κηαο πεξηνρήο θαη κε απνθαηάζηαζε ηνπ ρψξνπ κεηά ην πέξαο ησλ γεσηξήζεσλ. Οη ζσιήλεο κεηαθνξάο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ είλαη ζπλήζσο ππφγεηνη θαη άξα κε νξαηνί. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα, γλσζηή απφ ηελ αξραηφηεηα, απνηειεί κηα επξέσο θαη παγθφζκηα δηαδεδνκέλε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο, κε πιεζψξα εθαξκνγψλ, κε ειάρηζηεο θαη πάληα αληηκεησπίζηκεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο θαη δελ πζηεξεί θαζφινπ ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. (Αξβαλίηεο Α., 2008) ρήκα 2.7: πίηη κε ελζσκαησκέλν ζχζηεκα γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. (Πεγή: 47

48 2.5.5 Βηνκάδα Ζ βηνκάδα είλαη ε χιε πνπ έρεη βηνινγηθή (νξγαληθή) πξνέιεπζε, φπσο είλαη ην μχιν θαη άιια πξντφληα ηνπ δάζνπο, ππνιείκκαηα θαιιηεξγεηψλ, θηελνηξνθηθά απφβιεηα, απφβιεηα βηνκεραληθψλ ηξνθίκσλ θαη ηα θπηά πνπ θαιιηεξγνχληαη ζηηο ελεξγεηαθέο θπηείεο εηδηθά γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο πεγή ελέξγεηαο, φπνπ απηά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο θαχζηκν γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Απηφ επηηπγράλεηαη ιφγσ ηνπ φηη απφ ηελ βηνκάδα απνδεζκεχεηαη ε απνζεθεπκέλε κνξθή ελέξγεηαο πνπ δεζκεχηεθε απφ ην θπηφ θαηά ηελ θσηνζχλζεζε. Καηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο ε δεζκεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκηθή. Ζ βηνκάδα είλαη ε πην παιηά θαη δηαδεδνκέλε αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Ο πξσηφγνλνο άλζξσπνο, γηα λα δεζηαζεί θαη λα καγεηξέςεη, ρξεζηκνπνίεζε ηελ ελέξγεηα (ζεξκφηεηα) πνπ πξνεξρφηαλ απφ ηελ θαχζε ησλ μχισλ, πνπ είλαη έλα είδνο βηνκάδαο. Ζ βηνκάδα ζήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο, αηκνχ γηα βηνκεραλίεο αιιά θαη ζαλ κέζνδνο μεξαζίαο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηελ βηνκάδα βξίζθεηαη αθφκε ζε αξρηθφ ζηάδην. ( ( Ζ βηνκάδα ρσξίδεηαη ζε 3 θχξηεο θαηεγνξίεο. ηελ ζηεξεά βηνκάδα, ζην βηναέξην θαη ζηα βηνθαχζηκα. Ζ ζηεξεά βηνκάδα είλαη ε παξαδνζηαθή θαη πην παιηά ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο. Σν βηναέξην παξάγεηαη απν ηελ δηαδηθαζία αλαεξφβηαο ρψλεπζεο ηεο βηνκάδαο ζηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο. Απνηειείηαη θπξίσο απφ κεζάλην θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα καδί κε πδξαηκνχο θαη κηθξέο πνζφηεηεο νξγαληθψλ ελψζεσλ. Ζ ζεκαληηθή πεξηεθηηθφηεηα κεζαλίνπ ζην βηναέξην ην θαζηζηά θαηάιιειν λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θαχζηκν γηα παξαγσγή ελέξγεηαο ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο (CHP). Έλα θπβηθφ κέηξν βηναεξίνπ ππνθαζηζηά 0,66l ληίδει ή 0,75l πεηξειαίνπ ή 0,85 θ. θάξβνπλνπ. Κάζε Δπξσπαίνο παξάγεη 5 κε 15 θηιά απνξξηκκάησλ θάζε εκέξα. Ζ εθκεηάιιεπζε ηνπ βηναεξίνπ απφ ηηο ρσκαηεξέο είλαη κηα ιχζε πνπ θεξδίδεη ζπλερψο ππνζηεξηθηέο.( Σα βηνθαχζηκα, είλαη κία εηδηθή θαηεγνξία βηνκάδαο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο κεηαθνξέο. Σα βηνθαχζηκα παξάγνληαη απφ ηελ επεμεξγαζία εηδηθψλ θαιιηεξγνχκελσλ θπηψλ φπσο ε αγξηαγθηλάξα, ην θαιακπφθη, ην ζηηάξη, ηα άρπξα, ρσξίδνληαη ζε δηάθνξεο είδε, θαη ππάξρνπλ θαη νη αλάινγεο θαηεγνξίεο. Σν πξψην βηνθαχζηκν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε σο ππνθαηάζηαην ηεο βελδίλεο ζε θηλνχκελα νρήκαηα ήηαλ ε βηναηζαλφιε. Ζ βηναηζαλφιε παξάγεηαη θπξίσο απφ ηελ αιθννιηθή δχκσζε ηεο δάραξεο, φπνπ θχξηα πεγή δάραξεο πξνέξρνληαη απφ 48

49 ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. Μπνξεί επίζεο λα ζπληεζεί βηνκεραληθά απφ ηελ ρεκηθή αληίδξαζε ηνπ αηζπιελίνπ κε αηκφ. Μηα θαηεγνξία είλαη ην βηνληίδει, ην νπνίν παξάγεηαη απφ θπηηθά έιαηα θαη δσηθά ιίπε κε ηε κέζνδν ηεο κεηεζηεξνπνίεζεο ησλ ηξηγιπθεξηδίσλ, πνπ απνηεινχλ ην θχξην ζπζηαηηθφ ηνπο. Απνηειεί έλα άξηζην ππνθαηάζηαην ηνπ ζπκβαηηθνχ ληίδει θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απηνχζην ή ζε κίγκαηα κε απηφ ζηνπο ήδε ππάξρνληεο πεηξειαηνθηλεηήξεο.( ( Ζ βηνκάδα ζήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη ζε νινέλα κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο θαη απνηειεί γηα φιε ηελ αλζξσπφηεηα κηα ζεκαληηθή πεγή ελέξγεηαο. Γηα ην ζθνπφ απηφ θαιιηεξγνχληαη επηιεγκέλεο πνιπεηείο θαιιηέξγεηεο ζηε Νφηην Δπξψπε (Διιάδα, Ηηαιία, Γαιιία θαη Ηζπαλία), νη νπνίεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπγθνκίδνληαη δηαδνρηθά ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ ζπλερή δηαζεζηκφηεηα πξψηεο χιεο ζε εηήζηα βάζε. Ζ παξαγφκελε βηνκάδα κεηαηξέπεηαη ζε ελέξγεηα κέζσ θαχζεο, αεξηνπνίεζεο θαη αζηξαπηαίαο ππξφιπζεο. Ζ θαχζε ηεο βηνκάδαο γίλεηαη ζε κεγάιε πνηθηιία εμνπιηζκνχ, απφ απιά ηδάθηα, ζφκπεο, κέρξη εμειηγκέλνπο εηδηθήο δηακφξθσζεο θαπζηήξεο ζηαζεξήο θαη ξεπζηνπνηεκέλεο θιίλεο θαη ιέβεηεο. ηελ βηνκεραληθή θαχζε πεξηιακβάλεη ηελ ζπληξνθνδνζία δηακεξηζκέλεο βηνκάδαο κε ζθφλε ιηζάλζξαθά, ιηγλίηε, ελψ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη θνχηζνπξα, ζχκπεθηα (pellets), ζξπκκαηηζκέλν μχιν ζηνλ νηθηαθφ ρψξν. Ζ αεξηνπνίεζε είλαη ε ζεξκνρεκηθή κεηαηξνπή ζηεξεψλ αγξνηηθψλ ή νηθηαθψλ απνξξηκκάησλ ζε βηναέξην, δειαδή κείγκα εχθιεθησλ αεξίσλ απφ ηε κεξηθή νμείδσζε ηεο νξγαληθήο χιεο παξνπζία αηκνχ ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο, ζηελ πεξηνρή C. Ζ αζηξαπηαία ππξφιπζε είλαη ε κεηαηξνπή ηεο βηνκάδαο ζε πγξά (βηνέιαην), ζηεξεά θαη αέξηα πξντφληα κε ηε ζέξκαλζε ηεο βηνκάδαο απνπζία αέξα ζε ζεξκνθξαζία γχξσ ζηνπο 500 C. Σν βηνέιαην κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ππνθαηάζηαην ηνπ πεηξειαίνπ (έρεη ιηγφηεξν απφ κηζή ζεξκνγφλν δχλακε) ζε εθαξκνγέο ζέξκαλζεο, ιέβεηεο, θνχξλνπο αιιά θαη κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο. Δμεηάδεηαη θπξίσο σο ζηάδην πξνθαηεξγαζίαο ηεο ζηεξεήο βηνκάδαο ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απαηηείηαη ε κεηαθνξά ηεο ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. Σν βηνέιαην κπνξεί λα απνηειέζεη ηελ πξψηε χιε γηα ηελ παξαγσγή ρεκηθψλ πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο. ( Σα πιενλεθηήκαηα ηα νπνία ραξαθηεξίδνπλ ηελ βηνκάδα είλαη φηη απνηξέπεηαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ιφγσ ηνπ φηη ε βηνκάδα δελ ζπλεηζθέξεη ζηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ CO2 ζηελ αηκφζθαηξα γηαηί, ελψ θαηά ηελ θαχζε ηεο παξάγεηαη CO2, θαηά ηελ παξαγσγή ηεο θαη κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο απνξξνθνχληαη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο 49

50 απηνχ ηνπ ξχπνπ. Απηφο είλαη ν ελεξγεηαθφο θχθινο βηνκάδαο. Δπίζεο κε ηελ βηνκάδα ε αηκφζθαηξα δελ επηβαξχλεηαη κε ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ (SO2) πνπ παξάγεηαη θαηά ηελ θαχζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ θαη ζπληειεί ζην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Ζ πεξηεθηηθφηεηα ηεο βηνκάδαο ζε ζείν είλαη πξαθηηθά ακειεηέα. Δπίζεο ε βηνκάδα ζπκβάιιεη ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε αξθεηψλ ρψξσλ, κε ηελ εμαζθάιηζε εξγαζίαο θαη ηελ ζπγθξάηεζε ησλ αγξνηηθψλ πιεζπζκψλ ζηηο παξακεζφξηεο θαη ηηο άιιεο γεσξγηθέο πεξηνρέο. Βεβαία ππάξρνπλ θαη κεξηθά κεηνλεθηήκαηα κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηεο βηνκάδαο πνπ αθνξνχλ σο επί ην πιείζηνλ, δπζθνιίεο ζηελ εθκεηάιιεπζή ηεο. Απηφ νθείιεηαη ζην κεγάιν φγθν ηεο θαη ε κεγάιε ζε πεξηεθηηθφηεηα ηεο ζε πγξαζία, αλά κνλάδα παξαγφκελεο ελέξγεηαο, ζηελ δπζθνιία ζηε ζπιινγή, κεηαπνίεζε, κεηαθνξά θαη απνζήθεπζε ηεο έλαληη ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Αθφκε νη δαπαλεξφηεξεο εγθαηαζηάζεηο θαη εμνπιηζκφο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο, ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο θαζψο θαη ε κεγάιε δηαζπνξά θαη ε επνρηαθή παξαγσγή ηεο. Δμ αηηίαο ησλ παξαπάλσ κεηνλεθηεκάησλ θαη γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ εθαξκνγψλ ηεο, ην θφζηνο ηεο βηνκάδαο παξακέλεη, ζπγθξηηηθά πξνο ην πεηξέιαην, πςειφ. Ήδε, φκσο, ππάξρνπλ εθαξκνγέο ζηηο νπνίεο ε αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο παξνπζηάδεη νηθνλνκηθά νθέιε.( ρήκα 2.8: Δλεξγεηαθφο θχθινο βηνκάδαο. (Πεγή: alternativeenergyatunc.wordpress.com) 50

51 Κεθάλαιο Γ 3.1 Δηζαγσγή θαη Οξηζκφο Ζ ηδέα γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο ζεξκηθήο αθηηλνβνιίαο ηνπ ήιηνπ, εκθαλίδεηαη ζηνλ άλζξσπν απφ πνιχ παιηά. Ζ ζέξκαλζε, ήηαλ ε πξψηε αληίιεςε ηνπ αλζξψπνπ απφ ηελ επεξγεηηθή ειηαθή αθηηλνβνιία θαη απηφ ήηαλ θάηη πνπ ηξάβεμε ηελ πξνζνρή ησλ αλζξψπσλ θαη έζηξεςε ηελ εθεπξεηηθφηεηα θαη ηηο παξαηεξήζεηο ηνπο ζηνλ ήιην. Ζ πξψηε εθαξκνγή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο έγηλε γηα θαζαξά επηζηεκνληθνχο ζθνπνχο. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξψηε θνξά ζε πείξακα θπζηθήο, θαη κάιηζηα κε πνιχ κεγάιε επηηπρία γηα ηελ επνρή ηεο, φπνπ πξφθεηηαη γηα ην πείξακα ηνπ Δξαηνζζέλε, πνπ κε απηφ ππνιφγηζε ηελ πεξίκεηξν ηεο γεο. Δπίζεο ε επηηπρία ηνπ Αξρηκήδε ζηελ ρξήζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ηελ παξαγσγή έξγνπ κίαο κεγάιεο έθηαζεο, είλαη ε πξψηε εθαξκνγή κεηαηξνπήο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ζεξκφηεηα. Σα πεηξάκαηα θαη νη εθαξκνγέο ησλ δχν απηψλ κεγάισλ πξνγφλσλ καο, δείρλνπλ ην πφζν είραλ κειεηήζεη ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Σν πεξίεξγν είλαη πσο έλα ηέηνην κεγάιν επίηεπγκα μεράζηεθε εληειψο απφ ηνπο αλζξψπνπο θαη φηαλ ρξεηάζηεθε λα αλαδεηεζεί κηα πεγή ελέξγεηαο γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο, επηζηξαηεχηεθαλ άιιεο ιχζεηο, φπσο ην θάξβνπλν αξρηθά θαη κεηέπεηηα ην πεηξέιαην θαη ην θπζηθφ αέξην, νδεγψληαο καο ζήκεξα ζηελ αλαδήηεζε θαη ηελ αλαζηξνθήο καο ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, δεκηνπξγψληαο έλα θαχιν θχθιν. Ζ ηερλνινγηθή πξφνδνο ησλ εκεξψλ καο, ε έλαξμε ηεο δηαζηεκηθήο επηζηήκεο, πξφζθεξε ηελ δπλαηφηεηα γηα ηελ θαηαζθεπή ζπζθεπψλ πνπ κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθφ ξεχκα. Απηνχ ηνπ είδνπο κεηαηξνπή, δίλεη ηελ πξαγκαηηθή δηάζηαζε ηεο εμέιημεο φπνπ ην έξγν απηφ είλαη ην απνηέιεζκα ηεο επηηπρίαο ηεο δέζκεπζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο. Ο ήιηνο είλαη κία ππξεληθή ζθαίξα, έλα άζηξν. Σν θσο ηνπ ήιηνπ θζάλεη ζηε γε ζε ρξφλν 8 ιεπηψλ, δηαλχνληαο απφζηαζε 150 ρηιηνκέηξσλ. Ο ήιηνο έρεη αθηίλα ρηιηφκεηξα πεξίπνπ, είλαη δειαδή θνξέο βαξχηεξνο απφ ηελ γε. Μηα ηεξάζηηα ελέξγεηα αθηηλνβνιείηαη ζπλέρεηα, ρσξίο θακία δηαθνπή. Έρεη ππνινγηζηεί φηη απφ ηα 4000Q (1Q=ελεξγεηαθφ ηζνδχλακν κε ηφλνπο πεηξέιαην) ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ θζάλεη ην ρξφλν ζηε γε, ηα 1000 Q αληαλαθινχληαη ζηα εμσηεξηθά ζηξψκαηα ηεο αηκφζθαηξαο θαη ηα ππφινηπα 3000 Q είλαη ε αηηία ηνπ πνιχπινθνπ κεραληζκνχ ηνπ θιίκαηνο ηεο γεο. Σν 1/3 ηεο ελέξγεηα απηήο απνξξνθάηαη απφ ηεο αηκφζθαηξα, ην ππφινηπν ζεξκαίλεη ηελ επηθάλεηα ηεο 51

52 γεο θαη επηζηξέθεη ζηελ αηκφζθαηξα είηε κε ηελ κνξθή αθηηλνβνιίαο, είηε κε ηελ εμάηκηζε ηνπ λεξνχ. (Α.. Αιεμάθεο.) ρήκα 3.1: Ο δηαρσξηζκφο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηε γε. (Πεγή: users.sch.gr ) Ζ ειηαθή ελέξγεηα ζην ζχλνιφ ηεο είλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηε, αθνχ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην, θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ρψξνπ θαη ρξφλνπ γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηεο. ζνλ αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ρσξίδεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ: ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, θαη ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. Σα παζεηηθά θαη ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα εθκεηαιιεχνληαη ηε ζεξκφηεηα πνπ εθπέκπεηαη κέζσ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ελψ ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηεξίδνληαη ζηε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα κέζσ ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ. Σν θσο ηνπ ειίνπ απαξηίδεηαη απφ κηθξά παθέηα ελέξγεηαο, ηα νπνία νλνκάδνληαη θσηφληα. Σν κήθνο θχκαηνο ηνπο θαζνξίδεη θαη ην πνζφ ηεο ελέξγεηαο πνπ δηαζέηνπλ. ηαλ ηα θσηφληα πξνζθξνχζνπλ ζε έλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν είηε αλαθιψληαη είηε ην δηαπεξλνχλ είηε 52

53 απνξξνθψληαη απφ απηφ. Σα θσηφληα πνπ απνξξνθψληαη απφ ην θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν είλαη εθείλα πνπ παξάγνπλ ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ ζεκαληηθφηεξε ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο είλαη ε παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Ο ειεθηξηζκφο παξάγεηαη απεπζείαο απφ ην ειηαθφ θψο κε ηε ρξήζε θσηνβνιηατθψλ θπηηάξσλ. Καζψο ην ειηαθφ θψο πέθηεη ζηελ επηθάλεηα ηνπ θπηηάξνπ, παξάγεηαη ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ κία δηαδηθαζία πνπ είλαη γλσζηή σο θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν. Φσηνβνιηατθφ θαηλφκελν απνθαιείηαη ε κεηαηξνπή ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο ελέξγεηαο, πνπ απνξξνθάηαη ζην εζσηεξηθφ κηαο δηάηαμεο πιηθψλ ζε επαθή, ζε ειεθηξηθή θαη αλαθαιχθζεθε ην 1839 απφ ηνλ Becquerel. Ζ δηάηαμε νλνκάδεηαη θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν. Γηα λα πξνθχςεη απηφ είλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε ηεο εκηαγσγήο επαθήο p-n θαη ε έθζεζε ζην θσο. Απηή είλαη ε αξρή ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ θπηηάξνπ. ην εκηαγσγφ δεχγνο, ε κεγάιε ζεκαζία έρεη ε ρεκηθή ηνπο δηακφξθσζε πνπ θαζνξίδεη πνία θαηεχζπλζε ζα αθνινπζήζεη ε ξνή ησλ ειεθηξνλίσλ. Σα θσηφληα ηεο ειηαθήο δέζκεο δηαζέηνπλ πνζφηεηα ελέξγεηαο, ε νπνία είλαη αλάινγε κε ην κήθνο θχκαηνο ηνπ θσηφο. Ζ αχμεζε ηεο έληαζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, δελ αιιάδεη ηελ ελέξγεηα ησλ αξρηθψλ θσηνλίσλ, αιιά ησλ αξηζκφ ηνπο. Οη ηερλνινγίεο πνπ βαζίδνληαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ αλαλεψζηκσλ πφξσλ θαη εηδηθφηεξα ε θσηνβνιηατθή ηερλνινγία πξέπεη λα απνηειέζνπλ ηνπο ζεκειηψδεηο παξάγνληεο κηαο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο γηα ην κέιινλ. 53

54 3.2 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ζ πξψηε γλσξηκία ηνπ αλζξψπνπ κε ην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν έγηλε ην 1839, φηαλ ν Γάιινο θπζηθφο Edmond Becquerel ( ) αλαθάιπςε ην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν θαηά ηελ δηάξθεηα πεηξακάησλ ηνπ κε κία ειεθηξνιπηηθή επαθή θηηαγκέλε απφ δχν κεηαιιηθά ειεθηξφδηα. Σν επφκελν ζεκαληηθφ βήκα έγηλε ην 1876 φηαλ ν Adams ( ) θαη ν θνηηεηήο ηνπ Day παξαηήξεζαλ φηη κηα πνζφηεηα ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο παξαγφηαλ απφ ην ζειήλην (Se) φηαλ απηφ ήηαλ εθηεζεηκέλν ζην θσο. Σν 1883 ν Charles Fritz παξάγεη έλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν κε απφδνζε 1-2%. Σν 1904 ν Albert Einstein γξάθεη ηελ πιεξέζηεξε ζεσξία γχξσ απφ ην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν. Γηα ηελ ζεσξεηηθή ηνπ εμήγεζε ηηκήζεθε κε βξαβείν Nobel ην Σν 1918 ν Πνισλφο Czochralski ( ) πξφζζεζε ηελ κέζνδν παξαγσγήο εκηαγσγνχ κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ (Si) κε ηελ ζρεηηθή έξεπλα ηνπ θαη ε νπνία κάιηζηα ρξεζηκνπνηείηαη βειηηζηνπνηεκέλε αθφκα θαη ζήκεξα. Μηα ζεκαληηθή αλαθάιπςε έγηλε επίζεο ην 1949 φηαλ νη Mott θαη Schottky αλέπηπμαλ ηελ ζεσξία ηεο δηφδνπ ζηαζεξήο θαηάζηαζεο. ην κεηαμχ ε θβαληηθή ζεσξία είρε μεδηπισζεί. Ο δξφκνο πιένλ γηα ηηο πξψηεο πξαθηηθέο εθαξκνγέο είρε αλνίμεη. Σν πξψην ειηαθφ θειί ήηαλ γεγνλφο ζηα εξγαζηήξηα ηεο Bell ην 1954 απφ ηνπο Chapin, Fuller θαη Pearson. Σν απνηέιεζκα είλαη ηα πξψηα πξαθηηθά θσηνβνιηατθά ζηνηρεία κε απφδνζε 6%. Σέζζεξα ρξφληα κεηά, ην 1958 ε ηερλνινγία ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ πξνζαξηάηαη ζηνλ ρψξν ησλ δηαζηεκηθψλ εθαξκνγψλ φηαλ ηνπνζεηήζεθε έλα απηφλνκν θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζηνλ δνξπθφξν Vanguard I. Γχν αθφκε δνξπθφξνη ν Explorer III & νvanguard II εθηνμεχνληαη απφ ηνπο Ακεξηθάλνπο θαη ν Sputnik III απφ ηνπο νβηεηηθνχο. ηελ Georgia θαηαζθεπάδεηαη ν πξψηνο ηξνθνδνηνχκελνο απφ θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ηειεθσληθφο αλακεηαδφηεο. Απφ ην ρξνληθφ απηφ ζεκείν θαη κεηά, ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα άξρηζαλ λα ελζσκαηψλνληαη ζηαδηαθά ζε δηάθνξεο εθαξκνγέο θαη ε ηερλνινγία λα βειηηψλεηαη ζπλερψο. Σν 1960 παξάγνληαη θσηνβνιηατθά κε απφδνζε 10% θαη ην 1962 ε κεγαιχηεξε θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε ζηνλ θφζκν γίλεηαη ζηελ Ηαπσλία απφ ηελ Sharp, ζε έλαλ θάξν. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη 242WP. 54

55 Σν 1972 νη Γάιινη εγθαζηζηνχλ άκνξθα CdS θσηνβνιηατθά ζε έλα ζρνιείν ζηελ επαξρία Niger θαη ην 1976 μεθηλνχλ νη πξψηεο εθαξκνγέο θσηνβνιηατθψλ γηα ηελ ηξνθνδφηεζε ςπγείσλ, ηειεπηθνηλσληαθνχ & ηαηξηθνχ εμνπιηζκνχ, άληιεζεο λεξνχ θαη θσηηζκνχ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, ην αεξνπιάλν Solar Challenger εμνπιηζκέλνπ κε θσηνβνιηατθά ζηνηρεία Si ζπλνιηθήο ηζρχνο 2,7kW, πξαγκαηνπνίεζε πηήζε πάλσ απφ ηελ Μάγρε. Σν 1983 γίλεηαη ε έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπ πξψηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ ηζρχνο 1MWp ζηελ Βηθηνξβίι θαη κέζα ζην επφκελν ρξφλν θπθινθνξνχλ ηα άκνξθα θσηνβνιηατθά. Σα θσηνβνιηατθά μεθίλεζαλ ινηπφλ λα θάλνπλ ηελ εκθάληζε ηνπο αιιά ιφγσ ηνπ πςεινχ θφζηνπο παξαγσγήο ε εθαξκνγή ηνπο ήηαλ δπλαηή κφλν ζε εηδηθέο πεξηπηψζεηο απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ. Ζ έξεπλα φκσο πξνρσξνχζε θαη ε απφδνζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπλερψο βειηησλφηαλ. Κπξηφηεξνο πειάηεο ησλ θσηνβνιηατθψλ ηηο δεθαεηίεο πνπ αθνινχζεζαλ ήηαλ ε NASA. Οη πςειέο ηηκέο ζηα θσηνβνιηατθά ήηαλ ν ζεκαληηθφηεξνο ιφγνο πνπ δελ ππήξρε πεξηζζφηεξν ελζνπζηψδεο απνδνρή απφ ηελ αγνξά. Δλδεηθηηθά ε ηηκή ησλ θσηνβνιηατθψλ μεθηλνχζε απφ ηα 500$ αλά εγθαηεζηεκέλν Watt ην 1956, ελψ κεηά απφ 14 ρξφληα, ελψ ην 1970 ε ηηκή άγγηδε ηα 100$/Watt. To 1973 νη βειηηψζεηο ζηηο κεζφδνπο παξαγσγήο θέξλνπλ ην θφζηνο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηα 50$/Watt. Ζ πξψηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ πνπ θηάλεη ζηα επίπεδα ηνπ 1MW γίλεηαη ζηελ Καιηθφξληα ην 1980 απφ ηελ ARCO Solar ρξεζηκνπνηψληαο ηαπηφρξνλα θαη ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ηεο ηξνρηάο ηνπ ειίνπ 2 αμφλσλ (dual-axis trackers). Ζ εμέιημε αξρίδεη πιένλ λα γίλεηαη κε ηαρχηεξνπο ξπζκνχο. Σν 1999 ε εηαηξία Spectrolab ζε ζπλεξγαζία κε ην NREL αλαπηχζζνπλ έλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν κε απφδνζε 32,3%. Σν ζηνηρείν απηφ είλαη ζπλδπαζκφο ηξηψλ πιηθψλ (ζηξψζεσλ) θαη εηδηθφ γηα εθαξκνγέο ζε ζπγθεληξσηηθά ζπζηήκαηα CPV. Σελ ίδηα ρξνληά ην ξεθφξ ζηελ απφδνζε ησλ Thin Films θηάλεη ζην 18.8%. Ζ παξαγσγή φισλ ησλ ηερλνινγηψλ ησλ θσηνβνιηατθά πάλει θηάλεη ζπλνιηθά ηα 200 MW. ήκεξα, ε πνξεία πηα είλαη αζηακάηεηε. Ζ καδηθή είζνδνο κεγάισλ εηαηξεηψλ ζηνλ ρψξν ησλ θσηνβνιηατθψλ θέξλεη ηελ καδηθή παξαγσγή θαη απηή κε ηελ ζεηξά ηεο ηελ ηηκή ησλ δηαζπλδεδεκέλσλ ζπζηεκάησλ ζηα 6,5 επξψ/wp. Γεξκαλία θαη Ηαπσλία θπξηαξρνχλ ζηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθψλ πάλει θαη πιένλ ζε φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο αξρίδνπλ, κε 55

56 ηνλ έλαλ (παξαγσγή εμνπιηζκνχ) ή ηνλ άιινλ ηξφπν (θαηαζθεπή θσηνβνιηατθψλ εγθαηαζηάζεσλ), λα πηνζεηνχλ ηηο ηερλνινγίεο ησλ θσηνβνιηατθψλ θαη λα ηηο παγηψλνπλ ζηελ ζπλείδεζε ησλ επελδπηψλ αιιά θαη ησλ θαηαλαισηψλ ελέξγεηαο. Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ην 2004 έθηαζε ηα MW θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ ελψ ν ηδίξνο ηεο ίδηαο ρξνληάο άγγημε ηα $. Ζ παξαγσγή ελέξγεηαο κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ, άλζηζε νπζηαζηηθά θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο πεηξειαίνπ, 1973 θαη 1974, θαη έθηνηε παξνπζηάδνληαη πνιπάξηζκεο έξεπλεο θαη αλαπηπμηαθά έξγα. Με νηθνλνκίεο κεγάιεο θιίκαθαο έρνπλ επηηεπρζεί κεγάιεο απνδφζεηο ζηα θξπζηαιιηθά θπξίσο πιηθά θαη αξθεηέο ρψξεο κε πξσηνπφξεο ηελ Γεξκαλία θαη ηελ Ηαπσλία έρνπλ ήδε επελδχζεη ηεξάζηηα θνλδχιηα κε ζθνπφ ηελ επξχηεξε εθκεηάιιεπζε ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο. Ήδε βέβαηα νη ρψξεο απηέο έρνπλ αξρίζεη θαη απνιακβάλνπλ ηνπο θαξπνχο ηεο εμειηγκέλεο ηερλνγλσζίαο ηνπο.( ( 56

57 3.3 Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα Σα θσηνβνιηατθά θχηηαξα δελ είλαη ηα κνλαδηθά ζπζηαηηθά ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. Γηα λα θηάζεη ε παξαγφκελε ειεθηξηθή ελεξγεία λα εμππεξεηήζεη ηελ δήηεζε θάπνησλ θνξηίσλ πεξλάεη κέζα απφ πνιιά, αιιά απαξαίηεηα ζηάδηα. ια απηά ζπλζέηνπλ έλα θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ρσξίδνληαη ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο. Σα απνκνλσκέλα (ή εθηφο δηθηχνπ) θαη ηα ζπλδεκέλα ζην δίθηπν. Οη απνκνλσκέλεο ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο απνηεινχλ ηηο πιεζηέζηεξεο εθαξκνγέο ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο. Γηαθξίλνληαη ζε απηφλνκεο θαη πβξηδηθέο εγθαηαζηάζεηο. Οη απηφλνκεο, ιεηηνπξγνχλ απηνδχλακα γηα ηελ ηξνθνδφηεζε θαζνξηζκέλσλ θαηαλαιψζεσλ, ρσξίο λα ζπλδένληαη κε άιια ειεθηξηθά δίθηπα δηαλνκήο. Απνηεινχλ ηελ ηδαληθφηεξε ιχζε γηα απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη καθξηά απφ ην θεληξηθφ δίθηπν. ε πεξίπησζε πεξηζζεχκαηνο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, απνζεθεχεηαη ζε ζπζζσξεπηέο, θπξίσο κπαηαξίεο (κπαηαξίεο κνιχβδνπ-νμένο) θαιχπηνληαο έηζη ηηο αλάγθεο ζε παξαηεηακέλεο πεξηφδνπο ζπλλεθηάο ή θαη γηα ην βξάδπ. Λφγσ ηνπ φηη νη αλάγθεο απφ ηηο κπαηαξίεο λα κελ αξθνχλ γηα ηελ θαιχςεη ησλ αλαγθψλ θαη ε επηινγή ζπζζσξεπηψλ πνιχ κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο είλαη νηθνλνκηθά αζχκθνξή, ε ηδαληθφηεξε ιχζε είλαη κία βνεζεηηθή γελλήηξηα πεηξειαίνπ πνπ ηίζεηαη ζε ιεηηνπξγία φηαλ είλαη αλαγθαίν ή άιιε κνξθή ΑΠΔ. Σα ζπζηήκαηα απηά θαινχληαη πβξηδηθά θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ιφγσ ηνπ φηη αιιεινζπκπιεξψλνπλ ην έλα ην άιιν. Δπίζεο πηζαλή ιχζε είλαη θαη ε ζχλδεζε κε θάπνην θνληηλφ δίθηπν αλ είλαη δηαζέζηκν. Σέινο αλαπφζπαζην ζπζηαηηθφ ελφο απνκνλσκέλνπ/απηφλνκνπ ζπζηήκαηνο είλαη νη δηαηάμεηο γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ζε κνξθή θαηάιιειε γηα ηελ ηξνθνδφηεζε ησλ θνξηίσλ, νη νπνίεο πεξηέρνπλ έλαλ DC/DC κεηαηξνπέα ζε ζπλδπαζκφ κε έλαλ αληρλεπηή κέγηζηεο ηζρχνο (ΜΡΡΣ) θαη έλαλ DC/AC αληηζηξνθέα. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ θαη ηα ζπζηήκαηα εμσηεξηθνχ θσηηζκνχ δξφκσλ, πάξθσλ, αεξνδξνκίσλ, ηα ζπζηήκαηα ηειεπηθνηλσληψλ, ηειεκαηηθψλ κεηξήζεσλ θαη ζπλαγεξκψλ, ζπζηήκαηα έιεγρνπ θπθινθνξίαο νρεκάησλ, ζθάθσλ, πινήγεζε ζηνλ αέξα θαζψο θαη αγξνηηθέο εθαξκνγέο φπσο άληιεζε λεξνχ, πδαηνθαιιηέξγεηεο θηι. 57

58 ρήκα 3.2: Απηφλνκν ζχζηεκα. 1: θσηνβνιηατθφ πιαίζην, 2: ξπζκηζηήο ηάζεο, 3: κεηαηξνπέαο ηάζεο, 4: κνλάδα ειέγρνπ, 5: γελλήηξηα, 6: κπαηαξία. (Πεγή: ρήκα 3.3: Γηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα. 1: θσηνβνιηατθφ πιαίζην, 2: κεηαηξνπέαο ηάζεο, 3: κνλάδα ειέγρνπ θαη ελδείμεσλ, 4: "Γηπιφ" ξνιφη θαηακέηξεζε ηεο εηζεξρφκελεο θαη εμεξρφκελεο ελέξγεηαο. (Πεγή: 58

59 Ζ άιιε θαηεγνξία θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, δειαδή ηα δηαζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, δηνρεηεχνπλ ηελ πιενλάδνπζα ή ην ζχλνιν ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηα θσηνβνιηατθά, απεπζείαο ζην δίθηπν. ε έλα δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ην δίθηπν ελεξγεί, φπσο κία κπαηαξία κε απεξηφξηζηε ηθαλφηεηα απνζήθεπζεο, γεγνλφο πνπ ειαηηψλεη ην αξρηθφ θφζηνο ηεο εγθαηάζηαζεο θαζψο θαη ην θφζηνο ζπληήξεζεο. Σα ζπζηήκαηα απηά έρνπλ ζπλήζσο δηπινχο κεηξεηέο γηα θαηακέηξεζε ηεο εηζεξρφκελεο θαη εμεξρφκελεο ελέξγεηαο. 59

60 3.3.1 Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηα θηίξηα Ζ ρξήζε ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ σο ιεηηνπξγηθά δνκηθά ζηνηρεία ηνπ θηηξίνπ δηακνξθψλεη λέεο θαη νηθνλνκηθά ειθπζηηθφηεξεο ιχζεηο. ε απηφ ζπκβάιιεη θαη ε αλάπηπμε λέσλ εκηδηαθαλψλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε ζέζε ησλ παινπηλάθσλ παξέρνληαο παξάιιεια ειηνπξνζηαζία θαη ειηαθή ελέξγεηα θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο. Ζ ελζσκάησζή ηνπο ζηελ πξφζνςε ή ηελ νξνθή ηνπ θηηξίνπ γίλεηαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. Οη θπξηφηεξνη ηξφπνη ηνπνζέηεζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ ζην θηίξην γίλεηαη κε θάιπςε νιφθιεξεο ή κέξνπο ηεο νξνθήο ηνπ θηηξίνπ, κε ηελ ρξήζε ηνπο ζε πάιηλεο πξνζφςεηο ηνπ θηηξίνπ θαη κε ηελ ρξήζε ηνπο ζε επηθάλεηεο πξνζηαζίαο απφ θαηξηθέο ζπλζήθεο φπσο ζηέγαζηξα θαη ζθίαζηξα. Ηδηαίηεξε πξνζνρή πξέπεη λα δίλεηαη ζηνλ αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ, έηζη ψζηε ηα θσηνβνιηατθά λα δέλνπλ αηζζεηηθά κε ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ θηηξίνπ. ε ππάξρνπζεο θαηαζθεπέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα θνηλά πιαίζηα αινπκηλίνπ, φπνπ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε απαηηείηαη κία πξφζζεηε ελδηάκεζε θαηαζθεπή πάλσ ζηελ νπνία ζα πξέπεη λα ηνπνζεηεζνχλ ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα. Πνιιέο εηαηξείεο ζήκεξα κπνξνχλ λα παξάγνπλ θσηνβνιηατθά θαηά παξαγγειία ζε ζπγθεθξηκέλεο δηαζηάζεηο ή αθφκα θαη ζε δηαθνξεηηθά γεσκεηξηθά ζρήκαηα. Δπίζεο νη θαηαζθεπαζηέο δηαζέηνπλ θαη εηδηθά πξντφληα φπσο θσηνβνιηατθά πιαίζηα πνπ κπνξνχλ λα αληηθαηαζηήζνπλ απεπζείαο θεξακίδηα ή άιια ζπκβαηά πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ.(αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο ζε Οηθηζηηθά χλνια, ΚΑΠΔ) Σα θσηνβνιηατθά έθηνο ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο, πνιιέο θνξέο ζεσξνχληαη ειθπζηηθά, θαζψο πξνζθέξνπλ θαη ζεξκηθή κφλσζε, ζθίαζε θαη ερνκφλσζε. Γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη απαξαίηεηε ε κειέηε φπνπ ζα πξέπεη λα δίλεηαη ν πξνζαλαηνιηζκφο (λα θνηηνχλ πξνο ηνλ λφην) θαη ε θιίζε (30 ν ), επηηξέπνληαο ηελ βέιηηζηε εθκεηάιιεπζε ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. 60

61 3.3.2 Κφζηνο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ Σν θφζηνο εμνπιηζκνχ θαη εγθαηάζηαζεο γηα έλα θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζεσξεηηθά είλαη πεξίπνπ 7 /WP. Πξαθηηθά, ε ηηκή απηή είλαη πνιχ κηθξφηεξε. Σν θφζηνο απηφ ζα πξέπεη λα ηνλίζνπκε φηη παίδεη ηεξάζηην ξφιν, ην πνχ ζα γίλεη ε εγθαηάζηαζε, πφζν επηθάλεηα ζα θαιχςεη, εάλ ζα είλαη ζπλδεδεκέλν κε ην δίθηπν ή φρη θαη ηη πιηθά ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Δπίζεο ζήκεξα επηδνηνχληαη ζεκαληηθφ κεξίδην (κέρξη 75%) απφ ην θξάηνο ή ηελ Δ.Δ, θαζψο θαη ζρεδφλ φιεο νη ηξάπεδεο πιένλ δίλνπλ "πξάζηλα" δάλεηα. Έλα παξάδεηγκα απφ πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο απφ ηξάπεδα παξνπζηάδεηαη πνίν θάησ: Πξφγξακκα ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ αγνξά θαη ηελ εγθαηάζηαζε κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ θαη θσηνβνιηατθψλ πάλει κε πξνλνκηαθνχο φξνπο. ( Υξεκαηνδφηεζε έσο θαη ηνπ 100% ηεο επέλδπζεο Γηάξθεηα απνπιεξσκήο έσο ηα 12 έηε 6 κήλεο πεξίνδν ράξηηνο κε δπλαηφηεηα θαηαβνιήο κφλν ησλ ηφθσλ. Γπλαηφηεηα εθηακίεπζεο πξνθαηαβνιήο πξηλ ηελ νινθιήξσζε ηεο επέλδπζεο γηα ηελ εμφθιεζε ηνπ βαζηθνχ εμνπιηζκνχ πξηλ απφ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο. Γπλαηφηεηα απνπιεξσκήο απφ ηα έζνδα πψιεζεο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ην Γ.Δ..Μ.Ζ.Δ. Δηδηθφο ζρεδηαζκφο ψζηε λα επηηπγράλεη ηελ απφδνζε ηεο επέλδπζεο απφ ηνλ 1ν κήλα ιεηηνπξγίαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ έξγνπ. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ε ηηκή είλαη πιένλ ελδεηθηηθή, αθνχ θαη κε ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ησλ θσηνβνιηατθψλ θαη κε ηελ πξφζνδν ηεο ηερλνινγίαο, ε ηηκή ηνπ κεηψζεθε ζεκαληηθά κε πξνεγνχκελα έηε. Κάζε ρξφλν ε ηηκή ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ κεηψλεηαη 5-10%. Σν θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα εθηηκάηαη ζηα 0,65 /kwh γηα ην απηφλνκν ζχζηεκα ιίγσλ kw εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο θαη 0,44 / kwh γηα ην ζπλδεδεκέλν κε ην δίθηπν ζχζηεκα. 61

62 3.3.3 Σερλνινγία θαη ιεηηνπξγία θσηνβνιηατθψλ Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα είλαη ζπλήζσο ηεηξάγσλν, κε πιεπξά cm θαη απνηεινχληαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα πάλει(ή φπσο ιέγνληαη ζπρλά ζην εκπφξην θξχζηαιια) κε θσηνβνιηατθά ζηνηρεία,(ή θπςέιεο ε θχηηαξα) δειαδή νπζίεο πνπ καδί κε ηηο απαξαίηεηεο ζπζθεπέο θαη δηαηάμεηο, κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηζκφ (θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν). ζν πην έληνλν είλαη ην θψο, ηφζν πην ζεκαληηθφ είλαη ε παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Οη νπζίεο απηέο είλαη θαηά ηελ θχζε ηνπο κέηαιια φπσο είλαη ην γεξκάλην, ην γάιιην θαη ην ππξίηην, φπνπ ζηελ θαζαξή ηνπο κνξθή είλαη κνλσηέο. Βέβαηα, κεηά απφ ηελ θαηάιιειε επεμεξγαζία θαη ζχλζεζε, ε ηδηφηεηα απηή εμαθαλίδεηαη θαη γίλνληαη αγσγνί κε κηα ειεγκέλε θαη θαηεπζπλφκελε αγσγηκφηεηα. Σν ππξίηην είλαη έλαο εκηαγσγφο πνπ θπξηάξρεζε απφ ηελ αξρή, αιιά θαη κέρξη ζήκεξα, ζαλ πιηθφ θαηαζθεπήο θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ. Απηφ νθείιεηαη ζην φηη ην ππξίηην είλαη ην θχξην πιηθφ ησλ δηαηάμεσλ ειεθηξνληθήο γηα πνιιέο δεθαεηίεο, επνκέλσο νη ηδηφηεηεο ηνπ είλαη θαιά κειεηεκέλεο θαη ην πιηθφ κπνξεί λα θπθινθνξεί ζηελ αγνξά ζε κεγάιεο πνζφηεηεο κε ηθαλνπνηεηηθή ρεκηθή θαζαξηφηεηα θαη ηειεηφηεηα θξπζηαιιηθήο δνκήο. Δπηπιένλ ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία ππξηηίνπ έρνπλ ιεηηνπξγήζεη κε απφιπηα ηθαλνπνηεηηθή αμηνπηζηία ζε αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ηφζν ζε δηαζηεκηθέο φζν θαη ζε επίγεηεο εθαξκνγέο. Δπίζεο ην ππξίηην είλαη ην πην άθζνλν ζηνηρείν ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Γχν ηχπνη ππξηηίνπ είλαη ε πην δηαδεδνκέλε, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ δεκηνπξγία θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ: ην άκνξθν θαη ην θξπζηαιιηθφ ππξίηην, φπνπ ην θξπζηαιιηθφ ππξίηην δηαθξίλεηαη ζε κνλνθξπζηαιιηθφ θαη πνιπθξπζηαιιηθφ. Αθφκε ππάξρεη θαη δεκηνπξγία θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ κε ηελ ρξήζε ιεπηνχ θηικ, πνπ είλαη θαηαζθεπαζκέλα κε κεησκέλε απαίηεζε ππξηηίνπ. Αχηε ε ηερλνινγία έρεη σο ζθνπφ ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο κέζσ ηεο κείσζεο ηνπ απαηηνχκελνπ πιηθνχ γηα ηελ παξαγσγή ησλ ζηνηρείσλ. Ζ ελαπφζεζε κπνξεί λα γίλεη θαηεπζείαλ ζην πιηθφ, (γπαιί, θεξακηθφ) θαη ε ζχλδεζε ηνπο γίλεηαη κε πνιχ εχθνιν ηξφπν, θηηάρλνληαο έηζη νιφθιεξα πιαίζηα. Παξφιν πνπ έρεη πςειή απφδνζε(κέρξη 21%), ιίγεο εηαηξείεο ην παξάγνπλ σο εκπνξηθφ πξντφλ. 62

63 Ζ δνκή ησλ κνλνθξπζηαιιηθψλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ είλαη παληνχ νκνγελήο θαη ηα άηνκα ππξηηίνπ είλαη ηπραία θαηαλεκεκέλα, ψζηε λα θαηαζθεπάδνπλ έλα κεγάιν κνλαδηθφ θξχζηαιιν ππξηηίνπ. Παξνπζηάδνπλ απμεκέλε απφδνζε (15-18%) ζε ζρέζε κε ηα πνιπθξπζηαιηθά θαη ηα άκνξθα αιιά έρνπλ ηελ κηθξφηεξε αλνρή ζηελ ζεξκνθξαζία. Σα πνιπθξπζηαιηθά θσηνβνιηατθά πιαίζηα απνηεινχληαη απφ έλα πιηθφ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ πνιινχο κηθξνχο θξπζηάιινπο ππξηηίνπ ηπραία θαηαλεκεκέλνπο θαη έρεη ραξαθηεξηζηηθή πθή πνπ κνηάδεη ζαλ κεηαιιηθέο θινχδεο. ε ζρέζε κε ην κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην έρεη κηθξφηεξε απφδνζε (12-15%) αιιά έρεη ηελ θαιχηεξε αλνρή ζηελ ζεξκνθξαζία. Σα άκνξθα θσηνβνιηατθά πιαίζηα δελ αθνινπζνχλ θάπνηα θξπζηαιιηθή δηάηαμε θαη παξνπζηάδεη ηελ κηθξφηεξε απφδνζε (6%), αιιά θαη ηελ κεγαιχηεξε αλνρή ζηελ ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Έλα αθφκε κεηνλέθηεκα ηνπο ζε ζρέζε κε ηα θξπζηαιιηθά είλαη φηη δελ έρνπλ ηελ δηάξθεηα δσήο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα θξπζηαιιηθά. ( Σα θσηνβνιηατθά πάλει πνπ δηαηίζεληαη ζην εκπφξην είλαη επηθαιπκκέλα κε εηδηθέο κεκβξάλεο θαη εγθηβσηηζκέλα ζε γπαιί κε πιαίζην απφ αινπκίλην, ζε δηάθνξεο ηηκέο νλνκαζηηθήο ηζρχνο, αλάινγα κε ηελ ηερλνινγία θαη ησλ αξηζκφ ησλ θπςειψλ πνπ ηα απνηεινχλ. Γηα παξάδεηγκα έλα πάλει κε 36 θπςειίδεο έρεη νλνκαζηηθή ηζρχ W, ελψ κεγαιχηεξα πάλει κπνξνχλ λα θηάζνπλ θαη 200W ή θαη παξαπάλσ. Ζ θαηαζθεπή κηαο γελλήηξηαο θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ κπνξεί λα γίλεη θαη απφ εξαζηηέρλεο, κεηά απφ ηελ πξνκήζεηα ησλ ζηνηρείσλ. Σν θφζηνο είλαη απίζαλν λα είλαη ρακειφηεξν απφ ηελ αγνξά έηνηκεο γελλήηξηαο, θαζψο ε πξνκήζεηα πνηνηηθψλ ζηνηρείσλ είλαη πνιχ δχζθνιε. Δθηφο απφ ην ππξίηην ρξεζηκνπνηνχληαη θαη άιια πιηθά γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ, φπσο ην ηειινπξηνχρν θάδκην (CdTe), ν δηζειελντλδηνχρνο ραιθφο (CuInSe2 ή CIS) θαη ην αξζεληθνχρν γάιιην (GaAs). ε απηέο ηηο θαηαζθεπέο, ε κνξθή ηνπ ζηνηρείνπ δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ απηή ηνπ θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ, θαη έρεη ζπλήζσο ηε κνξθή ισξίδαο πιάηνπο κεξηθψλ ρηιηνζηψλ θαη κήθνπο αξθεηψλ εθαηνζηψλ. Σν ηειινπξηνχρν θάδκην, έρεη πςειφ επίπεδν απνξξφθεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ην ελεξγεηαθφ ηνπ δηάθελν πνιχ θνληά ζην ηδαληθφ. Σν θφζηνο ησλ ηερληθψλ παξαγσγήο ηνπ είλαη ρακειφ, φκσο απαηηεί ρακειφ ξπζκφ παξαγσγήο γη απηφ θαη ε εκπνξηθή ηνπο δηαζεζηκφηεηα είλαη πεξηνξηζκέλε. Ζ ρξήζε αξζεληθνχρνπ γάιιηνπ γηα ηελ θσηνβνιηατθή κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο έρεη απφδνζε πεξίπνπ 25-30%, ζε ζρέζε κε έλα βηνκεραληθφ πάλει πνπ έρεη 22%, θαζψο έρεη θαη πςειή αληνρή ζε έληνλε αθηηλνβνιία θαη 63

64 κεγάιε ζεξκνθξαζία. Σν κεηνλέθηεκα ηνπο είλαη ην πςειφηεξν θφζηνο ζε ζρέζε κε απηά ηνπ ππξηηίνπ, επεηδή είλαη απφ ηα πην ζπάληα κέηαιια. Σν ζπλαληάκε ζπλήζσο ζε δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ έλα θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα είλαη ζπλερνχο ξεχκαηνο (DC), θαη γηα ην ιφγν απηφ νη πξψηεο ρξήζεηο ησλ θσηνβνιηατθψλ αθνξνχζαλ εθαξκνγέο DC ηάζεο: θιαζηθά παξαδείγκαηα είλαη ν ππνινγηζηήο ηζέπεο («θνκπηνπηεξάθη») θαη νη δνξπθφξνη. Με ηελ πξννδεπηηθή αχμεζε φκσο ηνπ βαζκνχ απφδνζεο, δεκηνπξγήζεθαλ εηδηθέο ζπζθεπέο, νη αλαζηξνθείο (inverters) πνπ ζθνπφ έρνπλ λα κεηαηξέςνπλ ηελ έμνδν ζπλερνχο ηάζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζε ελαιιαζζφκελε ηάζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα είλαη ζε ζέζε λα ηξνθνδνηήζεη κηα ζχγρξνλε εγθαηάζηαζε (θαηνηθία, ζεξκνθήπην, κνλάδα παξαγσγήο θιπ.) πνπ ρξεζηκνπνηεί θαηά θαλφλα ζπζθεπέο ελαιιαζζφκελνπ ξεχκαηνο(ac). 64

65 3.3.4 Πιενλεθηήκαηα θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ηαλ ηα θσηνβνιηατθά εθηεζνχλ ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, κεηαηξέπνπλ έλα 5-17% ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Σν πφζν αθξηβψο είλαη απηφ ην πνζνζηφ εμαξηάηαη απφ ηελ ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Ζ επηινγή ηνπ είδνπο ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη ζπλάξηεζε ησλ αλαγθψλ ζαο, ηνπ δηαζέζηκνπ ρψξνπ ή αθφκα θαη ηεο νηθνλνκηθήο ζαο επρέξεηαο. Ζ ειηαθή ελέξγεηα είλαη απνθεληξσκέλν «θαχζηκν», δηαηίζεηαη παληνχ θαη δελ ζηνηρίδεη απνιχησο ηίπνηα ια ηα θσηνβνιηατθά πάλησο ραξαθηεξίδνληαη απφ κεδεληθή ξχπαλζε, αθνχ ε ειηαθή ελέξγεηα είλαη κία θαζαξή, αλεμάληιεηε, ήπηα θαη αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Αθφκε ραξαθηεξίδνληαη απφ αζφξπβε ιεηηνπξγία, αμηνπηζηία θαη κεγάιε δηάξθεηα δσήο (κέρξη 30 ρξφληα). Δπίζεο έλα απφ ηα θπξηφηεξα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη ε απεμάξηεζε απφ ηελ ηξνθνδνζία θαπζίκσλ γηα ηεο απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο θαζψο θαη ε δπλαηφηεηα επέθηαζεο ηνπο, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο. ηνλ θαηαλαισηή δίλεηαη ν απφιπηνο έιεγρνο θαη άκεζε πξφζβαζε ζηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ παξαγφκελε θαη θαηαλαιηζθφκελε ελέξγεηα, ηνλ θαζηζηνχλ πην πξνζεθηηθφ ζηνλ ηξφπν πνπ θαηαλαιψλεη ηελ ελέξγεηα θαη ζπκβάιινπλ έηζη ζηελ νξζνινγηθή ρξήζε θαη εμνηθνλφκεζε ηεο ελέξγεηαο. Γεκηνπξγνχληαη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο, δεκηνπξγψληαο θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα. Δπίζεο ε κφλε ζπληήξεζε πνπ απαηηείηαη είλαη ν θαζαξηζκφο ησλ πάλει θαη έλαο πξναηξεηηθφο εηήζηνο ηερληθφο έιεγρνο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα ζπζηήκαηα απηά κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε επίπεδν θαηνηθίαο, εκπνξηθνχ θηηξίνπ θαη ζε κεγαιχηεξεο εθηάζεηο, θαη έηζη ε ηνπηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ δνθηκάδεηαη απφ δαπαλεξέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο πνπ αληηκεησπίδεη ην ειεθηξηθφ δίθηπν. Σα θσηνβνιηατθά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο δνκηθά πιηθά παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα γηα θαηλνηφκνπο αξρηηεθηνληθνχο ζρεδηαζκνχο, θαζψο δηαηίζεληαη ζε πνηθηιία ρξσκάησλ, κεγεζψλ, ζρεκάησλ θαη κπνξνχλ λα παξέρνπλ επειημία θαη πιαζηηθφηεηα ζηε θφξκα, ελψ δίλνπλ θαη δπλαηφηεηα δηαθνξηθήο δηαπεξαηφηεηαο ηνπ θσηφο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Αληηθαζηζηψληαο άιια δνκηθά πιηθά ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο κηαο θαηαζθεπήο Σα θσηνβνιηατθά ζπλεπάγνληαη ζεκαληηθά νθέιε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θνηλσλία. Οθέιε γηα ηνλ θαηαλαισηή, γηα ηηο αγνξέο ελέξγεηαο θαη γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε.( 65

66 3.3.5 Μεηνλεθηήκαηα θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ Ζ ρξήζε θσηνβνιηατθψλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηνλ ήιην ζεσξείηαη ζεκαληηθή απφ πεξηβαιινληηθή πιεπξά, αιιά φρη πάληα νηθνλνκηθή. Σα θσηνβνιηατθά, φπσο άιισζηε θαη φιεο νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ΑΠΔ), έρνπλ πςειφ αξρηθφ θφζηνο επέλδπζεο θαη αζήκαλην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο, αληίζεηα κε ηηο ζπκβαηηθέο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο πνπ ζπλήζσο έρνπλ ζρεηηθά κηθξφηεξν αξρηθφ επελδπηηθφ θφζηνο θαη πςειά ιεηηνπξγηθά θφζηε. Αθφκε πνιιέο θνξέο άηνκα ζεσξνχλ ηα θσηνβνιηατθά αληηαηζζεηηθά, βέβαηα νη απφςεηο απηέο είλαη ζηελ θξίζε ηνπ θαζελφο. Έλα άιιν ζεκαληηθά κεηνλέθηεκα ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη φζνλ αθνξά ηνλ θχθιν δσήο ησλ θσηνβνιηατθψλ. πλήζσο αλαθεξφκαζηε ζηελ εγθαηάζηαζε θαη ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ θαη ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ. Ση γίλεηαη φκσο κε ηα ππφινηπα ζηάδηα ηνπ θχθινπ δσήο ελφο θσηνβνιηατθνχ; Ο θχθινο δσήο ελφο θσηνβνιηατθνχ πάλει, μεθηλά αξρηθά κε ηελ θαηαζθεπή ηνπ, έπεηηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ θαη ηέινο ηελ ηειηθή απνκάθξπλζε ηνπ. Σν πξψην θαη ην ηειεπηαίν είλαη ην θξίζηκν φζνλ αθνξά ηηο επηπηψζεηο ηνπ ζην πεξηβάιινλ. Καηά ηελ θαηαζθεπή ησλ θσηνβνιηατθψλ πάλει αιιά θαη ησλ ππφινηπσλ ζπζηαηηθψλ ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, θαηαλαιψλνληαη πνιχ κεγάιεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο, φπνπ παξάγνληαη θαη αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ αιιά θαη φμηλα αέξηα. Σν 1990 γηα θάζε gigawatt πνπ παξάγνληαλ αλά έηνο, ππνινγίζηεθαλ πεξίπνπ φηη απειεπζεξψζεθαλ ηφλνη Co2. ε ζρέζε φκσο κε ηα 9 εθαηνκκχξηα ηφλνπο πνπ απειεπζεξψζεθαλ γηα ην ίδην έηνο, γηα ηελ ίδηα παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηελ θαχζε ησλ νξπθηψλ απηά είλαη ιίγα. (Installations photovoltaïques au sol.guide de l étude d impact 2009). Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα απαηηνχλ 5-7 ρξφληα γηα ηελ "απφζβεζε" ηεο ελέξγεηαο πνπ ρξεηάζηεθε γηα ηελ παξαγσγή ηνπο. Δπίζεο ηα θσηνβνιηατθά πάλει θαηαζθεπάδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ρψξεο, κε απνηέιεζκα λα θαηαλαιψλεηαη ελέξγεηα γηα ηελ κεηαθνξά ηνπο ζηηο ρψξεο πνπ ηα εηζάγνπλ. Άξα αλ ππνινγίζνπκε ην θφζηνο ζε ελέξγεηα γηα ηελ θαηαζθεπή θαη κεηαθνξά ηνπο, αιιά θαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπο, απηφ απνηειεί πεξίπνπ ην 1/3 ηεο δηάξθεηαο ηεο παξαγσγηθήο ηνπο δσήο. (Compared assessment of selected environmental indicators of photovoltaic electricity in OCED cities) Δπηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ θαη ζηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ, πξνθαιεί θαη ε εμφξπμε θαη ε επεμεξγαζία ησλ δηάθνξσλ νπζηψλ πνπ είλαη ηα βαζηθά ζπζηαηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ 66

67 πάλει, φπσο είλαη ην ππξίηην, ην ηειινπξηνχρν θάδκην, ν δηζειελντλδηνχρνο ραιθφο θαη ην αξζεληθνχρν γάιιην. Γηα παξάδεηγκα ε ζθφλε ππξηηίνπ πνπ απειεπζεξψλεηαη θαηά ηελ εμφξπμε ηνπ, πξνθαιεί αλαπλεπζηηθά πξνβιήκαηα θαη θαηά ηελ επεμεξγαζία ηνπ παξάγνληαη επηθίλδπλα πιηθά θαη ηνμηθά ρεκηθά. Βέβαηα θαη ζηηο βηνκεραλίεο κηθξνειεθηξνληθήο αληηκεησπίδνπλ παξφκνηνπο θηλδχλνπο. Κίλδπλνο απσιεηψλ ηέηνησλ νπζηψλ ππάξρεη θαη θαηά ηελ ιεηηνπξγία ησλ θσηνβνιηατθψλ βέβαηα ζε πεξηνξηζκέλν αξηζκφ θαη νη βηνκεραλίεο πιένλ θάλνπλ ζνβαξνχο ειέγρνπο πξηλ ηελ ιεηηνπξγία θάζε θσηνβνιηατθνχ. Δπίζεο έλα άιιν "ηνμηθφ" ηκήκα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, είλαη νη απνζεθεπηηθέο κπαηαξίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Γηα έλα ζπίηη απαηηνχληαη ην ειάρηζην 100kg κπαηαξηψλ, νη νπνίεο έρνπλ κέγηζηε δηάξθεηα δσήο 10 ρξφληα. (Systèmes photovoltaïques: fabrication et impact environnemental, HESPUL) νβαξφ δήηεκα ζηηο κέξεο καο είλαη ε αλαθχθισζε ησλ θσηνβνιηατθψλ πάλει, αθνχ πνιιά απφ απηά πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ δεθαεηία ηνπ 80 θηάλνπλ πιένλ ζην ηέινο ηεο δσήο ηνπο. Πνιιέο εηαηξείεο παξαγσγήο αλαθέξνληαη ζήκεξα ζηνλ δηπιφ νηθνινγηθφ ραξαθηήξα ησλ θσηνβνιηατθψλ, αλαθέξνληαο φηη ε αλαθχθισζε αλ γίλεη ζσζηά κπνξεί λα δψζεη κηα δεχηεξε επθαηξία ρξήζεο ησλ νπζηψλ, αθνχ είλαη δπλαηψλ λα αλαθπθισζεί κέρξη θαη ην 90% ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. Ση γίλεηαη φκσο κε ην 10%; Ζ αλαθχθισζε κπνξεί λα είλαη κεξηθψο κηα ιχζε, φκσο κπνξεί νη πειάηεο λα κελ ελδηαθέξνληαη λα ηα ζηείινπλ πίζσ θπξίσο γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο θαη λα ηα απνζχξνπλ απιά ηνπνζεηψληαο ηα ζε αλεμέιεγθηεο ρσκαηεξέο. Απηφ ζα νδεγήζεη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο απνβιήησλ ιφγσ θπξίσο ηνπ κεγέζνπο ησλ εγθαηαζηάζεσλ, αιιά θαη ζάςηκν ησλ ηνμηθψλ απηψλ νπζηψλ ζε ρσκαηεξέο κε ηηο αλάινγεο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. ια απηά ζην κέιινλ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε νηθνινγηθφ ράνο. ( ( Δπίζεο ακθηβνιίεο ππάξρνπλ θαη γηα ηελ βησζηκφηεηα ηνπ εδάθνπο ζε πεξηνρέο πνπ έρνπλ ππνζηεί κηα θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε. Βέβαηα κε ζσζηή επεμεξγαζία απφ ηνπο ρξήζηεο δελ ζα ππάξρεη πξφβιεκα. Δπίζεο φζνλ αθνξά ηελ εθπνκπέο αεξίσλ απφ ηελ παξαγσγή θσηνβνιηατθψλ, κέρξη ην 2020 κε ηελ βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο αλακέλεηαη φηη ζα θηάζνπλ κέρξη 24 ηφλνπο αλά gigawatt/έηνο. (T. Markvart) ( 67

68 3.4 Σν κέιινλ ησλ θσηνβνιηατθψλ Ζ γξήγνξε αχμεζε ησλ θσηνβνιηατθψλ, ζε παγθφζκην επίπεδν, ε απφηνκε αχμεζε ηεο θαηαζθεπήο ηνπο θαη νη ζεηηθέο πνιηηηθέο νδεγνχλ ζε πνιχ θαιέο πξννπηηθέο γηα ηα θσηνβνιηατθά, κε θάπνηα ξίζθα. Σα θσηνβνιηατθά δελ πξέπεη λα ζεσξεζνχλ σο ε ιχζε ζην θιηκαηηθφ πξφβιεκα, ιφγν ηνπ φηη δελ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα (αθφκε) λα θαιχςνπλ ηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή αλάγθε. Αιιαγέο ζηα επίπεδα θαη ζηνπο φξνπο ησλ ρνξεγήζεσλ ή ζηελ ζηάζε ησλ πνιηηηθψλ κπνξνχλ λα επηθέξνπλ δεκία ζηελ αλάπηπμε ησλ θσηνβνιηατθψλ. Ζ Γεξκαλία ζήκεξα είλαη παγθφζκηνο εγέηεο ζηελ αγνξά θσηνβνιηατθψλ κε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 17,000MW ζηα ηέιε ηνπ 2010 θαη ηε δεκηνπξγία πεξίπνπ 58,000 ζέζεσλ εξγαζίαο, κέζα ζηελ πεξαζκέλε δεθαεηία. Ζ βηνκεραλία θσηνβνιηατθψλ έθαλε κία ζεκαληηθή αχμεζε κέζα ζην Απφ 7,2GW πνπ ήηαλ εγθαηεζηεκέλα ην 2009 απμήζεθε ζε 16,6GW ην ήκεξα ε νιηθή εγθαηάζηαζε παγθφζκηα είλαη πεξίπνπ 40 GW, παξάγνληαο πεξίπνπ 50TWh ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θάζε ρξφλν. Ζ αχμεζε απηή νδήγεζε ζηελ ζεκαληηθή κείσζε ησλ ηηκψλ ησλ θσηνβνιηατθψλ, κε ρακειφηεξεο ηηκέο ζηελ Γεξκαλία. Παιαηφηεξα, ζην ρψξν ησλ θσηνβνιηατθψλ εκπιέθνληαλ ην θξάηνο, ε βηνκεραλία παξαγσγήο θαη νη ρξήζηεο. ήκεξα ζηνλ ρψξν απηφ, δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη νη δήκνη/θνηλφηεηεο, θαη ν νηθηζηηθφο ηνκέαο αιιά θαη νηθνλνκηθά φξγαλα, φπσο νη ηξάπεδεο. Ζ ζσζηή ζπλεξγαζία φισλ απηψλ, είλαη απαξαίηεηε γηα ηε ζσζηή πξνψζεζε ησλ θσηνβνιηατθψλ, ζε επξχ θάζκα. Ζ αχμεζε ησλ αλαγθψλ ελέξγεηαο ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο φπσο Αζία, Λαηηληθή Ακεξηθή θαη Αθξηθή απνηειεί κηα κεγάιε επθαηξία γηα ηελ ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πεξηζζφηεξσλ ΑΠΔ επηηξέπνπλ ηελ εχθνιε θαη νηθνλνκηθή εθαξκνγή ηνπο θαζψο θαη επέθηαζε ηνπο. Με ηελ ηειεπηαία θξίζε ζηελ Ηαπσλία, έρνπλ αλνίμεη πάιη νη ζπδεηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο κειινληηθέο ελέξγεηαο θαη ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ. Μεξηθά ζελάξηα έδεημαλ φηη νη αλαλεψζηκεο πεγέο κπνξνχλ λα απνηεινχλ ην 100% ηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο ζηελ Δπξψπε κέρξη ην

69 Σα θσηνβνιηατθά παξνπζηάδνληαη φιν θαη ζε πεξηζζφηεξεο ρψξεο κε παξάδεηγκα ηελ Ηζπαλία πνπ πάλσ απν ην 4% ηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο ηεο πξνέξρεηαη απφ θσηνβνιηατθά. Δπίζεο κε ηεο απμήζεηο ησλ ηηκψλ ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηα θσηνβνιηατθά ζα γίλνπλ πνιχ αληαγσληζηηθά ζην κέιινλ. Σν κέιινλ γηα ηα θσηνβνιηατθά θαίλεηαη ιακπξφ, αλ ζπλέρηζε απηή ε απμαλφκελε δήηεζε ηνπο θαη κε ην ίδην ξπζκφ ε Δπξψπε ζα κπνξνχζε λα απμήζεη ην πνζνζηφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηάο ηεο πνπ παξάγεη απφ ην θσηνβνιηατθά απφ 1% θάζε δχν έηε. (Global market outlook for photovoltaics until 2015, EPIA, May 2011) (Archer D. M., Hill R.) 69

70 Κεθάλαιο Γ 4.1 Πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν Ζ Κχπξνο ζήκεξα, είλαη κηα ρψξα κε απμεκέλεο ελεξγεηαθέο αλάγθεο θαη ιφγσ έιιεηςεο ελδνγελψλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ, γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο ζε ελέξγεηα εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ εηζαγσγή ελεξγεηαθψλ πξνζφλησλ, γη απηφ θαη εηζάγεη κεγάιεο πνζφηεηεο πεηξειαίνπ, φπνπ ζηνλ ηνκέα απηφ εμαξηάηαη θαηά 92% θαη είλαη ε δεχηεξε ρψξα κεηά ηε Μάιηα ( 100%) ζηελ Δ.Δ. κε ηελ πην ςειή εμάξηεζε ζε εηζαγσγέο θαπζίκσλ, κε ην πεηξέιαην λα απνηειεί ηελ θχξηα κνξθή ελέξγεηαο γηα ηνλ ηφπν. Μηα κηθξή πνζφηεηα θάξβνπλν εηζάγεηαη γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ηεο εγρψξηαο βηνκεραλίαο ηζηκέληνπ, ελψ ιηγνζηή είλαη θαη ε ζπλεηζθνξά ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, θπξίσο ειηαθήο ελέξγεηαο θαη αηνιηθή, ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο, ε νπνία αλέξρεηαη ζην 6%. Ζ θαηαλάισζε πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απμάλεηαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ην 2007 ππήξμε 12% αχμεζε ζε ζχγθξηζε κε ην πσο φια ηα λεζηά έηζη θαη ε Κχπξνο παξνπζηάδεη ηα θνηλά ελεξγεηαθά πξνβιήκαηα ησλ λεζηψηηθσλ πεξηνρψλ. Απηά είλαη: 1)Σν απνκνλσκέλν ελεξγεηαθφ ζχζηεκα, 2)Οη πςεινί ξπζκνί νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο πνπ ζπλάδνπλ κε πςεινχο ξπζκνχο αχμεζεο ηεο δήηεζεο ηεο ελέξγεηαο, 3)Σν πςειφ θφζηνο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ, 4) Ζ κεγάιε εμάξηεζε απφ πξντφληα πεηξειαίνπ θαη θαηά ζπλέπεηα ε κεησκέλε αζθάιεηα εθνδηαζκνχ,5) Οη επνρηαθέο απμνκεηψζεηο ζηελ ελεξγεηαθή δήηεζε, 6) Ζ νξηαθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο θαη δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε πεξηφδνπο αηρκήο δήηεζεο θνξηίνπ θαη 7) Οη απζηεξνί πεξηνξηζκνί πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηνπ λεζηψηηθνπ πεξηβάιινληνο πνπ δξνπλ αξλεηηθά ζηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ ζηνλ ελεξγεηαθφ επελδπηηθφ ηνκέα. ( χκθσλα κε ηειεπηαία δεδνκέλα μέλνη εξεπλεηέο έρνπλ εληνπίζεη ζηελ ΑΟΕ Κχπξνπ, αλνηθηά ηεο Πέηξαο ηνπ Ρσκηνχ πξνο ηε Λεκεζφ έλα κεγάιν θνίηαζκα πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ. Βέβαηα νη έξεπλεο είλαη ζηελ αξρηθή ηνπο πνξεία θαη ελδέρεηαη ζην κέιινλ λα έρνπκε πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο.( 70

71 ΩΧΒ Πίλαθαο 4.1: Καηά θεθαιήλ θαηαλάισζε ειεθηξηζκνχ ζηελ Κχπξν (Πεγή: ηαηηζηηθή Τπεξεζία Κχπξνπ 2008) Τελική κατανάλωση ενέργειας % 7% ΑΠΕ Κάρβουνο και pet-coke πετρελαιοειδι 88% ρήκα 4.1: Σειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο (Πεγή: ENERGY SERVICE - MCIT) 71

72 4.2 Τπάξρνπζα θαηάζηαζε ΑΠΔ ζηελ Κχπξν. Ζ Κχπξνο είλαη κία ρψξα κε αμηφινγν δπλακηθφ φζνλ αθνξά ηηο ΑΠΔ. Καζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ ππάξρεη πςειή αθηηλνβνιία κε κέζε εκεξήζηα ειηνθάλεηα 9,8 κε 14,5 ψξεο. Δπίζεο αξθεηέο πεξηνρέο ηεο Κχπξνπ έρνπλ αλέκνπο πξνο εθκεηάιιεπζε κε κέζε ηαρχηεηα πνπ πιεζηάδεη ηα 7 m/s. χκθσλα κε ην ηζνδχγην ελέξγεηαο ηνπ 2010, ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζηελ ηειηθή ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαηά ην έηνο απηφ ήηαλ 6% θαη πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηε ρξήζε ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε λεξνχ θαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ απφ ηελ αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο, ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ην 1997 ήηαλ κφιηο 1,9%. ( Ζ πξφνδνο ζην κεξίδην ησλ ΑΠΔ ζηελ ηειηθή ελεξγεηαθή θαηαλάισζε νθείιεηαη θπξίσο ζηελ επηηπρεκέλε ιεηηνπξγία ησλ ρεδίσλ Παξνρήο Υνξεγηψλ ΑΠΔ θαη ΔΞΔ. Μέηξα θαη Γξάζεηο ησλ ρεδίσλ Παξνρήο Υνξεγηψλ ΑΠΔ θαη ΔΞΔ. Μεγηζηνπνίεζε ηεο απνηειεζκαηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ εγρψξησλ πφξσλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο Δμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζε πξσηνγελή κνξθή, αιιά θαη ζηελ ηειηθή ρξήζε θαηά 1% εηεζίσο Τπνθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ απφ βηνθαχζηκα Τηνζέηεζε κεραληζκψλ παξνρήο νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ γηα ελζάξξπλζε ηεο ρξήζεο ησλ ΑΠΔ θαη ηεο πξνψζεζεο ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο Απνηειεζκαηηθή αλάπηπμε κνλάδσλ ΑΠΔ, βάζεη ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ Απινπνίεζε ησλ αδεηνδνηηθψλ δηαδηθαζηψλ (one-stop-shop) Αλάπηπμε «ελεξγεηαθήο ζπλείδεζεο» Δλεκέξσζε θαη δηάινγν κε θνηλσληθέο νκάδεο πνπ αληηδξνχλ ζε επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο αλάπηπμεο έξγσλ ΑΠΔ Κχξην κέηξν επίηεπμεο ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο γηα ηηο ΑΠΔ θαη ηελ Δμνηθνλφκεζε Δλέξγεηαο (ΔΞΔ) ζπληζηά ε θαηάξηηζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ζρεδίσλ ρνξεγηψλ γηα ΑΠΔ θαη ΔΞΔ γηα παξνρή νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ ππφ κνξθή θπβεξλεηηθήο ρνξεγίαο ή/θαη επηδφηεζεο γηα επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ησλ ηερλνινγηψλ εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. 72

73 Παξάιιεια, κε ζθνπφ ηελ ζηαδηαθή επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ πνπ ζέηεη ε ΔΔ γηα αχμεζε ηεο ζπλεηζθνξάο ησλ ΑΠΔ ζηελ ηειηθή ελεξγεηαθή θαηαλάισζε ηεο ρψξαο ζην 13% κέρξη ην 2020, βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγία θαη έλα λέν ρέδην Υνξεγηψλ γηα επηδφηεζε ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ κεγάια εκπνξηθά αηνιηθά, ειηνζεξκηθά, θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα θαη ηελ αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο θαη ηνπ βηναεξίνπ. ηφρνο ηεο θπβέξλεζεο είλαη ε εγθαηάζηαζε 300MW αηνιηθψλ πάξθσλ, 192MW θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, 75MW ειηνζεξκηθψλ ζηαζκψλ γηα ειεθηξνπαξαγσγή θαη 17MW εγθαηαζηάζεσλ ειεθηξνπαξαγσγήο βηνκάδαο/βηναεξίνπ, κέρξη ην έηνο Δπίζεο ζθνπφο είλαη θαη ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 5% ζε ζρέζε κε ην ρήκα 4.2: Πεγέο παξαγσγήο ελέξγεηαο ζηελ Κχπξν. (Πεγή: 73

74 4.2.1 Αηνιηθή ελέξγεηα Ζ αηνιηθή ελέξγεηα ζηελ Κχπξν ρξεζηκνπνηνχληαλ θαη ηα παιαηφηεξα ρξφληα κέζσ ησλ αλεκφκπισλ γηα ηελ άληιεζε λεξνχ. ήκεξα κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ππάξρεη δηαζέζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ, ηθαλφ πξνο εθκεηάιιεπζε ζε αξθεηέο πεξηνρέο κε κέζε ηαρχηεηα αλέκνπ 5-6m/s, θαη κεξηθέο πεξηνρέο κε ηαρχηεηεο 7m/s. Ζ ξπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο Κχπξνπ θαη ην εηδηθφ ηακείν ΑΠΔ έρεη εγθξίλεη ηελ δεκηνπξγία αηνιηθψλ πάξθσλ ζπλνιηθήο ηζρχνο 169,18MW. ηηο 20 Μαξηίνπ 2011 εγθαηληάζηεθε ην πξψην αηνιηθφ πάξθν ηεο Κχπξνπ πνπ βξίζθεηαη ζηνπο Οξείηεο θνληά ζηελ Πάθν. Σν πάξθν απηφ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ν πξνπνκπφο ηεο κεγάιεο αλάπηπμεο πνπ αθνινπζεί ζην είδνο. Υαξαθηεξηζηηθά, ην πξψην αηνιηθφ πάξθν ηεο Κχπξνπ θάιπςε ζε θάπνηεο εκέξεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ φιεο, ή ζρεδφλ φιεο ηηο αλάγθεο ηεο Πάθνπ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ζεκαληηθή ζεσξείηαη θαη ε πξφλνηα γηα αληηζηαζκηζηηθά κέηξα, φπνπ ην 2% ησλ εζφδσλ ηνπ πάξθνπ δίλνληαη σο νηθνλνκηθή ελίζρπζε ζηηο γεηηληάδνπζεο θνηλφηεηεο, βνεζψληαο έηζη ζηελ αλάπηπμή ηνπο. Δπηπξφζζεηα, κε ηελ πινπνίεζε ηέηνησλ έξγσλ, δεκηνπξγνχληαη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο. Δπίζεο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δνθηκαζηηθήο ηνπ θάζεο, ην αηνιηθφ πάξθν ζηνπο Οξείηεο παξήγαγε, απφ ηνλ Ηνχιην ηνπ 2010 κέρξη ην ηέινο Ηαλνπαξίνπ 2011, ειεθηξηθή ελέξγεηα, ε νπνία αληηζηνηρεί, πεξίπνπ, κε ηελ θαηαλάισζε ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαηνηθηψλ γηα έλαλ ρξφλν, ελψ εμίζνπ ζεκαληηθή είλαη ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά ηφλνπο, ελψ ε αληίζηνηρε εμνηθνλφκεζε ζε ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ γηα ηελ ίδηα πεξίνδν αλήιζε ζηνπο ( 74

75 4.2.2 Βηνκάδα/Βηνθαχζηκα Ζ Βηνκάδα είλαη κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο πνπ έρεη πξννπηηθέο αλάπηπμεο ζηελ Κχπξν. Σα είδε βηνκάδαο πνπ πξνβιέπεηαη φηη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζχκθσλα κε κειέηε πνπ έρεη γίλεη γηα ηηο ΑΠΔ ζηε Κχπξν είλαη ηα αγξνηηθά παξαπξντφληα, ηα θηελνηξνθηθά απφβιεηα, ε θαχζε ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, ην βηναέξην απφ ηα δεκνηηθά απνξξίκκαηα θαη ηα βηνθαχζηκα απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. ( χκθσλα κε ην ζρέδην ελζάξξπλζεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηνκάδα θαη βηναεξίνπ απφ ΥΤΣΑ ε Κππξηαθή θπβέξλεζε ππνζηεξίδεη θαη ελζαξξχλεη ηνπο πνιίηεο, ηηο επηρεηξήζεηο θαη φινπο λα ζπκκεηέρνπλ ζε απηφ κε ηελ ππνζηήξημε ηεο. ηφρνη ηνπ ζρεδίνπ είλαη ε πξνψζεζε ηεο δηαρείξηζεο θαη ρξεζηκνπνίεζεο βηνκάδαο απνβιήησλ ζηηο κεζφδνπο αεηθφξαο. Σν 2002 νινθιεξψζεθε θαη εθπνλήζεθε ην ζρέδην γηα ηε δηαρείξηζε θάζε είδνπο απνβιήησλ. Μέζα ζηελ θηινζνθία ηνπ ζρεδίνπ ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε αλάθηεζε ελέξγεηαο απφ απηά κέζσ ηεο ζπιινγήο ηνπ βηναεξίνπ. Γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ε Κχπξνο ππνρξενχηαη λα θιείζεη φιεο ηηο ρσκαηεξέο. Έηζη ζρεδηάζηεθαλ νη Υψξνη Τγεηνλνκηθήο Σαθήο Απνβιήησλ (ΥΤΣΑ) θαη νη Υψξνη Τγεηνλνκηθήο Σαθήο Τπνιεηκκάησλ (ΥΤΣΤ) φπνπ ζα πεξηιακβάλνπλ κνλάδα ζπιινγήο βηναεξίνπ γηα αλάθηεζεο ελέξγεηαο. ηελ Πάθν ην ΥΤΣΑ ιεηηνπξγεί απφ ην 2005 θαη ζπλερίδνληαη ηα έξγα γηα λα ζπλερηζηεί ε δεχηεξε θάζε έλα εξγνζηάζην δηαινγήο. ηελ Λεκεζφ θαη ηε Λεπθσζία αλακέλεηαη ε πξνζθνξνδφηεζε ησλ έξγσλ θαηαζθεπήο ησλ θέληξσλ νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο απνβιήησλ κε Υψξν Τγεηνλνκηθήο Σαθήο Τπνιεηκκάησλ (ΥΤΣΤ), ηα νπνία ζα ιεηηνπξγήζνπλ κέρξη ην ηελ Λάξλαθα ηνλ Ηνχιην ηνπ 2010, νινθιεξψζεθε ε κνλάδα νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ απνξξηκκάησλ. ζνλ αθνξά ηε βηνκάδα πνπ παξάγεηαη απφ ηελ επεμεξγαζία απνβιήησλ ρνηξνζηαζίσλ θαη άιισλ θηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ ππάξρεη κεγάιν ελδηαθέξνλ. Μέρξη ηψξα ππάξρνπλ 14 αηηήζεηο γηα ζηαζκνχο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ βηνκάδα. (Δθεκεξίδα Πνιίηεο, Γεληθά ε θπβέξλεζε έρεη ζέζεη δηάθνξα ζρέδηα γηα ηελ ελζάξξπλζε ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηνκάδα θαη βηναέξην απφ ηα ΥΤΣΑ. Σν ζρέδην απηφ απνζθνπεί ζηελ παξνρή νηθνλνκηθψλ θηλήηξσλ ππφ κνξθή θπβεξλεηηθήο επηδφηεζεο γηα πξαγκαηνπνίεζεο 75

76 KWh επελδχζεσλ ζηνλ ηνκέα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ βηνκάδα θαη βηναέξην ειθπφκελν απφ ΥΤΣΑ. Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ελέξγεηαο απμάλεηαη θάζε ρξφλν, φπνπ ην 2009 έγηλε παξαγσγή ελψ ην 2010 απμήζεθε πεξίπνπ 25% αθνχ είρακε ζπλνιηθή παξαγσγή KWh. Παξάιιεια ζηνρεχεη θαη ζηελ πξαγκαηνπνίεζε επελδχζεσλ κε ζεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. ( (ηαηηζηηθή Τπεξεζία Κχπξνπ) Πίλαθαο 4.2: πλνιηθή Παξαγσγή απφ Βηνκάδα/Βηναέξην ζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν ηεο ΑΖΚ Μαρτίοσ 2009 Μαρτίοσ 2010 Μαρτίοσ 2011 (Πεγή: ηαηηζηηθή Τπεξεζία Κχπξνπ, Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, 2011) 76

77 ηφρνο γηα ηελ παξαγσγή βηνθαχζηκσλ ην 2007 ήηαλ ε παξαγσγή ηνπο ζε πνζνζηφ 1% ησλ ζπλνιηθψλ αλαγθψλ θίλεζεο, φπνπ νη ζηφρνη απηνί επηηεχρζεθαλ. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη πην πάλσ ζηφρνη, νη πξνκεζεπηέο ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ ππνρξενχληαη λα αλακηγλχνπλ βηνθαχζηκα ζηα ζπκβαηηθά θαχζηκα, έηζη ψζηε ε κέζε ελεξγεηαθή πεξηεθηηθφηεηα ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ ζε βηνθαχζηκα λα αλέξρεηαη ζην 2% (δειαδή, πεξίπνπ 5% βηνληίδει αλά φγθν ζην ληίδει θίλεζεο) ηεο ζπλνιηθήο ελεξγεηαθήο πεξηεθηηθφηεηαο ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ πνπ δηαζέηνπλ ζηελ αγνξά. Δπίζεο πην καθξηλφο ζηφρνο ηεο Δ.Δ γηα παξαγσγή βηνθαπζίκσλ πξνβιέπεη ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απφ 5,75% ζε 10% κέρξη θαη ην 2020 έηζη ν αξηζκφο ζα απμεζεί θαη γηα ηελ Κχπξν. ( χκθσλα κε κειέηε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Γεσξγηθψλ εξεπλψλ γηα ηελ θαιιηέξγεηα ελεξγεηαθψλ θπηψλ γηα παξαγσγή βηνθαπζίκσλ ζηελ Κχπξν θαίλεηαη λα είλαη πεξηνξηζκέλε ζηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο. Απηφ νθείιεηαη ζχκθσλα κε ηελ κειέηε ζην φηη ε Κχπξνο έρεη ζνβαξή έιιεηςε λεξνχ θαη θαιιηεξγήζηκεο γεο, παξάγνληεο πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ θαιιηέξγεηα ελεξγεηαθψλ θπηψλ. Δμεηάζηεθαλ θπζηθά δηάθνξα ελδερφκελα θαη κηα πξννπηηθή είλαη ε αμηνπνίεζε ησλ παηαηψλ πνπ είλαη θαθήο εκπνξηθήο πνηφηεηαο ή νη παηάηεο πνπ έρνπλ πεξηζζέςεη ιφγσ ππεξπαξαγσγήο γηα παξαγσγή βηναηζαλφιεο. Αθφκε έλα ζρέδην πνπ πξνσζεί ε θπβέξλεζε γηα παξαγσγή βηνθαπζίκσλ είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε ζηαθπιηψλ, κήισλ θαη άιισλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ πνπ ζα θαηέιεγαλ ζηηο ρσκαηεξέο. Σαπηφρξνλα ε θπβέξλεζε πξνσζεί θαη πξφγξακκα επεμεξγαζίαο ηεγαλειαίσλ ηα νπνία ζα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα απηνθίλεζε.( ηελ Λάξλαθα ππάξρεη κηα ππνδνκή γηα παξαγσγή βηνθαπζίκσλ, πεξίπνπ 7000 ΜΣ ην ρξφλν ή 1% ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ θίλεζεο. Ζ δπλαηφηεηα παξαγσγήο βηνληίδει απφ εγρψξηα καγεηξηθά ιάδηα ή άιια δσηθά ιίπε φπσο έρνπκε πξναλαθέξεη δελ αλακέλεηαη λα μεπεξάζεη ην 0,5% ηνπ ζπλφινπ ησλ ρξεζηκνπνηνχκελσλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ θίλεζεο. ( 77

78 4.2.3 Γεσζεξκία Ζ αμηνπνίεζε ηεο αβαζνχο γεσζεξκίαο μεθίλεζε ζηελ Κχπξν ηα ηειεπηαία ρξφληα. Καηά ηελ πεξίνδν , θαηά ηελ νπνία ήηαλ ζε ηζρχ ηα πξνεγνχκελα θαη ηα λέα ζρέδηα ρνξεγηψλ γηα ΑΠΔ θαη ΔΞΔ, επηρνξεγήζεθαλ 59 αηηήζεηο γηα εγθαηάζηαζε αληιηψλ ζεξκφηεηαο κε γεσελαιιάθηε. Παξφια απηά, ν αξηζκφο θαηνηθηψλ πνπ έρνπλ εγθαηεζηεκέλν ζχζηεκα ΓΑΘ εθηηκάηαη φηη είλαη αξθεηά κεγαιχηεξνο αθνχ θαηά ην 2010 έρεη εθδεισζεί κεγάιν ελδηαθέξνλ κε ζεκαληηθφ αξηζκφ αηηήζεσλ. Τπάξρνπλ εγθαηαζηάζεηο γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο ζε θαηνηθίεο ζε νιφθιεξε ηελ Κχπξν, αιιά θαη ζε άιιεο εγθαηαζηάζεηο φπσο είλαη ην θνιπκβεηήξην Γεξνζθήπνπ, ην Ακεξηθάληθν Καξδηνινγηθφ Ηλζηηηνχην θαη ε Ακεξηθάληθε Αθαδεκία Λάξλαθαο. Δθηηκάηαη φηη ηα επφκελα ρξφληα ζα απμεζνχλ ζεκαληηθά νη θαηνηθίεο πνπ ζα θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο ζε ζέξκαλζε θαη ςχμε κε γεσζεξκηθέο αληιίεο ζεξκφηεηαο. Σν γεσζεξκηθφ δπλακηθφ ηεο Κχπξνπ έρεη κειεηεζεί παιαηφηεξα ζηε Λεπθσζία θαη ζχκθσλα κε ηηο κεηξήζεηο, ε ζεξκνθξαζία ηνπ ππεδάθνπο ζε βάζνο m είλαη ζρεδφλ ζηαζεξή θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο θαη θπκαίλεηαη απφ 18 έσο 22 oc. Οη γεσζεξκηθέο αληιίεο επηρνξεγνχληαη κε βάζε ην «ρέδην Υνξεγηψλ γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ελζάξξπλζεο ηεο ρξήζεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο » ηνπ Τπνπξγείνπ Δκπνξίνπ, Βηνκεραλίαο θαη Σνπξηζκνχ (Αλαζεσξεκέλν ρέδην Ηνχιηνο 2010). Γηα θπζηθά πξφζσπα θαη θνξείο πνπ δελ αζθνχλ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, δίλεηαη επηρνξήγεζε χςνπο 55% επί ηνπ επηιέμηκνπ πξνυπνινγηζκνχ κε κέγηζην πνζφ ρνξεγίαο ηα ( 78

79 4.2.4 Ζιηαθή ελέξγεηα Ζ αμηνπνίεζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο είλαη κηα βηψζηκε επηινγή παξαγσγήο ελέξγεηαο γηα ηελ Κχπξν, θαζψο ε ρψξα δηαζέηεη εμαηξεηηθά πςειφ ειηαθφ δπλακηθφ θαη φιεο νη πεξηνρέο ηεο έρνπλ κεγάιε ειηνθάλεηα, φιν ην ρξφλν (απφ ηηο πςειφηεξεο ζηελ Δπξψπε). ηελ Κχπξν ην 92% ησλ κνλνθαηνηθηψλ θαη ην 53% ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ δηαζέηνπλ ειηαθά ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο λεξνχ. Ζ Κχπξνο θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζηελ Δπξψπε κε ζρεδφλ 1m² ζε εγθαηεζηεκέλε επηθάλεηα ζπιιέθηε αλά θάηνηθν γη απηφ θαη νη θχπξηνη θαηαλαισηέο είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηνπο ειηαθνχο ζεξκνζίθσλεο γηα ηελ παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ. ζνλ αθνξά ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πξνσζνχληαη πεξηζζφηεξν ηα κηθξά θσηνβνιηατθά ηα νπνία κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζηνλ νηθηζηηθφ θαη βηνκεραληθφ ηνκέα. Οη ρνξεγήζεηο πνπ δίδνληαη είλαη 55% επί ηνπ επηιέμηκνπ θφζηνπο κε κέγηζην πνζφ ρνξεγίαο ηηο 64,980, γηα ηελ κέγηζηε ηζρχ ησλ 20 ΚW πνπ επηρνξεγείηαη θαη πψιεζε θηινβαηψξαο απφ 22,5 ζελη/kwh. Γηα ηηο θηινβαηψξεο πνπ δηνρεηεχνληαη ζην δίθηπν ηεο Αξρήο Ζιεθηξηζκνχ Κχπξνπ (ΑΖΚ), επηπιένλ ηεο ηηκήο, δίδεηαη ζηνλ παξαγσγφ ειεθηξηζκνχ απφ ΑΠΔ επηδφηεζε απφ ην Δηδηθφ Σακείν ΑΠΔ γηα ηα πξψηα 15 ρξφληα. Μηα άιιε επηινγή είλαη 0% επηρνξήγεζεο,,κε απμεκέλε επηδφηεζε ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο, δειαδή 38,3 ζελη/ KWh. ε πεξηπηψζεηο απηφλνκσλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ κέρξη 20KW ε επηρνξήγεζε είλαη αλάινγα κε ηελ κνξθή ελίζρπζεο δειαδή ελίζρπζε de minimis, 40% επί ηνπ επηιέμηκνπ πξνυπνινγηζκνχ, ε πεξηθεξεηαθή ελίζρπζε, δειαδή επηρνξήγεζε ηνπ 15%, 25% ή 35% αλάινγα κε ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο θαη γεσξγηθή ελίζρπζε δειαδή ην 35% επί ηνπ επηιέμηκνπ πξνυπνινγηζκνχ. ε θάζε πεξίπησζε ην κέγηζην πνζφ ρνξεγίαο είλαη αλά κνλάδα. Ζ ιεηηνπξγηθή ελίζρπζε αληηζηαζκίδεη ηε δηαθνξά κεηαμχ ησλ δαπαλψλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε παξαγσγή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηεο αγνξαίαο ηηκήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, εμαζθαιίδνληαο ηελ θάιπςε ησλ επελδχζεσλ θαη κηα δίθαηε απφδνζε ηνπ θεθαιαίνπ. (Οδεγφο ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ, θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα) Έσο ην ηέινο ηνπ 2006 είραλ ππνβιεζεί ζπλνιηθά 685 αηηήζεηο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε ηζρχ πεξίπνπ 1,8ΜW. Σν απαηηνχκελν πνζφ ρνξεγίαο γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε ηζρχ αλέξρεηαη ζε πεξίπνπ 4,675 εθαηνκκχξηα επξψ. Οη ιεηηνπξγηθέο εληζρχζεηο γηα ηα 1,8 ΜW αλέξρνληαη ζηηο επξψ πεξίπνπ έηνο αλά, πνπ ηζνδπλακεί κε 3,69 εθαηνκκχξηα επξψ πεξίπνπ γηα δεθαπέληε ρξφληα. ήκεξα βξίζθνληαη εγθαηεζηεκέλα ζηελ Κχπξν ζπλνιηθά 976ΚW 79

80 θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, απφ ηα νπνία 450ΚW πεξίπνπ είλαη ζπζηήκαηα πνπ δελ είλαη ελσκέλα κε ην δίθηπν. χκθσλα κε ηα δεδνκέλα ηνπ ειηαθνχ δπλακηθνχ ηεο Μεηεσξνινγηθήο Τπεξεζίαο Κχπξνπ θαη κε βάζε ηα πνξίζκαηα ζρεηηθψλ κειεηψλ, έλα πνιπθξπζηαιιηθφ ή θαη κνλνθξπζηαιιηθφ θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα νλνκαζηηθήο ηζρχνο ελφο θηινβάη (1000Wp=1KWp), εγθαηεζηεκέλν ζε παξαιηαθή πεξηνρή ηεο Κχπξνπ, κε γσλία πιαηζίσλ 27ν θαη θαηεχζπλζε αθξηβψο Νφηηα, κε αθίλεηα πιαίζηα (θαηά ηε δηάξθεηα φινπ ηνπ ρξφλνπ), παξάγεη θαηά κέζν φξν πεξηζζφηεξεο απφ 1.500KWh ην ρξφλν, ζηα πξψηα 20 ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηνπ.(δλεξγεηαθά δξψκελα ζηελ Κχπξν, 2007) ηελ Κχπξν, ην πξψην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ηζρχνο 4,84 kw ζπλδέζεθε ζηηο 17/02/2005. Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ θσηνβνιηατθά ζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν ηεο ΑΖΚ, απφ ην Φεβξνπάξην ηνπ 2005 έσο ην Φεβξνπάξην ηνπ 2009, αλήιζε ζηα kwh (Αξρή Ζιεθηξηζκνχ Κχπξνπ). Απηφ ηζνδπλακεί κε εμνηθνλφκεζε πεξίπνπ ηφλσλ CO2 απφ ηελ απνθπγή ρξήζεο ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Ζ Enfoton Solar Ltd πνπ είλαη ε πξψηε εηαηξία θαηαζθεπήο θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ θαζψο θαη ζρεδηαζκνχ θαη αλέγεξζεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ ζηελ Κχπξν, πξνκήζεπζε κε θσηνβνιηατθά πιαίζηα γηα ηα πξψηα ηέζζεξα θσηνβνιηατθά πάξθα ζηελ Κχπξν. Σν πξψην, πνπ αλήθεη ζηελ εηαηξία Direct Electricity Co Ltd, ιεηηνχξγεζε ζηηο 2 Ννεκβξίνπ 2010 θαη είλαη ηζρχνο 150 kwp πνπ ην θαζηζηά ην κεγαιχηεξν ζηελ Κχπξν θαη έπεηηα αθινχζεζαλ άιια δχν ηεο ίδηαο ηζρχνο. Δπίζεο εληφο ηνπ Ννεκβξίνπ ιεηηνχξγεζε θαη ην ηέηαξην θσηνβνιηατθφ πάξθν. Καη ηα ηέζζεξα πάξθα βξίζθνληαη ζηελ ίδηα πεξηνρή ηεο Οξνχληαο (Λεπθσζία). ( Δπίζεο ηξνρνδξνκνχληαη νη απαξαίηεηεο ελέξγεηεο κε ζθνπφ ηελ εγθαηάζηαζε ζπζηεκάησλ φπσο ηα ζπγθεληξσηηθά θάηνπηξα (Solar Concentrated Power Plant) ηα νπνία ζπλδπάδνπλ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο ελέξγεηαο ζπγθεληξψλνληαο ηελ ειηαθή ηζρχ. Σα ζπζηήκαηα απηά ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σν παξαγφκελν ειεθηξηθφ ξεχκα δηνρεηεχεηαη ζην δίθηπν πξνθεηκέλνπ λα γίλεη ηξνθνδφηεζε ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Γηα ην ζπγθεθξηκέλν έξγν πξνηείλεηαη ε εγθαηάζηαζε 250 ειηαθψλ δίζθσλ κέγηζηεο δπλακηθφηεηαο 10 ΚWe. Ζ ζπλνιηθή δπλακηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο ππνινγηδφκελε ζε ζπλζήθεο 2000 KWh/η.κ (DNI), αλακέλεηαη λα είλαη 2.5 MWe θαη λα παξάγεη 5,300,000 KWh αλά έηνο. Ο ειηνζεξκηθφο ζηαζκφο ζα είλαη ηθαλφο λα παξάγεη 80

81 ειεθηξηθή ελέξγεηα κε θφζηνο ιηγφηεξν απφ 0,14 / kwh. ζνλ αθνξά ηε ρσξνζέηεζε ησλ ζπζηεκάησλ, ζα επηιερζεί έλα νηθφπεδν θαηάιιειν γηα εθζθαθή, κε θιίζε πξνο ην λφην ην νπνίν λα κελ ζθηάδεηαη απφ ιφθνπο θαη βνπλά ηφζν ην πξσί φζν θαη ην απφγεπκα. Ήδε ππάξρεη κηα πξψηε εθηίκεζε ηεο πηζαλήο ηνπνζεζίαο, ε νπνία έρεη εθζθαθζεί παιαηφηεξα θαη ιεηηνπξγνχζε ζαλ ιαηνκείν. (ηξαηεγηθή γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε Κχπξνο, 2007) Δπίζεο ζηα πξνζερψο ζρέδηα ηεο θπβεξλήζεηο είλαη ε εγθαηάζηαζε 65 θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζε ζρνιεία, θπβεξλεηηθά θηίξηα θαη ζηξαηφπεδα. Παξάιιεια γίλεηαη πξνζπάζεηα ελδπλάκσζεο απηήο ηεο κεζφδνπ παξαγσγήο ελέξγεηαο κε ηελ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζην θηίξην ηνπ πξνεδξηθνχ κεγάξνπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα θαη ιφγσ ηεο αχμεζεο ηεο ιεηςπδξίαο ζηελ Κχπξν, ρξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο ηεο αθαιάησζεο ηνπ λεξνχ. ηελ Γεξνζθήπνπ, θαηαζθεπάζηεθε ζην πιαίζην ηνπ Δπξσπατθνχ πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο Adira, ε πξψηε κνλάδα αθαιάησζεο κε ειηαθή ελέξγεηα, δίλνληαο έηζη ιχζε γηα ην πδαηηθφ πξφβιεκα ηεο Κχπξνπ κε ηξφπν ηέηνην πνπ δελ ζα επηβαξχλεηαη ην πεξηβάιινλ. ρήκα 4.3: Υξήζε ειηαθψλ ζεξκνζίθσλσλ ζηελ Δπξψπε (Πεγή: 81

82 ΚWh KWh Πίλαθαο 4.3: πλνιηθή Παξαγσγή απφ Φ/Β ζπζηήκαηα ζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν ηεο ΑΖΚ Μαρτίοσ 2009 Μαρτίοσ 2010 Μαρτίοσ 2011 (Πεγή: ηαηηζηηθή Τπεξεζία Κχπξνπ, Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, 2011) Πίλαθαο 4.4: πλνιηθή Παξαγσγή απφ απηφλνκα Φ/Β ζπζηήκαηα Έτος (Πεγή: ηαηηζηηθή Τπεξεζία Κχπξνπ, Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, 2011) 82

83 Κεθάλαιο Δ 5.1 Μεζνδνινγία έξεπλαο ηφρνο ηεο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο πηπρηαθήο κειέηεο ήηαλ ε δηεχξπλζε ησλ απφςεσλ ησλ θαηνίθσλ ηεο Λεπθσζίαο (Κχπξνο), γηα ηελ ελζσκάησζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζην νηθηαθφ ρψξν. Ζ κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο έξεπλαο ήηαλ έξεπλα ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο κε δηαλνκή ελφο εξσηεκαηνιφγηνπ, φπνπ ν κφλνο πεξηνξηζκφο, ήηαλ ε ειηθία (άλσ ησλ 20 εηψλ) θαη ε δηαλνκή ζε κνλνθαηνηθία. Οη εξσηήζεηο ζηφρεπαλ ηελ θαηαγξαθή ησλ γλψζεσλ ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο θαη ηηο απφςεηο ηνπο θαη θαηά πφζν είλαη δηαηεζεηκέλνη λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζην κέιινλ θαη γεληθά πνία εηθφλα έρνπλ γη απηέο. Σν εξσηεκαηνιφγην απνηεινχληαλ απφ 23 εξσηήζεηο, ζχληνκεο θαη ζαθή. Σν εξσηεκαηνιφγην ήηαλ ζρεδηαζκέλν γηα ηνπο εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο θαη απνηειείηαη απφ δχν ππνελφηεηεο. ην πξψην κέξνο είλαη νη εξσηήζεηο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ εξσηεζέλησλ, φπσο είλαη ην θχιν, ε ειηθία, ην κνξθσηηθφ επίπεδν, ην εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα θαη ε απαζρφιεζε ηνπο. ην δεχηεξν κέξνο ππάξρνπλ εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο γεληθνχο ζηφρνπο ηεο έξεπλαο, δειαδή εξσηήκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ θαηνηθία ηνπο, ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο επαηζζεηνπνίεζε θαη ηέινο ηηο απφςεηο ηνπο ζηα θσηνβνιηατθά. Ζ έξεπλα έγηλε ζηελ Λεπθσζία θαη ζηελ επαξρία Λεπθσζίαο θαηά ην δηάζηεκα αξρέο Ηαλνπαξίνπ κέρξη ηέιε Φεβξνπαξίνπ ηνπ Ζ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο επηηεχρζεθε δηακέζνπ ηνπ δηακνηξαζκνχ εξσηεκαηνινγίσλ κε επηζθέςεηο θαη απνζηνιήο . Με ηελ νινθιήξσζε ηεο ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ θαη ηνλ έιεγρν ηεο εγθπξφηεηαο ηνπο, αθνινχζεζε ε θσδηθνπνίεζε ησλ απαληήζεσλ θαη ε επεμεξγαζία ηνπο κε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. Ζ ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία θαη ε δηαγξακκαηηθή παξνπζίαζε έγηλε ζην Microsoft Excel, ελψ νη πίλαθεο δηπιήο εηζφδνπ δεκηνπξγήζεθαλ κε ηε ρξήζε ηνπ ζηαηηζηηθνχ παθέηνπ SPSS

84 5.2 Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή Σν εξσηεκαηνιφγην ζπκπιεξψζεθε απφ 122 ηπραία άηνκα απφ δηαθνξεηηθέο θνηλσληθέο νκάδεο, ηα νπνία ην 59,84% ήηαλ άληξεο θαη ην 40,16% ήηαλ γπλαίθεο. Γειαδή απάληεζαλ 73 άληξεο θαη 49 γπλαίθεο. ΑΝΔΡΑ ΓΤΝΑΙΚΑ 41% 59% ρήκα 5.1: Πνζνζηφ κεηαβιεηήο θχιν. ην εξσηεκαηνιφγην απάληεζαλ άηνκα δηαθφξσλ ειηθηψλ. πσο βιέπνπκε απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα 16,4% ήηαλ ειηθίαο απφ εηψλ, ην 23,8% ήηαλ ειηθίαο απφ εηψλ, ην 28,7% ήηαλ ειηθίαο εηψλ, ην 25,4% ήηαλ ειηθίαο εηψλ θαη ην 5,7% ήηαλ ειηθίαο 60 εηψλ θαη άλσ % 16% 25% 24% 29% ρήκα 5.2: Πνζνζηφ κεηαβιεηήο ειηθία. 84

85 ην εξσηεκαηνιφγην απάληεζαλ άηνκα δηαθφξσλ κνξθσηηθψλ επηπέδσλ. πσο θαίλεηαη θαη απφ ην πην θάησ ζρήκα ην 2,5% ήηαλ απφθνηηνη δεκνηηθνχ (3 άηνκα), ην 7,3% ήηαλ απφθνηηνη γπκλαζίνπ(9 άηνκα), ην 40,2% ήηαλ απφθνηηνη ιπθείνπ (49 άηνκα), ην 31,2% ήηαλ απφθνηηνη ΑΔΗ/ΣΔΗ (38 άηνκα) θαη ην 18,9% ήηαλ θάηνρνη κεηαπηπρηαθνχ/ δηδαθηνξηθνχ δηπιψκαηνο (23 άηνκα). Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο ΑΕΙ/ΣΕΙ Μεταπτ./Διδακτορικό 3% 19% 7% 31% 40% ρήκα 5.3: Πνζνζηφ κεηαβιεηιεο κνξθσηηθφ επίπεδν. ην εξσηεκαηνιφγην απάληεζαλ άηνκα κε δηαθνξεηηθά επίπεδα εηήζηνπ νηθνγελεηαθνχ εηζνδήκαηνο.σν 15,6% (19 άηνκα) έρεη κηζζφ κηθξφηεξν ησλ επξψ αλά έηνο, ην 32,8% (40 άηνκα) έρεη κηζζφ επξψ αλά έηνο, ην 34,4% (42 άηνκα) έρεη κηζζφ επξψ αλά έηνο θαη ην 17,2% (21 άηνκα) έρεη κηζζφ κεγαιχηεξν απφ επξψ αλά έηνο. < > % 16% 34% 33% ρήκα 5.4: Πνζνζηφ κεηαβιεηήο εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα. 85

86 ην εξσηεκαηνιφγην απάληεζαλ άηνκα κε δηαθνξεηηθή απαζρφιεζε. Σν 2,5% είλαη άλεξγνη, ην 58,2% είλαη δεκφζηνη ππάιιεινη, ην 26,2% είλαη ηδησηηθνί ππάιιεινη, ην 3,3% είλαη ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο, ην 5,7% είλαη θνηηεηέο, ην 2,5% είλαη ζπληαμηνχρνη θαη ην 1,6% αζρνινχληαη κε νηθηαθά. 3% 2% 2% 3% 26% 6% 58% Άνεργοι Δθμόςιοι Τπ. Ιδιωτικοί Τπ. Ελευκ. Επαγγελματίεσ Φοιτθτζσ υνταξιοφχοι Οικιακά ρήκα 5.5: Πνζνζηφ κεηαβιεηήο απαζρφιεζε. ην εξσηεκαηνιφγην, ηα άηνκα εξσηήζεθαλ γηα ην m² ηεο θαηνηθίαο ηνπο. Σν 16,4% έρεη θαηνηθία m², ην 55,7% έρεη θαηνηθία m², ην 22,1% έρεη θαηνηθία m², θαη ην 5,7% έρεη θαηνηθία κεγαιχηεξε απφ 300 m² m² m² m² >300 m² 6% 17% 22% 55% ρήκα 5.6: Πνζνζηφ κεηαβιεηήο m² θαηνηθίαο. 86

87 ηελ εξψηεζε (7) «Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο;», ην 82,8% απάληεζε πσο λαη είλαη ελεκεξσκέλνη θαη ην 17,2% απάληεζε φρη δελ είλαη ελεκεξσκέλνη. ηελ εξψηεζε (8) «Δίζηε ππέξ ή θαηά ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο;» θαη ηα 122 άηνκα απάληεζαλ ζεηηθά. ηελ εξψηεζε (9) «Έρεηε εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ζαο;» ην 94,2% απάληεζαλ πσο λαη έρνπλ εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ελψ κφλν ην 5,8% απάληεζε αξλεηηθά. ηελ εξψηεζε (10) «Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά;», ην 90,2% απάληεζαλ πσο λαη γλσξίδνπλ, ελψ ην 9,8% απάληεζαλ πσο δελ γλσξίδνπλ. Γνωρίηεται τι είναι τα φωτοβολταϊκά; Ζχετε εγκαταςτιςει θλικό κερμοςίφωνα ςτθν κατοικίασ ςασ; Είςτε υπζρ ι κατά τθσ παραγωγισ ενζργειασ από ανανεώςιμεσ πθγζσ; ΝΑΙ ΌΧΙ Είςτε ενθμερωμζνοι για κζματα εξοικονόμθςθσ ενζργειασ και ανανεωςιμζσ πθγζσ ενζργειασ; 0% 20% 40% 60% 80% 100% ρήκα 5.7: Πνζνζηά γηα ηηο εξσηήζεηο αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά, αλ έρνπλ εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ηνπο, αλ είλαη ππέξ ή θαηά ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. 87

88 ηελ εξψηεζε (11) «Πνηα ζεσξείηαη ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ;», ππήξραλ ηέζζεξηο πηζαλέο απαληήζεηο. ηελ απάληεζε «Δίλαη νηθνλνκηθά» ην 69% απάληεζαλ λαη. ηελ απάληεζε «Μεηψλεηαη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο» ην 84% απάληεζε λαη. ηελ απάληεζε «Μπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ εχθνια» ην 43% απάληεζε λαη. ηελ απάληεζε «Γελ γλσξίδσ» ην 69% απάληεζε λαη. Δεν γνωρίηω Μποροφν να εφαρμοςτοφν εφκολα Μειώνεται θ επιβαρυνςθ του περιβάλλοντοσ Είναι οικονομικά 0% 20% 40% 60% 80% 100% ΝΑΙ Δεν απάντθςαν ρήκα 5.8: Πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο πνία ζεσξνχλ ηα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ. Οη πηζαλέο απαληήζεηο ήηαλ, είλαη νηθνλνκηθά, κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ εχθνια, κεηψλεηαη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηέινο ε πηζαλή απάληεζε δελ γλσξίδσ. 88

89 ηελ εξψηεζε (12) «Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;», ην 67,2% απάληεζαλ λαη θαη ην 32,8% απάληεζαλ φρη. ΝΑΙ ΟΧΙ 33% 67% ρήκα 5.9: Πνζνζηά γηα ηελ εξψηεζε αλ ζα έθαλα εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο. 89

90 ηελ ζπλέρεηα ηεο εξψηεζεο 12, ζηελ εξψηεζε (13) «Αλ λαη, γηα πνην ιφγν;» ππήξραλ πέληε πηζαλέο απαληήζεηο. ηελ απάληεζε «Υακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο» ην 41% απάληεζε λαη. ηελ απάληεζε «Αμηνπηζηία θαη κεγάιε δηάξθεηα δσήο» ην 33% απάληεζε λαη, ην 37% απάληεζε φρη θαη ην 30% δελ απάληεζε. ηελ απάληεζε «Αζφξπβε ιεηηνπξγία» ην 39% απάληεζε λαη, ην 31% απάληεζε φρη θαη ην 30% δελ απάληεζε. ηελ απάληεζε «Δίλαη θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ» ην 63% απάληεζε λαη. ηελ απάληεζε «Μπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ πάλσ ζε ππάξρνπζεο θαηαζθεπέο φπσο είλαη π.ρ. ζηέγε ή πξφζνςε ζπηηηνχ» ην 50% απάληεζε λαη. Άλλο Μπορουν να εγκαταςτακοφν πάνω ςε υπάρχουςεσ καταςκευζσ Είναι φιλικά προσ το περιβάλλον Ακόρυβθ λειτουργία ΝΑΙ Δεν απάντθςαν Αξιοπιςτία και μεγάλθ διάρκεια ηωισ Χαμθλό κόςτοσ ςυντιρθςθσ 0% 20% 40% 60% 80% 100% ρήκα 5.10: Πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο γηα πνία ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζηηο ζηέγεο ζαο. 90

91 ηελ ζπλέρεηα ηεο εξψηεζεο 12, ζηελ εξψηεζε (14) «Αλ νρη, γηα πνην ιφγν;», ππήξραλ ηξείο πηζαλέο απαληήζεηο. ηελ απάληεζε «Γηα αηζζεηηθνχο ιφγνπο» ην 4% απάληεζαλ λαη. ηελ απάληεζε «Γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο (πςειφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο)» ην 38% απάληεζε λαη. ηελ απάληεζε «Άιιν» ην 11% απάληεζε λαη. Άλλο Για οικονομικοφσ λόγουσ ΝΑΙ Δεν απάντθςαν Για αιςκθτικοφσ λόγουσ 0% 20% 40% 60% 80% 100% ρήκα 5.11: Πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο γηα πνία αξλεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ δελ ζα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζηηο ζηέγεο ζαο. 91

92 ηελ εξψηεζε (15.1) «αο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο;» ην 53% απάληεζαλ πάξα πνιχ, ην35% πνιχ, ην 6% κέηξηα θαη ην 6% ιίγν..ηελ εξψηεζε (15.2) «Δλεκεξψλεζηε γηα ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ηεο επνρήο θαη ηηο πηζαλέο ιχζεηο ηνπο;» ην 5% απάληεζαλ πάξα πνιχ, ην 8% απάληεζαλ πνιχ, ην 85% απάληεζαλ κέηξηα θαη ην 2% απάληεζαλ ιίγν. Λίγο Μζτρια ασ απαςχολεί το κζμα εξοικονόμθςθσ ενζργειασ; Πολφ Πάρα πολφ Ενθμερώνεςτε για τα περιβαλλοντικά προβλιματα τθσ εποχισ και τισ πικανζσ λφςεισ τουσ; 0% 20% 40% 60% 80% 100% ρήκα 5.12: Πνζνζηά γηα ηηο απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε αλ ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη ηεο εξψηεζεο αλ ελεκεξψλνληαη γηα ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ηεο επνρήο θαη ηηο πηζαλέο ιχζεηο ηνπο. ηελ εξψηεζε (15.3) «Πσο ζαο θαίλεηαη ε ηδέα λα έρεηε επάξθεηα ησλ αλαγθψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ην δηθφ ζαο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα;» ην 61% απάληεζε πνιχ θαιφ, ην 33% απάληεζε θαιφ, ην 4% απάληεζε νχηε θαιφ, νχηε θαθφ, ην 1% απάληεζε θαθφ θαη ην 1% απάληεζε πνιχ θαθφ. ηελ εξψηεζε (15.4) «Πσο ζαο θαίλεηαη ε ηδέα λα πσιείηαη ειεθηξηθφ ξεχκα ζηελ ΑΖΚ (ή ε ηδέα ηνπ πξφζζεηνπ εηζνδήκαηνο) απφ ην δηθφ ζαο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα;» ην 56% απάληεζε πνιχ θαιφ, ην 33% απάληεζε θαιφ, ην 7% απάληεζε νχηε θαιφ, νχηε θαθφ θαη ην 4% απάληεζε θαθφ. ηελ εξψηεζε (15.5) «Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;» ην 27% απάληεζε πνιχ θαιφ, ην 42% απάληεζε θαιφ, ην 25% απάληεζε νχηε θαιφ, νχηε θαθφ, ην 5% απάληεζαλ θαθφ θαη ην 1% απάληεζαλ πνιχ θαθφ. 92

93 Πολφ κακό Πωσ ςασ φαίνεται θ ιδζα να ζχετε επάρκεια των αναγκών θλεκτρικοφ ρεφματοσ από το δικό ςασ φωτοβολταϊκό ςφςτθμα; Κακό Οφτε καλό, οφτε κακό Πωσ ςασ φαίνεται θ ιδζα να πωλείται θλεκτρικό ρεφμα ςτθν ΑΗΚ (ι θ ιδζα του πρόςκετου ειςοδιματοσ) από το δικό ςασ φωτοβολταϊκό ςφςτθμα; Καλό Πολφ καλό 0% 20% 40% 60% 80% 100% Με φωτοβολταϊκι εγκατάςταςθ 5 KWp τα ζςοδα είναι περίπου ετθςίωσ και με εγκατάςταςθ 10 KWp τα ζςοδα είναι περίπου ετθςίωσ. Η απόςβεςθ γίνεται λοιπόν ςε περίπου 7-8 χρόνια. Πωσ ςασ φαίνεται αυτό; ρήκα 5.13: Πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ζηηο εξσηήζεηο πσο ηνπο θαίλεηαη ε ηδέα λα έρνπλ επάξθεηα ησλ αλαγθψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ην δηθφ ηνπο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα, πσο ηνπο θαίλεηαη ε ηδέα λα πσινχλ ειεθηξηθφ ξεχκα ζηελ ΑΖΚ απφ ην δηθφ ηνπο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα θαη πσο ηνπο θαίλεηαη φηη κε θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζή 5 KWp ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ εηεζίσο θαη φηη ε απφζβεζε γίλεηαη ζε 7-8 ρξφληα. ηελ εξψηεζε (15.6) «Κάπνηεο ηξάπεδεο πξνζθέξνπλ "πξάζηλα" ή "νηθνινγηθά" θιπ δάλεηα κε επλντθφηεξνπο φξνπο. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;» ην 29% απάληεζαλ πνιχ θαιφ, ην 44% θαιφ, ην 25% νχηε θαιφ, νχηε θαθφ θαη ην 2% θαθφ. ηελ εξψηεζε (15.7) «Γελ απαηηνχληαη πνιχπινθεο δηαδηθαζίεο φπσο άδεηεο απφ δηάθνξνπο θνξείο, νχηε θνξνινγηθέο ππνρξεψζεηο φπσο έλαξμε επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξαγσγήο ξεχκαηνο ή θνξνιφγεζε γηα ηελ παξαγσγή ηνπ ξεχκαηνο. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;» ην 49% απάληεζαλ πνιχ θαιφ, ην 37% θαιφ, ην 12% νχηε θαιφ, νχηε θαθφ θαη ην 2% θαθφ. ηελ εξψηεζε (15.8) «Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πιενλεθηνχλ ζηελ Κχπξν δηφηη παξάγνπλ ειεθηξηζκφ ηελ ψξα ηεο κεγαιχηεξεο δήηεζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα απνζήθεπζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα ρψξνπ, δελ ρξεηάδνληαη κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, αδεηνδνηνχληαη 93

94 εχθνια απφ ηελ Πνιενδνκία θαη απνηεινχλ πξνζνδνθφξεο επελδχζεηο γηα ηνπο πνιίηεο.» ην 58% απάληεζε πνιχ θαιφ, ην 36% θαιφ, ην 5% νχηε θαιφ, νχηε θαθφ θαη ην 1% θαθφ. Κακό Κάποιεσ τράπεηεσ προςφζρουν "πράςινα" ι "οικολογικά" κλπ δάνεια με ευνοϊκότερουσ όρουσ. Πωσ ςασ φαίνεται αυτό; Οφτε καλό, οφτε κακό Καλό Πολφ καλό Δεν απαιτοφνται πολφπλοκεσ διαδικαςίεσ όπωσ άδειεσ από διάφορουσ φορείσ, οφτε φορολογικζσ υποχρεώςεισ όπωσ ζναρξθ επαγγελματικισ δραςτθριότθτασ παραγωγισ ρεφματοσ ι φορολόγθςθ για τθν παραγωγι του ρεφματοσ. Σα φωτοβολταϊκά ςυςτιματα πλεονεκτοφν ςτθν Κφπρο διότι παράγουν θλεκτριςμό τθν ώρα τθσ μεγαλφτερθσ ηιτθςθσ ενζργειασ, δεν ζχουν πρόβλθμα αποκικευςθσ ενζργειασ 0% 20% 40% 60% 80% 100% ρήκα 5.13: Πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ζηηο εξσηήζεηο πσο ηνπο θαίλεηαη φηη θάπνηεο ηξάπεδεο πξνζθέξνπλ "πξάζηλα" ή "νηθνινγηθά" θιπ δάλεηα κε επλντθφηεξνπο φξνπο, πσο ηνπο θαίλεηαη φηη δελ απαηηνχληαη πνιχπινθέο δηαδηθαζίεο φπσο άδεηεο απφ δηάθνξνπο θνξείο, νχηε θνξνινγηθέο ππνρξεψζεηο φπσο έλαξμε επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξαγσγήο ξεχκαηνο ή θνξνιφγεζε γηα ηελ παξαγσγή ηνπ ξεχκαηνο θαη πψο ηνπο θαίλεηαη φηη ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πιενλεθηνχλ ζηελ Κχπξν δηφηη παξάγνπλ ειεθηξηζκφ ηελ ψξα ηεο κεγαιχηεξεο δήηεζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα απνζήθεπζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα ρψξνπ, δελ ρξεηάδνληαη κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, αδεηνδνηνχληαη εχθνια απφ ηελ Πνιενδνκία θαη απνηεινχλ πξνζνδνθφξεο επελδχζεηο γηα ηνπο πνιίηεο. 94

95 Κεθάλαιο Σ 6.1 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² Θεσξεηηθφ κνληέιν Πξνθεηκέλνπ λα εμεηαζηεί ν βαζκφο εμάξηηζεο κεηαμχ δχν κεηαβιεηψλ Υ θαη Φ ρξεζηκνπνηήζεθε ν έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ². Ζ δηαηχπσζε θάζε ειέγρνπ ππνζέζεσλ πεξηιακβάλεη ηελ κεδεληθή ππφζεζε (Ζ0) θαη ηελ ελαιιαθηηθή ππφζεζε (Ζ1) θαη έρεη ηελ αθφινπζε κνξθή: (Ζ0): Σα ραξαθηεξηζηηθά Υ θαη Φ ηνπ δείγκαηνο θαηαλέκνληαη αλεμάξηεηα ζηνλ πιεζπζκφ δειαδή νη κεηαβιεηέο είλαη αλεμάξηεηεο. (Ζ1): Σα ραξαθηεξηζηηθά Υ θαη Φ ηνπ δείγκαηνο θαηαλέκνληαη εμαξηεκέλα ζηνλ πιεζπζκφ δειαδή νη κεηαβιεηέο είλαη εμαξηεκέλεο. Τπνινγηζηηθφ κνληέιν Ζ ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο Υ² ζπγθξίλεηαη κε ηελ πηζαλφηεηα παξαηήξεζεο ηεο ηηκήο απηήο (P-value) θαη νδεγεί ζηα αθφινπζα ζπκπεξάζκαηα. Δάλ P-value>0,1 ηφηε απνδερφκαζηε ηελ κεδεληθή ππφζεζε Ζ0 δειαδή νη κεηαβιεηέο είλαη αλεμάξηεηεο. Δάλ P-value<0,1 ηφηε απνδερφκαζηε ηελ ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ1 δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη ζε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 10%. Δάλ P-value<0,05 ηφηε απνδερφκαζηε ηελ ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ1 δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη ζε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 5%. Δάλ P-value<0,01 ηφηε απνδερφκαζηε ηελ ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ1 δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη ζε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 1%. 95

96 6.2 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε ην θχιν. ηελ εξψηεζε "Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% ΝΑΙ ΌΧΙ 20,00% 0,00% Άνδρεσ Γυναίκεσ ρήκα 6.1: Φχιν ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 2,846 0,099 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,099 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «θχιν» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «γλψζε ησλ θσηνβνιηατθψλ» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%.. Απφ ην ζρήκα 6.1 θαίλεηαη φηη νη άλδξεο ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο γπλαίθεο απαληνχλ φηη γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά. 96

97 6.3 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε ηελ ειηθία. ηελ εξψηεζε "Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 5% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.2: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 7,091 0,037 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,037 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,05. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «ππέξ ή θαηά ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Απφ ην ζρήκα 6.2 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. 97

98 ηελ εξψηεζε "Έρεηε εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ζαο;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% ΝΑΙ ΌΧΙ 20,00% 0,00% ρήκα 6.3: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ έρνπλ εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ηνπο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 5,644 0,076 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,076 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «έρεηε εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ζαο» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.3 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη έρνπλ εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ηνπο. 98

99 ηελ απάληεζε "Δίλαη νηθνλνκηθά" ηεο εξψηεζεο "Πνία ζεσξείηαη ηα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.4: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη νηθνλνκηθά. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 12,015 0,001 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,001 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,01. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη νηθνλνκηθά» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1%. Απφ ην ζρήκα 6.4 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη φηη είλαη νηθνλνκηθά. 99

100 ηελ απάληεζε "Μπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ εχθνια" ηεο εξψηεζεο "Πνία ζεσξείηαη ηα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% ΝΑΙ ΌΧΙ 20,00% 10,00% 0,00% ρήκα 6.5: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη εχθνια εθαξκφζηκα. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 4,556 0,1 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,1 επνκέλσο είλαη ίζν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη νηθνλνκηθά» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1%. Απφ ην ζρήκα 6.5 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη εχθνια εθαξκφζηκα. 100

101 ηελ απάληεζε "Υακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο" ηεο εξψηεζεο "Θα θάλεηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο, αλ λαη γηα πνίν ιφγν;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.6: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ φηη ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ιφγσ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 7,802 0,099 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,099 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Θα θάλεηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο, αλ λαη γηα ην ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.6 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ιφγσ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο. 101

102 ηελ εξψηεζε "αο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Λίγο/Κακόλου Μζτρι Πάρα πολφ/πολφ ρήκα 6.7: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 5,369 0,032 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,032 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.7 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ φηη ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. 102

103 ηελ εξψηεζε "Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ πνπ είλαη κεηαμχ εηψλ, εηψλ θαη εηψλ. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Λίγο/Κακόλου Μζτρι Πάρα πολφ/πολφ 10% 0% ρήκα 6.8: Ζιηθία ησλ εξσηεζέλησλ θαη πσο ηνπο θαίλεηαη φηη γηα κία θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο, θαη φηη ε απφζβεζε γίλεηαη ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 3,648 0,080 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,080 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «ειηθία» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.8 θαίλεηαη φηη νη ειηθίεο εηψλ ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηηο ειηθίεο εηψλ θαη εηψλ απαληνχλ πνιχ θαιφ/θαιφ φηη γηα κία θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη 103

104 κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο, θαη φηη ε απφζβεζε γίλεηαη ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. 6.4 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε ην εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα. ηελ απάληεζε "Δίλαη νηθνλνκηθά" ηεο εξψηεζεο "Πνία ζεσξείηαη ηα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο αηφκσλ δηαθφξσλ εηήζησλ νηθνγελεηαθψλ εηζνδεκάησλ, δειαδή εηζνδήκαηα απν <15000, , θαη > % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.9: Δηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη νηθνλνκηθά. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 7,373 0,056 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,056 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη είλαη νηθνλνκηθά» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.9 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα κε εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα >45000 ζε κεγαιχηεξν πνζφ απφ ηα άηνκα κε νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα απφ απν <15000, , απαληνχλ φηη ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη φηη είλαη νηθνλνκηθά. 104

105 ηελ απάληεζε "Μεηψλεηαη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο" ηεο εξψηεζεο "Πνία ζεσξείηαη ηα ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο αηφκσλ δηαθφξσλ εηήζησλ νηθνγελεηαθψλ εηζνδεκάησλ, δειαδή εηζνδήκαηα απν <15000, , θαη > % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.10: Δηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη κεηψλνπλ ηελ επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 7,492 0,050 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,050 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αλ ζεσξνχλ ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ φηη κεηψλνπλ ηελ επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.10 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα κε εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα >45000 ζε κεγαιχηεξν πνζφ απφ ηα άηνκα κε νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα απφ απν <15000, , απαληνχλ φηη ζεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη φηη, κεηψλεηαη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. 105

106 ηελ απάληεζε "Αζφξπβε Λεηηνπξγία" ηεο εξψηεζεο "Θα θάλεηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο, αλ λαη γηα πνίν ιφγν;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 5% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο αηφκσλ δηαθφξσλ εηήζησλ νηθνγελεηαθψλ εηζνδεκάησλ, δειαδή εηζνδήκαηα απν <15000, , θαη > % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΝΑΙ ΌΧΙ ρήκα 6.11: Δηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα ησλ εξσηεζέλησλ θαη αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο ιφγσ αζφξπβεο ιεηηνπξγίαο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 14,031 0,029 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,029 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,05. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο ιφγσ αζφξπβεο ιεηηνπξγίαο» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Απφ ην ζρήκα 6.11 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα κε εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα >45000 ζε κεγαιχηεξν πνζφ απφ ηα άηνκα κε νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα απφ απν <15000, , απαληνχλ φηη ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ιφγσ αζφξπβεο ιεηηνπξγίαο. 106

107 6.5 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² κε βάζε αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο (εξψηεζε 7). ηελ εξψηεζε "Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ΝΑΙ (Ερωτ. 7) ΌΧΙ (Ερωτ. 7) ΝΑΙ (Ερωτ. 10) ΌΧΙ (Ερωτ. 10) ρήκα 6.12: Δξψηεζε αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 10,04 0,006 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,006 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,01. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1%. Απφ ην ζρήκα 6.12 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ είλαη ελεκεξσκέλα γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, γλσξίδνπλ θαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά. 107

108 ηελ εξψηεζε "Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 10% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ΝΑΙ (Ερωτ. 12) ΌΧΙ (Ερωτ. 12) ΝΑΙ (Ερωτ. 7) ΌΧΙ (Ερωτ. 7) ρήκα 6.13: Δξψηεζε αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 2,532 0,093 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,093 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,1. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10%. Απφ ην ζρήκα 6.13 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ είλαη ελεκεξσκέλα γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο. 108

109 ηελ απάληεζε "Γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο" ηεο εξψηεζεο "Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 5% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ΝΑΙ (Ερωτ. 7) ΌΧΙ (Ερωτ. 7) ΝΑΙ (Ερωτ. 14Β) ΌΧΙ (Ερωτ. 14Β) ρήκα 6.14: Δξψηεζε αλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη αλ δελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ιφγσ νηθνλνκηθψλ ιφγσλ. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 8,453 0,015 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,015 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,05. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Γελ ζα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο, ιφγσ νηθνλνκηθψλ ιφγσλ.» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Απφ ην ζρήκα 6.14 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ είλαη ελεκεξσκέλα γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, δελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ιφγσ νηθνλνκηθψλ ιφγσλ. 109

110 6.6 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά (εξψηεζε 10). ηελ εξψηεζε "Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 5% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά ΝΑΙ (Ερωτ. 12) ΌΧΙ (Ερωτ. 12) ΝΑΙ (Ερωτ. 10) ΌΧΙ (Ερωτ. 10) ρήκα 6.15: Δξψηεζε αλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά θαη αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 6,932 0,012 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,012 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,05. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Απφ ην ζρήκα 6.15 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά, ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο. 110

111 6.7 Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Υ² αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ (εξψηεζε 12). ηελ εξψηεζε "Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ΝΑΙ (Ερώτ. 12) ΌΧΙ (Ερώτ. 12) Κακό/Κακόλου Οφτε καλό, οφτε κακό Πολφ καλό/καλό ρήκα 6.16: Δξψηεζε αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο θαη αλ κε θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ηνπο θαίλεηαη απηφ. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 9,895 0,008 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,008 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,01. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ;» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1%. Απφ ην ζρήκα 6.16 θαίλεηαη φηη ηα 111

112 άηνκα πνπ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, ηνπο αξέζεη πάξα πνιχ/πνιχ φηη κε θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) φπνπ ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη φηη ε απφζβεζε γίλεηαη ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. ηελ απάληεζε "Γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο" ηεο εξψηεζεο "Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο, αλ φρη γηα πνην ιφγν;" δηαθξίλεηαη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά, ζε επίπεδν 1% αλάκεζα ζηηο απαληήζεηο ησλ αηφκσλ αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ΝΑΙ (Ερωτ. 12) ΌΧΙ (Ερωτ. 12) ΝΑΙ (Ερωτ. 14Β) ΌΧΙ (Ερωτ. 14Β) ρήκα 6.17: Δξψηεζε αλ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο θαη δελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο Χ² P-Value 50,308 0,000 Σν p-value είλαη ίζν κε 0,000 επνκέλσο είλαη κηθξφηεξν ηνπ 0,01. πκπεξαίλνπκε φηη ε κεηαβιεηή «Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο;» ζρεηίδεηαη κε ηελ κεηαβιεηή «Γελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο.» ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1%. Απφ ην ζρήκα 6.17 θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ δελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, νθείιεηαη θπξίσο ζε νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. 112

113 Κεθάλαιο Ε 7.1 πκπεξάζκαηα Μέζα απφ ηελ έξεπλα πνπ δηεμάρζεθε ζηελ Λεπθσζία, νη θάηνηθνη δήισζαλ φηη ελεκεξψλνληαη γηα ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ηεο επνρήο θαη ηηο πηζαλέο ιχζεηο ηνπο, θαζψο θαη φηη είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη απφ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Δπίζεο ζρεδφλ φινη απάληεζαλ φηη ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη νκφθσλα φινη δήισζαλ ππέξ ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Αθφκε, φπσο ήηαλ θαη αλακελφκελν, ζρεδφλ φινη έρνπλ εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ηηο εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηα θσηνβνιηατθά, ζρεδφλ φια ηα άηνκα κε πνιχ κηθξή εμαίξεζε γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά, κε θχξην ζεηηθφ ηνπο ζηνηρείν φηη βνεζνχλ ζηελ κείσζε ηεο επηβάξπλζεο ηνπ πιαλήηε. Βέβαηα κέζσ ησλ ζπζρεηίζεσλ ησλ κεηαβιεηψλ, βιέπνπκε φηη νη άλδξεο θαίλεηαη λα είλαη πην ελεκεξσκέλνη απφ ηηο γπλαίθεο ζρεηηθά κε ηα θσηνβνιηατθά θαη απηφ κάιινλ νθείιεηαη ζηελ θχζε ηνπ άληξα λα αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν κε ζέκαηα ηερλνινγίαο. Με βάζε ηηο ζπζρεηίζεηο ησλ κεηαβιεηψλ θαίλεηαη φηη νη λεφηεξεο ειηθίεο ηάζζνληαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Αθφκε νη λεφηεξεο ειηθίεο είλαη απηέο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ εγθαηάζηαζεο ειηαθνχ ζεξκνζίθσλα. Παξ φιν ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα φζνλ αθνξά ηελ ελέξγεηα θαη ηελ αληίιεςε απηήο απφ ηα λεφηεξα άηνκα, ε αληίιεςε γηα ηα θσηνβνιηατθά θαίλεηαη λα αλαηξέπεηαη φζνλ αθνξά ηηο ειηθίεο, βάζε ησλ ζπζρεηίζεσλ ησλ κεηαβιεηψλ. ηελ παξνπζία ησλ ζεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ θσηνβνιηατθψλ, φπσο ην φηη είλαη νηθνλνκηθά, φηη κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ εχθνια θαη φηη έρνπλ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο, θαίλεηαη λα ελδηαθέξεη πεξηζζφηεξν ηα άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο. Αθφκε ηα άηνκα απηά, θαίλεηαη λα ηνπο απαζρνιεί πεξηζζφηεξν ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, θαη ίζσο απηφ λα νθείιεηαη ζην φηη είλαη πνίν ζπλεηδεηνπνηεκέλα αιιά θαη επαηζζεηνπνηεκέλα φζνλ αθνξά ηελ αλακελφκελε ελεξγεηαθή θξίζε θαη ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, αθνχ έρνπλ βηψζεη θαη αληηιακβάλνληαη ηελ ζεκαζία πνπ έρεη γηα ην κέιινλ. 113

114 Ζ έξεπλα επίζεο έδεημε φηη ηα άηνκα πνπ είλαη ελεκεξσκέλα γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά θαη είλαη θαη απηά πνπ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ. Δπίζεο κέζσ ηεο ππνζεηηθήο εξψηεζεο φηη, αλ κε θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη φηη ε απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα, ηα πεξηζζφηεξα άηνκα αληαπνθξίζεθαλ πνιχ ζεηηθά. εκαληηθφ φκσο φπσο παξνπζηάζηεθε θαη ζηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο είλαη νη νηθνλνκηθνί ιφγνη. Βάζε απηά, ην ελδηαθέξνλ θαη ε ζεηηθή δηάζεζε ππέξ ησλ θσηνβνιηατθψλ αλαηξέπεηαη φηαλ ηίζεηαη ην νηθνλνκηθφ θνκκάηη πνπ έρεη ε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ, αθνχ πνιιά απφ ηα άηνκα δελ ζα έθαλαλ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ηνπο, θπξίσο γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Σν φηη νη ηξάπεδεο πξνζθέξνπλ "πξάζηλα" ή "νηθνινγηθά" θιπ δάλεηα κε επλντθφηεξνπο φξνπο θαη φηη δελ απαηηνχληαη πνιχπινθέο δηαδηθαζίεο φπσο άδεηεο απφ δηάθνξνπο θνξείο, νχηε θνξνινγηθέο ππνρξεψζεηο δελ θαίλεηαη λα δξα σο ελζαξξπληηθφ σο πξνο ηελ εγθαηάζηαζε ησλ θσηνβνιηατθψλ. Μηα κηθξή εμαίξεζε απνηεινχλ ηα άηνκα κε πςειφ εηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα ηα νπνία ηείλνπλ λα ζεσξνχλ απφ κία άπνςε φηη ηα θσηνβνιηατθά είλαη νηθνλνκηθά σο πξνο ηελ ηειηθή ρξήζε ηνπο, αιιά παξφια απηά θαη ηα άηνκα απηά, αλήθνπλ ζηελ νκάδα φηη ζα ηνπο άξεζε ε ηδέα ηεο εγθαηάζηαζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ, αιιά δελ ην θάλνπλ γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Με βάζε ηελ παξαπάλσ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο, ζπκπεξαίλνπκε φηη νη Κχπξηνη πνιίηεο, κε πνιχ κηθξφ πνζνζηφ εμαίξεζεο, είλαη ελεκεξσκέλνη, ηνπο απαζρνιεί θαη είλαη ππέξ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Δπίζεο γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά, έρνπλ ππφςε ηνπο ηα ζεηηθά νθέιε απφ απηά θαη ζα ελδηαθέξνληαλ αθφκε θαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπο ζηηο ζηέγεο ηνπο, αιιά νη νηθνλνκηθνί ιφγνη θαη ε αλαζθάιεηα ηνπο απνηξέπεη ζην λα νινθιεξψζνπλ ηελ επηζπκία ηνπο. Γη απηφ ηνλ ιφγν ζα πξέπεη λα γίλεη θαιχηεξε ελεκέξσζε γηα ηα θσηνβνιηατθά αιιά ην πην ζεκαληηθφ είλαη λα δνζνχλ θίλεηξα σο πξνο ην νηθνλνκηθφ ζέκα ησλ θσηνβνιηατθψλ. Θα πξέπεη επίζεο λα ππάξρεη θαιχηεξε ελεκέξσζε σο πξνο ηηο ρνξεγίεο πνπ δίλνληαη θαη απφ ην θξάηνο αιιά θαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ αζρνινχληαη κε ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. 114

115 Βέβαηα, ε Κχπξνο βξίζθεηαη ζε αξρηθφ ζηάδην φζνλ αθνξά ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα θαη γεληθφηεξα ησλ ΑΠΔ ζηνλ νηθηαθφ ρψξν. Σα ηειεπηαία ρξφληα βιέπνπκε ζπλερψο αχμεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ θσηνβνιηατθψλ, φκσο δελ έρνπκε θηάζεη αθφκε ζην ζεκείν λα κπνξνχκε λα αλαθεξζνχκε πην ζπγθεθξηκέλα ζε απηά ιφγσ ηνπ κηθξνχ αθφκε αξηζκνχ ηνπο. χκθσλα φκσο κε ηα ηειεπηαία δεδνκέλα, νη αηηήζεηο γηα εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ έρνπλ απμεζεί θπξίσο γηα λέα ζπίηηα πνπ ρηίδνληαη θαη ζην κέιινλ πξφθεηηαη θαη ειπίδνπκε λα δνχκε κηα ζεκαληηθή αχμεζε. 115

116 Βιβλιογραθία Ξέλε βηβιηνγξαθία Acher D. M., Hill R., (2001) "Clean Electricity from Photovoltaics", Imperial College Press. p. 4-24, Lugne A., (1989) "Solar Cells and Optics for photovoltaic, Concetration", Bristol. Markrart T. (2003) "Solar Electricity", John Wiley&Sons,Chichester. p , Sorensen B., (2002) "Renewable energy : its physics, engineering, use, environmental impacts, economy and planning aspects", Academic Press, San Diego. Vu. B., (2008) "Rénovation et Grenelle de l environnement", Eyrolles, Paris. p Διιεληθή βηβιηνγξαθία Makofske W., Σαιαληνκνχινπ Μ., (1995), "Σερλνινγία θαη παγθφζκηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα.", Δθδφζεηο Ίσλ, Αζήλα. Αιεμάθεο Α. (2000), "Φχζε θαη Πνιηηηζκφο, Ζιηαθή Δλέξγεηα", Δθδφζεηο Μηράιε, Αζήλα. ζει Γεσξγφπνπινο Α., (2006), "Γε, Έλαο Μηθξφο θαη Δχζξαπζηνο πιαλήηεο." Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα. ζει Πξσηνπαπάο Α., Kula E. (2005), "Οηθνλνκηθά θαη πνιηηηθέο, γηα ηελ Βηψζηκε Γηαρείξηζε ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη ησλ Φπζηθψλ Πφξσλ." Δθδφζεηο αθθνπιά, Αζήλα, ζει Άρθρα Ξέλα άξζξα 2015 Global Market Outlook for Photovoltaics Until EPIA Bioenergy a Sustainable and Reliable Energy Source, IEA Bioenergy. Climate Change 2007: Synthesis Report, IPCC, Compared assessment of selected environmental indicators of photovoltaic electricity in OCED cities, International Energy Agency Photovoltaic Power Systems Programme, May Confronting Climate Change, Al Gore, EarthOutreach

117 Contribution of Working Groups I, II and III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Core Writing Team, Pachauri, R.K. and Reisinger, A. IPCC, Geneva, Switzerland. pp 104, 2007.)Dalmazia 15, Rome, Italy Energie photovoltaïque, L électricité du soleil. EPIA, Installations photovoltaïques au sol, Guide de l étude d impact, République Française, IPCC-TGICA: General Guidelines on the Use of Scenario Data for Climate Impact and Adaptation Assessment. Version 2. Prepared by T.R. Carter on behalf of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Task Group on Data and Scenario Support for Impact and Climate Assessment, 2007, 66 pp Lacaze H., Bourgeois T., Charron J., L énergie solaire photovoltaïque, Quels sont les principaux impacts des panneaux solaires photovoltaïques dans le cas d une utilisation massive?, Environnement et progrès. Photovoltaic Solar Energy, Development and current research. European Communities, Renewable make the difference. Directorate-General for Energy and Transport, 2008 Systèmes photovoltaïques: fabrication et impact environnemental, HESPUL, juillet THE ENERGY REPORT, 100% Renewable Energy by WWf Report, World Geothermal Generation in 2007, Ruggero Bertani, Enel International Division Renewable Energy Business Development Via Dalmazia 15, Rome, Italy Διιεληθά άξζξα 15 Μχζνη γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, WWF. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο ζε νηθηζηηθά ζχλνια. ΚΑΠΔ Αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ζ ζέζε ηνπο ζην λέν ελεξγεηαθφ ηνπίν ηεο ρψξαο θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαιίαο (ΣΔΔ ΚΓΘ, Λάξηζα, 29 Ννεκ. 1 Γεθεκ., 2007) Βηνθαχζηκα θαη Δλεξγεηαθέο Καιιηέξγεηεο Κ. Κίηηαο, Θ. Γέκηνο,. Φνπληάο, Θ. Μπαξηδάλαο, Δ. Μπηλφπνπινο, Π. Υαβηαξφπνπινο Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο ησλ Αηνιηθψλ Πάξθσλ : Μχζνο θαη Πξαγκαηηθφηεηα 117

118 Γεσζεξκηθέο Αληιίεο Θεξκφηεηαο, εθαξκνγέο ζηνλ νηθηαθφ ρψξν, Δλεξγεηαθφ Γξαθείν Κππξίσλ Πνιηηψλ. Δλεξγεηαθά Γξψκελα ζηελ Κχπξν, Τπεξεζία Δλέξγεηαο, Ζ Γεσξγηθή καο Έξεπλα, Πξννπηηθέο παξαγσγήο βηνθαπζίκσλ ζηελ Κχπξν, Γξ Πνιπθάξπνπ Π., Λεηηνπξγφο Γεσξγηθψλ Δξεπλψλ. Ζ θιηκαηηθή αιιαγή ζε αξηζκνχο, WWF. Ζ κάρε ησλ ελεξγεηαθψλ δηθηχσλ.greenpeace ( Μχζνη θαη πξαγκαηηθφηεηα γηα ηε γεσζεξκία. Απ. Αξβαλίηεο, Γεσιφγνο Γξ Γεσζεξκίαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο, Ηλζηηηνχην Γεσινγηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξεπλψλ, Γηεχζπλζε Γεσζεξκίαο θαη Θεξκνκεηαιηθψλ Τδάησλ,Αζήλα 2008 Οδεγφο ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ, Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, ρέδην ρνξεγηψλ γηα εμνηθνλφκεζεο ηεο ελέξγεηαο θαη ελζάξξπλζε ηεο ρξήζεο ΑΠΔ ( ), Κππξηαθή Γεκνθξαηία. Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ: «Μχζνο θαη πξαγκαηηθφηεηα», Δ. Ηζηοζελίδες Μπηλφπνπινο, Π. Υαβηαξφπνπινο, ΚΑΠΔ. Φσηνβνιηατθά πζηήκαηα, εθαξκνγέο ζηνλ νηθηαθφ ρψξν, Δλεξγεηαθφ Γξαθείν Κππξίσλ Πνιηηψλ. ftp://toms.gsfc.nasa.gov/pub/omi/images/global/y CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B

119 pendocument&print /icode/ Bioenergya_sustainable_and_reliable_energy_source._A_review_of_status_and_prospects.pd f GeorgikiErevna.pdf?OpenElement

120 Παραρηήμαηα ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ 1. Φχιιν: Άλδξαο Γπλαίθα 2. Ζιηθία: εηψλ εηψλ εηψλ εηψλ Μνξθσηηθφ επίπεδν: Απφθνηηνο δεκνηηθνχ Απφθνηηνο γπκλαζίνπ Απφθνηηνο ιπθείνπ Απφθνηηνο ΑΔΗ/ΣΔΗ Κάηνρνο κεηαπηπρηαθνχ/δηδαθηνξηθνχ 4. Δηήζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα < > Απαζρφιεζε: Άλεξγνο Γεκφζηνο Τπάιιεινο Ηδησηηθφο Τπάιιεινο Διεχζεξνο επαγγεικαηίαο Φνηηεηήο πληαμηνχρνο Οηθηαθά 120

121 6. Μέγεζνο θαηνηθίαο: m m m2 >300 m2 7. Δίζηε ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο; ΝΑΗ ΟΥΗ 8. Δίζηε ππέξ ή θαηά ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο; ΤΠΔΡ ΚΑΣΑ 9. Έρεηε εγθαηαζηήζεη ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ζηελ θαηνηθία ζαο; ΝΑΗ ΟΥΗ 10. Γλσξίδεηαη ηη είλαη ηα θσηνβνιηατθά; ΝΑΗ ΟΥΗ 11. Πνηα ζεσξείηαη ζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ; (εκεηψζηε φια φζα ηζρχνπλ) Δίλαη νηθνλνκηθά Μεηψλεηαη ε επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο Μπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ εχθνια Γελ γλσξίδσ 12. Θα θάλαηε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζηηο ζηέγεο ζαο; ΝΑΗ ΟΥΗ 121

122 13. Αλ λαη, γηα πνην ιφγν;(εκεηψζηε φια φζα ηζρχνπλ) Υακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο Αμηνπηζηία θαη κεγάιε δηάξθεηα δσήο Αζφξπβε ιεηηνπξγία Δίλαη θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ Μπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ πάλσ ζε ππάξρνπζεο θαηαζθεπέο φπσο είλαη π.ρ. ζηέγε ή πξφζνςε ζπηηηνχ Άιιν 14. Αλ φρη, γηα πνην ιφγν; Γηα αηζζεηηθνχο ιφγνπο Γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο(πςειφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο) Άιιν 15. πκπιήξσζε: Καζφινπ Λίγν Μέηξηα Πνιχ Πάξα πνιχ αο απαζρνιεί ην ζέκα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο; Δλεκεξψλεζηε γηα ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ηεο επνρήο θαη ηηο πηζαλέο ιχζεηο ηνπο; Πσο ζαο θαίλεηαη ε ηδέα λα έρεηε επάξθεηα ησλ αλαγθψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ην δηθφ ζαο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα; Πνιχ θαθφ Καθφ Οχηε θαιφ, νχηε θαθφ Καιφ Πνιχ θαιφ Πσο ζαο θαίλεηαη ε ηδέα λα πσιείηαη ειεθηξηθφ ξεχκα ζηελ ΑΖΚ (ή ε ηδέα ηνπ πξφζζεηνπ εηζνδήκαηνο) απφ ην δηθφ ζαο θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα; Με θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε 5 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο θαη κε εγθαηάζηαζε 10 KWp (θφζηνο επξψ) ηα έζνδα είλαη πεξίπνπ επξψ εηεζίσο. Ζ απφζβεζε γίλεηαη ινηπφλ ζε πεξίπνπ 7-8 ρξφληα. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ; Κάπνηεο ηξάπεδεο πξνζθέξνπλ "πξάζηλα" ή "νηθνινγηθά" θιπ δάλεηα κε επλντθφηεξνπο φξνπο. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ; Γελ απαηηνχληαη πνιχπινθεο δηαδηθαζίεο φπσο άδεηεο απφ δηάθνξνπο θνξείο, νχηε θνξνινγηθέο ππνρξεψζεηο φπσο έλαξμε επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξαγσγήο ξεχκαηνο ή θνξνιφγεζε γηα ηελ παξαγσγή ηνπ ξεχκαηνο. Πσο ζαο θαίλεηαη απηφ; Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πιενλεθηνχλ ζηελ Κχπξν δηφηη παξάγνπλ ειεθηξηζκφ ηελ ψξα ηεο κεγαιχηεξεο δήηεζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα απνζήθεπζεο ελέξγεηαο, δελ έρνπλ πξφβιεκα ρψξνπ, δελ ρξεηάδνληαη κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, αδεηνδνηνχληαη εχθνια απφ ηελ Πνιενδνκία θαη απνηεινχλ πξνζνδνθφξεο επελδχζεηο γηα ηνπο πνιίηεο. 122

123 Φσηνγξαθηθφ πιηθφ Φσηνγξαθία 1: πίηη κε θσηνβνιηατθά ζηελ πεξηνρή Μαθεδνλίηηζζαο, ζηελ Λεπθσζία. Φσηνγξαθία 2: πίηη κε θσηνβνιηατθά ζηελ πεξηνρή Λαηζία, ζηελ Λεπθσζία. 123

124 Φσηνγξαθία 3: Φσηνβνιηατθφ πάξθν ζην ρσξίν Οξνχληα, επαξρία Λεπθσζίαο. 124