Οι κίνδυνοι, οι οποίοι περιλαμβάνονται στο σχέδιο «Ξενοκράτης» συνοψίζονται στους παρακάτω:

Transcript

1 2.1. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Οι κίνδυνοι, οι οποίοι περιλαμβάνονται στο σχέδιο «Ξενοκράτης» συνοψίζονται στους παρακάτω: Φυσικοί κίνδυνοι Δασική Πυρκαγιά Σεισμός και συνοδά φαινόμενα Πλημμύρα Κατολισθήσεις Ακραία καιρικά φαινόμενα Παράκτια διάβρωση Ηφαιστειακή έκρηξη Τεχνολογικοί κίνδυνοι Διαρροή Ραδιενέργειας Διασπορά, διαφυγή βιολογικών ουσιών Καταστροφή μονάδος αποθήκευσης, δικτύου μεταφοράς ή σταθμού διανομής φυσικού αερίου Καταστροφή μονάδος παραγωγής, πυλώνων γραμμών μεταφοράς ή σταθμού διανομής ηλεκτρικής ενέργειας Διαρροή, διαφυγή επικίνδυνων ουσιών Πυρκαγιά σε εγκαταστάσεις Επικίνδυνη ρύπανση Στην παρούσα μελέτη κρίνεται σκόπιμο να διερευνηθούν πρωτίστως από τους φυσικούς κινδύνους οι πλημμύρες, οι σεισμοί, τα συνοδά σεισμικά φαινόμενα, οι κατολισθήσεις, οι δασικές πυρκαγιές και δευτερευόντως οι λοιποί κίνδυνοι. [ 11 ]

2 2.2. ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Γενικά: Η αποτύπωση του υδρογραφικού δικτύου της νήσου Ιθάκη βασίστηκε στον τοπογραφικό χάρτη κλίμακας 1: της νήσου Ιθάκη, που προέρχονται από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. Από τους παραπάνω χάρτες εξήχθη το υδρογραφικό δίκτυο αποτυπώνοντας τις κυανές γραμμές των υδάτινων ρευμάτων, εισάγοντας τες ψηφιακά στο πρόγραμμα ArcG.I.S (έκδοση 9.3). Εικόνα 2.2.a Χάρτης Υδρογραφικού δίκτύου Δ.Ιθάκης [ 12 ]

3 Η παραπάνω μελέτη του υδρογραφικού δικτύου αφορά στην κατανομή των διαφόρων κλάδων του πάνω στην επιφάνεια του ανάγλυφου, ώστε να επισημανθούν οι τυχόν υπάρχουσες ασυμμετρίες κατά την ανάπτυξή του, που σχετίζονται άμεσα με την εκδήλωση του πρόσφατου τεκτονισμού στην περιοχή. Το υδρογραφικό δίκτυό της νήσου είναι κατεξοχήν μονοκλαδικό ή δικλαδικό με ευθύγραμμη ροή και ακτινωτή διάταξη κατά μήκος της ακτογραμμής. Στο σύνολο τους παρουσιάζουν μια συμμετρική διάταξη κυρίως στο βόρειο τμήμα της, όπου αναπτύσσεται το Νήριτον Όρος με ορογραφικό άξονα διεύθυνση Β-Ν. Η θέση του ορογραφικού άξονα επιτρέπει την ακτινωτή συμμετρική κατανομή των υδρογραφικών δικτύων. Στατιστική επεξεργασία και ανάλυση βροχομετρικών δεδομένων Η στατιστική επεξεργασία και η ανάλυση βροχομετρικών δεδομένων επετεύχθη με την απόκτηση των στοιχείων μηνιαίας βροχόπτωσης από την Εθνική Μετεωρολογική υπηρεσία. Οι κοντινότεροι σταθμοί στην περιοχή μελέτης ήταν ο σταθμός της Αργοστολίου,ο σταθμός της Ζακύνθου καθώς και ο σταθμός της Μεσολογγίου. Στην αρχή της διαδικασίας για την εξαγωγή συμπερασμάτων απεικονίστηκε σε διάγραμμα συσχέτισης των δεδομένων των τριών σταθμών που τοποθετούνται στην πλησιέστερη θέση σε σχέση με την περιοχή μελέτης. Οι σταθμοί σε συγκεκριμένη απόχρωση οι οποίοι αποτυπώνονται και στο διάγραμμα (Εικόνα 2.2.β) είναι οι εξής: [ 13 ]

4 Σταθμός Αργοστολίου Σταθμός Ζακύνθου Σταθμός Μεσολογγίου Εικόνα 2.2.β Συσχέτιση δεδομένων ανάμεσα στους σταθμούς Αργοστολίου, Ζακύνθου, Μεσολογγίου Ο βασικός μετεωρολογικός σταθμός ο οποίος μπορούσε να παράσχει περισσότερα δεδομένα λόγω της πληθώρας καταγραφών του, είναι του Αργοστολίου. Αναλύοντας τους σταθμούς και συσχετίζοντας τους μεταξύ τους, μέσω της μεθόδου γραμμικής παλινδρόμησης εξάγεται το συμπέρασμα ότι δεν παρατη- [ 14 ]

5 ρείτε συσχετισμός ανάμεσα στον σταθμό της Αργοστολίου, Ζακύνθου και της Μεσολογγίου. Εντοπίζοντας τον κοντινότερο σταθμό στην περιοχή μελέτης, ο οποίος είναι του Αργοστολίου, αναλύονται οι μηνιαίες τιμές βροχόπτωσης μέσω διαγραμμάτων. Εικόνα 1.2.γ Μερικά σύνολα βροχόπτωσης ανά έτος Αναλύοντας και υπολογίζοντας τα παραπάνω εξήχθη και το διάγραμμα στο οποίο απεικονίζονται οι μηνιαίες μέγιστες τιμές βροχόπτωσης ανά έτος. [ 15 ]

6 Εικόνα 2.2.δ Μέγιστες τιμές μηνιαίας βροχόπτωσης ανά έτος Σε συνέχεια της επεξεργασίας των δεδομένων, με τη μέθοδο ελαχίστων τετραγώνων υπολογίζεται ο χρόνος επανάληψης. Ο υπολογισμός πραγματοποιείτε καταγράφοντας τις τιμές μηνιαίας βροχόπτωσης. Τα έτη τα οποία υπήρχαν καταγραφές ήταν από το 1980 έως το Λαμβάνοντας υπόψη την εξίσωση : y=2.498x , με R 2 = Συμπερασματικά από την ανάλυση μπορούμε να δούμε ότι από τον Απρίλιο έως και τον Σεπτέμβριο οι βροχοπτώσεις μειώνονται. [ 16 ]

7 Εικόνα 2.2.ε Βροχομετρική καμπύλη επανάληψης Κλίνοντας, αν και το εύρος καταγραφής των δεδομένων στο σταθμό της Αργοστολίου δεν μπορεί να μας δώσει ακριβή συμπεράσματα λόγω της μικρής χρονοσειράς, προσεγγιστικά μπορούν να εξαχθούν κάποια για τα επόμενα 50 ή 100 χρόνια. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι τα δεδομένα ήταν σε μηνιαία κατανομή με αποτέλεσμα να μην μπορούν να βγουν σαφή συμπεράσματα ως προς την βροχόπτωση στην περιοχή μελέτης. [ 17 ]

8 Ειδικά: Η ανάλυση του πλημμυρικού κινδύνου της νήσου Ιθάκης βασίζετε σε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία όπως αναλύεται παρακάτω. Αρχικά τα πρώτα βήματα τα οποία πρέπει να καταγραφούν είναι οι ζώνες οι οποίες εμφανίζουν κλίσεις πρανών από ο έως 2 μοίρες. Συνεπώς, λαμβάνοντας τον αρχικό θεματικό χάρτη κλίσεων και τροποποιώντας τον σύμφωνα με μια κατανομή κλίσεων που θα έχει ως κλίμακα τα εξής: 0-2 ( μοίρες ) < 2 εντοπίζονται τα σημεία που παρουσιάζουν επιπέδωση επιφάνεια αλλά και κλίσεις έως 2 μοίρες. [ 18 ]

9 Εικόνα 2.2.στ Χάρτης κλίσεων πρανών Δ. Ιθάκης Ο υδρολιθολογικός χάρτης της νήσου σε μια αναζήτηση συγκεκριμένων σημείων κινδύνου πλημμύρας είναι σημαντικός διότι μας βοηθά να καταλάβουμε και να εξάγουμε συμπεράσματα αρχικά για την πιθανή ροή του επιφανειακού ύδατος και στη συνέχεια την υπόγεια κατεύθυνση αλλά και αποθήκευση του νερού στην περιοχή μελέτης. Σημαντικό ρόλο παίζει λοιπόν η περατότητα η οποία παρου- [ 19 ]

10 σιάζει ο κάθε σχηματισμός. Ως γενική παρατήρηση μπορούμε να τονίσουμε ότι η νήσος Ιθάκη κυριαρχείτε από μακροπερατούς σχηματισμούς λόγω της γεωλογίας της, στην οποία κυριαρχούν τα ανθρακικά πετρώματα. Εικόνα 2.2.ζ Υδρολιθολογικός χάρτης Δ. Ιθάκης Στη συνέχεια μια σημαντική παράμετρος η οποία έχει βαρύνουσα σημασία στην εξαγωγή των ζωνών πλημμυρικού κινδύνου είναι η καταγραφή των αλλουβιακών σχηματισμών και η συσχέτισή τους με το υδρογραφικό δίκτυο και τις κλίσεις. [ 20 ]

11 Εικόνα 2.2.η Χάρτης Αλλουβιακών σχηματισμών Δ.Ιθάκης Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι δεν εντοπίστηκε ιστορικό πλημμυρών στην περιοχή μελέτης, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν συγκεκριμένα καταγε- [ 21 ]

12 γραμμένα περιστατικά που να επιβεβαιώνουν την μεθοδολογία που ακολουθήθηκε. Συνδυάζοντας τις παραπάνω παραμέτρους, καθώς επίσης και την σημαντικότερη από όλες που είναι η ανθρώπινη παρουσία σε μία ενδεχόμενη πλημμυρική καταστροφή εξάγετε ο τελικός χάρτης ζωνών πλημμυρικής επικινδυνότητας. Εικόνα 2.2.θ Χάρτης Ζωνών Πλημμυρικού κινδύνου Δ. Ιθάκης [ 22 ]

13 2.3. ΣΕΙΣΜΟΙ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Στη γεωλογική δομή της νήσου Ιθάκης, λαμβάνουν μέρος αλπικοί σχηματισμοί καθώς και νεώτεροι πλειοτεταρτογενείς (μεταλπικοί σχηματισμοί), οι οποίοι επικάθονται ασύμφωνα στους πρώτους (ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ-ΔΙΚΑΙΟΥΛΙΑ 1965, ΒΡ Co. et al. 1985, ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ 1991). Εικόνα 2.3.α Στρωματογραφική κολώνα περιοχής μελέτης. [ 23 ]

14 Οι αλπικοί σχηματισμοί ανήκουν στις δύο πιο εξωτερικές ενότητες της πλατφόρμας των εξωτερικών ελληνίδων, δηλαδή στην ενότητα των Παξών, καθεστώς το οποίο αποτυπώνεται στο ΒΒΔ τμήμα της νήσου. Η εν λόγω ενότητα είναι σχετικά αυτόχθονη. Ωστόσο, η κύρια γεωλογική δομή της νήσου Ιθάκης, αποτελείται από τους σχηματισμούς της Ιόνιας ενότητας, η οποία υπόκειται της ενότητας των Παξών (επώθηση). Εικόνα 2.3.β Γεωλογικός χάρτης Δ. Ιθάκης (ΙΘΑΚΗ-ΑΤΟΚΟΣ,ΙΓΜΕ,1991) [ 24 ]

15 Ενότητα Παξών Στο ΒΒΔ τμήμα της νήσου Ιθάκης εμφανίζεται το ανώτερο τμήμα της εν λόγω ενότητας, το οποίο τοποθετείται ηλικιακά στο Μέσο-Ανώτερο Μειόκαινο, αποτελούμενο από μάργες. Οι μάργες αυτές έχουν πάχος 30m και πάνω και είναι συχνά σχιστοποιημένες, σκοτεινού τεφρού, μαύρου, τεφροπράσινου ή κίτρινου χρώματος και κατά τόπους είναι βιτουμενιούχες και περιέχουν λεπτές στρώσεις γύψου. Τα απολιθώματα τα οποία απαντώνται στους άνωθεν σχηματισμούς είναι Orbulina universa, Globigerinoides obliquus και άλλα. Η ενότητα αυτή υπέρκειται της Ιόνιας ενότητας με επώθηση. Ιόνια Ενότητα Η γενική διεύθυνση των στρωμάτων των σχηματισμών της ενότητας αυτής, είναι ΒΒΔ. Ασβεστόλιθοι Παντοκράτορα - Δολομιτικοί Ασβεστόλιθοι: Αυτού του τύπου ασβεστόλιθοι χρονολογούνται στο Ανώτερο Τριαδικό - Μέσο Λιάσιο και απαντώνται στις εξής τοποθεσίες: στο Δημοτικό Διαμέρισμα Εξωγή, ΒΑ του Δ.Δ. Πλατρειθιά, σε όλο το Κιόνι, στο νότιο τμήμα της Ανωγής, δυτικά και ΒΑ του Βαθέως. Το πάχος του σχηματισμού αυτού, είναι μεγαλύτερο των 400m και αποτελείται από υπόλευκους, λευκοκίτρινους, σταχτόχρωμους, λεπτομεσο-κοκκώδεις, κατά τόπους ωολιθικούς-πισολιθικούς, δολομιτιωμένους ασβεστόλιθους και δολομίτες. Στα κατώτερα στρώματα συναντάμε κυρίως, παχυστρωματώδεις έως άστρωτους κρυσταλλικούς δολομίτες και δολομιτιωμένους μικριτικούς ασβεστόλιθους. Ακολουθούν παχυστρωματώδειςμεσοστρωματώδεις ασβεστόλιθοι κατά τόπους δολομιτιωμένοι, οι οποίοι παρουσιάζουν ποικιλία μικροφάσεων, όπως i) δολομιτιωμένοι βιο-μικροσπαρίτες, ii) ογκοσπαρίτες ανακρυσταλλωμένοι και δολομιτιωμένοι με ποικίλου μεγέθους λιθοκλάστες από τους οποίους αρκετοί σπασμένοι ωόλιθοι, iii) πελ-βίο-μικρίτες έως σπαρίτες. Κλείνοντας, τα ανώτερα μέλη αποτελούνται από πλακώδεις βιομικριτικούς ασβεστόλιθους με ενστρώσεις και κονδύλους κερατολίθων τεφροκίτρινης απόχρωσης, αντίστοιχους με τους ασβεστόλιθους Σινιών της Ηπείρου. Στο σχηματισμό αυτό, εμφανίζονται τα απολιθώματα Nodosaria sp., Lenticulina sp., Textulariidae, Filaments κ.ά. Ασβεστόλιθοι «Ammonitico Rosso»: Αυτού του τύπου ασβεστόλιθοι χρονολογούνται στο Ανώτερο Λιάσιο (Τοάρσιο) και απαντώνται στις εξής τοπο- [ 25 ]

16 θεσίες: στο Δημοτικό Διαμέρισμα Εξωγής, στο ΒΒΑ τμήμα του Πλατρειθιά, στο κεντρικό τμήμα του Κιονίου και ΒΒΑ του Βαθέως. Το πάχος εμφάνισης του σχηματισμού αυτού είναι 0-25m και κατά τόπους παρατηρείται έντονη πτύχωση. Η εμφάνιση του σχηματισμού αυτού είναι πολύ περιορισμένη στη νήσο Ιθάκη. Οι ασβεστόλιθοι αυτοί, χαρακτηρίζονται ως κονδυλώδεις, ερυθρωποί, κιτρινωποί, σταχτόχρωμοι, μαργαϊκοί, λεπτο-μεσο-στρωματώδεις με λεπτές μαργαϊκές και κερατολιθικές ενστρώσεις και φακούς πυριτιολίθων. Ο σχηματισμός αυτός παρουσιάζει συχνά πλευρική απόσβεση. Η μικροφασική ανάλυση δείχνει ότι εναλλάσσονται οι δύο εξής μικροφάσεις: i) βιομικρίτες εν μέρει ανακρυσταλλωμένοι, ενίοτε πυριτικοί με ακτινόζωα και επιμήκη Filaments. Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται ωόλιθοι οπότε αυξάνεται και ο αριθμός των βενθονικών τρηματοφόρων, ii) μικρίτες έως βιομικρίτες με μικρά Filaments. Στη δεύτερη περίπτωση είναι συχνά εμπλουτισμένοι σε οξείδια και υδροξείδια Fe. Τα απολιθώματα που απαντώνται στον εν λόγω σχηματισμό είναι Textulariidae, Nodosariidae, Filaments κ. Κερατόλιθοι, Ασβεστόλιθοι και Αργιλικοί Σχιστόλιθοι: Αυτού του τύπου σχηματισμοί χρονολογούνται στο Δογγέριο και απαντώνται στις ίδιες τοποθεσίες με του προηγούμενου τύπου ασβεστόλιθους καθώς επίσης στο ΝΝΑ τμήμα της Ανωγής, κεντρικά και ΒΑ του Βαθέως. Το πάχος των σχηματισμών αυτών είναι 10-20m και συχνά παρουσιάζουν έντονη στολίδωση με κλειστές πτυχές. Πρόκειται για πυκνές εναλλαγές ασβεστολιθικών και κερατολιθικών λεπτών στρωμάτων. Οι κερατόλιθοι είναι συνήθως ανοιχτόχρωμοι (κιτρινωποί), αλλά υπάρχουν και σκοτεινόχρωμοι (τεφροί, μαύροι και ερυθροί). Οι ασβεστόλιθοι είναι πολύ λεπτόκοκκοι, λευκοί, σταχτείς και κιτρινωποί. Κατά τόπους οι σχηματισμοί αυτοί παρουσιάζουν έντονη σχιστοποίηση και αποτελούνται από μαργαϊκά και αργιλοπηλιτικά λεπτότατα στρώματα κιτρινωπού χρώματος. Επίσης κατά τόπους παρουσιάζεται και με κονδυλώδη μορφή. Η ανάλυση σε ασβεστολιθικά δείγματα δείχνει ότι έχουμε ωο-βιο-σπαρίτες με ψευδο-ωολίθους ποικίλου μεγέθους καθώς και σύνθετους κόκκους με πυρήνες θραύσματα πετρωμάτων και απολιθώματα. Επίσης έχουμε ύπαρξη σπαριτών. Τέλος τα απολιθώματα που απαντώνται είναι: Miliolidae, Valvulina sp., Protopeneroplis striata κ.ά. Ασβεστόλιθοι Βίγλας, λεπτοστρωματώδεις με πυριτόλιθους: Αυτού του τύπου σχηματισμοί χρονολογούνται στο Ανώτερο Ιουρασικό Κατώτερο Κρητιδικό. Απαντώνται ανατολικά της Εξωγής, ανατολικά του Πλατρειθιά, δυτικά του Κιονίου, ανατολικά και ΝΑ της Ανωγής, κεντρικά και ΒΒΑ του [ 26 ]

17 Βαθέως και ΒΑ του Περαχωρίου. Το πάχος των σχηματισμών αυτών ανέρχεται στα m και κατά τόπους παρατηρείται έντονη στολίδωση των στρωμάτων. Είναι λευκοί, λευκοκίτρινοι, πολύ λεπτόκοκκοι και λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθοι, με ενστρώσεις, φακούς και κονδύλους κιτρινωπών καστανοκίτρινων πυριτόλιθων και πολύ λεπτές παρεμβολές αργιλικού υλικού. Η μικροφασική ανάλυση δείχνει ότι πρόκειται για βιομικρίτες ακτινοζώων με σπάνια οστρακώδη και Nodosariidae καθώς και λίγους κλαστικούς κόκκους πυριτικού υλικού. Επίσης Παρατηρούνται ορίζοντες βιομικρίτη με Calpionellidae, μικρά Nodosariidae και Filaments. Μερικά απολιθώματα που εντοπίζονται στην περιοχή είναι Calpionella alpine, Filaments κ.ά. Κερατόλιθοι και ασβεστόλιθοι: Αυτού του τύπου σχηματισμοί χρονολογούνται στο Άλβιο Τουρώνιο. Απαντώνται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Εξωγής, στο κεντρικό τμήμα του Πλατρειθιά, δυτικά του Κιονίου, ανατολικά και ΝΑ της Ανωγής, στο κεντρικό τμήμα του Βαθέως όπως στο ΒΒΑ τμήμα του και τέλος, ΒΑ του Περαχωρίου. Το πάχος των σχηματισμών αυτών είναι 20-30m, έχουν εντονότατη στολίδωση με κλειστές έως μέσου ανοίγματος πτυχές. Έχουμε πυκνές εναλλαγές κερατολιθικών και ασβεστολιθικών στρωμάτων 5-10 cm. Οι ασβεστόλιθοι είναι πολύ λεπτόκοκκοι, λευκοί, σταχτείς και κατά τόπους μαργαϊκοί. Οι κερατόλιθοι παρουσιάζουν ποικιλία χρωμάτων όπως, κιτρινωποί, καστανοκίτρινοι, ερυθρωποί, υποπράσινοι και μαύροι. Η μικροφασική ανάλυση στους ασβεστόλιθους δείχνει ότι πρόκειται για βιομικρίτες με πλαγκτονικά τρηματοφόρα, οι οποίοι εναλλάσσονται με πυριτικούς βιομικρίτες ακτινόζωων και κερατολίθων. Τέλος, στους ανώτερους ορίζοντες, ορισμένες φορές παρεμβάλλονται ενστρώσεις μικροκλαστικών ασβεστόλιθων με μικριτική κύρια μάζα. Στους σχηματισμούς αυτούς απαντώνται τα εξής απολιθώματα: Heterohelix sp., Hedbergella sp. κ.ά. Ασβεστόλιθοι Παχυστρωματώδεις Κλαστικοί: Αυτού του είδους οι σχηματισμοί χρονολογούνται στο Σενώνιο. Καταλαμβάνουν ένα μεγάλο κομμάτι των συνολικών σχηματισμών που απαρτίζουν τη νήσο και κατά τόπους έχουν πάχος m. Απαντώνται στις εξής περιοχές: ανατολικά της Εξωγής, στο κεντρικό τμήμα του Πλατρειθιά, ανατολικά του Σταυρού, σε όλη την έκταση του Δημοτικού Διαμερίσματος Ανωγής, στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Βαθέως και στο κεντρικό τμήμα του Περαχωρίου. Πρόκειται για σχηματισμούς υπόλευκους, λευκοκίτρινους, παχυστρωματώδεις έως άστρωτους με κλάστες ποικίλης λιθολογικής σύστασης, χρώματος, ηλικίας και μεγέθους, με θραύσματα ρουδιστών και άλλων μικροαπολιθωμάτων. Εμφανίζονται κατά τόπους ανακρυσταλλωμένοι και δολομιτιωμένοι. [ 27 ]

18 Κατάγράφονται ορίζοντες πάχους μέχρι 10m περίπου στους οποίους επικρατούν λεπτο-μεσο-στρωμάτωδεις υπόλευκοι, λεπτόκοκκοι ασβεστόλιθοι με φακούς και κονδύλους ανοιχτόχρωμων πυριτολίθων. Η μικροφασική ανάλυση δείχνει ότι οι ασβεστόλιθοι του Σενωνίου αποτελούνται από i) μικροκλαστικούς ασβεστολίθους με ή χωρίς μικριτική κύρια μάζα και αρκετά πλαγκτονικά τρηματοφόρα, στους οποίους η κατανομή του κλαστικού υλικού δεν είναι ομοιογενής και δίνει συχνά μορφές τουρβιτιτών, ii) βιοκλαστικούς ασβεστόλιθους που παρουσιάζονται συχνά ανακρυσταλλωμένοι και περιέχουν άφθονη βενθονική μικροπανίδα, iii) πολύμεικτα ασβεστολιθικά λατυποπαγή με στοιχεία ποικίλης φύσης και προέλευσης, πολλά από τα οποία ενδέχεται να προέρχονται από το ύβωμα του Γαβρόβου. Απολιθώματα που βρίσκουμε στους κατώτερους ορίζοντες είναι του Κονιασίου Σαντωνίου: Globotruncana linneiana, Marginotruncana coronate. Στους ανώτερους ορίζοντες έχουμε απολιθώματα του Καμπανίου -Μαιστριχτίου: Globotruncana linneiana, Omphalocyclus sp. Ασβεστόλιθοι Μεσοστρωματώδεις: Αυτού του είδους οι σχηματισμοί χρονολογούνται Παλαιόκαινο Ηώκαινο. Το πάχος εμφάνισής τους είναι 250m περίπου και παρουσιάζουν έντονη πτύχωση. Απαντώνται στις εξής περιοχές: στο δυτικό τμήμα του Πλατρειθιά, δυτικά της Ανωγής, σε όλο το Δημοτικό Διαμέρισμα της Λεύκης, δυτικά του Βαθέως και δυτικά - ΒΒΔ του Περαχωρίου. Πρόκειται για ασβεστόλιθους υπόλευκους, φαιοκίτρινους, υπολιθογραφικούς, συχνά κοκκώδεις και λατυποπαγείς, λεπτο-μεσοστρωματώδεις. Τα ανώτερα στρώματα της σειράς είναι πλούσια σε ευμεγέθεις nummulites, alveolina. Η μικροφασική ανάλυση δείχνει: i) βιομικρίτες με μικροπανίδα που αποτελείται αποκλειστικά από πλαγκτονικά τρηματοφόρα, ii) βιομικρίτες με μικροπανίδα που περιέχει κατά κύριο λόγο πλαγκτονικά τρηματοφόρα αλλά και αρκετά βενθονικά, iii) βιομικρίτες με ευμεγέθεις βιοκλάστες και αρκετούς λιθοκλάστες, οι οποίοι περιέχουν κυρίως βενθονικά, αλλά και πλαγκτονικά τρηματοφόρα. Τα απολιθώματα που βρίσκουμε σε κάθε μικροφάση είναι αντίστοιχα: i) Morozovella aragonensis, Heterolelix sp., Hedbergella sp., ii) Discocyclina sp., Alveolina sp., Miliolidae, Rotalia sp., iii) τα ίδια απολιθώματα και με την προηγούμενη μικροφάση. Φλύσχης: Αυτός ο σχηματισμός χρονολογείται στο Ολιγόκαινο Μέσο Μειόκαινο και αποτελεί το ανώτερο στρώμα της Ιόνιας ενότητας. Το πάχος εμφάνισής του είναι 200m περίπου. Απαντάται στις εξής περιοχές: νότια του Δημοτικού Διαμερίσματος της Εξωγής, δυτικά του Πλατρειθιά, δυτικά του Σταυρού και δυτικά του Βαθέως. Πρόκειται για εναλλαγές ψαμμιτών, αργιλο- [ 28 ]

19 ϊλιούχων, ασβεστολιθικών, κροκαλο-λατυποπαγών και μαργαϊκών στρωμάτων. Τα πάχη αυτών κυμαίνονται μεταξύ 25cm 2,5m, των οποίων το χρώμα ποικίλει από τεφρό, υπόλευκο έως κυανότεφρο κ.ά. Στην Εξωγή και στον Πλατρειθιά, ο φλύσχης βρίσκεται σε κανονική επαφή με τους υποκεμενους ηωκαινικούς ασβεστολίθους που αναπτύσσονται στα ανατολικά αυτού. Η μετάβαση από τους ηωκαινικούς ασβεστολίθους προς το φλύσχη χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση κλαστικών ασβεστολίθων και πρασινωπών ασβεστομαργαϊκών ενστρώσεων μέσα στους καλά στρωμένους ασβεστολίθους. Η δυτική επαφή του φλύσχη με το ασβεστολιθικό κερατολιθικό υπόβαθρο είναι τεκτονική. Τα ασβεστολιθικά και ψαμμιτικά στρώματα είναι πλούσια σε ευμεγέθη τρηματοφόρα. Τα απολιθώματα που βρίσκουμε στο φλύσχη είναι τα εξής: Globigerina venezuelana, Orbulina universa, Orbulina suturalis, Globorotalia menardii, Globigerinoides obliquus. Στην παραλιακή ζώνη του Δημοτικού Διαμερίσματος Πλατρειθιάς και συγκεκριμένα στην περιοχή των Αφάλων, βρίσκουμε απολιθώματα όπως: Lepidocyclina praemarginata, L. mor-gani, L. tournoueri, Miogypsina ex. interc. complanata formosensis κ.ά. Μεταλπικά Στους υπερκείμενους των προηγούμενων ενοτήτων σχηματισμούς, αρχικά τοποθετείται ένας μεταλπικός, πλέον, σχηματισμός, ο οποίος έχει πολύ μικρό εύρος εμφάνισης και χρονολογείται στο Ανώτερο Μειόκαινο Πλειόκαινο (?). Το μέγιστο πάχος του αγγίζει έως και τα 40m. Απαντάται δυτικά του Σταυρού. Ο σχηματισμός αυτός απαρτίζεται από μάργες, μαργαϊκούς ψαμμίτες και λατυποπαγή. Τα λατυποπαγή εμφανίζονται με τη μορφή πάγκων πάχους 1,5-2m. Το μέγεθος των λατυπών κυμαίνεται μεταξύ λίγων mm έως λίγων cm. Λιθολογικά, οι λατύπες παρουσιάζουν εντονότατη ποικιλία και καταγράφονται ως βιτουμενιούχες ασβεστολιθικές, μαύρες, υπόλευκες και κιτρινωπές πυριτικές, ψαμμιτικές, μαργαϊκές κ.ά. Η συνδετική ύλη είναι ανθρακικής σύστασης. Τα στρώματα των μαργών είναι κιτρινωπά ή τεφροπράσινα και εναλλάσσονται με κιτρινωπούς ή τεφρούς ή μαργαϊκούς ψαμμίτες. Τα απολιθώματα που βρίσκουμε είναι τα εξής: Globigerina sp., Globorotalia sp. Ακολουθούν πλευρικά κορήματα και κώνοι κορημάτων του Τεταρτογενούς στις εξής περιοχές: στο κεντρικό τμήμα του Σταυρού, στο δυτικό παραλιακό τμήμα της Λεύκης, περιμετρικά του λιμανιού του Βαθέως και βόρεια του Περαχωρίου. Τέλος, έχουμε τις αλλουβιακές προσχώσεις του Τερατογενούς οι οποίες παρατηρούνται στο κεντρικό τμήμα του Βαθέως. [ 29 ]

20 Εικόνα 2.3.γ Εμφάνιση Ασβεστόλιθων του Παλαιοκαίνου Ηωκαίνου Εικόνα 2.3.δ Επαφή φλύσχη (Ιόνια Ενότητα) Ασβεστόλιθους του Παντοκράτορα (Αν. Τριαδικό-Μ. Λιάσιο) [ 30 ]

21 2.4 ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Με βάση τα γεωμετρικά και τα κινηματικά στοιχεία των τεκτονικών ασυνεχών δομών είναι δυνατόν να περιγράψουν τα κύρια στάδια της τεκτονικής εξέλιξης της νήσου Ιθάκης, που είναι τα ακόλουθα: Α' Στάδιο: Κατά το πρώτο στάδιο, το οποίο αντιστοιχεί στο Κατώτερο Πλειόκαινο, λαμβάνει χώρα η τοποθέτηση του Ιόνιου καλύμματος πάνω στην ενότητα Παξών κάτω από ένα εντατικό καθεστώς έντονης συμπίεσης. Το καθεστώς αυτό προκαλεί την ανάδυση των νήσων με τη δημιουργία πτυχώσεων και την ενεργοποίηση παλαιότερων κύριων συνιζηματογενών τεκτονικών επιφανειών (ρηγμάτων), οι οποίες μεταβάλλουν την κίνηση τους και από δομές λόγω βαρύτητας (κανονικά) γίνονται δομές συμπίεσης, δηλαδή ανάστροφα ρήγματα. Β' Στάδιο: Ακολουθεί μια περίοδος αποσυμπίεσης, που αντιστοιχεί στο Ανώτερο Πλειόκαινο - Κατώτερο Πλειστόκαινο. Το καθεστώς συμπίεσης επικρατεί σε βαθύτερα τμήματα του φλοιού, ενώ κοντά στην επιφάνεια η γενική ανύψωση του τόξου οδηγεί σε επίδραση της βαρύτητας, η οποία εκφράζεται μέσω της δραστηριοποίησης των μεγάλων ρηξιγενών επιφανειών ως κανονικών ρηγμάτων. Γ Στάδιο: Μέσα στο Κατώτερο Πλειστόκαινο παρατηρούνται εκ νέου σαφή φαινόμενα συμπιεστικής παραμόρφωσης που δημιουργούν νέες ρηξιγενείς δομές ανάστροφου χαρακτήρα. Δ' Στάδιο: Από το Μέσο Πλειστόκαινο παρατηρείται εκ νέου μια φάση αποσυμπίεσης των δομών και επανόδου σε ένα καθεστώς, όπου επιδρά η βαρύτητα με δραστηριοποίηση ρηγμάτων που δείχνουν κινήσεις με κανονικό ή πλαγιοκανονικό άλμα. Σε μεγαλύτερο βάθος φαίνεται πως το καθεστώς συμπίεσης εξακολουθεί να επικρατεί, όπως δείχνουν οι μηχανισμοί γένεσης των σεισμών (DRAKOPOULOS & DELIBASIS, 1982). [ 31 ]

22 Εικόνα 2.4.α Νεοτεκτονικός χάρτης της Ελλάδας, Νήσοι Κεφαλονιά Ιθάκη (Λέκκας,1996) Με βάση τα γεωμετρικά στοιχεία των ρηγμάτων και τη μελέτη του ρηξιγενούς ιστού, προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Το σύνολο των ρηγμάτων της νήσου μπορούν να διακριθούν σε τρία κύρια συστήματα. Τα πρωτεύοντα συστήματα των ρηγμάτων είναι προσανατολισμένα στις διευθύνσεις ΒΔ-ΝΑ, ΒΒΑ-ΝΝΔ και ΒΒΔ-ΝΝΑ, ενώ τα δευτερεύοντα στις διευθύνσεις ΒΑ-ΝΔ και Α-Δ. Στο τρίτο σύστημα ΒΒΔ-ΝΝΑ κατατάσσονται τα περισσότερα ρήγματα της νήσου Ιθάκης, τα οποία δημιουργήθηκαν κατά το Πλειο-Πλειστόκαινο. Τα ρήγματα των τριών πρωτευόντων συστημάτων είναι παλαιά κανονικά ρήγματα, συνιζηματογενή, τα [ 32 ]

23 οποία δημιουργήθηκαν κατά το Κρητιδικό - Ηώκαινο. Κατά την ορογενετική περίοδο όμως και μετέπειτα λειτούργησαν ως ανάστροφα. Με βάση την κινηματική ανάλυση και από τις παρατηρήσεις οι οποίες έγιναν σε όσα ρήγματα παρουσιάζουν σαφείς κατοπτρικές επιφάνειες και γραμμές τεκτονικής ολίσθησης συμπεραίνουμε πως έχουμε να κάνουμε με ρήγματα κανονικά με γραμμές τεκτονικής ολίσθησης κατά κλίση σε κεκλιμένη ρηξιγενή επιφάνεια που εντάσσονται στην κατηγορία των ορθοκανονικών. Παρατηρούνται στο τεκτονικό βύθισμα του όρμου Αφάλες της Ιθάκης (βόρειο τμήμα της νήσου), όπως και στον όρμο της πόλης Ιθάκης (νότιο τμήμα). Τέλος, ως προς την νεοτεκτονική εξέλιξη της νήσου, είναι εμφανή τρία κύρια ρηξιτεμάχη: i)βόρειο τμήμα της νήσου, ii)κεντρικό τμήμα, iii)νότιο τμήμα, τα οποία οριοθετούνται από κανονικά ρήγματα. 2.5 ΣΕΙΣΜΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΘΑΚΗΣ Στον ελληνικό χώρο η σεισμικότητα είναι πολύ υψηλή. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα έχει την μεγαλύτερη σεισμικότητα από το Γιβραλτάρ ως την Κίνα και από το Βόρειο Πόλο ως το Νότιο Πόλο. Αυτός ο ενεργός τεκτονισμός οφείλεται στη σύγκλιση των δύο μεγάλων λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής Πλάκας. Η Αφρικανική πλάκα βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική. Η περιοχή του Αιγαίου κινείται προς τα ΝΔ με ταχύτητα που φτάνει τα 5 cm/year. Αν και η σεισμικότητα στον ελλαδικό χώρο είναι διάσπαρτη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιοχή που να μην έχει γνωρίσει κάποια στιγμή στην ιστορία της ένα σεισμό 6 βαθμών της κλίμακας Richter, τα περισσότερα επίκεντρα κατανέμονται σε πολύ συγκεκριμένες περιοχές οι οποίες έχουν χωριστεί σε ζώνες. Αρχικά εντοπίζεται η ζώνη του Ιονίου και του Ελληνικού τόξου όπου έχουμε τα περισσότερα επίκεντρα, Ακολουθεί η ζώνη του Ανατολικού Κορινθιακού, η ζώνη της τάφρου του Βορείου Αιγαίου, η ζώνη που ανήκουν τα παράλια της Μικράς Ασίας, η ζώνη που ανήκει η θάλασσα του Μαρμαρά και τέλος η ζώνη της Χαλκιδικής και της Βόλβης. Οι σημαντικότερες ζώνες που απασχολούν συνέχεια τους σεισμολόγους σε όλη τη γη είναι η ζώνη του Βορείου Αιγαίου, ΒΔ του οποίου είναι η περιοχή μελέτης, και η ζώνη του Κορινθιακού κόλπου. Στο κυρτό μέρος του ελληνικού τόξου επικρατούν κυρίως οριζόντιες συμπιεστικές τάσεις και ανάστροφα ρήγματα τόσο στους επιφανειακούς σεισμούς όσο και στους σεισμούς ενδιάμεσου βάθους. [ 33 ]

24 Οι διευθύνσεις των αξόνων αυτών είναι σχεδόν κάθετες προς τον άξονα του τόξου. Τα διανύσματα κίνησης ευθυγραμμίζονται κατά την διεύθυνση βύθισης της Αφρικανικής πλάκας και όχι κατά την διεύθυνση των αξόνων εφελκυσμού, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερη κλίση από ότι η βυθιζόμενη ζώνη, όπως συμβαίνει σε άλλες υποβυθιζόμενες ζώνες. Η συμπιεστική αυτή ζώνη διαχωρίζεται στο δυτικό μέρος, στην περιοχή της Κεφαλονιάς, από ένα ρήγμα ΒΑ διεύθυνσης και δεξιόστροφης κίνησης (ρήγμα μετασχηματισμού). Στο εσωτερικό τμήμα του τόξου επικρατούν οριζόντιες εφελκυστικές τάσεις με την παρουσία κανονικών ρηγμάτων. Οι διευθύνσεις των αξόνων εφελκυσμού είναι περίπου Β-Ν και οφείλονται στην επέκταση της μικροπλάκας του Αιγαίου. Ο εφελκυσμός που παρατηρείται στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου οφείλεται στην ύπαρξη ρηγμάτων παράταξης με δεξιόστροφες κινήσεις,δομές που αποτελούν προεκτάσεις του μεγάλου ρήγματος μετασχηματισμού της Βόρειας Ανατολίας. Η ζώνη του Κορινθιακού παρουσιάζει εφελκυστικό τεκτονικό καθεστώς με τις διευθύνσεις των αξόνων εφελκυσμού να είναι περίπου Β-Ν Σεισμικά Στοιχεία Περιοχής Ιονίου Τα Ιόνια νησιά εμφανίζουν μεγάλη σεισμική επικινδυνότητα καθώς εκεί διασταυρώνονται δύο τεκτονικές ζώνες: το ελληνικό τόξο και μια ζώνη, που αποτελεί συνέχεια του ρήγματος της Ανατολίας, με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ που ξεκινά από το ΒΔ άκρο της Τουρκίας, διασχίζει το Β. Αιγαίο, την Κεντρική Ελλάδα και φτάνει στον χώρο της νήσου Κεφαλονιά. Η περιοχή μελέτης εντοπίζεται ΒΔ Ελλάδα και αποτελεί τη πιο ενεργά σεισμική περιοχή της Ελλάδος. Περιλαμβάνει τα νησιά Κέρκυρα, Παξοί, Λευκάδα, Αντίπαξοι, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Ιθάκη. Συγκεκριμένα, στη ζώνη αυτή παρατηρείται επιφανειακή σεισμικότητα με τα μεγέθη των σεισμών να αγγίζουν τους 7,5 βαθμούς της κλίμακας Richter. Ο Makropoulos (1978) αναφέρει ότι λόγω του σχετικά μικρού εστιακού βάθους των σεισμών, αναμένονται στην περιοχή υψηλές σεισμικές επιταχύνσεις σε διαφορές χρονικές περιόδους, γεγονός που τη κατατάσσει στην κατηγορία IΙΙ (υψηλή στάθμη σεισμικού κινδύνου) στον νέο χάρτη σεισμικής επικινδυνότητας του ΟΑΣΠ, (2001) [ 34 ]

25 Εικόνα 2.5.α Χάρτης Σεισμικής επικινδυνότητας Ελλάδος (Ο.Α.Σ.Π.,2001) Από τις πληροφορίες που έχουμε γνωρίζουμε ότι από το χρονικό διάστημα είχαμε εστιακά βάθη της τάξης των 0-80 km. Σε εστιακό βάθος 0-10 km εντοπίζονται τα περισσότερα σεισμικά γεγονότα, τα οποία δεν ξεπερνούν σε μέγεθος τους 5 βαθμούς της κλίμακας Richter. Στη συνέχεια για το εστιακό βάθος των km οι σεισμοί έχουν μεγαλύτερο μέγεθος το οποίο και πάλι δεν ξεπερνά τους 6 βαθμούς της κλίμακας Richter. Σε εστιακό βάθος των km έχουμε τους μεγαλύτερους σε μέγεθος σεισμούς ενώ, τέλος σε εστιακό βάθος km είχαμε κατά το παρελθόν 2 αρκετά μεγάλα σεισμικά γεγονότα. Επιπλέον παρατηρείται μια επιμήκης κατανομή σεισμών, με διεύθυνση Β20 ο Α, κατά μήκος των δυτικών ακτών της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς. Αυτή η ζώνη σεισμικότητας εκτείνεται σε πλάτος 40 km και μήκος 100 km. [ 35 ]

26 Η δομή αυτή αποτελεί και τη ζώνη εμφάνισης των μεγαλύτερων σεισμών που παρατηρήθηκαν στην περιοχή. Η διάταξη αυτή συμφωνεί ακόμα και με την μεγάλη δομή οριζόντιας ολίσθησης του Ληξουρίου Κεφαλονιάς. Τέλος, παρατηρείται μια περιοχή ασθενούς σεισμικότητας ανάμεσα στον Πατραϊκό κόλπο και τα Ιόνια νησιά. Εικόνα 2.5.β Ιστορικό σεισμών στην περιοχή του Ιονίου (Δ. Αναστασίου, Ιούλιος 2009). [ 36 ]

27 Σύμφωνα με τα στοιχεία καταγραφής (Papazachos et al.,1989), στη συνέχεια εντοπίζονται και αναλύονται οι σημαντικότεροι σεισμοί των Ιονίων νήσων που έχουν σχετική κοντινή απόσταση με την υπό μελέτη περιοχή. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (ΙΧ),1469, Άνοιξη, 38.3ο Ν, 20,5Ο Ε,h=n, M=(7.2) Πληροφορίες γι αυτό το μεγάλο σεισμό δίνονται από τον Γεώργιο Φραντζή και από άλλες πηγές (Αραβαντινός 1856, Barbiani and Barbiani 1864). Πολλοί ισχυροί σεισμοί που έγιναν την άνοιξη του 1969 είχαν τρομερά αποτελέσματα στη Λευκάδα, Κεφαλονιά και Ζάκυνθο. Πολλές οικοδομές και τείχη καταστράφηκαν στις πόλεις, σε κωμοπόλεις και σε άλλους κατοικημένους τόπους αυτών των νησιών. Της Κεφαλονιάς το Πτολίεθρον (οικισμός μέσα στο κάστρο του Αγίου Γεωργίου) καταστράφηκε εντελώς και σκοτώθηκαν πολλοί άνθρωποι. Ο σεισμός έγινε αισθητός στην Ήπειρο. Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν για πολλούς μήνες και κράτησαν ανήσυχους τους κατοίκους. ΖΑΚΥΝΘΟΣ (ΙΧ), 1633, Νοέμβριος 5, 37.7ο Ν, 20.8ο Ε, h=n, M=(7.0) Από χρονικά του Benito (1691) και του Coronelli (1962) προκύπτει ότι ο σεισμός γκρέμισε πολλά σπίτια στη Ζάκυνθο και φόνευσε πολλούς ανθρώπους. Προκλήθηκε καταβύθιση στην περιοχή του Αγίου Σώστη (στο νότιο μέρος του νησιού), κατάρρευση βράχων και ρήγματα στο έδαφος, Η θάλασσα όρμησε στην ξηρά και προκάλεσε ζημιές. Φαίνεται ότι προκάλεσε κάποιες βλάβες και στην Κεφαλονιά. Έγινε αισθητός μέχρι τη Βερόνα και την Μάντουα (Barbiani and Barbiani 1864, Χιώτης , Ρώμας 1955, Αντωνόπουλος 1973, Σπυρόπουλος 1997, Λέκκας και συνεργάτες 1997). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (ΙΧ),Μαρκόπουλο,1636,Σεπτέμβριος 30,Μεσάνυχτα, 38.1ο Ν, 20.3, h=n,m=(7.2) Ο μεγάλος αυτός σεισμός προκάλεσε καταστροφές στην Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο. Πληροφορίες για τις συνέπειες του σεισμού αυτού έχουμε από παρακλητική επιστολή των Συνδικών (εγχώριων αρχόντων) προς το Δόγη της Βενετίας από το 28 Οκτωβρίου 1636, από λεπτομερή έκθεση του Αρχιμανδρίτη [ 37 ]

28 Ιεροθέου (Αββατίου), ο οποίος περιηγήθηκε όλη την Κεφαλονιά, απο δύο ενθυμήσεις και από τον Giraldi για τις καταστροφές στη Ζάκυνθο (Σαθάς 1867, Partsch 1890, Ζώης 1893, Ρώμας 1975, Μουγιάρης 1994, Σπυροπουλος 1997). Σε επιστολή των σινδίκων αναφέρεται ότι στις 30 Σεπτεμβρίου ημέρα Παρασκευή. Περί τα μεσάνυχτα, έγινε πρωτάκουστος, ισχυρότατος και καταστρεπτικότατος σεισμός. Έπεσαν βράχοι και ξεριζώθηκαν δένδρα στον Αίνο. Η πόλη του Αγίου Γεωργίου (οικισμός μέσα στο κάστρο) έπαθε μεγάλες καταστροφές και ακολούθησαν δεινά επειδή παραχωρήθηκαν οι προμήθειες. Σκοτώθηκαν άνθρωποι και ο αριθμός των τραυματιών ήταν τριπλάσιος. Την επόμενη μέρα έγινε τρομερότερος και καταστρεπτικότατος σεισμός και άνοιξε η γη σε πολλά μέρη. Επακολούθησαν άλλοι δεκατρείς ισχυροί σεισμοί και έμεινε ο τόπος χωρίς κατοίκους και οικίες. Στο κακό αυτό προστέθηκε και η πυρκαγιά που προκλήθηκε απο την έκρηξη στην πυριτιδαποθήκη του φρουρίου, η οποία σκότωσε ανθρώπους και ζώα. Οι μετασεισμοί κράτησαν μέχρι την άνοιξη του επόμενου έτους. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (VIII), 1638, Ιούλιου 16, 38.2ο Ν, 20.4Ο Ε,h=n,M=(6.4) Από ενθύμηση που βρίσκεται στο ιστορικό αρχείο της Κεφαλονιάς (Πεντόγαλος 1973, Μουγιάρης 1994), αναφέρεται ότι ο σεισμός αυτός συμπλήρωσε την καταστροφή του σεισμού του Αυτός κατέστρεψε τελείως κτίρια που έμειναν από τον προηγούμενο σεισμό αλλά και νέα κτίσματα. Γκρέμισε επίσης το κτίριο της Αρχιεπισκοπής. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (ΙΧ), Ληξούρι, 1658, Αύγουστος 24, 38.2ο Ν, 20.4ο Ε, h=n, M = (7.0) Όπως προκύπτει από έκθεση προς τον Δόγη της Βενετίας και απο ενθύμηση της μονής Αγίου Ανδρέα της Κεφαλονιάς, ο σεισμός έγινε περί την ώρα του δείπνου και προκάλεσε καταστροφές στη χερσόνησο της Παλίκης. Στο Λήξούρι κατέρρευσαν 500 σπίτια και σκοτώθηκαν εκεί εννέα άνθρωποι. Από το σεισμό αυτόν και από τους ισχυρούς μετασεισμούς των επόμενων τριάντα ημερών ορισμένα χωριά της χερσινήσου εντελώς καταστράφηκαν και σκοτώθηκαν συνολικά περίπου 300 άνθρωποι. Ο Riccioli αναφέρει ότι ολόκληρος λόφος με μία εκκλησία που ήταν κτισμένη σ αυτόν εξαφανίστηκε (Partsch 1980, Τσιτσέλης [ 38 ]

29 1960, Σπυρόπουλος 1997). Το 1660 έγινε ένας ισχυρός αργός μετασεισμός που γκρέμισε πολλά σπίτια. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (VIII), 1714, Σεπτεμβρίου 8, 38.1ο Ν, 20.5ο Ε, h=n, M = (6.4) Έγινε ένας πολύ βίαιος σεισμός στην Κεφαλονιά στις 28 Αυγούστου. Περίπου 280 σπίτια ανατράπηκαν. Η γη άνοιξε σε πολλά μέρη και δημιουργήθηκαν καινούργιες θερμές πηγές. Οι κάτοικοι παρέμειναν για δύο μήνες στο ύπαιθρο (Barbiani and Barbiani 1864, Χιώτης ). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (VIII), Ληξούρι, 1741, Ιουνίου 23, 38.15ο Ν, 20.4Οο Ε, h=n, M = (6.4) Ο σεισμός κατέστρεψε σπίτια στο νοτιοδυτικό μέρος της Κεφαλονιάς και ιδιαίτερα στο Ληξούρι, Αργοστόλι και Κάστρο (Άγιος Γεώργιος). Ο ενοριακός ναός στο Ληξούρι καταστράφηκε ολοκληρωτικά καθώς και μερικά δημόσια κτίρια. Στο οχυρό Άσσος πολλά οικήματα κατέρρευσαν και τα υπόλοιπα κτίρια βλάφτηκαν σοβαρά. Οι μετασεισμοί συνεχίσθηκαν επί πέντε μήνες και προκάλεσαν πρόσθετες βλάβες στο δυτικό μέρος της Κεφαλονιάς (Albini et al. 2000). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (VIII), Αργοστόλι,1759, Ιούνιος 13, 38.2ο Ν, 20.5ο Ε, h=n, M=(6.3) Σε ενθύμηση μοναχού αναφέρεται ότι οι σεισμοί άρχισαν στις 2 Ιουνίου (παλαιά ημερομηνία) και σταμάτησαν στις 5 Ιουνίου. Εκείνος που έγινε το απόγευμα σώριασε στο έδαφος πολλά σπίτια και εκείνος που έγινε στις 3 Ιουνίου γκρέμισε στο έδαφος τα περισσότερα σπίτια στη Χώρα και στα χωριά. Η δόνηση έγινε αισθητή στη Ζάκυνθο ( Τσιτσέλης 1960, Albini et al. 1995). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (ΙΧ), 1766, Ιούλιος 24, 38.1ο Ν, 20.4ο Ε,h=n, M=(7.0) Στις 5 το πρωί έγινε ένας βίαιος σεισμός και τη ίδια ημέρα ακολούθησαν 3 δονήσεις. Σπίτια, εκκλησίες και μοναστήρια γκρεμίστηκαν μέχρι τα θεμέλια και κανένα καμπαναριό δεν σώθηκε ούτε στην πόλη ούτε στην ύπαιθρο. Σκοτώθηκαν 20 άνθρωποι. Μυρωδιά θειαφιού σκέπαζε όλη την ύπαιθρο χώρα. [ 39 ]

30 Πολλοί κάτοικοι έφυγαν για το Μοριά και άλλοι έμειναν όλο το καλοκαίρι στους ανοικτούς χώρους. Ένας Κεφαλλονίτης έγραφε στις 18 Οκτωβρίου του 1766 ότι μέχρι τότε η γη δεν είχε ησυχάσει ακόμα. Ο κύριος σεισμός προκάλεσε βλάβες και στη Ζάκυνθο (Perrey 1848, Barbiani and Barbiani 1864, Κατραμής 1880, Partsch 1890, Τσιτσέλης 1960). ΚEΦΑΛΟΝΙΑ (X), Ληξούρι, 1767, Ιούλιος 22, 38.3ο Ν, 20.4ο Ε, h=n, M=(7.2) Οι δονήσεις είχαν αρχίσει πριν ένα μήνα και ανησυχούσαν τους κατοίκους αλλά στις 22 Ιουνίου δυνάμωσαν. Ο σεισμός που έγινε στις 6 το πρωί γκρέμισε στο έδαφος τα περισσότερα σπίτια της Κεφαλονιάς και έβλαψε ένα μεγάλο αριθμό από τα υπόλοιπα. Στο Ληξούρι όλα τα σπίτια κατέρρευσαν και 50 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Ένας άλλος σεισμός, που έγινε στις 24 Ιουλίου και ήταν εξίσου δυνατός με τον πρώτο αλλά με μικρότερη διάρκεια, αποτελείωσε τις καταστροφές των πέτρινων σπιτιών και των εκκλησιών. Έπαθαν βλάβες κυρίως χωριά που βρίσκονταν στο δυτικό τμήμα του νησιού (χερσόνησος Παλική) όπου παρατηρήθηκαν φαινόμενα ρευστοποίησης, κατολισθήσεις και ρωγμές στο έδαφος. Μία από τις ρωγμές είχε μήκος 100m και πλάτος 1m. Συνολικά καταστράφηκαν 2642 σπίτια και βλάφτηκαν σοβαρά Σ ολόκληρο το νησί σκοτώθηκαν 253 άνθρωποι. Αυτός ο σεισμός αναφέρεται ως ο πιο δυνατός που κατάλαβαν μέχρι τότε στο νησί της Κεφαλονιάς. Στο μοναστήρι των Βαρδιάνων (στα νότια του Ληξουρίου) κατέρρευσαν όλα τα κτίρια μέχρι τα θεμέλια. Κτίσανε μια νάε ξύλινη εκκλησία ενώ οι ζημιές αποκαταστάθηκαν το ΖΑΚΥΝΘΟΣ (ΙΧ), 1820, Δεκέμβριος 29, 37.8ο Ν, 21.1ο Ε, h=n, M=(6.9) Της σεισμικής δόνησης προηγήθηκαν αρκετοί τρομαχτικοί υποχθόνιοι θόρυβοι σαν μούγκρισμα ζώων, που είχαν αρχίσει 4 ώρες πριν. Μετά από μία λάμψη που έγινε ορατή από πολλούς κατοίκους της πόλης, οι οποίοι παρέμεναν άυπνοι, άρχισαν αμέσως οι δονήσεις που αναστάτωσαν ολόκληρο το νησί. Κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης νύχτας έγιναν 6 ή 7 δονήσεις. Το πρωί μπορούσε κανείς να δει την καταστροφή μέσα στο νησί. Τα σπίτια με πρόσφατη και στερεή κατασκευή είχαν πάθει ελαφρότερες ζημιές, ενώ τα άλλα υπέφεραν πολύ. Ο σεισμός έβλαψε περισσότερα κτίσματα κατά μήκος της ακτής. Όλο το τετράγωνο του Αγίου Γεωργίου μέχρι τη γέφυρα του Αγίου Ιερώνυμου σχεδόν [ 40 ]

31 καταστράφηκε. Αντίθετα, το κάτω από τον Άγιο Γεώργιο τετράγωνο βλάφτηκε πολύ λιγότερο. Σκηνές αλλοφροσύνης συνέβησαν μεταξύ των κατοίκων κατά τη διάρκεια του σεισμού, ο οποίος είναι γνωστός ως ο σεισμός του «Αγίου Διονυσίου», επειδή έγινε κατά την ημέρα της εορτής του Αγίου (παλαιά ημερομηνία. Σ ολόκληρο το νησί καταστράφηκαν εντελώς 79 σπίτια και έπαθαν σοβαρές βλάβες 807. Πέθαναν 6 άτομα και τραυματίστηκαν 29. Το σεισμό ακολούθησε καταιγίδα και δύο άτομα πνίγηκαν στην πλημμύρα που προκλήθηκε. Παρατηρήθηκαν ρωγμές στο έδαφος, οσμές θειαφιού, τρικυμία και πύρινα φαινόμενα. Ο σεισμός ήταν περιστροφικός και κράτησε 25 δευτερόλεπτα. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (ΙΧ),Αργοστόλι, 1862, Μάρτιος 14, 38.3ο Ν, 20.4ο Ε,h=n, M=(6.5) Ο σφοδρός σεισμός κατέστρεψε το Αργοστόλι και προξένησε λίγες βλάβες στο Ληξούρι. Παρατηρήθηκαν επίσης κάποιες βλάβες στην Κέρκυρα και καθόλου στην Ζάκυνθο, όπου έγινε αισθητή και άλλη δόνηση στις 26 Μαρτίου (Barbiani and Barbiani 1864, Sierberg 1932b, Montandon 1953). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (Χ), Ληξούρι, 1867, Φεβρουάριος 4, 38.39ο M=(7.4) Ν, 20.52ο Ε, h=n, Από το σεισμό έπαθαν μεγάλες καταστροφές τα χωριά που βρίσκονται στο δυτικό μέρος του νησιού στη χερσόνησο της Παλικής. Στο Ληξούρι μόνο 2 σπίτια γλίτωσαν. Τα χωριά Κατωή, Ανωή, Νισοχώρι, Θυνιός, Δελλαπορτάρα, Κουραλάτα, Μεταξάτα, Καλλιγάτα, Σχοινια, Αγία Θέκλα, Ποριοράτα και Βαρόσκες καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Κατέρρευσαν 2612 σπίτια, έπαθαν βλάβες 2946 και τουλάχιστον 224 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Παρατηρήθηκαν πριν και μετά το σεισμό «ρηχίες, δηλαδή απόσυρση της θάλασσας. Παρατηρήθηκε επίσης ανεπαίσθητο θαλάσσιο κύμα (tsunami). Εμφανίστηκαν διαρρήξεις του εδάφους και η πλατύτερη από αυτές πέρναγε από το λιθόστρωτο στο Ληξούρι, όπου τα σπίτια ανατράπηκαν τελείως. Παρατηρήθηκαν επίσης φαινόμενα ρευστοποίησης του εδάφους και καταπτώσεις βράχων. Στο Αργοστόλι έπαθαν βλάβες τα σπίτια που βρίσκονταν στην παραλία από τα οποία 4 καταστράφηκαν τελείως, Ο σεισμός προκάλεσε βλάβες στην Ιθάκη και Λευκάδα, όπου κατέστρεψε 2 χωριά. Ασήμαντες ήταν οι βλάβες στη Ζάκυνθο, Κέρκυρα και τη γειτονική Στερεά. [ 41 ]

32 ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (Χ), Ασπρογέρακας, 1912,Ιανουάριος 24, 38.11ο Ν, 20.67ο Ε, h=n, M=(6.8) Ο σεισμός ερήμωσε μερικώς την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο. Τα χωριά Ασπρογέρακας, Πόρος (Πρόνος), Σκάλα και Χιονάτα (Ήλιος) στο νοτιοδυτικό μέρος της Κεφαλονιάς και χωριά στο βόρειο μέρος της Ζακύνθου καταστράφηκαν κατά μεγάλο μέρος. Στον Πόρο( πολύ κοντά στον Ασπρογέρακα) σκοτώθηκαν 8 άνθρωποι και 40 τραυματίστηκαν. Στο Αργοστόλι παρατηρήθηκαν δύο ρωγμές στην αποβάθρα πλάτους 5-7 cm και μήκους m, ενώ στο λιθόστρωτο δρόμο της Ζακύνθου παρατηρήθηκαν ρωγμές μήκους 20m. Μερικές βλάβες παρατηρήθηκαν και στην Ιθάκη. Στη Γαστούνη, 10 σπίτια ρηγματώθηκαν και στο χωριό Ροβιάτα ένα σπίτι κατέρρευσε. Ο σεισμός δόνησε σχεδόν όλη την Ελλάδα και έγινε πολύ βίαια αισθητός στην Λευκάδα, Μεσολόγγι, Αγρίνιο και Κυπαρισσία. Οι μετασεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν μέχρι και τον Απρίλιο και μερικές από αυτές ήταν αρκετά ισχυρές, ώστε να προκαλέσουν πρόσθετες βλάβες στα ήδη ερειπωμένα κτίρια (AOA 1916, Eginitis 1916a). Ο μεγαλύτερος μετασεισμός έγινε τρείς ώρες μετά την κύρια δόνηση. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ((VII),Χαβριάτα, 1972, Σεπτέμβριος 17, 38.21ο Ν, 20.31ο Ε, h=n,m=6.3 Ο σεισμός προκάλεσε βλάβες στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κεφαλονιάς. Έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες 108 παλιά σπίτια και ρηγματώθηκαν 57 κτίρια και δύο γέφυρες. Τραυματίστηκε 1 άτομο. Οι σημαντικότερες ζημιές παρατηρήθηκαν στα Χαβριάτα (VII), Δαμουλιανάτα, Κουβαλάτα (VI+) της Κεφαλονιάς (BGINOA 1972). Προηγήθηκαν δονήσεις, η μεγαλύτερη από τις οποίες έγινε στις 14 Αυγούστου(Μ=4.4) και ακολούθησε ένας μεγάλος αριθμός μετασεισμών ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε στις 30 Οκτώβριου( Μ=5.4). ΙΘΑΚΗ (ΙΧ), Εξωγή, 1915 Ιανουάριος 27, 38.36ο Ν, 20.60ο Ε, h=n, Μ=(6.6) Στα χωριά Εξαγωγή και Κολιέρη πολλά σπίτια κατέρρευσαν και όλα τα άλλα βλάφτηκαν σοβαρά. Σοβαρά επίσης βλάφτηκαν και τα γειτονικά χωριά. Πολλές [ 42 ]

33 αλλά μικρές ρωγμές παρουσιάστηκαν στο έδαφος της Ιθάκης μήκους 3-5m και μια Α-Δ ή ΒΔ-ΝΑ διεύθυνση. Σε πολλά μέρη παρατηρήθηκε καθίζηση υψομετρικής διαφοράς μέχρι 60cm. Ο σεισμός έγινε βίαια αισθητός στα Ιόνια νησιά, τη Δ. Ελλάδα και τη ΒΔ. Πελοπόννησο. Στην Κυπαρισσία έγινε αισθητός σαν δύο δονήσεις και στην Κέρκυρα στο χωριό Μαγουλάδες του σεισμού προηγήθηκε θόρυβος. Έγινε αισθητός στην Αυλώνα καθώς και στις Ιταλικές ακτές, (Lecce, Otranto, Alessano), (Eginitis 1916c, Michailovic 1951). Ακολουθήθηκε από μετασεισμούς, ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε στις 20 Φεβρουαρίου και ήταν έντονα αισθητός στη Λευκάδα. Ισόσειστες του σεισμού παρατίθενται στους Άτλαντες του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του ΑΠΘ (Papazachos et al.,1982, 1997). ΙΘΑΚΗ (ΙΧ) 1915 Αύγουστος 7, 38.50ο Ν, 20.62ο Ε, h=n, M=(6.7) Σε χωριά της Ιθάκης και της Κεφαλονιάς κατέρρευσαν 50 σπίτια,100 έγιναν ακατοίκητα, και περισσότερα από 100 ρηγματώθηκαν έντονα. Παρατηρήθηκαν ρωγμές στο έδαφος μήκους 2-15m και πλάτους 10cm με ΒΔ-ΝΑ διεύθυνση, ενώ στην περιοχή της Πλατρηθιάς παρατηρήθηκε καθίζηση. Στην πόλη της Λευκάδας δεν παρουσιάστηκαν πολλές βλάβες στο χωριό Βασιλική μόνο 4 σπίτια έγιναν ακατοίκητα. Το μεγαλύτερο μέρος του Αγίου Πέτρου έπαθε μεγάλες καταστροφές και αρκετά σημαντικές τα χωριά Κοντάραινα, Εύγήρος και Νυδρί. Ένα μέρος από το ακρωτήρι Δουκάτο κατρακύλησε στην Θάλασσα. Μεγάλοι βράχοι κατέρρευσαν από τα βουνά Σταυρωτά και Βουρνίκα. Στην Κεφαλονιά, τα χωριά που βρίσκονται απέναντι από τη Λευκάδα έπαθαν σοβαρές βλάβες, Στο χωριό Φερεντινάτα από τα 130 σπίτια τα 30 ανατράπηκαν. Λίγο πριν από το σεισμό η θάλασσα μεταξύ Κεφαλονιάς και Λευκάδας παρουσίασε μεγάλη αναταραχή και σχηματίστηκαν δύο αντίθετα μεγάλα κύματα τα οποία κατευθύνθηκαν προς τα δύο νησιά. Στη Λευκάδα προηγήθηκε του σεισμού θόρυβος 2-3 λεπτά πριν, που προερχόταν από τη θάλασσα. Στην Πρέβεζα πολλά σπίτια ρηγματώθηκαν σοβαρά, ενώ στους Παξούς εμφανίστηκαν μικρότερες βλάβες, Ο σεισμός έγινε αισθητός στην Κέρκυρα, Γιάννενα, Καρδίτσα, Λάρισα, Βόλο, Λαμία, Τρίπολη, Κυπαρισσία. Έγινε επίσης αισθητός στις ακτές της Ηπείρου και της Αλβανίας (Αυλώνα) καθώς επίσης στις Ιταλικές ακτές (Lecce, Otranto, Dica, Alessanso, Callipole, Tarisano)(AOA 1926, Michailovic 1951). Ο κύριος σεισμός ακολουθήθηκε από μεγάλο αριθμό μετασεισμών. Ο μεγαλύτερος από αυτούς έγινε στις 11 Αυγούστου και προκάλεσε σημαντικές βλάβες. Ισόσειστες του σεισμού παρατίθε- [ 43 ]

34 νται στου Άτλαντες του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του ΑΠΘ ( Papazachos et al. 1982, 1997). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ (VI), Αργοστόλι, 1983, Ιανουάριος 17, 38.1ο Ν, 20.2ο Ε, h=n, M=7.0 Πρόκειται για μεγάλο σεισμό του οποίου το επίκεντρο βρίσκεται στο θαλάσσιο χώρο νοτιοδυτικά της Κεφαλονιάς. Προκάλεσε μικρές βλάβες (VΙ) στην Κεφαλονιά. Ο μεγαλύτερος μετασεισμός του έγινε την ίδια ημέρα με τον κύριο σεισμό (Μ=6.4) και προκάλεσε σημαντικότερες βλάβες στην Κεφαλονιά (VII στην Αγία Θέκλα), καθώς το επίκεντρο του προσδιορίστηκε πάνω στο νησί. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ, Αργοστόλι, 1953, Αύγουστος 12, 38.3ο Ν, 20.8ο Ε,h=n,Μ=(7.2) Πρόκειται για μια σειρά καταστρεπτικών σεισμών, ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε στις 12 Αυγούστου και είχε επιφανειακό μέγεθος ίσο με Μ=7.2. Προηγήθηκαν πολλοί σεισμοί, από τους οποίους δύο ήταν οι καταστρεπτικοί. Ο πρώτος από αυτούς έγινε στις 9 Αυγούστου (6.4) και ο δεύτερος στις 11 Αυγούστου (6.8). Ακολουθήθηκε από πολλούς μετασεισμούς των οποίων ο μεγαλύτερος έγινε την ίδια ημέρα με τον κύριο σεισμό. Οι σεισμοί αυτοί προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στα Ιόνια νησιά και κυρίως στην Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη, που έπαθαν σχεδόν ολική καταστροφή. Έτσι, από τα σπίτια των νησιών αυτών καταστράφηκαν εντελώς τα , ενώ βλάφτηκαν σοβαρά, έπαθαν ελαφρές βλάβες και μόνο 467 διασώθηκαν. Σκοτώθηκαν 455 άνθρωποι, εξαφανίστηκαν 21 και 2412 τραυματίστηκαν. Στη Λευκάδα έπαθαν σοβαρές βλάβες 122 σπίτια και ελαφρές 341. Οι βλάβες επεκτάθηκαν και στην Αιτωλία, όπου καταστράφηκαν 18 οικισμοί και στην Ηλεία όπου βλάφτηκαν 46 οικισμοί. Έτσι, στην Αιτωλία 60 σπίτια καταστράφηκαν και 293 έπαθαν σοβαρές ζημιές. Σε πολλά σημεία της ανατολικής και της νότιας ακτής της Κεφαλονιάς παρατηρήθηκαν σαφή ίχνη έξαρσης της ακτής. Οι μεγαλύτερες εντάσεις (IX-X) παρατηρήθηκαν στο Αργοστόλι, Ληξούρι Βαλσαμάτα, Ασπρογέρακα, Χαβδάτα και Αγία Ευθυμία της Κεφαλονιάς και στις Βολίμες (ΙΧ+) της Ζακύνθου καθώς και στην πόλη της Ζακύνθου. Ο κύριος σεισμός έγινε αισθητός και στην Κάτω Ιταλία (BGINOA 1953, Γαλανόπουλος 1955). Ισόσειστες του κύριου σεισμού και των δύο μεγαλύτερων προσεισμών [ 44 ]

35 παρατίθενται στου Άτλαντες του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του ΑΠΘ (Papazachos et al.,1982, 1997b). Ο καταστροφικός σεισμός των Ιονίων Νήσων 12/08/1953. Η ιστορική αναδρομή στον καταστροφικό σεισμό του 1953 ξεκινάει από την Κυριακή, 9 Αυγούστου 1953 όπου γίνεται ο πρώτος μεγάλος σεισμός μεγέθους 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο τον Σταυρό Ιθάκης. Ο δεύτερος, (μεγέθους 6,8), σημειώνεται στις 11 Αυγούστου με δέκα μετασεισμούς την ίδια μέρα (οι δύο μεγαλύτεροι είχαν μέγεθος 5,3 και 5,1) και τέλος στις 12 Αυγούστου 1953 ημέρα Τετάρτη ο Εγκέλαδος χτυπά ξανά την Κεφαλονιά με αποτέλεσμα να επιφέρει την τελική και ολοκληρωτική καταστροφή στη νήσο Ιθάκη. Εικόνα 3.5.γ Πρωτοσέλιδα της τότε εποχής αναφερόμενα στο καταστροφικό σεισμό. [ 45 ]

36 Εκατοντάδες οι νεκροί και οι τραυματίες που ανασύρονται μέσα από τα ερείπια, οι οποίοι θα ήταν περισσότεροι αν ο κόσμος δεν βρισκόταν στην ύπαιθρο. Ο σεισμός της μέρας εκείνης, μεγέθους 7,2 είναι ο καταστροφικότερος στην ιστορία των Ιονίων νήσων και ένας από τους καταστροφικότερους στη σεισμική ιστορία της Ελλάδας. Ακολούθησε μεγάλος αριθμός πολύ συχνών μετασεισμών που διήρκεσαν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1953, πολλοί από τους οποίους είχαν μέγεθος μεγαλύτερο του 5. Εικόνα 2.5.δ Βαθύ Σύμφωνα με τα δελτία του ΤΕΕ εκείνης της εποχής αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η περιοχή μελέτης καταστράφηκε σε μεγάλο ποσοστό ολοκληρωτικά. Οι προσεισμοί που αναφέρονται πριν από τον κύριο σεισμό έπληξαν σε σοβαρότατο βαθμό τις κατασκευές με αποτέλεσμα στις 12 Αυγούστου του 1953 είχαμε την πλήρη καταστροφή ολόκληρων οικισμών της νήσου. Πρέπει να τονιστεί ότι καταγράφηκαν και συγκεκριμένες περιπτώσεις από τα κλιμάκια του Τ.Ε.Ε που στο πεδίο παρατήρησης υπήρξαν συγκεκριμένες κατασκευές οι οποίες δεν έπαθα τίποτα από την δόνηση και άλλες οι οποίες καταστράφηκαν ολοσχερώς. [ 46 ]

37 Εικόνες 2.5.ε-στ Παραδείγματα των παραπάνω παρατηρήσεων αποτελούν: Ο οικισμός Σταυρός, ο οποίος βρίσκετε στο βόρειο τμήμα της νήσου και ο οποίος έχει θεμελιωθεί πάνω σε ασβεστόλιθους, δεν είχε καμία βλάβη στα κτήρια του, πλην της κεντρικής εκκλησίας του. Σε αυτό συνετέλεσε η καλή κατάσταση των κατασκευών του με κύριο ζήτημα την πληθώρα υλικών που χρησιμοποιήθηκαν κατά την κατασκευή αυτών καθώς και η προαναφερθείσα θεμελίωση των κτηρίων. Στη συνέχεια όμως παρατηρήθηκε ότι οι δύο διπλανοί οικισμοί, της Λεύκης προς νότο και Εξαγωγής προς βορρά καταστράφηκαν ολοσχερώς διότι εδράζονταν πάνω σε επιφάνεια αποσαθρώσεως των ασβεστόλιθων. Συμπερασματικά λοιπόν, οι δύο αμφότεροι οικισμοί από τον οικισμό Σταυρός καταστράφηκαν ολοσχερώς διότι ήταν θεμελιωμένοι πάνω σε ένα σχηματισμό ο οποίος αποτελείτο από υλικά αποσαθρώσεως των ασβεστό- [ 47 ]

38 λιθων, ενώ ο οικισμός Σταυρός δεν υπέστη σχεδόν καμία καταστροφή λόγω του ότι ήταν θεμελιωμένος σε άμεση επαφή με τους ασβεστόλιθους. Εικόνες 2.5.ζ-η Η πρωτεύουσα της Ιθάκης, το Βαθύ, θεμελιώνεται κατά κύριο ποσοστό σε ασβεστόλιθους αλλά το ασθενές σημείο αυτών είναι ότι κατά θέσεις παρουσιάζονται αλλούβια και κώνοι κορρημάτων. Το κεντρικό τμήμα του Βαθέως υπέστη τεράστιες υλικές ζημίες λόγω του ότι ήταν θεμελιωμένο πάνω σε ασθενείς σχηματισμούς (αλλούβια. κώνοι κορρημάτων κ.τ.λ.). Στην βορειοανατολική πλευρά της πρωτεύουσας όπου οι κατασκευές εδράζονταν απευθείας πάνω στους ασβεστόλιθους δεν έπαθαν σχεδόν καμία ζημιά. Όπως επίσης το ίδιο παρατηρήθηκε και στην νοτιοδυτική συνοικία. [ 48 ]

39 Εικόνα 2.5.θ Παράδειγμα αποτελεί η οικία του εφοπλιστή κ. Καλλίνικου που παρατηρήθηκαν κάποιες ακίνδυνες εξωτερικές ζημίες. Συμπερασματικά λοιπόν πρέπει να τονιστεί ότι το Βαθύ παρουσίασε τεράστιες ζημιές στις θέσεις στις οποίες η θεμελίωση των κατασκευών είχε γίνει πάνω σε προσχωματικούς σχηματισμούς. Σε θέσης οπού η θεμελίωση των κατασκευών είχε γίνει απευθείας πάνω στο ασβεστολιθικό υπόβαθρο δεν παρατηρήθηκαν μεγάλες ζημιές. [ 49 ]

40 Εικόνα 2.5.ι Τέλος η πρόταση του κλιμακίου του Τ.Ε.Ε. δεν έκρινε απαραίτητη την μετατόπιση του οικισμού αλλά τόνισε να μην χρησιμοποιηθεί κατά την ανοικοδόμηση το κεντρικό τμήμα του Βαθέως, και η πρώτη παραλιακή γραμμή των οικιών της νοτιοδυτικής συνοικίας που παρουσιάζει κατά κύριο ποσοστό από γεωλογικής άποψης προσχωματικούς σχηματισμούς. Συνολικά όπου εντοπίζεται θέση θεμελίωσης η οποία κατά την ανοικοδόμηση πρέπει να θεμελιωθεί από κατασκευή, να λαμβάνεται φροντίδα ώστε η έδραση της να είναι πάνω στο [ 50 ]

41 ασβεστολιθικό υπόβαθρο καθώς υπάρχει και ο κίνδυνος κατολισθήσεων διότι ο προσχωματικός σχηματισμός αυτός επικάθεται επί επικλινούς ασβεστολιθικού υποβάθρου. Εικόνα 2.5.ια Εικόνα 2.5.ιβ [ 51 ]

42 Στη συνέχεια αναλύθηκαν τα ρήγματα με τη βοήθεια των ζωνών επιρροής για κάθε ένταση ξεχωριστά και εξηγήθηκαν θεματικοί χάρτες που προσδιορίζουν τις ζώνες επιρροής σεισμικής έντασης IX καθώς και VIII στο Δ. Ιθάκης. Σύμφωνα με τον νεοτεκτονικό Κεφαλονιάς Ιθάκης (Λέκκας,1996) διαφαίνονται τρείς μεγάλες υποθαλάσσιες δομές οι οποίες είναι ενδεχόμενα οι τεκτονικές δομές οι οποίες μπορούν να δώσουν μεγάλους σεισμούς με υψηλή ένταση. Οι αρχικές τρείς υποθαλάσσιες δομές οι οποίες θα αναλυθούν εντοπίζονται ανάμεσα στις δύο νήσους Κεφαλονιά και Ιθάκη. Εικόνα 2.5.ιγ Χάρτης Υποθαλάσσιων ρηγμάτων Από την πρώτη υποθαλάσσια τεκτονική δομή (1), διαφαίνεται ότι μία ενδεχόμενη σεισμική δόνηση έντασης είτε ΙΧ είτε VIII θα επηρεάσει ολόκληρη τη νήσο. [ 52 ]

43 Εικόνα 2.5.ιδ Χάρτης σεισμικού κινδύνου έντασης VIIΙ Δ. Ιθάκης Αναλύοντας το υπόβαθρο της νήσου και σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση των γεωλογικών σχηματισμών της ως προς την κλίμακα μείωσης-έντασης της σεισμικής έντασης διαμορφώνονται οι τρείς κατηγορίες. ΑΛΠΙΚΑ όπου σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται οι ανθρακικοί σχηματισμοί πρωτίστως. [ 53 ]

44 ΝΕΟΓΕΝΗ - ΦΛΥΣΧΗΣ όπου σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται οι σχηματισμοί οι οποίοι είναι χαλαροί (Νεογενή, Φλύσχης). ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΗ όπου σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται οι σύγχρονες αποθέσεις οι οποίες μπορεί να είναι τα αλλούβια κ.τ.λ. Έτσι κατά την ανάλυση του σεισμικού κινδύνου για ένταση VIII στην υποθαλάσσια τεκτονική δομή (1) εξάγετε ο παρακάτω χάρτης. Εικόνα 2.5.ιε Χάρτης σεισμικού κινδύνου έντασης VII Δ. Ιθάκης Αντίστοιχα για την ένταση IX εξάγουμε τον θεματικό χάρτη και τις ζώνες που ενδεχόμενα θα πληγούν από μία σεισμική δόνηση στον Δ. Ιθάκης. [ 54 ]

45 Εικόνα 2.5.ιστ Χάρτης σεισμικού κινδύνου έντασης ΙΧ Δ. Ιθάκης Τέλος ως προς τη υποθαλάσσια τεκτονική δομή και σύμφωνα με την κλίμακα κατανομής των σχηματισμών ως προς το υπόβαθρο της νήσου Ιθάκη εξάγουμε και τον θεματικό χάρτη που αφορά τις εντάσεις που διαμορφώνονται αντίστοιχα με το υπόβαθρο. [ 55 ]