Θ Ε Μ Α : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θ Ε Μ Α : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΥ"

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Θ Ε Μ Α : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΔΑΣΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΥ Υπεύθυνος καθηγητής: Επιβλέποντες καθηγητές: κος Σεχίδης Λάζαρος κος Χατζηφιλιππίδης Γρηγόριος κος Παραλυκίδης Νικόλαος Η φοιτήτρια: Λαζαρίδου Ελευθερία ΔΡΑΜΑ,

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά Μέχρι τώρα έρευνα Σκοπός έρευνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ Γενική περιγραφή της περιοχής Νέστος Στενά του Νέστου Γεωγραφική θέση-όρια περιοχής-διοικητική υπαγωγή Γεωγραφική θέση Όρια περιοχής Διοικητική υπαγωγή Ιδιοκτησιακό και νομικό καθεστώς Ανάλυση περιβάλλοντος Φυσικό περιβάλλον Χλωρίδα Πανίδα Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον Κίνδυνοι και ρύπανση περιοχής Κίνδυνοι περιοχής Ρύπανση περιοχής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ Αξιολόγηση της περιοχής Αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης Αξιολόγηση της ορνιθοπανίδας και λοιπής πανίδας Αξιολόγηση της χλωρίδας και των οικοτόπων Αποτελέσματα ερωτηματολογίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Συμπεράσματα

3 4.2. Προτάσεις διαχείρισης Προτάσεις διαχείρισης για την αναψυχή της περιοχής Προστασία και διατήρηση του τοπίου Προστασία και διατήρηση της ορνιθοπανίδας και λοιπής πανίδας Προστασία και διατήρηση της χλωρίδας ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. 3. ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Ο ποταμός Νέστος Τα Στενά του Νέστου Η πανίδα της περιοχής Η χλωρίδα της περιοχής Οι κατασκευές της περιοχής ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η περιοχή Στενά του Νέστου, έχει έκταση στρεμμάτων, τα οποία ανήκουν όλα στο Ελληνικό Δημόσιο, βρίσκεται στους νομούς Καβάλας και Ξάνθης και είναι χαρακτηρισμένη από την Δασική Υπηρεσία ως Αισθητικό Δάσος. Γύρω από την περιοχή έχει κηρυχτεί ως Ζώνη Προστασίας μια έκταση στρεμμάτων. Υπεύθυνοι για την διαχείριση της περιοχής είναι τα Δασαρχεία Καβάλας, Ξάνθης και Σταυρούπολης. Είναι SPA περιοχή, σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ και αποτελεί περιοχή ή τόπο κοινοτικού ενδιαφέροντος. Ανήκει στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 ( NATURA 2000 ), χάρη στο ιδιαίτερο κάλλος του τοπίου και το γεωμορφολογικό (έντονα μαιανδρίζουσα κοίτη μέσα από στενά φαράγγια με απόκρημνα πρανή) και βιολογικό ενδιαφέρον της. Τα Στενά του Νέστου αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα της ευρύτερης λεκάνη απορροής του ποταμού Νέστου, το κλίμα της περιοχής, κατά Koeppen, χαρακτηρίζεται ως μεσογειακό Csa, το γεωλογικό υπόστρωμα αποτελείται από αλλουβιακές αποθέσεις και μεταμορφωμένα πετρώματα, ενώ τα εδάφη προέρχονται κυρίως από αποσάθρωση σκληρών ασβεστόλιθων (92,9%). Η περιοχή, παρά την μικρή σχετικά έκτασή της, παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον, αλλά και έμμεσα οικονομικό, λόγω της συμβολής της στην τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης ζώνης. Επίσης, παρουσιάζει υψηλή ποικιλότητα ειδών. Από τα είδη της χλωρίδας 23 έχουν χαρακτηρισθεί ως ενδιαφέροντα, από τα οποία 2 είναι ελληνικά ενδημικά και 16 βαλκανικά ενδημικά. Ένα, μάλιστα, το Haberlea rhodopensis, είναι είδος παλαιοενδημικό και ενδημικό της Ροδόπης. Οι έξι τύποι οικοτόπων της περιοχής ανήκουν όλοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Ιδιαίτερα πλούσια είναι η ορνιθοπανίδα, με 213 καταγραφέντα είδη, από τα οποία 3 είναι σπάνια [δύο είδη γύπων, το Όρνιο (Gyps fulvus) και ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus), και ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos)], 61 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, 151 στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και 41 στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Άλλα σημαντικά είδη πανίδας είναι το θηλαστικό Βίδρα (Lutra lutra), το αμφίβιο Λοφιοφόρος Τρίτωνας (Triturus cristatus), το ερπετό Οχιά, η αληθινή (Vipera berus), που, μάλιστα, βρίσκεται στο νοτιότερο όριο εξάπλωσής του, τρία είδη ιχθυοπανίδας (από τα οχτώ, που βρέθηκαν στα Στενά), τα οποία ανήκουν στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Οι κίνδυνοι, που απειλούν την περιοχή, είναι οι πυρκαγιές, οι λαθροϋλοτομίες, η λαθροθηρία, η συλλογή σπάνιων φυτών από τους επισκέπτες, η ρύπανση των νερών του Νέστου από την Βουλγαρία. 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Γενικά Η παρούσα πτυχιακή εργασία συντάχθηκε από την φοιτήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπίου του Α.Τ.Ε.Ι. Δράμας, Λαζαρίδου Ελευθερία, με υπεύθυνο καθηγητή τον κύριο Σεχίδη Λάζαρο και επιβλέποντες καθηγητές τους κυρίους Χατζηφιλιππίδη Γρηγόριο και Παραλυκίδη Νικόλαο. Το θέμα της πτυχιακής εργασίας είναι: Διαχείριση Αισθητικών Δασών: Η περίπτωση των Στενών του Νέστου. Παρκάτω δίνονται ορισμένοι οι ορισμοί του ποταμού, της διαχείρισης του τοπίου και των Αισθητικών Δασών. Ποταμός είναι μια επιμήκης υδατοσυλλογή με τρεχούμενο νερό, το οποίο ρέει προς τα κατάντη με την βαρύτητα. Υπάρχουν ποταμοί με συνεχή ροή και άλλοι με περιοδική ροή. Στις ξηρές και ημίξηρες περιοχές συναντά κανείς πολλούς ποταμούς με περιοδική ροή, και μάλιστα εντελώς ακανόνιστη, ιδίως όταν το υπόστρωμά τους αποτελείται από ασβεστολιθικά υλικά. Η διαχείριση του τοπίου αποτελεί το σύνολο των δράσεων, υπό το πρίσμα της αειφόρου ανάπτυξης, που διασφαλίζει την ορθή συντήρηση ενός τοπίου, με σκοπό την καθοδήγηση και την εναρμόνιση των όποιων αλλαγών προκύπτουν από τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές διαδικασίες. Ως Αισθητικά δάση κηρύσσονται δάση ή φυσικά τοπία, που έχουν ιδιαίτερη αισθητική, οικολογική και τουριστική σημασία, και επιβάλλεται η προστασία της πανίδας, της χλωρίδας και της ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν 19 Αισθητικά δάση, με συνολική έκταση εκτάρια (ha). Τα αισθητικά δάση στην χώρα μας είναι φυσικά ή τεχνητά δημιουργημένα δάση που έχουν ιδιαίτερη αισθητική, υγιεινή και αναψυχική αξία και στα οποία επιβάλλεται η προστασία της αισθητικής και οικολογικής τους φυσιογνωμίας, ώστε να καλύπτουν κυρίως ανάγκες υπαίθριας αναψυχής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τα Αισθητικά δάση στην χώρα μας είναι τα παρακάτω: - Στενά Νέστου (Καβάλα-Ξάνθη), - Αμυγδαλεώνα (Καβάλα), - Φοινικόδασος Βάι (Λασίθι, Κρήτη), 5

6 - Καισαριανής (Αττική), - Κοιλάδας Θεσσαλικών Τεμπών (Λάρισα), - Καραϊσκάκη (Καρδίτσα), - Δασικού Συμπλέγματος Όσσας (Λάρισα), - Ιωαννίνων (Ιωάννινα), - Φαρσάλων (Λάρισα), - Ξυλοκάστρου (Κορινθία), - Μογγοστού (Κορινθία), - Πανεπιστημιουπόλεως Πατρών (Αχαΐα), - Καλαβρύτων (Αχαΐα), - Στενής (Εύβοια), - Νικοπόλεως Μύτικα (Πρέβεζα), - Κουκουναριές (Σκιάθο), - Αηλιά (Τρίκαλα), - Κουρί Αλμυρού (Μαγνησία) και - Τιθορέας (Φθιώτιδα). 6

7 2. Μέχρι τώρα έρευνα Μέχρι τώρα έγιναν κάποιες έρευνες και μελέτες σχετικά με την περιοχή των Στενών του Νέστου. Αυτές οι έρευνες και οι μελέτες έγιναν από το Ινστιτούτο Αλιευτικών Ερευνών (ΙΝ.ΑΛ.Ε.), Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ.), Υπουργείο Γεωργίας, Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.), δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 ( NATURA 2000 ). Μερικά παραδείγματα ερευνών και διαχειριστικών μελετών παρατίθενται παρακάτω. 1. Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο για την περιοχή Στενά του Νέστου Το 1996 πραγματοποιήθηκε ένα διαχειριστικό σχέδιο για την περιοχή με σκοπό την προοπτική της ένταξης της περιοχής στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΦΥΣΗ 2000 ( Natura 2000 ). Τίτλος Έργου: Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο για την περιοχή Στενά Νέστου-GR Έναρξη-Λήξη: 01/01/ /12/1996. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κουτράκης Εμμανουήλ Ερευνητική Ομάδα: 35 επιστήμονες από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ.), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (τμήμα Βιολογίας), το Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα Βιολογίας) και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Συμμετέχοντες Φορείς: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ.) Χρηματοδότηση: Ε.Κ.Β.Υ. (Ευρωπαϊκή Ένωση, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Υπουργείο Γεωργίας), LIFE, δραχμές. Σκοπός του έργου: Η μελέτη της περιοχής Στενά του Νέστου στην προοπτική της ένταξης της στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΦΥΣΗ Περίληψη αποτελεσμάτων: Η περιοχή Στενά Νέστου, έχει έκταση στρεμμάτων, τα οποία ανήκουν όλα στο Ελληνικό Δημόσιο, βρίσκεται στους νομούς Ξάνθης και Καβάλας και είναι χαρακτηρισμένη από την Δασική Υπηρεσία ως Αισθητικό Δάσος. Γύρω από την περιοχή έχει κηρυχτεί ως Ζώνη Προστασίας μια έκταση στρεμμάτων. Υπεύθυνοι για τη διαχείριση της περιοχής είναι τα Δασαρχεία Σταυρούπολης, Ξάνθης και Καβάλας. Είναι SPA περιοχή, σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, και αποτελεί περιοχή ή τόπο κοινοτικού ενδιαφέροντος. Έχει ήδη περιληφθεί στον κατάλογο με τις υποψήφιες περιοχές προς ένταξη στο δίκτυο Φύση 2000, με βαθμό προτεραιότητας Α, χάρη στο ιδιαίτερο κάλλος του τοπίου και το γεωμορφολογικό (έντονα μαιανδρίζουσα κοίτη μέσα από στενά φαράγγια με απόκρημνα πρανή) και βιολογικό ενδιαφέρον της. Η περιοχή, παρά την μικρή σχετικά έκτασή της, παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον, αλλά και έμμεσα οικονομικό, λόγω της συμβολής της στην τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης ζώνης. Επίσης παρουσιάζει υψηλή ποικιλότητα ειδών. Από τα είδη της χλωρίδας, 23 έχουν χαρακτηρισθεί ως ενδιαφέροντα από τα οποία 2 είναι ελληνικά ενδημικά και 16 βαλκανικά ενδημικά. Ένα μάλιστα, το Haberlea 7

8 rhodopensis είναι είδος παλαιοενδημικό και ενδημικό της Ροδόπης. Οι έξι τύποι οικοτόπων της περιοχής ανήκουν όλοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Ιδιαίτερα πλούσια είναι η ορνιθοπανίδα με 213 καταγραφέντα είδη, από τα οποία 3 είναι σπάνια (δύο είδη γυπών, το Όρνιο-Gyps fulvus- και ο Ασπροπάρης-Neophron percnopterus και ο Χρυσαετός-Aquila chrysaetos). Αλλά σημαντικά είδη πανίδας είναι το θηλαστικό Βίδρα, το αμφίβιο Λοφιοφόρος Τρίτωνας (Triturus cristatus), το ερπετό Οχιά, η αληθινή (Vipera berus), που μάλιστα βρίσκεται στο νοτιότερο όριο εξάπλωσής του, τρία είδη ιχθυοπανίδας (από τα οκτώ, που βρέθηκαν στα Στενά), τα οποία ανήκουν στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και ένα είδος ασπόνδυλου, το οποίο, επίσης, ανήκει στο ανωτέρω παράρτημα. Η σπουδαιότερη οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή είναι ο τουρισμός, κυρίως οδοιπορικός, αλλά και υδάτινα αθλήματα (καγιάκ, κανό, ράφτινγκ κ.ά.), ο οποίος τείνει να αυξηθεί και αν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα, μπορεί να βλάψει τις φυσικές λειτουργίες και αξίες της περιοχής. Επίσης, στην ευρύτερη ζώνη υπάρχουν λατομεία. Ο σοβαρότερος κίνδυνος για την περιοχή είναι η κατασκευή των φραγμάτων στον Νέστο από την ΔΕΗ, που απειλούν πολλές από τους υγροτοπικές, κυρίως, λειτουργίες του οικοσυστήματος αλλά και τύπους οικοτόπων όπως: τα Δάση στοές με Salix alba και Populus alba (κωδ. Νatura:92ΑΟ). Ο τύπος αυτός απειλείται άμεσα διότι με οποιαδήποτε μείωση της ποσότητας του νερού του ποταμού, θα υποβαθμισθεί και πιθανόν τελικά να εξαφανισθεί. Ακόμη, πολλά από τα είδη της οδηγίας, όπως είδη της ιχθυοπανίδας (Βarbus cyclolepis strumicae, Cobitis strumicae, Rhodeus seriseus amarus που ανήκουν στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ), θα πληγούν από ενδεχόμενη περιοδική απελευθέρωση νερού. Επίσης, θα μειωθεί ο πληθυσμός της βίδρας, αν περιοριστούν οι πληθυσμοί των ψαριών. 8

9 2. Διαχείριση Οικοτόπων και Προστασία Αρπακτικών στα Στενά του Νέστου του Φύση 2000 Με την αρωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω του προγράμματος Life-Φύση, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης ανέλαβε να εκτελέσει ένα πολύπλευρο έργο. Στο έργο Διαχείριση Οικοτόπων και Προστασία Αρπακτικών στα Στενά του Νέστου με προϋπολογισμό και 75% συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Συμμετέχουν τα Δασαρχεία Καβάλας και Σταυρούπολης, η Εταιρεία Προστασίας της Φύσης και Οικοανάπτυξης, η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, η Master Hellas A.E. και το Ινστιτούτο Αλιευτικών Ερευνών (ΙΝ.ΑΛ.Ε.). Με την συνεργασία των Εταίρων της, η Υπερνομαρχία θα υλοποιήσει ένα σύνολο δράσεων στα Στενά για να αποσοβηθούν οι κύριες απειλές τους: - Ανεπάρκεια τροφής μεγάλων αρπακτικών πουλιών στις περιοχές φωλιάσματος, που τα ωθεί να μετακινούνται σε ευρύτερη περιοχή εκτός των προστατευόμενων περιοχών. - Έλλειψη κατάλληλων τόπων φωλιάσματος γλαρονιών και άλλων υδρόβιων ειδών πουλιών στις λιμνοθάλασσες. Η υλοποίηση του έργου θα έχει ως αποτέλεσμα στα Στενά να σταθεροποιηθούν και να αυξηθούν οι πληθυσμοί των γυπών και αετών, ενώ θα προσελκυσθούν από τις ευνοϊκές συνθήκες και θα επιστρέψουν είδη που έπαψαν να φωλιάζουν, όπως: Μαυρόγυπας ή Θαλασσαετός. Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας θα καταλήξει σε ένα στέρεο εφαλτήριο για την ανάπτυξη εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων στις περιοχές παρέμβασης, ικανό όχι μόνο να προάγει το απαράμιλλο κάλος και την οικολογική αξία του οικοσυστήματος του Νέστου αλλά και μια κοινωνική συμπεριφορά που θα συνδυάζει την απαίτηση για ευημερία με την προστασία του περιβάλλοντος. Εξέλιξη του έργου 1. Δράσεις του έργου: - Εφαρμογή του σχεδίου συστηματικής διάθεσης τροφής αρπακτικών στα Στενά του Νέστου και κατασκευή ξύλινου καμουφλαρισμένου παρατηρητηρίου για τους επισκέπτες. - Έργα υποδομής για τον Οικοτουρισμό στα Στενά του Νέστου. Οι δράσεις του έργου υλοποιήθηκαν στην περιοχή των Στενών του Νέστου, και είναι οι παρακάτω: - η δημιουργία ενός μεγάλου περιφραγμένου χώρου σίτισης αρπακτικών πουλιών, κυρίως γυπών, - η κατασκευή ενός πέτρινου παρατηρητηρίου για τους επισκέπτες κοντά στο χώρο σίτισης και - o σχεδιασμός φυσικού μονοπατιού. 9

10 3. Σχεδιασμός φύλαξης των Στενών του Νέστου Η παρούσα πρόταση αποτελεί μέρος του σχεδιασμού της διαχείρισης του Παραποτάμιου Δάσους και των Στενών του Νέστου, σε συνέχεια του έργου: Life- Natura: Διαχείριση Ενδιαιτήματος και Προστασία Αρπακτικών Πουλιών στο Δέλτα και τα Στενά του Νέστου και συμπληρωματικά του εκπονηθέντος Σχεδίου Διαχείρισης του Παραποτάμιου Δάσους και των Στενών Νέστου, που εκπονήθηκε στο πλαίσια υλοποίησης της παρέμβασης: Αποκατάσταση και ανάδειξη παραποτάμιου δάσους Νέστου. Πλαίσιο εκπόνησης της μελέτης-πρότασης Η ομάδα μελέτης ξεκινώντας ουσιαστικά χωρίς συγκεκριμένες προδιαγραφές και μελέτες-πρότυπα και με βάση κάποιες προβλέψεις όσον αφορά στη μελλοντική διαχείριση της περιοχής, υιοθέτησε τις εξής αρχές-αξιώματα: - Η φύλαξη αποτελεί εκτελεστικό τμήμα των μέτρων διαχείρισης, που αφορούν στην προστασία και τη διατήρηση της δυναμικής του χώρου και κατά συνέπεια πρέπει να οργανώνεται και να ασκείται στη βάση της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας αλλά και του ευρύτερου διαχειριστικού σχεδιασμού της περιοχής. - Η φύλαξη θα πρέπει να ασκείται ως συνέχεια μιας αλυσίδας ενεργειών, που οφείλει να έχει ως εναρκτήριο σημείο αναφοράς την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση των χρηστών αλλά και της τοπικής κοινωνίας, όσον αφορά στις επιτρεπόμενες και μη δραστηριότητες και χρήσεις, στην πρόληψη (μέσω της προειδοποίησης) και μόνο σε περιπτώσεις απαράδεκτων ανθρώπινων επεμβάσεων στην άσκηση της δημόσιας, διοικητικής εξουσίας στην αποτροπή άσκησης κάποιων δραστηριοτήτων. - Η φύλαξη είναι μια ανθρώπινα ευαίσθητη δραστηριότητα, καθώς απαιτεί την επιτήρηση και σε κάποιες περιπτώσεις την άσκηση της δημόσιας εξουσίας ως προς την παρεμπόδιση επιλεκτικών δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια πρέπει να ασκείται με πιστή τήρηση των νόμων, σεβασμό στην αξιοπρέπεια τόσο των χρηστών της περιοχής όσο και πληθυσμού των όμορων γεωγραφικά περιοχών, ευαισθησία απέναντι στις ιδιαιτερότητες των χρηστών και των τοπικών αρχών (Ο.Τ.Α.) και φυσικά σύνεση στην χρήση της δημόσιας εξουσίας. - Οι ασκούντες την φύλαξη θα πρέπει να λειτουργούν περισσότερο ως οδηγοί καλής συμπεριφοράς και λιγότερο ως επιτηρητές επί των ασκούμενων παρεμβάσεων, χρήσεων και δραστηριοτήτων. Σκοπός Σκοπός του παρόντος πονήματος είναι ο σχεδιασμός της φύλαξης της περιοχής των Στενών του Νέστου. Περιοχή μελέτης Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης ως περιοχή μελέτης ορίζεται αδρομερώς η περιοχή που περικλείεται από τα όρια του αισθητικού δάσους των Στενών του 10

11 Νέστου και η νοητή προέκτασή του προς βορειοδυτικά, μέχρι την δ. θ. Χορτοβούνι και τους πρόποδες του Δημοτικού Διαμερίσματος Αγίου Κοσμά, όπου έχει κατασκευαστεί ταΐστρα για τις ανάγκες σίτισης των αρπακτικών πτηνών της περιοχής, αλλά και παρατηρητήριο για την απρόσκοπτη παρατήρηση των δραστηριοτήτων τους. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής μελέτης προστατεύεται και υφίσταται διαχείριση με βάση την δασική νομοθεσία. Επιπρόσθετα προστατεύεται πολλαπλά από διεθνείς συμβάσεις, κοινοτικές οδηγίες και την εθνική νομοθεσία για την προστασία της φύσης Το νομικό καθεστώς προστασίας της περιοχής μελέτης παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Καθεστώς προστασίας περιοχής μελέτης Καθεστώς προστασίας Ονομασία περιοχής Σχετικό νομικό κείμενο Δασική νομοθεσία Καταφύγιο άγριας ζωής Στενά Νέστου Ν. 998/1979 Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας Ν.Δ. 86/69 Δασικός κώδικας και παράγωγο δίκαιο, όπως αυτοί τροποποιήθηκαν Κήρυξη περιοχής Στενά του Νέστου ως Καταφύγιο Θηραμάτων, με την απόφαση 38028/2043/ (ΦΕΚ. 733/ ) Για την περιοχή έχει ιδρυθεί φορέας διαχείρισης του Ν. 2742/99, αλλά η Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.), που θα ρυθμίζει τις χρήσεις γης και την άσκηση δραστηριοτήτων στην περιοχή, βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας. Παρά το γεγονός ότι τα Στενά του Νέστου εποπτεύονται συνεχώς από τα αρμόδια όργανα των δασικών υπηρεσιών του Δασαρχείου Καβάλας, το μέγεθος και οι ιδιομορφίες της περιοχής, η πυκνότητα του πληθυσμού και οι εντατικές ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργούν προϋποθέσεις εμφάνισης απειλών για τη βλάστηση, τα είδη της περιοχής αλλά κι αυτήν την ίδια την υπόσταση του τοπικού οικοσυστήματος. Η αναγνώριση και παραδοχή αφ ενός των απειλών απέναντι στο οικοσύστημα αλλά και των πιέσεων που ασκούνται στην περιοχή, αλλά και αφετέρου η νόμιμη άσκηση διάφορων δραστηριοτήτων (π.χ. γεωργία), απαιτούν ενημέρωση των ασκούντων αυτές αλλά και του τοπικού πληθυσμού, για τα προβλήματα που ενδέχεται να δημιουργηθούν από την συνδυασμένη επίδραση αυτών στην υγεία και προστασία του χώρου, υποδηλώνοντας ουσιαστικά την ανάγκη ενός συνεχούς συστήματος ελέγχου. 11

12 3. Σκοπός έρευνας Ο σκοπός της έρευνας, μελέτης και διαχείρισης της περιοχής καθορίσθηκε ως η διατήρηση και η βελτίωση της υπάρχουσας υψηλής βιοποικιλότητας της περιοχής, καθώς και της φυσιογνωμίας του τοπίου, όπως επίσης, και της βελτίωσης της ήδη υπάρχουσας κατάστασης όσον αφορά τις υποδομές και τις δυνατότητες αναψυχής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με γενικά μέτρα για την διατήρηση των υπάρχουσων χρήσεων γης, με προστατευτικά μέτρα για την προστασία από πυρκαγιές, με μέτρα για την ρύθμιση της βοσκής, των λαθροϋλοτομιών, της θήρας, της αλιείας και των αθλητικών δραστηριοτήτων και, τέλος, με διαχειριστικά-οικονομικά-κοινωνικά μέτρα για έργα υποδομής για τουρισμό-αναψυχή. 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ 1.1. Γενική περιγραφή της περιοχής Νέστος Ο ποταμός Νέστος είναι ένας από τους πέντε σημαντικότερους ποταμούς της Ελλάδας, με μεγάλη οικονομική και οικολογική σημασία. Έχει ζωή χρόνων. Το συνολικό του μήκος είναι 234 χιλιομέτρα (km), από τα οποία τα 130 χιλιόμετρα (km) βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος. Εισέρχεται στην Ελλάδα από την Βουλγαρία. Συγκεκριμένα, εισέρχεται από το βόρειο-κεντρικό τμήμα του νομού Δράμας ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της δυτικής Ροδόπης, του όρους Φαλακρού και του όρους Λεκάνη μέσα από δάση κωνοφόρων, οξυάς και δρυός. Κυλάει μέσα από τρεις ελληνικούς νομούς: την Δράμα, την Καβάλα και την Ξάνθη (Χάρτης 1). Χάρτης 1. Χάρτης Ελλάδας-Νομός Δράμας, Νομός Καβάλας και Νομός Ξάνθης (πηγή: 13

14 Ο Νέστος αποτελεί το γεωγραφικό όριο μεταξύ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Χάρτης 2). Χάρτης 2. Προσδιορισμός του Νέστου Πηγάζει από το όρος Ρίλα [2.716 μέτρα(m)] της Βουλγαρίας, στην Ελλάδα εισέρχεται από το υψίπεδο του Νευροκοπίου του νομού Δράμας, περνώντας ανάμεσα από τις οροσειρές του Ορβήλου και της Ροδόπης. Στο χωριό Ποταμοί, η ροή του Νέστου σταματά κι από εκεί ξεκινά η τεχνητή λίμνη, που δημιουργήθηκε στις αρχές του 1977, μετά την ολοκλήρωση του υδροηλεκτρικού φράγματος του Θησαυρού. Από τους Ποταμούς μέχρι το φράγμα του Θησαυρού, η τεχνητή λίμνη ακολουθεί πορεία προς τα ανατολικά. Σε απόσταση 30 χιλιομέτρων (km) από τα σύνορα, η λεκάνη του ποταμού σχηματίζει μια φυσική καμπή, με μήκος πάνω από 20 χιλιόμετρα (km). Μέσα σε αυτή την καμπή έχει δημιουργηθεί το σύστημα των τριών φραγμάτων του Θησαυρού, της Πλατανόβρυσης και του Τεμένους. 14

15 Στην συνέχεια, ο Νέστος περνά από το χωριό Παρανέστι και συνεχίζει παράλληλα με τον δρόμο και την σιδηροδρομική γραμμή, ανάμεσα στα όρη της Δυτικής Ροδόπης και της Λεκάνης. Από το χωριό Νεοχώρι ως το θρακικό πέλαγος, ο ποταμός λειτουργεί σαν φυσικό σύνορο των νομών Καβάλας και Ξάνθης. Μετά την Σταυρούπολη, η κοίτη του ποταμού στενεύει και ρέει για 22 χιλιόμετρα (km) από τα περίφημα Στενά, το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της διαδρομής του. Στο χωριό Γαλάνη ο ορεινός όγκος, που υπάρχει στα αριστερά και δεξιά του ποταμού, σταματά και από εκεί το ποτάμι συνεχίζει για μερικά χιλιόμετρα ακόμη, μέχρι να σχηματίσει το Δέλτα και να αποθέσει τα νερά του στο θρακικό πέλαγος Στενά του Νέστου Στην πορεία του ποταμού προς την πεδιάδα, μέσα από απόκρημνα βράχια, ο ποταμός διαβρώνει τα ασβεστολιθικά και ιζηματογενή πετρώματα, σχηματίζει μαιάνδρους και δημιουργεί ένα τοπίο ιδιαίτερου αισθητικού κάλλους και οικολογικού ενδιαφέροντος. Η περιοχή αυτή ονομάζεται Στενά του Νέστου (Φωτογραφία 1). Βρίσκονται ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του νότιου τμήματος της οροσειράς της Ροδόπης, κοντά στο εγκαταλειμμένο σήμερα χωριό των Λιβερών και η διαδρομή είναι 22 χιλιόμετρα (km) με συνεχείς μαιάνδρους. Η πλούσια βλάστηση και η μεγαλοπρέπεια του τοπίου είναι οι βασικοί λόγοι στους οποίους, η περιοχή οφείλει την ανακήρυξή της σε Αισθητικό Δάσος, ήδη από το Το Αισθητικό Δάσος καταλαμβάνει συνολική έκταση στρεμμάτων. Είναι, ίσως, η τελευταία μη ορεινή περιοχή της Ελλάδας, που δεν διασχίζεται από οδικό δρόμο. Φωτογραφία 1. Τα Στενά του Νέστου 15

16 1.2. Γεωγραφική θέση-όρια περιοχής-διοικητική υπαγωγή Γεωγραφική θέση Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην Βόρεια Ελλάδα, στα όρια των γεωγραφικών διαμερισμάτων της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και ανήκει στους νομούς Καβάλας και Ξάνθης (Χάρτης 3). Η γεωγραφική θέση της περιοχής καθορίζεται από τις παρακάτω συντεταγμένες: - γεωγραφικό μήκος: 24 ο και - γεωγραφικό πλάτος: 41 ο Χάρτης 3. Χάρτης προσδιορισμού των Στενών του Νέστου Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 παρατίθενται ο χάρτης της ευρύτερης περιοχής των Στενών του Νέστου και προσδιορίζεται η περιοχή του Αισθητικού Δάσους (Χάρτης 11). 16

17 Όρια περιοχής Τα όρια της υπό μελέτη περιοχής καθορίζονται ως εξής: - Νομός Καβάλας: Αρχίζει από το σημείο, όπου τα όρια του Αισθητικού Δάσους, στην θέση Φρούριο, συναντούν το μονοπάτι (ατραπό) Κεχρόκαμπου-Φρουρίου, ακολουθεί το μονοπάτι μέχρι τον δρόμο Αγίου Κοσμά-Κεχρόκαμπου. Από εκεί ανεβαίνοντας την χαρακτηριστική ράχη Τύμπανο φθάνει στο τριγωνικό σημείο 1037 και συνεχίζει με νότια-νοτιοδυτική κατεύθυνση μέχρι την κορυφή Πετροβούνι (τριγωνικό σημείο 1005). Από εκεί με γενική κατεύθυνση νοτιανατολική και παρακάμπτοντας τα όρια του παλαιού οικισμού Αγίου Κοσμά, φθάνει στο τριγωνικό σημείο 770 μεταξύ των θέσεων Κορυφές και Στρούγγες. Από το σημείο αυτό με βορειοανατολική κατεύθυνση κατέρχεται την κορυφογραμμή μέχρι την θέση Οχυρά, όπου με νοτιοανατολική κατεύθυνση και ακολουθώντας το ρέμα, φθάνει στα όρια της κοινότητας Παράδεισος. Τέλος, από εκεί με βόρεια-βορειοανατολική κατεύθυνση και ακολουθώντας τα όρια του οικισμού συναντά τα όρια του Αισθητικού Δάσους, κοντά στην παλαιά γέφυρα Νέστου. - Νομός Ξάνθης: Αρχίζει από την συμβολή της ράχης Νησάκι-ποταμός Νέστος, κοινό σημείο του Αισθητικού Δάσους των νομών Ξάνθης και Καβάλας. Από το σημείο αυτό και με κατεύθυνση βορειοανατολική ανέρχεται επί της ράχεως Νησάκι, τέμνει την σιδηροδρομική γραμμή Ξάνθης-Δράμας, την οποία ακολουθεί με κατεύθυνση προς Δράμα μέχρι της σιδηροδρομικής γέφυρας στην θέση Πέτρα. Από του σημείου αυτού και με κατεύθυνση ανατολική-νοτιανατολική και επί της ισοϋψούς των 100 μέτρων (m) και των ορίων των αγροτεμαχίων της κοινότητας Κομνηνών, κάμπτεται αριστερά και με κατεύθυνση βόρεια καταλήγει στον αρχαιολογικό χώρο Κάστρο Κομνηνών. Από του σημείου αυτού με κατεύθυνση νοτιανατολική διερχόμενη των ορίων των αγροτεμαχίων του αγροκτήματος Κομνηνών, καταλήγει στην συμβολή του επαρχιακού δρόμου Κομνηνά-Λιβερά και ρέματος Κρωμνικού. Κατόπιν κάμπτεται αριστερά και με κατεύθυνση βόρειαβορειοανατολική, ακολουθεί τον επαρχιακό δρόμο Λιβερά-Κομνηνά και διά των ορίων του οικισμού Κομνηνά εισέρχεται στο βαθύ χαρακτηριστικό ρέμα Ρέμα. Διά του ρέματος αυτού και του υπάρχοντος κοινοτικού δρόμου με εναλλασσόμενη κατεύθυνση νοτιανατολική-ανατολική-βορειοανατολική ανέρχεται μέχρι του σημείου συμβολής με τις χαρακτηριστικές ράχες Μέσες και Ομαλές. Από το σημείο αυτό κάμπτεται δεξιά και με κατεύθυνση νοτιοανατολική ανέρχεται την ράχη Μέσες και καταλήγει στην κορυφή 945, από όπου με κατεύθυνση ανατολική-νοτιανατολική διέρχεται από την θέση Φασουλιές και ανέρχεται με κατεύθυνση, επίσης, νοτιανατολική την χαρακτηριστική ράχη του υψώματος 1080, στο οποίο και καταλήγει. Από του υψώματος 1080 με κατεύθυνση νοτιανατολική κατέρχεται επί της ράχεως Καρπούζι, κάμπτεται αριστερά και με κατεύθυνση ανατολικήνοτιανατολική καταλήγει στην συμβολή των Ράχη Καρπούζι, Ράχη Πανόραμα και Ράχη Γρόνθου. Από το σημείο αυτό κάμπτεται δεξιά και με κατεύθυνση νότια ανέρχεται την Ράχη Γρόνθου και καταλήγει στον υψοδείκτη Γρόνθος 928 μέτρα. Από εκεί κάμπτεται αριστερά και με γενική κατεύθυνση νότια κατέρχεται της χαρακτηριστικής ράχης Γρόνθος και καταλήγει στο σημείο συμβολής μετά του ρέματος Πανόραμα επί των παρυφών του οικισμού Αγέλη και της ισοϋψούς των 200 μέτρων. Από το σημείο αυτό κάμπτεται δεξιά με κατεύθυνση κύρια δυτική και διά της ισοϋψούς των 200 μέτρων, διέρχεται των ορίων δασικής έκτασηςαγροτεμαχίων, τέμνοντας διαδοχικά τα ρέματα Ελπιδόρεμα και Ρέμα Ιμερών και καταλήγει επί του επαρχιακού δρόμου Γαλάνης-Κομνηνών. Από το σημείο αυτό κάμπτεται αριστερά και με κατεύθυνση νοτιοδυτικά-νότια-νοτιοδυτική και διά των 17

18 ορίων δασικής έκτασης και αγροτεμαχίων του οικισμού Γαλάνης, καταλήγει στον ποταμό Νέστο, κοινό όριο του Αισθητικού Δάσους των νομών Ξάνθης-Καβάλας. Τα Στενά του Νέστου βρίσκονται ανάμεσα από τις κωμοπόλεις Σταυρούπολης (βόρεια) και Τοξοτών (νότια). Η περιοχή Αισθητικό δάσος Νέστου, ως μέρος του δικτύου NATURA 2000, καθορίστηκε στα όρια του αισθητικού δάσους σε γεωγραφικό μήκος από 240 ο 40' 00" μέχρι 240 ο 46' 10" ανατολικά του Greenwich και σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος από 410 ο 05' 25" μέχρι 410 ο 09' 27". Έχουν υπερθαλάσσιο ύψος μέτρα (m). Το πλάτος της περιοχής κυμαίνεται από 1 χιλιόμετρο (km) στο βόρειο τμήμα μέχρι 2,5 χιλιόμετρα (km) στο νοτιότερο τμήμα Διοικητική υπαγωγή Διοικητικά η περιοχή υπάγεται στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η κοίτη του ποταμού, χωρίζει την περιοχή μελέτης σε δύο τμήματα, το δυτικό, που υπάγεται στον Νομό Καβάλας και το ανατολικό, που υπάγεται στον Νομό Ξάνθης. Στο δυτικό μέρος η περιοχή ανήκει στα όρια των Δήμων Χρυσούπολης και Κεραμωτής ενώ το ανατολικό στα όρια του Δήμου Τοπείρου. Τα Δασαρχεία, στα οποία ανήκει η περιοχή, είναι της Σταυρουπόλεως, Ξάνθης και Καβάλας. 18

19 1.3. Ιδιοκτησιακό και νομικό καθεστώς Όλη η περιοχή των Στενών του Νέστου έχει έκταση στρέμματα, τα οποία σχεδόν στο σύνολό τους ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο. Μόνο 60 στρέμματα, στην κοινότητα Αγίου Κοσμά, ανήκουν σε ιδιώτες. Το νομικό καθεστώς της περιοχής έχει ως εξής: - Σύμφωνα με την απόφαση 38028/2043/ (ΦΕΚ 733/ ) κηρύχθηκαν καταφύγια θηραμάτων στα Στενά του Νέστου σε έκταση στρεμμάτων (Χάρτης 4). - Με το προεδρικό διάταγμα από (ΦΕΚ 283Δ) περί κηρύξεως των Στενών του Νέστου ως Αισθητικό Δάσος χαρακτηρίστηκε από την Δασική Υπηρεσία έκταση στρεμμάτων ως Αισθητικό Δάσος (Χάρτης 5). - Με το /6742/ έγγραφο του Υφυπουργείου Γεωργίας προς την Ε.Ο.Κ. η περιοχή εντάχθηκε στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, σύμφωνα με το άρθρο 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ της 2.4/79 περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών. - Με την απόφαση 82229/3146/ του Υπουργείου Γεωργίας ορίζεται Ζώνη Προστασίας, εκατέρωθεν της κοίτης του Νέστου ( στρέμματα στην δυτική πλευρά του Νέστου στον νομό Καβάλας και στρέμματα στην ανατολική δυτική πλευρά του Νέστου στον νομό Ξάνθης), όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε εργασία για έρευνα και εκμετάλλευση λατομείων. - Σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, τον Ιούνιο του 1994 η περιοχή προτάθηκε ως Ειδική Ζώνη Προστασίας (Special Protected Areas, SPA) (Χάρτης 6) και έχει, επίσης, χαρακτηριστεί ως Σημαντική για την Ορνιθοπανίδα Περιοχή (Important Bird Area, IBA). - Εντάχθηκε στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 (NATURA 2000) (Χάρτης 7). - Ειδικά προστατευόμενη περιοχή (Σύμβαση Βαρκελώνης) (Κουτράκης, 1996). Χάρτης 4. Χάρτης καταφυγίων άγριας ζωής νομού Καβάλας (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) 19

20 Χάρτης 5. Προσδιορισμός Αισθητικού Δάσους Στενών Νέστου (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) Χάρτης 6. Προσδιορισμός Στενών Νέστου ως Ειδική Ζώνη Προστασίας (Special Protected Areas, SPA) 20

21 Χάρτης 7. Χάρτης περιοχών NATURA 2000 νομού Καβάλας (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) 21

22 1.4. Ανάλυση περιβάλλοντος Φυσικό περιβάλλον 1. Γεωλογία-Τεκτονική-Γεωμορφολογία-Ανάγλυφο - Γεωλογία H περιοχή μελέτης ανήκει στην μάζα της Ροδόπης, η οποία κυριαρχείται από κρυσταλλοσχιστώδη και πυριγενή πετρώματα. Το κρυσταλλοσχιστώδες διαιρείται σε τέσσερις σειρές (ορίζοντες) σύμφωνα με τον Osswald (1938): - Την σειρά Ε των γνεύσιων της βάσης στην Δυτική Ροδόπη: περιλαμβάνει γνεύσιους (μοσχοβίτικους, βιοτικούς, διμαρμαρυγιακούς), σχιστόλιθους, αμφιβολίτες μάρμαρα και σιπολίνες. - Την σειρά F των μαρμάρων: αποτελείται κυρίως από μάρμαρα, μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους και αμφιβολίτες. - Την σειρά G των μαρμαρυγιακών σχιστόλιθων: εμφανίζεται αποκλειστικά στην περιοχή του Νέστου με πάχος 5 χιλιοστά (mm). - Την σειρά H των σχιστόλιθων και μαρμάρων: αναπτύσσεται στην βορειοανατολική πλευρά του Νέστου, με πάχος περίπου 3 χιλιόμετρα (km). Οι δύο πρώτες σειρές θεωρούνται ηλικίας Αλγώγκιου και οι δύο τελευταίες Κάτω Κάμβριου (Μουντράκης, 1983). Σύμφωνα, όμως, με άλλους ερευνητές η μάζα της Ροδόπης αποτελείται από μια κατώτερη σειρά βαθειά μεταμορφωμένων πετρωμάτων και μια ανώτερη (Vergilov, 1963 και Bojanov & Kozhucharov, 1968). Ο γεωτεκτονικός χαρακτήρας της Μάζας, σύμφωνα με τα μοντέλα λιθοσφαιρικών πλακών για την εξέλιξη της Μεσογείου, είναι καθαρά ηπειρωτικός και θεωρείται ότι η προέλευσή της προέρχεται από την πλάκα της Λαυρασίας. Η περιοχή των Στενών του Νέστου αποτελείται από: - Αλλουβιακές αποθέσεις, που δημιουργήθηκαν κατά μήκος της κοίτης του Νέστου από την αποθετική δράση των μαιάνδρων του ποταμού. - Μεταμορφωμένα πετρώματα, κυρίως μάρμαρα λευκά ή σκοτεινότεφρα, που καταλαμβάνουν την εκατέρωθεν ορεινή ζώνη. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 παρατίθενται ο γεωλογικός χάρτης (Χάρτης 9) της ευρύτερης περιοχής των Στενών του Νέστου. 22

23 - Τεκτονική Λόγω της περιορισμένης έκτασης της περιοχής δεν είναι δυνατόν να γίνει αναφορά στην τεκτονική της. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.), στην περιοχή δεν σημειώνονται ρήγματα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ρήγματα μικρού μήκους, κυρίως εκατέρωθεν της κοίτης του ποταμού και κάθετα προς την διεύθυνση ροής του, όπως προκύπτει από τις διευθύνσεις των κοιτών των μικρότερων ρεμάτων, που καταλήγουν στον ποταμό). - Γεωμορφολογία Η μορφολογία, που παρουσιάζουν τα Στενά του Νέστου αποτελεί μια τυπική μορφολογία εγκιβωτισμένου μαιάνδρου. Τα τοιχώματα των όγκων, που περιβάλλουν τον ποταμό είναι απότομα, αν και το υψόμετρο τους δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο [κορυφή Τσάμια 699 μέτρα (m), Οχυρά 490 μέτρα (m)], Αποτέλεσμα αυτού είναι οι κοίτες των ρεμάτων, που καταλήγουν στον ποταμό να παρουσιάζουν μεγάλες κλίσεις και, αντίστοιχα, οι κλίσεις των κλιτύων είναι μεγάλες. Ο ποταμός παρουσιάζει μεγάλους μαιανδρισμούς μεταξύ των περιοχών Οχυρά και Γρόνθος. Το αποτέλεσμα είναι στο σημείο αυτό το πλάτος της μαιανδρικής ζώνης και η ακτίνα του μαιάνδρου να αποκτούν μεγάλη τιμή. Το πλάτος του μαιάνδρου είναι σχεδόν ίδιο σε όλο το μήκος των Στενών, εκτός από τα εξωτερικά σημεία του, όπου αυξάνεται λόγω της διαβρωτικής δράσης, που ασκεί στα τοιχώματα της κοίτης του. Τέλος, αναβαθμίδες παρουσιάζονται μόνο σε ορισμένα σημεία της εσωτερικής πλευράς των μαιάνδρων (σημεία απόθεσης των υλικών, που μεταφέρει ο ποταμός), οι οποίες αποτελούνται από άμμους, ιλύ, αργίλους και πηλό. Ο αριθμός τους μπορεί να κυμαίνεται από δύο έως και τρεις 2. Έδαφος Οι κατηγορίες των εδαφών, που απαντούν στην περιοχή των Στενών του Νέστου, σύμφωνα με τον Νάκο (1977) χαρακτηρίζονται ως εδαφικοί τύποι. Τα όρια των εδαφικών τύπων καθορίστηκαν σύμφωνα με την διαδικασία, που προτείνεται από τον ίδιο με βάση τα μητρικά υλικά, από τα οποία προέρχονται. Ο όρος εδαφικός τύπος κατά τον Νάκο (1977) χρησιμοποιείται στην εδαφολογία για τον χαρακτηρισμό της κοκκομετρικής σύστασης (ή υφής) του εδάφους. Στην προκειμένη περίπτωση ο διαχωρισμός των εδαφών με βάση την φύση του μητρικού υλικού καθορίζει άμεσα την κοκκομετρική του σύσταση. Με βάση τα παραπάνω στην εν λόγω περιοχή απαντούν οι ακόλουθοι τύποι εδαφών: 23

24 - Εδάφη από αποσάθρωση σκληρών ασβεστόλιθων, αργιλώδους ή αργιλοπηλώδους κοκκομετρικής σύστασης, όξινης έως αλκαλικής αντίδρασης, επαρκώς εφοδιασμένα με βάσεις ασβέστιο (Ca), μαγνήσιο (Mg) και κάλιο (K). Ο τύπος αυτός καταλαμβάνει έκταση στρέμματα, που αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής και αντιστοιχεί σε 92,9% της συνολικής έκτασης. Πρόκειται, συνήθως, για αξιόλογα λιβαδικά και δασικά εδάφη. Η μεγάλη σκληρότητα και η γεωμορφολογία των ασβεστόλιθων, η συχνή εμφάνιση του εδάφους εντός θυλάκων του μητρικού πετρώματος, κύριο μορφολογικό του χαρακτηριστικό και η έλλειψη νερού, αποτελούν περιοριστικούς παράγοντες στην αξιοποίηση γυμνών εκτάσεων τέτοιων εδαφών για παραγωγή ξύλου. - Αλλουβιακά εδάφη: Ο τύπος αυτός καταλαμβάνει μικρή έκταση 152,2 εκτάρια (ha), που αντιστοιχεί στο 7,1 της συνολικής έκτασης. Πρόκειται για πολύτιμα εδάφη, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την γεωργία. 3. Κάλυψη γης Καταγράφηκαν στην περιοχή 8 κατηγορίες κάλυψης γης του Corine Land Cover. Η κάλυψη και το ποσοστό, που κατέχει στην περιοχή η κάθε μία από αυτές δίνεται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 2). Πίνακας 2. Έκταση και ποσοστό ανά κατηγορία κάλυψης γης α/α Κατηγορία κάλυψης γης Κωδικός Έκταση (σε Ποσοστό % κατηγορίας στρέμματα) 1 Σύνθετα συστήματα καλλιέργειας ,5 2 Δάση πλατύφυλλων ,04 3 Δάση κωνοφόρων ,8 4 Φυσικοί βοσκότοποι ,97 5 Θάμνοι και χερσότοποι ,02 6 Σκληροφυλλική βλάστηση ,87 7 Μεταβατικές δασώδεις-θαμνώδεις ,08 επιφάνειες 8 Ροή υδάτων ,04 ΣΥΝΟΛΟ (πηγή: Κουτράκης, 1996) Σύμφωνα με το Corine Land cover, η περιγραφή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε κατηγορίας έχει ως εξής: - Γεωργικές περιοχές (2) Σύνθετα συστήματα καλλιεργειών (2.4.2.): Πρόκειται για μικρή έκταση, που περιλαμβάνει μικρά αγροτεμάχια με ετήσιες ή μόνιμες καλλιέργειες και βοσκότοπους. - Δάση και ημιφυσικές περιοχές (3) Δάση πλατύφυλλων (3.1.1.): Καταλαμβάνει εκτάσεις, που καλύπτονται από βλάστηση, που αποτελείται κυρίως από δέντρα, θάμνους και χαμόδεντρα, όπου κυριαρχούν τα πλατύφυλλα είδη δέντρων. 24

25 Δάση κωνοφόρων (3.1.2.): Πρόκειται για εκτάσεις με βλάστηση, που αποτελείται κυρίως από δέντρα, αλλά και από θάμνους και χαμόδεντρα, όπου κυριαρχούν τα κωνοφόρα είδη δέντρων. Φυσικοί βοσκότοποι (3.2.1.): Περιλαμβάνει βοσκότοπους χαμηλής παραγωγικότητας. Θάμνοι και χερσότοποι (3.2.2.): Εκτάσεις με θαμνώδεις βλάστηση με χαμηλή και κλειστή κάλυψη, που κυριαρχείται από θάμνους, χαμόδεντρα και ποώδη φυτά (χερσότοποι, ρείκια, αμμόχορτα κ.ά.). Σκληροφυλλική βλάστηση (3.2.3.): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει εκτάσεις, που καλύπτονται από βλάστηση θαμνωδών σκληρόφυλλων, που αναπτύσσονται σε εδάφη, που προέρχονται από αποσάθρωση μεταμορφωμένων πετρωμάτων. Μεταβατικές δασώσεις-θαμνώδεις εκτάσεις (3.2.4.): Η κάλυψη αυτή, που καταλαμβάνει την μισή περίπου έκταση, περιλαμβάνει θαμνώδη και ποώδη βλάστηση με σκόρπια δέντρα. Το είδος αυτό της κάλυψης μπορεί να προκύψει από την απογύμνωση δασώδους έκτασης ή από φυσική αναγέννηση. Υδάτινες επιφάνειες (5) Ροές υδάτων (5.1.1.): Πρόκειται για φυσική ροή υδάτων, που χρησιμεύουν ως αγωγοί απορροής των υδάτων. Η έκταση αυτή συμπίπτει με την κοίτη του Νέστου (Κουτράκης, 1996). 4. Κλίμα - Κλίμα Το κλίμα είναι ένας ενδιάμεσος κλιματικός τύπος μεταξύ αυτού της Μεσογείου και του ηπειρωτικού. Έτσι, το κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό, με σχετικά υψηλή υγρασία, συχνές βροχές και ψυχρούς χειμώνες. Ο καθορισμός του κλίματος της περιοχής των Στενών του Νέστου γίνεται με βάση τα δεδομένα του μετεωρολογικού σταθμού των Τοξοτών, τα οποία είναι τα παρακάτω: - 70 μέτρα (m) υπερθαλάσσιο ύψος, ' βόρειο πλάτος και ' ανατολικό μήκος. Για τον προσδιορισμό του κλίματος της περιοχής των Στενών του Νέστου χρησιμοποιήθηκαν τα κλιματικά δεδομένα των παρακάτω βροχομετρικών και μετεωρολογικών σταθμών (Πίνακας 3). Πίνακας 3. Κλιματικά δεδομένα βροχομετρικών και μετεωρολογικών σταθμών Σταθμοί Γεωγραφικό μήκος Γεωγραφικό πλάτος Υψόμετρο Υπηρεσία Χρονολογία Όργανα Κεχρόκαμπος 24 ο ο Δ.Ε.Η Βροχόμετρο Χρυσούπολη 24 ο ο Ε.Μ.Υ Βροχόμετρο Θερμόμετρο 25

26 Από τα μετεωρολογικά στοιχεία, γίνεται αντιληπτό ότι η θερινή ξηρή περίοδος περιορίζεται μόνο στο δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου. Τα δεδομένα του μετεωρολογικού σταθμού του Σιδηρόνερου, που βρίσκεται βορειότερα απ αυτό των Τοξοτών, δίνουν ακόμη μικρότερη ξηρή περίοδο (περιορίζεται μόνο κατά τον Αύγουστο), δηλαδή όσο ανερχόμαστε στο ποτάμι τόσο περιορίζεται και η επίδραση του μεσογειακού κλίματος. - Θερμοκρασία Η μέση μηνιαία και ετήσια θερμοκρασία αέρος του σταθμού Χρυσούπολης δίνεται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 4). Πίνακας 4. Μέση μηνιαία και ετήσια θερμοκρασία αέρα ( ο C) μετεωρολογικού σταθμού Χρυσούπολης Μήνας Θερμοκρασία Ιανουάριος 4,9 Φεβρουάριος 6,3 Μάρτιος 8,4 Απρίλιος 12 Μάιος 18,2 Ιούνιος 21,2 Ιούλιος 24 Αύγουστος 23,4 Σεπτέμβριος 20,6 Οκτώβριος 14,9 Νοέμβριος 10,3 Δεκέμβριος 6,1 Ετήσια 18,8 (πηγή: Κουτράκης, 1996) - Βροχή Η μέση μηνιαία και ετήσια βροχόπτωση στους σταθμούς Κεχρόκαμπου και Χρυσούπολης δίνονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 5). Από τα δεδομένα του πίνακα φαίνεται ότι η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται από 956 χιλιοστά (mm) για τον βροχομετρικό σταθμό Κεχρόκαμπου, που βρίσκεται σε μεγαλύτερο υψόμετρο, έως τα 565 χιλιοστά (mm) για τον σταθμό Χρυσούπολης. Από την κατανομή των βροχών κατά την διάρκεια του έτους διαπιστώθηκε ότι ο βροχερότερος μήνας είναι ο Δεκέμβριος και για τους δύο σταθμούς. Πίνακας 5. Μέσο μηνιαίο και ετήσιο ύψος βροχόπτωσης (mm) Σταθμοί Χρυσούπολης Κεχρόκαμπου Μήνας Ιανουάριος 57 50,8 Φεβρουάριος ,3 Μάρτιος ,2 Απρίλιος Μάιος 35 66,7 Ιούνιος ,4 26

27 θερμοκρασία ( C) ύψος βροχής (mm) Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος 40 33,4 Οκτώβριος 60 41,4 Νοέμβριος ,8 Δεκέμβριος ,1 Ετήσια ,1 (πηγή: Κουτράκης, 1996) - Κλιματικός τύπος Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, έγινε ο χαρακτηρισμός του κλιματικού τύπου κατά Koeppen. Σύμφωνα με την κατάταξη αυτή, το κλίμα της περιοχής ανήκει στην κύρια C (κλίματα μέσου γεωγραφικού πλάτους, όπου η μέση ετήσια θερμοκρασία θερμότερου μήνα είναι μεγαλύτερη από 10 ο C και του ψυχρότερου μεγαλύτερη από 0 ο C) και στις κατηγορίες: - s: μεσογειακό κλίμα (με βροχές κατά την διάρκεια του ψυχρού εξαμήνου, όπου η μέση βροχόπτωση του ξηρότερου μήνα είναι μικρότερη από 40 χιλιοστά και του βροχότερου τριπλάσια) και - a: κλίμα με μέση θερμοκρασία θερμότερου μηνός μεγαλύτερη από 22 ο C. Με βάση τα παραπάνω, το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως μεσογειακό Csa. Οι τόποι αυτοί είναι παράκτιοι ή σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από την θάλασσα και έχουν υψόμετρο λιγότερο από 500 μέτρα (m). Ο χειμώνας είναι ήπιος, ενώ το καλοκαίρι θερμό και ξηρό. Στο ομβροθερμικό διάγραμμα, που ακολουθεί (Διάγραμμα 1), απεικονίζονται γραφικά οι μέσες μηνιαίες τιμές θερμοκρασιών και υψών βροχής. Το διάγραμμα αυτό έγινε με τα δεδομένα του σταθμού της Χρυσούπολης. Η διαγραμμισμένη περιοχή μεταξύ των δύο καμπυλών δείχνει την ξηρά περίοδο, που διαρκεί 4,5 μήνες ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΤΕΝΑ ΝΕΣΤΟΥ Διάγραμμα 1. Ομβροθερμικό διάγραμμα των Στενών του Νέστου θερμοκρασία ( C) ύψος βροχής (mm) ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ (πηγή: Κουτράκης, 1996) ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 0 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 27

28 5. Υδρολογία-Ποιότητα υδάτων Ο ποταμός Νέστος έχει μήκος 234 χιλιόμετρα (km), από τα οποία τα 130 βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοδυτικά μεταξύ των βουνών Ροδόπης, Φαλακρού και Λεκάνης. Οι σημαντικότεροι κλάδοι του με την αντίστοιχη έκταση της λεκάνης απορροής τους παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 6). Πίνακας 6. Οι σημαντικότεροι κλάδοι του Νέστου με την αντίστοιχη έκταση της λεκάνης απορροής τους (τετραγωνικά μέτρα) Ονομασία λεκάνης Εμβαδόν Δεσπάτης 118,9 Ξεριάς 14,1 Ψυχρόρεμα 28,4 Μουσδάρεμα 203,0 Διαβολόρεμα 356,4 Αρκουδόρεμα 283,3 Λεύκες ρέμα 9,5 Ρέμα 45,7 Αγ. Γεωργίου 10,7 Μεγαλόρεμα 10,8 Διχαλόρεμα 28,5 Δροσόρεμα 11,2 Μουρόρεμα 11,4 (πηγή: Κουτράκης, 1996) Η περιοχή αποτελεί μια στενή λωρίδα στο νότιο τμήμα της διαδρομής του Νέστου, εκατέρωθεν του ποταμού. Το κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής αποτελεί ο ποταμός, ο οποίος στην περιοχή χαρακτηρίζεται ως εγκιβωτισμένος μαίανδρος. Λόγω του εγκιβωτισμού, το ανάγλυφο είναι ιδιαίτερα έντονο, δεξιά και αριστερά της κοίτης του, και οι κλίσεις των κοιτών των ρεμάτων, που αποστραγγίζονται στον Νέστο, μεγάλες. Επειδή η περιοχή είναι αρκετά στενή σε εύρος, δεν μπορούν να αναπτυχθούν υδρογραφικά δίκτυα ικανού μεγέθους. Όλα τα σημαντικά (σε μέγεθος) ρέματα αναπτύσσονται έξω από την περιοχή, ενώ μέσα στην περιοχή βρίσκονται μόνο καταλήξεις τους, καθώς και μερικά άλλα μικρότερα ρέματα 1 ης τάξης (αρίθμηση κατά Strahler, 1952). Για τον ίδιο λόγο δεν μπορεί να γίνει εξέταση των λεκανών απορροής των μεγάλων ρεμάτων. Οι λεκάνες απορροής των μικρότερων ρεμάτων (1 ης τάξης) παρουσιάζουν τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά των ρεμάτων αυτής της τάξης, που αναπτύσσονται σε μια περιοχή. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι οι στενές και επιμήκεις λεκάνες σε σχήμα V, οι μεγάλες κλίσεις των κοιτών των ρευμάτων και το απότομο ανάγλυφο. Τα Στενά του Νέστου αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα της ευρύτερης λεκάνης απορροής του ποταμού, η συνολική έκταση της οποίας ανέρχεται σε

29 τετραγωνικά χιλιόμετρα (km 2 ), από τα οποία τετραγωνικά χιλιόμετρα (km 2 ) βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος. Η μέση ετήσια βροχόπτωση στο βόρειο τμήμα υπολογίζεται σε 820 χιλιοστά (mm). Οι μέσες μηνιαίες και ετήσιες παροχές σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού από μετρήσεις της Δ.Ε.Η. την περίοδο στην θέση Πλατανόβρυση, που βρίσκεται βορειότερα των Στενών, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακα 7). Πίνακας 7. Μέσες μηνιαίες και ετήσιες παροχές, σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, κατά την περίοδο , στην θέση Πλατανόβρυση Μήνας Παροχή Ιανουάριος 50,4 Φεβρουάριος 80,7 Μάρτιος 134,7 Απρίλιος 125,7 Μάιος 160 Ιούνιος 174,7 Ιούλιος 188,9 Αύγουστος 130,5 Σεπτέμβριος 130,5 Οκτώβριος 582 Νοέμβριος 34,2 Δεκέμβριος 34,2 Ετήσια 135,9 (πηγή: Κουτράκης, 1996) Η μέση ετήσια παροχή του ποταμού είναι 58 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο (m 3 /s), ενώ η μέση ετήσια απορροή του ξεπερνά τα κυβικά μέτρα (m 3 ) νερό. Παρά την ποσότητα νερού, που διακινεί ο ποταμός, η υδρολογική λεκάνη του Νέστου, είναι από τις στενότερες του βορειοελληνικού χώρου. Σε περιόδους αυξημένης παροχής, ο αμμώδης βυθός του ποταμού μεταβάλλεται εποχιακά, επειδή είναι χωρίς συνοχή, παρασυρόμενος εύκολα προς τα κατάντη. Το πλάτος του ποταμού κυμαίνεται γύρω στα 20 μέτρα (m). Εμπλουτίζει με θρεπτικά άλατα και οργανικό υλικό τον Κόλπο της Καβάλας και την υδάτινη έκταση των εκβολών. Η παροχή του Νέστου αυξομειώνεται συνεχώς, αφού η διάθεση των νερών του εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την Βουλγαρία. Για το λόγο αυτόν δημιουργήθηκε η ανάγκη κατασκευής τεχνητής λίμνης λίγο βορειότερα από την περιοχή των Στενών. Το Φράγμα του Θησαυρού λειτουργεί ως αποθήκη, αλλά και ως ανακουφιστική βαλβίδα, κατά το πρότυπο της τεχνητής λίμνης της Κερκίνης. Παρά τις ανησυχίες, η ροή υδάτων του ποταμού δεν φαίνεται να διαταράχθηκε ιδιαίτερα από το φράγμα και κυρίως δεν δημιουργήθηκαν σημαντικές αλλαγές στην οικολογική ισορροπία των Στενών. 29

30 Ήδη και πριν από το φράγμα του Θησαυρού, λόγω της κατακράτησης μεγάλων ποσοτήτων νερού, για αρδευτική χρήση στην Βουλγαρία, πολλά σημεία της κοίτης του Νέστου παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ακάλυπτα από νερό. Στα σημεία των μαιάνδρων, η κοίτη παρουσιάζει κόλπους και ανακαμπές. Εκεί, η ταχύτητα του νερού μειώνεται σημαντικά. Σε μερικά σημεία, το νερό φαίνεται ότι σχεδόν παραμένει στάσιμο. Η διαφάνεια των υδάτων γενικότερα είναι ασθενής λόγω της θολότητας, που προκαλούν τα λεπτόκοκκα υλικά, που μεταφέρονται ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες Χλωρίδα 1. Γενική περιγραφή χλωρίδας Από τα είδη της χλωρίδας της περιοχής, 23 έχουν χαρακτηρισθεί ως ενδιαφέροντα, από τα οποία 2 είναι ελληνικά ενδημικά και 16 βαλκανικά ενδημικά. Ένα, μάλιστα, το Haberlea rhodopensis (Χαμπερλέα) είναι είδος παλαιοενδημικό και ενδημικό της Ροδόπης. Φωτογραφία 2. Platanus orientalis (Πλάτανος, ο ανατολικός) Φωτογραφία 3. Pinus pinea (Κουκουναριά) Φωτογραφία 4. Nerium oleander (Νήριο, το ολέανδρο-κ. πικροδάφνη) Φωτογραφία 5. Populus alba (Λεύκη, η λευκή) 30

31 Φωτογραφία 6. Quercus sp. (Δρυς) Παρακάτω παρουσιάζονται οι πίνακες (Πίνακας 8 και Πίνακας 9) με τα δασοπονικά είδη της περιοχής ανά κατηγορία ορόφου. Πίνακας 8. Δενδρώδης όροφος α/ Λατινική ονομασία Ελληνική ονομασία α 1 Acer campestre Σφένδαμνος, ο πεδινός 2 Acer monspesulanum Σφένδαμνος, ο μονσπεσουλανός 3 Alnus glutinosa Κλήθρα, η κολλώδης 4 Carpinus orientalis Κάρπινος, ο αειθαλής 5 Cercis siliquastrum Κερκίς, η κερατοειδή-κ. κουτσουπιά 6 Corylus colurna Κόρυλος, η κολούρνα-κ. αγριοφουντουκιά 7 Fagus sp. Οξυά 8 Ficus carica Συκιά 9 Fraxinus angustifolia Φράξος, ο στενόφυλλος 10 Fraxinus ornus Φράξος, ο όρνος 11 Olea europaea Ελιά 12 Olea europaea var sylvestris Αγριελιά 13 Ostrya carpinifolia Οστρυά, η καρπινόφυλλη 14 Pinus pinea Πεύκη, η τραχεία 15 Platanus orientalis Πλάτανος, ο ανατολικός 16 Populus alba Λεύκη, η λευκή 17 Populus nigra Λεύκη, η μαύρη 18 Populus tremula Λεύκη, η τρέμουσα 19 Pyrus amygdalifornis Πίρος, η αμυγδαλοειδής-κ. γκορτσιά 20 Pyrus communis Πίρος, η κοινή-κ. αγριοαχλαδιά 21 Quercus aegilops Δρυς, η αιγίλωψ-κ. βαλανιδιά 22 Quercus coccifera Πρίνος 23 Salix alba Ιτιά, η λευκή 24 Salix cinerea Ιτιά, η σποδώδης 25 Salix eleagnos (Salix incana) Ιτιά, η πολιά 26 Salix fragilis Ιτιά, η εύθραυστη 27 Salix purpurea Ιτιά, η πορφυρή 28 Salix triandra (Salix Ιτιά, η αμυγδαλόφυλλη amygdalina) 29 Sorbus aucuparia Σόρβος των πτηνών 30 Sorbus domestica Σόρβος, η οικιακός 31 Sorbus torminalis Σόρβος, η αντιδυσεντερική 32 Syringa vulgaris Αγριοπασχαλιά 33 Tilia tomentosa Φιλύρα, η πιληματώδης 34 Ulmus sp. Πτελιά 31

32 Πίνακας 9. Θαμνώδης όροφος α/α Λατινική ονομασία Ελληνική ονομασία 1 Berberis vulgaris Βερβερίς, η κοινή 2 Calycotome vilosa Καλυκοτόμη, η λαχνώδης-κ. ασπάλαθος 3 Calystegia sylvatica Καλύστεγη 4 Clematis frammula Κλημάτις, η φλογώδης 5 Clematis vitalba Κλημάτις, η λευκάμπελη 6 Colutea arborescens Κολουτέα, η δενδρώδης-κ. φούσκα 7 Cornus mas Κρανιά, η αρσενική-κ. κρανιά 8 Cornus sanguinea Κρανιά, η αιματώδης-κ. αγριοκρανιά 9 Coronilla emeroides Κορονίλλα, η 10 Hedera helix Κισσός 11 Humulus lupulus Λυκίσκος 12 Juniperus communis Γιουνίπερος, ο κοινός 13 Juniperus oxycedrus Γιουνίπερος, ο οξύκεδρος 14 Ligustrum vulgare Λιγούστρο, το κοινό-κ. αγριομυρτιά 15 Myrtus communis Μύρτος, ο κοινός-κ. μυρτιά 16 Nerium oleander Νήριο, το ολέανδρο-κ. ροδοδάφνη, πικροδάφνη 17 Paliurus spina-christi Παλίουρος, αγκάθι του Χριστού-κ. παλιούρι 18 Pistacia terebinthus Πιστάκια, η τερέβινθος-κ. κοκορεβιθιά 19 Prunus spinosa Προύνος, η αγκαθωτή-κ. τσαπουρνιά 20 Rosa canina Ρόδη, η κυνοροδή 21 Rosa sempervirens Ρόδη, η αειθαλής 22 Rubus ulmifolius Βάτος, ο πτελιοφόρος 23 Spartium junceum Σπάρτο, το σχοινοειδές-κ. σπάρτο 24 Tamus communis Ίταμος 25 Vitex agnus-castus Λυγαριά 2. Ζώνες βλάστησης-τύποι οικοτόπων Οι τύποι οικοτόπων (habitats), που απαντώνται στην περιοχή των Στενών του Νέστου, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 10). Πρέπει να σημειωθεί ότι όλοι οι τύποι οικοτόπων της περιοχής ανήκουν στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Πίνακας 10. Τύποι οικοτόπων, που καταγράφηκαν στα Στενά του Νέστου και αντιστοίχισή τους με τους κωδικούς του CORINE BIOTOPES (1991) Κωδικός NATURA 2000 Ελληνική ονομασία του τύπου οικοτόπου Αντιστοιχία με κωδικό CORINE BIOTOPES 92ΑΟ Δάση στοές με Salix alba και Populus alba Δάση με Quercus ilex 45.31C 5210 Διαπλάσεις αρκεύθων (Juniperus) έως ΒΟ Θερμόφιλα δάση φράξου (Fraxinus angustifolia) Δάση πλατύφυλλης δρυός (Quercus frainetto) 41.1Β 3280 Οι ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή: Paspalo- Agrostidion και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix και Populus alba ΑΟ. Δάση στοές με Salix alba και Populus alba Οι φυτοκοινωνίες του τύπου οικοτόπου εμφανίζονται ακριβώς δίπλα στις όχθες, σε περιοχές όπου η κοίτη του ποταμού παρουσιάζει απότομες κλίσεις και το νερό κυλά 32

33 βραδύτερα, αλλά σπάνια καλύπτονται από τα νερά του ποταμού. Ως γνωστό οι περιοχές αυτές είναι πλούσιες σε υδροχαρή φυτά και αποτελούν χώρο παραγωγής άφθονου πλαγκτού. Οι φυτοκοινωνίες, που ανήκουν στον τύπο οικοτόπου εναλλάσσονται στις διάφορες προσχωματικές θέσεις της κοιλάδας του ποταμού και εξαρτώνται περισσότερο από τις τοπικές εδαφικές συνθήκες, την στάθμη του υπόγειου ύδατος, την διάρκεια των πλημμύρων και λιγότερο από τις γενικές κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Έτσι, εμφανίζονται σε διαρκώς διαβρεχόμενες ή περιοδικά κατακλυζόμενες αμμώδεις συσσωρεύσεις, υδροχαρή δάση Salix alba, με υπόροφο, κυρίως, από Salix amplexicaulis και Salix eleagnos. Σε περιορισμένες θέσεις οι φυτοκοινωνίες εμπλουτίζονται και με τα είδη Salix fragilis και Populus nigra. Στην βλάστηση, όπου κυριαρχούν τα είδη του γένους Salix, θα πρέπει να συνυπολογισθούν και μικρές θέσεις, όπου εμφανίζεται και η Salix triandra. Όπου η ροή μεταπίπτει από μέτρια σε ασθενή, εμφανίζονται με μικρές διακυμάνσεις, κατά θέσεις, δάση λευκής λεύκης (Populus alba). Σε φαινομενικά όμοιες σταθμολογικά συνθήκες εμφανίζονται δάση της Populus nigra. Τα δάση αυτά, σε χαλικώδεις ξηρότερες ενστρώσεις, εμφανίζονται κατά θαμνώδεις σχηματισμούς. Στον τύπο οικοτόπου καταγράφηκαν πλήθος φυτικών ειδών, τα κυριότερα των οποίων κατά όροφο, είναι: Δενδρώδης όροφος Fraxinus parvifolia Clematis flammula Populus alba Salix alba Populus tremula Salix cinerea Salix eleagnos Salix purpurea Humulus lupulus Rosa sempervirens Tammus communis Ulmus minor Cercis siliquastrum Platanus orientalis Clematis frammula Populus nigra Salix triandra Θαμνώδης όροφος Ligustrum vulgare Clematis flammula Prunus spinosa Clematis vitalba Cornus sanguinea Hedera helix Rosa canina Cornus mas Myrtus communis Peliploca graeca Humulus lupulus Vitex agnus-castus Rosa sempervirens Ποώδης όροφος Briza minor Apium nodiflorum Campanula erinus Bromus rigidus Geranium lucidum Lolium rigidum Mentha aquatica Ο τύπος οικοτόπου παρουσιάζει σταθερή δομή. Το πλήθος, αλλά και η ζωτικότητα όλων των ορόφων φανερώνει μικρή μόνο διαταραχή. Πράγματι, η έλλειψη δρόμων κάθε κατηγορίας και το δύσβατο της περιοχής δυσκολεύει την ανθρώπινη 33

34 δραστηριότητα και, κυρίως την υλοτόμηση των δέντρων του συγκεκριμένου τύπου οικοτόπου. Το πλατάνι, εκτός από μια συστάδα εκτός των ορίων της υπό μελέτη περιοχής, στην βόρεια είσοδο των Στενών, σε κανένα άλλο σημείο, δεν δημιουργεί μικρές ή μεγαλύτερες συστάδες, παρά τους ευνοϊκούς κλιματεδαφικούς παράγοντες. Η πυκνότητα των δασών της ιτιάς και λεύκης είναι κανονική. Οι κόμες των δέντρων έρχονται σε επαφή χωρίς, όμως, να παραμορφώνονται, παρά το ότι τα δάση συνωστίζονται σε στενές λωρίδες κατά μήκος του ποταμού Μέσο- και υπέρ-μεσογειακά δάση αριάς (Quercion ilicis) Η περιοχή αποτελεί ένα από τα ψυχροόρια της Andrachno-Quercetum ilicis, η οποία σε πολλές περιοχές της ανατολικής Ελλάδας εμφανίζεται πάνω από την Oleolentiscetum. Παρά την έλλειψη της αριάς από την σύνθεση της βλάστησης της περιοχής, εν τούτοις όλα τα υπόλοιπα χλωριδικά στοιχεία του τύπου οικοτόπου ανήκουν στην Andrachno-Quercetum ilicis (Arbutus andrachne, Asparagus acutifolius, Juniperus oxycedrus, Olea europaea, Paliurus spina-christii, Phillyrea media, Pistacia terebinthus, Quercus coccifera κ.ά.). Η έλλειψη της αριάς πρέπει να αποδοθεί στην ανθρώπινη παρουσία και εκμετάλλευσή της. Στον τύπο οικοτόπου καταγράφηκαν πλήθος φυτικών ειδών, τα κυριότερα των οποίων κατά όροφο, είναι: Θαμνώδης όροφος Celtis australis Quercus coccifera Pyrus amygdaliformis Cercis siliquastrum Juniperus oxycedrus Pistacia terebinthus Coronilla emeroides Fraxinus ornus Ficus carica Ποώδης όροφος Campanula linqulata Sedum acre Sedum athoum Milium vernale Bromus sterilis Eyphorbia myrsinites Goniolimon dalmaticum Poa bulbosa Η συγκόμωση ποικίλλει εξαρτώμενη άμεσα από τις τοπικές εδαφικές συνθήκες. Σε μικρές κλίσεις, όπου το έδαφος προερχόμενο από αλλούβια και κολλούβια είναι βαθύτερο και γονιμότερο, ο βαθμός συγκόμωσης των θάμνων είναι κανονικός. Σε περιοχές μεγαλύτερων κλίσεων, όπου παρεμβάλλονται τμήματα αποπλυμένων εδαφών, η συγκόμωση γίνεται χαλαρή για να καταλήξει διάσπαρτη στις απότομες πλαγιές της περιμέτρου των Στενών Διαπλάσεις αρκεύθων (Juniperus) Ο τύπου οικοτόπου των αρκεύθων καταλαμβάνει σημαντική έκταση των Στενών του Νέστου, κύρια στην ανατολική πλευρά. Εμφανίζεται σε πολύ απότομες πλαγιές και σε πολύ ξηρές θέσεις. Δημιουργεί άλλοτε ευδιάκριτες νησίδες και άλλοτε ανάμικτες καταστάσεις με την αείφυλλη βλάστηση (Andrachno-Quercetum ilicis) του 34

35 τύπου οικοτόπου Γενικά, η χλωριδική συγγένεια των δύο τύπων οικοτόπων είναι πολύ μεγάλη, ιδιαίτερα στα θαμνώδη στοιχεία τους. Όμως, ο τύπος οικοτόπου των αρκεύθων παρουσιάζεται στα πλέον υποβαθμισμένα εδάφη, είτε η υποβάθμιση αυτή οφείλεται σε ακραίες εδαφικές συνθήκες (στο νότιο τμήμα), είτε στην έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα (στο βόρειο τμήμα). Για τον λόγο αυτό η βλάστηση είναι φτωχότερη και αποτελείται από τα πλέον ολιγαρκή είδη της μεσογειακής χλωρίδας. Στον τύπο οικοτόπου καταγράφηκαν πλήθος φυτικών ειδών, τα κυριότερα των οποίων κατά όροφο, είναι: Δενδρώδης όροφος Pinus brutia Θαμνώδης όροφος Juniperus excelsa Quercus coccifera Spartium junceum Juniperus oxycedrus Ποώδης όροφος Poa alpina Thymus comptus Trifolium arverse Linum tenuifolium Silene densiflora Iris reichenbachii Crupina vulgaris Haberlea rhodopensis nummularium 91BO. Θερμόφιλα δάση φράξου (Fraxinus angustifolia) Ο τύπος οικοτόπου του φράξου καταλαμβάνει μια σημαντικότερη περιοχή των Στενών του Νέστου, η οποία βρίσκεται σχεδόν αποκλειστικά στην δυτική όχθη. Τα δάση του φράξου της περιοχής στην πραγματικότητα αποτελούνται από πολλούς δασικούς τύπους μεγάλης βλαστητικής ομοιογένειας κατά τόπους, αλλά με σύνθεση μεταβαλλόμενη όσο απομακρυνόμαστε από το ποτάμι και ανεβαίνουμε τις πλαγιές της κοιλάδας. Ο φράξος, η οστρυά, η φλαμουριά και σε αρκετά σημεία η δρυς είναι μερικά από τα κυρίαρχα είδη του ανώροφου. Δενδρώδη στοιχεία του τύπου οικοτόπου 92ΑΟ εισχωρούν στον τύπο οικοτόπου, ιδίως στις περιοχές πολύ κοντά στην όχθη. Ιτιές, λεύκες και σπανιότερα πλατάνια καταγράφονται στην χαμηλή ζώνη και αραιώνουν μέχρι πλήρους εξαφάνισης λίγο ψηλότερα, εκεί, όπου η επίδραση του ρέοντος ύδατος μειώνεται σημαντικά. Αντίθετα, τα θαμνώδη και τα ποώδη είδη, ιδίως τα λιγότερο εξαρτημένα από την παρουσία του νερού, σε πολλές περιπτώσεις είναι κοινά και στους δύο τύπους οικοτόπων. Θερμόφιλα στοιχεία της αείφυλλης σκληρόφυλλης μεσογειακής βλάστησης του τύπου οικοτόπου 9340 καταγράφονται (Pistacia terebinthus, Olea europaea, Quercus coccifera, Erica arborea, Phillyrea media κ.ά.), ιδίως στις περιοχές, όπου οι συνθήκες εδαφικής υγρασίας και η περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά συστατικά μειώνονται δραστικά σε θέσεις υπερθερμαινόμενες από την ηλιακή ακτινοβολία, αβαθή εδάφη, ράχεις κ.ά. Στις υδρορροές αναπτύσσονται υγρόφιλα είδη, όπως Vitex agnus-castus, Nerium oleander, Cercis siliquastrum και Myrtus communis, δίνοντας, επίσης, τον βαθμό επίδρασης του μεσογειακού κλίματος στην περιοχή. Ο ποώδης όροφος είναι εντυπωσιακός και πλούσιος σε είδη και μπορεί να διακριθεί σε τρεις ζώνες: 35

36 - την ζώνη, που διαβρέχεται από το νερό του ποταμού και είναι πλούσια σε σκιόφιλα και έντονα υγρόφιλα είδη, - την ζώνη, που βρίσκεται σε θέσεις ιδιαίτερα υγρές και δροσερές, αλλά μακριά από το ποτάμι και τα ρυάκια, και αποτελείται από λιγότερο υγρόφιλα, αλλά σκιόφιλα είδη, και - την ζώνη, που βρίσκεται στις ξηρότερες και φωτεινότερες θέσεις και αποτελείται από είδη της μεσογειακής βλάστησης. Στον τύπο οικοτόπου καταγράφηκαν πλήθος φυτικών ειδών, τα κυριότερα των οποίων κατά όροφο, είναι: Δενδρώδης όροφος Tilia sp. Fraxinus ornus Ostrya carpinifolia Acer monspesulanum Malus sylvestris Acer campestre Sorbus aucuparia Sorbus torminalis Platanus orientalis Pyrus communis Pyrus amygdaliformis Sorbus domestica Θαμνώδης όροφος Calicotome vilosa Ligustrum vulgare Juniperus communis Quercus coccifera Clematis vitalba Hedera helix Clematis frammula Berberis vulgaris Colutea arborescens Coronilla emeroides Ποώδης όροφος Fragaria vesca Festuca heterophylla Campanula spathulata Τα δάση αυτά εμφανίζουν υποκηπευτή μορφή, αλλά σε αρκετές περιοχές είναι ομήλικα, οδηγώντας στην σκέψη ότι στο άμεσο παρελθόν υπήρξε πυρκαγιά. Η πυκνότητα των ορόφων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κανονική. Σε μεγάλες, όμως, κλίσεις, όπου παρεμβάλλονται βραχώδεις εκτάσεις, υπάρχει χαλαρή συγκόμωση. Η ικανοποιητική αυτή συγκόμωση επιτρέπει στις φυτοκοινωνίες αυτές να παίξουν σωστά τον προστατευτικό τους ρόλο, επιβραδύνοντας την απόπλυση και την διάβρωση σε μια ήδη εξαιρετικά ασταθή περιοχή. Οι τύποι οικοτόπων του φράξου παρουσιάζουν μεγάλη αισθητική ελκυστικότητα. Η ισχυρή δομή τους, τα υγιή, υψηλά και ευθύκορμα δέντρα, που συνοδεύουν από εύρωστους και μεγάλους θάμνους, συνθέτουν τοπία απαράμιλλης ομορφιάς. Στις ψηλότερες θέσεις η δομή του δάσους γίνεται αραιότερη με αποτέλεσμα την αισθητική μείωση των τοπίων Δάση πλατύφυλλης δρυός (Quercus frainetto) Τα δάση της πλατύφυλλης δρυός με τα βλαστητικά χαρακτηριστικά της Quercus frainetto, βρίσκονται στην περιοχή των Στενών του Νέστου κατά περιορισμένες κηλίδες, κυρίως στο δυτικό τμήμα της λεκάνης. Όπως και στην υπόλοιπη Ελληνική χερσόνησο, ανήκουν στην παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia pubescentis). Η ζώνη αυτή εμφανίζεται συνέχεια της ευμεσογειακής ζώνης (Quercetalia ilicis) μετά από μια ιδιόμορφη μεταβατική ζώνη βλάστησης, που 36

37 χλωριδικά αποτελείται από ξηρόφυλλα φυλλοβόλα πλατύφυλλα και, κυρίως, από δάση πλατυφύλλου δρυός. Η διάκριση της ευμεσογειακής και παραμεσογειακής βλάστησης είναι ασαφής, κυρίως λόγω της διείσδυσης του Quercus coccifera σε ολόκληρη την περιοχή των Στενών (φαινόμενο περισσότερο συνηθισμένο στην νότια Ελλάδα). Ο τύπος οικοτόπου σχηματίζει νησίδες, ακόμη και μέσα στον χώρο του τύπου οικοτόπου 9340 (Quercion ilicis), αφού αυτός βρίσκεται στα ψυχροόρια του. Όμως, και ο ίδιος κατακερματίζεται στα δικά του θερμοόρια από φυτοκοινωνίες του τύπου οικοτόπου 91ΒΟ (δάση φράξου), που εισχωρούν με την μορφή θερμοοάσεων. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του τύπου οικοτόπου είναι η παντελής σχεδόν απουσία των οξύφυλλων ποωδών, όπως: Fragaria vesca, Lathyrus niger, Chamaecytisus hirsutus και Ruscus aculeatus. Αντίθετα, καταγράφονται είδη, που αναπτύσσονται σε μέτρια όξινα έως ουδέτερα εδάφη, όπως: Acer campestre, Cornus mas, Crataegus monogyna, Lonicera etrusca, Rosa canina, Geum urbanum κ.ά. Στον τύπο οικοτόπου καταγράφηκαν πλήθος φυτικών ειδών, τα κυριότερα των οποίων κατά όροφο, είναι: Δενδρώδης όροφος Acer campestre Fagus sp. Ostrya carpinifolia Fraxinus ornus Θαμνώδης όροφος Lonicera etrusca Rosa canina Rubus ulmifolius Ποώδης όροφος Viola tricolor Silene italica Poa bulbosa Dactylis glomerata Galium verum Saxifraga rotundiflora Hypericum perforatum Ο βαθμός συγκόμωσης των φυτοκοινωνιών αυτών είναι κανονικός. Στις ράχεις και σε αβαθή εδάφη η συγκόμωση γίνεται φωτεινή έως και χαλαρή. Σε κατακόρυφη δομή οι μικτές συστάδες δρυός και γαύρου παρουσιάζουν κλιμακωτή συγκόμωση. Πρόκειται, κυρίως, για υποκηπευτά δάση με καλή αναγεννητική ικανότητα Οι ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή: Paspalo-Agrostidion και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix και Populus alba Ο τύπος οικοτόπου αναπτύσσεται στα άκρα και στις υπερυψωμένες θέσεις, που αποκαλύπτονται μεταξύ των νερών στις περιοχές, που αυτά κινούνται με μικρή ταχύτητα. Αυτοί οι τύποι οικοτόπων είναι πλούσιοι σε αζωτούχες ουσίες με βλάστηση, που συγκροτείται από ετήσια και πολυετή είδη. Σε αυτά συμμετέχουν και φυτικά είδη της τάξεως των Chenopodietalia. Χαρακτηρίζονται από την μεγάλη αναλογία νιτρόφιλων και θερμόφιλων ειδών: Θαμνώδης όροφος Populus nigra Salix alba 37

38 Salix purpurea Ποώδης όροφος Agrostis stolonifera Verbena officinalis Mentha aquatic (Κουτράκης, 1996) Cyperus fuscus Trifolium fragiferum Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 παρατίθενται ο χάρτης βλάστησης (Χάρτης 10) της περιοχής των Στενών του Νέστου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής Πανίδα 1. Γενική περιγραφή ορνιθοπανίδας Η περιοχή των Στενών του Νέστου είναι πλούσια από ορνιθολογική άποψη. Για αυτό τον λόγο έχει χαρακτηρισθεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (Σ.Π.Π.) και παρακολουθείται σταθερά από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (Ε.Ο.Ε.). Διακρίθηκαν οι παρακάτω τύποι ενδιαιτημάτων για την ορνιθοπανίδα: Α Κοίτη ποταμού με παραποτάμια οικοσυστήματα Β Αείφυλλα πλατύφυλλα Γ Βραχώδεις εξάρσεις, σπηλιές, σάρρες Δ Ανθρωπογενείς βιότοποι (σιδηροδρομική γραμμή, παλιά χωριά, παλιά πεζούλα κ.ά.) Ε Γεωργικές εκτάσεις Ζ Ορεινά δάση Περιγραφή των ενδιαιτημάτων Α Κοίτη ποταμού με παραποτάμια οικοσυστήματα Περιλαμβάνει μια πληθώρα ενδιαιτημάτων, τα οποία περιγράφονται ανάλογα με την αξία, που έχουν για την ορνιθοπανίδα. Κατανέμονται, κυρίως, κατά μήκος του ποταμού και σύμφωνα με τον γεωμορφολογικό τύπο της κοίτης. Περιλαμβάνονται οι παρακάτω τύποι ενδιαιτημάτων: - Ανοιχτές επιφάνειες νερού του ποταμού Νέστου: είναι σημαντικές ως περιοχή τροφοληψίας για ομάδες πουλιών, όπως χελιδόνια, ποταμογλάρονο, αλκυόνα και πολλά στρουθιόμορφα συγκεκριμένες. - Επίπεδες αμμώδεις εκτάσεις (όχθες και νησιά): είναι χώροι αναπαραγωγής παρυδάτιων πουλιών, αλλά και χώρος ξεκούρασης και διατροφής για διαχειμάζοντα και μεταναστευτικά είδη, όπως: κορμοράνοι, ερωδιοί, πάπιες, γλάροι κ.ά. - Απότομες χωμάτινες ή αμμώδεις ακτές: είναι χώρος αναπαραγωγής για πολύ εξειδικευμένα είδη, όπως: οχθογλάρονο, αλκυόνα. 38

39 - Παραποτάμια δάση (στις όχθες και σε μερικά νησιά): σημαντικός χώρος αναπαραγωγής και διατροφής για στρουθιόμορφα, δρυοκολάπτες, τρυγόνια, αρπακτικά. - Καρστικές πηγές μέσα σε παραποτάμια δάση: έχουν μεγάλη σημασία ως χώροι, που κρατούν πάντοτε νερό (ακόμα και το καλοκαίρι) για διατροφή στρουθιόμορφων, αλκυόνας, σουσουράδων. Β Αείφυλλα πλατύφυλλα Είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση τύπος οικοτόπου στα Στενά Νέστου και περιλαμβάνει ποικιλία ενδιαιτημάτων, τα οποία θεωρούνται ενιαία λόγω της οικολογικής συνέχειας, που έχουν, και της δυσκολίας απεικόνισής τους στους χάρτες. Μεγάλα τμήματα της περιοχής αυτής είναι σε στάδιο φυσικής αναδάσωσης μετά την εγκατάλειψη της περιοχής από τους κατοίκους λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, που ακολούθησε. Είναι γνωστό ότι στο παρελθόν, λόγω της έντονης βόσκησης και της καλλιέργειας καπνού (σε πεζούλια), οι περισσότερες από τις πλαγιές μεταξύ των υψομέτρων 400 και μέτρων (m) ήταν γυμνές από δασική βλάστηση. Τώρα, λίγα μόνο κοπάδια από αγελάδες και κατσίκια βόσκουν στην περιοχή, μεγάλα τμήματα, της οποίας έχουν καλυφθεί με θαμνώδη ή δενδρώδη βλάστηση. Περιλαμβάνονται οι παρακάτω τύποι ενδιαιτημάτων: - Μεσογειακές και παραμεσογειακές θαμνώδεις-δασώδεις εκτάσεις. - Δρυοδάση, τα οποία εν μέρει έχουν καλύψει αυτές τις περιοχές. - Χορτολίβαδα της μεσογειακής ζώνης. - Πετρώδεις εκτάσεις. Σε αυτές τις περιοχές έχουν μεγάλη σημασία η έκθεση του εδάφους, η επίδραση της βοσκής, η ποιότητα του εδάφους, η επίδραση της φωτιάς και η παρουσία του νερού. Απαντώνται, κυρίως, στρουθιόμορφα, αλλά φωλιάζουν και διάφορα αρπακτικά, καθώς και νησοπέρδικες. Αυτές οι περιοχές είναι πολύ σημαντικές ως περιοχές κυνηγιού για πολλά αρπακτικά, καθώς, επίσης, και για τους γύπες για την αναζήτηση πτωμάτων. Γ Βραχώδεις εξάρσεις, σπηλιές, σάρρες Λόγω της μεγάλης σημασίας, που έχουν για πολλά είδη της ορνιθοπανίδας, ο τύπος αυτός ενδιαιτήματος με τις βραχώδεις εξάρσεις, τις σάρρες και τους γκρεμούς, διακρίθηκε από τα άλλα ενδιαιτήματα και συχνά περικλείεται από άλλους τύπους ενδιαιτημάτων. Περιλαμβάνει: - Βράχια, βραχώδεις εξάρσεις και γκρεμούς: ορισμένα από αυτά εκτείνονται για πολλές εκατοντάδες μέτρα σε ύψος, με πολλές αναβαθμίδες και προεξοχές. - Σπηλιές και πολλά ανοίγματα στις βραχώδεις πλαγιές, που δημιουργήθηκαν λόγω της σταδιακής διάβρωσης του πετρώματος (ασβεστόλιθος): ορισμένες από τις σπηλιές είναι, συνήθως, πολύ μεγάλες (έως 70 μέτρα), με πολλά επίπεδα. Είναι διάσπαρτες σε όλη την περιοχή μέσα στις ζώνες των άλλων ενδιαιτημάτων. Σε αυτές φωλιάζουν, κυρίως, αρπακτικά (ημερόβια και νυχτόβια), κορακοειδή, αγριοπερίστερα, σταχτάρες, πετροχελίδονα, βραχοτσομπανάκος. - Σάρρες σε μεγάλη έκταση υπάρχουν, κυρίως, στην περιοχή των μεγάλων μαιάνδρων στο κατώτερο τμήμα των Στενών του Νέστου: συνήθως, είναι γυμνές από βλάστηση. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους, περιλαμβάνουν μια πού εξειδικευμένη χλωρίδα και πανίδα με χαρακτηριστικό είδος πουλιού το βουνοτσόχλονο. 39

40 Δ Ανθρωπογενείς βιότοποι (σιδηροδρομική γραμμή, παλιά χωριά, παλιά πεζούλα κ.ά.) Είναι μια ομάδα διαφορετικών ενδιαιτημάτων, που δημιουργήθηκαν άμεσα από ανθρώπινη παρέμβαση και πραγματεύονται συνολικά, κυρίως, επειδή δεν μπορούν να αποδοθούν σε χάρτες. Μερικά από αυτά είναι γραμμικά, όπως η σιδηροδρομική γραμμή, άλλα είναι σημειακά, όπως παλιά σπίτια και άλλα καλύπτουν κάποιες επιφάνειες, όπως τα παλιά εγκαταλελειμμένα πεζούλια, τα οποία έχουν αρχίσει να δασώνονται. Περιλαμβάνει τα παρακάτω ενδιαιτήματα: - Την σιδηροδρομική γραμμή με τούνελ και γέφυρες: χώρος φωλιάσματος για είδη, που φωλιάζουν σε τρύπες, όπως χελιδόνια, σπουργίτια, ψαρόνια, κουκουβάγιες κ.ά. - Παλιά χωριά με εγκαταλελειμμένα κτίσματα: είναι πολύ σημαντικές περιοχές φωλιάσματος και διατροφής για κουκουβάγιες, χαλκοκουρούνες, τσαλαπετεινούς και πολλά είδη στρουθιόμορφων. - Παλιά πεζούλια, λιθοδομές και παλιά νεκροταφεία, συχνά με μεγάλα δέντρα. Ε Γεωργικές εκτάσεις Περιλαμβάνει τις αγροτικές καλλιέργειες και τα παλιά πεζούλια. Περιλαμβάνονται, επίσης, και οι φυτοφράχτες, που χωρίζουν τα χωράφια και τα πεζούλια. Είναι σημαντική περιοχή για τα στρουθιόμορφα, κυρίως τον χειμώνα και κατά την μετανάστευση, λόγω της αφθονίας τροφής, που υπάρχει σε σπόρους και καρπούς δέντρων και θάμνων. Είναι, επίσης, χώρος διατροφής για πολλά αρπακτικά. Ζ Ορεινά δάση Είναι δάση οξυάς κι εν μέρει δάση δρυός και βρίσκονται, κυρίως, στην ζώνη προστασίας του Αισθητικού δάσους. Είναι πολύ σημαντικές περιοχές για στρουθιόμορφα, δρυοκολάπτες, αρπακτικά (διατροφή και αναπαραγωγή). Περιλαμβάνονται, επίσης, και ορισμένες περιοχές στα Στενά, που καλύπτονται από Tilia tomentosa (Φιλύρα, η πιληματώδης) (Κουτράκης, 1996). Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 11) φαίνονται ο αριθμός των ειδών ανά ενδιαίτημα, συγκεκριμένα φαίνεται ο αριθμός των φωλεάζοντων ειδών και ο συνολικός αριθμός των ειδών. Πίνακας 11. Αριθμός ειδών ανά ενδιαίτημα Ενδιαίτημα Συνολικός αριθμός ειδών Αριθμός φωλεάζοντων ειδών Αριθμός ειδών % 79/409 Αριθμός ειδών % 79/409 Α , ,7 10 Β , ,2 9 Γ 26 12, ,9 7 Δ 59 27, ,4 3 Ε 52 24, ,2 3 Ζ 29 13, ,8 1 ΣΥΝΟΛΟ , ,0 27 (πηγή: Κουτράκης, 1996) Έχουν καταγραφεί 213 είδη πουλιών, που αποτελούν περίπου το 50% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας. Στον Πίνακα 12 περιλαμβάνονται τα είδη της ορνιθοπανίδας της ευρύτερης περιοχής των Στενών του Νέστου (Αισθητικό Δάσος 40

41 και Ζώνη Προστασίας) με πληροφορίες για την κατανομή και την παρουσία τους στα ενδιαιτήματα. Πίνακας 12. Ορνιθοπανίδα Αισθητικού δάσους Στενών Νέστου και της Ζώνης Προστασίας του Είδος Κατανομή Ενδιαιτήματα Επιστημονική Ελληνική W F M B S Α Β Γ Δ Ε Ζ ονομασία ονομασία Tachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι + + Phalacrocorax carbo Κορμοράνος + + Phalacrocorax pygmaeus Λαγγόνα + + Nycticorax nycticorax Νυχτοκόρακας + + Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς Egretta alba Αργυροτσικνιάς + + Ardea cinerea Σταχτοτσικνιάς Ciconia ciconia Πελαργός + + Ciconia nigra Μαυροπελαργός Anas penelope Σφυριχτάρι + + Anas crecca Κιρκίρι + Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη πάπια Anas querquedula Σαρσέλα + + Aythya ferina Κυνηγόπαπια + + Pernis apivorus Σφηκιάρης Milvus migrans Τσίφτης + + Haliaaetus albicilla Θαλασσαετός Neophron percnopterus Ασπροπάρης Gyps fulvus Όρνιο Aegypius monachus Μαυρόγυπα + + Circaetus gallicus Φιδαετός Circus aeruginosus Καλαμόκιρκος Circus cyaneus Βαλτόκιρκος Circus macrourus Στεπόκιρκος Circus pygargus Λιβαδίκιρκος Accipiter gentilis Διπλοσάινο Accipiter ninus Ξεφτέρι Accipiter brevipes Σαΐνι Buteo buteo Ποντικοβαρβακίνα Buteo rufinus Αετοβαρβακίνα Buteo lagopus Χιονογερακίνα + Aquila pomarina Κραυγαετός + + Aquila clanga Στικταετός + + Aquila heliaca Βασιλάετός + + Aquila chrysaetos Χρυσαετός Hieraaetus pennatus Σταυραετός Pardion haliaetus Ψαραετός Falco naumanni Κιρκινέζι Falco tinnunculus Βραχοκιρκίνεζο Falco columbarius Νανογέρακο + + Falco subbuteo Δεντρογέρακο Falco eleonorae Μαυροπετρίτης + + Falco biarmicus Χρυσογέρακο + + Falco peregrinus Πετρίτης Alectoris chukar Νησιωτική πέρδικα + + Coturnix coturnix Ορτύκι + + Rallus aquaticus Νεροκοτσέλα + + Gallinula chroropus Νεροπουλάδα + + Fulica atra Φαλαρίδα

42 Haematopus ostralegus Στρειδοφάγος + + Himantopus himantopus Καλαμοκανάς + + Burhinus oedicnemus Πετροτριλίδα + + Glareola pratincola Νεροχελίδονο + + Charadrius dubius Ποταμοσφυρίχτης + + Charadrius alexandrinus Θαλασσοσφυρίχτης + + Vanellus vanellus Καλημάνα + + Calidris minuta Νανοσκαλίδρας + + Calidris ferreginea Δρεπανοσκαλίδρα + + Calidris alpina Λασποσκαλίδρα + + Philomachus pugnax Μαχητής + + Gallinago gallinago Μπεκατσίνι + + Gallinago media Διπλομπεκατσίνο + + Scopolax rusticola Μπεκάτσα + + Limosa limosa Λιμόζα + + Numerius arquata Τουρλίδα + + Tringa totanus Κοκκινοσκέλης Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας + + Tringa nebularia Πρασινοσκέλης + + Tringa ochropus Δασότρυγγας + + Tringa glareola Λασπότρυγγας Actitis hypoleycos Ποταμότρυγγας + + Larus minatus Νανόγλαρος + + Larus melanocephalus Μελανοκέφαλος + + γλάρος Larus cachinnans Ασημόγλαρος Larus ridibundus Καστανοκέφαλος γλάρος Sterna hirundo Ποταμογλάρονο + + Sterna albifrons Νανογλάρονο Chlidonias hybridus Ασημογλάρονο + + Chlidonias niger Μαυρογλάρονο + + Columba livia Αγριοπερίστερο Columba livia domestica Περιστέρι + + Columba oenas Φασσοπερίστερο Columba palumbus Φάσσα Streptopelia decaocto Δεκαοχτούρα Streptopelia turtur Τρυγόνι Cuculus canorus Κούκος Tyto alba Τυτώ + + Otus scops Γκιώνης + + Bubo bubo Μπούφος Athene noctua Κουκουβάγια Strix aluco Χουχουριστής Asio otus Νανόμπουφος Caprimulgus europeus Γιδοβυζάστρα Apus apus Σταχτάρα + + Apus pallidus Ωχροτσαρτσάρα + Apus melba Σκεπερνάς Alcedo atthis Αλκυόνη Merops apiaster Μελισσοφάγος Coracias gallulus Χαλκοκουρούνα Upupa epops Τσαλαπετεινός Jynx torquilla Στραβολαίμης + + Picus canus Σταχτοτσικλιτάρα + + Picus viridis Δρυοκολάπτης Dryocopus martius Μαυροτσικλιτάρα Dendrocopos major Παρδαλοτσικλιτάρα

43 Dendrocopos syriacus Βαλκανοτσικλιτάρα + + Dendrocopos medius Μεσοτσικλιτάρα Dendrocopos minor Νανοτσικλιτάρα Calandrella Μικρογαλιάντρα + + brachydactyla Galerida cristata Κατσουλιέρης Lullula arborea Δεντροσταρήθρα + + Alauda arvensis Σταρήθρα Eremophila alpestris Χιονάδα + + Riparia riparia Οχθοχελίδονο Ptyonoprogne rupestris Βραχοχελίδονο Hirudo rustica Χελιδόνι Hiryndo daurica Δεντροχελίδονο Delichon urbica Σπιτοχελίδονο Anthus campestris Χαμοκελάδα Anthus trivialis Δεντροκελάδα Anthus pratensis Λιβαδοκελάδα Anthus cervinus Κοκκινοκελάδα + + Anthus spinoletta Νεροκελάδα + + Motacilla flava Κιτρινοσουσουράδα Motacilla cinerea Σταχτοσουσουράδα + + Motacilla alba Λευκοσουσουράδα + + Troglodytes troglodytes Τρυποφράχτης Prunella modularis Θαμνοψάλτης Prunella collaris Χιονοψάλτης + + Erithacus rubecula Κοκκινολαίμης Luscinia megarhynchos Αηδόνι Phoenicurus ochryros Καρβουνιάρης Phoenicurus phoenicurus Κοκκινούρης + + Salixola ruberta Καστανολαίμης Salixola torquata Μαυρολαίμης Oenanthe oenanthe Σταχτοπετροκλής Oenanthe pleschanka Παρδαλοπετροκλής + + Oenanthe hispanica Ασπροκώλα Monticola saxatilis Πετροκότσυφας Monticola solitarius Γαλαζοκότσυφας Turdus merula Κότσυφας Turdus pilaris Κερδότσιχλα Turdus philomelos Κελαηδότσιχλα Turdus iliacus Κοκκινότσιχλα Turdus viscivorus Τσαρτσάρα Cettia cetti Ψεταηδόνι + + Acrocephalus Βουρλοποταμίδα + + scoenobaenus Acrocephalus scirpaceus Καλαμοποταμίδα + + Acrocephalus Τσιχλοποταμίδα + + arundinaceus Hippolais pallida Ωχροστριτσίδα Sylvia melanocephala Μαυροτσιροβάκος Sylvia hortensis Δεντροτσιροβάκος + + Sylvia curruca Λαλοτσιροβάκος + + Sylvia communis Θαμνοτσιροβάκος Sylvia borin Κηποτσιροβάκος Sylvia atricapilla Μαυροσκούφης Phylloscopus bonelli Βουνοφυλλοσκόπος + + Phylloscopus sibilatrix Δασοφυλλοσκόπος Phylloscopus collybita Δεντροφυλλοσκόπος Phylloscopus trochilus Θαμνοφυλλοσκόπος

44 Regulus regulus Χρυσοβασιλίσκος + + Muscicarpa striata Μυγοχάφτης Fidecula semitorquata Δρυομυγοχάφτης Fidecula albicolis Κρικομυγοχάφτης Fidecula hypoleuca Μαυρομυγοχάφτης Panurus biarmicus Μουστακαλής + + Aegithalos caudatus Αιγίθαλος + + Parus palustris Καστανοπαπαδίτσα + + Parus lugustris Κλειδωνάς + + Parus ater Ελατοπαπαδίτσα + + Parus caerulens Γαλαζοπαπαδίτσα Parus major Καλόγερος Sitta europaea Δεντροτσομπανάκος + + Sitta neumayer Βραχοτσαμπανάκος Certhia familiaris Βουνοδεντροβάτης + + Certhia brachydactyla Καμποδεντροβάτης Remiz pendulinus Σακουλοπαπαδίτσα + + Oriolus oriolus Συκοφάγος Lanius collurio Αετομάχος Lanius minor Γαϊδουροκεφαλάς Lanius senator Κοκκινοκεφαλάς Lanius nubicus Παρδαλοκεφαλάς + + Gallurus glandarius Κίσσα Pica pica Καρακάξα Corvus monedula Κάργια Corvus frugilegus Χαβαρόνι Corvus corone cornix Σταχτοκουρούνα Corvus corax Κοράκι Sturnus vulgaris Ψαρόνι Sturnus roseus Αγιοπούλι + + Passer domesticus Σπουργίτης Passer hispaniolensis Χωραφοσπουργίτης Passer montanus Δεντροσπουργίτης Fringilla coelebs Σπίνος Fringilla montifringilla Χειμωνόσπινος Serinus serinus Σκαρθάκι Carduelis chloris Φλώρος Carduelis carduelis Καρδερίνα Carduelis spinus Σπίνος Carduelis cannabina Φανέτο Pyrrhula pyrrhula Πύρρουλας Coccothraustes Χοντρομύτης coccothraustes Emberiza citrinella Χιρλοτσίχλονο Emberiza cirlus Σιρλοτσίχλονο Emberiza cia Βουνοτσίχλονο Emberiza caesia Σκουρόβλαχος + + Emberiza schoeniclus Καλαμοτσίχλονο + + Emberiza melanocephala Αμπελουργός Miliara calandra Τσιφτάς Επεξηγήσεις συμβόλων του παραπάνω πίνακα Κατανομή W wintering - διαχειμάζοντα F for feeding only - μόνο για τροφοληψία M migrating - διερχόμενα B breeding - φωλεάζοντα S very rare - πολύ σπάνιο extinct breeding - δεν φωλιάζει πλέον 44

45 Ενδιαιτήματα Α κοίτη ποταμού με παραποτάμια οικοσυστήματα Β αείφυλλα πλατύφυλλα Γ βραχώδεις εξάρσεις, σάρες, σπηλιές Δ ανθρωπογενείς βιότοποι (σιδηροδρομική γραμμή, παλιά χωριά, παλιά πεζούλια κ.ά.) Ε γεωργικές εκτάσεις Ζ ορεινά δάση (πηγή: Κουτράκης, 1996) Στον Πίνακα 13 περιλαμβάνονται τα είδη της ορνιθοπανίδας με πληροφορίες για τα πληθυσμιακά στοιχεία των φωλεάζοντων ειδών και το καθεστώς προστασίας τους. Πίνακας 13. Ορνιθοπανίδα του Αισθητικού δάσους Στενών Νέστου και της Ζώνης Προστασίας του Είδος Πληθυσμός 79/409 Κόκκινο Σύμβαση Σύμβαση Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία (ζευγάρια) Βιβλίο Βέρνης Βόννης Tachybaptus Νανοβουτηχτάρι Ι ruficollis Phalacrocorax Κορμοράνος Ι ΙΙΙ carbo Phalacrocorax Λαγγόνα Ι Ε2 ΙΙ pygmaeus Nycticorax Νυχτοκόρακας Ι Κ II nycticorax Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς Ι II Egretta alba Αργυροτσικνιάς Ι Ε2 II Ardea cinerea Σταχτοτσικνιάς? III Ciconia ciconia Πελαργός Ι II II Ciconia nigra Μαυροπελαργός? Ι Ε2 II II Anas penelope Σφυριχτάρι ΙΙ/Ι III II Anas crecca Κιρκίρι ΙΙ/Ι III II Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη Ι ΙΙ/Ι III II πάπια Anas querquedula Σαρσέλα ΙΙ/Ι Κ III II Aythya ferina Κυνηγόπαπια ΙΙ/Ι Κ III II Pernis apivorus Σφηκιάρης Ι Ι II II Milvus migrans Τσίφτης Ι Ε1 II II Haliaaetus albicilla Θαλασσαετός Ι Ι Ε1 II II Gyps fulvus Όρνιο ΙΙ Ι V II II Neophron Ασπροπάρης Ι Ι V II II percnopterus Aegypius monachus Μαυρόγυπα Ι E1 II II Circaetus gallicus Φιδαετός Ι Ι II II Circus aeruginosus Καλαμόκιρκος I V II II Circus cyaneus Βαλτόκιρκος I II II Circus macrourus Στεπόκιρκος I II II Circus pygargus Λιβαδίκιρκος I E1 II II Accipiter gentilis Διπλοσάινο I II II Accipiter ninus Ξεφτέρι II II II Accipiter brevipes Σαΐνι I I II II Buteo buteo Ποντικοβαρβακίνα II II II Buteo rufinus Αετοβαρβακίνα I I R II II Buteo lagopus Χιονογερακίνα II II Aquila pomarina Κραυγαετός? I V II II Aquila clanga Στικταετός I E2 II II Aquila heliaca Βασιλάετός I E2 II II 45

46 Aquila chrysaetos Χρυσαετός I (2) I V II II Hieraaetus Σταυραετός? I V II II pennatus Pardion haliaetus Ψαραετός I I II II Falco naumanni Κιρκινέζι? I V II II Falco tinnunculus Βραχοκιρκίνεζο II II II Falco columbarius Νανογέρακο I II II Falco subbuteo Δεντρογέρακο I II II Falco eleonorae Μαυροπετρίτης I K II II Falco biarmicus Χρυσογέρακο I V II II Falco peregrinus Πετρίτης I I K II II Alectoris chukar Νησιωτική πέρδικα IV III Coturnix coturnix Ορτύκι II/2 K Rallus aquaticus Νεροκοτσέλα II/2 III Gallinula Νεροπουλάδα II II/2 III chroropus Fulica atra Φαλαρίδα I II/1 III Haematopus Στρειδοφάγος? II/2 K III ostralegus Himantopus Καλαμοκανάς I V II II himantopus Burhinus Πετροτριλίδα? I V II oedicnemus Glareola pratincola Νεροχελίδονο I V II Charadrius dubius Ποταμοσφυρίχτης II II II Charadrius Θαλασσοσφυρίχτης II II alexandrinus Vanellus vanellus Καλημάνα II/2 III II Calidris minuta Νανοσκαλίδρας II II Calidris ferreginea Δρεπανοσκαλίδρα II II Calidris alpina Λασποσκαλίδρα II II Philomachus Μαχητής I-II/2 III II pugnax Gallinago gallinago Μπεκατσίνι II/1 K III II Gallinago media Διπλομπεκατσίνο I II II Scopolax rusticola Μπεκάτσα II/1 III II Limosa limosa Λιμόζα II/2 III II Numerius arquata Τουρλίδα II/2 III II Tringa totanus Κοκκινοσκέλης II/2 III II Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας K II II Tringa nebularia Πρασινοσκέλης II/2 III II Tringa ochropus Δασότρυγγας II II Tringa glareola Λασπότρυγγας I II II Actitis hypoleycos Ποταμότρυγγας? II II Larus minatus Νανόγλαρος II Larus Μελανοκέφαλος I V II melanocephalus γλάρος Larus cachinnans Ασημόγλαρος II/2 Larus ridibundus Καστανοκέφαλος II/2 III γλάρος Sterna hirundo Ποταμογλάρονο I II Sterna albifrons Νανογλάρονο I II Chlidonias hybridus Ασημογλάρονο I V II Chlidonias niger Μαυρογλάρονο I V II Columba livia Αγριοπερίστερο III II/1 III Columba livia Περιστέρι domestica Columba oenas Φασσοπερίστερο II/2 R III 46

47 Columba palumbus Φάσσα III II/1 Streptopelia Δεκαοχτούρα IV II/2 III decaocto Streptopelia turtur Τρυγόνι IV II/2 III Cuculus canorus Κούκος III III Tyto alba Τυτώ I II Otus scops Γκιώνης I II Bubo bubo Μπούφος I (2-3) I II Athene noctua Κουκουβάγια II II Strix aluco Χουχουριστής I II Asio otus Νανόμπουφος II II Caprimulgus Γιδοβυζάστρα II I II europeus Apus apus Σταχτάρα III II Apus pallidus Ωχροτσαρτσάρα III II Apus melba Σκεπερνάς II II Alcedo atthis Αλκυόνη II I II Merops apiaster Μελισσοφάγος III II Coracias gallulus Χαλκοκουρούνα I V II Upupa epops Τσαλαπετεινός III II Jynx torquilla Στραβολαίμης II Picus canus Σταχτοτσικλιτάρα I R II Picus viridis Δρυοκολάπτης II II Dryocopus martius Μαυροτσικλιτάρα? I II Dendrocopos major Παρδαλοτσικλιτάρα II II Dendrocopos Βαλκανοτσικλιτάρα II I II syriacus Dendrocopos Μεσοτσικλιτάρα I I II medius Dendrocopos minor Νανοτσικλιτάρα III II Calandrella Μικρογαλιάντρα I II brachydactyla Galerida cristata Κατσουλιέρης III III Lullula arborea Δεντροσταρήθρα II I III Alauda arvensis Σταρήθρα II II/2 III Eremophila Χιονάδα II alpestris Luscinia Αηδόνι V II megarhynchos Ptyonoprogne Βραχοχελίδονο IV II rupestris Hirudo rustica Χελιδόνι V II Hiryndo daurica Δεντροχελίδονο V II Delichon urbica Σπιτοχελίδονο V II Anthus campestris Χαμοκελάδα I I II Anthus trivialis Δεντροκελάδα II Anthus pratensis Λιβαδοκελάδα II Anthus cervinus Κοκκινοκελάδα II Anthus spinoletta Νεροκελάδα II Motacilla flava Κιτρινοσουσουράδα II II Motacilla cinerea Σταχτοσουσουράδα II Motacilla alba Λευκοσουσουράδα II II Troglodytes Τρυποφράχτης II I II troglodytes Prunella modularis Θαμνοψάλτης III II Prunella collaris Χιονοψάλτης II Erithacus rubecula Κοκκινολάιμης V II Riparia riparia Οχθοχελίδονο I-IV II 47

48 Phoenicurus Καρβουνιάρης III II ochryros Phoenicurus Κοκκινούρης II phoenicurus Salixola ruberta Καστανολαίμης II Salixola torquata Μαυρολάιμης II II Oenanthe oenanthe Σταχτοπετροκλής III II Oenanthe Παρδαλοπετροκλής I II pleschanka Oenanthe hispanica Ασπροκώλα III II Monticola saxatilis Πετροκότσυφας I Monticola solitarius Γαλαζοκότσυφας II II Turdus merula Κότσυφας V II/2 III Turdus pilaris Κερδότσιχλα II/2 III Turdus philomelos Κελαηδότσιχλα II II/2 III Turdus iliacus Κοκκινότσιχλα II/2 III Turdus viscivorus Τσαρτσάρα III II/2 III Cettia cetti Ψεταηδόνι III III Acrocephalus Βουρλοποταμίδα I II scoenobaenus Acrocephalus Καλαμοποταμίδα I II scirpaceus Acrocephalus Τσιχλοποταμίδα II II arundinaceus Hippolais pallida Ωχροστριτσίδα V II Sylvia pallida V II Sylvia Μαυροτσιροβάκος V II melanocephala Sylvia hortensis Δεντροτσιροβάκος II II Sylvia curruca Λαλοτσιροβάκος I II Sylvia communis Θαμνοτσιροβάκος III II Sylvia borin Κηποτσιροβάκος II Sylvia atricapilla Μαυροσκούφης V II Phylloscopus Βουνοφυλλοσκόπος II II bonelli Phylloscopus Δασοφυλλοσκόπος II sibilatrix Phylloscopus Δεντροφυλλοσκόπος III II collybita Phylloscopus Θαμνοφυλλοσκόπος II trochilus Regulus regulus Χρυσοβασιλίσκος II Muscicarpa striata Μυγοχάφτης III II II Fidecula Δρυομυγοχάφτης I R II II semitorquata Fidecula albicolis Κρικομυγοχάφτης I II II Fidecula hypoleuca Μαυρομυγοχάφτης II II Panurus biarmicus Μουστακαλής II Aegithalos caudatus Αιγίθαλος III II Parus palustris Καστανοπαπαδίτσα II Parus lugustris Κλειδωνάς II II Parus ater Ελατοπαπαδίτσα II Parus caerulens Γαλαζοπαπαδίτσα V II Parus major Καλόγερος V II Sitta europaea Δεντροτσομπανάκος II II Sitta neumayer Βραχοτσαμπανάκος III II Certhia familiaris Βουνοδεντροβάτης II Certhia Καμποδεντροβάτης II II 48

49 brachydactyla Remiz pendulinus Σακουλοπαπαδίτσα II II Oriolus oriolus Συκοφάγος II II Lanius collurio Αετομάχος III I II Lanius minor Γαϊδουροκεφαλάς I I K II Lanius senator Κοκκινοκεφαλάς II II Lanius nubicus Παρδαλοκεφαλάς R II Gallurus Κίσσα IV III glandarius Pica pica Καρακάξα V Corvus monedula Κάργια V II Corvus frugilegus Χαβαρόνι Corvus corone Σταχτοκουρούνα III III cornix Corvus corax Κοράκι II III Sturnus vulgaris Ψαρόνι III III Sturnus roseus Αγιοπούλι III Passer domesticus Σπουργίτης V II Passer Χωραφοσπουργίτης V II hispaniolensis Passer montanus Δεντροσπουργίτης III II Fringilla coelebs Σπίνος V II Fringilla Χειμωνόσπινος II montifringilla Serinus serinus Σκαρθάκι III II Carduelis chloris Φλώρος V II Carduelis carduelis Καρδερίνα V II Carduelis spinus Σπίνος II Carduelis Φανέτο IV II cannabina Pyrrhula pyrrhula Πύρρουλας III II Coccothraustes Χοντρομύτης III II coccothraustes Emberiza citrinella Χιρλοτσίχλονο II II Emberiza cirlus Σιρλοτσίχλονο V II Emberiza cia Βουνοτσίχλονο III II Emberiza caesia Σκουρόβλαχος III I II Emberiza Καλαμοτσίχλονο II schoeniclus Emberiza Αμπελουργός II II melanocephala Miliara calandra Τσιφτάς V III Επεξηγήσεις συμβόλων του παραπάνω πίνακα Πληθυσμός Ι: 1-5 ΙΙ: 6-20 ΙΙΙ: ΙV: V: >100?: δεν είναι σίγουρο ότι φωλιάζει Οδηγία 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών Ι: Παράρτημα Ι (Είδη της ορνιθοπανίδας, για τα οποία προβλέπονται μέτρα ειδικής διατηρήσεως, που αφορούν τον οικότοπο τους, για να εξασφαλιστεί η επιβίωση και η αναπαραγωγή τους στην ζώνη εξαπλώσεως τους) Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας E: Endangered-Κινδυνεύοντα (Ε1 άμεσα κινδυνεύοντα, Ε2 τα υπόλοιπα) V: Vulnerable-Τρωτά R: Rare-Σπάνια I: Indeterminate-Απροσδιόριστα 49

50 K: Insufficiently known-ανεπαρκώς γνωστά Διεθνής Σύμβαση Βέρνης ΙΙ: Παράρτημα ΙΙ (Είδη πανίδας υπό αυστηρή προστασία) ΙΙΙ: Παράρτημα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία) Διεθνής Σύμβαση Βόννης ΙΙ: Παράρτημα ΙΙ (πηγή: Κουτράκης, 1996, Μπίρτσας, 2004) Φωτογραφία 6. Anas platyrhynchos (Πρασινοκέφαλη πάπια) Φωτογραφία 7. Merops apiaster (Μελισσοφάγος Φωτογραφία 8. Hieraaetus pennatus (Σταυραετός) Φωτογραφία 9. Oriolus oriolus (Συκοφάγος) Φωτογραφία 9. Muscicarpa striata (Μυγοχάφτης) Φωτογραφία 10. Buteo buteo (Ποντικοβαρβακίνα) Δύο είδη θεωρούνται ότι δεν αναπαράγονται στα Στενά του Νέστου μετά το Τα είδη αυτά είναι η καστανόπαπια (Tadorna ferryginea) και ο θαλασσαετός (Haliaeetus arbicilla). Η καστανόπαπια φώλιαζε στο νοτιότερο τμήμα των Στενών σε βραχώδεις πλαγιές πάνω από το νερό, έτσι ώστε τα μικρά να μπορούν να πηδούν κατευθείαν στο ποτάμι, πριν αποκτήσουν την ικανότητα να πετούν. Ο λόγος της εξαφάνισής της δεν έχει εξακριβωθεί, παρατηρείται, όμως, μια πολλή μεγάλη πτώση των πληθυσμών σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, η οποία πιθανώς να οφείλεται στο έντονο κυνήγι, που γίνεται στα υδρόβια και ειδικότερα στις χήνες. Ο θαλασσαετός εξαφανίστηκε προς το τέλος της δεκαετίας του 1980, από τότε, που η ανθρώπινη παρουσία με βάρκες και ομαδικούς περιπάτους στο Αισθητικό δάσος, έγινε έντονη. 50

51 Παλιότερα στοιχεία αναφέρουν και φώλιασμα του βασιλαετού (Aquila heliaca) και του μαυρόγυπα (Aegypius monachus) στην ευρύτερη περιοχή. 2. Γενική περιγραφή λοιπής πανίδας - Θηλαστικά Τα είδη των θηλαστικών, που αναφέρονται στην βάση δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 για την περιοχή Στενά του Νέστου, ανέρχονται σε εννιά. Από αυτά ένα, η Βίδρα, ανήκει στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, άλλα έξι ανήκουν στην κατηγορία Άλλα σημαντικά της βάσης δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 και τα υπόλοιπα δύο στην κατηγορία Σημαντικά για την Ελλάδα της βάσης δεδομένων. Τα θηλαστικά φαίνονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 14). Πίνακας 14. Είδη θηλαστικών της περιοχής Στενά Νέστου, σύμφωνα με την βάση δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 και καθεστώς προστασίας τους Είδος Ελληνική ονομασία Οδηγία 92/43 Σύμβαση Βέρνης CITES Κόκκινο Βιβλίο IUSN Red List Musteridae Lutra lutra Βίδρα II/IV II I V V Martes foina Κουνάβι III x Meles meles Ασβός III x Canidae Canis lupus Λύκος II II V + Canis aureus Τσακάλι V V Suidae Sus scrofa Αγριόχοιρος IV II II x Felidae Felis silvestris Αγριόγατα IV E Erinaceidae Erinaceus concolor Σκαντζόχοιρος x Υπόμνημα για τον παραπάνω πίνακα Οδηγία 92/43/ΕΟΚ II: Παράρτημα ΙΙ (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών προστασίας). IV: Παράρτημα IV (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, που απαιτούν αυστηρή προστασία). V: Παράρτημα V (Είδη ζώων και φυτών κοινοτικού ενδιαφέροντος, των οποίων η απόσπαση από το φυσικό τους περιβάλλον και η εκμετάλλευση είναι δυνατόν να ρυθμίζονται με διαχειριστικά μέτρα). Διεθνής Σύμβαση Βέρνης (Νόμος 1335/1983) ΙΙ: Παράρτημα ΙΙ (Είδη πανίδας υπό αυστηρή προστασία). ΙΙΙ: Παράρτημα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία). CITES (Conservation on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, 1973) Το Παράρτημα Ι και ΙΙ περιλαμβάνουν είδη, τα οποία υπόκεινται σε διαφορετικές ρυθμίσεις. Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας-IUSN Red List V: Τρωτά είδη E: Κινδυνεύοντα είδη x: Ενδημικά είδη στον ελλαδικό χώρο (πηγή: Κουτράκης, 1996) 51

52 Στοιχεία βιολογίας και οικολογίας Lutra lutra (Βίδρα) (Φωτογραφία 10) Η βίδρα είναι από τα σπανιότερα θηλαστικά στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, σύμφωνα με παλιότερη, αλλά και μοναδική στην χώρα μας καταγραφή για το είδος (Mcdonald & Mason, 1982, 1984, 1985), υπάρχει ένας από τους πυκνότερους και με μεγάλη εξάπλωση πληθυσμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά την παρουσία της στους περισσότερους κατάλληλους τύπους οικοτόπων, περιλαμβάνεται στον κατάλογο των απειλούμενων ειδών της Ελλάδας στην κατηγορία τρωτό (Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας). Ζει σε γλυκά νερά, σε ποταμούς, λίμνες, έλη με ανεπτυγμένη παρόχθια βλάστηση και βραχώδεις ακτές. Χρησιμοποιεί πολλά καταφύγια για ανάπαυση και αναπαραγωγή, τα οποία είτε είναι ανοιχτά, σε ήσυχες τοποθεσίες ανάμεσα σε βράχια και πυκνή παρυδάτια δενδρώδη και θαμνώδη βλάστηση ή καλαμώνες, είτε σε κοιλότητες, που σκάβει κάτω από το έδαφος. Είναι ένας από τους ανώτερους θηρευτές στα υδάτινα οικοσυστήματα. Τρέφεται με ψάρια σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80%, αλλά και με αμφίβια ερπετά (νερόφιδα), ασπόνδυλα (κυρίως καβούρια), πουλιά και μικρά θηλαστικά. Φωτογραφία 10. Η βίδρα (Lutra lutra) Martes foina (Κουνάβι) Είναι ζώο δασόβιο και προτιμάει δάση πλατύφυλλων, δασικές εκτάσεις, ανοιχτές βραχώδεις λοφοσειρές και πολλές φορές βρίσκεται και κοντά σε οικισμούς. Κάνει φωλιές σε τρύπες δέντρων, σε σπηλιές, σε σχισμές λίθων, σε σπίτια, σε εγκαταλελειμμένες μηχανές αυτοκινήτων και ευκαιριακά στο έδαφος. Αναρριχάται εύκολα σε δέντρα και η φουντωτή ουρά του το βοηθάει να διατηρεί την ισορροπία του στα κλαδιά. Meles meles (Ασβός) (Φωτογραφία 11) Ζει σε μικτά δάση φυλλοβόλων με διάκενα. Επίσης, σε λιβάδια και κήπους. Δεν ανεβαίνει πάνω από τα όρια του δάσους στα βουνά. Προτιμάει να κάνει την φωλιά του κατά 56% σε φυλλοβόλα δάση, 13% σε θαμνώνες και 9% σε ανοιχτά μέρη. Είναι ζώο νυχτόβιο και δραστηριοποιείται λίγο μετά την δύση του ήλιου τον Μάιο- Αύγουστο. Είναι ζώο παμφάγο και καιροσκοπεί στην αναζήτηση της τροφής του. Τρέφεται με σκουλήκια, χόρτα, έντομα, σκαθάρια, αυγά πουλιών, βολβούς, φρούτα κ.ά. 52

53 Φωτογραφία 11. Meles meles (Ασβός) Canis lupus (Λύκος) (Φωτογραφία 12) Ζει, συνήθως, σε ορεινές περιοχές με ικανοποιητική κάλυψη και επάρκεια τροφής και μετακινείται πάρα πολύ. Είναι, γενικά, ζώο των βουνών και των λόφων. Η τροφή του συνιστάται από κατοικίδια ζώα, ζώα εργασίας, ελάφια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λαγούς, αιγοπρόβατα κ.ά., ενώ έχει προτίμηση στα σκυλιά. Φωτογραφία 12. Canis lupus (Λύκος) Canis aureus (Τσακάλι) Ζει μέσα σε πυκνή βλάστηση δάσους και μακί, σε χαράδρες και υγροτόπους με εκτεταμένους καλαμώνες, δηλαδή προτιμά χαμηλές και υγρές περιοχές. Είναι είδος νυχτόβιο και κάνει την φωλιά του σε τρύπες με πυκνή κάλυψη. Είναι παμφάγο. Τρώει τρωκτικά, πουλιά, έντομα, φρούτα, λαχανικά. Sus scrofa (Αγριόχοιρος) (Φωτογραφία 13) Ζει σε δάση πλατύφυλλων ή και μικτά. Προτιμάει δάση δρυός, καστανιάς και οξιάς. Είναι δασόβιο είδος. Απαντάται και σε γεωργικές εκτάσεις, που συνορεύουν με δασικές, αρκεί να είναι εκτεταμένες και να παρέχουν κάλυψη. Είναι είδος παμφάγο. Η φυτική του τροφή αποτελείται από χόρτα, βλαστούς, ρίζες, φλοιούς, βολβούς, διάφορα φρούτα και καρπούς, με ιδιαίτερη προτίμηση τα βαλανίδια, κάστανα, πατάτες, καλαμπόκι και μανιτάρια. Η ζωική του τροφή είναι σκουλήκια, σαλιγκάρια, προνύμφες εντόμων, μεγάλου μεγέθους έντομα, ερπετά, αμφίβια, διάφορα τρωκτικά, μικρά λαγών, αυγά πουλιών και ψοφίμια. 53

54 Φωτογραφία 13. Sus scrofa (Αγριογούρουνο) Felis silvestris (Αγριόγατα) Γενικώς, προτιμάει τα μεγάλα και πυκνά δάση πλατύφυλλων ή και μικτά, ζώντας κυρίως πλησίον φυτικών διάκενων και στην περιφερειακή ζώνη των μεγάλων δασών. Επίσης, ζει σε θαμνότοπους και γυμνές εκτάσεις, καθώς και σε υψηλά υγρόφυτα δάση. Είναι είδος νυχτόβιο και θεωρείται από τα πιο δύσκολα στην εξημέρωση. Φωλιάζει σε κουφάλες δέντρων ή κάτω από βράχους. Erinaceus concolor (Σκαντζόχοιρος) Προτιμάει τα μικτά δάση με διακοπτόμενα αθροίσματα και αρέσκεται στα όρια των μικροβιοτόπων αυτών. Δεν πέφτει σε χειμερία νάρκη και φωλιάζει σε γρασίδια κα φύλλα. Το καλοκαίρι μπορεί να αλλάζει περιοχές κάθε μέρα. Τρώει σκουλήκια, σκαθάρια, αράχνες, ευκαιριακά βατράχια, σαύρες, μικρά τρωκτικά, αυγά από φωλιές πουλιών, φυτά, μανιτάρια (Κουτράκης, 1996). - Αμφίβια Στην ευρύτερη περιοχή των Στενών του Νέστου (συμπεριλαμβανομένων των ημιορεινών εκτάσεων εκατέρωθεν και εκτάσεων στην κοίτη του ποταμού ανάντη και κατάντη) κατεγράφησαν 7 είδη αμφιβίων από τα 17 είδη, που υπάρχουν στην Ελλάδα. Από αυτά ένα, ο λοφιοφόρος τρίτωνας (Triturus cristatus) ανήκει στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 15) παρουσιάζονται όλα τα είδη της περιοχής, το νομικό καθεστώς προστασίας τους στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνώς, καθώς και ο χαρακτηρισμός τους σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας (Καρανδεινός, 1992). Πίνακας 15. Είδη αμφιβίων, που βρέθηκαν στα Στενά του Νέστου και το καθεστώς προστασίας τους Είδος Ελληνική ονομασία Οδηγία 92/43 Σύμβαση Βέρνης Κόκκινο Βιβλίο Ουροδελή Salamanridae Triturus cristatus Λοφιοφόρος τρίτωνας ΙΙ ΙΙ # Triturus vulgaris Κοινός τρίτωνας ΙΙΙ Άνουρα Bufonidae Bufo viridis Πράσινος φρύνος IV II Bufo bufo Χωματόφρυνος III 54

55 Hylidae Hyla arborea Δενδροβάτραχος IV II + Ranidae Rana dalmatica Ευκίνητος βάτραχος IV II Rana ridibunda Λιμνοβάτραχος III Υπόμνημα για τον παραπάνω πίνακα Οδηγία 92/43/ΕΟΚ II: Παράρτημα ΙΙ (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης). IV: Παράρτημα IV (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, που απαιτούν αυστηρή προστασία). Διεθνής Σύμβαση Βέρνης (Νόμος 1335/1983) ΙΙ: Παράρτημα ΙΙ (Είδη πανίδας υπό αυστηρή προστασία). ΙΙΙ: Παράρτημα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία). Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας +: Ενδημικά υποείδη στον ελλαδικό χώρο. #: Είδη, που δεν φαίνονται να απειλούνται. Δεν υπάρχουν, όμως, αρκετά στοιχεία. (πηγή: Κουτράκης, 1996) Στοιχεία βιολογίας και οικολογίας Triturus cristatus (Λοφιοφόρος τρίτωνας) Ζει σε στάσιμα βαθιά νερά με μεγάλη επιφάνεια. Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος και περισσότερο εξαρτώμενος από το νερό τρίτωνας στην Ελλάδα και σπάνια απαντάται εκτός των υδάτινων μαζώ, που ζει. Είναι από τα πιο απειλούμενα είδη αμφιβίων λόγω περιορισμού των μόνιμων βαθιών νερών και της ρύπανσης. Triturus vulgaris (Κοινός τρίτωνας) Είναι είδος, που βρίσκεται στα μόνιμα χαμηλής ροής ρυάκια, σε μεγάλο εύρος υψομέτρων, σε θέσεις με υδρόβια βλάστηση. Μπορεί, επίσης, να παρατηρηθεί σε στάσιμα νερά. Βρίσκονται, κυρίως, σε μέρη, που σκιάζονται μερικώς και αποφεύγει τα πολύ σκοτεινά ή ανοιχτά σημεία. Bufo bufo (Χωματόφρυνος) Κοινό είδος, που απαντά σε μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, ακόμη και σε πολύ ξηρά περιβάλλοντα σε όλα τα υψόμετρα. Είναι νυχτόβιο και ανεξάρτητο από το νερό, όπου πηγαίνει μόνο κατά την περίοδο της αναπαραγωγής. Bufo viridis (Πράσινος φρύνος) Είδος μικρότερο από το προηγούμενο με την ίδια περίπου συμπεριφορά. Προτιμάει χαμηλότερα υψόμετρα από το προηγούμενο. Αυτό το είδος κινδυνεύει περισσότερο από θανάτωση στους δρόμους την νύχτα, από αυτοκίνητα, κατά την περίοδο αναπαραγωγής, οπότε μετακινείται προς και από τις θέσεις, όπου αναπαράγεται. Hyla arborea (Δεντροβάτραχος) (Φωτογραφία 14) Κυρίως νυχτόβιο είδος, το μόνο με αναπτυγμένες ικανότητες αναρρίχησης. Τα ώριμα άτομα αναρριχώνται σε θάμνους, δέντρα ή καλάμια. Τα χερσαία οικοσυστήματα είναι, κυρίως, οι παρυφές των δασών και ανοιχτές εκτάσεις με διάσπαρτα δέντρα, θάμνους και φυτοφράχτες. Επανέρχεται στο νερό μόνο κατά την περίοδο της αναπαραγωγής. Οι θέσεις αναπαραγωγής είναι, κυρίως, ρηχά και στάσιμα νερά. 55

56 Φωτογραφία 14. Hyla arborea (Δεντροβάτραχος) Rana dalmatica (Ευκίνητος βάτραχος) Είδος σχετικά ανεξάρτητο από το νερό, αλλά σε αντίθεση με τους φρύνους απουσιάζει από τα ξηρά περιβάλλοντα. Βρίσκεται, κυρίως, στα ανοίγματα των δασών και στα λιβάδια της ορεινής ζώνης, που διατρέχονται από ρυάκια και έχουν υγρό έδαφος. Αναπαράγεται σε ρηχές εκτάσεις, που κατακλύζονται από νερό, ακόμη και περιστασιακά. Rana ridibunda (Λιμνοβάτραχος) Το πιο κοινό είδος αμφιβίων. Καταλαμβάνει όλους τους τύπους υδάτινων ενδιαιτημάτων από τις λίμνες έως τα ορεινά ρυάκια, αλλά πάντα σε μέρη με καλάμια και υδρόβια βλάστηση. Αναπαράγεται σε στάσιμα νερά ή πολύ αργά κινούμενα νερά (Κουτράκης, 1996). - Ερπετά Στην υπό μελέτη περιοχή βρέθηκαν 5 σημαντικά για την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ είδη (Πίνακας 16). Τα είδη ερπετών, τα οποία περιλαμβάνονται στην βάση δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 ανέρχονται σε 13. Από αυτά, μόνο τα 3 βρέθηκαν στα Στενά του Νέστου (η μεσογειακή χελώνα και η ελληνική χελώνα, είδη, που ανήκουν στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, και η πρασινόσαυρα). Επιπλέον, βρέθηκαν 2 ακόμη είδη, από τα οποία το ένα, ο οχιά, η αληθινή (Vipera berus) είναι ένας μάλλον απομονωμένος πληθυσμός και η ανεύρεση του είδους στην περιοχή επεκτείνει τα όρια εξάπλωσης του είδους νοτιότερα, αλλά και πιο δυτικά. Πίνακας 16. Είδη ερπετών, που βρέθηκαν στα Στενά του Νέστου και το καθεστώς προστασίας τους Είδος Ελληνική ονομασία 92/43 Σύμβαση Βέρνης CITES IUSN Red Ευρωπαϊκός Κόκκινος Κατάλογος List Testudo graeca Ελληνική χελώνα II/IV II II I (V) V Testudo hermanni Μεσογειακή χελώνα II/IV II II I (V) V Podarcis muralis Τοιχόσαυρα IV II Lacerta viridis Πρασινόσαυρα IV II (Σμαραγδόσαυρα) Vipera berus Οχιά, η αληθινή III Υπόμνημα για τον παραπάνω πίνακα Οδηγία 92/43/ΕΟΚ II: Παράρτημα ΙΙ (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης). IV: Παράρτημα IV (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, που απαιτούν αυστηρή προστασία). 56

57 Διεθνής Σύμβαση Βέρνης (Νόμος 1335/1983) ΙΙ: Παράρτημα ΙΙ (Είδη πανίδας υπό αυστηρή προστασία). ΙΙΙ: Παράρτημα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία). CITES (Conservation on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, 1973) Το Παράρτημα Ι και ΙΙ περιλαμβάνουν είδη, τα οποία υπόκεινται σε διαφορετικές ρυθμίσεις. IUSN Red List - Ευρωπαϊκός Κόκκινος Κατάλογος V: Τρωτά είδη I (V): Απειλούμενο τοπικά. Δεν απειλούνται όλοι οι ελληνικοί πληθυσμοί του είδους, τοπικά, όμως, το είδος ανήκει στην κατηγορία V (τρωτό). (πηγή: Κουτράκης, 1996) Στοιχεία βιολογίας και οικολογίας Testudo hermanni (Μεσογειακή χελώνα) Κοινή σε ένα μεγάλο μέρος της περιοχής, όπου το έδαφος είναι ομαλό. Βρέθηκε σε παρόχθιες περιοχές, μακκίες, αλλά και σε καλλιέργειες. Τρέφεται με φύλλα και μαλακούς βλαστούς. Τον χειμώνα πέφτει σε χειμερία νάρκη θαμμένη στο έδαφος. Testudo graeca (Ελληνική χελώνα) Σε παρόμοια ενδιαιτήματα, όπως η προηγούμενη, αλλά όχι κοινή. Τρέφεται με φυτά. Lacerta viridis (Πρασινόσαυρα ή Σμαραγδόσαυρα) Ιδιαίτερα κοινό είδος σε όλους τους βιοτόπους, που εξετάστηκαν, εκτός από τις απότομες βραχώδεις περιοχές. Συγκεκριμένα, πολύ κοινή στις παρόχθιες περιοχές, στις παρυφές καλλιέργειων, αλλά και στις μακκίες. Η τροφή αλλάζει εποχιακά και αποτελείται από έντομα και μικρά σαλιγκάρια. Περιστασιακά τρέφεται, επίσης, με φρούτα και αυγά, ακόμη και με μικρά πουλιά. Podarcis muralis (Τοιχόσαυρα) Βρίσκεται στους ίδιους βιοτόπους, όπως και η προηγούμενη, αλλά επιπλέον και στις περιοχές με απότομα βράχια, αλλά σε μικρότερους αριθμούς. Vipera berus (Οχιά, η αληθινή) Βρέθηκε σε πυκνή μακκία. Η βόρεια Ελλάδα είναι η νοτιότερη εξάπλωση του είδους. Τρέφεται με ποντίκια, σαύρες, μικρά πουλιά, καθώς και βατράχια. Πέφτει σε χειμερία νάρκη από τον Οκτώβριο-Νοέμβριο έως τα τέλη Μαρτίου (Κουτράκης, 1996). - Ιχθυοπανίδα Στην υπό μελέτη περιοχή βρέθηκαν και τα 7 είδη, που περιλαμβάνονται στην βάση δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ Επιπλέον, βρέθηκε το είδος Leucaspius delineatus. Από τα είδη, που βρέθηκαν, τα τρία ανήκουν στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (Πίνακας 17). Πίνακας 17. Είδη ιχθυοπανίδας, που βρέθηκαν στα Στενά του Νέστου, το καθεστώς προστασίας τους και ο κωδικός με τον οποίο αναφέρονται στην βάση δεδομένων του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 Είδος Ελληνική 92/43 Σύμβαση Κόκκινο Βιβλίο ονομασία Βέρνης Barbus plebejus Βιργιάνα II III Cobitis taenia Θρακοβελονίτσα II III +, L/V 57

58 Rhodeus sericeus Μουρμουρίτσα II III amarus Chondrostoma vardarensis Γουρουνομύτης +, L/V Orthrias brandti Πετροχείλι L/V Leuciscus cephalus Τυλινάρι x, L/V macedonicus Alburnoides bipunctatus Τσιρωνάκι III x strymonicus Leucaspius delineatus Μικρόσιρκο III Υπόμνημα για τον παραπάνω πίνακα Οδηγία 92/43/ΕΟΚ II: Παράρτημα ΙΙ (Ζωικά και φυτικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος, των οποίων η διατήρηση επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης). Διεθνής Σύμβαση Βέρνης (Νόμος 1335/1983) ΙΙΙ: Παράρτημα ΙΙΙ (Είδη πανίδας υπό προστασία). Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας L/V: Απειλούμενο τοπικά. Δεν απειλούνται όλοι οι ελληνικοί πληθυσμοί του είδους, τοπικά, όμως, το είδος ανήκει στην κατηγορία V (τρωτό). x: Ενδημικά υποείδη στον ελλαδικό χώρο. +: Ενδημικά είδη στον ελλαδικό χώρο. (πηγή: Κουτράκης, 1996) Στοιχεία βιολογίας και οικολογίας Barbus plebejus (Βιργιάνα) Ζει σε ποτάμια, κυρίως σε περιοχές με μέτρια ή ισχυρή ροή, ανάμεσα σε πέτρες. Τρέφεται με φύκια και ιδιαίτερα με φύκη, αλλά και ασπόνδυλα, ιδιαίτερα τα βενθικά, καθώς, επίσης, και με έντομα. Cobitis taenia (Θρακοβελονίτσα) Ζει μέσα σε αμμοϊλή κατά την διάρκεια της ημέρας. Απαντά σε μικρά ρυάκια και στις περιοχές των ποταμών, όπου ο βυθός είναι αμμοϊλυώδης, καθώς, επίσης, και σε λίμνες και κανάλια πεδινών περιοχών, εκεί όπου τα νερά είναι σχετικά καθαρά και το πάχος της λάσπης δεν είναι λεπτό και συμπαγές. Πιστεύεται ότι τρέφεται με ασπόνδυλα και φυτικό υλικό, χωρίς, όμως, να υπάρχουν λεπτομερείς έρευνες, που να αφορούν στη διατροφή του και στις τροφικές του συνήθειες. Rhodeus sericeus amarus (Μουρμουρίτσα) Ζει σε λίμνες και στα κατάντη ποταμών με βλάστηση, σε μέρη, όπου η ροή του νερού είναι πολύ μικρή και ο πυθμένας αποτελείται από λεπτή άμμο ή καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα ιλύος. Στα καθαρά νερά βρίσκεται ανάμεσα σε φυτά, ενώ σε περιοχές, όπου τα νερά είναι θολά απαντά στα ανοιχτά. Γενικά, αποφεύγει λασπώδεις περιοχές, στις οποίες μπορούν να αναπτυχθούν αναερόβιες συνθήκες. Τρέφεται με καρκινοειδή και με προνύμφες εντόμων. Chondrostoma vardarensis (Γουρουνομύτης) Ζει σε νερά με έντονη ροή, στο μέσο της κοίτης των ποταμών, ακριβώς κάτω από την ορεινή περιοχή, γιατί οι απαιτήσεις του σε οξυγόνο είναι μεγάλες. Είναι βενθόφαγο ψάρι, τρέφεται με φύκη και διάτομα, τα οποία αποσπά από τις πέτρες και τα ξύλα, που βρίσκονται βυθισμένα στο νερό. 58

59 Orthrias brandti (Πετροχείλι) Είναι ρεόφιλο είδος, που απαντά στα ποτάμια στις περιοχές της πέστροφας, αλλά και σε χαμηλότερες περιοχές, όπου ο βυθός είναι πετρώδης, με λίγη ή καθόλου ίλυ. Τρέφεται με βενθικούς μικροοργανισμούς και θρύμματα. Απαιτεί καλά οξυγονωμένα νερά και καλή ροή. Leuciscus cephalus macedonicus (Τυλινάρι) Τυπικά ζει στα ποτάμια, σε περιοχές, όπου το ρεύμα του νερού έχει μέτρια ροή, αλλά απαντάται και σε νερά με μικρή ροή ή και λιμνάζοντα. Τα νεαρά άτομα τρέφονται με προνύμφες εντόμων και υδρόβιων ασπόνδυλων. Τα μεγαλύτερα άτομα τρέφονται με ψάρια, καρκινοειδή, βατράχια κ.ά. Alburnoides bipunctatus strymonicus (Τσιρωνάκι) Το είδος αυτό ζει σε μικρά κοπάδια, συνήθως, σε μεγάλους παραπόταμους και σπανιότερα στην κύρια κοίτη των ποταμών. Ζει σε βιότοπους, των οποίων ο βυθός είναι σκληρός και πετρώδης. Προτιμά καθαρά, καλά οξυγονωμένα ρέοντα νερά κοντά στην ζώνη της πέστροφας. Leucaspius delineatus (Μικρόσιρκο) Ζει στα κατάντη των ποταμών, σε νερά με αργή ροή και, συνήθως, προτιμά περιοχές με παρόχθια βλάστηση (Κουτράκης, 1996) Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον 1. Οικισμοί-διοικητική διάρθρωση Στην ευρύτερη περιοχή των Στενών του Νέστου βρίσκονται οι εξής δήμοι, κοινότητες και οικισμοί: - Νομός Καβάλας: Αβραμηλιά, Άγιος Κοσμάς, Διαλεχτό, Κεχρόκαμπος και Παράδεισος. - Νομός Ξάνθης: Γαλάνη, Δαφνώδος, Σταυρούπολη, Κομνηνά και Τοξότες. Καμιά κοινότητα ή οικισμός δεν βρίσκεται εντός των ορίων του Αισθητικού δάσους, ενώ εντός της Ζώνης Προστασίας βρίσκονται οι οικισμοί Άνω Λιβερά, Κάτω Λιβερά και Κρωμνικό. Η περιοχή ανήκει διοικητικά στις κτηματικές περιοχές των 9 κοινοτήτων και του δήμου Σταυρούπολης, που βρίσκονται περιμετρικά στην υπό μελέτη περιοχή (Πίνακας 18). Οι οικισμοί ανήκουν διοικητικά στις κοντινές κοινότητες. Πίνακας 18. Εμβαδόν κοινοτικών εκτάσεων των κοινοτήτων, που βρίσκονται στην περιμετρική ζώνη της υπό μελέτη περιοχής Ν. Καβάλας-Επ. Νέστου Ν. Ξάνθης-Επ. Ξάνθης Κοινότητα ή Δήμος Εμβαδόν (στρ.) Κοινότητα ή Δήμος Εμβαδόν (στρ.) Αβραμυλιά Σταυρούπολη

60 Άγιος Κοσμάς Γαλάνη Διαλεκτό Δαφνώδος Κεχρόκαμπος Κομνηνά Παράδεισος Τοξότες ΣΥΝΟΛΟ (πηγή: Κουτράκης, 1996) 2. Οδικό δίκτυο-έργα υποδομής Η οδική προσέγγιση της περιοχής πραγματοποιείται από τον νότο μέσω της εθνικής οδού Καβάλας-Ξάνθης και από τον βορρά μέσω της οδού Δράμας- Σταυρούπολης-Ξάνθης. Οδικό δίκτυο συνδέει το σύνολο των κοινοτήτων της περιοχής. Η πρόσβαση στο μονοπάτι πραγματοποιείται από την Εγνατία οδό Θεσσαλονίκης-Καβάλας-Αλεξανδρούπολης με μια παράκαμψη 3 χιλιομέτρων (km) από την γέφυρα του Νέστου, προς το χωριό Τοξότες και, στην συνέχεια, προς το χωριό Γαλάνη, 14 χιλιόμετρα (km) δυτικά της Ξάνθης. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει τον δρόμο, που συνδέει την αρχή του μονοπατιού με το χωριό Γαλάνη (Φωτογραφία 15). Φωτογραφία 15. Ο δρόμος, που συνδέει την Γαλάνη με την αρχή του μονοπατιού (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Το εσωτερικό τμήμα των Στενών του Νέστου διασχίζεται από την σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης. Στοιχεία, που αφορούν την τεχνική υποδομή της περιοχής συγκεντρώθηκαν από τις πληροφορίες και τις επιτόπου επισκέψεις, που έγιναν και παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 19). 60

61 Κοινότητα ή δήμος Δίκτυο ύδρευσης Κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης Χώρος υγειονομικής ταφής Αγροτικά ιατρεία Τηλεφωνικές συνδέσεις Σχολεία Πολιτιστικά κέντρα Πίνακας 19. Τεχνική και κοινωνική υποδομή των κοινοτήτων, που βρίσκονται εντός και στην περιμετρική ζώνη της περιοχής Α εκπαίδευση Β εκπαίδευση Ν. Ξάνθης-Επ. Ξάνθης Σταυρούπολη ναι όχι ναι ναι ναι ναι γυμνάσιο ναι Γαλάνη ναι όχι όχι όχι ναι όχι όχι όχι Δαφνώδος ναι όχι όχι όχι ναι ναι όχι όχι Κομνηνά ναι όχι όχι όχι ναι ναι όχι όχι Τοξότες ναι όχι όχι ναι ναι ναι γυμνάσιο όχι Ν. Καβάλας-Επ. Νέστου Αβραμυλιά ναι όχι όχι όχι ναι όχι όχι όχι Άγιος Κοσμάς ναι όχι όχι όχι ναι όχι όχι όχι Διαλεκτόν ναι όχι όχι όχι ναι όχι όχι όχι Κεχρόκαμπος ναι όχι όχι ναι ναι ναι όχι όχι Παράδεισος ναι όχι όχι ναι ναι όχι όχι όχι (πηγή: Κουτράκης, 1996) Διαδρομές Από το χωριό Γαλάνη ξεκίνα ένα παρακλάδι του διεθνούς ορειβατικού μονοπατιού Ε6 (αρχίζει από την Σουηδία, διασχίζει την Ευρώπη μέχρι την ακτή της Αδριατικής και, στην συνέχεια, εισέρχεται στην Ελλάδα από την Ηγουμενίτσα και καταλήγει στην Σαμοθράκη). Το μονοπάτι ακολουθεί την ανατολική όχθη του Νέστου, περνά από τα Λιβερά και καταλήγει στην Σταυρούπολη. Η διαδρομή έχει μήκος 22 χιλιόμετρα (km) και η πεζοπορία του διαρκεί 7-8 ώρες. Σε μερικά σημεία, οι γραμμές διασταυρώνονται με το μονοπάτι, δημιουργώντας ισόπεδα ή ανισόπεδα περάσματα. Μέχρι σήμερα, δηλαδή για περισσότερο από έναν αιώνα, οι επισκέπτες χρησιμοποιούν το ίδιο μονοπάτι των σιδηροδρομικών. Από το χωριό Γαλάνη μέχρι την πηγή Κρωμνικού, η απόσταση του μονοπατιού είναι 5,5 χιλιόμετρα (km). Στην συνέχεια, με πεζοπορία 3 χιλιομέτρων (km) φθάνει ο επισκέπτης στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Λιβερών και από εκεί σε 10 χιλιόμετρα (km) στο βορειότερο τμήμα στην Σταυρούπολη. Στο τελευταίο αυτό τμήμα, σε πολλά σημεία, η διαδρομή συνεχίζεται πάνω στις γραμμές του τρένου, μέσα από τα τούνελ (Κουτράκης, 1996). Στην παρακάτω φωτογραφία (Φωτογραφία 16) φαίνεται η σιδηροδρομική γραμμή με το τούνελ και από επάνω το μονοπάτι. 61

62 Φωτογραφία 16. Η σιδηροδρομική γραμμή και από επάνω το μονοπάτι (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Είσοδος στα Στενά του Νέστου Περνώντας από τους Τοξότες, φθάνουμε στην Γαλάνη. Λίγο έξω από το χωριό υπάρχει ένα πλάτωμα, το οποίο χρησιμοποιείται ως χώρος στάθμευσης (Φωτογραφία 17). Φωτογραφία 17. Χώρος στάθμευσης στην είσοδο των Στενών Νέστου (λήψη: 31 Μαίου 2009) Αμέσως μετά και λίγα μέτρα βορειότερα αρχίζουν τα Στενά του Νέστου (Φωτογραφία 18). Φωτογραφία 18. Η αρχή των Στενών του Νέστου (λήψη: 31 Μαίου 2009) 62

63 Τρόποι διέλευσης των Στενών του Νέστου Το ποτάμι προσφέρεται για κατάβαση με κανό ή καγιάκ. Ωστόσο, για το σκοπό αυτόν πρέπει να έλθουμε σε επαφή με τις τοπικές εταιρίες που οργανώνουν τέτοιες αποστολές, προσφέροντας τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι βάρκες είναι τριθέσιες ή διθέσιες και φυσικά, ανάμεσα στο πλήρωμα της κάθε βάρκας περιλαμβάνεται και ένας εξειδικευμένος οδηγός. Επίσης, γίνονται και άλλες αθλητικές εκδηλώσεις υπαίθρου, όπως: τοξοβολία, ανεμοπτερισμός, κ.ά. (Κουτράκης, 1996). Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 παρατίθενται το σχεδιάγραμμα της διαδρομής των Στενών Νέστου (Διάγραμμα 1). 3. Χρήσεις γης και δραστηριότητες Οι χρήσεις γης είναι οι παρακάτω: - αγροτικές καλλιέργειες (45%), - αλιεία/υδατοκαλλιέργειες (5%), - δασοπονία (35%), - προστασία της φύσης και έρευνα (20%), - τουρισμός/αναψυχή (5%), - αστικές/βιομηχανικές μεταφορές (5%) και - διαχείριση νερών (συμπεριλαμβάνεται διαχείριση λεκάνης απορροής) (5%). - Γεωργία Δεν υπάρχουν καλλιέργειες φυτών εντός της περιοχής των Στενών του Νέστου. Έχει αναφερθεί μόνο γεωργική καλλιέργεια 250 περίπου στρεμμάτων στην θέση Αλάνι. Η τοποθεσία αυτή βρίσκεται σε μια από τις καμπές του ποταμού στο μέσον περίπου του Αισθητικού δάσους, στο ύψος της κοινότητας Αγίου Κοσμά. Η καλλιέργεια αυτή αποτελείται από 150 στρέμματα, τα οποία είναι εποικιστική έκταση του Δημοσίου διαχειριζόμενα από την Διεύθυνση Γεωργίας του νομού Καβάλας (άτυπα μισθώνονται από την κοινότητα του Αγίου Κοσμά), από 40 στρέμματα, τα οποία είναι κοινοτικά (κοινότητα Αγίου Κοσμά) και 60 ιδιωτικά. Στην ευρύτερη, όμως, περιοχή, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 20), το μεγαλύτερο ποσοστό των εκτάσεων της γεωργικής γης καλλιεργείται από καλαμπόκι (34,5%) και σιτηρά (23,2%), ενώ το 9,3% της γεωργικής γης βρίσκεται υπό καθεστώς αγρανάπαυσης. Οι υπόλοιπες κατηγορίες καλλιεργειών συμμετέχουν σε μικρό ποσοστό στο σύνολο της γεωργικής γης (Κουτράκης, 1996). 63

64 Κοινότητα ή Δήμος Σιτηρά Λαχανικά Οπωροφόρα Ελιές Ζαχαρότευτλα Αραβόσιτος Αμπέλια Καπνός Βαμβάκι Ντομάτες Πατάτες Αγρανάπαυση Σύνολο Πίνακας 20. Κατανομή γεωργικών καλλιεργειών ανά κοινότητα ή Δήμο (σε στρ.) Ν. Καβάλας-Επ. Νέστου Αβραμυλιά Άγιος Κοσμάς Διαλεκτό Κεχρόκαμπος Παράδεισος Ν. Ξάνθης-Επ. Ξάνθης Σταυρούπολη Γαλάνη Δαφνώδος Κομνηνά Τοξότες Σύνολο Ποσοστό % 23,2 8,1 3,8 2,3 1,4 34,5 0,1 4,4 1,5 2,4 0,9 9,3 100 (πηγή: Διευθύνσεις Γεωργίας Νομαρχιών Καβάλας και Ξάνθης, 1994) - Δασοπονία Δεν υπάρχει παραγωγή δασικών προϊόντων εντός των ορίων του Αισθητικού δάσους, καθώς απαγορεύονται όλες οι υλοτομικές δραστηριότητες. Στην ευρύτερη περιοχή, όμως, και ειδικότερα στα ανατολικά του ποταμού, έχουμε πολλές υλοτομικές δραστηριότητες. Το ανατολικό τμήμα του Αισθητικού δάσους, έκτασης περίπου στρεμμάτων, αλλά και η υπόλοιπη περιοχή, που ορίζεται ως Ζώνη Προστασίας στα ανατολικά του Νέστου και καταλαμβάνει έκταση άλλα στρέμματα, αποτελούν μέρος του δάσους το οποίο είναι γνωστό με την ονομασία Δάσος Γέρακα-Γαλάνης- Ξάνθης και καταλαμβάνει έκταση περίπου στρέμματα. Από την συνολική έκταση αυτή τα στρέμματα περίπου (στα οποία συμπεριλαμβάνεται το ανατολικό τμήμα της υπό μελέτης περιοχής) είναι υπό την εποπτεία του Δασαρχείου Σταυρούπολης, ενώ τα άλλα στρέμματα περίπου, υπό την εποπτεία του Δασαρχείου Ξάνθης (Κουτράκης, 1996). - Κτηνοτροφία Η βόσκηση απαγορεύεται μέσα στα όρια του Αισθητικού δάσους. Στην ευρύτερη περιοχή, όμως, η κτηνοτροφία αποτελεί αξιόλογη πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους. Έτσι, υπάρχουν 5 γεωργοκτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί στην περιοχή. Το κυρίως κτηνοτροφικό κεφάλαιο αποτελείται κυρίως από αγελάδες αναπαραγωγής (ελευθέρας βοσκής) και γίδια, επίσης, ελευθέρας βοσκής (Κουτράκης, 1996). 64

65 Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 21) φαίνεται η παραγωγή των κτηνοτροφικών προϊόντων για κάθε κοινότητα ή δήμο της ευρύτερης περιοχής κατά το έτος 1994, σύμφωνα με τις Διευθύνσεις Γεωργίας των Νομαρχιών Καβάλας και Ξάνθης. Πίνακας 21. Παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων στις κοινότητες και τους δήμους της ευρύτερης περιοχής κατά το έτος 1994 Κοινότητα ή Κρέας (κιλά) Γάλα (κιλά) Μέλι δήμος Βοειδών Προβάτων Γιδιών Χοίρω ν (κιλά) Ν. Ξάνθης-Επ. Ξάνθης Σταυρούπολη , Γαλάνη ,1 30 Δαφνώδος , Κομνηνά , Τοξότες , Ν. Καβάλας-Επ. Νέστου Αβραμυλιά Άγιος Κοσμάς Διαλεκτόν ,7 - Κεχρόκαμπος Παράδεισος ,2 600 ΣΥΝΟΛΟ , (πηγή: Διευθύνσεις Γεωργίας Νομαρχιών Καβάλας και Ξάνθης, 1994) - Κυνήγι Ο εξαιρετικός πλούτος της πανίδας προσελκύει πολύ μεγάλους αριθμούς κυνηγών, όχι μόνο από την γύρω περιοχή, αλλά και από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Λόγω της ιδιαιτερότητας, όμως, των Στενών του Νέστου, η έκταση, που περιλαμβάνει το Αισθητικό δάσος, έχει κηρυχθεί καταφύγιο θηραμάτων από το Επίσης, στην ευρύτερη περιοχή έχουν κηρυχθεί με αποφάσεις ως καταφύγια και άλλες εκτάσεις (Κουτράκης, 1996). - Τουρισμός Είναι η κυριότερη δραστηριότητα, που έχει αναπτυχθεί στην περιοχή. Οι επισκέπτες των Στενών υπολογίζονται από την Δασική Υπηρεσία νομού Ξάνθης σε περίπου άτομα ανά έτος (δεν έχει καταγραφεί επίσημα ο αριθμός τους) και είναι διαφόρων κατηγοριών, όπως: απλοί επισκέπτες, φυσιολάτρες, περιπατητές κ.ά. Στα Στενά οι επισκέπτες έρχονται κυρίως οργανωμένοι σε ομάδες, όπως: σχολεία, οργανωμένες εκδρομές κ.ά., αλλά και μεμονωμένα. Επίσης, επισκέπτες έρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου, καθώς το μονοπάτι έχει περιληφθεί σε διεθνείς οδηγούς (Κουτράκης, 1996). Η Δασική Υπηρεσία έχει εκδώσει ενημερωτικό οδηγό για την δασική αναψυχή στον νομό, όπου περιλαμβάνονται τα Στενά. Στον οδηγό αυτό περιλαμβάνεται και 65

66 ένα διάγραμμα του μονοπατιού, το οποίο παρατίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 (Διάγραμμα 2). - Βιομηχανίες-Βιοτεχνίες-Λατομεία-Ορυχεία Δεν υπάρχουν δραστηριότητες του δευτερογενή τομέα εντός των ορίων του Αισθητικού δάσους, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή τέτοιες δραστηριότητες είναι πολύ περιορισμένες (Κουτράκης, 1996). 66

67 1.5. Κίνδυνοι και ρύπανση περιοχής Κίνδυνοι περιοχής 1. Κίνδυνοι πληθυσμών πανίδας Ο κυριότερος κίνδυνος σχετίζεται με την λαθροθήρα. Η λαθροθήρα ασκείται κυρίως για το κυνήγι αγριογούρουνων, που αφθονούν στο δάσος αλλά και για διάφορα είδη πουλιών, κυρίως πάπιες, και ασκείται σχεδόν συστηματικά από μεγάλο αριθμό κυνηγών, κυρίως κατοίκων της περιοχής. Οι επιπτώσεις από την λαθροθήρα είναι σοβαρές διότι ασκείται συνεχώς όχληση όλων των ειδών ανεξάρτητα της θηρευτικής τους αξίας. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι λόγω της σπανιότητας ορισμένων ειδών, όπως για παράδειγμα ο θαλασσαετός ή έστω και κατά λάθος παρενόχλησή του από λαθροθηρία εντός της περιοχής μελέτης είτε στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες. Μια άλλη πηγή οχλήσεων για την πανίδα και ειδικά για τα εδαφόβια πτηνά και τα θηλαστικά είναι τα σκυλιά των κτηνοτρόφων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για την περιοχή, ώστε να εκτιμηθεί τυχόν επίδραση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δασαρχείου Καβάλας, σε ετήσια βάση μηνύονται για λαθροθήρα γύρω στα 4-5 άτομα, αλλά οι εκτιμήσεις των δασοφυλάκων ανεβάζουν τα άτομα, που ασκούν αυτή την δραστηριότητα στα (Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Γενική Διεύθυνση Περιφέρειας, Διεύθυνση Δασών νομού Καβάλας, Δασαρχείο Καβάλας). Επίσης, ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος είναι η ενόχληση της πανίδας από τον μεγάλο αριθμό των επισκεπτών, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση κάποιων σπάνιων ειδών. Οι βασικότεροι κίνδυνοι για την βίδρα (Lutra lutra) είναι οι παρακάτω: - η απομόνωση μικρών υποπληθυσμών, - η ρύπανση από οργανοχλωρικά γεωργικά φάρμακα, πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και βαρέα μέταλλα, τα οποία βιοσυσσωρεύονται στους ανώτερους καταναλωτές, όπως η βίδρα, και η αύξηση της οξύτητας στο νερό (μείωση του ph), οπότε δεν μπορούν να ζήσουν τα ψάρια, - μείωση των πληθυσμών των ψαριών, - χρήση γεωργικών φαρμάκων στις αγροτικές εκτάσεις και απορριμμάτων, που καταλήγουν στο ποτάμι, - η λαθροθήρα για το δέρμα της. Η απόρριψη απορριμμάτων δίπλα στην κοίτη του ποταμού υποβαθμίζει την ποιότητα των υδάτων και απειλεί τα αμφίβια λόγω της οργανικής και χημικής ρύπανσης, αλλά και της μόλυνσης (Κουτράκης, 1996). 67

68 2. Κίνδυνοι βλάστησης Οι κίνδυνοι της βλάστησης είναι οι παρακάτω: - Πυρκαγιές: Ο κίνδυνος της πυρκαγιάς στην περιοχή λόγω του κλίματος, των τύπων οικοτόπων, αλλά και των απόκρημνων πλαγιών δεν είναι τόσο έντονος όσο σε άλλες περιοχές, περισσότερο μεσογειακές, χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς. Οι φωτιές στην ευρύτερη περιοχή προέρχονται κυρίως από βοσκούς, που θέλουν να ανοίξουν κανούρια βοσκοτόπια. - Λαθροϋλοτομίες: Αν και απαγορεύονται υλοτομίες μέσα στα όρια του Αισθητικού Δάσους, ωστόσο υπάρχει κίνδυνος λαθροϋλοτομιών. - Συλλογή φυτών από τους επισκέπτες: Είναι πιθανόν οι επισκέπτες να κόβουν τα φυτά της περιοχής, με συνέπεια να μειώνονται τα σπάνια είδη χλωρίδας, που απαντούνται (Κουτράκης, 1996). 3. Κίνδυνοι από ανθρωπογενείς δραστηριότητες Οι κίνδυνοι από ανθρωπογενείς δραστηριότητες διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: - Λατομεία: Οι επιπτώσεις των λατομείων, εκτός από την οπτική ρύπανση, είναι η απόθεση των αδιάθετων υλικών (στείρα) σε μη εγκεκριμένους χώρους. - Βόσκηση: Υπάρχουν έντονα προβλήματα από την βόσκηση στον πυρήνα του Αισθητικού Δάσους, όπου η βόσκηση απαγορεύεται για λόγους προστασίας της φυσικής βλάστησης και για την προστασία της σιδηροδρομικής γραμμής από την πτώση βράχων, που μπορεί να προκληθεί από τα ζώα, που περπατούν σε απότομες πλαγιές. - Οδικό δίκτυο: Η κατασκευή δρόμων εντός της περιοχής έχει το πλεονέκτημα της εύκολης πρόσβασης σε περίπωση πυρκαγιάς, προσφέρει, όμως, εύκολη πρόσβαση στην περιοχή σε λαθροϋλοτόμους και λαθροκυνηγούς. - Απόθεση απορριμμάτων: Ένας κίνδυνος είναι η απόθεση απορριμμάτων στην περιοχή από τους επισκέπτες. Αυτό έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση της περιοχής και την δημιουργία εστιών μόλυνσης (Κουτράκης, 1996) Ρύπανση περιοχής Στο ελληνικό έδαφος ο Νέστος δέχεται απορροές από αγροτικές και ημιαστικές δραστηριότητες και απόβλητα από μικρό αριθμό βιοτεχνιών. Υπόνοιες ότι ο Νέστος ρυπαίνεται και με ραδιενεργά απόβλητα από παλιό ορυχείο ουρανίου στη Βουλγαρία εκφράζουν οι επιστήμονες. Όμως, όπως επισημαίνουν, ουδέποτε διαψεύστηκαν, αφού δεν γίνονται συστηματικές μετρήσεις για την ποιότητα των υδάτων του ποταμού. Κάθε φορά που βρέχει πάντως, το ποτάμι κατεβάζει τόνους σκουπιδιών, καθώς στα όρια της γειτονικής χώρας γύρω από το Νέστο υπάρχουν 68

69 ανεξέλεγκτες χωματερές. Έτσι, μετά από κάθε δυνατή νεροποντή, ο Νέστος δέχεται σκουπίδια από τις χωματερές της Βουλγαρίας. Συγκεντρώνονται σε τεχνητή λίμνη κοντά στον ποταμό, η οποία έχει μετατραπεί σε βούρκο. Από το βουλγαρικό έδαφος η φύση και η συγκέντρωση των ρύπων που εισέρχονται στο ποτάμι είναι άγνωστες. Τον κίνδυνο να μολυνθούν αγροί και καλλιέργειες και, μέσω της διατροφικής αλυσίδας, άνθρωποι επισημαίνουν οικολογικές οργανώσεις της περιοχής. Το φαινόμενο παρατηρείται τα τελευταία δέκα χρόνια και παρά το διαβήματα που έχουν γίνει στη βουλγαρική πλευρά, από το υπουργείο Εξωτερικών, την νομαρχία Δράμας και την Περιφέρεια δεν έχει γίνει ακόμα τίποτα. O καθηγητής Υδραυλικών Έργων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κύριος Νίκος Κωτσοβίνος, τόνισε: «Η μόλυνση του ποταμού Νέστου αποτελεί παράβαση, από πλευράς Βουλγαρίας, της ευρωπαϊκής οδηγίας για την διαχείριση των επιφανειακών νερών, σύμφωνα με την οποία είναι υποχρεωμένη να διασφαλίζει την ποιότητα των υδάτων του διακρατικού ποταμού». Να σημειωθεί ότι με βάση την συμφωνία που υπέγραψε το 1995 η ελληνική και η βουλγαρική κυβέρνηση, η γειτονική χώρα πρέπει να διασφαλίζει στην Ελλάδα την εκμετάλλευση τουλάχιστον του 29% των υδάτων του ποταμού. Να σημειωθεί ότι με βάση την συμφωνία, που υπέγραψε το 1995 η ελληνική και η βουλγαρική κυβέρνηση, η γειτονική χώρα πρέπει να διασφαλίζει στην Ελλάδα την εκμετάλλευση τουλάχιστον του 29% των υδάτων του ποταμού. Σε χωματερή επικίνδυνων αποβλήτων και γεωργικών λιπασμάτων έχει μετατραπεί ο ποταμός Νέστος στην Βόρεια Ελλάδα. Στελέχη της νομαρχίας Δράμας υποστηρίζουν ότι επικίνδυνα τοξικά απόβλητα φτάνουν στην χώρα μας από την γειτονική Βουλγαρία, μέσω του ποταμού. Δεκάδες βιομηχανίες της Βουλγαρίας πετούν ανεξέλεγκτα τα απόβλητά τους στον Νέστο, ενώ κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα, λειτουργεί και ένα εργοστάσιο επεξεργασίας ουρανίου. Οι ελληνικές αρχές ανησυχούν καθώς από τον ποταμό Νέστο αρδεύονται χιλιάδες στρέμματα καλλιεργειών στους νομούς Δράμας, Καβάλας και Ξάνθης. 69

70 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ Για την ολοκλήρωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας έγιναν εργασίες στο πεδίο, κυρίως για τα βιοτικά στοιχεία, τόσο για την επιβεβαίωση των ήδη υπαρχόντων δεδομένων, τα οποία ελήφθησαν από διάφορες πηγές (βιβλία, μελέτες και Internet), όσο και για την συλλογή νέων στοιχείων απαραίτητων για την λήψη μέτρων προστασίας και διαχείρισης. Επίσης, έγινε λήψη φωτογραφίων της περιοχής, της χλωρίδας και των κατασκευών και επισημάνθηκαν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της περιοχής. Ερωτηματολόγια Ακόμα, συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια από τους επισκέπτες και τους κατοίκους της περιοχής. Η μέθοδος, που χρησιμοποιήθηκε, είναι η προσωπική συνέντευξη με επίσκεψη στον υπό μελέτη χώρο και στα τριγύρω χωριά και συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. t 2 p(1-p) Το μέγεθος του δείγματος προκύπτει από τον τύπο: n= e2 N-1+ t 2 p(1-p) N N όπου: n= μέγεθος δείγματος, t= λαμβάνεται από τους πίνακες t και είναι ίσο με 1,96 για πιθανότητα p= 0,05 και στατιστική ασφάλεια 95%, p=η επί τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού αναλογία των περιπτώσεων, οι οποίες εξ υποθέσεως κατέχουν το προς διερεύνηση χαρακτηριστικό, e=το επιθυμητό σφάλμα του μέσου όρου και Ν=ο συνολικός αριθμός, από τον οποίο θα προέλθει το δείγμα (Διαχείριση τοπίου, 2007). t 2 p(1-p) 1,96 2 0,5 (1-0,5) Ο αριθμός του δείγματος θα είναι: n= = = e 2 N-1+ t 2 p(1-p) 0, Ν Ν 3,8416 0,5 0,5 0,9604 = = = 384 0,0025 0,0025 Άρα, ο αριθμός του δείγματος είναι 384 κάτοικοι και επισκέπτες. Επειδή το δείγμα θεωρήθηκε μεγάλο, κρίθηκε ως ικανοποιητικό αριθμός τα 80 ερωτηματολόγια. Έτσι, συμπληρώθηκαν 80 ερωτηματολόγια, 40 από τους επισκέπτες και 40 από τους 70

71 κατοίκους, κατά το χρονικό διάστημα 9-31 Μαΐου 2009 και με βάση αυτά εξήχθησαν ορισμένα συμπεράσματα για να γίνουν προτάσεις για την διαχείριση της περιοχής. Τα ερωτηματολόγια περιείχαν δύο μέρη: στο πρώτο μέρος υπήρχαν ερωτήσεις για το φύλο, την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και στο δεύτερο μέρος υπήρχαν ερωτήσεις σχετικά με την περιοχή, όπως πόσο συχνά επισκέπτονταν την περιοχή ή αν ήταν η πρώτη φορά, που την επισκέπτονταν, με ποιο μεταφορικό μέσο την επισκέπτονταν, Για την απεικόνιση των αποτελεσμάτων των ερωτηματολόγιων χρησιμοποιήθηκε το Excel και η μορφή των αποτελεσμάτων είναι οι πίτες. Τα ερωτηματολόγια παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7 και ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8. Σχέδια Επιπλέον, έγιναν τα σχέδια των προτάσεων βελτίωσης της περιοχής. Τα σχέδια δημιουργήθηκαν, αφού πρώτα έγινε επιτόπιος έλεγχος και απογραφή της υπάρχουσας κατάστασης, καταγραφή του χώρου, των φυτικών ειδών και των κατασκευών. Οι προτάσεις βασίστηκαν τόσο στις προτάσεις των κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής, όσο και στην αξιολόγηση της περιοχής από τις επισκέψεις, που έγιναν κατά το χρονικό διάστημα 9-31 Μαΐου Ο σχεδιασμός έγινε με την χρήση του προγράμματος AutoCAD. Η κλίμακα σχεδίασης είναι η 1:1 και οι κλίμακες εκτύπωσης είναι οι: 1:200 και 1:50. Τα σχέδια παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5. Συνολικά, δημιουργήθηκαν πέντε σχέδια, τα οποία είχαν ως θέμα: 1. Βελτίωση χώρου στάθμευσης και δημιουργία χώρου αναψυχής 2. Πινακίδες ενημέρωσης των επισκεπτών για τις απαγορευμένες δραστηριότητες 3. Ενημερωτικές πινακίδες προσανατολισμού 4. Αντικατάσταση παρατηρητηρίου. 5. Δημιουργία πυροφυλακίων. Το Σχέδιο 1 χωροθετήθηκε με βάση το διάγραμμα (Διάγραμμα 1) στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4. 71

72 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ 3.1. Αξιολόγηση της περιοχής Τα κριτήρια αξιολόγησης των φυσικών περιοχών είναι τα παρακάτω: - έκταση, - ποικιλότητα, - φυσικότητα, - αντιπροσωπευτικότητα, - σπανιότητα, - ευαισθησία, - θέση σε μια γεωγραφική ενότητα και - δυνατότητα ανόρθωσης ή αποκατάστασης (Κουτράκης, 1996). 72

73 Αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης Από επιτόπιες επισκέψεις, που έγιναν κατά την χρονική περιόδο 9-31 Μαΐου 2009, διαπιστώθηκαν και θετικά και αρνητικά σημεία, με βάση τα οποία θα γίνει η διαχείριση της περιοχής. Η περιοχή παραμένει φυσική, χωρίς μεγάλες ανθρώπινες επεμβάσεις. Υπάρχουν πινακίδες ενημέρωσης και προσανατολισμού των επισκεπτών και στγον χώρο στάθμευσης και στην αρχή του μονοπατιού (Φωτογραφία 19 και Φωτογραφία 20). Φωτογραφία 19. Πινακίδα ενημέρωσης Φωτογραφία 20. Πινακίδα ενημέρωσης και προσανατολισμού των επισκεπτών στον προσανατολισμού των επισκεπτών στην χώρο στάθμευσης αρχή του μονοπατιού (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Υπάρχουν πολλά παγκάκια για την ξεκούραση των επισκεπτών και στον χώρο στάθμευσης και στην είσοδο του μονοπατιού (Φωτογραφία 21 και Φωτογραφία 22). Φωτογραφία 21. Παγκάκια στην αρχή του Φωτογραφία 22. Παγκάκια στον χώρο μονοπατιού στάθμευσης (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Υπάρχει χώρος στάθμευσης, ο οποίος έχει μεγάλη χωρητικότητα οχημάτων (Φωτογραφία 23). 73

74 Φωτογραφία 23. Ο χώρος στάθμευσης στην είσοδο των Στενών Νέστου (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Υπάρχει παρατηρητήριο Νέστου περίπου 10 χιλιόμετρα (km) από το χωριό Τοξότες με θέα τους μαίανδρους του Νέστου (Φωτογραφία 24 και Φωτογραφία 25). Φωτογραφία 24. Κιόσκι με θέα τους Φωτογραφία 25. Η θέα από το παρατηρητήριο μαιάνδρους του Νέστου (μαίανδροι Νέστου) (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Σε κάποια σημεία στο μονοπάτι δεν υπάρχει προστατευτικό, ώστε να αποτραπούν τυχόν ατυχήματα (Φωτογραφία 26). Φωτογραφία 26. Μη ύπαρξη προστατευτικού στο μονοπάτι (λήψη: 31 Μαΐου 2009) 74

75 Σε κάποια σημεία το μονοπάτι καλύπτεται από ποώδη φυτά και είναι δύσκολη η προσπέλαση (Φωτογραφία 27). Φωτογραφία 27. Κάλυψη μονοπατιού με ποώδη φυτά (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Στην αρχή του μονοπατιού, στο σημείο όπου υπάρχει ο χώρος στάθμευσης, υπάρχει ένα υπόστεγο, το οποίο είναι γεμάτο από απορρίμματα και εγκαταλλελειμένο (Φωτογραφία 28). Φωτογραφία 28. Υπόστεγο στην αρχή του μονοπατιού γεμάτο με απορρίμματα (λήψη: 31 Μαΐου 2009) Δεν υπάρχει φύλαξη στην περιοχή, με αποτέλεσμα η περιοχή να είναι σε κακή κατάσταση, να είναι εγκαταλελλειμένη. Δεν υπάρχουν τραπεζόπαγκοι για την αναψυχή των επισκεπτών, παρά μόνο κάποια παγκάκια στον χώρο στάθμευσης κάτω από τα δέντρα και λίγο πριν την είσοδο του μονοπατιού. Λόγω αυτής της έλλειψης, οι επισκέπτες δεν μπορούν να παραμείνουν στην περιοχή για υπαίθριο γεύμα και αναψυχή. Μόνο στις πηγές Κρωμνικού, οι οπιίες βρίσκονται 8,5 χιλιόμετρα (km) από την αρχή του μονοπατιού, υπάρχει χώρος αναψυχής με κιόσκια και τραπεζόπαγκοι, ο οποίος έχει διαμορφωθεί από το Δασαρχείο. Δεν υπάρχει κάποιο κέντρο ενημέρωσης των επισκεπτών, ώστε να ενημερώνονται για το μονοπάτι, για τα είδη χλωρίδας και πανίδας, που προστατεύονται. Υπάρχουν μόνο δυό πινακίδες, μία στον χώρο στάθμευσης και μία πριν από το μονοπάτι. Αυτές οι πινακίδες αναφέρουν μόνο την έκταση των Στενών Νέστου και του Καταφυγίου 75

76 Άγριας Ζωής, καθώς και τα χιλιόμετρα του δικτύου παρόχθιων και ορεινών μονοπατιών, όπως: πηγή Κρωμνικού (7km), Κρωμνικό (11,5km), Κάτω Λιβερά (11,5km) και σιδηροδρομικός σταθμός Λιβερών (14,5km). 76

77 Αξιολόγηση της ορνιθοπανίδας και λοιπής πανίδας Η αξιολόγηση των ειδών της ορνιθπανίδας και λοιπής πανίδας ακολουθεί τα περιεχόμενα της Τυποποιημένης Μορφής Δεδομένων ΦΥΣΗ 2000 (Standard Data Forms) και αφορά: - το μέγεθος και την πυκνότητα των πληθυσμών, που απαντούν στην περιοχή σε σύγκριση με τους πληθυσμούς, που απαντούν στην εθνική επικράτεια, - τον βαθμό διατήρησης των γνωρισμάτων του ενδιαιτήματος, τα οποία έχουν σημασία για τα ενδιαφερόμενα είδη, καθώς και δυνατότητες ανόρθωσης ή και αποκατάστασής τους, - τον βαθμό απομόνωσης των πληθυσμών, που απαντούν στην περιοχή σε σχέση με την φυσική περιοχή εξάπλωσής τους και - τις απειλές, που δέχονται. Η κλίμακα των κριτηρίων, που χρησιμοποιούνται, έχει ως εξής: - πληθυσμός: το κριτήριο αυτό αφορά την αξιολόγηση του πληθυσμιακού μεγέθους των ειδών, που βρίσκονται στην περιοχή σε σχέση με την εθνική επικράτεια: 3 μεγάλο μέγεθος πληθυσμού 2 μέτριο μέγεθος πληθυσμού 1 μικρό μέγεθος πληθυσμού 0 τυχαία παρουσία - διατήρηση: το κριτήριο αυτό αφορά τον βαθμό διατήρησης των γνωρισμάτων του ενδιαιτήματος, που είναι σημαντικά για να ενδιαφερόμενα είδη, και τις δυνατότητες ανόρθωσης ή αποκατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, αφορά τον βαθμό διατήρησης των γνωρισμάτων του ενδιαιτήματος (3 γνωρίσματα σε εξαιρετική κατάσταση, 2 ικανοποιητικώς διατηρημένα γνωρίσματα, 1 γνωρίσματα σε μέτρια κατάσταση ή μερικώς υποβαθμισμένα) και τις δυνατότητες ανόρθωσης ή αποκατάστασης (3 εύκολη ανόρθωση ή αποκατάσταση, 2 ανόρθωση ή αποκατάσταση δυνατή με μέτρια προσπάθεια, 1 ανόρθωση ή αποκατάσταση δύσκολη ή αδύνατη). - απομόνωση: 3 σχεδόν απομονωμένος πληθυσμός 2 πληθυσμός μη απομονωμένος, αλλά στα όρια της περιοχής εξάπλωσής του 1 πληθυσμός μη απομονωμένος - απειλές: 3 απειλείται σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, κίνδυνος εξαφάνισης 2 απειλείται σε εθνικό επίπεδο 1 απειλείται μόνο στην περιοχή μελέτης 0 δεν απειλείται (Κουτράκης, 1996). Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 22) φαίνεται η αξιολόγηση της βίδρας (Lutra lutra). Είδος Κοινό ελληνικό όνομα Πίνακας 22. Αξιολόγηση βίδρας Πληθυσμός Διατήρηση (ανάλυση) Διατήρηση (σύνθεση) Βαθμός διατήρησης Δυνατότητα αποκατάστασης Απομόνωση Απειλές Lutra lutra Βίδρα (πηγή: Κουτράκης, 1996) 77

78 Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 23) φαίνεται η αξιολόγηση της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο του 1996 (Κουτράκης, 1996). Πίνακας 23. Αξιολόγηση ορνιθοπανίδας Είδος Πληθυσμός Διατήρηση Απομόνωση Απειλές Accipiter brevipes (Σαΐνι) Accipiter gentilis (Διπλοσάινο) Accipiter nisus (Τσιχλογέρακο) Acrocephalus arundinaceus (Τσιχλοποταμίδα) Acrocephalus scirpaceus (Καλαμοποταμίδα) Acrocephalus shcoenobaenus (Βουρλοποταμίδα) Actitis hupoleukos (Ποταμότρυγγας) Aegithalos caudatus (Αιγίθαλος) Aegypius monachus (Μαυρόγυπας) ,2 Alauda arvensis (Σταρήθρα) Alcedo athis (Αλκυόνα) Alectoris chukar (Νησιωτική πέρδικα) Anas crecca (Κιρκίρι) Anas penelope (Σφυριχτάρι) Anas platyrhynchos (Πρασινοκέφαλη πάπια) Anas querquedula (Σαρσέλα) Anthus campestris (Χαμοκελάδα) Anthus cervirus (Κοκκινοκελάδα) Anthus pratensis (Λιβαδοκελάδα) Anthus spinoletta (Νεροκελάδα) Anthus trivialis (Δεντροκελάδα) Apus apus (Σταχτάρα) Apus melba (Σκεπαρνάς) Apus pallidus (Ωχροσταχτάρα) Aquila chrysaetos (Χρυσαετός) Aquila clanga (Στικταετός) ,2 Aquila heliaca (Βασιλαετός) ,2 Aquila pomarina (Κραυγαετός) Ardea cinerea (Σταχτοτσικνιάς) Asio otus (Νανόμπουφος) Athene noctua (Κουκουβάγια) Aythya ferina (Γκισάρι) Bubo bubo (Μπούφος) Burhinus oedicnemus (Πετροτριλίδα) Buteo buteo (Γερακίνα) Buteo lapopus (Χιονογερακίνα) Buteo rufinus (Αετογερακίνα) Calandrella brachydactyla (Καμποδεντροβάτης) Calidris alpina (Λασποσκαλίδρα) Calidris ferruginea (Δρεπανοσκαλίδρα) Calidris minuta (Νανοσκαλίδρα) Carduelis cannabina (Φανέτο) Carduelis carduelis (Καρδερίνα) Carduelis chloris (Φλώρος) Carduelis spinus (Λούγαρο) Certhia familiaris (Βουνοδεντροβάτης) Certhia brachydactyla

79 (Καμποδεντροβάτης) Cettia cetti (Ψεταηδόνι) Chaladrius alexandrinus (Θαλασσοσφυρίχτης) Chaladrius dubius (Ποταμοσφυρίχτης) Chlidonias hybridus (Μουστακογλάρονο) Chlidonias niger (Μαυρογλάρονο) Ciconia ciconia (Πελαργός) Ciconia nigra (Μαυροπελαργός) Circaetus gallicus (Φιδαετός) Circus aeruginosus (Καλαμόκιρκος) Circus cyaneus (Βαλτόκιρκος) Circus macrourus (Στεπόκιρκος) Circus pygargus (Λιβαδόκιρκος) Coccothraustes coccothraustes (Χοντρομύτης) Columba livia (Αγριοπερίστερο) Columba livia domestica (Περιστέρι) Columba oenas (Φασσοπερίστερο) Columba palumbus (Φάσσα) Coracias garrulus (Χαλκοκουρούνα) Corvus corax (Κόρακας) Corvus corone cornix (Κουρούνα) Corvus frugilegis (Χαβαρόνι) Corvus monedula (Κάργια) Coturnix coturnix (Ορτύκι) Cuculus canorus (Κούκος) Delichon urbica (Σπιτοχελίδονο) Dendrocopos major (Παρδαλοτσικλιτάρα) Dendrocopos medius (Μεσοτσικλιτάρα) Dendrocopos minor (Νανοτσικλιτάρα) Dendrocopos syriacus (Βαλκανοτσικλιτάρα) Dryocopus martius (Μαυροτσικλιτάρα) Egretta alba (Αργυροτσικνιάς) Egretta garzetta (Λευκοτσικνιάς) Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος) Emberiza cia (Βουνοτσίχλονο) Emberiza cirinella (Χιρλοτσίχλονο) Emberiza cirlus (Σιρλοτσίχλονο) Emberiza melanocephala (Αμπελουργός) Emberiza schoeniclus (Καλαμοτσίχλονο) Emerophila alpestris (Χιονάδα) Erichacus rubecula (Κοκκινολαίμης) Falco biarmicus (Χρυσογέρακο) Falco columbarius (Νανογέρακο) Falco eleonorae (Μαυροπετρίτης) Falco naumanni (Κιρκινέζι) ,2 Falco peregrinus (Πετρίτης) Falco subbuteo (Δεντρογέρακο) Falco tunnunculus (Βραχοκιρκίνεζο) Falco vespertinus (Μαυροκιρκίνεζο) Fidecula albicollis (Κρικομυγοχάφτης) Fidecula hypoleuka (Μαυρομυγαχάφτης) Fidecula semitorquata (Δρυομυγοχάφτης) Fringilla coelebs (Σπίνος) Fringilla montifrigilla (Χειμωνόσπινος) Fulica atra (Φαλαρίδα)

80 Galerida cristata (Κατσουλιέρης) Gallinago gallinago (Μπεκατσίνι) Gallinago media (Διπλομπεκατσίνο) Gallinula chloropus (Νερόκοτα) Garrulus glandarius (Κίσσα) Glareola pranticola (Νεροχελίδονο) Gyps fulvus (Όρνιο) Haematopus ostralegus (Στρειδοφάγος) Haliaaetus albicilla (Θαλασσαετός) ,2 Hieraaetus pennatus (Σταυραετός) Himantopus himantopus (Καλαμοκανάς) Hippolais pallida (Ωχροστριτσίδα) Hirundo daurica (Δεντροχελίδονο) Hirundo rustica (Χελιδόνι) Lanius collurio (Αετομάχος) Lanius minor (Γαϊδουροκεφαλάς) Lanius nubicus (Παρδαλοκεφαλάς) Lanius senator (Κοκκινοκεφαλάς) Larus cachinans (Ασημόγλαρος) Larus melanocephalus (Μαυροκέφαλος γλάρος) Larus minutus (Νανόγλαρος) Larus ribibundus (Καστανοκέφαλος γλάρος) Limosa limosa (Λιμόζα) Lullula arborea (Δεντροσταρήθρα) Luscinia megarhynchos (Αηδόνι) Merops apiaster (Μελισσοφάγος) Miliaria calandra (Τσιφτάς) Milvus migrans (Τσίφτης) Monticolla saxatilis (Πετροκότσυφας) Monticolla solitarius (Γαλαζοκότσυφας) Motacilla alba (Λευκοσουσουράδα) Motacilla cinerea (Σταχτοσουσουράδα) Motacilla flava (Κιτρινοσουσουράδα) Muscicarpa striata (Μυγοχάφτης) Neophron precnopterus (Ασπροπάρης) Numerius arquata (Τουρλίδα) Nycticorax nycticorax (Νυχτοκόρακας) Oenanthe hispanica (Ασπροκώλα) Oenanthe oenathe (Σταχτοπετροκλής) Oenanthe pleschanka (Παρδαλοπετροκλής) Oriolus oriolus (Συκοφάγος) Otus scops (Γκιώνης) Panurus biarmicus (Μουστακαλής) Pardion haliaetus (Ψαραετός) Parus ater (Ελατοπαπαδίτσα) Parus caeruleus (Γαλαζοπαπαδίτσα) Parus lugubris (Κλειδωνάς) Parus major (Καλόγερος) Parus pallustris (Καστανοπαπαδίτσα) Passer domesticus (Σπουργίτης) Passer hispaniolensis (Χωραφοσπουργίτης) Passer montanus (Δεντροσπουργίτης) Pernis apivorus (Σφηκιάρης) Phalacrocorax carbo (Κορμοράνος) Phalacrocorax pygmaeus (Λαγγόνα) ,2 80

81 Philomachus pugnax (Μαχητής) Phoenicurus ochruros (Καρβουνιάρης) Phoenicurus phoenicurus (Κοκκινούρης) Phylloscopus bonelli (Βουνοφυλλοσκόπος) Phylloscopus collybita (Δεντροφυλλοσκόπος) Phylloscopus sibilatrix (Δασοφυλλοσκόπος) Phylloscopus trochilus (Θαμνοφυλλοσκόπος) Pica pica (Καρακάξα) Picus canus (Σταχτοτσικλιτάρα) Picus viridis (Δρυοκολάπτης) Prunella collaris (Χιονοψάλτης) Prunella modularis (Θαμνοψάλτης) Ptyonoprogne rupestris (Βραχοχελίδονο) Pyrrhula pyrrhula (Πύρρουλας) Rallus aquaticus (Νεροκοτσέλα) Regulus regulus (Χρυσοβασιλίσκος) Remiz pendulinus (Σακουλοπαπαδίτσα) Riparia riparia (Οχθοχελίδονο) Saxicola ruberta (Καστανολαίμης) Saxicola torquata (Μαυρολαίμης) Scolopax rusticola (Μπεκάτσα) Serinus serinus (Σκαρθάκι) Sitta eyropaea (Δεντροτσομπανάκος) Sitta neumayer (Βραχοτσαμπανάκος) Sterna albifrons (Νανογλάρονο) Sterna hirundo (Ποταμογλάρονο) Streptopelia decaocto (Δεκαοχτούρα) Streptopelia turtur (Τρυγόνι) Strix aluco (Χουχουριστής) Sturnus roseus (Αγιοπούλι) Sturnus vulgaris (Ψαρόνι) Sylvia atricapilla (Μαυροσκούφης) Sylvia borin (Κηποτσιροβάκος) Sylvia cantillans (Κοκκινοτσιροβάκος) Sylvia communis (Θαμνοτσιροβάκος) Sylvia curruca (Λαλοτσιροβάκος) Sylvia hortensis (Δεντροτσιροβάκος) Sylvia melanocephala (Μαυροτσιροβάκος) Tadorna ferruginea (Καστανόπαπια) tonquila (Στραβολαίμης) Tringa glareola (Λασπότρυγγας) Tringa nebularia (Πρασινοσκέλης) Tringa ochropus (Δασότρυγγας) Tringa stagnatilis (Βαλτότρυγγας) Tringa totanus (Κοκκινοσκέλης) Troglodytes troglodytes (Τρυποφράχτης) Turdus iliacus (Κοκκινότσιχλα) Turdus merula (Κότσυφας) Turdus philomelos (Τσίχλα) Turdus pilaris (Κεδρότσιχλα) Turdus viscivorus (Τσαρτσάρα) Tyto alba (Τύτω) Upopa epops (Τσαλαπετεινός) Vanellus vanellus (Καλημάνα)

82 Αξιολόγηση της χλωρίδας και των οικοτόπων Αφορά τους τύπους οικοτόπων, που έχουν καταγραφεί στην περιοχή και αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και εκείνους, που δεν αναφέρονται στην οδηγία. Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι η φυσικότητα, η αντιπροσωπευτικότητα, η δομή, η κατάσταση διατήρησης, η ικανότητα ανόρθωσης ή αποκατάστασής τους, η σπανιότητα, καθώς και οι τυχόν κίνδυνοι, που απειλούν την δομή και τις λειτουργίες τους: - Φυσικότητα: αναφέρεται στον βαθμό επίδρασης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στους τύπους οικοτόπων, διαχωρίζοντάς τους σε φυσικούς (3), ημι-φυσικούς (2) και τεχνητούς (1). Οι φυσικοί τύποι οικοτόπων διακρίνονται σε αυτούς, που δεν έχουν υποστεί ποτέ οποιουδήποτε είδους επίδραση και σε αυτούς, που ενώ έχουν ήδη υποστεί ή υπόκεινται σε επίδραση, έχουν διατηρήσει τη δομή και την σύνθεση των ειδών τους. Οι ημι-φυσικοί τύποι οικοτόπων επηρεάζονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά έχουν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την φυσικότητά τους, ενώ οι τεχνητοί τύποι οικοτόπων περιλαμβάνουν τις αγροτικές καλλιέργειες, τις υδατοκαλλιέργειες και τις φυτείες δασοπονικών ειδών. - Αντιπροσωπευτικότητα: ο βαθμός αντιπροσωπευτικότητας για τους τύπους οικοτόπων της οδηγίας αναφέρεται στο πόσο τυπικός είναι ένας τύπος οικοτόπου, σύμφωνα με το ερμηνευτικό εγχειρίδιο, που περιέχει ορισμό, κατάλογο ειδών και άλλα σχετικά στοιχεία (Interpretation manual of European Union Habitats, 1996). Για τους τύπους οικοτόπων, που δεν περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας, η σύγκριση γίνεται με το εγχειρίδιο του προγράμματος Corine (Corine Biotopes Manual, 1991). Χρησιμοποιείται το ακόλουθο σύστημα ταξινόμησης: άριστη αντιπροσωπευτικότητα (3), ικανοποιητική αντιπροσωπευτικότητα (2), μικρή αντιπροσωπευτικότητα (1), μηδαμινή αντιπροσωπευτικότητα (0). - Διατήρηση: το κριτήριο αυτό αφορά τον βαθμό διατήρησης της δομής και των λειτουργιών του συγκεκριμένου τύπου οικοτόπου και τις δυνατότητες ανόρθωσης ή αποκατάστασής (3 εξαιρετική διατήρηση, 2 ικανοποιητική διατήρηση, 1 μέτρια ή μειωμένη διατήρηση). Περιλαμβάνει 3 υπο-κριτήρια: α) βαθμός διατήρησης της δομής (3 εξαιρετική δομή, 2 ικανοποιητικώς διατηρημένη δομή, 1 μέτρια δομή), β) βαθμός διατήρησης των λειτουργιών (3 εξαιρετικές προοπτικές, 2 ευνοϊκές προοπτικές, 1 δυσμενείς προοπτικές) και γ) δυνατότητα ανόρθωσης ή αποκατάστασης (3 εύκολη ανόρθωση ή αποκατάσταση, 2 ανόρθωση ή αποκατάσταση δυνατή με μέτρια προσπάθεια, 1 ανόρθωση ή αποκατάσταση δύσκολη ή αδύνατη). - Σπανιότητα: το κριτήριο αυτό αφορά την ταξινόμηση των τύπων οικοτόπων σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με το πόσο διαδεδομένοι είναι: σπάνιο σε διεθνές επίπεδοκυρίως εξάπλωση στην Ευρώπη (3), σπάνιο σε εθνικό επίπεδο (2) και κοινό (1). - Απειλές: αξιολογούνται οι απειλές, που αντιμετωπίζουν οι τύποι οικοτόπων: απειλούμενο σε διεθνές επίπεδο (3), απειλούμενο σε εθνικό επίπεδο (2) και δεν απειλείται (1) (Κουτράκης, 1996). 82

83 Στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 24) φαίνονται οι τύποι οικοτόπων και η αξιολόγηση τους. Τύποι οικοτόπων: Κριτήρια Πίνακας 24. Τύποι οικοτόπων και αξιολόγησή τους Φυσικότητα Διατήρηση (ανάλυση) Διατήρηση (σύνθεση) Δομή Λειτουργίες Ανόρθωση Αποκατάσταση Αντιπροσωπευτι κότητα Σπανιότητα Απειλές 92ΑΟ * ΒΟ * ο βιότοπος 92ΑΟ απειλείται με υποβάθμιση με την μείωση των υδάτων του Νέστου (πηγή: Κουτράκης, 1996) 83

84 3.2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Αποτελέσματα ερωτηματολογίων κατοίκων Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων των κατοίκων παρουσιάζονται στα παρακάτω διαγράμματα. Διάγραμμα 2. Φύλο Διάγραμμα 3. Ηλικία 84

85 Διάγραμμα 4. Μορφωτικό επίπεδο Διάγραμμα 5. Τόπος διαμονής 85

86 Διάγραμμα 6. Επισκεψιμότητα περιοχής Διάγραμμα 7. Μεταφορικό μέσο 86

87 Διάγραμμα 8. Συχνότητα επίσκεψης Διάγραμμα 9. Λόγος επίσκεψης 87

88 Διάγραμμα 10. Ικανοποίηση ή όχι από δυνατότητες περιοχής Με βάση τα παραπάνω διαγράμματα: Το 70% των ερωτηθέντων ήταν άντρες και το 30% ήταν γυναίκες. Το 15% των ερωτηθέντων ήταν 18-30, το 25% ήταν χρονών, το 50% ήταν και το 10% ήταν 71 και άνω. Το 20% των ερωτηθέντων έχει τελειώσει δημοτικό, το 30% γυμνάσιο, το 10% λύκειο, το 35% Α.Ε.Ι.-Τ.Ε.Ι. και το 5% μεταπτυχιακό-διδακτορικό. Το 95% των ερωτηθέντων επισκέπτονται την περιοχή και το 5% δεν την επισκέπτονται. Το 5% των ερωτηθέντων δεν επισκέπτεται καθόλου την περιοχή, το 30% την επισκέπτεται σπάνια, το 5% συχνά, το 5% πολύ συχνά και το 55% καθημερινά. Το 60% των ερωτηθέντων επισκέπτεται την περιοχή για περίπατο, το 20% για αναψυχή και το 20% για άθληση. Το 90% των ερωτηθέντων δεν είναι ικανοποιημένοι από τις δυνατότητες, που προσφέρει η περιοχή, και το 10% είναι ικανοποιημένοι. Οι κάτοικοι στις προτάσεις τους για την περιοχή, πρότειναν τα παρακάτω: 1. Να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση της περιοχής. 2. Να υπάρξει συνεχής φύλαξη στον χώρο. 3. Να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των απορριμμάτων. 88

89 Αποτελέσματα ερωτηματολογίων επισκεπτών Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων των επισκεπτών παρουσιάζονται στα παρακάτω διαγράμματα. Διάγραμμα 11. Φύλο Διάγραμμα 12. Ηλικία 89

90 Διάγραμμα 13. Μορφωτικό επίπεδο Διάγραμμα 14. Τόπος διαμονής 90

91 Διάγραμμα 15. Πρώτη επίσκεψη ή όχι Διάγραμμα 16. Μεταφορικό μέσο 91

92 Διάγραμμα 17. Συχνότητα επίσκεψης Διάγραμμα 18. Λόγος επίσκεψης 92

93 Διάγραμμα 19. Ικανοποίηση ή όχι από δυνατότητες περιοχής Με βάση τα παραπάνω διαγράμματα: Το 55% των ερωτηθέντων ήταν άντρες και το 45% ήταν γυναίκες. Το 2% ήταν ηλικίας κάτω των 18, το 37% ήταν 18-30, το 38% ήταν 31-50, το 18% ήταν και το 5% ήταν άνω των 71. Το 5% των ερωτηθέντων έχει τελειώσει δημοτικό, το 15% γυμνάσιο, το 20% λύκειο, το 25% Ι.Ε.Κ., το 27% Α.Ε.Ι.-Τ.Ε.Ι. και το 8% μεταπτυχιακό-διδακτορικό. Το 60% των ερωτηθέντων επισκέφτηκε για πρώτη φορά την περιοχή και το 40% δεν ήταν η πρώτη φορά, που επισκέφτηκαν την περιοχή. Το 90% των ερωτηθέντων επισκέφτηκαν την περιοχή με ιδιωτικό αυτοκίνητο, το 5% με τρένο και το 5% με λεωφορείο. Το 60% των ερωτηθέντων απάντησαν πως ήταν η πρώτη φορά, που επισκέφτηκαν την περιοχή, το 22% επισκέπτεται την περιοχή σπάνια, το 15% συχνά και το 3% πολύ συχνά. Το 42% των ερωτηθέντων επισκέφτηκε την περιοχή για περίπατο, το 43% για αναψυχή, το 10% για άθληση και το 5% για εκπαίδευση. Το 82% των ερωτηθέντων είναι ικανοποιημένοι από τις δυνατότητες, που προσφέρει η περιοχή, και το 18% δεν είναι ικανοποιημένοι. Οι επισκέπτες στις προτάσεις τους για την περιοχή, πρότειναν τα παρακάτω: 1. Θέλει περισσότερη φροντίδα από τα κράτος για να γίνει καλύτερη. 2. Να παραμείνει έτσι, δηλαδή χωρίς ανθρώπινη επέμβαση. 3. Πιο φιλικό το περιβάλλον για τα παιδιά. 4. Να παραμείνει φυσική και να διατηρείται καθαρή. 5. Να γίνουν καλύτεροι δρόμοι, να υπάρξει σήμανση και μέρη ξεκούρασης και ενημέρωσης. 6. Να μην γίνουν παρεμβάσεις μεγάλες στην περιοχή. Να μένει όσο το δυνατόν παρθένα η φύση. 7. Αν προσεχθεί, μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερη. 8. Να ενδιαφερθούν οι αρχές για την ανάπλαση της περιοχής. 93

94 9. Να γίνει καθαρισμός του ποταμού και να δημιουργηθούν περισσότεροι χώροι ανάπαυσης. 10. Να τοποθετηθούν περισσότεροι κάδοι απορριμμάτων. 11. Να γίνει σχετική ανάπλαση της περιοχής, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 12. Να δημιουργηθούν χώροι αναψυχής και ξεκούρασης. 94

95 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 4.1. Συμπεράσματα Τα συμπεράσματα, που εξήχθησαν από τα ερωτηματολόγια των κατοίκων, είναι ότι οι περισσότεροι κάτοικοι επισκέπτονται καθημερινά την περιοχή για περίπατο. Ακόμα, οι προτάσεις τους για την περιοχή έδειξαν ότι είναι δυσαρεστημένοι από την υπάρχουσα κατάσταση και πρότειναν να υπάρχει συνεχής φύλαξη στην περιοχή, να αντιμετωπιστεί η έλλειψη καθαριότητας. Τα συμπεράσματα, που εξήχθησαν από τα ερωτηματολόγια των επισκεπτών είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (82%) είναι ικανοποιημένοι από τις υπάρχουσες δυνατότητες, που προσφέρει η περιοχή. Αυτό το ποσοστό είναι οι επισκέπτες, που επισκέφτηκαν για πρώτη φορά την περιοχή και δεν έχουν ολοκληρωμένη άποψη για την περιοχή και τα προβλήματα, που τυχόν αντιμετωπίζει. Ένα πολύ μικρό ποσοστό πρότειναν να μην γίνουν παρεμβάσεις στην περιοχή και να μείνει η περιοχή όσο το δυνατόν φυσική και παρθένα, ενώ οι περισσότεροι πρότειναν περισσότερους χώρους αναψυχής και ξεκούρασης. Από τις απαντήσεις των κατοίκων και των επισκεπτών προκύπτει ότι οι κάτοικοι γνωρίζουν καλύτερα την περιοχή και έχουν άποψη για την υπάρχουσα κατάσταση και το τι θα πρέπει να γίνει στο μέλλον, ώστε να βελτιωθεί η περιοχή. Από τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων φάνηκαν πιο δυσαρεστημένοι σε σύγκριση με τους επισκέπτες. Το ποσοστό των δυσαρεστημένων κατοίκων είναι 90%, ενώ το ποσοστό των δυσαρεστημένων επισκεπτών είναι 18%. Τα συμπεράσματα, που εξήχθησαν από την ανάλυση και μελέτη της περιοχής, είναι ότι είναι σχετικά ανεπτυγμένη από απόψη υποδομών, θα πρέπει, όμως, να γίνουν ορισμένες βελτιώσεις της ήδη υπάρχουσας κατάστασης. 95

96 4.2. Προτάσεις διαχείρισης Προτάσεις διαχείρισης για την αναψυχή της περιοχής Πολλοί είναι οι επισκέπτες και οι κάτοικοι της περιοχής, που επισκέπτονται την περιοχή για αναψυχή και περίπατο, σύμφωνα με τα ερωτηματολόγια και τις εκτιμήσεις της Δασικής Υπηρεσίας Ξάνθης. Η Δασική Υπηρεσία Ξάνθης υπολογίζει ότι την περιοχή επισκέπτονται περίπου άτομα/έτος. Τα μέτρα διαχείρισης, που προτείνονται να ληφθούν για την αναψυχή των επισκεπτών, είναι τα παρακάτω: Μέτρο 1 Να διαμορφωθεί ο χώρος στάθμευσης στην είσοδο του μονοπατιού. Υπολογίζονται περίπου να δημιουργηθούν 26 θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων και τέσσερις θέσεις στάθμευσης λεωφορείων. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 1). Μέτρο 2 Να τοποθετηθούν τραπεζόπαγκοι και εστίες παρασκευής φαγητού στην είσοδο των Στενών του Νέστου, μετά τον χώρο στάθμευσης. Υπολογίζεται να τοποθετηθούν πέντε τραπεζόπαγκοι και μία εστία παρασκευής φαγητού. Οι τραπεζόπαγκοι θα κατασκευαστούν από ξύλο, ενώ η εστία παρασκευής φαγητού από πέτρα. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 1). Μέτρο 3 Να τοποθετηθούν πραστατευτικά κιγκλιδώματα στο μονοπάτι για αποτροπή ατυχημάτων. Μέτρο 4 Να κατασκευαστούν χώροι υγιεινής στην είσοδο του μοναπατιού από ξύλο απέναντι από τους τραπεζόπαγκους και την εστία παρασκευής φαγητού. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 1). Μέτρο 5 Να κατασκευαστούν δύο πέτρινες βρύσες. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 1). Μέτρο 6 Να τοποθετηθούν πινακίδες ενημέρωσης των επισκεπτών για τις δραστηριότητες, που επιτρέπονται και απαγορεύονται. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 2). Μέτρο 7 Να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες προσανατολισμού. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 3). Μέτρο 8 Να κατασκευαστεί κι άλλο παρατηρητήριο (κιόσκι) δίπλα στο ήδη υπάρχον, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 891 μέτρα (m) με θέα τους μαιάνδρους του Νέστου. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 4). Στο Σχέδιο 1 έγινε αποτύπωση του χώρου, ο χώρος στάθμευσης διαμορφώθηκε με θέσεις στάθμευσης, όπως, επίσης, προτάθηκε ένας χώρος αναψυχής με τραπεζόπαγκους, εστία παρασκευής φαγητού, δύο βρύσες, κάδοι απορριμμάτων, δύο χώροι υγινεινής για άντρες και γυναίκες και δύο χώροι υγιεινής για άτομα με ειδικές ανάγκες, παγκάκια για ανάπαυση και ένα κέντρο πληροφόρησης των επισκεπτών στην είσοδο του χώρου αναψυχής. 96

97 Ο χώρος στάθμευσης βρίσκεται στο σημείο, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα (Σχεδιάγραμμα 1). Σχεδιάγραμμα 1. Χώρος στάθμευσης (γκρι ορθογώνιο) Ο χώρος αναψυχής θα δημιουργηθεί στο σημείο, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα (Σχεδιάγραμμα 2). Σχεδιάγραμμα 2. Ο προτεινόμενος χώρος αναψυχής (πορτοκαλί ορθογώνιο) 97

98 Στο Σχέδιο 2 προτάθηκαν πινακίδες ενημέρωσης των επισκεπτών για τις απαγορευόμενες δραστηριότητες, όπως: Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ-FLORA AND FAUNA ARE PROTECTED, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΡΙΨΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ-LITTERING IS PROHIBITED, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΛΙΕΙΑ, ΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΤΙΜΩΡΟΥΝΤΑΙ-FISHING IS PROHIBITED, INFRINGERS WILL BE PROCECUTED και ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ, ΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΤΙΜΩΡΟΥΝΤΑΙ-HUNTING IS PROHIBITED, INFRINGERS WILL BE PROCECUTED. Στο Σχέδιο 3 προτάθηκαν ενημερωτικές πινακίδες προσανατολισμού των επισκεπτών, όπως: ΣΤΕΝΑ ΝΕΣΤΟΥ-NESTOS GORGE, ΜΟΝΟΠΑΤΙ 22χλμ.- PATH 22km και ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ-PARKING. Οι πινακίδες προτείνοναι να τοποθετηθούν στις θέσεις, όπων φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα (Σχεδιάγραμμα 3). Σχεδιάγραμμα 3. Οι θέσεις των ενημερωτικών πινακίδων (κόκκινοι κύκλοι) Στο Σχέδιο 4 προτείνεται αντικατάσταση του παρατηρητηρίου, που υπάρχει στην θέση θέας προς τους μαίανδρους του Νέστου, που βρίσκεται 11 χιλιόμετρα πάνω από την είσοδο των Στενών του Νέστου, γιατί το ήδη υπάρχον παρατηρητήριο δεν είναι σε καλή κατάσταση. Στο Σχέδιο 5 προτείνεται δημιουργία πυροφυλακίων. Προτείνεται ένα πυροφυλάκιο να δημιουργηθεί στην είσοδο του χώρου στάθμευσης και ένα να δημιουργηθεί στο 98

99 σημείο κοντά στην στάση Κρωμνικού, όπου υπάρχρι χώρος αναψυχής, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα (Σχεδιάγραμμα 4). Σχεδιάγραμμα 4. Οι θέσεις των δύο πυροφυλακίων (μπλε κύκλοι) 99

100 Προστασία και διατήρηση του τοπίου Η διατήρηση του τοπίου θα επιτευχθεί με την λήψη κάποιων προστατευτικών μέτρων, που αφορούν κινδύνους, όπως: οι πυρκαγιές, η αλιεία, η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων. Πυρκαγιές Τα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή πυρκαγιών είναι τα παρακάτω: Μέτρο 1 Καλή επιτήρηση της περιοχής με την δημιουργία πυροφυλακίων και μόνιμη στελέχωσή τους κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 5). Μέτρο 2 Ενημέρωση των επισκεπτών για τους κινδύνους πυρκαγιών. Μέτρο 3 Απαγόρευση χρήσης φωτιάς πέρα από τις οργανωμένες θέσεις γεύματος (πικ-νικ). Ρύθμιση αλιείας Η αλιεία είναι μια αυξανόμενη δραστηριότητα από ορισμένους κατοίκους της περιοχής, κυρίως για αναψυχή και λιγότερο για επαγγελματικούς λόγους. Πολλές φορές τοποθετούνται δίχτυα για ψάρεμα στο ποτάμι, καλύπτοντας όλο το πλάτος του ποταμού (απαγορεύεται, σύμφωνα με την νομοθεσία, που ρυθμίζει την αλιεία στα εσωτερικά νερά). Έτσι προτείνεται η αλιεία (ερασιτεχνική και επαγγελματική) να απαγορεύεται όλο τον χρόνο στον πυρήνα του Αισθητικού Δάσους για την αποτροπή της ενόχλησης τόσο στην περιοχή όσο και στους πληθυσμούς των ψαριών, τα οποία ήδη έχουν προβλήματα από την έλλειψη νερού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων Κατά μήκος του μονοπατιού, που διασχίζει τα Στενά του Νέστου, παρατηρείται απόρριψη απορριμάτων από επισκέπτες. Επειδή η αποκομιδή των απορριμμάτων μέσα στα Στενά δεν είναι εφικτή, λόγω του ότι δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης για οχήματα, οι επισκέπτες θα πρέπει να πληροφορούνται ότι θα πρέπει να μεταφέρουν τα απορρίμματά τους τουλάχιστον ως την θέση στάθμευσης των οχημάτων. Από εκεί, σε τακτά χρονικά διαστήματα, πρέπει να γίνεται αποκομιδή των απορριμμάτων από την υπεύθυνη κοινότητα. 100

101 Προστασία και διατήρηση της ορνιθοπανίδας και λοιπής πανίδας Υπάρχει έντονο πρόβλημα λαθροθηρίας στην ευρύτερη περιοχή, που αφορά κυρίως θηλαστικά (αγριογούρουνο, λαγός κ.ά.), αλλά και πουλιά (νησοπέρδικα, τσίχλες κ.ά.), πολλά από τα οποία είναι σπάνια και προστατευόμενα. Το κυνήγι επιτρέπεται μόνο στην Ζώνη Προστασίας του Αισθητικού Δάσους και όχι στον πυρήνα του, αλλά τον χειμώνα ακούγονται τουφεκιές και βρίσκονται φυσίγγια και στο δασικό μονοπάτι. Τα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν είναι τα παρακάτω: Μέτρο 1 Ενίσχυση των αρμόδιων υπηρεσιών, με εξοπλισμό και προσωπικό, ώστε να ασκούν αποτελεσματικά τον έλεγχο εναντίον της λαθροθηρίας (συνεχής φύλαξη, αυστηροί έλεγχοι και υψηλά πρόστιμα). Μέτρο 2 Ενημέρωση των επισκεπτών για την πανίδα και απαγόρευση της όχλησής της. 101

102 Προστασία και διατήρηση της χλωρίδας Η περιοχή παρουσιάζει ιδιαίτερο χλωριδικό ενδιαφέρον. Από τα είδη της χλωρίδας 23 έχουν χαρακτηριστεί ως σημαντικά, από τα οποία 2 είναι ελληνικά ενδημικά και 16 βαλκανικά ενδημικά. Δέκα από τα 23 υπόκεινται σε κάποιο καθεστώς προστασίας. Από αυτά, 7 περιλαμβάνονται σε διεθνείς συμβάσεις και το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981 και 3 περιλαμβάνονται μόνο στο Προεδρικό Διάταγμα 67/1981. Από αυτά ορισμένα είναι σπάνια είδη, όπως Haberlea rhodopensis, είδος παλαιοενδημικό, λείψανο του τριτογενούς, ενδημικό της Ροδόπης, το Goniolimon sartorii ενδημικό της ανατολικής Ελλάδας και των Κυκλάδων, αλλά και τα Saxifraga stribrnyi, Trachelium jaquinii subsp. rumelianum, Iris reichenbachii (Ίρις) και Cephalaria flava. Τα είδη αυτά συγκεντρώνονται σε βραχώδεις θέσεις. Επομένως, επιβάλλεται η προστασία των θέσεων αυτών και η διατήρηση των ιδιαίτερων συνθηκών, που ευνοούν την ανάπτυξη των διαφορετικών ειδών (φωτόφιλασκιόφιλα). Ακόμη, πρέπει να προστατευθούν ορισμένα σπάνια, στενότοπα βαλκανικά είδη, όπως τα Silene thessalonica subsp. thessalonica, Goniolimon dalmaticum και Satureja pilosa (Αγριορίγανη), κυρίως από την υπερβολική εξάπλωση της θαμνώδους διάπλασης του Juniperus. Επίσης, παρατηρείται αυξημένος αριθμός επισκεπτών, που μαζεύουν αγριολούλουδα ή ολόκληρα φυτά για οικιακή και πιθανόν για εμπορική χρήση. Έτσι, ο σκοπός διαχείρισης είναι η διατήρηση των υπαρχόντων πληθυσμών των παραπάνω ειδών χλωρίδας. Τα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν είναι τα παρακάτω: Μέτρο 1 Απαγόρευση συλλογής φυτών. Μέτρο 2 Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των επισκεπτών. Μέτρο 3 Τοποθέτηση πληροφοριακών πινακίδων στην είσοδο, αλλά και σε άλλα σημεία του μονοπατιού με πληροφορίες για το καθεστώς προστασίας. Το σχέδιο παρατίθενται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 (Σχέδιο 2). Μέτρο 4 Τοποθέτηση φυλάκων, οι οποίοι θα εποπτεύουν την περιοχή για την παράνομη συλλογή φυτών και για την δημιουργία πυρκαγιάς. 102

103 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους επιβλέποντες καθηγητές, κύριο Χατζηφιλιππίδη Γρηγόριο και κύριο Παραλυκίδη Νικόλαο, για την καθοδήγηση και τις συμβουλές, που μου έδωσαν, ώστε να ολοκληρωθεί η πτυχιακή εργασία. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τα Δασαρχεία Ξάνθης και Καβάλας για τις πληροφορίες και τους χάρτες, που μου έδωσαν, για την ολοκλήρωση της πτυχιακής εργασίας. Ακόμα, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους επισκέπτες και κατοίκους της περιοχής, που συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια, έτσι ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για την περιοχή μελέτης. 103

104 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Διεύθυνση Γεωργίας Καβάλας, 1994, Δελτία απογραφής γεωργίας-κτηνοτροφίας Διεύθυνση Γεωργίας Ξάνθης, 1994, Δελτία απογραφής γεωργίας-κτηνοτροφίας Καραρδείνος Μ., 1992, Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας, Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία-Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, σελ. 356 Κουτράκης Ε., 1996, Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο Περιοχή: Στενά Νέστου (GR ), Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων-Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Θεσσαλονίκη, σελ. 229 Μουντράκης Δ., 1983, Μαθήματα γεωλογίας της Ελλάδας, Τμήμα Γεωλογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, σελ. 140 Μπίρτσας Π., 2004, Βιολογία Άγριας Πανίδας, Τ.Ε.Ι. Καβάλας, Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου, Δράμα, σελ. 78 Νάκος Γ., 1977, Συμβολή εις την μελέτην των δασικών εδαφών της Ελλάδος, Φυσικαί, χημικαί και βιολογικαί ιδιότητες, Υπουργείο Γεωργίας ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bojanov I., I. Kozhucharov, 1968, The structure and the division in blocks oft he Rhodope massif, Bull. Geol. Inst. Sofia Tect., 27, 9: Osswald K., 1938, Geologische geschichte von Griechisch-Nordmakedonien. Υπόμνημα Γεωλογικής Υπηρεσίας Ελλάδας, 3 Strahler A., 1952, Hypsometric (area-altibute) analysis of erosional topography, Geol. Soc. Amer Bull, 63: Vergilov, 1963, Notes on the Pre-Paleozonic metamorphic formations of the Rhodope massif, Bull. Geol. Inst. of the Bulg. Acad. Sci. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία - Δασαρχείο Καβάλας - ΦΥΣΗ Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων

105

106 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. ΧΑΡΤΕΣ Χάρτης 1. Χάρτης Ελλάδας-Νομός Δράμας, Νομός Καβάλας και Νομός Ξάνθης (πηγή: http// 106

107 Χάρτης 2. Χάρτης ευρύτερης περιοχής-προσδιορισμός ποταμού Νέστου 107

108 Χάρτης 3. Χάρτης ευρύτερης περιοχής-προσδιορισμός Στενών του Νέστου 108

109 Χάρτης 4. Χάρτης προστατευόμενων περιοχών νομού Καβάλας (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) Χάρτης 5. Χάρτης περιοχών NATURA 2000 νομού Καβάλας (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) 109

110 Χάρτης 6. Χάρτης προσδιορισμού Αισθητικού Δάσους Στενών Νέστου (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) Χάρτης 7. Χάρτης προσδιορισμού Καταφυγίου Άγριας Ζωής Στενών Νέστου (πηγή: Δασαρχείο Καβάλας) 110

111 Χάρτης 8. Χάρτης ζωνών ειδικής προστασίας για την ορνιθοπανίδα (SPA)-Προσδιορισμός Στενών Νέστου (πηγή: Δασαρχείο Ξάνθης) 111

AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα

AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα Περιγραφή Η εκβολή του όρμου Λεύκα βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού Αρνάς (ή Άρνη) στην Άνδρο. Πρόκειται για εκβολή ρύακα σχεδόν μόνιμης ροής, που τροφοδοτεί

Διαβάστε περισσότερα

AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος)

AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) Περιγραφή Η εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα βόρεια - βορειοδυτικά του οικισμού Βιτάλι στην Άνδρο. Ο υγρότοπος περιλαμβάνεται στην

Διαβάστε περισσότερα

THA001 - Φραγμολίμνη Μαριών

THA001 - Φραγμολίμνη Μαριών THA001 - Φραγμολίμνη Μαριών Περιγραφή Η Φραγμολίμνη Μαριών βρίσκεται περίπου 2,2 χιλιόμετρα βορειανατολικά του ομώνυμου οικισμού του Δήμου Θάσου. Πρόκειται για ταμιευτήρα που προέκυψε με την κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

AND019 - Έλος Κρεμμύδες

AND019 - Έλος Κρεμμύδες AND019 - Έλος Κρεμμύδες Περιγραφή Το έλος Κρεμμύδες βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού Κόρθι στην Άνδρο. Τροφοδοτείται από δύο ρύακες περιοδικής ροής και λόγω της απομόνωσής του

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα. 1 Εισαγωγή 4 2 Η όδευση του αγωγού σε τµήµατα 5

Περιεχόµενα. 1 Εισαγωγή 4 2 Η όδευση του αγωγού σε τµήµατα 5 Έργου: Page 2 of 21 Περιεχόµενα 1 Εισαγωγή 4 2 Η όδευση του αγωγού σε τµήµατα 5 2.1 Πεδιάδα του Αξιού (Kp 0 65) 5 2.2 Όρος Βέρµιο (Kp 65 105) 8 2.3 Λεκάνη της Πτολεµαΐδας (Kp 105 125) 13 2.4 Όρος Άσκιο

Διαβάστε περισσότερα

SAM010 - Εκβολή Κερκητείου Ρέματος

SAM010 - Εκβολή Κερκητείου Ρέματος SAM010 - Εκβολή Κερκητείου Ρέματος Περιγραφή Ο υγρότοπος της εκβολής Κερκητείου ρέματος βρίσκεται στο παραλιακό μέτωπο του νέου Καρλόβασι και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Σάμου. Η εκβολή κρατά νερό όλο

Διαβάστε περισσότερα

AND018 - Εκβολή ρύακα Άμπουλου (όρμος Μεγάλη Πέζα)

AND018 - Εκβολή ρύακα Άμπουλου (όρμος Μεγάλη Πέζα) AND018 - Εκβολή ρύακα Άμπουλου (όρμος Μεγάλη Πέζα) Περιγραφή Η εκβολή του ρύακα Άμπουλου (όρμος Μεγάλη Πέζα) βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού Μακρομάνταλο στην Άνδρο. Πρόκειται για

Διαβάστε περισσότερα

AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες)

AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες) AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες) Περιγραφή Η εκβολή του ποταμού Πλούσκα βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού Βιτάλι και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Άνδρου. Πρόκειται για εκβολή ποταμού

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα.

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Γεωργιάδης Χρήστος Λεγάκις Αναστάσιος Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

MIL006 - Εκβολή Αγκάθια

MIL006 - Εκβολή Αγκάθια MIL006 - Εκβολή Αγκάθια Περιγραφή Η εκβολή στα Αγκάθια βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο, 4,4 χιλιόμετρα περίπου βορειοδυτικά του οικισμού Εμπορειός στη Μήλο. Πρόκειται για εκβολή χειμάρρου σε άμεση αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων και Οικολογική Παροχή στον ποταμό Νέστο

Διαχείριση Υδατικών Πόρων και Οικολογική Παροχή στον ποταμό Νέστο Διαχείριση Υδατικών Πόρων και Οικολογική Παροχή στον ποταμό Νέστο Γεώργιος Συλαίος Εργαστήριο Οικολογικής Μηχανικής & Τεχνολογίας, Δ/ντής Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

AND007 - Εκβολή Γιάλια (Ρύακα Αφουρσές)

AND007 - Εκβολή Γιάλια (Ρύακα Αφουρσές) AND007 - Εκβολή Γιάλια (Ρύακα Αφουρσές) Περιγραφή Η εκβολή Γιάλια (Ρύακα Αφουρσές) βρίσκεται περίπου 1 χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του οικισμού Στενιές Άνδρου. Πρόκειται για έναν σχετικά υποβαθμισμένο υγρότοπο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Υδατικά οικοσυστήματα Στη βιόσφαιρα υπάρχουν δύο είδη οικοσυστημάτων: τα υδάτινα και τα χερσαία. Tα υδάτινα οικοσυστήματα διαχωρίζονται ανάλογα με την αλατότητα του νερού

Διαβάστε περισσότερα

AND001 - Έλος Βιτάλι. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία. Καθεστώτα προστασίας

AND001 - Έλος Βιτάλι. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία. Καθεστώτα προστασίας AND001 - Έλος Βιτάλι Περιγραφή Το έλος Βιτάλι βρίσκεται περίπου 2,5 χιλιόμετρα ανατολικά του ομώνυμου οικισμού στην Άνδρο. Έχει καταγραφεί ως υγρότοπος και από το ΕΚΒΥ με κωδικό GR422343000 και όνομα "Έλος

Διαβάστε περισσότερα

AND002 - Έλος Άχλα. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία

AND002 - Έλος Άχλα. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία AND002 - Έλος Άχλα Περιγραφή Το έλος Άχλα βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα βόρεια βορειοανατολικά του οικισμού Στενιές της Άνδρου. Έχει καταγραφεί ως υγρότοπος και από το ΕΚΒΥ με κωδικό GR422345000 και

Διαβάστε περισσότερα

MIL012 - Εκβολή ρύακα Σπυρίτου

MIL012 - Εκβολή ρύακα Σπυρίτου MIL012 - Εκβολή ρύακα Σπυρίτου Περιγραφή Η εκβολή του ρύακα Σπυρίτου βρίσκεται στην παραλία Αμμουδαράκι ή Τριάδες, 5,5 χιλιόμετρα περίπου βορειοδυτικά του οικισμού Εμπορειός στη Μήλο. Πρόκειται για εκβολή

Διαβάστε περισσότερα

Το φυσικό οικοσύστημα του Κηφισού Ποταμού ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το φυσικό οικοσύστημα του Κηφισού Ποταμού ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Αποστολίδης Ηλίας - Αδαμόπουλος Θεμιστοκλής Ο Κηφισός λατρεύτηκε σαν θεός στην αρχαιότητα Το φρούριο της Δεκέλειας έχτισαν οι Σπαρτιάτες για να αποκλείσουν την έξοδο

Διαβάστε περισσότερα

SAT002 - Εκβολή ρύακα Φονιά

SAT002 - Εκβολή ρύακα Φονιά SAT002 - Εκβολή ρύακα Φονιά Περιγραφή Ο ρύακας Φονιάς και η εκβολή του βρίσκονται 11,3 χλμ.α-βα της Χώρας στη νήσο Σαμοθράκη. Πρόκειται στην ουσία για δύο εκβολές σε απόσταση μερικών μέτρων η μια από την

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000

Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Αρβανίτης Παντελής Δασολόγος, PhD Δ/νση Δασών Ηρακλείου τηλ 2810264962. email: p.arvanitis@apdkritis.gov.gr NATURA 2000

Διαβάστε περισσότερα

AIG003 - Εκβολή ρύακα Αννίτσα

AIG003 - Εκβολή ρύακα Αννίτσα AIG003 - Εκβολή ρύακα Αννίτσα Περιγραφή Η εκβολή του ρύακα Αννίτσα βρίσκεται περίπου 1,4 χιλιόμετρα ανατολικά - νοτιοανατολικά από τον οικισμό Άλωνες και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Αίγινας. Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό 2010 2011 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΑΡΛΑΣ Θ. Παπαδημητρίου, Π. Σιδηρόπουλος, Δ. Μιχαλάκης, Μ. Χαμόγλου, Ι. Κάγκαλου Φορέας Διαχείρισης Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

SAM009 - Εκβολή Ποτάμι Καρλοβάσου

SAM009 - Εκβολή Ποτάμι Καρλοβάσου SAM009 - Εκβολή Ποτάμι Καρλοβάσου Περιγραφή Ο υγρότοπος της εκβολής Ποτάμι Καρλοβάσου, βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα βοριοδυτικά του οικισμού Λέκα και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Σάμου. Πρόκειται για εκβολή

Διαβάστε περισσότερα

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Λαναρά Θεοδώρα Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος MSc Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού Ορισμός: Μια χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση με ιδιαίτερα οικολογικά και τοπικά χαρακτηριστικά, αφιερωμένη στην

Διαβάστε περισσότερα

AND011 - Έλος Καντούνι

AND011 - Έλος Καντούνι AND011 - Έλος Καντούνι Περιγραφή Το έλος Καντούνι βρίσκεται νότια - νοτιοανατολικά στο όριο του χωριού Κόρθι στην Άνδρο. Πρόκειται για υποβαθμισμένη εκβολή που τροφοδοτείται από έναν ρύακα σχεδόν μόνιμης

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα

Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα Η επίδραση των Κοινοτικών Οδηγιών για τη Φύση στην προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα Ελένη Τρύφων Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας Πόσο επίκαιρο είναι το ερώτημα; Η Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

SAT001 - Εκβολή ποταμού Βάτου

SAT001 - Εκβολή ποταμού Βάτου SAT001 - Εκβολή ποταμού Βάτου Περιγραφή Η εκβολή του χειμάρρου Βάτου δεν είναι προσβάσιμη με δρόμο από τη στεριά. Προσεγγίζεται μόνο με σκάφος και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 17 χλμ. μακριά από το λιμάνι

Διαβάστε περισσότερα

SAM002 - Έλος Μεσοκάμπου

SAM002 - Έλος Μεσοκάμπου SAM002 - Έλος Μεσοκάμπου Περιγραφή Το έλος Μεσοκάμπου βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νότια - νοτιοδυτικά από το Παλαιόκαστρο, στο Δήμο Σάμου. Περιλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR412341000 και

Διαβάστε περισσότερα

2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ 2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT 2014-15 ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Κατανομή του νερού στη φύση Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΥΔΑΤΟΡΡΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΕΜΠΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΥΔΑΤΟΡΡΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΕΜΠΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλίας Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. Λάρισας Π.Μ.Σ. «Σύγχρονες Τεχνολογίες Έργων Διαχείρισης Περιβάλλοντος» ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΥΔΑΤΟΡΡΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

Διαβάστε περισσότερα

PAR011 - Αλυκές Λάγκερη (Πλατιά Άμμος)

PAR011 - Αλυκές Λάγκερη (Πλατιά Άμμος) PAR011 - Αλυκές Λάγκερη (Πλατιά Άμμος) Περιγραφή Ο υγρότοπος των Αλυκών Λάγγερη βρίσκεται περίπου 4 χιλιόμετρα βορειανατολικά της Νάουσας στην Πάρο. Πρόκειται για υγρότοπο που αποτελείται από δύο εποχιακά

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (2 Ο κεφάλαιο) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων: Μεταβατικά ύδατα ρ. Παναγιώτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ /ντης Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών

ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων: Μεταβατικά ύδατα ρ. Παναγιώτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ /ντης Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών ιαχείριση Υδατικών Οικοσυστηµάτων: Μεταβατικά ύδατα ρ. Παναγιώτης ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ /ντης Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών Μεταβατικά ύδατα (transitional waters) σύµφωνα µε την Οδηγία Πλαίσιο για τα

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΚΠΣ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΜΕΤΡΟ 2.2, ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ 2.6.1.ια. ΕΡΓΟ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ»

Γ ΚΠΣ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΜΕΤΡΟ 2.2, ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ 2.6.1.ια. ΕΡΓΟ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ» Γ ΚΠΣ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΜΕΤΡΟ 2.2, ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ 2.6.1.ια ΕΡΓΟ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ» ΥΠΟΕΡΓΟ 1: «Εφαρμογή του Περιβαλλοντικού Συστήματος Στήριξης Αποφάσεων Expert

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ «Οι Πυρκαγιές στην προστατευόμενη περιοχή του Δέλτα Νέστου» Υπεύθυνος Προγράμματος Επόπτευσης Φύλαξης ΕΠΑΜΑΘ Αλέξανδρος Χαντζάρας M.Sc. Περιβαλλοντολόγος Δέλτα

Διαβάστε περισσότερα

21 η ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ

21 η ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ 21 η ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΔΑΣΟΣ ΟΞΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ ΒΛΑΣΙΟΥ ΑΡΓΙΘΕΑΣ H 21 η Μαρτίου, ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, σηματοδοτεί την αρχή της Άνοιξης και καθιερώθηκε ως η παγκόσμια ημέρα

Διαβάστε περισσότερα

«Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα

«Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα Αποτελέσματα και προκλήσεις της Πράξης: «Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα απαιτούμενης στάθμης/παροχής υδάτινων σωμάτων» Πρόγραμμα «GR02 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Το κλίμα της Ελλάδος. Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία Σ ε λ ί δ α 1

Το κλίμα της Ελλάδος. Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία Σ ε λ ί δ α 1 Το κλίμα της Ελλάδος Λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής της θέσης στη Μεσόγειο και του πλούσιου ανάγλυφου της, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από διάφορες κλιματικές ζώνες. Η Ελλάδα, συνολικής επιφάνειας 131.957

Διαβάστε περισσότερα

Παρά το γεγονός ότι παρατηρείται αφθονία του νερού στη φύση, υπάρχουν πολλά προβλήματα σε σχέση με τη διαχείρισή του.

Παρά το γεγονός ότι παρατηρείται αφθονία του νερού στη φύση, υπάρχουν πολλά προβλήματα σε σχέση με τη διαχείρισή του. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το νερό είναι ανανεώσιμος πόρος και αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την επιβίωση του ανθρώπου, της πανίδας, της χλωρίδας και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Η ύπαρξη και η επάρκειά του είναι

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000 Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Το Δίκτυο Natura 2000 Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Οικολογικών Περιοχών το οποίο δημιουργήθηκε το 1992 με την

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ 2010 2011 1 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος, Ζαγόρι).

τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος, Ζαγόρι). Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το συγκεκριμένο μορφολογικό ανάγλυφο οφείλεται αφενός

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουμε και να καταγράψουμε τους ελληνικούς βιότοπους και να εντοπίσουμε τα ζώα

Διαβάστε περισσότερα

MIL009 - Λίμνη ορυχείου Χονδρού Βουνού 1

MIL009 - Λίμνη ορυχείου Χονδρού Βουνού 1 MIL009 - Λίμνη ορυχείου Χονδρού Βουνού 1 Περιγραφή Οι λίμνες ορυχείων Χονδρού Βουνού βρίσκονται περίπου 7 χιλιόμετρα Ανατολικά του Αδάμα στην περιοχή Κόμια στη Μήλο. Πρόκειται για λίμνες που δημιουργήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος

Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος Σωτήρης Ορφανίδης Δρ. Βιολόγος-Αναπληρωτής Ερευνητής Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Ινστιτούτο Αλιευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II Καθορισμός των Προδιαγραφών και του Περιεχομένου των Προσωρινών Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 60 του Ν. 4264/2014 (ΦΕΚ 118Α ). Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ INTERREG IIIA / PHARE CBC ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ: ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ Καθηγητής Βασίλειος A. Τσιχριντζής Διευθυντής, Εργαστήριο Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

MIL007 - Αλμυρό λιμνίο Αδάμα

MIL007 - Αλμυρό λιμνίο Αδάμα MIL007 - Αλμυρό λιμνίο Αδάμα Περιγραφή Το αλμυρό λιμνίο Αδάμα βρίσκεται περίπου 1 χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του ομώνυμου οικισμού στη Μήλο. Πρόκειται για εποχιακό αλμυρό λιμνίο σε άμεση αλληλεπίδραση με τη

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΔΕΗ

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΔΕΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τα μέσα της δεκαετίας του 50 μέχρι σήμερα, έχουν κατασκευαστεί από τη ΔΕΗ Α.Ε. και βρίσκονται σε λειτουργία, 15 μεγάλα και 9 μικρά Υδροηλεκτρικά

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β.

Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β. Πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA Δράσεις διαχείρισης του Οικότοπου προτεραιότητας 9530* (Δάση μαύρης πεύκης - Pinus nigra) περιοχής Γρεβενών (Β. Πίνδος) Τα δάση μαύρης πεύκης: ένα πολύτιμο φυσικό απόθεμα

Διαβάστε περισσότερα

27/4/2017. Δασικά είδη μικρού περίτροπου χρόνου και Αγροδασοπονία ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΟΔΑΣΟΠΟΝΙΑ; ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΑΣΟΛΙΒΑΔΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ;

27/4/2017. Δασικά είδη μικρού περίτροπου χρόνου και Αγροδασοπονία ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΟΔΑΣΟΠΟΝΙΑ; ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΑΣΟΛΙΒΑΔΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ; Δασικά είδη μικρού περίτροπου χρόνου και Αγροδασοπονία ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΟΔΑΣΟΠΟΝΙΑ; Σκόπιμη συγκαλλιέργεια ξυλωδών και ποωδών φυτών στο ίδιο μέρος γης Δρ. Κωνσταντίνος Μαντζανάς Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα. Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου

Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα. Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου Γεωπάρκο Ένα «Γεωπάρκο» είναι: μια περιοχή με καθορισμένα όρια, η οποία συνδυάζει μνημεία σημαντικής γεωλογικής αξίας καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: ΥΔΡΟΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Μάθημα: ΥΔΡΟΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Υδρολογίας και Υδραυλικών Έργων Μάθημα: ΥΔΡΟΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ 8 η Διάλεξη : Υδραυλική Τραχύτητα Φώτιος Π. Μάρης, Αναπλ. Καθηγητής Δ.Π.Θ. Πηγή: Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

AIG001 - Εκβολή Μαραθώνα (Βιρού)

AIG001 - Εκβολή Μαραθώνα (Βιρού) AIG001 - Εκβολή Μαραθώνα (Βιρού) Περιγραφή Η εκβολή Μαραθώνα (Βιρού ή «Λίμνη») βρίσκεται περίπου 1,6 χιλιόμετρα βόρεια βορειοδυτικά από τον οικισμό Αιγηνίτισσα και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Αίγινας.

Διαβάστε περισσότερα

04 Νοεμβρίου ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΖΕΠ "ΦΡΑΓΜΑ ΑΧΝΑΣ "

04 Νοεμβρίου ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΖΕΠ ΦΡΑΓΜΑ ΑΧΝΑΣ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΖΩΝΕΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (ΖΕΠ) ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΘΟΡΙΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΠΤΗΝΑ (2009/147/ΕΚ) ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΨΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: «ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ»

ΣΥΝΟΨΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: «ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ» ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ 2000-2006 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ 75% ΑΠΟ ΤΟ Ε. Τ. Π. Α. ΚΑΙ 25% ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Εργαστήριο Οικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ Γεωγραφικά στοιχεία Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου, γνωστός και ως Βάλια Κάλντα βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου στα όρια μεταξύ των νομών Γρεβενών και

Διαβάστε περισσότερα

Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Παράρτημα 1.1 - Δείκτες Αξιολόγησης Εναλλακτικών Οδεύσεων

Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Παράρτημα 1.1 - Δείκτες Αξιολόγησης Εναλλακτικών Οδεύσεων Παράρτημα 1.1 - Δείκτες Αξιολόγησης Εναλλακτικών Οδεύσεων Τίτλος εγγράφου: Παράρτημα 1.1 Δείκτες Αξιολόγησης Εναλλακτικών Οδεύσεων Σελίδα 2 από 80 Λίστα Πινάκων Πίνακας 1-1... Δείκτες Επιλογής ς 6 Πίνακας

Διαβάστε περισσότερα

KRI148 - Εκβολή ρύακα Πλατύ

KRI148 - Εκβολή ρύακα Πλατύ KRI148 - Εκβολή ρύακα Πλατύ Περιγραφή Η εκβολή του ρύακα Πλατύ βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, ανατολικά από την Αγία Γαλήνη, στο Δήμο Αγίου Βασιλείου. Ο ρύακας δέχεται τα νερά από ένα σχετικά μεγάλο τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

SAT013 - Εκβολή Ξηροποτάμου

SAT013 - Εκβολή Ξηροποτάμου SAT013 - Εκβολή Ξηροποτάμου Περιγραφή Η εκβολή Ξηροποτάμου βρίσκεται περίπου 5,4 χιλιόμετρα νότια - νοτιοδυτικά από τον οικισμό της Σαμοθράκης. Πρόκειται για έναν εποχικό ρύακα που δέχεται νερό από μια

Διαβάστε περισσότερα

AND006 - Εκβολή Παραπόρτι (Μεγάλου Ποταμού)

AND006 - Εκβολή Παραπόρτι (Μεγάλου Ποταμού) AND006 - Εκβολή Παραπόρτι (Μεγάλου Ποταμού) Περιγραφή Η εκβολή Παραπόρτι ή Μεγάλου Ποταμού βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του οικισμού της Χώρας στην Άνδρο. Πρόκειται για έναν υποβαθμισμένο υγρότοπο

Διαβάστε περισσότερα

SAM003 - Έλος Γλυφάδας

SAM003 - Έλος Γλυφάδας SAM003 - Έλος Γλυφάδας Περιγραφή Το έλος Γλυφάδας βρίσκεται βορειοανατολικά του Ηραίου, στην νοτιοδυτική πλευρά του αεροδρομίου Σάμου, στο Δήμο Σάμου. Περιλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR412342000

Διαβάστε περισσότερα

Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. 2

Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. 2 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ & ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ, ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ, ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Χριστοπούλου Α 1, Φύλλας ΝΜ 2, Αριανούτσου Μ 3 1 Βιολόγος- Μεταδιδάκτορας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής,

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους»

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Παρουσίαση των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που λειτουργούν στον Βοτανικό Κήπο «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Πρόγραμμα 1 ο Βλάβες και Αποκατάσταση Φυσικού περιβάλλοντος Στόχοι του προγράμματος:

Διαβάστε περισσότερα

SAL002 - Αλυκή ναυτικής βάσης

SAL002 - Αλυκή ναυτικής βάσης SAL002 - Αλυκή ναυτικής βάσης Περιγραφή Η αλυκή ναυτικής βάσης βρίσκεται περίπου 1,3 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης της Σαλαμίνας. Πρόκειται για εποχιακό αλμυρό λιμνίο, του οποίου το μεγαλύτερο τμήμα έχει

Διαβάστε περισσότερα

Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών

Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών Το μητρώο των προστατευόμενων περιοχών σύμφωνα με τα οριζόμενα, που περιγράφεται στο Άρθρο 6 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, περιλαμβάνει τις ακόλουθες κατηγορίες (Παράρτημα IV

Διαβάστε περισσότερα

MIL019 - Εποχικό αλμυρό λιμνίο όρμου Αγ. Δημητρίου

MIL019 - Εποχικό αλμυρό λιμνίο όρμου Αγ. Δημητρίου MIL019 - Εποχικό αλμυρό λιμνίο όρμου Αγ. Δημητρίου Περιγραφή Το εποχιακό αλμυρό λιμνίο Αγ. Δημητρίου βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο, 2,3 χιλιόμετρα περίπου βόρεια του οικισμού Εμπορειός στη Μήλο. Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

AND012 - Έλος Βόρη. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία

AND012 - Έλος Βόρη. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία AND012 - Έλος Βόρη Περιγραφή Το έλος Βόρη βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα βόρεια - βορειοδυτικά του οικισμού Βουρκωτή στην Άνδρο. Ο υγρότοπος περιλαμβάνεται στην απογραφή του WWF Ελλάς για τους υγρότοπους

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση και Προστασία των Κυπριακών Δασών

Διαχείριση και Προστασία των Κυπριακών Δασών Δάση Τα κυπριακά δάση είναι σχεδόν στο σύνολο τους φυσικά και συντίθενται κυρίως από κωνοφόρα δέντρα και πλατύφυλλους θάμνους. Κυρίαρχο είδος αποτελούν τα πεύκα και ιδιαίτερα η τραχεία πεύκη (Pinus brutia)

Διαβάστε περισσότερα

MIL016 - Λίμνη ορυχείων Μπροστινής Σπηλιάς 1

MIL016 - Λίμνη ορυχείων Μπροστινής Σπηλιάς 1 MIL016 - Λίμνη ορυχείων Μπροστινής Σπηλιάς 1 Περιγραφή Η λίμνη ορυχείων Μπροστινής Σπηλιάς 1 βρίσκεται περίπου 3,5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του οικισμού Εμπορειός στη Μήλο. Πρόκειται για μικρό λιμνίο που

Διαβάστε περισσότερα

MIL003 - Λιμνοθάλασσα Ριβάρι

MIL003 - Λιμνοθάλασσα Ριβάρι MIL003 - Λιμνοθάλασσα Ριβάρι Περιγραφή Η λιμνοθάλασσα Ριβάρι βρίσκεται 1,2 χιλιόμετρα περίπου νοτιοανατολικά του οικισμού Εμπορειός στη Μήλο. Πρόκειται για λιμνοθάλασσα με σχετικά μεγάλο άνοιγμα προς τη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 2015

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 2015 Αντικείμενο: «Μελέτη Σχεδίου Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ Το κλίμα μιας γεωγραφικής περιοχής διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από τους 3 παρακάτω παράγοντες: 1)το γεωγραφικό πλάτος 2)την αναλογία ξηράς/θάλασσας 3)το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΑΡΑΠΗΝΕΙΑ ΔΑΣΗ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ

ΤΑ ΠΑΡΑΠΗΝΕΙΑ ΔΑΣΗ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΤΑ ΠΑΡΑΠΗΝΕΙΑ ΔΑΣΗ. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΑΡΕΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 1, ΒΕΡΓΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ 2, ΤΣΙΠΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ 3, ΤΣΙΡΟΥΚΗΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ 4 1 Ε.Τ.Ε.Π., Τμήμα Δασοπονίας και Δ.Φ.Π. (Καρδίτσα),

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)

Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Εφαρμογή της Οδηγίας ΣΠΕ και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) Σταυρούλα Παπούλια Υπεύθυνη προστατευόμενων περιοχών Ελλ.Ορνιθολογικής Εταιρείας Νέες πολιτικές της ΕΕ για αειφορική ανάπτυξη ορθή διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Σχολική χρονιά 2013-2014 αγρινό: Είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό και ενδημικό είδος στην Κύπρο. Χαρακτηρίζεται ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της πανίδας

Διαβάστε περισσότερα

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000»

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000» Ανοικτή Εκδήλωση Ενημέρωσης με θέμα: «Προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη» Αξός Μυλοποτάμου, 29 Μαΐου 2016 «Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000» Δρ. ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ Φυσικός

Διαβάστε περισσότερα

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Ποτάμι είναι το ρεύμα γλυκού νερού που κινείται από τα ψηλότερα (πηγές) προς τα χαμηλότερα μέρη της επιφάνειας της Γης (πεδινά) και

Διαβάστε περισσότερα

Bio-Greece - NATURA 2000 ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΚΤYΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

Bio-Greece - NATURA 2000 ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΚΤYΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Bio-Greece - NATURA 2000 ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΚΤYΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Εύα Παπαστεργιάδου, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ Σκοπός Προστασία της βιολογικής

Διαβάστε περισσότερα

AdaptFor Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα

AdaptFor Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση 2008 AdaptFor Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα Βασιλική Χρυσοπολίτου Δήμητρα Κεμιτζόγλου 13.12.2010, Αθήνα Δήμητρα Κεμιτζόγλου

Διαβάστε περισσότερα

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ελλάδα και την Κρήτη»

«Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ελλάδα και την Κρήτη» Ανοικτή εκδήλωση με θέμα: «Περιβάλλον Πολιτισμός: Πυλώνες για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Δήμο Αγίου Βασιλείου» Σπήλι, Κυριακή 28 Αυγούστου 2016 «Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΝATURA 2000 στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

HRY001 - Αλυκή Χρυσής

HRY001 - Αλυκή Χρυσής HRY001 - Αλυκή Χρυσής Περιγραφή Η Αλυκή της Χρυσής βρίσκεται στη θέση Αυλάκι, στο βορειοδυτικό τμήμα του ομώνυμου νησιού, 15 χιλιόμετρα νότια της Ιεράπετρας. Ο υγρότοπος καταλαμβάνει έκταση 10,5 περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Σιδηρόπουλος Παντελής Συντονιστής Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. Δρ. Πολιτικός Μηχανικός

Σιδηρόπουλος Παντελής Συντονιστής Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Υλοποίηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της πράξης «Προστασία και Διατήρηση της Βιοποικιλότητας της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας-Μαυροβουνίου- Κεφαλόβρυσου-Βελεστίνου» Σιδηρόπουλος Παντελής Συντονιστής

Διαβάστε περισσότερα

AND003 - Λίμνη Ατένη. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία. Καθεστώτα προστασίας

AND003 - Λίμνη Ατένη. Περιγραφή. Γεωγραφικά στοιχεία. Θεμελιώδη στοιχεία. Καθεστώτα προστασίας AND003 - Λίμνη Ατένη Περιγραφή Η λίμνη Ατένη βρίσκεται περίπου 1,5 χιλιόμετρο βορειοανατολικά του ομώνυμου οικισμού στην Άνδρο. Έχει καταγραφεί ως υγρότοπος από το ΕΚΒΥ με κωδικό GR422344000 και με το

Διαβάστε περισσότερα

Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών

Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών Το μητρώο των προστατευόμενων περιοχών σύμφωνα με τα οριζόμενα, που περιγράφεται στο Άρθρο 6 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, περιλαμβάνει τις ακόλουθες κατηγορίες (Παράρτημα IV

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Γεωμορφολογία Ποταμών Μόνιμη δίαιτα ποταμών Σχηματισμός διατομής ποταμού

Κεφάλαιο 1. Γεωμορφολογία Ποταμών Μόνιμη δίαιτα ποταμών Σχηματισμός διατομής ποταμού Κεφάλαιο 1 Γεωμορφολογία Ποταμών Σύνοψη Προαπαιτούμενη γνώση Το παρόν αποτελεί ένα εισαγωγικό κεφάλαιο προς κατανόηση της εξέλιξης των ποταμών, σε οριζοντιογραφία, κατά μήκος τομή και εγκάρσια τομή (διατομή),

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. Υδροκρίτης-Πιεζομετρία

Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. Υδροκρίτης-Πιεζομετρία Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία Υδροκρίτης-Πιεζομετρία Οριοθέτηση υδρολογικής λεκάνης Χάραξη υδροκρίτη Η λεκάνη απορροής, παρουσιάζει ορισμένα γνωρίσματα που ονομάζονται φυσιογραφικά χαρακτηριστικά και μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο;

Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο; Φορέας ιαχείρισης Σαµαριάς (Λευκών Ορέων): Ένα καινούργιο πρόβληµα ή ένα καινούργιο εργαλείο; Παρουσίαση: Παναγιώτης Νύκτας Περιβαλλοντολόγος Ειδικός Επιστήµονας.Σ. Φορέα ιαχείρισης Ε.. Σαµαριάς Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

SD-ECO ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΟΝΗΘΕΙ ΑΥΤΟΝΟΜΑ Ή ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ

SD-ECO ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΟΝΗΘΕΙ ΑΥΤΟΝΟΜΑ Ή ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ 2003-2012 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΟΝΗΘΕΙ ΑΥΤΟΝΟΜΑ Ή ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ Οριστική Μελέτη Αποχετευτικού ικτύου & Προκαταρκτική Μελέτη Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων.. Ροδολίβους.

Διαβάστε περισσότερα

Υ Α Δ Τ Α ΙΝΑ ΟΙΚ ΙΝΑ ΟΙΚ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ Α Κ Ποϊραζ Ποϊραζ δης Χειμερινό

Υ Α Δ Τ Α ΙΝΑ ΟΙΚ ΙΝΑ ΟΙΚ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ Α Κ Ποϊραζ Ποϊραζ δης Χειμερινό Κ. Ποϊραζίδης Χειμερινό 2010 2011 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ Ενότητα 1: Εισαγωγή στους υγροτόπους 1.1. Λίμνες 1.2. Έλη 1.3. Υφάλμυρα νερά 1.4. Τρεχούμενα νερά Ενότητα 2: ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ημερίδα Ενδιαφερομένων Φορέων

Περιφερειακή Ημερίδα Ενδιαφερομένων Φορέων Περιφερειακή Ημερίδα Ενδιαφερομένων Φορέων του έργου GP-WIND Πάτρα 29 Σεπτεμβρίου 2011 Αιολικά Πάρκα Παναχαϊκού & Περιβαλλοντική Παρακολούθηση Πιθανών Επιπτώσεων Κων/νος Γ. Κωνσταντακόπουλος, ΑΔΕΠ Α.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Για την ομάδα έργου: Παλάσκας Δημήτρης

Για την ομάδα έργου: Παλάσκας Δημήτρης Κατευθυντήριοι άξονες του έργου «Ανάπτυξη του τουρισμού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» Για την ομάδα έργου: Παλάσκας Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

ROD022 - Έλος Κατταβιάς

ROD022 - Έλος Κατταβιάς ROD022 - Έλος Κατταβιάς Περιγραφή Το έλος Κατταβιάς βρίσκεται νότια - νοτιοανατολικά του ομώνυμου οικισμού στη Ρόδο. Περιλαμβάνεται στην απογραφή του WWF Ελλάς για τους υγρότοπους του Αιγαίου (Κατσαδωράκης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΜΠΕΛΜΑ. ΑΓΙΑΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΜΠΕΛΜΑ. ΑΓΙΑΣ 1. Προτεινόµενο έργο Το έργο αφορά την κατασκευή τριών ταµιευτήρων στην τοποθεσία Μπελµά του Όρους Όσσα. Ο συνολικός όγκος αποθήκευσης νερού θα είναι 7.200.000 µ3. Η συνολική υδάτινη επιφάνεια των ταµιευτήρων

Διαβάστε περισσότερα