Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ. Εισαγωγικά. Η παρουσία και ο ρόλος της γυναίκας γενικά

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ. Εισαγωγικά. Η παρουσία και ο ρόλος της γυναίκας γενικά"

Transcript

1 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Άννα Κόλτσιου-Νικήτα Περίληψη: Οι έρευνες των τελευταίων δεκαετιών έρχονται να ανατρέψουν την επικρατούσα εικόνα για τον περιορισμένο ρόλο των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα την Αθήνα. Η αξιοποίηση αποσπασματικών κειμενικών μαρτυριών, επιγραφικών μαρτυριών και κυρίως αρχαιολογικών ευρημάτων φωτίζουν την παρουσία της γυναίκας και με τη συνδρομή της κοινωνιολογικής προσέγγισης αναδεικνύουν μια πολύ σημαντική πλευρά δραστηριοποίησης της γυναίκας στη ζωή της αρχαίας ελληνικής πόλης που σχετίζεται με τη συμμετοχή της γυναίκας στα θρησκευτικά δρώμενα. Η ιερωσύνη μπορεί να μην άνοιγε στις γυναίκες τον δρόμο για την κοινωνική ή οικονομική ανεξαρτησία τους από την ανδρική αιγίδα, ωστόσο είναι γεγονός ότι προσέφερε στις γυναίκες μια μοναδική ευκαιρία να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή με ηγετικούς ρόλους, ίσους με εκείνους των ανδρών. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των γυναικών στις τελετουργίες τις επέτρεπε να κυκλοφορούν και να κάνουν αισθητή την παρουσία τους μέσα στην πόλη, υπηρετώντας τους θεούς, την οικογένειά τους και τους πολίτες. Υπό την έννοια αυτή, σε ένα αφαιρετικό επίπεδο, η γυναίκα, και ιδιαίτερα η ιέρεια-γυναίκα, ύφαινε ένα πλέγμα που εξασφάλιζε τη συνοχή της κοινωνίας. Το θέμα που μου ανατέθηκε να σας παρουσιάσω κατ ανάγκη θα σας μεταφέρει σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, χρονικά και θεολογικά, και έξω από το τα όρια εντός των οποίων εκφράστηκε η ως τώρα προβληματική. Εισαγωγικά. Η παρουσία και ο ρόλος της γυναίκας γενικά Η επικρατούσα εικόνα για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα, είναι ως γνωστόν αρκούντως αρνητική, παρά το γεγονός ότι γενικά η μορφή της γυναίκας στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία και τέχνη είναι έντονη, αφού λ.χ. η αρχαία ελληνική ποίηση ανατέλλει τον 8 ο αιώνα με ένα έργο στο οποίο κυρίαρχη είναι η γυναικεία μορφή της ωραίας Ελένης, έξι από τους δώδεκα θεούς του Ολύµπου ήταν γυναίκες και οι µισές από τις τραγωδίες και τις κωµωδίες που σώθηκαν µέχρι τις ηµέρες µας φέρουν ονόµατα γυναικών ή έχουν χορούς αποτελούµενους από γυναίκες. Όμως, τα πρόσωπα που γνωρίζουμε να δραστηριοποιούνται στην πολιτική ζωή στη συντριπτική τους πλειοψηφία ανήκουν σε άνδρες. Αντίθετα, οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα δεν φαίνεται να έπαιζαν κάποιο ρόλο στην πολιτική σκηνή. Δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, δεν είχαν λόγο στη Βουλή, δεν μετείχαν στις δίκες. Αλλά και στην ιδιωτική ζωή η γενική εντύπωση είναι ότι οι γυναίκες είναι σιωπηλές, υποχωρητικές, σχεδόν αόρατες, περιορισμένες στα όρια του νοικοκυριού, όπου φροντίζουν για τις οικιακές εργασίες, τα οικονομικά του οίκου και την ανατροφή των παιδιών τους. 1 Η εντύπωση αυτή απορρέει από το γεγονός ότι οι γραμματειακές πηγές κυρίως του 4 ου αιώνα φαίνεται να αποφεύγουν να κάνουν λόγο άμεσα για το ρόλο της γυναίκας. Αυτή η σιωπή των ανδρών-συγγραφέων δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, αφού αντικατοπτρίζει μια ανδροκεντρική ιδεολογία, που διατυπώνει με πολλή σαφήνεια ο Θουκυδίδης, ο οποίος εξαίρει και θεωρεί μεγάλες εκείνες ανάμεσα στις γυναίκες, περί των αρετών ή ελαττωμάτων των οποίων γίνεται όσον το δυνατόν λιγότερος λόγος μεταξύ των ανδρών. (Οι γυναίκες για τις οποίες μιλούν όσο το δυνατόν λιγότερο οι άνδρες) 1 Παρόμοιες αντιλήψεις απαντούν και σε άλλους συγγραφείς. Στον Οικονομικό του Ξενοφώντα ο Ισχόμαχος λέει για τη γυναίκα του: Έπρεπε να βλέπει όσο γινόταν λιγότερο, να ακούει όσο γινόταν λιγότερο, και να κάνει όσο γινόταν λιγότερες ερωτήσεις, ενώ ο Κριτόβουλος, σε άλλο σημείο του έργου, παραδέχεται ότι ελάχιστοι είναι αυτοί με τους οποίους συζητά λιγότερο απ' ό,τι με την ίδια του τη γυναίκα (Οικονομικός 3, 12-13). 1

2 *** Ωστόσο, οι έρευνες των τριών τελευταίων δεκαετιών έρχονται να ανατρέψουν την άποψη αυτή για τον περιορισμένο ρόλο των γυναικών. Η αξιοποίηση αποσπασματικών κειμενικών μαρτυριών, επιγραφικών μαρτυριών και κυρίως αρχαιολογικών ευρημάτων έρχεται να φωτίσει την παρουσία της γυναίκας και με τη συνδρομή της κοινωνιολογικής προσέγγισης να αναδείξει μια πολύ σημαντική πλευρά δραστηριοποίησης της γυναίκας στη ζωή της αρχαίας ελληνικής πόλης: η παρουσία αυτή σχετίζεται με τη συμμετοχή της γυναίκας στα θρησκευτικά δρώμενα. Έτσι, έχει αντιστραφεί η εικόνα και οι νεότεροι μελετητές εστιάζουν πλέον όχι στην απομόνωση της γυναίκας και του ρόλου της, αλλά στα κείμενα και τα ευρήματα εκείνα που ρίχνουν φως στο ρόλο και στις ζωές των γυναικών, οι οποίες ήταν ως τώρα αόρατες ή παρεξηγημένες. Στην πραγματικότητα την απουσία της γυναίκας από την πολιτική σκηνή έρχεται να αναπληρώσει ο σημαντικός ρόλος που έπαιζε η γυναίκα στη θρησκευτική ζωή της πόλης, συχνά με τρόπους πολύ δημόσιους και ορατούς. Μια τέτοια εικόνα, βέβαια, δίνει την απάντηση και σε μια εύλογη απορία που συχνά διατυπώθηκε στο παρελθόν: Πώς ήταν δυνατόν ένα δημοκρατικό πολίτευμα όπως λ.χ. αυτό της αρχαίας Αθήνας να τοποθετεί στο «περιθώριο» τη γυναίκα; ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΑ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Η πιο εντυπωσιακή μαρτυρία που αξιοποίησε και πρόβαλε πρόσφατα η έρευνα για το ότι οι γυναίκες κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος στη διεκπεραίωση των θρησκευτικών τελετών εντοπίζεται σε ένα αποσπασματικά σωζόμενο δράμα του Ευριπίδη, τη Μελανίππη Δεσμώτιδα. Πρόκειται για έναν αγώνα λόγων, πιθανότατα προς το τέλος του δράματος και πριν την Έξοδο, στον οποίο η Μελανίππη αναλαμβάνει να υπερασπιστεί το γυναικείο φύλο έναντι των κατηγοριών που εκσφενδονίζει εναντίον όλων των γυναικών ο βασιλιάς, όταν πληροφορείται μια συνωμοσία της συζύγου του. Πρόκειται για έναν επιδεικτικό ρητορικό λόγο, όπου μεταξύ άλλων προβάλλεται η σπουδαιότητα της θέσης των γυναικών στον οίκο τους, αλλά ιδιαίτερα ο κυρίαρχος ρόλος τους στην επιτέλεση των λατρευτικών καθηκόντων. Ο ποιητής αφιερώνει στο σημείο που αφορά τη σχέση των γυναικών με τη θρησκεία τους περισσότερους στίχους (12-21). Πρόκειται για ένα φεμινιστικό ύμνο [(στ. 4-8: σχέσεις μεταξύ γυναικών σε αντίθεση με τους άνδρες (αλληλεγγύη, εμπιστοσύνη, αμοιβαιότητα), στ. 9-11: η σπουδαιότητα της δράσης των γυναικών στα πλαίσια του οίκου και στ : το κύριο επιχείρημα που αφορά τον κυρίαρχο ρόλο τους στην επιτέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων)]. Θα σας αποδείξω, λέει στην αρχή η Μελανίππη, ότι οι γυναίκες είναι ανώτερες από τους άνδρες: αἱ δ εἴσ ἀμείνους ἀρσένων. δείξω δ ἐγώ. Και συνεχίζει: νέμουσι δ οἴκους καὶ τὰ ναυστολούμενα ἔσω δόμων σώιζουσιν, οὐδ ἐρημίαι γυναικὸς οἶκος εὐπινὴς οὐδ ὄλβιος. τὰ δ ἐν θεοῖς αὖ πρῶτα γὰρ κρίνω τάδε μέρος μέγιστον ἔχομεν ( ἐν Φοίβου τε γὰρ χρησμοῖς προφητεύουσι Λοξίου φρένα γυναῖκες, ἀμφὶ δ ἁγνὰ Δωδώνης βάθρα φηγῶι παρ ἱερᾶι θῆλυ τὰς Διὸς φρένας γένος πορεύει τοῖς θέλουσιν Ἑλλάδος.) ἃ δ εἴς τε Μοίρας τάς τ ἀνωνύμους θεὰς ἱερὰ τελεῖται, ταῦτ ἐν ἀνδράσιν μὲν οὐχ ὅσια καθέστηκ, ἐν γυναιξὶ δ αὔξεται ἅπαντα. ταύτηι τἀν θεοῖς ἔχει δίκης θήλεια. πῶς οὖν χρὴ γυναικεῖον γένος 2

3 κακῶς ἀκούειν; 2 (Πολύ ελεύθερα: Διοικούν δηλαδή τα σπίτια και διαχειρίζονται τα αγαθά που μπαίνουν μέσα στο σπίτι. Ένα σπίτι από το οποίο απουσιάζει η γυναίκα δεν είναι ούτε τακτοποιημένο ούτε και ευτυχισμένο..εκεί όμως όπου εμείς οι γυναίκες (α πρόσωπο) παίζουμε ένα ξεχωριστό ρόλο είναι τα θέματα της λατρείας των θεών (και εγώ προκρίνω τα θέματα αυτά και τα θεωρώ τα σημαντικότερα από όλα).όσον αφορά μάλιστα τη λατρεία που τελείται στα ιερά των γυναικείων θεοτήτων αυτή αποτελεί προνόμιο αποκλειστικά των γυναικών, ενώ η συμμετοχή των ανδρών δεν επιτρέπεται από το θείο νόμο). Σημειωτέον επίσης ότι ο Ευριπίδης φέρεται να έγραψε μια χαμένη σήμερα τραγωδία για τις ιέρειες 3. Στις μαρτυρίες αυτές έρχονται να προστεθούν μαρτυρίες για ιερείς και ιέρειες από κάθε είδους κείμενα: από τη γραμμική Β, την επική ποίηση, τη λυρική ποίηση, τραγωδία, κωμωδία, πολιτικοί λόγοι, δημόσιες αποφάσεις. Κυρίως όμως οι μορφές των γυναικών αναπαριστάνονται σχεδόν σε κάθε είδος υλικού πολιτισμού: από την αρχιτεκτονική και τη γλυπτική μέχρι αφιερωτικά αγάλματα, ταφικά αγγεία, ξύλινες πλάκες, αντικείμενα από μπρούντζο και σίδηρο. Τα ελληνικά αγγεία πολύ συχνά απεικονίζουν ιέρειες που επιβλέπουν θυσίες. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις παραστάσεις τους προκύπτει ότι οι ιέρειες οδηγούσαν τις λιτανείες, προσέφεραν προσευχές, άναβαν φωτιές στους βωμούς, προσέφεραν σπονδές, διακοσμούσαν τα αγάλματα, στόλιζαν τα ζώα που επρόκειτο να θυσιαστούν, διένειμαν το κρέας των θυσιών, φρόντιζαν τα ιερά σκεύη. Η εικόνα που προκύπτει από όλες αυτές τις μαρτυρίες και ιδιαίτερα από τα αρχαιολογικά ευρήματα για τη λειτουργική παρουσία της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα, όσον αφορά στον τρόπος εκλογής, τις προϋποθέσεις, τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες, τις απολαβές και τα προνόμια που απολάμβαναν όσες αναλάμβαναν αυτό το λειτούργημα, σε γενικές γραμμές είναι η εξής: Οι γυναίκες, όπως και οι άνδρες, μπορούσαν να αποκτήσουν το αξίωμα της ιέρειας μέσω κληρονομιάς, κλήρωσης, επιλογής, εκλογής ή εξαγοράς. Συνήθως όμως η επιλογή γινόταν με κλήρωση ανάμεσα σε έναν ορισμένο αριθμό υποψηφίων μιας περιορισμένης γενιάς. Ιδιαίτερα μάλιστα η ιέρεια της Αθηνάς Νίκης πάνω στην Ακρόπολη, όπως μαθαίνουμε από τον κανονισμό της λατρείας της, ο οποίος μας έχει σωθεί, εκλεγόταν, ανάμεσα από όλες τις αθηναίες δέσποινες, από την Εκκλησία του Δήμου, δηλαδή από το ανώτατο πολιτικό όργανο της αθηναϊκής Δημοκρατίας. Μαθαίνουμε επίσης ότι οι ιέρειες έπαιρναν τον λόγο ενώπιον της Βουλής και του Δήμου, έθεταν τη σφραγίδα τους σε επίσημα έγγραφα και απέπεμπαν τους παρείσακτους από τα ιερά. Επιγραφές αφιερωμάτων μαρτυρού την γενναιοδωρία των ιερειών ως ευεργετιδών της πόλης τους και των ιερών τους, όπου έχτιζαν ναούς, αγορές και υδατοδεξαμενές. Μαρτυρούν επίσης την περηφάνια που ένιωθαν οι ίδιες για την ανέγερση των αγαλμάτων τους, αλλά και την εξουσία τους ως προς την τήρηση των κανονισμών στα ιερά. Επιγραφές και επιτύμβια ανάγλυφα επιβεβαιώνουν ότι οι ιέρειες κηδεύονταν δημοσία δαπάνη με μεγάλες πομπές, και ότι στη μνήμη τους ανεγείρονταν εντυπωσιακά 2 Aπόσπ. 13, στ. 3 και Πρβλ. Ιάμβλιχ. Βίος Πυθαγόρου 30,170: γυναῖκα δὲ γενομένην πρώτην προσιέναι τοῖς βωμοῖς και 11.56: διότι τῆς εὐσεβείας οἰκειότατόν ἐστι τὸ γένος τῶν γυναικῶν ἑκάστην τὴν ἡλικίαν αὐτῶν συνώνυμον ποιήσασθαι θεῷ... ᾧ σύμφωνον εἶναι τὸ καὶ τοὺς χρησμοὺς ἐν Δωδώνῃ καὶ Δελφοῖς δηλοῦσθαι διὰ γυναικός. 3 Βέβαια υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες που προβάλουν τον ηγετικό ρόλο της γυναίκας στις λατρευτικές τελετές, π.χ. στις Ευμενίδες Η θεά λέει (στ ) ότι θα πορευθεί ξὺν προσπόλοισιν αἵτε φρουροῦσιν βρέτας τοὐμόν, δικαίως, δηλώνοντας το θηλυκού γένους προσωπικό της λατρείας της με προεξάρχουσα βέβαια την ιέρεια του ναού της. 3

4 ταφικά μνημεία. Μεταξύ των ανταλλαγμάτων που λάμβαναν για τις υπηρεσίες τους, περιλαμβάνονταν χρυσοί στέφανοι, αγάλματα με τη μορφή τους και διακεκριμένες θέσεις στο θέατρο. Σε ορισμένες πόλεις οι ιέρειες ήταν τόσο διάσημες ώστε απέλαυαν λατρευτικής και πολιτικής επωνυμίας, δηλαδή το όνομά τους έμενε για πάντα στην ιστορία και χρησιμοποιείτο για ιστορικές χρονολογήσεις. Στο έργο του Ιστορίαι, ο Θουκυδίδης τοποθετεί χρονολογικά την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου στο τεσσαρακοστό όγδοο έτος της ιερατικής θητείας της Χρυσηίδας, ιέρειας της Ήρας στο Άργος κατά τον 5ο αι. π.χ. Οι τελετουργίες επέτρεπαν στις γυναίκες να κυκλοφορούν και να κάνουν αισθητή την παρουσία τους μέσα στην πόλη, υπηρετώντας τους θεούς, την οικογένειά τους και τους Αθηναίους πολίτες. Αυτή η συμμετοχή σε λατρευτικές δραστηριότητες είχε θετική επιρροή στην ζωή των Ελληνίδων, καθώς τους πρόσφερε, μεταξύ άλλων, μιαν αίσθηση κοινότητας και ταυτότητας. Οι κύκλιοι χοροί σε χώρους λατρείας έδιναν επίσης την ευκαιρία στις κοπέλες που βρίσκονταν σε ηλικία γάμου να εμφανίζονται δημοσίως μπροστά στους συμπολίτες τους. Χαρακτηριστικό των γυναικών που υπηρετούν το ναό είναι παραστάσεις με τις γυναίκες να κρατούν τα κλειδιά του ναού (κλειδούχοι). Πρόκειται για ένα σημαντικό καθήκον στην ιερατική ιεραρχία δεδομένου ότι οι ναοί λειτουργούσαν ως θησαυροφυλάκια και επομένως ο κάτοχος του κλειδιού απολάμβανε μεγάλης εμπιστοσύνης και δήλωνε υψηλή θέση στην ιεραρχία. Έχουμε αρκετές μαρτυρίες και από θεατρικές παραστάσεις, όπου οι ηθοποιοί κρατούσαν κλειδιά: Ιφιγένεια, Πυθία. Πολύτιμες είναι και οι μαρτυρίες από ταφικά μνημεία, όπου εμφανίζονται μορφές γυναικείες ιέρειες, αλλά και καταπληκτικά επιτύμβια επιγράμματα, όπου χαράζεται ανεξίτηλα η μνήμη τους και η απόδοση τιμής στο πρόσωπό τους. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΕΙΑΣ Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, τα πορίσματα από τη μελέτη των πηγών για το ρόλο της γυναίκας στο χώρο της θρησκείας έφεραν στην επιφάνεια μια διαφορετική εικόνα για τη λειτουργική παρουσία της στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα την Αθήνα. Μπορεί η ιεροσύνη να μην άνοιγε στις γυναίκες τον δρόμο για την κοινωνική ή οικονομική ανεξαρτησία τους από την ανδρική αιγίδα, αλλά είναι βαθύτατα αληθές ότι η ιεροσύνη πρόσφερε στις γυναίκες μια μοναδική ευκαιρία να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή με ηγετικούς ρόλους, ίσους με των ανδρών. Η γυναίκα μεγαλώνει μέσα από τη συμμετοχή της στην υπηρεσία της θεάς. Η συμμετοχή της γυναίκας στα λατρευτικά δρώμενα ανοίγει την πόρτα του σπιτιού και δίνει στη γυναίκα τη δυνατότητα να διασχίσει το δρόμο που οδηγεί στο ναό της Αθηνάς στην ακρόπολη καθώς και σε άλλα ιερά, αλλά και στα κοιμητήρια της πόλης για να φροντίσει τους οικογενειακούς τάφους. Η ιστορία της αθηναίας ιέρειας είναι πολύ σημαντική, αφού η συμμετοχή της στα θρησκευτικά δρώμενα της έδινε τη δυνατότητα να εισχωρήσει σε ένα χώρο στον οποίο, σε αντίθεση με τον πολιτικό, κατείχε την ίδια θέση με τον άνδρα. Βασική διάσταση είναι το ότι το ελληνικό πάνθεο περιέχει πλάι στις ανδρικές και γυναικείες θεότητες και, εκτός εξαιρέσεων, η λατρεία των ανδρικών θεοτήτων ανατίθεται σε άνδρες, ενώ των γυναικείων σε γυναίκες. Η ανάθεση του λειτουργικού αξιώματος συνιστούσε ένα δημόσιο καθήκον που είχε την ίδια αξία και το ίδιο κύρος για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Για τον προσδιορισμό της ταυτότητας μιας ιέρειας ωστόσο, μια διάσταση που πρέπει να συνυπολογιστεί εξαρχής είναι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της συμμετοχής της γυναίκας στα τελετουργικά δρώμενα της αρχαίας Ελλάδας. Η ύπαρξη πολλών θεοτήτων και η πολλαπλότητα των θρησκευτικών αξιωμάτων στην αρχαία Ελλάδα προϋποθέτει για την ορθή κατανόησή της μια διαφορετική θεώρηση από εκείνη που έχουμε εμείς σήμερα, όταν αναφερόμαστε στο μοντέλο της χριστιανικής ιεροσύνης. Πρέπει να έχουμε κατά νουν ότι η 4

5 αρχαία θρησκεία δεν έχει ένα ενιαίο, κωδικοποιημένο σύστημα αρχών, δεν διαθέτει έναν κλήρο που καθοδηγεί στα πιστεύω της θρησκευτικής κοινότητας. Η θρησκεία εμπλέκεται και διαπλέκεται σε κάθε πτυχή της ζωής, είναι έντονα χρωματισμένη από τις τοπικές παραδόσεις. Η ιεροσύνη ήταν ένα παροδικό status σε κάποιες περιπτώσεις και οι γυναίκες μπορούσαν στη διάρκεια της ζωής τους να αναλάβουν ποικίλα ιερατικά αξιώματα, τόσο όσον αφορά τα καθήκοντα όσο και τις αξιολογικές βαθμίδες 4. Από την άποψη αυτή η ταυτότητα μιας ιέρειας παρουσιάζει μια πολυπτυχότητα που πρέπει να την έχουμε κατά νουν προκειμένου να κατανοήσουμε πλήρως το θέμα της γυναικείας ιεροσύνης στην αρχαία Ελλάδα, έξω από τα στερεότυπα που έχουμε κατά νουν σήμερα. Η γυναίκα υπάρχει και υπηρετεί το σπίτι της, τον οίκο, αλλά και το ναό, τον οίκο των θεών. Από τη στιγμή που ο ναός ήταν η οικία του λατρευτικού αγάλματος πολλές από τις φροντίδες που αφορούσαν την υπηρεσία στο ναό (καθαριότητα, διακόσμηση, ύφανση) αντιστοιχούν με εκείνες του ιδιωτικού οικιακού της χώρου. Δεδομένου ότι θρησκεία και πόλη συλλειτουργούν και μια σειρά υπηρεσίες που παρέχει η γυναίκα στο σπίτι αντιστοιχούν σε ανάλογες υπηρεσίες που προσφέρει στο ναό, προκύπτει μια αλληλοπεριχώρηση των δύο χώρων που συνεπάγεται την αναβάθμιση του ρόλου της γυναίκας. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν και ερμηνευτικές απόψεις που βλέπουν στην τελετουργική δραστηριότητα της γυναίκας στο ναό την προετοιμασία της για τον συμβατικά καθιερωμένο ρόλο της υποταγής της στο πλαίσιο του ιδιωτικού της οίκου. Το θέμα αυτό συναρτάται ασφαλώς και με την πόλωση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου χώρου που αντανακλάται στην πόλωση οίκου και πόλης, με αποτέλεσμα να περιορίζει τη γυναίκα αποκλειστικά στον ιδιωτικό χώρο. Οι περισσότεροι όμως ερμηνευτές εκτιμούν ότι στην περίπτωση της παρουσίας και λειτουργίας της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα το δίπολο αυτό, και ιδιαίτερα το πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργεί η λατρευτική ιδιότητα, πρέπει να διευρυνθεί και να τεθεί υπό διαφορετικό οπτικό πρίσμα, προκειμένου να κατανοήσουμε και από ανθρωπολογικής πλευράς την ταυτότητα μιας γυναίκας ιέρειας, όπως αυτή οικοδομείται μέσα από τις αντιφάσεις και την περιπλοκότητα των εμπειριών που η κάθε γυναίκα βίωνε κατά τη λατρευτική διαδικασία, ανάλογα με τον τρόπο ανάληψης της ιδιότητας αυτής, τον κύκλο της ζωής της, την καταγωγή, την οικονομική της κατάσταση κλπ. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ Η κεντρική θέση των γυναικών στη διαμόρφωση και διατήρηση αυτών των τελετουργιών παραδοσιακών πρακτικών όπως είναι οι μητέρες, οι σύζυγοι και οι δασκάλες, ήταν ασφαλώς ουσιαστική στο να λειτουργήσουν οι ελληνικές πόλεις. Ο πρωταγωνιστικός όμως ρόλος τους στη θρησκευτική σκηνή έρχεται να σπάσει το στερεότυπο και διεκδικεί να τις τοποθετήσει ισότιμα πλάι στους άνδρες. Για να το αντιληφθούμε αυτό πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα θέματα που αφορούν τη θρησκευτική ζωή είναι πιο σημαντικά από όσο μπορούμε να υπολογίσουμε εμείς σήμερα, για πολλούς λόγους. Μονάχα στην Αττική έχουν καταμετρηθεί ιερά και 170 θρησκευτικές γιορτές. Η Αθήνα εξαρτάται πλήρως από τη συνεργασία μεταξύ θεών και πολιτών. Οι θεοί απαιτούσαν τιμή, θυσίες και τελετές. Η διαχείριση των οικονομικών, των εδαφών, των καρπών και άλλων πόρων, της περιουσίας των αφιερωμάτων έπρεπε να γίνει από τους ιερείς. Οι θνητοί χρειάζονταν την εύνοια και 4 Λυσιστράτη ἡμεῖς γὰρ ὦ πάντες ἀστοὶ λόγων κατάρχομεν τῆ πόλει χρησίμων εἰκότως, ἐπεὶ χλιδῶσαν ἀγλαῶς ἔθρεψέ με. ἑπτὰ μὲν ἔτη γεγῶσ εὐθὺς ἠρρηφόρουν εἶτ ἀλετρὶς ἦ δεκέτις οὖσα τἀρχηγέτι κᾆτ ἔχουσα τὸν κροκωτὸν ἄρκτος ἦ Βραυρωνίοις κἀκανηφόρουν ποτ οὖσα παῖς καλὴ χουσ ἰσχάδων ὁρμαθόν 5

6 προστασία των θεών, υγεία, ελευθερία, απόκτηση παιδιών, ισχυρή στρατιωτική παρουσία, τη διασφάλιση όσων τους άφησαν οι πρόγονοί τους. Το τελετουργικό στοιχείο, θεωρείται πως έπαιξε καθοριστικό συνδετικό ρόλο στη μεταμόρφωση μιας ανομοιογενούς ομάδας ατόμων που ήταν σταθεροί στην αφιέρωσή τους στη λατρεία. Με τον τρόπο αυτό διαμορφώθηκαν και σταθεροποιήθηκαν και επιβίωσαν πολιτικές λατρευτικές ταυτότητες. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η αναπόφευκτη παρουσία των γυναικών στις τελετές της κοινότητας, οι οποίες στην περίπτωση της ταφής αναλαμβάνουν μαζί με το θρήνο και την πλύση του νεκρού, ερχόμενες μόνο αυτές κι όχι οι άντρες σε επαφή με το μίασμα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο καθορίζει επίσης και το μεσολαβητικό τους ρόλο μεταξύ του ανθρώπινου και του θεϊκού κόσμου, όπου η γυναικεία παρουσία αναδεικνύεται η μόνη ικανή να αναλάβει το έργο του καθαρμού. Η θρησκευτική ζωή στην αρχαία Ελλάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της πόλης. Κάθε μετάβαση στη ζωή, από τη γέννηση ως το θάνατο, σημαδεύεται από ένα είδος τελετουργίας. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, καλύτερα γιατί η παρουσία της γυναίκας στον πολιτισμό, τις τελετουργίες, τις εορτές συνδέεται άμεσα με τα πολιτικά δρώμενα και αναπληρώνει την απουσία της από την πολιτική σκηνή. Από την άλλη, αν αναλογιστούμε ότι οι πολίτες της αρχαίας Αθήνας ευθυγραμμίζουν συχνά τις πολιτικές τους επιλογές με το θέλημα των θεών και αποδίδουν τις επιτυχίες τους στην εύνοια των θεών και πως την εύνοια αυτή διασφαλίζουν οι γυναίκες εξευμενίζοντας τους θεούς, εκτιμούμε πως θα μπορούσαμε εν τέλει να υποστηρίξουμε ότι ήταν οι γυναίκες που είχαν επωμισθεί σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για την εύνοια αυτή των θεών και κατά συνέπεια τη χάραξη της πολιτικής. Οι γυναίκες που κατείχαν την ιεροσύνη συνέδεσαν την κοινότητά τους με κάτι πίσω και πέρα από αυτές, τους θεούς, καθώς επίσης με τους προγόνους και τα πατρογονικά έθιμα, μέσω των οποίων τιμούνταν οι θεοί. Ήταν αυτές που ύφαναν το πλέγμα εκείνο που συνείχε την κοινότητα και που τη συνέδεε με το παρελθόν της και πάνω από όλα με τους θεούς που εγγυόνταν την ευημερία της. Σε ένα αφαιρετικό επίπεδο η γυναίκα και ιδιαίτερα η ιέρεια-γυναίκα εξασφάλιζε, όπως σημειώνεται στη βιβλιογραφία, «τη συνοχή της κοινωνίας» 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ W. Burkert, "Greek Tragedy and Sacrificial Ritual," GRBS 7 (1966) Claude Mosse, Η Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα (μετάφρ. Α. Στεφανής), Αθήνα 2004 Fantham Elaine, Peet Foley Helene, Boumel Kampen Natalie, Pomeroy B. Sarah, Shapiro H. Alan, Οι γυναίκες στον Αρχαίο Κόσμο (μετάφρ. Κωνσταντίνος Μπούρας, επιμ. Ελένη Γκαστή), Αθήνα 2004 H. Foley (επιμ.), Reflections of Women in Antiquity, New York 1981 L. Foxhall, "Women's Ritual and Men's Work in Ancient Athens," στο R. Hawley and B. Levick (επιμ.), Women in Antiquity: New Assessments, Routledge 1995 S. Des Bouvrie, Women in Greek Tragedy, Symbolae Osloenses Fasc. Suppl. XXVI, Oslo 1990 Wayne B. Ingalls, "Ritual Performance as Training for Daughters in Archaic Greece," Phoenix 54 (2000) Joan Breton Connelly, Portrait of a Priestess: Women and Ritual in Ancient Greece. Princeton University Press, 2007 Nikolaos Kaltsas, Alan Shapiro (επιμ.), Worshiping Women: Ritual and Reality in Classical Athens, New York 2008 Α. Κόλτσιου-Νικήτα, «Κάτοπτρον συζύγου γυναικός: από τον Πλούταρχο στον Γρηγόριο Ναζιανζηνό», στο: Ομοτίμοις διαλεγόμενος. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Δ. Λάππα, Θεσσαλονίκη 2012, σελ S. Des Bouvrie, Women in Greek Tragedy. An Anthropological Approach, Oslo 1990, σελ

7 Α. Κόλτσιου-Νικήτα, «Μητροδίδακτος: Γραμματειακές μαρτυρίες για το ρόλο μιας μητέρας στη μόρφωση του παιδιού της κατά την αρχαιότητα», στο Αγωγή αγάπης και ελευθερίας. Τιμητικό αφιέρωμα στον ομότιμο καθηγητή Χρήστο Κ. Βασιλόπουλο, Θεσσαλονίκη 2012, σελ N. Loraux (επιμ.), Αρχαία Ελλάδα γένους θηλυκού (μετάφρ. Μ. Κουνεζή - Π. Σκόνδρος), Αθήνα 2003 Mary R. Lefkowitz, Γυναίκες στον ελληνικό μύθο (μετάφρ. Α. Μεγαπάνος), Αθήνα 1993 Mary R. Lefkowitz, "Women in the Panathenaic and Other Festivals," στο Jenifer Neils (επιμ.), Worshipping Athena Madison: Univ of Wisconsin Press (1996), σελ Mary R. Lefkowitz, "Women and Freedom," Arethusa 28 no. 1 (1995) 107 κεξ. S. Ortner, "Is Female to Male as Nature is to Culture?," στο M. Rosaldo and L. Lamphere (επιμ.), Women, Culture, and Society (1974) 67-8 Robin Osborne, "Law, the Democratic Citizen and the Representation of Women in Classical Athens," Past and Present 155 (1997) 3-33 N. Loraux, Βίαιοι θάνατοι γυναικών στην τραγωδία, Αθήνα 1995 R. Just, Women in Athenian Law and Life, London 1989 Κ. Μαντά, «Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της γυναικείας εκπαίδευσης», Αρχαιολογία και Τέχνες 81 (2001) Kim Haines-Eitzen, «Girls Trained in beautiful Writing : Female Scribes in Roman Antiquity and Early Christianity», Journal of Early Christian Studies 6. 4 (1998) W. Scheidel, "The Most Silent Women of Greece and Rome: Rural Labour and Women's Life in the Ancient World," Greece & Rome 42 no. 2 (1995)

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Άννα Νικήτα-Κόλτσιου Ευχαριστώ θερμά τον καθηγητή κ Πέτρο Βασιλειάδη για την τιμητική πρόσκληση να λάβω μέρος στον κύκλο του Μεταπτυχιακού/μεταδιδακτορικού

Διαβάστε περισσότερα

«Αρχαίες ιέρειες έφεραν την ισότητα των φύλων»

«Αρχαίες ιέρειες έφεραν την ισότητα των φύλων» ΤΑ ΝΕΑ, 24/01/2007 ΤΖΟΑΝ ΜΠΡΕΤΟΝ ΚΟΝΕΛΙ «Αρχαίες ιέρειες έφεραν την ισότητα των φύλων» Πρόδροµοι της ισότητας των φύλων ήσαν οι ιέρειες στην αρχαία Ελλάδα, αποδεικνύει η καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης

Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Εναλλασσόμενες θεματικές παρουσιάσεις Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Εναλλασσόμενες θεματικές παρουσιάσεις Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Ο.Παλιάτσου Π.Ρίζου. O.Παλιάτσου

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Ο.Παλιάτσου Π.Ρίζου. O.Παλιάτσου ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ Ο.Παλιάτσου Π.Ρίζου 1 Το δικαίωμα συμμετοχής: Αποτελούσε προνόμιο όλων των ελεύθερων πολιτών που είχαν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, δηλ. βρίσκονταν στην ηλικία τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Υλικό για προαιρετική ενασχόληση των μαθητών πριν και μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Ακρόπολης. Κατά την επίσκεψη της σχολικής σας ομάδας στο Μουσείο Ακρόπολης,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 13 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΤΜΗΜΑ : Α4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΑΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΙΩΤΑΚΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ο ρόλος του οίκου

Διαβάστε περισσότερα

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη.

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα, έπρεπε να είναι σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να συμβιβάζεται με τα πρότυπα της ανδροκρατικής κοινωνίας.

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραμμα. Πρόγραμμα. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο. Ποίηση και Θέατρο. στην Αρχαία Ελλάδα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραμμα. Πρόγραμμα. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο. Ποίηση και Θέατρο. στην Αρχαία Ελλάδα Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραμμα Πρόγραμμα Διά Βίου Μάθησης Μάθησης Ποίηση και Θέατρο Ποίηση και Θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα στην Αρχαία Ελλάδα Στόχος του προγράμματος Το πρόγραμμα επιμόρφωσης Ποίηση και Θέατρο στην

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Γεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.2 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 2 «Δημοκρατία δε σημαίνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, δε σημαίνει την έλλειψη λογοκρισίας,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου

Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Εργασία Κειμένων Α Λυκείου Οικογενειακές Σχέσεις Κείμενα που μελετήθηκαν: «Του νεκρού αδελφού», «Η λυγερή στον Άδη» Ομάδα Γ : Δημήτρης Κουμαράς, Μανούρα Ελένη, Μαργαρίτης Νίκος, Μωραΐτου Έλλη Οι σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες σχετικά με το άθλημα της αρεσκείας τους (ποδόσφαιρο, τένις, βόλεϋ, κολύμβηση,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραµµα Πρόγραµµα Διά Βίου Μάθησης Μάθησης Ποίηση και Θέατρο στην Ποίηση και Θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα Αρχαία Ελλάδα + Στόχος του προγράμματος Το πρόγραμμα επιμόρφωσης Ποίηση και Θέατρο

Διαβάστε περισσότερα

Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα

Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα Ογάµοςκαιηθέσητηςγυναίκας στηναρχαίααθήνα 4 ο ΓυµνάσιοΗρακλείου σχολικόέτος 2012 13 Τµήµα : Α4 Επιµέλεια : Μυρτώ Παγωµενάκη, Νίκη Μαραζάκη, Ευγενία Ορφανουδάκη Φιλόλογος :Ευαγγελία Σερδάκη 1 ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ψ Ρ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ -N^ ->5^ **' ΑΣΗΜΙΝΑ ΛΕΟΝΤΗ

ψ Ρ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ -N^ ->5^ **' ΑΣΗΜΙΝΑ ΛΕΟΝΤΗ ψ Ρ ' '.'."» *?' Ρ -N^ ->5^ ι"*** **' "HSf % ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΑΣΗΜΙΝΑ ΛΕΟΝΤΗ Το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων

Διαβάστε περισσότερα

Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις.

Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις. Ερωτήσεις Πόσο καλά γνωρίζεις και Απαντήσεις τους Μινωίτες; Πόσο καλά γνωρίζεις τους Μινωίτες; 1. Τα πιο γνωστά ανάκτορα είναι της Κνωσού και της Φαιστού. 2. Οι τρίτωνες ήταν μεγάλα κοχύλια που ίσως χρησιμοποιούνταν

Διαβάστε περισσότερα

4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ 4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Οι Αθηναίοι πολίτες ~120.000 Ήταν η μοναδική κυρίαρχη δύναμη στην πόλη. Από αυτούς πήγαζε κάθε εξουσία. Κατάγονταν

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΛΕΝΗ» ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

«ΕΛΕΝΗ» ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ «ΕΛΕΝΗ» ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΕΠΟΣ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΜΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ Συνδέεται με θρησκευτικές τελετές Λατρεία Διονύσου (πανελλήνιο χαρακτήρα) Έκσταση (=ο πιστός έφευγε από την πραγματικότητα)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-Κεφάλαιο 34

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-Κεφάλαιο 34 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-Κεφάλαιο 34 ΘΕΜΑ:Η περιγραφή του ενταφιασμού των Αθηναίων που σκοτώθηκαν τον πρώτο χρόνο του Πελοποννησιακού πολέμου Tα στάδια της διαδικασίας της επιτάφιας τελετής στην

Διαβάστε περισσότερα

ΒΩΜΟΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΟΥ ΑΡΧΑΙΟ ΙΚΑΡΙΟΝ

ΒΩΜΟΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΟΥ ΑΡΧΑΙΟ ΙΚΑΡΙΟΝ ΒΩΜΟΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΟΥ ΑΡΧΑΙΟ ΙΚΑΡΙΟΝ Ἐριχθονίου δὲ ἀποθανόντος καὶ ταφέντος ἐν τῷ αὐτῷ τεµένει τῆς Ἀθηνᾶς Πανδίων ἐβασίλευσεν, ἐφ οὗ ηµήτηρ καὶ ιόνυσος εἰς τὴν Ἀττικὴν ἦλθον. ἀλλὰ ήµητρα µὲν Κελεὸς [εἰς τὴν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Σκοπός του προγράμματος: Η αντίληψη της έννοιας της κοινωνικοποίησης Η εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας Με τον όρο Κοινωνικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ Δ/νση Μουσείων Εκθέσεων & Εκπαιδευτικών προγραμμάτων

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ Δ/νση Μουσείων Εκθέσεων & Εκπαιδευτικών προγραμμάτων ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ Δ/νση Μουσείων Εκθέσεων & Εκπαιδευτικών προγραμμάτων Το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας διαθέτει με δανεισμό σειρά εκπαιδευτικών φακέλων και εντύπων σε σχολεία όλης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. Καζάκου Γεωργία, ΠΕ09 Οικονομολόγος 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Α Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ. 2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κεφάλαιο 1 ο 1.1 ΆΝΘΡΩΠΟΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΟΝ 1/6 Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολιτικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περιληπτική Απόδοση Κειμένων ΑΣΚΗΣΗ: Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου που ακολουθεί σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων. (Πανελλαδικές Εξετάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Τίτλος Ημερομηνία και διάρκεια Περιγραφή Άλλοι Θεοί της 1 Φεβρουαρίου 2014 Ποιοι άλλοι θεοί και ήρωες υπήρξαν αντικείμενο λατρείας στην Ακρόπολη της θεάς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

Η Νίκη ήταν κόρη της Στύγας και του Πάλλαντα. Είχε αδέρφια της το Κράτος, το Ζήλο και τη Βία.

Η Νίκη ήταν κόρη της Στύγας και του Πάλλαντα. Είχε αδέρφια της το Κράτος, το Ζήλο και τη Βία. Η Νίκη σε νομίσματα Νίκη: θεά της ελληνικής μυθολογίας προσωποποιούσε τη δόξα του ελληνικού πολιτισμού. Η Νίκη στέλνονταν από το Δία για να εξυμνήσει μία νίκη, να προσφέρει σπονδές ή να στεφανώσει ένα

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάζοντας μία εκπαιδευτική περιήγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών

Σχεδιάζοντας μία εκπαιδευτική περιήγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών Σχεδιάζοντας μία εκπαιδευτική περιήγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών Αθηνά Παπαδάκη Αρχαιολόγος Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας Επιμορφωτικό Σεμινάριο Θήβα 8 Σεπτεμβρίου 2016 Διαχρονικά ο πολιτισμός της

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Μιχάλης Κοκοντίνης 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη 2017-18 1. Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Πρώτη φροντίδα των Ρωμαίων ήταν να κρατήσουν τους Έλληνες διχασμένους και να τους εμποδίσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Υπάρχει µεγάλη ποικιλία θεµάτων που θα µπορούσαν να δοθούν ως συνθετικές δηµιουργικές εργασίες. Όποιο θέµα όµως και να δοθεί, θα ήταν καλό να έχει ως στόχο τη στροφή του

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα Ηλικία - Επιχειρηματικότητα 40% 35% 34,3% 34,0% 30% 25% 20% 21,3% 15% 10% 5% 0% 1,3% 18-24 25-34 35-44 45-54 55+ 9,0% 1 Τι επιλέγει 84% επιλέγει την έναρξη νέας δραστηριότητας ανεξάρτητα επιπέδου εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΦΟΚΛΗΣ. Επιμέλεια: Αγκιλάρ Νίκη - Γλάρου Αναστασία. 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων. Σχολικό Έτος Τμήμα Γ1, Α Τετράμηνο ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΣΟΦΟΚΛΗΣ. Επιμέλεια: Αγκιλάρ Νίκη - Γλάρου Αναστασία. 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων. Σχολικό Έτος Τμήμα Γ1, Α Τετράμηνο ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό Έτος 2017-2018 Τμήμα Γ1, Α Τετράμηνο ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΣΟΦΟΚΛΗΣ Επιμέλεια: Αγκιλάρ Νίκη - Γλάρου Αναστασία Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ηλιοπούλου Φωτεινή ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Κορυφαίος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Archaeoschool for the Future: a Sustainability Approach ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Unità 2 ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Ελένη Γαλάνη Πάμε ξανά! 1. Πώς χαιρετάμε στα ελληνικά 2. Ρωτάμε πώς είμαστε στα ελληνικά

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο ερευνητικού µαθήµατος βιωµατικής µάθησης στη Σχολική Βιβλιοθήκη(project)

Σχέδιο ερευνητικού µαθήµατος βιωµατικής µάθησης στη Σχολική Βιβλιοθήκη(project) Σχέδιο ερευνητικού µαθήµατος βιωµατικής µάθησης στη Σχολική Βιβλιοθήκη(project) Θέµα: Ο δηµόσιος και ο ιδιωτικός βίος των Αθηναίων κατά τον 5 ο - 4 ο αιώνα π. Χ Οργάνωση σχεδίου Έλσα Βαρδάκα Εφαρµογή Σε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΤΑΞΗ: Β ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 23 ΑΓΟΡΙΑ: 13 ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 10 ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΛΙΑΠΗ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ι. Το δράμα ΙΙ. Η τραγωδία

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ι. Το δράμα ΙΙ. Η τραγωδία ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ι. Το δράμα 1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του δράματος και τι νέο προσέφερε στο κοινό σε σχέση με το έπος και τη λυρική ποίηση; 2. Ποια είναι η προσέλευση του δράματος και με ποια γιορτή συνδέθηκε;

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Τι είναι Aρχαιολογία; Η επιστήμη της αρχαιολογίας: Ασχολείται με την περισυλλογή,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ A : ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ KATA ΘΕΜΑ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ A : ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ KATA ΘΕΜΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ A : ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ KATA ΘΕΜΑ ΘΕΟΙ - ΛΑΤΡΕΙΑ: Αφροδίτη: Πεζογραφία, Β3, σ. 100. Πεζογραφία, Β16, σ. 116. Λατρεία Αφροδίτη : Κύπρια έπη, σ. 37. Κινύρα, Α12, σ. 42. ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Αλάτι: Διατροφή

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα κινδυνεύουμε είτε να μας απορροφήσουν τα δεινά του βίου και να μας εξαφανίσουν κάθε

Σήμερα κινδυνεύουμε είτε να μας απορροφήσουν τα δεινά του βίου και να μας εξαφανίσουν κάθε Οι Έλληνες φώτισαν τον κόσμο με τα δικά τους έργα σήμερα πρέπει να βρούμε ξανά τις δικές τους ιδιότητες Περίληψη: Η σοφία της ψυχής είναι μια ξεχασμένη ιδιότητα που ο άνθρωπος πρέπει πάλι να την βρει για

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Αντιλήψεις για τις πολιτιστικές επιλογές που προσφέρει η Αθήνα o Ορατότητα πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Αθήνα Γενική πεποίθηση των κατοίκων της Αθήνας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Α. Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 462 Π.Χ. Μέχρι το 462 π.χ., έτος της πτώσης της πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

Απαγορεύεται η οποιαδήποτε μερική ή ολική ανατύπωση χωρίς την άδεια του εκδότη

Απαγορεύεται η οποιαδήποτε μερική ή ολική ανατύπωση χωρίς την άδεια του εκδότη Συντονισμός έργου: Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολόγος Σουζάνα Χούλια-Καπελώνη, Αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια: Έλενα Μπαζίνη, Αρχαιολόγος Επιστημονική τεκμηρίωση-αρχική ιδέα σεναρίου: Έλενα Μπαζίνη, Αρχαιολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις.

Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις. Ερωτήσεις Πόσο καλά γνωρίζεις και Απαντήσεις τους Μινωίτες; Πόσο καλά γνωρίζεις τους Μινωίτες; 1. Σε παραστάσεις τοιχογραφιών και σφραγίδων απεικονίζονται μόνο τελετουργικοί χοροί. 2. Κατά την Ύστερη Εποχή

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (Μέρος Β )

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (Μέρος Β ) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (Μέρος Β ) Σύνοδοι των περί τον Διόνυσον τεχνιτών Μετά τον 4 ο π.χ. αιώνα στην Αθήνα, στη Νεμέα, στη Θήβα, στην Τέω της Ιωνίας, στη Χίο, στην Αμμόχωστο ή Σαλαμίνα

Διαβάστε περισσότερα

Η Βία κατά των γυναικών και η θέση της στην κοινωνία.

Η Βία κατά των γυναικών και η θέση της στην κοινωνία. Η Βία κατά των γυναικών και η θέση της στην κοινωνία. Τ α δ ι κ α ι ώ µ α τ α τ ω ν γ υ ν α ι κ ώ ν σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α. Εισαγωγή Πολλές έρευνες και µελέτες σχετικά µε τη θέση της γυναίκας απασχολούν

Διαβάστε περισσότερα

Μακεδονικό παραδοσιακό σπίτι με εσωτερική αυλή, διόροφο χαγιάτι, αύλεια θύρα, και χώρο με δυνατότητα πρόσβασης από την αυλή αλλά και τον δρόμο 1

Μακεδονικό παραδοσιακό σπίτι με εσωτερική αυλή, διόροφο χαγιάτι, αύλεια θύρα, και χώρο με δυνατότητα πρόσβασης από την αυλή αλλά και τον δρόμο 1 Μακεδονικό παραδοσιακό σπίτι με εσωτερική αυλή, διόροφο χαγιάτι, αύλεια θύρα, και χώρο με δυνατότητα πρόσβασης από την αυλή αλλά και τον δρόμο Οπως και στη παραδοσιακή αρχιτεκτονική, κάποιοι χώροι του

Διαβάστε περισσότερα

Τσώτα Ελένη και Στρατηγοπούλου Δήμητρα

Τσώτα Ελένη και Στρατηγοπούλου Δήμητρα Τσώτα Ελένη και Στρατηγοπούλου Δήμητρα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ η εκπαίδευση ήταν ιδιαίτερα στρατιωτική. τα παιδιά μάθαιναν να αντέχουν όχι μόνο στον πόνο αλλά και σε δύσκολες συνθήκες επιβίωσης από ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η ιδέα Η θέση και ο ρόλος της γυναίκας στο κοινωνικό σύνολο διαφοροποιείται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Είναι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως. Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο

Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως. Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Θέατρο ιονύσου Ελευθερέως Λίλιαν Παπαγιαννίδη Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο 2013-2014 Λίγα λόγια για τον ιόνυσο Ήταν ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους,

Διαβάστε περισσότερα

Εμείς τα παιδιά θέλουμε να γνωρίζουμε την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας και όλου του κόσμου.

Εμείς τα παιδιά θέλουμε να γνωρίζουμε την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας και όλου του κόσμου. Εισαγωγή Το Παγκύπριο Κίνημα ΕΔΟΝόπουλων δημιουργήθηκε το 1960. Πρωταρχικός του στόχος είναι η προσφορά και η στήριξη του παιδιού στην Κυπριακή κοινωνία. Το Κίνημα ΕΔΟΝόπουλων, μέσα από τις εβδομαδιαίες

Διαβάστε περισσότερα

Οι ρίζες του δράματος

Οι ρίζες του δράματος Οι ρίζες του δράματος Σύνθετη ποιητική δημιουργία Το δράμα, το έπος και η λυρική ποίηση = αρχαίος ελληνικός ποιητικός λόγος. ράμα: θεατρικό είδος. Περιλάμβανε το λόγο, τη μουσική και την όρχηση (κίνηση).

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Ορισμοί οικογένειας ΟΡΙΣΜΟΣ (ΠΑΛΙΑ)«Η οικογένεια αποτελεί μία κοινωνική ομάδα, της οποίας τα μέλη κατοικούν στον ίδιο χώρο, έχουν οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

1 Αρχαία γενικής παιδείας ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ «ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ»

1 Αρχαία γενικής παιδείας ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ «ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ» 1 Β Λυκείου: 1 Αρχαία γενικής παιδείας ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ «ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ» ( σύμφωνα με τις ερωτήσεις αξιολόγησης του υπουργείου Παιδείας) α ) Tο δράμα 1) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Εργασία στα πλαίσια του µαθήµατος των Αρχαίων Ελληνικών Καθηγήτρια: έσποινα Κυριακάκη Τµήµα : Όνοµα : Β2 Κωνσταντίνος Ζαχαρής-Αγγελόπουλος Πρόλογος Η θέση

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο εργασίας E ομάδας

Φύλλο εργασίας E ομάδας Φύλλο εργασίας E ομάδας «δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχάς, τὸ δ αἰρετὰς ὀλιγαρχικόν» (Η ανάδειξη στα αξιώματα με κλήρωση θεωρείται δημοκρατική, ενώ με εκλογή ολιγαρχική ) Αριστοτέλους,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΚΡΑΤΟΥΣ. Η θρησκεια του εκει

Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΚΡΑΤΟΥΣ. Η θρησκεια του εκει Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΚΡΑΤΟΥΣ. Η θρησκεια του εκει 11ος - 8ος π.χ. αιώνας: Δημιουργία πόληςκράτους Η δημιουργία της "πόλης-κράτους" ως αποτέλεσμα "επανάστασης δομών" που οδηγούν σε τεχνικές, οικονομικές

Διαβάστε περισσότερα

«Tο ανθρώπινο βρέφος έχει μόνο μία ανάγκη αφού γεννηθεί: έναν τρυφερό γονέα» Dr James Kimmei, Αμερικανός κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής

«Tο ανθρώπινο βρέφος έχει μόνο μία ανάγκη αφού γεννηθεί: έναν τρυφερό γονέα» Dr James Kimmei, Αμερικανός κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής «Tο ανθρώπινο βρέφος έχει μόνο μία ανάγκη αφού γεννηθεί: έναν τρυφερό γονέα» Dr James Kimmei, Αμερικανός κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής «Οι γονείς που είναι τρυφεροί δημιουργούν σχέση στοργής και

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να:

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ. Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να: ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΔΙΔΑΚΤΕΑ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του εθίμου των Μωμόγερων Α. Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: έννοια και σημασία της Άξονες συζήτησης Οι διαφορετικές εκφάνσεις της άυλης πολιτιστικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΝΝΑ ΣΕΧΟΥ- ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑ : Α4 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2012 13 ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ογάµος Ο γάμος στη Σπάρτη ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΣ: Μοναδικές στιγμές στην Εκατονταπυλιανή

ΠΑΡΟΣ: Μοναδικές στιγμές στην Εκατονταπυλιανή 15/08/2019 ΠΑΡΟΣ: Μοναδικές στιγμές στην Εκατονταπυλιανή Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Παροναξίας ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟ Γιώργος Φερδής Στιγμές θρησκευτικής ανάτασης έζησαν όσοι είχαν την ευκαιρία να βρεθούν στο

Διαβάστε περισσότερα

Γιακουμάκη Μαρία 8ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Γιακουμάκη Μαρία 8ο Ενιαίο Λύκειο Ηρακλείου ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1 ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ Τεχνικές βιωματικής μάθησης και αξιοποίηση των ΤΠΕ στα Αρχαία Ελληνικά της Α Λυκείου (Ξενοφώντα Ελληνικά, Βιβλίο Β, Κεφ.1, παρ. 25-26 και Βιβλίο Β, Κεφ. 2, παρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Αγιά Τετράδα

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Αγιά Τετράδα ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Αγιά Τετράδα Πρόλογος Ένα από τα θέματα που απασχολούν την σημερινή κοινωνία είναι εκείνο της πίστης και ο τρόπος με τον οποίο η θρησκεία επηρεάζει τις κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίο ελληνικό δράμα: Ευριπίδης

Αρχαίο ελληνικό δράμα: Ευριπίδης Αρχαίο ελληνικό δράμα: Ευριπίδης Ενότητα: 13. Ερμηνευτικές παρατηρήσεις στίχων 663-718 της Μήδειας Μενέλαος Χριστόπουλος Τμήμα Φιλολογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα

Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα Από τον Όμηρο στον Αισχύλο: Η Τριλογία του Αχιλλέα Ερευνητικό έργο με συνεργαζόμενους φορείς το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας της Ακαδημίας Αθηνών & τη Δραματική Σχολή του Εθνικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ» ΥΠΟΘΕΜΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ» ΥΠΟΘΕΜΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ» ΥΠΟΘΕΜΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ Το θέατρο είναι ο κλάδος της τέχνης που αναφέρεται στην απόδοση ιστοριών μπροστά σε κοινό, με τη χρήση κυρίως του λόγου, αλλά και της μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

Ας μελετήσουμε. Ιστορία Γ τάξης. Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή

Ας μελετήσουμε. Ιστορία Γ τάξης. Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή Ας μελετήσουμε Ιστορία Γ τάξης Ιωάννης Ε. Βρεττός Επιμέλεια: Ερμιόνη Δελή ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ http://www.pi-schools.gr/programs/depps/ 1. Σκοπός της διδασκαλίας του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ I ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΡΝΗΛΙΑ ΧΑΤΖΗΑΣΛΑΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΪΜΑΡΑ, ΑΣΗΜΙΝΑ ΛΕΟΝΤΗ Η σχολική χρονιά 2009-2010 ξεκίνησε για τον Τομέα Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας

Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας 26 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το πρόγραµµα της Β Ενιαίου Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία, όπως αυτό ορίστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,

Διαβάστε περισσότερα

Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα

Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα Περιεχόμενο τραγωδίας Η τραγωδία διαδραματίζεται στην Αυλίδα, τόπος διαμονής των Ελλήνων μέχρι να βρουν τρόπο για να πάνε στην Τροία. Τη λύση την δίνει ο μάντης Κάλχας στον Βασιλιά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2016 2017 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Α ΤΑΞΗΣ 1. πίστη και αγάπη, έννοια και περιεχόμενο της χριστιανικής. 2.Συνολική θεώρηση της διδασκαλίας του Αγίου Κοσμά για την

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1 : Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο

Ενότητα 1 : Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α Γυμνασίου Ενότητα 1 : Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο 1 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Διαφάνειες Οι Έλληνες και η ελληνική γλώσσα 3-4 Η καταγωγή του ελληνικού αλφαβήτου 5-7 Οι διάλεκτοι της Αρχαίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ Τι είναι το έπος; Αρχικά η λέξη έπος σήμαινε «λόγος». Από τον 5ο αι. π.χ. όμως χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το μεγάλο αφηγηματικό ποίημα σε δακτυλικό

Διαβάστε περισσότερα

κάθε μήνα έχουμε... θέμα!

κάθε μήνα έχουμε... θέμα! Στο αρχαίο θέατρο οι υποκριτές και τα μέλη του χορού έπαιζαν φορώντας προσωπεία, δηλαδή θεατρικές μάσκες. Το προσωπείο δημιουργούσε ένα πρόσωπο χωρίς ατομικά χαρακτηριστικά περισσότερο απέδιδε ένα χαρακτήρα.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΕΒΡΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΑΛΓΕΒΡΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ Α α/α ΜΑΘΗΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Κεφ. 2 2.2 Σελ.57-58, 2.3 Απόλυτη Τιμή (εκτός σελ. 64-66)2.4 (Χωρίς αποδείξεις ιδιοτήτων σελ.71). Κεφ. 3 3.1, 3.2, 3.3 (χωρίς αποδείξεις σελ.88-89). 1 Κεφ. 4 4.1, 4.2 (χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μυκηναϊκός Πολιτισμός ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΚΑΛΛΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ ΘΕΜΑ: «Η καθημερινή ζωή στον Μυκηναϊκό Κόσμο» Οι μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 2017 2018 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑΑ ΛΥΚΕΙΟΥ 1. Οι αντιλήψεις για το Θεό Σ.15 2. Επί του Όρους ομιλία Σ.37-38 3. Χωρία της Καινής Διαθήκης Σ. 46 4. Άσκηση συμπλήρωσης κενών από το βιβλίο. Σ.50

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Η θέση της γυναίκας

Θέμα: Η θέση της γυναίκας Μέλη : Μαρζέλου Δήμητρα Μπαζίνα Φραντζέσκα Μωραΐτης Σαράντος Μαλαμάς Αποστόλης Θέμα: Η θέση της γυναίκας Kείμενα :Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς Η γυναίκα της Ζάκυνθος Ήλθε η ώρα και ο καιρός Λίγα λόγια για

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα» Υλικό για προαιρετική ενασχόληση των μαθητών πριν και μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Ακρόπολης. Κατά την επίσκεψη της σχολικής σας ομάδας στο Μουσείο Ακρόπολης,

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία

Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία [Βιβλιογραφίες-Ηλεκτρονικές πηγές] Οδηγός Πλοήγησης στην Ηλεκτρονική Αρχαιογνωσία Αρχαιογνωσία Μυθολογία-Θρησκεία - Γενικές ηλεκτρονικές πηγές - Aνθρωπολογία - Aρχαιολογία-Τέχνη - Επιστήμες - Θέατρο-Μουσική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Ομάδα 1 η Δήμου Σωτήρης, Νακούτση Ευαγγελία, Τσιώλης Φώτης

ΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Ομάδα 1 η Δήμου Σωτήρης, Νακούτση Ευαγγελία, Τσιώλης Φώτης ΤΟ ΑΘΗΝΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Ομάδα 1 η Δήμου Σωτήρης, Νακούτση Ευαγγελία, Τσιώλης Φώτης ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ Η Αθηναϊκή δημοκρατία ήταν το πολιτικό σύστημα που αναπτύχθηκε στην πόλη-κράτος της

Διαβάστε περισσότερα

1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία

1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (Από οµάδα φιλολόγων) ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ 1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία Ερώτηµα 1 ο Ο Αλκιβιάδης εξάλλου υποστήριζε πως δεν έπρεπε, αφού είχαν εκπλεύσει µε τόσο µεγάλη δύναµη, να επιστρέψουν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα σε όλες τις πόλεις-κράτη κατοχυρωνόταν με νόμο, είχε δε πρωτεύοντα ρόλο την κοινωνία. Αν και δεν ήταν υποχρεωτικός, οι νέοι έπρεπε να παντρευτούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2018 2019 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 31-05-2019 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (07:45 09:45) ΟΔΗΓΙΕΣ: 1.

Διαβάστε περισσότερα

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1 το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 2 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 3 ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΠΥΡΡΟΣ αντίγραφο από πρωτότυπο του 3ου π.χ. αι. της

Διαβάστε περισσότερα

Το κείμενο αναφέρεται στη μειονεκτική θέση της γυναίκας στην ινδική κοινωνία. Η ινδική

Το κείμενο αναφέρεται στη μειονεκτική θέση της γυναίκας στην ινδική κοινωνία. Η ινδική ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 25/01/2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Περίληψη Το κείμενο αναφέρεται στη μειονεκτική θέση της γυναίκας στην ινδική κοινωνία. Η ινδική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ. υπαίθρια αμφιθεατρική κατασκευή ημικυκλικής κάτοψης γύρω από μια κυκλική πλατεία

ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ. υπαίθρια αμφιθεατρική κατασκευή ημικυκλικής κάτοψης γύρω από μια κυκλική πλατεία ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ υπαίθρια αμφιθεατρική κατασκευή ημικυκλικής κάτοψης γύρω από μια κυκλική πλατεία Μέρη αρχαίου θεάτρου σκηνή: ορθογώνιο, μακρόστενο κτίριο προσκήνιο: στοά με κίονες μπροστά από τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΘΡΗΣΚΕΊΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΘΡΗΣΚΕΊΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΘΡΗΣΚΕΊΑΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ? ΠΑΡΕΛΘΟΝ vs. ΠΑΡΟΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ (σύµφωνα µε J. Rudhardt,

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη. Mε ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι στις εργασίες του 13 ου

Ομιλία του Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη. Mε ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι στις εργασίες του 13 ου Ομιλία του Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη στο 13 ο Πανελλήνιο Συνέδριο αιρετών γυναικών Φίλες και φίλοι Mε ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι στις εργασίες του 13 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αιρετών Γυναικών

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα

Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Αποτελέσματα Πρωτογενούς Έρευνας για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα δειγματοληπτικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε για 5η συνεχή χρονιά από τη Διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΕ ΟΙ ΟΜΑΔΕ. υνεντεύξεις: Ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι: παραδοσιακό μοντέλο. Ο ιδανικός γονιός μέσα από τα μάτια των παιδιών

ΟΛΕ ΟΙ ΟΜΑΔΕ. υνεντεύξεις: Ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι: παραδοσιακό μοντέλο. Ο ιδανικός γονιός μέσα από τα μάτια των παιδιών ΟΛΕ ΟΙ ΟΜΑΔΕ υνεντεύξεις: Ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι: παραδοσιακό μοντέλο Ο ιδανικός γονιός μέσα από τα μάτια των παιδιών Ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι στο μέλλον Ανδρικοί και γυναικείοι ρόλοι: παραδοσιακό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. (σελ ) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. (σελ ) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 π.χ. (σελ. 98-114) 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β 1. Κίμων Α. Έκλεισε ειρήνη για 30 χρόνια 2. Εφιάλτης Β. Αριστοκρατικός, υπέρμαχος της συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2

Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 Όνομα: Χρήστος Φιλίππου Τάξη: A2 1) Συγκριτική δραστηριότητα (Σπάρτη - Αθήνα): Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Συγκριτικός

Διαβάστε περισσότερα

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Να περιγράψετε ένα μινωικό ανάκτορο; Μεγάλα Συγκροτήματα κτιρίων, Είχαν πολλές πτέρυγες-δωματίων, Διοικητικά, Οικονομικά, Θρησκευτικά και Καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ...

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ... Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου 1) Καταγράφω τους τρεις (3) σημαντικότερους πολιτισμούς που εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο κατά την εποχή του χαλκού: Α.. Β.. Γ... 2) Επιλέξτε ποιες λέξεις της στήλης Β

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10. Μινωικοί ιεροί χώροι

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10. Μινωικοί ιεροί χώροι ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10 Μινωικοί ιεροί χώροι Ενδεχομένως από τη Νεολιθική, αλλά με βεβαιότητα από την Προανακτορική εποχή φαίνεται ότι οι μινωίτες ασκούσαν τις λατρευτικές τους πρακτικές στα σπήλαια.

Διαβάστε περισσότερα