International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE"

Transcript

1 DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012

2 Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου O r g a n i z i n g C o m m i t t e e Z o e G a v r i i l i d o u A n g e l i k i E f t h y m i o u E v a n g e l i a T h o m a d a k i Penelop e Kambakis -Vougiou klis Γραμματειακή Υποστήριξη S e c r e t a r i a l S u p p o r t Ioannis Anagnostopoulos M a r i a G e o r g a n t a P o l y x e n i I n t z e N i k o s M a t h i o u d a k i s L i d i j a M i t i t s E l e n i P a p a d o p o u l o u A n n a S a r a f i a n o u E l i n a C h a dji p a p a ISBN Τ υ π ο γ ρ α φ ι κ ή ε π ι μ έ λ ε ι α Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ η ς Ε λ έ ν η Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ Ε λ ί ν α Χ α τ ζ η π α π ά Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς ε ξ ώ φ υ λ λ ο υ Ν ί κ ο ς Μ α θ ι ο υ δ ά κ ης Copyright 2012 Δ η μ ο κ ρ ί τ ε ι ο Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Θ ρ ά κ η ς D e m o c r i t u s U n i v e r s i t y o f T h r a c e Ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο Σ ύ ν τ α ξ η ς, Μ ο ρ φ ο λ ο γ ί α ς, Φ ω ν η τ ι κή ς, Σ η μ α σ ι ο λ ο γ ί α ς, L a b o ra to r y o f S y n ta x, M o r pho l o g y, P h o n e t i c s, S e m a n t i c s, Δ ι ε θ ν έ ς Σ υ ν έ δ ρ ι ο Ε λ λ η ν ι κ ή ς Γ λ ω σ σ ο λ ο γ ί α ς I n t er n a ti o n a l C o n fe r e n c e o f G r e e k L inguist ic s +Μ όρφωση Δ Π Θ +M orp ho SE D U T H

3 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ Βαρβάρα Δημοπούλου δ.φ. Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο Α Αθήνας ABSTRACT The aim of this paper is to provide evidence of the claim that idioms should be considered as a form of interaction between human perceptual and linguistic system. The evidence comes from Modern Greek and the semantic field of nature. The examples are grouped together on the basis of their meaning and form abstract systems of schemata or hierarchies in mental lexicon. In this aspect, idioms are seen as complex mechanisms, firstly with a conceptual character and then with a linguistic one, and dealt with as linguistic expression of subject cognitive schemata that shape a good deal of everyday notions. Λέξεις κλειδιά: ιδιωματισμοί, γνωστική θεμελίωση, εννοιακά πεδία, εννοιολογικές μεταφορές, εννοιολογικές μετωνυμίες, συστήματα, ιεραρχίες. 1. Εισαγωγή Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του άρθρου βρίσκονται οι κλειστοί συνδυασμοί λέξεων, δηλαδή οι λεξιλογικές ακολουθίες με λίγο πολύ δεσμευτικό χαρακτήρα ως προς τη συνεμφάνιση των μελών τους (στερεοτυπία), πολλές από τις οποίες (και οι πιο ενδιαφέρουσες) παρουσιάζουν και το επιπρόσθετο, διαβαθμισμένο γνώρισμα της σημασιακής απόκλισης από την κυριολεξία, χαρακτηρίζονται δηλαδή από ιδιωματικότητα. Το πλήθος και η ποικιλία τέτοιων εκφράσεων σε κάθε γλώσσα άρα και στην κοινή Νέα Ελληνική είναι δεδομένα, γι αυτό χρειάζεται εξ αρχής να διευκρινιστεί ότι η παρούσα ανάλυση αφορά μόνο σε φράσεις που προκύπτουν ως αποτελέσματα της δράσης των εννοιολογικών μηχανισμών της μεταφοράς και της μετωνυμίας. Ειδικότερα, τα δείγματα φράσεων που μελετώνται στο άρθρο προέρχονται από το corpus νεοελληνικών στερεοτύπων που συνέλεξε η γράφουσα κατά τα έτη με πηγές τα κυριότερα λεξικά της Κοινής Νεοελληνικής, το λεξικογραφικό αρχείο της Βιβλιοθήκης Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέρος του ημερήσιου και περιοδικού τύπου και, σποραδικά, προφορικές συζητήσεις, από τις οποίες κρατήθηκαν σημειώσεις. Βασικό κριτήριο για τη συγκέντρωση του υλικού στάθηκε αφενός η φραστική δομή και η παγίωση και αφετέρου το ζήτημα της πληρότητας στην κάλυψη προεπιλεγμένων εννοιών (π.χ. των στοιχείων της φύσεως). Το corpus, ωστόσο, σχεδιάστηκε κυρίως με βάση την εννοιολογική-γνωστική διάσταση των λημμάτων, το αν και κατά πόσο δηλαδή οι συγκεκριμένες δομές μπορούν να αναχθούν σε υποκείμενα εννοιολογικά μεταφορικά ή/και μετωνυμικά σχήματα που διευκολύνουν την πρόσληψη αφηρημένων εννοιών. Από σημασιολογική άποψη, οι φράσεις που εξετάζονται στο άρθρο, αλλά και όλα τα λήμματα του corpusυπάγονταιστην ευρύτατη κατηγορία της φύσης. Επειδή όμως η φύση μπορεί να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει πάμπολλα και ετερόκλητα στοιχεία, και με δεδομένη την αμφίδρομη σχέση μεταξύ των σημασιολογικών πεδίων και της εξωγλωσσικής πραγματικότητας (Μότσιου 1994:175), το αχανές πεδίο της φύσεως προτείνεται να διαιρεθεί εσωτερικά σε επιμέρους σημασιολογικά - εννοιακά πεδία (π.χ. τα στοιχεία της φύσεως: φως, σκοτάδι, νερό, αέρας, γη κ.λπ., τα φυσικά φαινόμενα και μεγέθη: βρασμός, ψύξη, θερμότητα, ψυχρότητα κ.λπ., τα φυσικά σώματα: μέταλλα κ.ά.), καθένα από τα οποία αξιοποιείται από την νεοελληνική γλωσσική κοινότητα ως πηγή για τον σχηματισμό μη κυριολεκτικών σχημάτων της σκέψης και των αντιστοίχων φράσεων. Με βάση τα επιμέρους εννοιακά πεδία κατηγοριοποιήθηκαν και ταξινομήθηκαν τα λήμματα στο corpus και από το υλικό που το καθένα περιλαμβάνει αντλήθηκαν - επιλεκτικά - συγκεκριμένες φράσεις για να καλύψουν τις ανάγκες των In Z. Gavriilidou, A. Efthymiou, E. Thomadaki & P. Kambakis-Vougiouklis (eds), 2012, Selected papers of the 10th ICGL, pp Komotini/Greece: Democritus University of Thrace.

4 [ ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ] επιχειρημάτων του παρόντος άρθρου 1. Συγκεκριμένα, τα εννοιακά πεδία της φωτιάς, της γης και του νερού (φυσικά στοιχεία), του αστεριού (φυσικό σώμα) και του λαδιού (φυσικό προϊόν) χρησιμοποιούνται στα επόμενα ως πηγές για να αποδώσουν τις αφηρημένες έννοιες της συναισθηματικής έντασης, του ζωτικού χώρου και της ισχύος, της διαχείρισης πόρων, της αξιολόγησης και της καταβολής προσπάθειας αντιστοίχως, ενώ το εννοιακό πεδίο του φωτός παρουσιάζεται σε όλο το παραγωγικό του εύρος. 2. Το θεωρητικό υπόβαθρο γενικά Οι ιδιωματισμοί αντιμετωπίζονται παραδοσιακά από τη θεωρία της γλώσσας ως εκτεταμένες λεξικοποιημένες δομές, με σημασία που δεν προκύπτει αθροιστικά από τις σημασίες των επιμέρους συστατικών τους (Fernando 1978:317, 1996:7-8, Swinney & Cutler 1973:4, Davies 1982:70, Strässler 1982:79, Cooper 1986:180, για την ελληνική φρασεολογία Αναστασιάδη Συμεωνίδη (1986), Αναστασιάδη-Συμεωνίδη και Ευθυμίου (2006), Θώμου (2011), Γαβριηλίδου (2001, 2008, 2009), Μουστάκη (1992) και Fotopoulou (1993). Με άλλα λόγια θεωρούνται κάτι σαν «μεγάλες λέξεις», αυτόνομες και ανεξάρτητες η μία από την άλλη και με περιεχόμενο εν πολλοίς καθιερωμένο και συμβατικό (Palmer :79, Carter 1987:58, Cruse :37), έτσι ώστε να μπορούν να ανακληθούν ανά πάσα στιγμή από το νοητικό λεξικό ως απλά λεξήματα, για να καλύψουν τις ανάγκες της επικοινωνιακής περίστασης Στην πραγματικότητα, ακόμη και η πιο βιαστική ματιά σε σώματα κειμένων ή σε συλλογές εκφράσεων, όπως το corpusπου προαναφέρθηκε, υποδεικνύει ότι οι ιδιωματισμοί ομαδοποιούνται, ιεραρχούνται και οργανώνονται γύρω από κεντρικούς πόλους, και μάλιστα όχι τυχαία, αλλά με βάση το κριτήριο της σημασίας. Και επειδή πρόκειται για σημασία συχνά μη κυριολεκτική, η ανάλυση των φράσεων προτείνεται να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο της συζήτησης για τους δύο βασικούς, εννοιολογικούς και γλωσσικούς μηχανισμούς παραγωγής μη κυριολεκτικών σημασιών, τη μεταφορά και τη μετωνυμία, και, φυσικά, στην έρευνα για τη μεταξύ τους διαπλοκή και τον σχηματισμό ευρύτερων συστημάτων και ιεραρχιών. Επίσης, η αναφορά στο εννοιολογικό επίπεδο σχηματισμού των φράσεων, το οποίο προηγείται του γλωσσικού, υποδεικνύει ότι ο προβληματισμός για τη φύση και τη λειτουργία των ιδιωματικών δομών λαμβάνει γνωστική κατεύθυνση. 3. Ως προς το σχήμα της μεταφοράς Από γνωστική άποψη, οι ιδιωματισμοί αντιμετωπίζονται ως γλωσσική απόδοση των υποκείμενων εννοιολογικών μεταφορικών σχημάτων (conceptual metaphor) (Lakoff & Johnson 1980:21), δηλαδή των μηχανισμών κατανόησης αφηρημένων εννοιών με τους όρους της καθημερινής εμπειρίας. Υπό την έννοια αυτή, υποστηρίζεται ότι οι εκφράσεις αντικατοπτρίζουν στην επιφανειακή δομή της γλώσσας κάθε τέτοιο σχήμα, δηλαδή ένα συγκεκριμένο σύστημα δι-εννοιολογικών αντιστοιχίσεων (cross domain mapping) ανάμεσα στο συγκεκριμένο και το αφηρημένο. Με τις αντιστοιχίσεις αυτές δύο κατά βάση διαφορετικές μεταξύ τους έννοιες(η συγκεκριμένη και η αφηρημένη) προσεγγίζουν η μία την άλλη προς όφελος της κατανόησης (Lakoff :203, Gibbs 1994:248-9, Kövecses 2002:4, Niemeier 2003:196, Deignan 2005:14, Βελούδης 2005:182). Για παράδειγμα, το φυσικό στοιχείο της φωτιάς και η διαδικασία της καύσης μπορούν να συγκροτήσουν ένα εννοιακό πεδίο πηγή για εκφράσεις, όπως οι ακόλουθες: (1) Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΙΑ α) (κάτι) με καίει β) καίγεται η καρδιά μου γ) ανάβω φωτιές (σε κάποιον) δ) παίρνω φωτιά (με το πρώτο) ε) (είμαι / γίνομαι) πυρ και μανία κ.ά. 1 Το σύνολο του corpus περιλαμβάνει ενενήντα (90) επιμέρους σημασιολογικά εννοιακά πεδία και περίπου 3000 λήμματα. Παραμένει αδημοσίευτο, αλλά βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη Γλωσσολογίας του Ε.Κ.Π.Α. [ 774 ]

5 [ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ] Στις δομές αυτές ένα σαφές και συγκεκριμένο στοιχείο του φυσικού κόσμου (φωτιά, καύση) συνδέεται εννοιολογικά με το ασαφές και μη μετρήσιμο μέγεθος της έντασης των ανθρώπινων συναισθημάτων, πράγμα που προσδίδει εννοιολογική προσβασιμότητα στο ασαφές, δηλαδή διευκολύνει την πρόσληψη και κατανόησή του. Πρόκειται, στην ουσία, για έναν τρόπο εννοιολογικής υπαγωγής των στοιχείων της φυσικής εμπειρίας, όπως αυτή γίνεται αισθητή διά του σώματος, στις ανάγκες έκφρασης της αφηρημένης σκέψης (Holme 2003:391, Βελούδης 2005:178), ειδικότερα σε σχέση με την περίπλοκη φύση και γλώσσα των ανθρώπινων συναισθημάτων (Kövecses 1990, Kövecses 2000, Gavriilidou 2002, Γαβριηλίδου 2002). Και επειδή η υπαγωγή εδώ γίνεται με όρους μεταφορικούς, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι φράσεις (1) εντάσσονται στο εννοιολογικό μεταφορικό σχήμα Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΝΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΙΑ 2 που αποτελεί τη βάση τους και δικαιολογεί την παρουσία και τη χρήση τους στον λόγο. Παράλληλα, η καθεμία από τις φράσεις αντιστοιχεί σημασιολογικά σε ένα ιδιαίτερο είδος συναισθηματικής έντασης, στο εσωτερικό του ίδιου εννοιολογικού πλαισίου, δηλαδή καμία δεν είναι ισοδύναμη με την άλλη και καμία δεν μπορεί να υποκατασταθεί από άλλη ή από κάποιο κυριολεκτικό ισοδύναμο, χωρίς (μερική έστω) διατάραξη της σημασιολογικής ισορροπίας. Επιπλέον, εφόσον η κοινή εμπειρία αποτελεί τη βάση της εννοιολογικής δομής και η εννοιολογική τη βάση της γλωσσικής, οι μεταφορικές έννοιες που βασίζονται στην εμπειρία και ενσωματώνονται στους ιδιωματισμούς (Kövecses 2002:177, Steen & Gavins 2003:9) έχουν τη δύναμη όχι μόνο να περιγράφουν, αλλά και να διαμορφώνουν εν μέρει την εξωγλωσσική πραγματικότητα, όπως ο άνθρωπος την αντιλαμβάνεται (Lakoff & Johnson 1980:144, 1999:63). Επ αυτού, ένα απτό παράδειγμα από το εννοιακό πεδίο του φυσικού σώματος του αστεριού μπορεί να θεωρηθεί το σύμπλεγμα των στοιχείων της καθημερινότητας (ξενοδοχείων, εστιατορίων, ποτών κ.ά.) που αξιολογούνται με το σύμβολο και το γλωσσικό σημείο του αστεριού (π.χ. ξενοδοχείο πέντε αστέρων), εφόσον στη Νέα Ελληνική λειτουργεί το εννοιολογικό μεταφορικό σχήμα ταύτισης του αστεριού με τις έννοιες του πολύτιμου, του αξιόλογου κ.λπ.. Σημειωτέον δε ότι το συγκεκριμένο σχήμα αποτελεί μία έκφανση της ευρύτερης, προσανατολιστικού χαρακτήρα εννοιολογικής μεταφοράς ΤΟ ΚΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΩ (ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ) που υλοποιείται και σε άλλα εννοιακά πεδία (π.χ. του ουρανού, σε φράσεις όπως βρίσκομαι στον έβδομο ουρανό, πετάω στα σύννεφα κ.ά.) (Δημοπούλου 2010:294). Από την άλλη μεριά, η λίγο πολύ παγιωμένη και σταθερή μορφή του συνόλου των συναφών φράσεων όχι μόνο αποκαλύπτει, στο επίπεδο της σκέψης, έναν γενικό τρόπο διαμόρφωσης των καθημερινών εννοιών, αλλά και συγκροτεί, στο επίπεδο της γλώσσας, μια παρακαταθήκη σταθερών μεταφορικών σημασιών, κοινή και διαθέσιμη σε όλα τα μέλη της γλωσσικής κοινότητας. Όλα αυτά, πάντως, δεν σημαίνουν ότι οι χρήστες της γλώσσας, κάθε φορά που προσλαμβάνουν ή αναπαράγουν μία έκφραση, ανακαλούν στον νου τους το σχήμα ή τα σχήματα. Απλώς τα σχήματα είναι εκεί και λειτουργούν ασυνείδητα, φέρνοντας τον ομιλητή σε θέση να διατρέχει με άνεση τις απαιτητικές έννοιες που αποδίδουν (Gibbs 1994:306-7). Στο σημείο τούτο υπεισέρχεται και η έννοια του πολιτισμικού πλαισίου λειτουργίας των μεταφορικών ιδιωματισμών που μπορεί να θεωρηθεί ως ένας επιπρόσθετος παράγοντας διαμόρφωσης της σημασίας και προσδιορισμού της χρήσης τους: Εφόσον οι αφηρημένες έννοιες κατανοούνται (εν μέρει) με βάση συγκεκριμένους τομείς της φυσικής εμπειρίας, είναι εύλογο πως η κάθε πολιτισμικά προσδιορισμένη οργάνωση της εμπειρίας αυτής και η διαμόρφωση σχετικών αντιλήψεων επηρεάζει τον σχηματισμό τους. Με άλλα λόγια, τα συμβατικά μεταφορικά σχήματα, που παράγουν τους ιδιωματισμούς, περικλείουν και τα συμβατικά σχήματα σκέψης της γλωσσικής κοινότητας, στην οποία κυκλοφορούν οι ιδιωματισμοί (Lakoff & Johnson 1980:22, Kövecses 1999:67, :284, Radden 2003:102). Λόγου χάρη, στο μεταφορικό σχήμα της Ελληνικής που συνδέει την καταβολή οποιασδήποτε προσπάθειας(σωματικής, ψυχολογικής κ.λπ.) με την έκθλιψη του ελαιοκάρπου και την εξαγωγή του λαδιού, περιλαμβάνονται φράσεις, όπως οι (2): (2) Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ / Ο ΚΟΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΓΩΓΗ ΛΑΔΙΟΥ α) βγάζω το λάδι (κάποιου) β) μου βγαίνει το λάδι κ.ά. 2 Αποδίδεται με κεφαλαία στοιχεία μικρού μεγέθους, όπως έχει καθιερωθεί. [ 775 ]

6 [ ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ] Στα δείγματα αυτά, οι επιμέρους μεταφορικές συνεπαγωγές (metaphorical entailments) 3, δηλ. οι αυτόματες διαδικασίες μεταβίβασης γνωστικών λεπτομερειών που προέρχονται από τα βαθύτερα εικονιστικά περιγράμματα (image schemata) και διαμορφώνουν τις φράσεις(kövecses 2002:94), είναι εμπλουτισμένες με στοιχεία από το νεοελληνικό πολιτισμικό σύμπαν, εφόσον οι φυσικοί ομιλητές της γλώσσας, ιδίως στα πλαίσια της παλαιότερης αγροτικής κοινωνίας, έχουν ακούσει, δει, βιώσει κ.λπ. κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με τη διαδικασία παραγωγής του λαδιού και με βάση αυτές επινόησαν τις φράσεις. Στη συνέχεια μπορούν και να χρησιμοποιήσουν το γνωστικό αυτό υλικό, αν επικρατήσει η σχετική γλωσσο-πολιτισμική επιλογή, για να εμπλουτίσουν το σχήμα, ή, αντίθετα, να το παραμερίσουν τελείως και οι φράσεις να μην πολλαπλασιαστούν ή / και να περιπέσουν σε αχρηστία. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο πολιτισμικός παράγοντας, μαζί με την εννοιολογική κοινωνική διάσταση και τη φραστική παγίωση, μεγιστοποιούν το γνωστικό όφελος των μεταφορικών ιδιωματισμών (Radman 1997:113, Crisp 2003:101). 4. Ως προς το σχήμα της μετωνυμίας Στο επίπεδο της γλωσσικής πλήρωσης, η εμφάνιση ιδιωματικών εκφράσεων μετωνυμικού χαρακτήρα υποδεικνύει την ύπαρξη εννοιολογικών μετωνυμικών σχημάτων, δηλαδή φυσικών συστημάτων συνεπαγωγών, τα οποία λειτουργούν στο εσωτερικό του ίδιου εννοιακού πεδίου (Radden & Kövecses 1999:17, Kövecses 2002:145, Barcelona 2003a:13, Barcelona 2003b:32-33), εξομαλύνοντας εννοιολογικά, με άλλα λόγια διευκολύνοντας την κατανόηση των δεδομένων που προσλαμβάνει ο ανθρώπινος νους. Η διευκόλυνση επιτυγχάνεται με την αναγωγή ενός μέλους του εννοιακού πεδίου στη θέση του πρωτοτύπου που μπορεί να υποκαταστήσει εννοιολογικά ολόκληρη την κατηγορία (Radden & Kövecses 1999:18).Σχετικό είναι το παράδειγμα από το εννοιακό πεδίο του φυσικού στοιχείου του νερού: (3) ΤΟ ΝΕΡΟ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΑΙΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΥΤΟΥ α) ανοίγω / κλείνω το νερό β) το νερό τρέχει / σταματάει / κόβεται γ) ρίχνει νερό (= βρέχει) δ) πληρώνω το νερό (= το λογαριασμό) κ.ά. Το σχήμα αυτό λειτουργεί κατ αρχάς συσχετιστικά, εφόσον συνάπτει την κεντρική έννοια του νερού με τις επιμέρους έννοιες που σχετίζονται με αυτό (παροχή, διαχείριση), αλλά ταυτόχρονα και αιτιολογικά, αφού η συνολική επιλογή των λέξεων σε κάθε φράση υπηρετεί άριστα την κατανόηση, χωρίς ανάγκη προσφυγής στις επιμέρους έννοιες για λόγους ακριβολογίας. Παράλληλα, επειδή οι συγκεκριμένες δομές είναι βαθιά θεμελιωμένες στην εμπειρία και υφίστανται τη δοκιμασία της συχνής χρήσης και τριβής στη νεοελληνική γλωσσική κοινότητα, έχουν εν μέρει αποχρωματιστεί ως προς τον στερεοτυπικό (figurative) και μη κυριολεκτικό χαρακτήρα τους και εκλαμβάνονται πρόχειρα ως κυριολεκτικές, χωρίς αυτό να μειώνει τη μετωνυμική θεμελίωση του σχηματισμού τους. Σε τελική ανάλυση, ακριβώς λόγω της πολιτισμικής καταξίωσης και της παγίωσης στη μορφή και τη σημασία τους, οι εκφράσεις αυτές, αλλά και όλοι οι νεοελληνικοί μετωνυμικοί ιδιωματισμοί, αποκαλύπτουν χρήσιμα στοιχεία για τον τρόπο σχηματισμού και κυκλοφορίας των εννοιών και άρα διαθέτουν υψηλή γνωστική λειτουργικότητα (Barcelona 2003a:14). 5. Ως προς τη διαπλοκή των δύο σχημάτων Στον καθημερινό λόγο εμφανίζονται ιδιωματισμοί που πραγματώνουν χαρακτηριστικά και των δύο μηχανισμών (μεταφοράς και μετωνυμίας), είτε κατ ακολουθία είτε συνδυαστικά και σε διαφορετικό βαθμό κάθε φορά. Αυτό υποδεικνύει τον σύνθετο χαρακτήρα του ανθρώπινου αντιληπτικού συστήματος και τις δομικά περίπλοκες σχέσεις αλληλεξάρτησης και επικάλυψης, οι οποίες αναπτύσσονται στο πλαίσιό του για τον εννοιολογικό σχηματισμό και τη γλωσσική αποτύπωση πιο 3 Ο όρος απαντά και στον Βελούδη (2005:190). [ 776 ]

7 [ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ] απαιτητικών εννοιών (Goossens 1995a:161, Barcelona 2003a:9, 2003c:232, Dirven 2003b:88). Στην πράξη έχουν γίνει απόπειρες κατηγοριοποίησης των σύνθετων εκφράσεων, με αναγωγή στα αντίστοιχα σχήματα (Barcelona 2003a:9-12, Goossens 1995a: , 1995b: , 2003: ), η γλωσσική πραγματικότητα ωστόσο υπερβαίνει κάθε τυπολογία, με εξαίρεση την κυρίαρχη τάση της ενσωμάτωσης της απλούστερης διαδικασίας (της μετωνυμίας) μέσα στην πολυπλοκότερη (τη μεταφορά). Η τάση αυτή υλοποιείται συνήθως με τη συγκρότηση σύνθετων σχημάτων, στα οποία η μεταφορική αναλογία εδράζεται πάνω σε μετωνυμική γειτνίαση, και στη γενετική παραγωγή ανάλογων φράσεων. Έστω το ακόλουθο παράδειγμα από το εννοιακό πεδίο της γης στη Νέα Ελληνική: (4) Ο ΖΩΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ / Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΙΣΧΥΟΣ ΕΙΝΑΙ ΓΗ (ΕΔΑΦΟΣ / ΤΟΠΟΣ) α) κερδίζω έδαφος (= προχωρώ: ο στρατός ~ // αποκτώ πλεονέκτημα: η άποψη ~) β) χάνω έδαφος (= υποχωρώ: ο στρατός ~ // χάνω το πλεονέκτημα: η άποψη ~) γ) κάνω τόπο (= αφήνω ελεύθερο χώρο: Κάνε τόπο να περάσω! // αφήνω ελευθερία κινήσεων: Κάντε τόπο στα νιάτα!) δ) πιάνω τόπο (= έχω αποτέλεσμα: Φρόντισε οι ενέργειες σου να πιάνουν τόπο!) ε) αφήνω στον τόπο (= σκοτώνω ακαριαία: Με ένα χτύπημα τον άφησε στον τόπο.) Οι φράσεις (4) αποτελούν κατ αρχάς τυπικούς μεταφορικούς ιδιωματισμούς και μπορούν να αναχθούν όλες στο εννοιολογικό μεταφορικό σχήμα Ο ΖΩΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ / Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΙΣΧΥΟΣ ΕΙΝΑΙ ΓΗ (ΕΔΑΦΟΣ / ΤΟΠΟΣ), εφόσον σε αυτές η συγκεκριμένη σημασία (τόπος, έδαφος) χρησιμοποιείται ως αφετηρία για να γίνει αντιληπτή και να εκφραστεί η αφηρημένη έννοια στόχος (έκφραση ισχύος, αποτελεσματικότητα). Ωστόσο, η μακρινή και εν πολλοίς αυθαίρετη αυτή μεταφορική μεταβίβαση βρίσκει γνωστική αιτιολογία, αν θεωρηθεί ότι βασίζεται στη θεμελιωμένη στην εμπειρία εννοιολογική μετωνυμία Η ΓΗ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΒΑΣΗΣ / ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ. Παράλληλα, εσωτερικά του σχήματος οι φράσεις διαφοροποιούνται δομικά και εννοιολογικά, όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό και από την απόδοση της σημασίας και τα παραδείγματα χρήσης που δίνονται επί τούτου σε παρένθεση. Συγκεκριμένα, οι (4) (α), (β) και (γ) είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν αφενός μετωνυμικά, αν το περικείμενο επιβάλλει την υπερίσχυση της σχέσης γειτνίασης ανάμεσα στη διαχείριση του εδάφους και στην αντίστοιχη κίνηση (προώθηση, υποχώρηση και παραμερισμός) και αφετέρου μεταφορικά, αν βάσει περικειμένου κυριαρχήσει η μεταφορική ομοιότητα ανάμεσα στη διαχείριση εδάφους και στην απόκτηση ή απώλεια πλεονεκτήματος, ενώ οι (4) (δ) και (ε) λειτουργούν κατά βάση μεταφορικά. Επομένως, ορισμένοι ιδιωματισμοί μπορούν να κινηθούν σε δύο επίπεδα (μετωνυμικό μεταφορικό), τα οποία εναλλάσσονται ελεύθερα στον λόγο, χωρίς οι χρήστες της γλώσσας να συνειδητοποιούν τη διαφορά τους. Πρόκειται στην ουσία για τη γλωσσική αποτύπωση της ύπαρξης ενός εννοιολογικού συνεχούς από τη μετωνυμία προς τη μεταφορά ή, ορθότερα, ενός συνεχούς από την κυριολεξία προς την ποιητική ή / και συμβολική χρήση της γλώσσας, βασικά ενδιάμεσα στάδια του οποίου αποτελούν η μετωνυμία και η μεταφορά (Radden 2003:93, Niemeier 2003:198, Deignan 2005:62-5). Στον φωνούμενο λόγο το συνεχές αποτυπώνεται με τη δημιουργία αναλόγων εκφράσεων, μερικές από τις οποίες παγιώνονται δομικά και σημασιολογικά και απαρτίζουν τους ιδιωματισμούς, γίνονται δε αντιληπτές και αυτές υπό μορφή συνεχούς ως προς την απόκλιση της σημασίας τους από την κυριολεξία (Cacciari 1993:31-2) και ως προς την κατανόηση και ερμηνεία τους (Cacciari & Tabossi 1988:680). 6. Ως προς τον σχηματισμό συστημάτων και ιεραρχιών Η εστίαση στη γνωστική λειτουργικότητα του μεταφορικού και του μετωνυμικού μηχανισμού, όπως αποκαλύπτεται από την παρουσία των ιδιωματισμών στον λόγο, μπορεί να οδηγήσει σε όλο και περισσότερες γενικεύσεις και αφαιρέσεις και στην υπόθεση ότι συγκροτούνται ολόκληρες ιεραρχίες και συστήματα ιεραρχιών μεταφορικών και μετωνυμικών σχημάτων, βάσει των οποίων οργανώνεται και χρησιμοποιείται μέρος του λεξιλογίου (Lakoff :222, Lakoff & Jonhson 1999:63-64, Feyaerts 2003:68-9).Σύμφωνα με τη συλλογιστική αυτή, οι ιδιωματισμοί μπορούν να αποκαλύψουν την [ 777 ]

8 [ ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ] εσωτερική δομή του διαμορφούμενου συστήματος, αφού με την πάγια και συμβατική μορφή τους αντικατοπτρίζουν τους κόμβους κατασκευής του. Ειδικά για τη Νέα Ελληνική, αν θεωρηθεί ότι οι έννοιες που σχετίζονται με τη φύση συγκροτούν ένα αχανές πεδίο, τέτοιες ιεραρχίες σχημάτων συγκροτούνται γύρω από κεντρικά λεξήματα σημασίες του πεδίου (π.χ. η γη, το φως, το νερό, ο αέρας, τα διάφορα φυτά κ.λπ.), τα οποία διαμορφώνουν τα εννοιακά πεδία πηγή (source fields),δηλαδή λειτουργούν ως εμπειρική βάση για τη μη κυριολεκτική σύλληψη αφηρημένων εννοιών και τη γλωσσική απόδοση των εννοιών αυτών μέσω των ιδιωματισμών (target fields). Για παράδειγμα, από τη φυσική εμπειρία της βίωσης του φωτός πηγάζει ένα ολόκληρο σύστημα μη κυριολεκτικών σχημάτων φορέων σημασιών και αναλόγων εκφράσεων, το οποίο οργανώνεται ως ακολούθως: Κατ αρχάς, εκτός από τις ολιγάριθμες κυριολεκτικές στερεοτυπικές εκφράσεις, επιστημονικού και πολιτισμικού χαρακτήρα (π.χ. το έτος φωτός, η πόλη του φωτός), συγκροτούνται δύο θεμελιώδη μετωνυμικά σχήματα: ΤΟ ΦΩΣ ΑΝΤΙ ΤΟΥ ΤΕΧΝΗΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ (ΠΑΡΟΧΗ ΦΩΤΟΣ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ) και ΤΟ ΦΩΣ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ. Το πρώτο από αυτά αντικατοπτρίζει τη βασική μετωνυμική σύνδεση ανάμεσα σε στενότερες και ευρύτερες οντότητες εντός του ιδίου εννοιακού πεδίου και υλοποιείται γλωσσικά μέσω τυπικών μετωνυμικών ιδιωματισμών υψηλής συχνότητας (π.χ. ανοίγω / κλείνω το φως) ή συνδυασμών μετωνυμίας και μεταφοράς (τα φώτα της ράμπας). Το δεύτερο βασίζεται στην εξίσου θεμελιακή σχέση γειτνίασης ανάμεσα στο ερέθισμα (φως) και την αίσθηση (όραση) και πραγματώνεται με ανάλογα συχνές και οικείες εκφράσεις (π.χ. χάνω / βρίσκω το φως μου), ταυτόχρονα όμως εμπλέκεται και με τον μεταφορικό σχηματισμό Η ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ / Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ, παράγοντας ανάλογες εκφράσεις (π.χ. Υπό το φως των καινούργιων στοιχείων, η υπόθεση περιπλέκεται) και συγκροτώντας ένα σύνθετο μετωνυμικό μεταφορικό σχήμα. Το σχήμα αυτό διαθέτει υψηλή γνωστική αξία διότι αποτελεί τη βάση, από την οποία εξακτινώνονται τα συστήματα σχημάτων που συνδέουν το φως και την όραση με τη σκέψη και το συναίσθημα. Συγκεκριμένα, από την κυριολεκτική πηγή του φωτός πηγάζει ένα σύστημα μεταφορικών ταυτίσεων, με το οποίο συλλαμβάνονται εννοιολογικά και αποδίδονται γλωσσικά διάφορα επίπεδα αντίληψης και αφηρημένης σκέψης: Η ΣΑΦΗΝΕΙΑ / Η ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ, Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣΕΙΝΑΙ ΦΩΣ, Η ΓΝΩΣΗ / Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ και Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ. Τα σχήματα αυτά κλιμακώνονται από το απλούστερο στο (σημασιολογικά) συνθετότερο και από το λιγότερο προς το περισσότερο αφηρημένο, αναγόμενα όλα στο προηγούμενο σύνθετο, μετωνυμικό μεταφορικό σχήμα, και πραγματώνονται γλωσσικά με ιδιωματισμούς οικείους και σημασιολογικά παραγωγικούς (π.χ. (κάτι είναι) φως φανάρι, φέρνω στο φως, (δίνω) τα φώτα μου, να σε φωτίσει ο Θεός!, μας φώτισες!), με μεταφορικό κυρίως χαρακτήρα και διακύμανση ως προς την παγίωση της μορφής (π.χ. βγαίνω στο φως, μου φεξε, φέξε μου και γλίστρησα!). Από την άλλη μεριά, από τη βασική ταύτιση του φωτός και της όρασης με την οπτική γωνία και την εντύπωση εξαρτάται και μία δεύτερη, επίσης κλιμακούμενη ομάδα μεταφορικών σημασιών, η οποία οργανώνεται γύρω από τα σχήματα: Η ΑΡΧΗ / Η ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ, Η ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ και ΤΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ / ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ (ΛΑΜΨΗ). Ως προς το πρώτο, αξίζει να σημειωθεί η διαπλοκή της κυριολεκτικής πηγής με το φυσικό φαινόμενο της ημέρας στη μεταφορική αντιστοίχιση του πρωινού φωτός με την αρχή της ανθρώπινης ζωής (π.χ. βλέπω το φως (της μέρας), το λυκαυγές της ζωής), αλλά και η παρεμβολή του πολιτισμικού στοιχείου στις σχηματιζόμενες φράσεις (π.χ. στον μεταφορικό ιδιωματισμό: δίνω (σε κάποιον) το πράσινο φως). αντίθετα, στο δεύτερο και το τρίτο υπεισέρχεται και ο παράγοντας της συναισθηματικής συμμετοχής αυτού που μεταχειρίζεται την έκφραση, με συνέπεια τον ανάλογο «χρωματισμό» της σημασίας. Τούτο γίνεται ιδιαίτερα φανερό σε δομές, όπως λ.χ. φως στο βάθος του τούνελ ή λάμπω διά της απουσίας μου, οι οποίες μπορούν να προσλάβουν δραματικό, ειρωνικό, σαρκαστικό κ.λπ. τόνο ανάλογα με την περίσταση. Τέλος, παρατηρείται και το περιορισμένα παραγωγικό μεταφορικό σχήμα ΤΟ ΤΕΛΟΣ / Η ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ / Η ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ, το οποίο συγκροτείται εκτός των βασικών συστημάτων και πραγματώνεται γλωσσικά με οικείες εκφράσεις (π.χ. αλλάζω τα φώτα (σε κάποιον)). Το διαμορφούμενο σύνολο μπορεί να παρασταθεί και σχηματικά ως εξής: [ 778 ]

9 [ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ] ΦΩΣ κυριολεκτικά στερεότυπα το έτος φωτός, η πόλη του φωτός κ.λπ. ΤΟ ΤΕΛΟΣ / Η ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ / Η ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ αλλάζω τα φώτα (σε κάποιον) φέγγω από την πείνα / την αρρώστια ΤΟ ΦΩΣ ΑΝΤΙ ΤΟΥ ΤΕΧΝΗΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ (ΠΑΡΟΧΗ ΑΠΟ ΣΥΣΚΕΥΗ) ανοίγω / κλείνω το φως ανάβω / σβήνω το φως τα φώτα της ράμπας ΤΟ ΦΩΣ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ χάνω / βρίσκω το φως μου έχω το φως μου + Η ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ / Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ Υπό το φως των καινούργιων στοιχείων, η υπόθεση περιπλέκεται. Η ΣΑΦΗΝΕΙΑ / Η ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ (κάτι είναι) φως φανάρι ηλίου φαεινότερον Η ΑΡΧΗ / Η ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ βλέπω το φως (της μέρας) δίνω το πράσινο φως Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ φέρνω / βγάζω στο φως έρχομαι / βγαίνω στο φως Η ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗ- ΜΑΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ ρίχνω φως βλέπω φως δεν φαίνεται φως Η ΓΝΩΣΗ / Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ φαεινή ιδέα μου φεξε φέξε μου και γλίστρησα ΤΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ / ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ λάμπω διά της απουσίας μου η αλήθεια θα λάμψει (υποδοχή) μετά φανών και λαμπάδων Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ να σε φωτίσει ο Θεός! μας φώτισες (δώσε μας) τα φώτα σου 7. Συμπεράσματα Τα παραπάνω υποδεικνύουν ότι οι ιδιωματικές σημασίες στο σημασιολογικό πεδίο της φύσεως στη Νέα Ελληνική δεν παράγονται αυθαίρετα ούτε καταγράφονται στο νοητικό λεξικό ανεξάρτητα, αλλά εμφανίζονται πλήρως αιτιολογημένες με βάση τα υποκείμενα σχήματα, ιεραρχίες και συστήματα και σημασιολογικά δομημένες έτσι ώστε να καλύπτουν ευρύ φάσμα των μεταφορικών ή / και μετωνυμικών αντιστοιχίσεων στο εσωτερικό των σχημάτων. Επομένως, οι αντίστοιχες παγιωμένες εκφράσεις αποτελούν περίπλοκους μηχανισμούς, με χαρακτήρα πρώτα εννοιολογικό και μετά γλωσσικό, και μπορούν να θεωρηθούν ως ένα χαρακτηριστικό δείγμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα [ 779 ]

10 [ ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ] στο γνωστικό και το γλωσσικό σύστημα του ανθρώπου, δηλαδή ανάμεσα στον σχηματισμό ορισμένων (καθημερινών) εννοιών και τη γλωσσική τους απόδοση 4. Παράλληλα, από λειτουργική άποψη, οι ιδιωματικές εκφράσεις της φύσεως δεν συνιστούν αδρανή στοιχεία της γλώσσας, αλλά γνωστικά απαραίτητες μεταφορικές ή / και μετωνυμικές μονάδες που εξαρτώνται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και από κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Έτσι, άλλωστε, εξηγείται και η γενική δυσκολία κυριολεκτικής παράφρασης ή εύρεσης κυριολεκτικού αντιστοίχου για την καθεμία από αυτές. Επίσης, ως παγιωμένες και συμβατικές δομές, οι νεοελληνικοί ιδιωματισμοί της φύσης μπορούν να θεωρηθούν ως σημαντικός παράγοντας προώθησης τόσο της απαραίτητης για την επικοινωνία συνεκτικότητας των νοημάτων όσο και της σημασιολογικής διαφοροποίησης, δηλαδή του εμπλουτισμού και της ανανέωσης του λεξιλογίου (Fernando 1996:215, Αναστασιάδη Συμεωνίδη & Ευθυμίου 2006:18). Επιπλέον, η πολιτισμική διάσταση της σημασίας τους καθιστά τις εκφράσεις αυτές παράγοντα κοινωνικής συνοχής (Levorato 1993:126), στο μέτρο που αποτελούν συνδετικό κρίκο μεταξύ των μελών της νεοελληνικής γλωσσικής κοινότητας, αλλά και σημείο διαφοροποίησης από τα μέλη άλλων κοινοτήτων. Γενικότερα, οι ιδιωματισμοί αποτελούν για τους ομιλητές καθημερινές αξίες: όλοι μας σκεφτόμαστε και εκφραζόμαστε με αυτούς και δι αυτών, χωρίς να συνειδητοποιούμε το μεταφορικό ή/και μετωνυμικό τους υπόβαθρο. Άρα, η ύψιστη λειτουργικότητά τους συνίσταται στο ότι μετατρέπουν τη φαντασιακή λογική και τη δημιουργικότητα του μη κυριολεκτικού λόγου σε συλλογική εννοιολογική κατάκτηση και τρέχον επικοινωνιακό νόμισμα. Βιβλιογραφία α) ελληνόγλωσση Αναστασιάδη Συμεωνίδη, Άννα. και Αγγελική Ευθυμίου Οι Στερεότυπες Εκφράσεις και η Διδακτική της Νέας Ελληνικής ως Δεύτερης Γλώσσας. επιμ. Σπύρος Α. Μοσχονάς. Αθήνα: Πατάκης Αναστασιάδη Συμεωνίδη, Άννα Η νεολογία στην κοινή Νεοελληνική. Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., 65. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Βελούδης, Γιάννης Η σημασία πριν, κατά και μετά τη γλώσσα. Αθήνα: Κριτική Γαβριηλίδου, Ζωή «Παροιμίες και μεταφορά.» Γλώσσα 53/7-16. Γαβριηλίδου, Ζωή «Τάξεις Αντικειμένων: Τα συναισθήματα στη Νέα Ελληνική», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα, Πρακτικά 22 ης Συνάντησηςτου Τομέα Γλωσσολογίας του Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη Δημοπούλου, Βαρβάρα Το λεξιλόγιο της φύσεως στις στερεότυπες εκφράσεις και στους ιδιωματισμούς: σημασιολογική ανάλυση και εφαρμογή στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Θώμου Παρασκευή Λεξιλογικές συνάψεις (lexicalcollocations) στη Νέα Ελληνική ως ξένη γλώσσα. Διδακτορική Διατριβή. phdtheses.ekt.gr Μότσιου, Β Στοιχεία Λεξικολογίας. Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λεξικολογία.< Γλωσσολογία, 9 > Αθήνα: Νεφέλη. Μουστάκη, Α «Οι στερεότυπες εκφράσεις με το βοηθητικό ρήμα είμαι στα νέα ελληνικά. Στοιχεία κατανομής». Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα. Πρακτικά της 12 ης ετήσιας συνάντησης του τομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Απριλίου 1991, Θεσσαλονίκη. β) ξενόγλωσση Barcelona, Antonio. 2003a. Introduction.The cognitive theory of metaphor and metonymy. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio Barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Barcelona, Antonio. 2003b. On the plausibility of claiming a metonymic motivation for conceptual metaphor. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio Barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Barcelona, Antonio. 2003c. Clarifying and Applying the Notions of Metaphor and Metonymy within Cognitive Linguistics: An Update. In. Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast, edited by René Dirven and Ralf Pörings, Berlin, NewYork: MoutondeGruyter. Cacciari, Cristina and Patrizia.Tabossi The comprehension of idioms. In Journal of Memory and Language 27, Σε συναφή συμπεράσματα για τα σχήματα και τις παγιωμένες εκφράσεις της Αγγλικής καταλήγουν οι Nayak & Gibbs 1990:329, Gibbs & Nayak 1991:94-5, Gibbs 1993a 2 :275, 1993b:57-8, 74, Lakoff & Johnson 1999:68 και Kövecses 2002:206. [ 780 ]

11 [ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ] Cacciari, Cristina The Place of Idioms in a Literal and Metaphorical World In Idioms: Processing, Structure, and Interpretation, edited by Cristina Cacciari and PatriziaTabossi, Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Carter, Ronald Vocabulary. Applied Linguistic Perspectives. London: Allen &Unwin. Cooper, David. A Metaphor. In Aristotelian Society Series.Vol. 5. Oxford: Basil Blackwell. Crisp, Peter Conceptual Metaphor and its Expressions. In Cognitive Poetics in Practice, edited by Joanna Gavins and Gerard Steen, London: Routledge. Cruse, David. A Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge University Press. Davies, Martin Idiom and metaphor. In Proceedings of the Aristotelian Society.Vol 83, Deignan, Alice MetaphorandCorpusLinguistics.In Converging Evidence in language and Communication Research, Vol. 6. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Dirven, René. 2003b. Metonymy and Metaphor: Different mental strategies of conceptualisation. In Metaphor and Metonymy in Comparison and Contrast, edited by René Dirven and Ralf Pörings, Berlin, New York:Mouton de Gruyter. Fernando, Chitra Towards a definition of idiom, its nature and function In Studies in Language. Vol. 2(3), Fernando, Chitra Idioms and Idiomaticity.In Describing English Language, edited by John Sinclair and Ronald Carter. Oxford: Oxford University Press. Feyaerts, Kurt Refining the Inheritance Hypothesis: Interaction between metaphoric and metonymic hierarchies. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio Barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Fotopoulou, A Une classification des phrases à compléments figés en grec moderne. Étude morphosyntaxique des phrases figées. Volume I & II. Αδημοσίευτηδιδακτορικήδιατριβή. Gavriilidou, Zoe Ladéterminationdesnomsdesentimentsengrecmoderne, Langages 145, 83-96, Paris: Larousse. Gavriilidou, Zoe Figement et intensité en grec modern. Meta 53/2, Gavriilidou, Zoe Les stereotypes dans les expressions figées du grec modern. Cahiers de lexicologie 95/2, Editions ClassiquesGarnier. Gibbs, Raymond W. Jr. And Nandini P. Nayak, Why idioms mean what they do. In Journal of Experimental Psychology: General. Vol.120, Gibbs, Raymond W. Jr a. «Process and products in making sense of tropes.»in Metaphor and Thought, edited by Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press. Gibbs, Raymond W. Jr. 1993b. Why Idioms Are Not Dead Metaphors In Idioms: Processing, Structure, and Interpretation, edited by Cristina Cacciari and PatriziaTabossi, Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Gibbs, Raymond W. Jr The Poetics of Mind. Figurative thought, language and understanding. Cambridge: Cambridge University Press Goossens, Louis. 1995a. Metaphtonymy: The Interaction of Metaphor and Metonymy in figurative Expressions for Linguistic Action. In By Word of Mouth. Metaphor, Metonymy and Linguistic Action in a cognitive Perspective, edited by Jacob L. Mey, Herman Parret and JefVerschueren, Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Goossens, Louis. 1995b. From Three Respectable Horses Mouths: Metonymy and Conventionalisation in a Diachronically Differentiated Data Base. In By Word of Mouth. Metaphor, Metonymy and Linguistic Action in a cognitive Perspective, edited by Jacob L. Mey, Herman Parret and JefVerschueren, Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company Goossens, L Patterns of meaning extension, parallel chaining, subjectification, and modal shifts. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio Barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Holme, Randal Grammatical metaphor as a cognitive construct. In Grammatical Metaphor.Views from Systemic Functional Linguistics, edited by Anne-Marie Simon-Vandenbergen, Miriam Taverniers and Louise Ravelli, In Amsterdam Studies in the Theory and History of Linguistic Science, IV Current Issues in Linguistic Theory, 236. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Kövecses, Zoltán Emotion Concepts. New York: Springer Verlag Kövecses, Zoltán Metaphor: Does It Constitute or Reflect Cultural Models? In Metaphor in Cognitive linguistics.selected Papers from the Fifth International Cognitive Linguistics Conference. Amsterdam, July 1997, edited by Raymond W. Gibbs Jr. and Gerard J. Steen, Amsterdam Studies in the Theory and History of Linguistic Science.IV Current Issues in Linguistic Theory, 175. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Kövecses, Zoltán Metaphor and Emotion. Cambridge and New York: Cambridge University Press. Kövecses, Zoltán Metaphor. A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press. Kövecses, Zoltán Metaphor in Culture. Universality and Variation. Cambridge: Cambridge University Press. Lakoff, George The contemporary theory of metaphor. In Metaphor and Thought, edited by Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press. Lakoff, George and Mark Johnson Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press. Lakoff, George and Mark Johnson Philosophy in the Flesh. The Embodied Mind and its Challenge to Western Thought. New York: Basic Books, A Member of the Perseus Books Group. [ 781 ]

12 [ ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ] Levorato, Chiara M The Acquisition of Idioms and the Development of Figurative Competence. In Idioms: Processing, Structure, and Interpretation, edited by Cristina Cacciari and PatriziaTabossi, Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Nayak, Nandini P. & Raymond W. Gibbs Jr Conceptual knowledge in the interpretation of idioms. In Journal of Experimental Psychology: General. Vol. 119, Niemeier, Susanne Straight from the heart metonymic and metaphorical explorations. In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio Barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Palmer, F. R Semantics. Cambridge: Cambridge University Press. Radden, Günter and Zoltán. Kövecses Towards a Theory of Metonymy. In Metonymy in Language and Thought, edited by Klaus-Uwe Panther and Günter Radden, Human Cognitive Processing.Vol 4. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Radden, Günter How metonymic are metaphors? In Metaphor and Metonymy at the Crossroads. A Cognitive Perspective, edited by Antonio barcelona, Berlin: Mouton de Gruyter. Radman, Zdravko Metaphors: Figures of the Mind. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Steen, Gerard. J. and Joanna Gavins Contextualising cognitive poetics. In Cognitive Poetics in Practice, edited by Joanna Gavins and Gerard Steen, London: Routledge. Strässler, Jürg Idioms in English. A Pragmatic Analysis. (Tübingen Beiträge zur Linguistik, Vol. 183). Tübingen: Gunter Narr Verlag. [ 782 ]

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012 Οργανωτική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα

Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα 1 Η ΜΕΣΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Φρειδερίκη ΜΠΑΤΣΑΛΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη ΣΕΛΛΑ Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα Στο: Γλωσσολογικές έρευνες για την Ελληνική Ι, Πρακτικά του 5 ου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 5 Έννοιες και Κλασική Θεωρία Εννοιών Έννοιες : Θεμελιώδη στοιχεία από τα οποία αποτελείται το γνωστικό σύστημα Κλασική θεωρία [ή θεωρία καθοριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση. Τ. Α. Μικρόπουλος

Εννοιολογική χαρτογράφηση. Τ. Α. Μικρόπουλος Εννοιολογική χαρτογράφηση Τ. Α. Μικρόπουλος Οργάνωση γνώσης Η οργάνωση και η αναπαράσταση της γνώσης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την οικοδόμηση νέας γνώσης. Η οργάνωση των εννοιών που αναφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-543 9 Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών Χειμερινό/Εαρινό Κατηγορία Μαθήματος Γνωστικό Πεδίο Γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία. επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική Ψυχολογία / Γνωσιακή Επιστήµη Inside the black box για µια επιστήµη του Νου Επιστροφή στο Νου Γνωστική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Θέση: Λέκτορας (ΦΕΚ: 1067/12-12 2011) στο γνωστικό αντικείμενο «Λεξικολογία και η διδακτική της μητρικής γλώσσας»

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Θέση: Λέκτορας (ΦΕΚ: 1067/12-12 2011) στο γνωστικό αντικείμενο «Λεξικολογία και η διδακτική της μητρικής γλώσσας» ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΘΩΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, 74100 ΤΗΛΕΦΩΝΟ: (+30) 28310 77632, (+30) 28310

Διαβάστε περισσότερα

Γαβριηλίδου, Ζ., (1994), «Τα σύνθετα του τύπου ουσιαστικό+ουσιαστικό στην ίδια πτώση», Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 15 ης

Γαβριηλίδου, Ζ., (1994), «Τα σύνθετα του τύπου ουσιαστικό+ουσιαστικό στην ίδια πτώση», Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 15 ης Γαβριηλίδου, Ζ., (1994), «Τα σύνθετα του τύπου ουσιαστικό+ουσιαστικό στην ίδια πτώση», Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά τ 15 ετήσιας συνάντησ του Τομέα Γλωσσολογίας τ Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.,

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 7 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 7 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωργική Εκπαίδευση Θεματική ενότητα 7 2/2 Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι φοιτητές/τριες πρέπει να είναι ικανοί/ες: Α) να ορίζουν τον

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

PRAGMATIQUE ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Αγγελική Αλεξοπούλου

PRAGMATIQUE ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Αγγελική Αλεξοπούλου PRAGMATIQUE ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Αγγελική Αλεξοπούλου ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 1) Γενικές αρχές 2) Δείξη 3) Η θεωρία των λεκτικών πράξεων 4) Η θεωρία των υπονοημάτων 5) Τα αξιώματα και η αρχή της συνεργασίας 6) Προϋπόθεση

Διαβάστε περισσότερα

ανάπτυξη μαθηματικής σκέψης

ανάπτυξη μαθηματικής σκέψης ανάπτυξη μαθηματικής σκέψης (έννοιες, αντιλήψεις, αναπαραστάσεις) οργάνωση περιεχομένου μαθηματικών, εννοιολογικές αντιλήψεις στα μαθηματικά και στους μαθητές Μαρία Καλδρυμίδου θέματα οργάνωση περιεχομένου

Διαβάστε περισσότερα

[+εαυτό / +Α] Αναφορικές εκφράσεις: δεδομένα από τα Νέα Ελληνικά. Brian D. Joseph Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Οχάιο

[+εαυτό / +Α] Αναφορικές εκφράσεις: δεδομένα από τα Νέα Ελληνικά. Brian D. Joseph Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Οχάιο [In D. Theofanopoulou-Kondou, X. Laskaratou, M. Sifianou, M. Georgiafendis, & V. Spyropoulos, eds. Sinxrones tasis stin eliniki glosologia. Meletes afieromenes stin Eirene Philippaki-Warburton [Synchronic

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Μέσω κανόνων Πλεονεκτήματα: κέρδος χρόνου, δυνατότητα επαναλήψεων, εκμετάλλευση των γνωστικών ικανοτήτων των μαθητών, λιγότερη διδακτική προετοιμασία.

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του

Διαβάστε περισσότερα

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 30 Ιανουαρίου 2016 Κατερίνα Δ. Χατζοπούλου Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΩΣ ΣΥΜΒΑΣΗ Η ανθρώπινη γλώσσα, ως μέρος της πραγματικότητας απασχόλησε τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-543DL 9 Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών Χειμερινό/Εαρινό Κατηγορία Μαθήματος Γνωστικό Πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών

Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Η ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και ο νέος ρόλος των εκπαιδευτών Καθώς οι σύγχρονες κοινωνίες μεταλλάσσονται και εξελίσσονται διαρκώς, η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων _v.1. Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων. τηλέφωνα επικοινωνίας: 211.403-7682 & 690.9012085 email: info@valores.

Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων _v.1. Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων. τηλέφωνα επικοινωνίας: 211.403-7682 & 690.9012085 email: info@valores. 2013 Πληροφορίες τμημάτων & επιπέδων ΒΑΣΙΚΟ Επίπεδο A Περιγραφή βασικού επιπέδου Α1 Ολοκληρώνοντας το επίπεδο Α1 της Ισπανικής γλώσσας, ο σπουδαστής θα είναι ικανός να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Τι είναι Μαθηματικά; Ποια είναι η αξία τους καθημερινή ζωή ανάπτυξη λογικής σκέψης αισθητική αξία και διανοητική απόλαυση ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Οπτική αντίληψη. Μετά?..

Οπτική αντίληψη. Μετά?.. Οπτική αντίληψη Πρωτογενής ερεθισµός (φυσικό φαινόµενο) Μεταφορά µηνύµατος στον εγκέφαλο (ψυχολογική αντίδραση) Μετατροπή ερεθίσµατος σε έννοια Μετά?.. ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΟΥΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

Ναπολέων Μήτσης: Αποσπάσματα κειμένων για τη σχέση γλώσσας και πολιτισμού

Ναπολέων Μήτσης: Αποσπάσματα κειμένων για τη σχέση γλώσσας και πολιτισμού 5 ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΘΕΡΙΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ναπολέων Μήτσης: Αποσπάσματα κειμένων για τη σχέση γλώσσας και πολιτισμού Κείμενο A. Με τον όρο ευρύτερο κοινωνικό-πολιτισμικό περιβάλλον εννοούμε μια σειρά αρχών και δεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis

A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis A systematic study of the universal properties and of the structure of cartographical language is still at an elementary stage. The fundamental basis for such a study is seen in semiotics. (SALITCHEV,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κείμενο Η γλώσσα ως αξία Μιλώντας για τη γλώσσα ως αξία-πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΜΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΜΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-2017 ΜΑΘΗΜΑ: Ψυχολογία της συμπεριφοράς ΕΝΟΤΗΤΑ: Ανάπτυξη επικοινωνίας στα παιδιά ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Αικ. Αντωνοπούλου, Επ. Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1 Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Α. (1984) «-έ: ένα νέο επίθημα της Νέας Ελληνικής», Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα 5, Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης, 89-110. 1. ----------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Ικανότητες. Μηδέν είναι μήτε τέχνην άνευ μελέτης μήτε μελέτην άνευ τέχνης ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

Ικανότητες. Μηδέν είναι μήτε τέχνην άνευ μελέτης μήτε μελέτην άνευ τέχνης ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ Ικανότητες Υπολογιστική ικανότητα Μαθηματική ικανότητα Μηχανική ικανότητα Ικανότητα αντίληψης χώρου Γλωσσική ικανότητα Ικανότητα για δουλειές γραφείου Επιδεξιότητα Εικαστική ικανότητα Επαγγελματικές κατευθύνσεις

Διαβάστε περισσότερα

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ

ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ ヤ Διδασκαλία της Γλώσσας στις τάξεις Γ & Δ Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 19 Νοεμβρίου 2012 Επιμέρους τομείς στο γλωσσικό μάθημα 1. Προφορικός Λόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Ψυχολογία: Κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη

Εξελικτική Ψυχολογία: Κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εξελικτική Ψυχολογία: Κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη Ενότητα 8 Νεο-πιαζετιανές θεωρίες: Η Θεωρία Δεξιοτήτων του K. Fischer Ελευθερία Ν. Γωνίδα

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας

Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Στόχος του μαθήματος «Διδασκαλία της Νεοελληνικής γλώσσας» είναι να προσφέρει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες τις βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΗ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΕΜΕΝΩΝ ΩΣ ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΛΛΗΝΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΣΩΜΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΟΦΙΑ ΤΡΥΠΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΧΡΗΣΗ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΕΜΕΝΩΝ ΩΣ ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΛΛΗΝΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΣΩΜΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΣΟΦΙΑ ΤΡΥΠΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΗ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΕΜΕΝΩΝ ΩΣ ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΗΓΗ: ΜΕΛΕΤΗ ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΣΩΜΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ JANET DECESARIS ΣΟΦΙΑ ΤΡΥΠΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΑ ταξινόμηση επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

knowledge shared information definiteness anaphoric given old Prince +32/ +

knowledge shared information definiteness anaphoric given old Prince +32/ + + sharedness shared knowledge shared information topicalization left-dislocation definiteness anaphoric given old Prince +32/ + discourse marker pragmatic marker, you know -, + A B A A B , A B +33*, B

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΗΣ Ενότητα 9: Σημασιολογική οργάνωση του λόγου νοητό λεξικό Οκαλίδου Αρετή Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Θεμελίωση μιας λύσης ενός προβλήματος από μια πολύπλευρη (multi-faceted) και διαθεματική (multi-disciplinary)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Τίτλος Ονοματεπώνυμο συγγραφέα Πανεπιστήμιο Ονοματεπώνυμο δεύτερου (τρίτου κ.ο.κ.) συγγραφέα Πανεπιστήμιο Η κεφαλίδα (μπαίνει πάνω δεξιά σε κάθε σελίδα): περιγράφει το θέμα

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ

Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση. Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ Η γλώσσα ως σύστημα και ως χρήση Ασπασία Χατζηδάκη, Επίκουρη καθηγήτρια ΠΤΔΕ 2009-10 Τι είναι γλώσσα; Γλώσσα είναι το σύστημα ήχων ( φθόγγων ) και εννοιών που χρησιμοποιούν οι ανθρώπινες κοινότητες για

Διαβάστε περισσότερα

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ιδανικός Ομιλητής. Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου. Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd Εκπαιδευτήρια «Νέα Παιδεία» 22 Μαΐου 2018 Ιδανικός Ομιλητής Δοκιμασία Αξιολόγησης Α Λυκείου ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου «προσεκτικός ομιλητής»

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γαβριέλλα Κοντογιαννίδου, Φιλόλογος 1. Το πρώτο βήμα μας είναι η κατανόηση του θέματος και η ένταξή του σε ευρύτερες θεματικές ενότητες Συνήθως, ένα θέμα Έκθεσης έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οι εννοιολογικοί χάρτες και οι εφαρμογές τους στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας

Οι εννοιολογικοί χάρτες και οι εφαρμογές τους στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας Οι εννοιολογικοί χάρτες και οι εφαρμογές τους στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας Τι είναι γνώση; Για τη γνώση δεν υπάρχει ένας και μοναδικός συμφωνημένος ορισμός. Κατά έναν ορισμό είναι η θεωρητική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ - SEMANTICS

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ - SEMANTICS ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ - SEMANTICS Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο

Διαβάστε περισσότερα

K. Oatley & J. Jenkins, Συγκίνηση: Ερμηνείες και Κατανόηση (μεταφ. Μ. Σόλμαν, Μπ. Ντάβου) Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004, σελ. 41-59.

K. Oatley & J. Jenkins, Συγκίνηση: Ερμηνείες και Κατανόηση (μεταφ. Μ. Σόλμαν, Μπ. Ντάβου) Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004, σελ. 41-59. K. Oatley & J. Jenkins, Συγκίνηση: Ερμηνείες και Κατανόηση (μεταφ. Μ. Σόλμαν, Μπ. Ντάβου) Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004, σελ. 41-59. Εισαγωγή Περί Μελέτης της Συγκίνησης Τα πάθη Μόνον αυτά δίνουν τη νοημοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων.

LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. 9 LUDWIK FLECK (1896-1961) (Λούντβικ Φλεκ) Ο Ludwik Fleck και η κατασκευή των επιστημονικών γεγονότων. «Βλέπουμε με τα μάτια μας, αλλά κατανοούμε με τα μάτια της συλλογικότητας». 6 Ένα από τα κυριότερα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Κείμενο 1 [Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση]

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Κείμενο 1 [Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση] ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 [Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση] Για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού είναι απαραίτητη η εξασφάλιση πλούσιων ερεθισμάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτική Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών Επιπέδου Α' στην Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Στέφανος Παπαζαχαρίας

Πρακτική Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών Επιπέδου Α' στην Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Στέφανος Παπαζαχαρίας Πρακτική Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών Επιπέδου Α' στην Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας Στέφανος Παπαζαχαρίας Παράδειγμα διδασκαλικής προσέγγισης και εφαρμογής μιάς Θεματικής Ενότητας του Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Οι κούφιες λέξεις (10973)

Οι κούφιες λέξεις (10973) Κείμενο Οι κούφιες λέξεις (10973) Ο άνθρωπος από παμπάλαιους χρόνους έχει επινοήσει τις «λέξεις» και την πλοκή τους, ως αληθινές απεικονίσεις ή ως συμβολικές παραστάσεις πραγμάτων και γεγονότων, για να

Διαβάστε περισσότερα

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012 Οργανωτική

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ενότητα 1η: Η Διδακτική στα πλαίσια της παραδοσιακής Παιδαγωγικής Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΘΩΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκϖαίδευσης Πανεϖιστήµιο Κρήτης, Ρέθυµνο

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΘΩΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκϖαίδευσης Πανεϖιστήµιο Κρήτης, Ρέθυµνο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΘΩΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκϖαίδευσης Πανεϖιστήµιο Κρήτης, Ρέθυµνο, 74100 ΤΗΛΕΦΩΝΟ: (+30) 28310 77632 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑN-NAJAH NATIONALUNIVERSITY NABLUS

ΑN-NAJAH NATIONALUNIVERSITY NABLUS Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο An-Najah National University της Nablus οργανώνει Εξετάσεις Πιστοποίησης της Γλωσσομάθειας μη Αραβόφωνων ατόμων, από όλη την Ευρώπη, και είναι

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα Α και Β τάξεις Ημερήσιου ΓΕΛ Α Β Γ τάξεις Εσπερινού ΓΕΛ

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα Α και Β τάξεις Ημερήσιου ΓΕΛ Α Β Γ τάξεις Εσπερινού ΓΕΛ Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα Α και Β τάξεις Ημερήσιου ΓΕΛ Α Β Γ τάξεις Εσπερινού ΓΕΛ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος 27/09/2016 Γενικές επισημάνσεις (1) Οι εκπαιδευτικοί: Στηριζόμενοι/ες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 18 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2005) σελ.49-54 ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ. Μαρία Καλδρυμίδου

ΠΕΡΙ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ. Μαρία Καλδρυμίδου ΠΕΡΙ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Μαρία Καλδρυμίδου μάθηση των μαθηματικών εννοιών από τις επιδόσεις των μαθητών και τον εντοπισμό και την κατηγοριοποίηση των λαθών τους στην αναζήτηση θεωρητικών

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες για την Ανάπτυξη

Θεωρίες για την Ανάπτυξη Θεωρίες για την Ανάπτυξη Πολιτισμική προσέγγιση (Vygotsky) Βιο-οικολογική προσέγγιση Bronfenbrenner ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Ι 2015-16 Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Vygotsky, L.S. (1978/1997)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ενότητα 1: Elements of Syntactic Structure Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου

Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου Όνομα Μαθητή Τμήμα Ημερομηνία ΘΕΜΑ Α Β1 Β2 Β3 ΒΑΘΜΟΣ Τοµέας Νέων Ελληνικών Β4 Γ ΣΥΝΟΛΟ Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου Δέκατο Τρίτο (13) Διαγώνισµα Προσοµοίωσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΕΜΑΤΑ: Γλώσσα - Γραπτός & Προφορικός

Διαβάστε περισσότερα

Βογινδρούκας Ι., Πρωτόπαππας Α., Γρηγοριάδου Ε., Παππή Α., Παπάζη Μ., Παπαρίζος Κ., Σελήνη Ε., Σταμπουλάκη Χ., Χελάς Ε.

Βογινδρούκας Ι., Πρωτόπαππας Α., Γρηγοριάδου Ε., Παππή Α., Παπάζη Μ., Παπαρίζος Κ., Σελήνη Ε., Σταμπουλάκη Χ., Χελάς Ε. «ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ) ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ASPERGER» Βογινδρούκας Ι., Πρωτόπαππας Α.,

Διαβάστε περισσότερα

Η Εννοιολογική Μεταφορά σε Περιοδικά Τεχνολογίας και σε Μετάφραση από την Αγγλική προς την Ελληνική Γλώσσα

Η Εννοιολογική Μεταφορά σε Περιοδικά Τεχνολογίας και σε Μετάφραση από την Αγγλική προς την Ελληνική Γλώσσα Η Εννοιολογική Μεταφορά σε Περιοδικά Τεχνολογίας και σε Μετάφραση από την Αγγλική προς την Ελληνική Γλώσσα άφνη Παπαδούδη University of Manchester Abstract: This research project studies the metaphorical

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή

Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Εισαγωγή «Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) είναι ο τομέας της Επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 12: Συστημική Προσέγγιση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE

International Conference of Greek Linguistics. the 10th. DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE DEMOCRITUS UNIVERSITY of THRACE the 10th International Conference of Greek Linguistics Edited by Zoe Gavriilidou Angeliki Efthymiou Evangelia Thomadaki Penelope Kambakis-Vougiouklis Komotini 2012 Οργανωτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ

ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΒΟΛΕΪ Η μάθηση μιας κίνησης είναι το σύνολο των εσωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΟ CLOUD COMPUTING ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΟ CLOUD COMPUTING ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΟ CLOUD COMPUTING ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ - Καθορισμός του πλαισίου μετάβασης στο περιβάλλον του cloud computing - Αναγνώριση ευκαιριών και ανάλυση κερδών/κόστους από την

Διαβάστε περισσότερα

Κοινότητες πρακτικής. Θανάσης Καραλής. πρακτικής.

Κοινότητες πρακτικής. Θανάσης Καραλής. πρακτικής. Κοινότητες πρακτικής Θανάσης Καραλής Μια κοινότητα πρακτικής είναι µια οµάδα ανθρώπων η οποία µοιράζεται ένα κοινό ενδιαφέρον σε ένα πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας και δεσµεύεται σε µια διαδικασία συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε

Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε Ο 19ος αιώνας Είδαμε ότι πρώτοι ιστορικο-συγκριτικοί επιστήμονες είχαν στόχο να εξηγήσουν τις ομοιότητες που παρατηρούσαν ανάμεσα στις γλώσσες. Είδαμε επίσης ότι η ομοιότητα βασικών λέξεων οδήγησε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Κωνσταντίνος Π. Χρήστου Ένα αρχέγονο ερώτηµα Τι είναι η γνώση; Ποια η διαδικασία του γνωρίζειν; θεωρίες, επιστημολογίες, μεταφορές και πρακτικές στην τάξη των μαθηματικών Μάθηση

Διαβάστε περισσότερα

Η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση Πανελλήνιο συνέδριο με θέμα: Βιολογικές και Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση Αθήνα, 11-13/04/2008 Κώστας Καμπουράκης Εκπαιδευτήρια Γείτονα,

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 8 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 8 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωργική Εκπαίδευση Θεματική ενότητα 8 2/2 Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι φοιτητές/τριες πρέπει να είναι ικανοί/ες: α) να αναφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής:

Για την εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών ως μαθήματος Προσανατολισμού, ισχύουν τα εξής: Τρόπος εξέτασης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων Τα θέματα των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων λαμβάνονται από την ύλη που ορίζεται ως εξεταστέα για κάθε μάθημα κατά το έτος που γίνονται οι εξετάσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Μάθησης & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις Η σκέψη αναπτύσσεται (προϊόν οικοδόμησης και αναδόμησης γνώσεων) στα πλαίσια συνεργατικών δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

«Η ελληνική γλώσσα στην ανώτατη. και στην τεχνολογία Εθνική και διεθνής διάσταση» Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη ansym@lit.auth.gr

«Η ελληνική γλώσσα στην ανώτατη. και στην τεχνολογία Εθνική και διεθνής διάσταση» Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη ansym@lit.auth.gr «Η ελληνική γλώσσα στην ανώτατη εκπαίδευση, στην επιστήμη και στην τεχνολογία Εθνική και διεθνής διάσταση» Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη ansym@lit.auth.gr th 9ο διεθνές συνέδριο «Ελληνική γλώσσα και Ορολογία»

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΛΙΚΑ IV. Ενότητα 6: Analysis of Greece: Your Strategic Partner in Southeast Europe. Ιφιγένεια Μαχίλη Τμήμα Οικονομικών Επιστημών

ΑΓΓΛΙΚΑ IV. Ενότητα 6: Analysis of Greece: Your Strategic Partner in Southeast Europe. Ιφιγένεια Μαχίλη Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ενότητα 6: Analysis of Greece: Your Strategic Partner in Southeast Europe Ιφιγένεια Μαχίλη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμική μάθηση. Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση

Πολιτισμική μάθηση. Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Πολιτισμική μάθηση Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Περιεχόμενο της πολιτισμικής μάθησης Πολιτισμική μάθηση είναι η διαδικασία μέσω

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Νέο Πρόγραμμα iuσπcdcddccscsdcscsουδών Νηπιαγωγείου Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Οδηγός Εκπόνησης Μεταπτυχιακής Εργασία ς Βασικά Σημεία Καθορισμός Θέματος Επιλογή Επιβλέποντα Πρωτογενή

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Σηµασιολογία. Γεωπληροφορική 2004-2005 Ελένη Τοµαή

Εισαγωγή στην Σηµασιολογία. Γεωπληροφορική 2004-2005 Ελένη Τοµαή Εισαγωγή στην Σηµασιολογία Γεωπληροφορική 2004-2005 Ελένη Τοµαή Ορισµοί Εξετάζει την σηµασιολογική δοµή µιας γλώσσας Τοµέας της γραµµατικής 1. Αναλύει την σηµασία των λέξεων 2. α) Ερµηνεύει την σηµασιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Οι γλώσσες αλλάζουν (5540)

Οι γλώσσες αλλάζουν (5540) Κείμενο 1 Οι γλώσσες αλλάζουν (5540) Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, για να διαπιστώσει κανείς ότι οι φυσικές γλώσσες αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου, όπως όλες οι πτυχές του φυσικού κόσμου και της ζωής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ. Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες

Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ. Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες Παιδαγωγικό Υπόβαθρο ΤΠΕ Κυρίαρχες παιδαγωγικές θεωρίες Θεωρίες μάθησης για τις ΤΠΕ Συμπεριφορισμός (behaviorism) Γνωστικές Γνωστικής Ψυχολογίας (cognitive psychology) Εποικοδομητισμός (constructivism)

Διαβάστε περισσότερα

8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση

8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση 8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση Η εννοιολογική χαρτογράφηση (concept mapping) αποτελεί ένα μέσο για την αναπαράσταση των γνώσεων, των ιδεών, των εννοιών προς οικοδόμηση (Jonassen et al. 1998), των νοητικών

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη μελέτη της περιοδικότητας: Μια συστημική προσέγγιση. Δέσποινα Πόταρη, Τμήμα Μαθηματικών, ΕΚΠΑ

Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη μελέτη της περιοδικότητας: Μια συστημική προσέγγιση. Δέσποινα Πόταρη, Τμήμα Μαθηματικών, ΕΚΠΑ Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη μελέτη της περιοδικότητας: Μια συστημική προσέγγιση Δέσποινα Πόταρη, Τμήμα Μαθηματικών, ΕΚΠΑ Δομή της παρουσίασης Δυσκολίες μαθητών γύρω από την έννοια της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ 1 Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ Η ποιοτική έρευνα έχει επιχειρηθεί να ορισθεί με αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους εξαιτίας

Διαβάστε περισσότερα

Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ

Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Σύγχρονες θεωρητικές αντιλήψεις Ενεργή συμμετοχή μαθητή στην oικοδόμηση - ανάπτυξη της γνώσης (θεωρία κατασκευής της γνώσης-constructivism).

Διαβάστε περισσότερα

Η οργάνωση της γνώσης ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

Η οργάνωση της γνώσης ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Η οργάνωση της γνώσης ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Έννοιες και κατηγορίες Σημασιολογική μνήμη (Tulving) τα θεμελιώδη συστατικά στοιχεία της: Έννοιες: νοητικές αναπαραστάσεις που χρησιμοποιούνται σε διάφορες γνωστικές

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 8: Κειμενικά είδη. Διάκριση αφηγηματικού & μη αφηγηματικού λόγου

Ενότητα 8: Κειμενικά είδη. Διάκριση αφηγηματικού & μη αφηγηματικού λόγου 1 Ενότητα 8: Κειμενικά είδη. Διάκριση αφηγηματικού & μη αφηγηματικού λόγου Βιβλιογραφία: Αρχάκης, Α. 2005. Γλωσσική διδασκαλία και σύσταση των κειμένων. Αθήνα: εκδ. Πατάκη. Αρχάκης, Α. & Τσάκωνα, Β. 2011.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΣΥΝΘΕΣΗ: Οργάνωση ενός συνόλου από επιμέρους στοιχεία σε μια ενιαία διάταξη Αρχική ιδέα σύνθεσης Μορφή της σύνθεσης Δομή της σύνθεσης ΟΠΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Βασικό λεξιλόγιο

Διαβάστε περισσότερα