Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download ""

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών στις Κλινικές Κλινικοεργαστηριακές Ιατρικές Ειδικότητες Επιβλέπουσα καθηγήτρια Μαρία Παπαπετροπούλου Καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΨΕΥ ΟΜΟΝΑ ΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΜΟΝΩΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ Υ ΑΤΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ, ΗΛΕΚΤΡΟΦΟΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ιδακτορική ιατριβή ΕΛΕΝΗ ΣΑΖΑΚΛΗ ΧΗΜΙΚΟΣ ΠΑΤΡΑ 2005

2 ΜΕΛΗ ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 1. Παπαπετροπούλου Μαρία Επιβλέπουσα Καθηγήτρια Καθηγήτρια Τµήµατος Ιατρικής, Παν/µίου Πατρών 2. Καλπαξής ηµήτριος Μέλος Τριµελούς Επιτροπής Καθηγητής Τµήµατος Ιατρικής, Παν/µίου Πατρών 3. Παπαγεωργακοπούλου Νικολέττα Μέλος Τριµελούς Επιτροπής Αναπλ. Καθηγήτρια Τµήµατος Χηµείας, Παν/µίου Πατρών 4. Παναγιωτάκης Γεώργιος Μέλος Επταµελούς Επιτροπής Καθηγητής Τµήµατος Ιατρικής, Παν/µίου Πατρών 5. Σπηλιοπούλου Ίριδα Μέλος Επταµελούς Επιτροπής Αναπλ. Καθηγήτρια Τµήµατος Ιατρικής, Παν/µίου Πατρών 6. Λεοτσινίδης Μιχάλης Μέλος Επταµελούς Επιτροπής Επίκ. Καθηγητής Τµήµατος Ιατρικής, Παν/µίου Πατρών 7. Βανταράκης Απόστολος Μέλος Επταµελούς Επιτροπής Επίκ. Καθηγητής Τµήµατος Ιατρικής, ηµοκρίτειου Παν/µίου Θράκης 1

3 2

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Στην καθηγήτριά µου κυρία Μαρία Παπαπετροπούλου εκφράζω τις ευχαριστίες µου τόσο για την εµπιστοσύνη της να µου αναθέσει τη διατριβή αυτή, όσο και για την επιστηµονική καθοδήγηση και ουσιαστική βοήθειά της σε όλα τα στάδια της εργασίας. Τον καθηγητή κύριο Καλπαξή ηµήτριο ευχαριστώ για τις διορθώσεις και το ενδιαφέρον του για τη διατριβή. Την αναπληρώτρια καθηγήτρια κυρία Παπαγεωργακοπούλου Νικολέττα ευχαριστώ για τις υποδείξεις και την στήριξή της σε όλη τη διάρκεια της διατριβής. Τον επίκουρο καθηγητή κύριο Λεοτσινίδη Μιχάλη ευχαριστώ για την πολύπλευρη βοήθειά του τόσο στο πειραµατικό όσο και στο συγγραφικό µέρος. Τον επίκουρο καθηγητή κύριο Βανταράκη Απόστολο ευχαριστώ για τις συµβουλές και την ηθική στήριξη που µου προσέφερε σε όλα τα στάδια της διατριβής. Τέλος ευχαριστώ το ερευνητικό προσωπικό του εργαστηρίου Υγιεινής για την άψογη συνεργασία και συναδελφικότητα. 3

5 4

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. 7 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ρόλος στη φύση Οικολογία Ταξινόµηση ιατροφή, ανάπτυξη & βιοχηµικές ιδιότητες Χρωστικές Κινητικότητα Πλασµίδια Είδη ψευδοµονάδων P. aeruginosa Τοξικότητα Αντοχή Βιοχηµικές ιδιότητες Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά P. stutzeri P. fluorescens P. mendocina P. alcaligenes & P. pseudoalcaligenes P. putida B. cepacia B. pickettii B. mallei B. pseudomallei C. acidovorans B. diminuta S. maltophilia S. paucimobilis Παθογόνος δράση των ψευδοµονάδων Ψευδοµονάδα και ηµόσια Υγεία Νοσοκοµειακές επιδηµίες υδατογενούς προέλευσης Λοιµώξεις που σχετίζονται µε νερά αναψυχής Νοµοθετικό πλαίσιο Καλλιεργητικές µέθοδοι ταυτοποίησης ψευδοµονάδων

7 10. Βιοχηµικές µέθοδοι ταυτοποίησης ψευδοµονάδων Συστήµατα ταυτοποίησης-api20ne Ηλεκτροφορητικές µέθοδοι ταυτοποίησης ψευδοµονάδων Ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών σε πηκτή πολυακρυλαµιδίου Μη συνεχής ηλεκτροφόρηση πηκτής Πλεονεκτήµατα, µειονεκτήµατα & εφαρµογές της SDS-PAGE Μοριακές µέθοδοι ταυτοποίησης ψευδοµονάδων Αλυσιδωτή αντίδραση πολυµεράσης (PCR) Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD) PCR Παράγοντες που επηρεάζουν τη µέθοδο RAPD Πλεονεκτήµατα, µειονεκτήµατα & εφαρµογές της RAPD Σκοπός της εργασίας ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Οργανολογία Αντιδραστήρια Μεθοδολογία ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Έλεγχος βιοχηµικών χαρακτήρων µε το API20NE Ηλεκτροφόρηση ολικών πρωτεϊνών-sds-page Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD)-Primer OPA Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD)-Primer OPD Σύγκριση των µεθόδων Σύγκριση ταξινόµησης Σύγκριση ικανότητας τυποποίησης, διακριτικής ικανότητας, επαναληψιµότητας και σωστής ταξινόµησης ΣΥΖΗΤΗΣΗ Συµπεράσµατα ΠΕΡΙΛΗΨΗ SUMMARY ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

8 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 7

9 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το γένος των ψευδοµονάδων αποτελεί την πλέον ποικιλόµορφη και οικολογικά σηµαντική οµάδα βακτηρίων στον πλανήτη (Spiers et al. 2000). Μορφολογικά, οι ψευδοµονάδες περιγράφονται ως Gram αρνητικά βακτηρίδια, που δεν παράγουν σπόρια, κινούνται µε µια ή περισσότερες πολικές βλεφαρίδες και έχουν σώµα ευθύ ή ελαφρά κεκαµµένο (Αρσένη 1996). Τα χαρακτηριστικά αυτά όµως είναι κοινά γνωρίσµατα πολλών βακτηρίων και δεν αποτελούν ιδιαίτερα κριτήρια στην αποµόνωση και ταυτοποίηση των ψευδοµονάδων. Εικόνα 1. Pseudomonas aeruginosa 1. ΡΟΛΟΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Οι ψευδοµονάδες παίζουν πολύ σηµαντικό ρόλο στη βιόσφαιρα, στη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας και κατ επέκταση στην ανθρώπινη οικονοµία. Αίτιο της σηµαντικότητάς τους είναι ο ρόλος-κλειδί που κρατούν στον κύκλο του άνθρακα. Έχουν την ικανότητα να παράγουν ένζυµα που υπεισέρχονται στον καταβολισµό οργανικών ενώσεων χαµηλού µοριακού βάρους. Ουσίες όπως αρωµατικοί και αλειφατικοί υδρογονάνθρακες, ακόµα και συνθετικά χηµικά γεωργικών και βιοµηχανικών δραστηριοτήτων, µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως υποστρώµατα οξειδωτικής διάσπασης από τις ψευδοµονάδες. Οι µόνες οργανικές ενώσεις που οι ψευδοµονάδες δεν µπορούν να καταβολίσουν είναι το πολυτετραφθοροαιθυλένιο (teflon), το πολυστυρένιο (styrofoam) και οι µονανθρακικές οργανικές (µεθάνιο, µεθανόλη, φορµαλδεΰδη, κλπ) (Todar 2004a). Στην δεκαετία του 1950 οι βιοχηµικοί Hayaishi (Hayaishi et al. 1950) και Mason (Mason et al. 1955) ανακάλυψαν και αποµόνωσαν από ψευδοµονάδες τις οξυγονάσες: τα υπεύθυνα ένζυµα για την εισαγωγή µοριακού οξυγόνου σε καταβολικές οδούς οργανικών δακτυλίων (Hayaishi 1996). Έκτοτε, η εξέλιξη ήταν ραγδαία. Επιβεβαιώθηκε ο ρόλος των οξυγονασών στο µεταβολισµό της 8

10 τρυπτοφάνης, της καµφοράς, του στυρολίου, των ξυλολίων και άλλων αλκυλοβενζολίων. Οι βακτηριακές οξυγονάσες που υπεισέρχονται στην βιοµετατροπή µη-πολικών ενώσεων είναι βιοµηχανικού και οικονοµικού ενδιαφέροντος γιατί καταλύουν την στερεοειδική προσθήκη του οξυγόνου σε αδρανοποιηµένα οργανικά υποστρώµατα, µία αντίδραση που παραµένει δύσκολη µε την κλασσική συνθετική χηµεία (Van Beilen et al. 1996). Το βενζόλιο, το τολουόλιο, τα ξυλόλια, το αιθυλοβενζόλιο και το στυρόλιο αποτελούν βιοµηχανικά χηµικά που παράγονται µε ρυθµούς πάνω από εκατοµµύρια τόνους ετησίως. Είναι καύσιµα και διαλύτες που χρησιµοποιούνται ως πρώτες ύλες στην παραγωγή πολυµερών, πλαστικών, εκρηκτικών, αγροχηµικών και φαρµακευτικών προϊόντων. Η εύρεση οδού βιοαποικοδόµησης αυτών των οργανικών ενώσεων, όχι µόνο είναι σηµαντικό µέρος της διαδικασίας απολιθοποίησης στη φύση, αλλά και αποτελεί λύση της αποµάκρυνσης αυτών των επιβαρυντικών ενώσεων από το περιβάλλον και της επακόλουθης προστασίας του (Galli 1994). Η οδός της βιοαποικοδόµησης ξεκινά µε τη µετατροπή των αρωµατικών υδρογονανθράκων σε ο-διφαινόλες πριν τη διάσπαση του δακτυλίου. Τέτοιου είδους αντιδράσεις καταλύονται από τις ψευδοµονάδες, οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιήσουν τους αρωµατικούς δακτυλίους ως την µόνη πηγή άνθρακα (Smith 1990). Το γ-εξαχλωροκυκλοεξάνιο (γνωστό µε την εµπορική ονοµασία lindane), εφαρµοζόταν κατά κόρον παγκοσµίως στα παλιότερα χρόνια ως εντοµοκτόνο. Στην Ελλάδα επιτρέπεται ακόµα η χρήση του σε συγκεκριµένες καλλιέργειες. Ένα µέλος του γένους των ψευδοµονάδων (η Sphingomonas paucimobilis) µπορεί να βιοαποικοδοµήσει το lindane, µειώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο την συγκέντρωσή του στο περιβάλλον και τις επακόλουθες τοξικές του συνέπειες. (Senoo and Wada, 1989). 2. ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Οι ψευδοµονάδες µπορούν να βρεθούν σε όλα τα περιβαλλοντικά διαµερίσµατα (έδαφος, νερό, θάλασσα) και δηµιουργούν άµεσους συνδέσµους µε φυτά και ζώα. Η παγκόσµια κατανοµή των ψευδοµονάδων υποδεικνύει προσαρµοστικότητα όσον αφορά στη φυσιολογία και τη γενετική αυτών των µικροοργανισµών σε αρκετά µεγάλο βαθµό (Spiers et al. 2000). Η προσαρµοστικότητα των ψευδοµονάδων οφείλεται στις λιγοστές τους διατροφικές απαιτήσεις, το µεγάλο αριθµό οργανικών ενώσεων που µπορούν να χρησιµοποιήσουν 9

11 ως πηγή ενέργειας και την ποικιλότητα στο µεταβολισµό τους που εκτείνεται από αυτοτροφία έως λιθοτροφία (Todar 2004a). Ως επακόλουθο οι ψευδοµονάδες επικρατούν στο χώµα και στο νερό υπό αερόβιες, µεσόφιλες και ουδέτερες συνθήκες. Οι συνθήκες του εδάφους που ευνοούν την ανάπτυξη των ψευδοµονάδων είναι ευνοϊκές και για την ανάπτυξη ακτινοµυκήτων του γένους Streptomyces. Οι στρεπτοµύκητες αποικοδοµούν τα οργανικά σύµπλοκα και προσφέρουν στις ψευδοµονάδες τα οργανικά µονοµερή που χρειάζονται ως πηγή άνθρακα. Η συµβίωση αυτή µπορεί ίσως να αποτελέσει µια πιθανή εξήγηση της ανθεκτικότητας που παρουσιάζουν οι ψευδοµονάδες στα αντιβιοτικά των στρεπτοµυκήτων. Ψευδοµονάδες έχουν αποµονωθεί από αρκετά, διαφορετικού τύπου περιβάλλοντα: χώµα (Amy et al. 1992, Sørensen et al. 1992, Haase et al. 1995a,), νερό (Bahkrouf et al. 1988, Elomari et al. 1994, Morais et al. 1996), φυτά (Li et al. 1994, Smith et al. 1994, Clerc et al. 1998), λύµατα (Geuenich and Muller, 1984, Sallal et al. 1989) και από τον πεπτικό σωλήνα ανθρώπων και κατοικίδιων ζώων (Rhame 1979). 3. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Σύµφωνα µε την ταξινόµηση της Bergey (Palleroni 1984) οι ψευδοµονάδες ανήκουν στην οικογένεια των Pseudomonadaceae. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και τα γένη Xanthomonas, Frateuria και Zoogloea. Τα κοινά χαρακτηριστικά των γενών αυτών είναι κυρίως ο αερόβιος µεταβολισµός, η έλλειψη ικανότητας ζύµωσης, η απουσία ικανότητας φωτοσύνθεσης και η ικανότητα ανάπτυξης σε διάφορα οργανικά υποστρώµατα. Ο Palleroni (1973) ταξινόµησε το γένος των ψευδοµονάδων, όπως αυτό είχε προταθεί από τον Migula (1894), µε βάση την οµολογία του ριβοσωµικού RNA σε πέντε οµάδες, τα RNA homology groups. ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Ταξινόµηση των ψευδοµονάδων σε πέντε οµάδες µε βάση την οµολογία του ριβοσωµικού RNA (Palleroni et al. 1973). RNA homology group Είδη ψευδοµονάδων I P. aeruginosa, P. fluorescens (several biovars), P. putida, P. chlororaphis, P. syringae (many pathovars), P. cichorii, P. stutzeri, P. mendocina, P. alcaligenes, P. pseudoalcaligenes, P. agarici, P. angulata, P. fragi, P. synxantha, P. taetrolens, P. mucidolens, P. oleovorans, P. resinovorans II P. cepacia, P. gladioli, P. caryophylli, P. pseudomallei, P. mallei, P. 10

12 solanacearum, P. pickettii, P. pyrrocinia, P. andropogonis III P. (Comamonas) acidovorans, P. (Comamonas) testosteroni, P. saccharophila, P. facilis, P. delafieldii, P. alboprecipitans, P. palleronii IV P. diminuta, P. vesicularis V Xanthomonas spp. including X. (Pseudomonas) maltophilia, P. geniculata, P. gardneri Η φυλογενετική απόσταση µεταξύ των πέντε οµάδων καθορίστηκε αργότερα µε περισσότερη ακρίβεια, µε τη χρήση πιο εξελιγµένων µεθόδων, όπως ο υβριδισµός rrna:dna (DeVos and DeLey 1983, DeVos et al. 1985, 1989) και ο προσδιορισµός της ακολουθίας (sequencing) της 16S rrna µονάδας αντιπροσωπευτικών στελεχών (Woese 1987, Vandamme et al. 1996). Επακόλουθο των ευρηµάτων των ερευνών αυτών ήταν η ανακατάταξη στην ταξινόµηση και την ονοµατολογία των ψευδοµονάδων λόγω του υψηλού βαθµού ποικιλοµορφίας που βρέθηκε στα µέλη του γένους. Το γένος Pseudomonas έχει πλέον περιορισθεί στο rrna I group που ανήκει στην γ- υποκλάση των Πρωτεοβακτηρίων και περιλαµβάνει 30 είδη ψευδοµονάδων που εµφανίζουν γονοτυπικές και φαινοτυπικές οµοιότητες µε το τυπικό είδος P. aeruginosa (Moore et al. 1996). Η πλειονότητα των rrna group II ψευδοµονάδων ανήκει στη β-υποκλάση των Πρωτεοβακτηρίων και µεταφέρθηκε στα νέα γένη Burkholderia, µε τυπικό είδος την B. cepacia (Yabuuchi et al. 1992) και Ralstonia, µε τυπικό είδος την R. pickettii (Yabuuchi et al. 1995). Το rrna group III, που επίσης ανήκει στη β-υποκλάση, µετονοµάστηκε σε οικογένεια Comamonadaceae (Willems et al. 1991), η οποία περιλαµβάνει τα γένη Acidovorax, Comamonas και Hydrogenophaga. Οι ψευδοµονάδες του rrna group IV (P. diminuta και P. vesicularis) ανήκουν στην α-υποκλάση των Πρωτεοβακτηρίων και µεταφέρθηκαν στο νέο γένος Brevundimonas (Segers et al. 1994), ενώ οι ψευδοµονάδες του V rrna group, πρώτα µεταφέρθηκαν στις Xanthomonas (Swings et al. 1983) και αργότερα στο νέο γένος Stenotrophomonas (Palleroni and Bradbury 1993). Το γένος Pseudomonas αποτελείται από φθορίζοντα είδη (P. aeruginosa, P. fluorescens) και µη-φθορίζοντα είδη (P. stutzeri, P. mendocina). Τα περισσότερα είναι σαπροφυτικά (P. fluorescens) ή φυτοπαθογόνα (Kersters et al. 1996). Η P. aeruginosa είναι το τυπικό είδος του γένους. Είναι το είδος που έχει αποτελέσει 11

13 αντικείµενο πληθώρας ερευνών και το γονιδίωµά του έχει πλέον χαρτογραφηθεί (Stover et al. 2000). Η P. fluorescens είναι χαρακτηριστικά ετερογενές είδος που µπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω βάσει διαφόρων ταξινοµικών χαρακτηριστικών σε υποείδη, γνωστά ως βιότυποι (biotypes ή biovars). Λεπτοµερείς φαινοτυπικές, χηµειοταξινοµικές και γονοτυπικές έρευνες υποδεικνύουν ότι τα είδη P. fluorescens, P. marginalis, P. putida, P. stanieri και P. stutzeri είναι ιδιαιτέρως ετερογενή (Vancanneyt et al. 1996). Το γένος Burkholderia αποτελείται κυρίως από παθογόνα είδη φυτών και ζώων (Palleroni 1984). Ένα από τα σηµαντικότερα µέλη του, η B. cepacia, είναι παθογόνος φυτών και ζώων και ένα από τα πλέον ευπροσάρµοστα είδη όσον αφορά στις διατροφικές ιδιότητες. Άλλα δύο είδη είναι η B. pseudomallei και η B. mallei. Μέλη της οικογένειας Comamonadaceae γενικά χρησιµοποιούν πολύ λίγους υδατάνθρακες ως πηγή ενέργειας, αλλά µπορούν να αναπτυχθούν σε διάφορα οργανικά οξέα και αµινοξέα (Willems et al. 1991). Το τυπικό γένος Comamonas περιέχει ως τυπικό είδος το C. terrigena, καθώς και τα είδη C. acidovorans και C. testosteroni, είδη αρκετά διαφοροποιηµένα από τα άλλα µέλη της οικογένειας των ψευδοµονάδων. Το γένος Hydrogenophaga περιλαµβάνει ψευδοµονάδες που παράγουν κίτρινη χρωστική και οξειδώνουν το υδρογόνο (Willems et al. 1989) ενώ το γένος Acidovorax αποτελείται από µερικά κλινικά στελέχη και αρκετά φυτοπαθογόνα (Willems et al. 1990). Το γένος Brevundimonas (B. diminuta και Β. vesicularis) µπορεί να διακριθεί από τις άλλες ψευδοµονάδες µέσω των βιοχηµικών του χαρακτηριστικών (διατροφικές ιδιότητες και αντοχή σε οξέα) και τη σύνθεση των βάσεων του DNA (Kersters et al. 1996). Το γένος Stenotrophomonas περιλαµβάνει είδη φυτοπαθογόνα, και την S. maltophilia που µπορεί και επιβιώνει σαπροφυτικά σε διάφορα φυσικά περιβάλλοντα ενώ έχει αποµονωθεί και από κλινικά δείγµατα. ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Σύγχρονη ταξινόµηση των ψευδοµονάδων. Γένη και είδη. Pseudomonas Pseudomonas P. aeruginosa P. agarici P. alcaligenes P. asplenii P. aureofaciens P. cichorii P. chloraphis 12

14 Burkholderia Comamonas Hydrogenophaga Brevundimonas Stenotrophomonas P. fluorescens P. mendocina P. pseudoalcaligenes P. putida P. stutzeri P. syringae P. viridiflava B. caryophylli B. cepacia B. gladioli B. mallei B. pickettii B. pseudomallei B. solanacearum C. acidovorans C. testosteroni H. facilis H. flava H. palleronii H. pseudoflava H. saccharophila B. diminuta B. vesicularis S. maltophilia 4. ΙΑΤΡΟΦΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ Οι ψευδοµονάδες έχουν λιγοστές διατροφικές απαιτήσεις. Στο εργαστήριο αναπτύσσονται σε θρεπτικά υλικά που περιέχουν οργανικά οξέα, σε ουδέτερο ph και σε µεσόφιλες συνθήκες θερµοκρασίας. Ένα από τα ευρέως χρησιµοποιούµενα υλικά είναι το King s B medium, του οποίου η σύνθεση είναι: Πεπτόνη 2 g Γλυκερόλη 1 g Όξινο φωσφορικό κάλιο K 2 HPO g Ένυδρο θειικό µαγνήσιο MgSO 4 7H 2 O 0.15 g Άγαρ 1.5 g Αποσταγµένο νερό 100 ml ph

15 Οι ψευδοµονάδες είναι αερόβιοι µικροοργανισµοί που χρησιµοποιούν κυρίως το οξυγόνο ως δέκτη των ηλεκτρονίων τους αλλά υπάρχουν και αναερόβια στελέχη που µπορούν να χρησιµοποιήσουν ως αποδέκτη ηλεκτρονίων τα νιτρικά ιόντα. Αποικοδοµούν τα σάκχαρα µέσω της οδού Entner-Doudoroff. ιασπούν οξειδωτικά τη γλυκόζη και ορισµένα άλλα σάκχαρα ενώ δεν µπορούν να διασπάσουν τη λακτόζη. ίνουν θετικές τις αντιδράσεις οξειδάσης και καταλάσης. εν βρίσκονται άφθονες σε αναερόβιες συνθήκες και δεν εµφανίζονται σε θερµόφιλα και όξινα περιβάλλοντα. Μερικά είδη ψευδοµονάδων µπορούν να χρησιµοποιήσουν περισσότερα από 150 διαφορετικά είδη οργανικών ενώσεων ως τη µόνη πηγή άνθρακα και ενέργειας και είναι αξιοσηµείωτα για τον πλούσιο καταβολισµό τους. Τα σαπροφυτικά είδη των ψευδοµονάδων µπορούν να αποµονωθούν απευθείας από το φυσικό τους περιβάλλον σε κοινά θρεπτικά υλικά όπως nutrient agar. Μία απλή εµπλουτιστική µέθοδος είναι ο εµβολιασµός τους σε υλικά µε πηγές άνθρακα όπως νικοτίνη, τολουόλιο, οκτάνιο κλπ. Τα φθορίζοντα είδη µπορούν να αποµονωθούν από το έδαφος µε χρήση εκλεκτικών υλικών που περιέχουν αντιβιοτικά ή/και µέταλλα τα οποία προάγουν την παραγωγή χρωστικής. Οι απονιτροποιητικές ψευδοµονάδες µπορούν να αποµονωθούν µέσω εµπλουτιστικών µεθόδων σε υλικά που περιέχουν νιτρικά ιόντα υπό αναερόβιες συνθήκες. Τέτοιου είδους διαδικασίες σε θερµοκρασίες 37-40ºC µπορούν να ανακτήσουν τις P. aeruginosa, P. stutzeri και P. mendocina. Σε χαµηλότερες θερµοκρασίες (περίπου 30ºC) µπορούν να ανακτηθούν απονιτροποιητικοί βιότυποι της P. fluorescens (Todar 2004a). 4.1 Χρωστικές Κοινό χαρακτηριστικό των φθοριζόντων ψευδοµονάδων είναι η παραγωγή χρωστικών που φθορίζουν όταν εκτεθούν σε υπεριώδη ακτινοβολία χαµηλού µήκους κύµατος (254nm), ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε συνθήκες έλλειψης σιδήρου. Μερικές από αυτές τις χρωστικές λειτουργούν ως σιδηροφορείς στις οδούς πρόσληψης σιδήρου από τα βακτήρια και αυτός είναι ο λόγος που η παραγωγή των χρωστικών προάγεται σε συνθήκες ανεπάρκειας σε σίδηρο. Ανάπτυξη σε υλικά όπως το King s B medium που δεν περιέχει καθόλου σίδηρο, προάγει την παραγωγή των χρωστικών (Todar 2004a). 14

16 4.2 Κινητικότητα Οι περισσότερες ψευδοµονάδες κινούνται µέσω µιας ή πολλών πολικών βλεφαρίδων. Έχουν ικανότητες χηµειοτακτισµού και αεροτακτισµού, ικανότητες απαραίτητες για την επιβίωσή τους στο υδάτινο περιβάλλον. Στο εργαστήριο, τόσο η σύνθεση του θρεπτικού υλικού όσο και η θερµοκρασία επώασης επηρεάζουν την κινητικότητά τους. Σε πυκνά εναιωρήµατα η κινητικότητα ταχέως σταµατά, εκτός από τα κύτταρα που βρίσκονται κοντά σε φυσαλίδες, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα κύτταρα πρέπει να βρουν οξυγόνο ως αποδέκτη ηλεκτρονίων προκειµένου να διατηρήσουν την κινητικότητά τους (Todar 2004a). 4.3 Πλασµίδια Τα πλασµίδια των ψευδοµονάδων µεταφέρουν ανθεκτικότητα σε αρκετά αντιβιοτικά και αντιβακτηριακούς παράγοντες. Σε σύγκριση όµως µε κλινικά στελέχη άλλων ειδών, τα στελέχη της P. aeruginosa που περιέχουν µεταβιβάσιµους εξωχρωµοσωµικούς παράγοντες ανθεκτικότητας είναι λίγα. Το είδος αυτό είναι φυσικώς ανθεκτικό σε επιβλαβείς παράγοντες όπως πολλά αντιβιοτικά. Η φυσική αυτή ανθεκτικότητα οφείλεται στην (κληρονοµούµενη) δοµή του κυτταρικού τοιχώµατος των Gram αρνητικών βακτηρίων και στην τάση δηµιουργίας προστατευτικών βιοµεµβρανών (biofilms). εκατρείς οµάδες πλασµιδίων έχουν ανιχνευθεί στην P. aeruginosa. Η µία οµάδα, η Ρ-2, περιλαµβάνει περισσότερα από τα µισά µεταβιβάσιµα πλασµίδια που έχει το είδος. Εκτός από παράγοντες που προσδίδουν ανθεκτικότητα σε αντιβιοτικά και χηµικές ενώσεις (υδράργυρο, βορικό κ.ά.), όλα τα πλασµίδια της οµάδας Ρ-2 µεταφέρουν παράγοντες ανθεκτικότητας στο τελλουριώδες και τελλουρικό ιόν, χαρακτηριστικό που διευκολύνει την αποµόνωση αυτών των παραγόντων. Τα πλασµίδια της οµάδας Ρ-9 είναι κυρίως πλασµίδια καταβολισµού και συνεισφέρουν στην διατροφική ποικιλοµορφία των ψευδοµονάδων. Για παράδειγµα τα πλασµίδια NAH, SAL και TOL, µεταφέρουν γονίδια που υπεισέρχονται στον καταβολισµό του ναφθαλινίου, του σαλικυλικού οξέος και του τολουολίου αντίστοιχα. Εκτός από την ανθεκτικότητα σε τοξικούς παράγοντες, µερικά πλασµίδια των ψευδοµονάδων καθορίζουν και άλλες σηµαντικές ιδιότητες όπως την αναπαραγωγή και την ανθεκτικότητα σε φυσικούς παράγοντες, βακτηριοφάγους και βακτηριοσίνες (Todar 2004a). 15

17 5. ΕΙ Η ΨΕΥ ΟΜΟΝΑ ΩΝ 5.1 Pseudomonas aeruginosa Μεταξύ όλων των ψευδοµονάδων, η P. aeruginosa (ψευδοµονάδα η πυοκυανική) έχει προσελκύσει το µεγαλύτερο ενδιαφέρον µικροβιολόγων, γενετιστών και βιοχηµικών. Τα περισσότερα στελέχη µπορούν να αναγνωρισθούν εύκολα µέσω ενός συνδυασµού φαινοτυπικών χαρακτηριστικών που δεν βρίσκονται σε συνδυασµό στα άλλα βακτήρια. Τα κυριότερα είναι η παραγωγή χρωστικών, η ικανότητα απονιτροποίησης και η ικανότητα ανάπτυξης στους 42 C. Οι συνήθεις αποικίες της πυοκυανικής ψευδοµονάδας είναι επίπεδες µε ανώµαλα άκρα και µε την πάροδο του χρόνου έχουν την τάση να απλώνονται στην επιφάνεια του θρεπτικού υλικού. Βλεννώδεις αποικίες συνήθως αποµονώνονται από την αναπνευστική οδό των ασθενών µε κυστική ίνωση. Η µορφολογία των αποικιών δεν είναι πάντοτε η τυπική. Έχουν διαχωριστεί 6 µορφότυποι αποικιών όπως οι λείες (smooth), οι ξηρές (rough), οι βλεννώδεις (mucoid), οι ζελατινώδεις, οι µικρές, οι έχουσες τη µορφή του κολοβακτηριδίου. Οι βλεννώδεις οφείλουν τη µορφή τους σε ένα βλεννώδες εξωκυττάριο πολυσακχαρίδιο (mucoid exopolysaccharide ή MEP). Οι διαφορές στη µορφολογία των αποικιών συνοδεύονται και από βιολογικές, βιοχηµικές, αντιγονικές και άλλες διαφορές καθώς και από διαφορές στην ευαισθησία στα αντιβιοτικά (Αρσένη 1996). Η P. aeruginosa παράγει διάφορες χρωστικές µε κυριότερη την πυοκυανίνη, µια πράσινη χρωστική χαρακτηριστική αυτού του είδους, δεδοµένου ότι δεν έχει βρεθεί άλλο είδος να την παράγει. Άλλες χρωστικές που παράγει η P. aeruginosa είναι η πυοφθορεσεΐνη, φθορίζουσα χρωστική, η πυορουµπίνη, κοκκινωπή µη καροτινοειδή χρωστική που προέρχεται από το γλουταµινικό και η πυοµελανίνη, καστανόµαυρη χρωστική που προέρχεται από αρωµατικά αµινοξέα, όπως η τυροσίνη και η φαινυλαλανίνη. Εκτός από την πυοφθορεσεΐνη, που λειτουργεί ως σιδηροφορέας, ο λειτουργικός ρόλος των άλλων χρωστικών παραµένει ασαφής (Todar 2004a). Υπάρχουν και στελέχη που δεν παράγουν καµία χρωστική. Τα απυοκυανικά στελέχη διαφέρουν από τα πυοκυανικά και σε άλλες ιδιότητες π.χ. έχουν µικρότερη ενζυµική δράση, δεν είναι ευαίσθητα στην καρµπενικιλλίνη, δεν εκλύουν οσµή. Είναι συχνά ευαίσθητα στην τετρακυκλίνη, τη στρεπτοµυκίνη και την καναµυκίνη (Αρσένη 1996). 16

18 5.1.1 Τοξικότητα Οι παράγοντες που καθορίζουν την τοξικότητα της πυοκυανικής ψευδοµονάδας είναι: Τοξίνες Εξωτοξίνη Α, Ενδοτοξίνη, Εντεροτοξίνη. Αιµολυσίνες Γλυκολιπίδιο, Φωσφολιπάση. Πρωτεάσες Ελαστάση S, Αλκαλική πρωτεάση. Επιφανειακή βλέννη Λοιπά ένζυµα Αλκαλική φωσφατάση, Φωσφολιπάση C, Ινωδολυσίνη, Λεκιθινάση, Εστεράση, DNAάση, Κοαγκουλάση. Χρωστικές Πυοκυανίνη, Πυοφθορεσεΐνη, Πυορουµπίνη, Πυοµελανίνη. Η εξωτοξίνη Α παράγεται από τα περισσότερα στελέχη, αναστέλλει την πρωτεϊνοσύνθεση στα ευκαρυωτικά κύτταρα, αδρανοποιώντας έναν παράγοντα επιµήκυνσης που δρα κατά τη µετάφραση και είναι η πιο τοξική ουσία (Khan et al. 1994). Στελέχη που δεν παράγουν την εξωτοξίνη έχουν µειωµένη τοξικότητα. Η ενδοτοξίνη είναι το λιποπολυσακχαριδικό (LPS) Ο-αντιγόνο της εξωτερικής µεµβράνης. Αναστέλλει την οψωνοποίηση και τη φαγοκυττάρωση. Είναι κυτταροτοξική, συµβάλλει στην καταστροφή των αγγείων στο µέσο αυτί κατά την ψευδοµοναδική ωτίτιδα και στην απελευθέρωση παραγόντων φλεγµονής όπως οι αµίνες. Το γλυκολιπίδιο είναι αιµολυσίνη θανατηφόρος και δερµονεκρωτική στα πειραµατόζωα. Η φωσφολιπάση είναι αιµολυσίνη που προκαλεί νέκρωση των κυττάρων και των ιστών. Η αλκαλική πρωτεάση προκαλεί διάλυση του ελαστικού υµένα του ινώδους ιστού ενώ η ελαστάση τη διάλυση του ελαστικού υµένα των αγγείων. Και οι δύο αυτές πρωτεάσες συνδέονται άµεσα µε τη λοιµογόνο δράση της ψευδοµονάδας. Η επιφανειακή βλέννη προκαλεί λύση των επιθηλιακών κυττάρων µε αποτέλεσµα απελευθέρωση µυκίνης από τα κύτταρα. Η φωσφολιπάση C παράγεται από τα µη βλεννώδη στελέχη και προκαλεί αιµόλυση. Η πυοκυανίνη αναστέλλει την ανάπτυξη της φυσιολογικής χλωρίδας του αναπνευστικού δέντρου λόγω της µικροβιοκτόνου δράσης της. Η διαταραχή αυτή της οικολογικής ισορροπίας της χλωρίδας ευνοεί την εγκατάσταση της ψευδοµονάδας. Η πρώτη φάση της παθογόνου δράσης της ψευδοµονάδας είναι η προσκόλλησή της στα επιθηλιακά κύτταρα. Η προσκόλληση πραγµατοποιείται µέσω πρωτεϊνών που προσφύονται σε ειδικούς υποδοχείς γαλακτόζης, µαννόζης ή σιαλικού οξέος. Το 17

19 δεύτερο στάδιο αφορά στη διείσδυση του µικροβίου στους ιστούς, η οποία εξαρτάται από την ανθεκτικότητα (αντίσταση) του βακτηρίου στη φαγοκυττάρωση και την ανοσοποιητική ικανότητα του ξενιστή. Το τρίτο στάδιο είναι η διασπορά του µικροβίου στο αίµα. Σε περιπτώσεις διεισδυτικών λοιµώξεων η είσοδός της στο αίµα γίνεται από το αναπνευστικό σε περιπτώσεις καθετηριασµών ή άλλων παρεµβατικών χειρισµών από τα σηµεία της τοπικής µηχανικής βλάβης (Αρσένη 1996) Αντοχή Η P. aeruginosa καταστρέφεται στη θερµοκρασία των 55 C σε µια ώρα. Αντέχει και επιβιώνει στο νερό για πολλούς µήνες. ιατηρείται στη θερµοκρασία του κοινού ψυγείου. Είναι ευαίσθητη στις ενώσεις του αργύρου και του υδραργύρου αλλά ανθεκτική στο ιώδιο. Αντέχει τη βακτηριοκτόνο δράση του ορού (Αρσένη 1996) Βιοχηµικές ιδιότητες ιασπά οξειδωτικά, δηλαδή αερόβια, τη γλυκόζη, την ξυλόζη, τη φρουκτόζη και άλλα σάκχαρα χωρίς παραγωγή αερίου, ενώ δεν ζυµώνει, δηλαδή δεν διασπά αναερόβια κανένα σάκχαρο. εν διασπά τη λακτόζη, τη µαλτόζη, την σουκρόζη, τη σαλικίνη. Υδρολύει το απορρυπαντικό Tween 80. εν συγκεντρώνει πολυ-βυδροξυβουτυρικό ενδοκυττάρια. Οι βλεννώδεις ψευδοµονάδες δεν διασπούν τα σάκχαρα και δεν έχουν κινητικότητα (Αρσένη 1996). Όσον αφορά τον χηµειοτακτισµό, η P. aeruginosa επιδεικνύει ισχυρή έλξη για τα 20 κοινά L-αµινοξέα και µικρότερη για τα σάκχαρα και τα οργανικά οξέα, ενώ απωθείται από τους θειοκυανικούς και ισοθειοκυανικούς εστέρες, συµπεριλαµβανοµένων των αιθυλοκυανικού και µεθυλοισοθειοκυανικού (Ohtake et al. 1996) Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά Μία από τις χαρακτηριστικότερες ιδιότητες της P. aeruginosa είναι ο υψηλός βαθµός εγγενούς ανθεκτικότητας σε πλήθος διαφορετικών δοµικά αντιµικροβιακών παραγόντων. Η µεγάλη ανθεκτικότητα αυτού του µικροβίου οφείλεται στη χαµηλή διαπερατότητα της εξωτερικής µεµβράνης και στα συστήµατα εκροής. Επιπλέον, η P. aeruginosa φέρει µία επαγώγιµη χρωµοσωµικά κωδικοποιηµένη AmpC κεφαλοσπορινάση η οποία, ακόµη και σε χαµηλά επίπεδα, παρέχει ανθεκτικότητα στις αµινοπενικιλλίνες και στις στενού και ευρέως φάσµατος κεφαλοσπορίνες. Οι µόνοι αντιµικροβιακοί παράγοντες που είναι δραστικοί έναντι της P. aeruginosa είναι κάποιες β-λακτάµες (ticarcillin, piperacillin, aztreonam, imipenem, cefsulodin, 18

20 cefoperazone and ceftazidime), οι πιο πρόσφατες αµινογλυκοσίδες και φλουοροκινολόνες, fosfomycin και colistin. Ο συνδυασµός ceftazidime µε amikacin θεωρείται η πρώτη επιλογή αντιψευδοµοναδικής θεραπείας. Ακόµη και οι κεφαλοσπορίνες τέταρτης γενιάς, cefpirome and cefepime, που έχουν αποτελεσµατικότερη δράση έναντι των gram αρνητικών βακτηρίων είναι λιγότερο αποτελεσµατικές από την ceftazidime όσον αφορά στην P. aeruginosa in vitro (Dubois et al. 2001). 5.2 Pseudomonas stutzeri Η Pseudomonas stutzeri είναι ισχυρός απονιτροποιητής και συνήθως αναγνωρίζεται από τη µορφή των αποικιών που είναι ρυκνές, γειτνιάζουσες και έχουν σκούρο καστανό χρώµα λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς σε κυτόχρωµα C. H Pseudomonas stutzeri συνήθως αποικίζει το έδαφος, ενώ µπορεί να βρεθεί και στα στάσιµα νερά, στα υγρά υπονόµων, στο απιονισµένο νερό, στα υγρά αιµοδιαλύσεως, στα υγρά σαπούνια, στα καλλυντικά, στα υγρά φακών επαφής. Το µικρόβιο αυτό µπορεί να αναπτυχθεί στη θερµοκρασία του σώµατος (Todar 2004a). Οι χαρακτηριστικότερες ιδιότητές της είναι ότι έχει µία πολική βλεφαρίδα και ότι δεν υδρολύει την αργινίνη. Υδρολύει το άµυλο, οξειδώνει τη µαλτόζη ενώ δεν οξειδώνει τη λακτόζη (Αρσένη 1996). 5.3 Pseudomonas fluorescens H Pseudomonas fluorescens είναι µικρόβιο που ζει σαπροφυτικά στο έδαφος, στο νερό και στην επιφάνεια των φυτών (Sørensen et al. 1992). Έχει αποµονωθεί από σαύρες, έντοµα και θηλαστικά. Βρίσκεται στα τρόφιµα όπως το γάλα, το κρέας, τα λαχανικά και τα σαλατικά. Επίσης µπορεί να αποµονωθεί από καλλυντικά, φυσιολογικά διαλύµατα χλωριούχου νατρίου, αραιά αντισηπτικά και τα υγρά διαφύλαξης των φακών επαφής. Αποµονώνεται από τις καλλιέργειες των εγκαταστάσεων του νοσοκοµειακού περιβάλλοντος. Αποτελεί µέλος της φυσιολογικής χλωρίδας της στοµατοφαρρυγγικής κοιλότητας. Η κλινική σηµασία της Pseudomonas fluorescens είναι αµφιλεγόµενη και η κύρια αιτία είναι η ανικανότητά της να αναπτυχθεί στη θερµοκρασία του σώµατος. Στην πραγµατικότητα είναι σπανίως παθογόνος στους ανθρώπους, αν και έχει συσχετισθεί µε φλεγµονές του ουροποιητικού συστήµατος, σηψαιµία και άλλες παθολογικές καταστάσεις. Η πιο γνωστή συσχέτιση αυτού του µικροβίου µε κλινικής σηµασίας 19

21 επεισόδια είναι η µόλυνση αίµατος µε P. fluorescens και η επακόλουθη µετάδοσή της σε ασθενείς που υπόκεινται σε µετάγγιση (Hsueh et al. 1998). Βάσει των ανωτέρω θα πρέπει να θεωρείται και να µεταχειρίζεται ως εν δυνάµει παθογόνος. Από βιοχηµικής άποψης, δεν παράγει πυοκυανίνη αλλά πυοφθορεσεΐνη, µία πρασινίζουσα φθορίζουσα χρωστική που παράγουν και ορισµένα στελέχη της πυοκυανικής ψευδοµονάδας. εν αναπτύσσεται στους 42 C και παράγει λεκιθινάση. Μερικά στελέχη οξειδώνουν τη λακτόζη. Έχει περισσότερες από µία πολικές βλεφαρίδες. Βάσει των διαφορών στους βιοχηµικούς χαρακτήρες τα στελέχη του είδους αυτού έχουν διαχωριστεί σε 7 βιότυπους. Είναι υποχρεωτικά αερόβιος µικροοργανισµός, εκτός από µερικά στελέχη που µπορούν να χρησιµοποιήσουν τα νιτρικά ιόντα ως αποδέκτη ηλεκτρονίων αντί του µοριακού οξυγόνου (Palleroni 1984). Όπως και οι άλλες ψευδοµονάδες, έχει ελάχιστες διατροφικές απαιτήσεις και µπορεί να χρησιµοποιήσει και να αποικοδοµήσει, µερικώς ή ολικώς, µία πληθώρα οργανικών ενώσεων όπως στυρόλιο, ΤΝΤ και πολυκυκλικούς αρωµατικούς υδρογονάνθρακες (Caldini et al. 1995) Κάποια στελέχη της P. fluorescens καταστέλλουν τις ασθένειες των φυτών, προστατεύοντας τους σπόρους και τις ρίζες από την επιµόλυνση µε µύκητες. Αυτό το γεγονός είναι αποτέλεσµα της παραγωγής δευτερογενών µεταβολιτών όπως αντιβιοτικών, σιδηροφόρων και υδροκυανίου. Ο ανταγωνιστικός αποκλεισµός των παθογόνων σαν αποτέλεσµα της ταχείας αποίκισης της ριζόσφαιρας µε P. fluorescens µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τον έλεγχο των ασθενειών των φυτών (O Sallivan 1992). 5.4 Pseudomonas mendocina Η Pseudomonas mendocina µοιάζει µε την P. stutzeri στις βιοχηµικές και άλλες ιδιότητες. Οι αποικίες της είναι επίπεδες και λείες και έχουν κιτρινωπό χρώµα εξαιτίας της παρουσίας καροτενοειδών χρωστικών. Η P. mendocina έχει αποµονωθεί από νοσοκοµειακά υγρά και από το άψυχο νοσοκοµειακό περιβάλλον αλλά δεν έχει ενοχοποιηθεί ως αίτιο νόσου στους ανθρώπους. Είναι κυρίως µικρόβιο του εδάφους και των ακάθαρτων και στάσιµων υγρών (Αρσένη 1996). 20

22 5.5 Pseudomonas alcaligenes και Pseudomonas pseudoalcaligenes Είναι δύο είδη που µοιάζουν πολύ. Η χαρακτηριστική τους διαφορά είναι ότι η P. alcaligenes δεν διασπά τη φρουκτόζη ενώ η P. pseudoalcaligenes τη διασπά. Σε όλες σχεδόν τις άλλες βιοχηµικές ιδιότητες οι διαφορές αφορούν το εκατοστιαίο ποσοστό των στελεχών που δίνουν θετική τη κάθε µία από τις αντιδράσεις αυτές. Και τα δύο είδη είναι µικρόβια του φυσικού περιβάλλοντος και ιδιαίτερα του γλυκού νερού. Βρίσκονται στο νερό των κολυµβητικών δεξαµενών, στο νερό ενυδρείων που ζουν χελώνες, σε στάσιµα νερά µε βατράχους. Επίσης σε πολλά τρόφιµα που έρχονται σε επαφή µε το νερό, όπως γάλα, κατεψυγµένο ψάρι. Η P. alcaligenes µπορεί να προκαλέσει λοιµώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήµατος στους ανοσοκατεσταλµένους αλλά οι περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί είναι σπάνιες. εν παράγουν χρωστικές. Αναπτύσσονται σε υλικά φτωχά π.χ. µε ιόντα αµµωνίου ως τη µόνη πηγή αζώτου και κιτρικά ως τη µόνη πηγή άνθρακα. Αλκαλοποιούν το υλικό ανάπτυξής τους (Αρσένη 1996). 5.6 Pseudomonas putida Είναι κατ εξοχήν µικρόβιο του εδάφους και λιγότερο του νερού. Βρίσκεται στο νοσοκοµειακό περιβάλλον και στα αντισηπτικά και απολυµαντικά υγρά. εν παράγει πυοκυανίνη, αλλά πυοφθορεσεΐνη. Όλα τα στελέχη της είναι κινητά. εν παράγει πολλά ένζυµα και δεν οξειδώνει πολλά σάκχαρα. ιαχωρίζεται σε δύο βιότυπους. εν ανάγει τα νιτρικά ιόντα (Αρσένη 1996). 5.7 Burkholderia cepacia Η Burkholderia cepacia είναι µικρόβιο του φυσικού περιβάλλοντος. Αποικίζει το έδαφος, το νερό, τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους (Vandamme 2002). Είναι παθογόνος για τα κρεµµύδια στα οποία προκαλεί σήψη, από όπου πήρε και το όνοµά της (cepae=κρεµµύδι) (Αρσένη 1996). Στις µέρες µας χρησιµοποιείται ως µικρόβιο για την προστασία και την προαγωγή της ανάπτυξης των φυτών. Ρίζες και ριζόσφαιρες διαφόρων, οικονοµικά σηµαντικών, καλλιεργειών µπορούν να αποικηθούν µε την Burkholderia cepacia και να προστατευθούν κατά αυτόν τον τρόπο από άλλα παθογόνα του εδάφους λόγω των αντιµικροβιακών παραγόντων που παράγει. Σε περίπτωση απουσίας παθογόνων, έχουν παρατηρηθεί φαινόµενα αύξησης του ρυθµού ανάπτυξης. (Vandamme 2002). 21

23 Από όλα τα είδη που αρχικά ανήκαν στο γένος των ψευδοµονάδων αυτό είναι το πλέον ποικιλόµορφο από πλευράς διατροφικών συνηθειών. Μπορεί να χρησιµοποιήσει πολλά διαφορετικά υποστρώµατα ως µόνες πηγές άνθρακα και αζώτου, ακόµα και την πενικιλίνη G, η οποία µπορεί να χρησιµοποιηθεί ταυτόχρονα ως πηγή και άνθρακα και αζώτου (Todar 2004a). Υπάρχουν στελέχη της B. cepacia που µπορούν να αποικοδοµήσουν καρκινογόνες και τοξικές ουσίες όπως αιθέρες, πολυκυκλικούς αρωµατικούς υδρογονάνθρακες και ζιζανιοκτόνα (Vandamme 2002). Έχει µεγάλη αντοχή στην επίδραση των φυσικών συνθηκών του περιβάλλοντος. Έχει αποµονωθεί ακόµα και από περιβάλλοντα δυσµενή για τα περισσότερα άλλα προκαρυωτικά. Τέτοια παραδείγµατα αποτελούν το αποσταγµένο νερό και τα αντισηπτικά διαλύµατα των νοσοκοµείων (Αρσένη 1996). Η Burkholderia cepacia έχει συσχετισθεί µε πολλές και διαφορετικές φλεγµονές νοσοκοµειακής προέλευσης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 άρχισε να συσχετίζεται µε περιπτώσεις κυστικής ίνωσης (Coenye et al. 2001). Στους ασθενείς αυτούς, η εγκατάσταση της B.cepacia στους πνεύµονες, µειώνει την επιβίωση κατά 50%, ενώ το ένα τρίτο περίπου των ασθενών υποκύπτουν στο λεγόµενο cepacia syndrome, ένα είδος πνευµονίας που οδηγεί ταχέως στο θάνατο και συνοδεύεται από βακτηριαιµία (Govan and Deretic, 1996). Στις δεκαετίες του 1980 και 1990 συνέβησαν αρκετές σοβαρές επιδηµίες από B. cepacia στους ασθενείς µε κυστική ίνωση παγκοσµίως µε απολογισµό πολλών θανάτων. Έκτοτε, αυστηρές οδηγίες έχουν εκδοθεί προκειµένου να ελεγχθεί και να µειωθεί ο κίνδυνος προσβολής από B.cepacia. Πρόσφατα, αναφέρθηκαν θανατηφόρες επιδηµίες σε ασθενείς χωρίς κυστική ίνωση που νοσηλεύονταν σε µονάδες εντατικής θεραπείας στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αµερική (Holmes et al. 1999). 5.8 Burkholderia pickettii Είναι µικρόβιο του φυσικού περιβάλλοντος. Βρίσκεται στο νερό. Είναι παροδικός αποικιστής του αναπνευστικού συστήµατος. Έχει αποµονωθεί από κλινικά δείγµατα ούρων και τραυµάτων. Θεωρείται µικρόβιο µικρής παθογόνου δράσης, αν και έχει ενοχοποιηθεί για µία επιδηµία βακτηριαιµίας στην Αυστραλία. Με βάση τις βιοχηµικές ιδιότητες, έχουν διαχωριστεί περίπου 7 βιότυποι. Ο βιότυπος 1 διασπά οξειδωτικά όχι µόνο τη γλυκόζη, αλλά και τη λακτόζη και τη µαλτόζη, ενώ ο βιότυπος 2 δεν οξειδώνει ούτε τη γλυκόζη, ούτε τη λακτόζη και τη µαλτόζη (Αρσένη 1996). 22

24 5.9 Burkholderia mallei Προκαλεί τη µάλλη, µία ασθένεια των αλόγων που µεταδίδεται µε άµεση επαφή στον άνθρωπο. Το µικρόβιο αυτό δεν βρίσκεται ελεύθερο στη φύση, και φυσιολογικά µεταδίδεται από ζώο σε ζώο. εν οξειδώνει κανένα σάκχαρο και δεν παράγει χρωστικές ούτε λιπολυτικά ένζυµα (Αρσένη 1996) Burkholderia pseudomallei Σε αντίθεση µε την B. mallei, η B. pseudomallei είναι φυσικό σαπροφυτικό µικρόβιο του εδάφους και του νερού. Συνήθως ενδηµεί σε τροπικές περιοχές (Νοτιοανατολική Ασία και Βόρεια Αυστραλία). Προκαλεί τη µελιοείδωση, ένα είδος οξείας πνευµονίας που προσβάλλει ανθρώπους και ζώα. Εισβάλει στον ξενιστή κυρίως µέσω ανοικτών πληγών, αλλά και µέσω εισπνοής ή κατάποσης. Επίσης έχει αποτελέσει αντικείµενο µελέτης για τη χρήση της ως βιολογικό όπλο υπό τη µορφή σταγονιδίων και την πρόκληση πνευµονίας στους εκτιθέµενους. Σε περίοδο 5 ετών ( ) είχαν αναφερθεί 106 περιπτώσεις µελιοείδωσης στην Βόρεια Αυστραλία µε 27 θανάτους (25%) (Haase et al. 1995b). Όπως και άλλες ψευδοµονάδες, είναι ευπροσάρµοστη όσον αφορά στις διατροφικές συνήθειες Comamonas acidovorans Είναι µικρόβιο του εδάφους και του νερού, ενώ έχει αποµονωθεί και από αναπνευστήρες και κλινικά δείγµατα όπως σίελο, ούρα και τραύµατα. Προτιµά να αναπτύσσεται µε οργανικά οξέα ως πηγή άνθρακα, σε αερόβιες και µικροαερόβιες συνθήκες. Μερικά στελέχη είναι δυνητικά παθογόνα και έχουν ενοχοποιηθεί για βακτηριαιµίες. Έχει αναφερθεί µία περίπτωση πρόκλησης ενδοκαρδίτιδας σε χρήστη ενδοφλέβιων ουσιών (Horowitz et al. 1989) και µία περίπτωση κερατίτιδας σε χρήστη µαλακών φακών επαφής Brevundimonas diminuta Βρίσκεται στα νερά των καναλιών. Έχει αποµονωθεί από µολυσµένες κυτταροκαλλιέργειες και από κλινικά δείγµατα όπως αίµα πάσχοντος από ενδοκαρδίτιδα, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, πύο ωτίτιδας κ.ά. (Αρσένη 1996). 23

25 5.13 Stenotrophomonas maltophilia Έχει αποµονωθεί από κόπρανα, πτύελα, ούρα και άλλα κλινικά παθολογικά υλικά (Αρσένη 1996) Sphingomonas paucimobilis Αποµονώνεται από νερά, έδαφος, φυτά και κλινικά δείγµατα. Σπάνια είναι παθογόνος. Παράγει κίτρινη καροτινοειδή χρωστική. Αναπτύσσεται σε θερµοκρασίες από 5ºC έως 42ºC, µε ευνοϊκή τη θερµοκρασία των 30ºC (Αρσένη 1996). ιαφέρει από τις άλλες ψευδοµονάδες στις χηµειοταξινοµικές ιδιότητες, λόγω της ύπαρξης σφιγγολιπιδίων και λιπαρών οξέων στο κύτταρό της (Kersters et al. 1996). 6. ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ ΡΑΣΗ ΨΕΥ ΟΜΟΝΑ ΩΝ Μερικά είδη ψευδοµονάδων είναι παθογόνα και αποµονώνονται από κλινικά δείγµατα. Τα περισσότερα είδη, πάντως, θεωρούνται δυνητικά παθογόνα. Μόνο η B. pseudomallei που προκαλεί τη µελιοείδωση, ενδηµική νόσο ανθρώπων και ζώων στην Νοτιοανατολική Ασία και η B. mallei που προκαλεί τη µάλλη, νόσο ιπποειδών που µπορεί να µεταφερθεί και στον άνθρωπο, είναι πρωτοπαθή παθογόνα, αν και η B. pseudomallei βρίσκεται στη φύση και ως αυτόνοµος µικροοργανισµός (Todar 2004a). Οι παθογόνες ψευδοµονάδες χαρακτηρίζονται ως "χαµηλής λοιµογόνου ικανότητας (virulence)" δεδοµένου ότι προκαλούν ασθένειες κυρίως σε ανθρώπους µε ανεπαρκές ανοσοποιητικό σύστηµα. Θεωρούνται µεταδοτικές αλλά όχι δευτερογενώς µεταδιδόµενες. Η P. aeruginosa είναι µία από τις τρεις επικρατέστερες δυνητικές αιτίες πρόκλησης µολυσµατικών ασθενειών σε ανθρώπους (Stover et al. 2000), ενώ προκαλεί ασθένειες και σε φυτά, γεγονός που υποδεικνύει τη δυσκολία διάκρισης µεταξύ φυτοπαθογόνων και κλινικών ψευδοµονάδων (Todar 2004a). Οι συνηθέστερες ασθένειες που αποδίδονται στην P. aeruginosa είναι: Λοιµώξεις του αναπνευστικού. Συµβαίνουν σχεδόν αποκλειστικά σε ανθρώπους µε κατεσταλµένη κατώτερη αναπνευστική οδό ή κατεσταλµένο ανοσοποιητικό σύστηµα, όπως καρκινοπαθείς που υπόκεινται σε χηµειοθεραπεία. Η µακρόχρονη αποίκιση του αναπνευστικού συστήµατος από βλεννώδη στελέχη P. aeruginosa σε ασθενείς µε κυστική ίνωση είναι συχνή και αρκετές φορές, σε συνδυασµό µε τη φυσική ανθεκτικότητα του µικροβίου στα αντιβιοτικά, η τελική έκβαση είναι µοιραία (Stover et al. 2000, Todar 2004b). 24

26 Βακτηριαιµία. Η P. aeruginosa προκαλεί βακτηριαιµία κυρίως σε ανασοκατεσταλµένους. Παράγοντες που προδιαθέτουν είναι αιµατολογικές κακοήθειες, ασθενείς µε σύνδροµο επίκτητης ανοσιακής ανεπάρκειας (AIDS), ουδετεροπενία, σακχαρώδη διαβήτη και σοβαρά εγκαύµατα. Τα περισσότερα περιστατικά εκδηλώνονται µέσα στα νοσοκοµεία και τις κλινικές. Η ψευδοµονάδα είναι το αίτιο περίπου του 25% των ενδονοσοκοµειακών βακτηριαιµιών (Todar 2004b). Ενδοκαρδίτιδα. Η πυοκυανική ψευδοµονάδα προσβάλλει της καρδιακές βαλβίδες των χρηστών ενδοφλέβιων ουσιών και των ανθρώπων µε τεχνητές καρδιακές βαλβίδες. Το µικρόβιο εγκαθίσταται στο ενδοκάρδιο µε άµεση διείσδυση από το αίµα (Todar 2004b). Λοιµώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήµατος. Η πυοκυανική ψευδοµονάδα προκαλεί µηνιγγίτιδες και εγκεφαλικά αποστήµατα. Το µικρόβιο εισβάλλει στο ΚΝΣ είτε από παρακείµενες όργανα όπως το εσωτερικό αυτί ή ο παραρρινικός κόλπος είτε άµεσα µέσω κρανιακών τραυµάτων, χειρουργικών και διαγνωστικών επεµβάσεων είτε από αποµακρυσµένα µολυσµένα όργανα όπως το ουροποιητικό σύστηµα (Todar 2004b). Ωτίτιδες. Η P. aeruginosa είναι το επικρατέστερο αίτιο πρόκλησης εξωτερικής ωτίτιδας. Το µικρόβιο σπανίως βρίσκεται στο φυσιολογικό αυτί αλλά συχνά αποικίζει τον εξωτερικό ακουστικό πόρο υπό συνθήκες τραυµατισµού, ύγρανσης και φλεγµονής (Todar 2004b). Λοιµώξεις οφθαλµών. Μόλυνση του ανθρώπινου µατιού µε P. aeruginosa οδηγεί σε οξεία φλεγµονή και έλκος κερατοειδούς που εξελίσσεται ραγδαία σε διάτρηση και µόνιµη µείωση της όρασης, αν δεν αντιµετωπιστεί επιτυχώς. Τέτοιες φλεγµονές είναι συχνές (επίπτωση περίπου 13%) στους ανθρώπους που εφαρµόζουν φακούς επαφής είτε λόγω ελλιπούς καθαρισµού των φακών είτε λόγω τραυµατισµού του µατιού από την εφαρµογή των φακών (Bukanov et al. 1994). Λοιµώξεις οστών και συνδέσµων. Οι λοιµώξεις των οστών και των συνδέσµων συµβαίνουν είτε µε άµεσο αποικισµό του µικροβίου είτε µε µεταφορά του µικροβίου µέσω του αίµατος από άλλες επιµολυσµένες πηγές. Οι µολύνσεις µέσω αίµατος είναι περισσότερο συχνές σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών και σε συνδυασµό µε λοιµώξεις του ουροποιητικού ή της πυέλου. Η P. aeruginosa προκαλεί χρόνια οστεοµυελίτιδα, που συνήθως οφείλεται σε άµεσο αποικισµό του µικροβίου, και είναι το πιο συχνό 25

27 παθογόνο που εµπλέκεται σε οστεοχονδρίτιδα ύστερα από τραύµατα που προήλθαν από παρακεντήσεις (Todar 2004b). Λοιµώξεις του ουροποιητικού συστήµατος. Συνήθως αποκτούνται ενδονοσοκοµειακώς και σχετίζονται µε καθετηριασµούς ή χειρουργικές επεµβάσεις. Η πυοκυανική ψευδοµονάδα είναι το τρίτο επικρατέστερο αίτιο των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων του ουροποιητικού και ευθύνεται για το 12% περίπου όλων των λοιµώξεων αυτού του τύπου. Επιπλέον, η πυοκυανική ψευδοµονάδα µπορεί να εισέλθει στο κυκλοφορικό σύστηµα µέσω του ουροποιητικού και αυτό είναι η αιτία του 40% περίπου όλων των ψευδοµοναδικών βακτηριαιµιών (Todar 2004b). Λοιµώξεις του γαστρεντερικού σωλήνα. Η P. aeruginosa µπορεί να προκαλέσει λοιµώξεις σε οποιοδήποτε σηµείο του γαστρεντερικού σωλήνα από το φάρυγγα έως τον πρωκτό. Οι λοιµώξεις αυτού του είδους συνήθως προκαλούνται σε ανασοκατεσταλµένους. Το µικρόβιο έχει ενοχοποιηθεί για περιπρωκτικές λοιµώξεις, τυπική γαστρεντερίτιδα και εντεροκολίτιδα. Ο γαστρεντερικός σωλήνας αποτελεί επίσης µία σηµαντική πύλη εισόδου για την εκδήλωση ψευδοµοναδικής σηψαιµίας (Todar 2004b). Λοιµώξεις του δέρµατος και των µαλακών ιστών. Η P. aeruginosa προκαλεί πληθώρα λοιµώξεων του δέρµατος είτε εντοπισµένες είτε διάχυτες. Προδιαθετικοί παράγοντες είναι η λύση της συνέχειας του δέρµατος είτε από τραύµατα είτε από εγκαύµατα, οι συνθήκες υψηλής υγρασίας όπως συµβαίνει στο αυτί των κολυµβητών, στα πόδια των αθλητών, στην περινεϊκή περιοχή των βρεφών και στους ασθενείς µε AIDS. Η ψευδοµονάδα έχει επίσης ενοχοποιηθεί για τη θυλακίτιδα και για µη αντιµετωπίσιµες µορφές κοινής ακµής (Todar 2004b). Σύµφωνα µε το CDC (Centers for Disease Control and Prevention, USA), η ολική επίπτωση των φλεγµονών από P. aeruginosa σε νοσοκοµεία των Ηνωµένων Πολιτειών της Αµερικής είναι κατά µέσο όρο περίπου 0,4%, και το βακτήριο είναι το τέταρτο πιο συχνά ευρισκόµενο νοσοκοµειακό παθογόνο και υπεύθυνο για το 14% του συνόλου των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων (CDC). Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ένας από τους πιθανούς λόγους που οι ψευδοµονάδες άρχισαν να επικρατούν, από τον περασµένο αιώνα, ως µία από τις κυριότερες δυνητικές αιτίες ασθενειών, είναι η ανθεκτικότητά τους σε αντιβιοτικά και απολυµαντικά (Stover et al. 2000). Άλλη εξίσου σηµαντική αιτία της επικράτησης 26

28 των ψευδοµονάδων ως δυνητικά παθογόνα είναι η προσαρµοστικότητά τους ως προς τις διατροφικές τους συνήθειες. Οι ψευδοµονάδες µπορούν να επιβιώνουν επί µακρόν σε πολύ διαφορετικά περιβάλλοντα λόγω του πλούσιου ενζυµικού τους συστήµατος που τους επιτρέπει να συνθέτουν τις απαραίτητες ενώσεις για τη διατροφή και το µεταβολισµό τους από τις απλούστερες ενώσεις που βρίσκουν στο περιβάλλον (Αρσένη 1996). Πολλά υλικά που χρησιµοποιούνται στα νοσοκοµεία, συµπεριλαµβανοµένων αντισηπτικών υγρών (ενώσεις τεταρτοταγούς αµµωνίου, χλωρεδιξίνη) και απολυµαντικών, αλλά κυρίως νερό, διαλύµατα και ιατρικά εργαλεία µπορούν να µολυνθούν µε ψευδοµονάδες (Todar 2004a). Στα νοσοκοµεία, οι ψευδοµονάδες µπορούν να µεταφερθούν µέσω των κοπράνων και των τροφών. Επιπλέον, οι επισκέπτες και το προσωπικό µπορούν να µεταφέρουν τα βακτήρια µέσω των τροφών, των φυτών, των λουλουδιών και των δώρων. Τα λαχανικά έχουν αναφερθεί ως µία από τις κύριες πηγές µόλυνσης των νοσοκοµειακών χώρων µε την P. aeruginosa (Correa et al. 1991), παρόλη την πλύση τους και απολύµανσή τους µε διάλυµα 1% υποχλωριώδους άλατος. Η ποικιλότητα των περιβαλλόντων που ευνοούν την εγκατάσταση και ανάπτυξη των ψευδοµονάδων δηµιουργούν δυσκολίες στον έλεγχο του µικροοργανισµού στα νοσοκοµεία. Πρόληψη της µόλυνσης θεωρείται σχεδόν αδύνατη. Ο µεγαλύτερος κίνδυνος ελλοχεύει για τους ανοσοκατεσταλµένους και για τα νεογνά, τους καρκινοπαθείς και τους ανθρώπους που έχουν υποστεί εγκαύµατα. (Todar 2004a). 7. ΨΕΥ ΟΜΟΝΑ Α ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 7.1 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙ ΗΜΙΕΣ Υ ΑΤΟΓΕΝΟΥΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Μικροοργανισµοί που έχουν ενοχοποιηθεί για νοσοκοµειακές επιδηµίες και έχουν αποµονωθεί από το υδάτινο περιβάλλον του νοσοκοµείου είναι: Pseudomonas aeruginosa Stenotrophomonas maltophilia Aeromonas hydrophila Enterobacter cloacae Flavobacterium meningosepticum Serratia marcescens Άλλα είδη Pseudomonas 27

29 Legionella Σε µία έρευνα του Medline καταγράφηκαν 43 επιδηµίες νοσοκοµειακών λοιµώξεων υδατογενούς προέλευσης κατά την περίοδο Ακολουθεί πίνακας (πίνακας 3) µε τον µικροοργανισµό που ενοχοποιήθηκε για την επιδηµία, τα όργανα που µολύνθηκαν, τη µέθοδο ταυτοποίησης που χρησιµοποιήθηκε και την αντοχή σε αντιβιοτικά που επέδειξε (Anaissie et al. 2002). ΠΙΝΑΚΑΣ 3. Βακτήρια υπεύθυνα για την πρόκληση νοσοκοµειακών επιδηµιών υδατογενούς προέλευσης κατά την περίοδο (Anaissie et al. 2002). ΒΑΚΤΗΡΙΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΛΗΓΕΝΤΑ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Αίµα, P. aeruginosa Trautmann et al. πνεύµονες, 2001 τραχεία, ούρα, AP-PCR περιτόναιο Πνεύµονες, DNA P. aeruginosa Bert et al παραρρινικοί macrorestriction κόλποι, ούρα analysis Αίµα, κεντρικός P. aeruginosa Buttery et al φλεβικός καθετήρας, PFGE δέρµα, ούρα P. aeruginosa Ferroni et al Ούρα PFGE P. aeruginosa Ezpeleta et al. ERIC-PCR, Αίµα 1998 RAPD P. aeruginosa Burucou et al. DNA εν αναφέρεται 1995 fingerprinting P. aeruginosa Αίµα, Richard et al. DNA typing, πνεύµονες, 1994 serotyping τραύµατα P. aeruginosa Kolmos et al. Phage typing, Αίµα 1993 serotyping P. aeruginosa Αίµα, τραχεία, Grundmann et al. Genotyping, εγκεφαλονωτιαίο 1993 serotyping υγρό ΑΝΤΟΧΗ ΣΕ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ εν αναφέρεται Ανθεκτικό Ανθεκτικό εν αναφέρεται εν αναφέρεται Ευαίσθητο Ανθεκτικό εν αναφέρεται εν αναφέρεται 28

30 P. aeruginosa Worlitzsch et al S. maltophilia Weber et al S. maltophilia S. maltophilia Verweij et al Chachaty et al S. maltophilia Talon et al Serratia marcescens Acinetobacter baumannii Aeromonas hydrophila Ούρα Περιτόναιο, αναπνευστικός σωλήνας, δέρµα ExpoA DNA probe PFGE εν αναφέρεται Ανθεκτικό Τραχεία PFGE Ανθεκτικό Αίµα, κόπρανα PFGE Ανθεκτικό Αίµα, κόπρανα, λαιµός, ούρα PFGE Ανθεκτικό Carlyn et al Μάτι, κόπρανα PFGE εν αναφέρεται Pina et al Picard and Goullet, 1987 έρµα, τραύµατα Αίµα PFGE, biotyping Electrophoric esterase typing εν αναφέρεται εν αναφέρεται Στον πίνακα 4 αναφέρονται βακτήρια παθογόνα για τους ανθρώπους που µεταδίδονται δια της στοµατικής οδού από το νερό µαζί µε κάποιες σηµαντικές ιδιότητές τους. ΠΙΝΑΚΑΣ 4. Παθογόνα βακτήρια στα πόσιµα νερά υπεύθυνα για υδατογενείς λοιµώξεις. (Lightfoot 2003). Παθογόνο βακτήριο Campylobacter jejuni, C. coli Παθογόνος Escherichia coli Salmonella typhi Άλλες σαλµονέλλες Σηµασία για τη Επιµονή στις δηµόσια παροχές νερού 1 υγεία Ανθεκτικότητα στη χλωρίωση Σχετική Ικανότητα µολυσµατική παρασιτισµού δόση 3 σε ζώα Υψηλή Μέτρια Χαµηλή Μέτρια Ναι Υψηλή Μέτρια Χαµηλή Υψηλή Ναι Υψηλή Μέτρια Χαµηλή Υψηλή Όχι Υψηλή Μεγάλη Χαµηλή Υψηλή Ναι 29

31 Shigella spp. Υψηλή Μικρή Χαµηλή Μέτρια Όχι Vibrio cholerae Υψηλή Μικρή Χαµηλή Υψηλή Όχι Yersinia enterocolitica Υψηλή Μεγάλη Χαµηλή Υψηλή (;) Όχι Pseudomonas Μπορεί να Μέτρια aeruginosa 4 πολλαπλασιαστεί Μέτρια 2 Υψηλή (;) Όχι Aeromonas Μπορεί να Μέτρια spp. πολλαπλασιαστεί Χαµηλή Υψηλή (;) Όχι (;) άγνωστο ή αβέβαιο 1 Περίοδος ανίχνευσης του βακτηρίου σε µολυσµατικό επίπεδο στο νερό στους 20ºC : Μικρή: µέχρι µία εβδοµάδα, µέτρια: µία εβδοµάδα έως ένας µήνας, µεγάλη: πάνω από ένα µήνα. 2 Ανθεκτικότητα µέτρια: το βακτήριο µπορεί να µην εξαφανισθεί. 3 όση που χρειάζεται για να προκληθεί µόλυνση στο 50% υγιών ενήλικων εθελοντών. 4 Κύρια οδός µόλυνσης είναι η επαφή µε το δέρµα, αλλά µπορεί να προκαλέσει µόλυνση και µέσω της στοµατικής οδού στους ανοσοκατεσταλµένους και τους καρκινοπαθείς. Στον πίνακα 5 αναφέρονται οι πιο σηµαντικοί µικροοργανισµοί του πόσιµου νερού που προκαλούν υδατογενείς λοιµώξεις στους ανοσοκατεσταλµένους (Glashmacher et al. 2003). ΠΙΝΑΚΑΣ 5. Σηµαντικοί µικροοργανισµοί του πόσιµου νερού υπεύθυνοι για την πρόκληση υδατογενών λοιµώξεων στους ανοσοκατεσταλµένους (Glashmacher et al. 2003). Οµάδα µικροοργανισµού Είδος Enterococcus faecalis Gram θετικός κόκκος Enterococcus faecium Listeria monocytogenes Ενδοκυττάριο βακτήριο Salmonella spp. Legionella pneumophila Escherichia coli Gram αρνητικός βάκιλλος Pseudomonas aeruginosa Candida spp. Μύκητες Aspergillus spp. Fusarium spp. Άλλοι µικροοργανισµοί Mycobacterium avium complex 30

32 Σε µία µελέτη εκτίµησης κινδύνου (risk assessment), ο Rusin και οι συνεργάτες του υπολόγισαν την πιθανότητα πρόκλησης λοίµωξης από δυνητικά παθογόνα βακτήρια που βρίσκονται στο πόσιµο νερό (1997). Η Pseudomonas aeruginosa, το Acinetobacter και η Stenotrophomonas maltophilia βρέθηκαν να είναι οι κύριες αιτίες ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων µε υψηλή θνησιµότητα. Η µολυσµατική δόση ενός δυνητικά παθογόνου βακτηρίου είναι µικρότερη στους ανοσοκατεσταλµένους ή όσους υπόκεινται σε χορήγηση αντιβιοτικού (πολλοί εκ των οποίων είναι ανοσοκατεσταλµένοι και λαµβάνουν αντιβιοτικά για προληπτικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς). Στην εργασία αυτή αναφέρεται ότι ο κίνδυνος λοίµωξης από κατάποση ήταν 9x10-2 και αφορούσε ασθενείς στους οποίους χορηγούντο αντιβιοτικά και εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα P. aeruginosa. Οι δια στόµατος µολυσµατικές δόσεις που καθορίστηκαν σε υγιή ζώα και ανθρώπους αναγράφονται στον πίνακα 6. ΠΙΝΑΚΑΣ 6. Μολυσµατικές δόσεις και συχνότητα αποµόνωσης βακτηρίων από το πόσιµο νερό (Rusin et al. 1997). Βακτήριο Συχνότητα Μολυσµατική δόση αποµόνωσης από το (cfu) πόσιµο νερό (%) Pseudomonas aeruginosa <1-24 Aeromonas hydrophila > Mycobacterium avium complex <1-50 Stenotrophomonas maltophilia <1-2 Moraxella spp. ; Legionella pneumophila Acinetobacter spp Όπως φαίνεται και από τους ανωτέρω πίνακες, αρκετά είδη ψευδοµονάδων µπορούν να προκαλέσουν λοιµώξεις σε διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώµατος. Βέβαια τέτοιου είδους λοιµώξεις απαντώνται συχνότερα σε ανθρώπους µε ανεπαρκή ανοσοποιητική ικανότητα. Μία από τις κύριες πηγές µόλυνσης µε ψευδοµονάδα είναι το υδάτινο περιβάλλον δεδοµένου ότι αποτελεί το ευνοϊκό περιβάλλον επιβίωσης και ανάπτυξης του µικροβίου. 31

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ 1η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΞΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΛΑΜΙΑ 21 22 22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2005 ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ Κεφάλαιο 7: Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας 1. Η βιοτεχνολογία άρχισε να εφαρμόζεται α. μετά τη βιομηχανική επανάσταση (18ος αιώνας) β. μετά την ανακάλυψη της δομής του μορίου του DNA από τους Watson και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2 31-7-14 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2 Στο σχήμα 1 του άρθρου που δημοσιεύσαμε την προηγούμενη φορά φαίνεται η καθοριστικός ρόλος των μικροοργανισμών για την ύπαρξη της ζωής, αφού χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Μικροοργανισμοί, Μικροβιολογία και Μικροβιολόγοι... 19 1.1.1 Μικροοργανισμοί... 19 1.1.2 Μικροβιολογία... 20 1.1.3 Μικροβιολόγοι... 21 1.2 Σύντομη Ιστορική Εξέλιξη της Μικροβιολογίας...

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Διωνυμικό σύστημα του Λιναίου Γένος Είδος Vibrio cholerae Staphylococcus epidermidis Mycobacterium tuberculosis (Κεφαλαίο) (μικρό) Το αρχικό του «Γένους» γράφεται

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΝΕΕΣ MΟΡΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΝΤΑΡΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (M.Sc, Ph.D) Επιδημίες μολυσματικών ασθενειών συχνά οφείλονται σε έκθεση σε μία κοινή πηγή ενός αιτιολογικού παράγοντα.

Διαβάστε περισσότερα

Ερμηνεία αποτελεσμάτων για μικροβιολογικές παραμέτρους και διορθωτικές ενέργειες

Ερμηνεία αποτελεσμάτων για μικροβιολογικές παραμέτρους και διορθωτικές ενέργειες Ερμηνεία αποτελεσμάτων για μικροβιολογικές παραμέτρους και διορθωτικές ενέργειες Κατσιαφλάκα Άννα Τεχνική Υπεύθυνος Μικροβιολογικού τομέα Ιατρός Βιοπαθολόγος,Msc στη Δημόσια Υγεία Ερμηνεία αποτελεσμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Παθογόνοι μικροοργανισμοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί ονομάζονται οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 1 V ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ I. Γενικότητες Αναλόγως των τροφικών τους απαιτήσεων τα µικρόβια διαιρούνται σε κατηγορίες: - αυτότροφα που χρησιµοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΟΛΥΝΣΗ : Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου. ΛΟΙΜΩΞΗ : Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός του παθογόνου μικροοργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογική Ποιότητα Υδάτων και Δημόσια Υγεία

Μικροβιολογική Ποιότητα Υδάτων και Δημόσια Υγεία Μικροβιολογική Ποιότητα Υδάτων και Δημόσια Υγεία Κατσιαφλάκα Άννα Τεχνική Υπεύθυνος Μικροβιολογικού τομέα Ιατρός Βιοπαθολόγος,MSc στη Δημόσια Υγεία Διάσκεψη Ηνωμένων Εθνών 1977 Όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα

Διαβάστε περισσότερα

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Χρώση Gram. Δοκιμή καταλάσης. Δοκιμή οξειδάσης

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Χρώση Gram. Δοκιμή καταλάσης. Δοκιμή οξειδάσης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μικροβιολογίας & Βιοτεχνολογίας Τροφίμων Χρώση Gram Δοκιμή καταλάσης Δοκιμή οξειδάσης Όλγα Παπαδοπούλου Πασχαλίτσα Τρυφινοπούλου - Αναστάσιος Σταματίου Χρώση Ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κωνσταντίνος Ρίζος Γιάννης Ρουμπάνης Βιοτεχνολογία με την ευρεία έννοια είναι η χρήση ζωντανών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1 ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ & ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Λ.Β.Α. 1 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Συχνότητα: Σκύλος >> γάτα Συχνότητα: Θηλυκά >> αρσενικά Εντόπιση: ουροδόχος κύστη, ουρήθρα Αιτιολογία: βακτήρια>μυκοπλάσματα, χλαμύδιες,

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Mοριακών Tεχνικών Real-Time PCR για την Aνίχνευση Eντεροαιμορραγικών Στελεχών E. coli, Campylobacter jejuni και Salmonella spp.

Ανάπτυξη Mοριακών Tεχνικών Real-Time PCR για την Aνίχνευση Eντεροαιμορραγικών Στελεχών E. coli, Campylobacter jejuni και Salmonella spp. Ανάπτυξη Mοριακών Tεχνικών Real-Time PCR για την Aνίχνευση Eντεροαιμορραγικών Στελεχών E. coli, Campylobacter jejuni και Salmonella spp. 5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιατρικής Βιοπαθολογίας Η εφαρμογή μοριακών

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων

Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Αικατερίνη Μασγάλα Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος Επιμελήτρια Α Α Παθολογικής Κλινικής Aικατερίνη Κωνσταντοπούλειο Κ. Μασγάλα ΓΝΝΙ Παθολόγος- Λοιμωξιολόγος Επιμελήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού 4.4 Τρόποι ζωής και ασθένειες Μάρθα Καρβουνίδου ΠΕ1404

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΑ (ΑΝΤΟΧΗ ΣΕ ΕΝΤΟΜΑ-ΙΟΥΣ)

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΑ (ΑΝΤΟΧΗ ΣΕ ΕΝΤΟΜΑ-ΙΟΥΣ) ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΑ (ΑΝΤΟΧΗ ΣΕ ΕΝΤΟΜΑ-ΙΟΥΣ) 1 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΜΕ ΑΝΤΟΧΗ ΣΕ ΕΝΤΟΜΑ 19 Παράγοντες που συμβάλλουν σε αύξηση των εντόμων 1. Μονοκαλλιέργειες 2. Βελτίωση με κριτήριο αποκλειστικά την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ. Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ. Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ Δεκαετία 1950: σκέψη για κατασκευή εύκαμπτων ενδοσκοπίων Δεκαετία 1960: εφαρμογή εύκαμπτων ενδοσκοπίων στη γαστρεντερολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Οι μικροοργανισμοί μπορούν να θεωρηθούν αναπόσπαστο τμήμα τόσο της ιστορίας της Γης όσο και της ανθρώπινης εμπειρίας

ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Οι μικροοργανισμοί μπορούν να θεωρηθούν αναπόσπαστο τμήμα τόσο της ιστορίας της Γης όσο και της ανθρώπινης εμπειρίας ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι μικροοργανισμοί μπορούν να θεωρηθούν αναπόσπαστο τμήμα τόσο της ιστορίας της Γης όσο και της ανθρώπινης εμπειρίας Μικροοργανισμοί o Μικροοργανισμοί ή μικρόβια καλούνται οι οργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΧΟΛΗ: Επιστημών Υγείας και Πρόνοιας ΤΜΗΜΑ: ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΜΕΑΣ: ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Διευθύντρια: Καθηγήτρια Ανθούλη Αναγνωστοπούλου Φραγκίσκη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 1 ΘΕΜΑ 1ο ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: Φυσικά Χηµικά Βιολογικά. Πολλές από τις παραµέτρους που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές αλληλεξαρτώνται π.χ. η θερµοκρασία που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ε. ΠΕΤΕΙΝΑΚΗ Aναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας Διευθύντρια Εργαστηρίου Μικροβιολογίας ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ φάση της κλινικής ιατρικής Η μικροβιολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΛΜΟΝΕΛΛΩΣΗ Ασθένεια που προκαλείται από τα είδη του γένους Salmonella,, Salmonella Προσβάλλει όλα τα ζωικά είδη και Χαρακτηρίζεται από ένα ή συνδυασμό από τα ακόλουθα τρία συμπτώματα: σηψαιμία,, οξεία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4 Ο, 7 Ο, 8 Ο, 9 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4 Ο, 7 Ο, 8 Ο, 9 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4 Ο, 7 Ο, 8 Ο, 9 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1. Η μεταφορά ανθρώπινου γονιδίου σε βακτήριο δίνει διαφορετικό προϊόν μεταγραφής και μετάφρασης, ενώ σε μύκητες μεταγράφεται κανονικά αλλά το προϊόν μετάφρασης εμφανίζει

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Ζήτηµα 1ο Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι ιοί είναι :

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ.

ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΕΒΔΟΜΑΔΑ 1 24-26/9/2015 ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. 13.00-14.00 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ Υ Πρακτική εργασία, Νέος Οδηγός, Erasmus, Απουσίες Α. Βανταράκης ΑΙ4 14.00-15.00

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Ενότητα 3: Βακτήρια που Παρουσιάζουν Ενδιαφέρον στα Τρόφιμα, 1.5ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Γεώργιος - Ιωάννης Νύχας Ευστάθιος Πανάγου

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ

Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Εργαστηριακή Άσκηση 1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Εισαγωγή Τα θρεπτικά υλικά περιέχουν τις κατάλληλες ενώσεις για την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών. Οι ετερότροφοι οργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Τάνια Αρβανιτίδου-Βαγιωνά Καθηγήτρια, ΑΠΘ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΧΑΛΚΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΜΕ ΒΙΟ- ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προχωρημένες τεχνικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Διδάσκων - Δρ. Ιωάννης Δρίκος

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Διδάσκων - Δρ. Ιωάννης Δρίκος ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Διδάσκων - Δρ. Ιωάννης Δρίκος Επιλέξετε τη σωστή απάντηση, θέτοντας σε κύκλο το κατάλληλο γράµµα. 1. Για την παραγωγή ανθρώπινης ινσουλίνης από βακτήρια

Διαβάστε περισσότερα

Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ. Βιολογία

Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ. Βιολογία Σάββατο, 25 Μαΐου 2002 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΕΙΑ Βιολογία ΘΕΜΑ 1 Στις ερωτήσεις 1 5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Ποιο

Διαβάστε περισσότερα

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία.

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία. 7. Βιοτεχνολογία Εισαγωγή Τι είναι η Βιοτεχνολογία; Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό επιστήμης και τεχνολογίας. Ειδικότερα εφαρμόζει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί για τις βιολογικές λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη

Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη -2015 Ελένη Βαλκάνου Κτηνίατρος Κτηνιατρικό Εργαστήριο Χαλκίδας ΥΠΑΑΤ Νομικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. α Α2. γ Α3. δ Α4. γ Α5. α 3 β 1 γ 6 δ 5

Διαβάστε περισσότερα

Επιδηµιολογία νοσοκοµειακών λοιµώξεων

Επιδηµιολογία νοσοκοµειακών λοιµώξεων Επιδηµιολογία νοσοκοµειακών λοιµώξεων Η επιδηµιολογία των νοσοκοµειακών λοιµώξεων παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες σε σχέση µε αυτήν των λοιµωδών νοσηµάτων που εκδηλώνονται στην κοινότητα. Αφορά ένα ευρύ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 23-10-11 ΘΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Όλα τα βακτήρια: Α. διαθέτουν κυτταρικό

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Α4. Επιδερµική εξάτµιση είναι η εξάτµιση του νερού από την επιφάνεια: α. των λιµνών β. των φύλλων των χερσαίων φυτών γ. της θάλασσας δ. του εδάφους.

Α4. Επιδερµική εξάτµιση είναι η εξάτµιση του νερού από την επιφάνεια: α. των λιµνών β. των φύλλων των χερσαίων φυτών γ. της θάλασσας δ. του εδάφους. ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περίληψη εισήγησης σε σεµινάριο τεχνικών ασφαλείας του ΕΛΙΝΥΑΕ ΤΖΙΝΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Βιολογικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Π Α Ν ΕΕ Π ΙΙ ΣΣ ΤΤ Η Μ ΙΙ Ο Θ ΕΕ ΣΣ ΣΣ Α Λ ΙΙ Α ΣΣ ΣΣ ΧΧ ΟΟ ΛΛ ΗΗ ΕΕ ΠΠ ΙΙ ΣΣ ΤΤ ΗΗ ΜΜ ΩΩ ΝΝ ΥΥ ΓΓ ΕΕ ΙΙ ΑΑ ΣΣ ΤΤ Μ Η Μ Α ΙΙ Α ΤΤ Ρ ΙΙ Κ Η ΣΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να τ

Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να τ PART VΙ.. Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να το έχει σκοτώσει!! Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση»

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» «Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» Ευστάθιος Ζ. Πανάγου - Σταµατούλα Μπονάτσου Τµήµα Επιστήµης Τροφίµων & Διατροφής του Ανθρώπου Τι είναι τα λειτουργικά τρόφιµα; «Λειτουργικό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.7: Κρίσιμα σημεία ελέγχου και ιχνηλασιμότητα στην αλυσίδα παραγωγής και διάθεσης βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Απαντήσεις του κριτηρίου αξιολόγησης στη βιολογία γενικής παιδείας 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε τον αριθμό καθεμίας από τις ημιτελείς προτάσεις 1 έως και 5, και δίπλα σε αυτόν το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ LISTERIA MONOCYTOGENES ΠΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΗΚΕ ΣΕ ΠΑΓΩΤΟ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (5 ο C)

ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ LISTERIA MONOCYTOGENES ΠΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΗΚΕ ΣΕ ΠΑΓΩΤΟ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (5 ο C) ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ LISTERIA MONOCYTOGENES ΠΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΗΚΕ ΣΕ ΠΑΓΩΤΟ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (5 ο C) Εργαστήριο Χηµείας Τροφίµων, Τµήµα Χηµείας, Πανεπιστήµιο Αθηνών. Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 18/09/2016

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 18/09/2016 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 18/09/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ Διονυσία Κουτραφούρη Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Τα αντιβιοτικά είναι φυσικά παράγωγα μικροοργανισμών και δρουν εναντίον άλλων μικροοργανισμών (αντιβιοτικά).

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και λειτουργία προκαρυωτικού κυττάρου

Δομή και λειτουργία προκαρυωτικού κυττάρου Δομή και λειτουργία προκαρυωτικού κυττάρου Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Βιοπαθολόγος, Επ. Καθηγητής ΕΚΠΑ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή ipapapar@med.uoa.gr Γιατί πρέπει να γνωρίζουμε την δομή και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...10 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων Ποιότητα Ορισµός Η έννοια της ποιότητας όπως αυτή ορίζεται από τον ιεθνή Οργανισµό Τυποποίησης (ISO) αναφέρεται στο σύνολο των ιδιοτήτων και των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος τα οποία του προσδίδουν τη

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29 Όταν λέμε μεταλλαγμένα τρόφιμα ή γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, αναφερόμαστε σε τρόφιμα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί χρησιμοποιώντας τις πρόσφατες τεχνικές της μοριακής βιολογίας. Τα τρόφιμα αυτά έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΧΗΜΕΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/6/2015 ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Γ Αριθμητικά.. ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες Ολογράφως:...

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : Ορολογία και λίγα λόγια για τον καρκίνο Χαρακτηριστικά του καρκίνου Μεταλλάξεις Μεταλλάξεις και καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος (MRSA)

Ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος (MRSA) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ & ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ Ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος (MRSA) Οι πληροφορίες αυτές παρέχουν εξηγήσεις σχετικά με τον ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (MRSA),

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης

Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης Παραδόσεις του μαθήματος ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο Αρχές και μεθοδολογία της βιοτεχνολογίας 3 Εισαγωγή Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό Επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ Μ. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Διαφορές κλειστής και συνεχούς καλλιέργειας (θρεπτικά, απομάκρυνση, φάσεις μικροοργανισμών)

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS)

ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS) econteplusproject Organic.Edunet ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS) Δρ. Ευτυχία Ξυλούρη Φραγκιαδάκη Κτηνίατρος Υγιεινολόγος, Αναπλ. Καθηγήτρια Υγιεινής Αγρ. Ζώων, Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ. Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ. Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017 Legionella spp Λεγεωνελλα,παθογόνο, αερόβιο, μη σπορογόνο gram βακτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία 2012 Α2. Τα φαγοκύτταρα παράγονται α. στο νωτιαίο µυελό β. στο θύµο αδένα γ. στους λεµφαδένες δ. στον ερυθρό µυελό των οστών. Α3. Το συµπλήρωµα και η προπερδίνη συµβάλλουν στην καταπολέµηση α. των ιών

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημία είναι κάθε κατάσταση στην οποία παρατηρείται αυξημένη συχνότητα (επίπτωση) ενός νοσήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Α1. 1. β Βιολογία ΘΕΜΑ Α γενιικής παιιδείίας 2. γ 3. γ 4. γ 5. δ Α2. ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Ηπατίτιδα C + Candida albicans

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ» ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Δρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ ΞΥΛΟΥ ΣΕ ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21/09/2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21/09/2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21/09/2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ 1 Ο ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 ο Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. γ 2. α 3. β 4. δ 5. δ Β. Ερωτήσεις σωστού - λάθους 1. Σωστό 2. Λάθος 3. Λάθος 4. Λάθος 5. Σωστό ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Η μικροβιακή αύξηση μπορεί να επηρεάζεται από διάφορους ενδογενείς (εσωτερικούς) και εξωγενείς (εξωτερικούς) παράγοντες. Η αξιολόγηση αυτών των παραγόντων είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς;

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΘΕΜΑ Β ίνεται το παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ Τούμπα Ίλντικο, Ζούνη Παναγιώτα 3, Δημοπούλου Ειρήνη 4, Λεμονή Αλεξάνδρα 4, Χριστοπούλου Ανδρονίκη 5, Μπακόλα Δήμητρα Δντρια Βιοπαθολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ. 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΦΥΤΩΝ 9η ΙΑΛΕΞΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΓΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Ανθεκτικότητα Γενικά Η εξέλιξη των καλλιεργούµενων φυτών είναι το αποτέλεσµα φυσικής και τεχνητής επιλογής Η επιλογή για αυξηµένες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Β 2 Α 3 Α 4 Β 5 Β 6 Α 7 Α 8 Β Β2. Σελ. 18 Σχολικού βιβλίου Το γενετικό

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Ενότητα 11: Εξωγενείς Παράγοντες Θερμοκρασία, 2ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Γεώργιος - Ιωάννης Νύχας Ευστάθιος Πανάγου Μαθησιακοί Στόχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΥΠ:ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΥΠ:ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΥΠ:ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΉ ΦΡΟΝΤΙ Α ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΉ ΛΟΊΜΩΞΗ ΣΤΗΝ Μ.Ε.Θ. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: Κα ΠΑΝΤΕΛΙ ΟΥ ΠΑΡΘΕΝΟΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Ποιο από τα παρακάτω στοιχεία θεωρείται µικροθρεπτικό; α.

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγορίες παραγόντων. Μικροβιολογία Τροφίµων. Μικροβιακή αύξηση. Παράγοντες ανάπτυξης. Επίδραση της θερµοκρασίας. Θεµελιώδεις Θερµοκρασίες

Κατηγορίες παραγόντων. Μικροβιολογία Τροφίµων. Μικροβιακή αύξηση. Παράγοντες ανάπτυξης. Επίδραση της θερµοκρασίας. Θεµελιώδεις Θερµοκρασίες Κατηγορίες παραγόντων Μικροβιολογία Τροφίµων Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη και την επιβίωση των µικροοργανισµών στα τρόφιµα. Η ανάπτυξη και η επιβίωση των µικροοργανισµών στα τρόφιµα εξαρτάται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 )

ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 ) ΑΥΞΗΣΗΣ (Κεφάλαιο 6 ) Απαραίτητος ο έλεγχος της αύξησης (αν και η αύξηση είναι αυτοπεριοριζόμενη) Ιδιαίτερα σημαντικός ο έλεγχος για τα τρόφιμα Ο περιορισμός της αύξησης μπορεί να γίνει είτε με αναστολή

Διαβάστε περισσότερα

Κίνδυνοι της υγείας από νερά ύδρευσης. Αθηνά Μαυρίδου Καθ. Μικροβιολογίας ΤΕΙ Αθήνας

Κίνδυνοι της υγείας από νερά ύδρευσης. Αθηνά Μαυρίδου Καθ. Μικροβιολογίας ΤΕΙ Αθήνας Κίνδυνοι της υγείας από νερά ύδρευσης Αθηνά Μαυρίδου Καθ. Μικροβιολογίας ΤΕΙ Αθήνας Το νερό- πηγή ζωής Η παροχή στους πολίτες ασφαλούς νερού αποτελεί ίσως την σηµαντικότερη υποχρεώση της πολιτείας αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. γ Α4. δ Α5. α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Β Β1. Σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΠΩΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΠΩΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Π ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ- ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ A ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-ΓΝΕ «ΘΡΙΑΣΙΟ» ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΠΩΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ"

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ "ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ" ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Καθ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Επιστήμης & Τεχνολογίας Ξύλου Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου www.teilar.gr/~mantanis ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Μεταβολισμός των Βακτηρίων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Μεταβολισμός των Βακτηρίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Μεταβολισμός των Βακτηρίων Ο μεταβολισμός των μικροοργανισμών μπορεί να διαιρεθεί στον καταβολισμό και τον αναβολισμό. Αποτέλεσμα του καταβολισμού είναι αφενός η παραγωγή απλούστερων οργανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΟΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΟΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΡ. ΖΗΛΙΔΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ELQA

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΟΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΟΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΡ. ΖΗΛΙΔΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ELQA ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΥΔΑΤΟΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΟΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΡ. ΖΗΛΙΔΗΣ ΥΔΑΤΟΓΕΝΕΙΣ & ΤΡΟΦΙΜΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Υδατογενείς λοιμώξεις ονομάζονται οι λοιμώξεις που μεταδίδονται με το πόσιμο νερό ή τις κολυμβητικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Κάψα είναι δυνατό να διαθέτουν: Α. Οι ιοί Β. Τα βακτήρια Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά.

Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Στον πεπτικό σωλήνα πραγματοποιείται ο τεμαχισμός της τροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: Βιολογία - Χημεία Τάξη: Γ Ημερομηνία: 05/06/2015 Διάρκεια: 2 ώρες Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:.. Αρ:. Βαθμός:

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Εργαστήριο Ενότητα 5: Χρώση Gram Δοκιμή Καταλάσης και Οξειδάσης, 1.5ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Ευστάθιος Ζ. Πανάγου Πασχαλίτσα Τρυφινοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τι είναι οι καλλιέργειες μικροοργανισμών; Τι είναι το θρεπτικό υλικό; Ποια είναι τα είδη του θρεπτικού υλικού και τι είναι το καθένα;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τι είναι οι καλλιέργειες μικροοργανισμών; Τι είναι το θρεπτικό υλικό; Ποια είναι τα είδη του θρεπτικού υλικού και τι είναι το καθένα; ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Τι είναι οι καλλιέργειες μικροοργανισμών; Καλλιέργεια είναι η διαδικασία ανάπτυξης μικροοργανισμών με διάφορους τεχνητούς τρόπους στο εργαστήριο ή σε βιομηχανικό επίπεδο. Με τη δημιουργία καλλιεργειών

Διαβάστε περισσότερα