ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ ΣΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΧΟΥΡΛΙΑ ΧΡΥΣΑΥΓΗ Α.Ε.

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ ΣΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΧΟΥΡΛΙΑ ΧΡΥΣΑΥΓΗ Α.Ε.Μ: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΤΛΙΑΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2013

2 2013 Χρυσαυγή Χούρλια ALL RIGHTS RESERVED 1

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Υγεία θεωρείται η κατάσταση της πλήρους σωµατικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι µόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας. Αυτή η ιδανική κατάσταση µπορεί να επιτευχθεί µε τη συστηµατική άσκηση η οποία θεωρείται αναγκαία για την προαγωγή και προάσπιση της υγείας. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ιατροί ανεξαρτήτου ειδικότητας ωθούν τους ασθενείς τους στην ενασχόληση µε την άσκηση, διότι σύµφωνα µε έρευνες και σχετικές στατιστικές µελέτες, έχει παρατηρηθεί ότι βελτιώνεται η ψυχική και σωµατική κατάσταση του ανθρώπου καθώς και το βιοτικό του επίπεδο. Επιπλέον, µεγάλη είναι η συνεισφορά της φυσικής άσκησης σε άτοµα που πρόσφατα υπέστησαν κάποιο ατύχηµα ή έχουν κάποια µακροχρόνια ασθένεια ενώ και ο προληπτικός χαρακτήρας της άσκησης είναι εξίσου σηµαντικός. Θέτοντας τα θεµέλια ενός γερού και δυνατού σώµατος ο ανθρώπινος οργανισµός είναι λιγότερο επιρρεπής σε ασθένειες, τόσο παροδικές όσο και µακροχρόνιες. Η τακτική συµµετοχή σε προγράµµατα άσκησης οδηγεί στη µείωση του άγχους και των συµπτωµάτων µιας χρόνιας πάθησης. Επιπλέον, οδηγεί στην αύξηση της µυϊκής δύναµης και της αντοχής καθώς και στην αύξηση της ευεξίας και της αυτοπεποίθησης. Είναι σηµαντικό να τονιστεί η σηµασία της άσκησης για τη διατήρηση καλής καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και ευκαµψίας των αρθρώσεων διότι µε τη βοήθεια των προγραµµάτων γύµνασης µπορούν να επιτευχθούν ευνοϊκά αποτελέσµατα για τον ανθρώπινο οργανισµό. εν πρέπει όµως σε καµία περίπτωση να παραβλέπονται οι κανόνες που διέπουν τα προγράµµατα γύµνασης και φυσικής άσκησης. Έτσι, πριν από την εφαρµογή της άσκησης θα πρέπει πάντοτε να πραγµατοποιούνται ιατρικές εξετάσεις και µετρήσεις αξιολόγησης της φυσικής κατάστασης ώστε να διαπιστωθεί η δυνατότητα συµµετοχής στα προγράµµατα γύµνασης. Παράλληλα οι ασκούµενοι θα πρέπει να επιτηρούνται από κάποιον γυµναστή µε ειδικές γνώσεις ώστε να µη δηµιουργούνται επικίνδυνες 2

4 ασκησιογενείς καταστάσεις για την υγεία. Ο ρόλος της άσκησης στην προάσπιση και βελτίωση της υγείας είναι πολύ σηµαντικός γι αυτό και θα πρέπει να αποτελεί καθηµερινή συνήθεια. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή µου, κ. Νικόλαο Κουτλιάνο, Επίκουρο Καθηγητή του ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ για την ιδέα εκπόνησης µιας ανασκοπικής µελέτης για τις εφαρµογές της υδρογυµναστικής στις χρόνιες µυοσκελετικές παθήσεις, την παραγωγική συνεργασία, την καθοδήγησή του και την αµέριστη υποστήριξή του στο πλαίσιο της παρούσας διπλωµατικής εργασίας. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά µου και τους ανθρώπους που ήταν δίπλα µου για την υποµονή, τη στήριξη και την αγάπη τους. 3

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της εργασίας είναι η ανασκόπηση των θεραπευτικών εφαρµογών της κολύµβησης, σε άτοµα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις του µυοσκελετικού συστήµατος. Η συγκέντρωση των επιστηµονικών δεδοµένων πραγµατοποιήθηκε µε αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις Medline, Scopus και Sport Discus. Από τη βιβλιογραφία διαπιστώθηκε ότι οι κύριες µυοσκελετικές παθήσεις που η αντιµετώπισή τους ενισχύεται µέσω της κολύµβησης είναι οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, αρθρίτιδες όπως του γόνατος και του ισχίου, παραπληγίες, µυική ατροφία, µυική δυστροφία, ινοµυαλγία κ.α. Τα προγράµµατα της υδρογυµναστικής πραγµατοποιούνται µέσα σε νερό και οι πισίνες που φιλοξενούν προγράµµατα αποκατάστασης µε υδρογυµναστική είναι εξοπλισµένες µε όργανα όπως βοηθητικές σανίδες, στρώµατα, κολυµβητικά βαράκια και µακαρόνια, υδροδιάδροµο κ.α. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα των ερευνών τα κύρια θεραπευτικά οφέλη που µπορεί να προσφέρει η υδρογυµναστική είναι η µυϊκή χαλάρωση, η µείωση των δυνάµεων φόρτισης του µυοσκελετικού συστήµατος, η βελτίωση της νευροµυϊκής συναρµογής, η βελτίωση της επάρκειας του καρδιοαναπνευστικού συστήµατος και της µυικής ισχύος και εν γένει η βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας και της ποιότητας ζωής του ασθενή. 4

6 ABSTRACT The purpose of the study was to review the effect of physical rehabilitation through swimming on patients with chronic musculoskeletal diseases. The review of the relative literature included search with specific key words in the Medline, Scopus and Sport Discus scientific data bases. Thus, according to the bibliography the main chronic diseases of the musculoskeletal system that the therapeutic hydro gymnastic may be successfully applied on are various spinal diseases, arthritis (particularly of the hip and knee joint), paraplegia, muscular atrophy, muscular dystrophy, fibromyalgia and others. Hydro gymnastic rehabilitation programs are mainly conducted into the swimming pools with specific equipment such as subsidiary boards, layers, swimming weights and macaroni, hydro aisle e.t.c. In conclusion, according to the literature, the main therapeutic benefits from hydro gymnastic rehabilitation programs in patients with musculoskeletal diseases are muscular relaxation, reduction of the applied forces on musculoskeletal system, improvement of neural and muscular functional efficacy, increase of cardiorespiratory and muscular performance and generally the improvement of patient s health related quality of life. Key Words: Hydro gymnastic, chronic diseases, musculoskeletal system 5

7 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ 1. Υδρογυµναστκή. 2. Χρόνιες Παθήσεις. 3. Μυοσκελετικό σύστηµα. 6

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Περίληψη Λέξεις κλειδιά..4 Περιεχόµενα Κατάλογος Πινάκων. 8 Κατάλογος Εικόνων. 8 Λειτουργικοί ορισµοί Εισαγωγή.. 11 Κεφάλαιο 1. Παθήσεις του ερειστικού συστήµατος.. 13 Κεφάλαιο 2. Παθήσεις του µυϊκού συστήµατος Κεφάλαιο 3. όµηση των προγραµµάτων υδρογυµναστικής Συµπεράσµατα.. 41 Βιβλιογραφία Παράρτηµα

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. «Ενδεικτικοί γενικοί χαρακτήρες υδρογυµναστικής στις µυοσκελετικές παθήσεις» σελίδα 40. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1. Θεραπευτική πισίνα υδρογυµναστικής, σελίδα 32. Εικόνα 2. Κολυµβητική σανίδα αποκατάστασης, σελίδα 33. Εικόνα 3. Υποβρύχια βαρίδια για ενδυνάµωση, σελίδα 33. Εικόνα 4. Παιχνίδι για αποκατάσταση του ασθενή µε κολυµβητικά βοηθήµατα, σελίδα 34. Εικόνα 5. Υποβρύχιο ποδήλατο, σελίδα 35. Εικόνα 6. Κολυµβητικό µακαρόνι που προσφέρει άνωση στον ασθενή, σελίδα 36. Εικόνα 7. Ειδική ανυψωτική συσκευή για τη διευκόλυνση της εισόδου του ασθενή στο νερό, σελίδα 37. Εικόνα 8. Ειδικά βάρη αποκατάστασης και ενδυνάµωσης, σελίδα 38. Εικόνα 9. Υδροδιάδροµος, σελίδα 39. Εικόνα 10. σελίδα Γερανός για την ασφαλή µεταφορά του ασθενή στο νερό (αριστερά). - Κολυµβητικό βοήθηµα (µακαρόνι) που προσφέρει µεγαλύτερη άνωση (δεξιά). Εικόνα 11. Ειδική πισίνα αποκατάστασης µε γερανό, σελίδα 47. Εικόνα 12. Βαράκια και κολυµβητικό µακαρόνι για υποβρύχιες ασκήσεις, σελίδα 47. Εικόνα 13. Κολυµβητικό µακαρόνι, σελίδα 48. 8

10 Εικόνα 14. Λάστιχο ενδυνάµωσης για ασκήσεις µέσα στην πισίνα, σελίδα 48. Εικόνα 15. Ειδικό βαράκι αποκατάστασης, σελίδα 48. Εικόνα 16. Υδροποδήλατο, σελίδα 49. Εικόνα 17. Υδροδιάδροµος, σελίδα 49. 9

11 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Φυσική κατάσταση: Ο όρος φυσική κατάσταση σηµαίνει γενικά την ικανότητα του ατόµου να καταβάλει µυϊκή προσπάθεια χωρίς να κουράζεται. Παρουσιάζει στοιχεία όπως η ικανότητα δύναµης, αντοχής, και ευκινησίας σε συνδυασµό µε ψυχικές ικανότητες. Ερειστικό σύστηµα: Οργανικό σύστηµα που αποτελείται από τα διάφορα οστά τα οποία συνδέονται µεταξύ τους µε τις αρθρώσεις και σχηµατίζουν τον ανθρώπινο σκελετό. Αποτελεί το παθητικό κινητικό σύστηµα. Μυϊκό σύστηµα: Αποτελείται από το σύνολο των γραµµωτών µυών του σώµατος, που προσφυοµένα στα διάφορα οστά, τα κινούν στις αρθρώσεις. Αποτελεί το ενεργητικό κινητικό σύστηµα. Μυοσκελετικές ανωµαλίες: Κάθε νόσος ή βλάβη που επηρεάζει τη δοµή ή λειτουργία των µυών, των οστών, των αρθρώσεων, των τενόντων και των συνδέσµων του σώµατος. Αρθροπάθεια: Γενικός όρος για κάθε είδους φλεγµονή µιας άρθρωσης που µπορεί να συµβεί µε ή χωρίς πόνο. Θεραπευτική αποκατάσταση: Η επιθυµητή αντίδραση ενός φαρµάκου ή ενός προγράµµατος αποκατάστασης για τη θεραπεία µιας νόσου. Σύνδροµο: Όταν µια συγκεκριµένη νόσος ή γενετική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο συµπτωµάτων που παρουσιάζονται µαζί, τότε οι ειδικοί αναφέρονται σε σύνδροµο. Ατροφία: Ελάττωση στο µέγεθος ή τη λειτουργία ενός µυός ή άλλου οργάνου. Η φθορά του ιστού µπορεί να συµβεί ως αποτέλεσµα νόσου ή αχρηστίας. Μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO 2 max): Η µέγιστη δυνατή ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνει ένα άτοµο στη µονάδα του χρόνου κατά την έντονη µυϊκή προσπάθεια. 10

12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κολύµβηση είναι µια από τις πιο διαδεδοµένες δραστηριότητες που εκτός από ανταγωνιστικό χαρακτήρα παρουσιάζει και προστατευτικό, για την ψυχική και σωµατική υγεία του ανθρώπου. Το άθληµα τις ανταγωνιστικής κολύµβησης ξεκινά τη σύγχρονη ιστορία του σύµφωνα µε αναφορές από το 1840 µ.χ. περίπου. Ο θεραπευτικός όµως χαρακτήρας της κολύµβησης αρχίζει να διαδίδεται τα τελευταία χρόνια σε όλο και περισσότερες χώρες. Στην Αρχαία Ελλάδα συγγράµµατα αναφέρονται σε ιατρούς που γνώριζαν και εφάρµοζαν τις γνώσεις τους σχετικά µε τις θεραπευτικές επιδράσεις του νερού. Ακόµη εφάρµοζαν τη χρήση δινόλουτρων και ασκήσεων σε ζεστό ή κρύο νερό που λειτουργούσαν θεραπευτικά για τους ασθενείς. Στις µέρες µας όµως δεν ισχύει το ίδιο καθώς η υδροθεραπεία δεν είναι τόσο διαδεδοµένη και δεν πραγµατοποιείται σε τόσο µεγάλο βαθµό στη χώρα µας. Παράλληλα µε τις ιδιότητες τις θεραπευτικής κολύµβησης αυξηµένο ενδιαφέρον παρουσιάζεται από ιατρούς και γυµναστές που ασχολούνται µε την υδροθεραπεία, για τις ιδιότητες του νερού, που µπορεί να προσφέρει καλύτερα αποτελέσµατα έχοντας την κατάλληλη θερµοκρασία. Κάθε πάθηση αντιµετωπίζεται διαφορετικά γι αυτό το λόγο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η θερµοκρασία που θα πρέπει να έχει το νερό όπου πραγµατοποιείται το πρόγραµµα, η οποία θα πρέπει να είναι διαφορετική ανάλογα µε την πάθηση που αντιµετωπίζεται κάθε φορά. Αφορµή για να γίνει η εργασία αυτή είναι για να τονιστεί η σηµασία της θεραπευτικής κολύµβησης και τα προτερήµατα που προσφέρει σε ανθρώπους που πάσχουν από χρόνιες µυοσκελετικές παθήσεις. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι ο σκοπός της θεραπευτικής κολύµβησης είναι η πρόληψη και η αποκατάσταση και όχι η ολοκληρωτική ανάκαµψη του ασθενή από κάποια µακροχρόνια πάθηση. Επίσης, δε θα πρέπει να παραγνωρίζονται οι κίνδυνοι που απορρέουν από ένα πρόγραµµα φυσικής άσκησης στο νερό αν δεν 11

13 εφαρµόζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που ορίζουν οι κανόνες ασφαλείας, διότι κάθε πάθηση είναι διαφορετική και χρήζει ξεχωριστής αντιµετώπισης. 12

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το ερειστικό σύστηµα έχει πάρει την ονοµασία του από τη λέξη ερείζω που προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα και σηµαίνει στηρίζω και αποτελείται από τα οστά και τις αρθρώσεις. Τα οστά είναι, τα σκληρά, ανθεκτικά και λευκά όργανα του οργανισµού και οι αρθρώσεις είναι οι συνδέσεις των οστών µε πιο µαλακή ουσία. Τα οστά, τα οποία συνδέονται µε τις αρθρώσεις σχηµατίζουν τον σκελετό, ο οποίος στηρίζει το σώµα και καθορίζει τη µορφή του. Ο ανθρώπινος σκελετός αποτελείται από 206 οστά και παρατηρούνται τα εξής µέρη, ο σκελετός της κεφαλής, του κορµού, των άνω και κάτω άκρων. Παράλληλα, το ερειστικό σύστηµα χαρακτηρίζεται από 3 είδη οστών, τα µακρά, τα βραχέα και τα πλατιά. Οι λειτουργίες του ερειστικού συστήµατος είναι ο σχηµατισµός κοιλοτήτων για να προστατεύονται πολύτιµα όργανα όπως οι πνεύµονες, έχει ρόλο αιµοποιητικό γιατί στον ερυθρό µυελό των οστών παράγονται τα κύτταρα του αίµατος, ακόµη έχει µεταβολικό ρόλο (αποθήκη αλάτων, ασβεστίου, φωσφόρου και ρύθµιση της οµοιόστασής τους). Ωστόσο, το ερειστικό σύστηµα αν και αποτελείται από σκληρά και δυνατά µέλη, είναι δυνατό να νοσήσει. Οι παθήσεις που µπορούν να αποδυναµώσουν τον ανθρώπινο σκελετό είναι περίπου δέκα. Μερικές από αυτές είναι, οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, κάταγµα, αρθρίτιδες, εξάρθρωση, δισκοπάθειες, διάστρεµµα, ραχίτιδα και η πιο διαδεδοµένη ασθένεια, η οστεοπόρωση. Περισσότεροι από 200 εκατοµµύρια άνθρωποι πάσχουν από αυτή τη νόσο που αποτελεί ένα σοβαρό πρόβληµα της δηµόσιας υγείας. 13

15 Ο δυνατός και υγιής σκελετός είναι η αρχή και το τέλος της συνεχούς εξέλιξης και µιας απροβληµάτιστης καθηµερινότητας. Οι παθήσεις του ανθρώπινου σκελετού αποδυναµώνουν και δυσκολεύουν τις κινήσεις, τις καθηµερινές ασχολίες και υποχρεώσεις του ανθρώπου. Με το πέρας του χρόνου και ιδιαίτερα µετά την ηλικία των 30 ετών, το ερειστικό σύστηµα υπόκειται σε αλλοιώσεις, φθορές και µείωση της οστικής του πυκνότητας κατά 0,5-1% ετησίως. Ο σκελετός είναι η βάση της ύπαρξης του ανθρώπου καθώς στηρίζει το σώµα και φέρει το βάρος του. Γι αυτό το λόγο είναι πολύ σηµαντικό να δίνεται προσοχή στην υγιή του ανάπτυξη και στη µετέπειτα ενδυνάµωσή του. Αυτό επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια της συστηµατικής άσκησης και ενδυνάµωσης του ερειστικού συστήµατος σε κάθε ηλικία. Είναι γνωστό ότι κάθε πάθηση χρήζει διαφορετικής µεταχείρισης και αντιµετώπισης. Είναι σηµαντικό όµως να µελετηθούν οι θετικές επιδράσεις της φυσικής άσκησης στον οργανισµό. Η συστηµατική ενασχόληση µε τη φυσική άσκηση από µικρή ηλικία προσφέρει θετικές µεταβολές για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, όµως θα πρέπει να δραστηριοποιούνται και οι µεγαλύτερες ηλικίες και να θέτουν στόχους για τη βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης. Οι µορφές άσκησης που προσανατολίζονται στην ενδυνάµωση είναι πιο αποτελεσµατικές από τις προπονήσεις αντοχής για τη διατήρηση τις οστικής πυκνότητας. Όµως και η κολύµβηση έχει σηµαντικό ρόλο στην βελτίωση της φυσικής κατάστασης διότι, επιδρά σηµαντικά στην ψυχολογία του ασθενή και δηµιουργεί αίσθηµα ευφορίας και ευελιξίας των κινήσεών του. Ακόµη αποσυµπιέζονται οι σύνδεσµοι και ελαφρύνεται το φορτίο των οστών, προστατεύοντας παράλληλα από τους τραυµατισµούς και τις έντονες φορτίσεις από κραδασµούς του ερειστικού συστήµατος. 14

16 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Η σπονδυλική στήλη αποτελεί τον κεντρικό άξονα που στηρίζει το σώµα, και είναι το συνολικό ανάπτυγµα των σπονδύλων που αρθρώνονται στη σειρά µεταξύ τους. Η σπονδυλική στήλη έχει σχήµα λατινικού S και ανάλογα µε το άτοµο παρατηρούνται περισσότερες ή λιγότερες καµπύλες. Ακόµη αποτελείται από 34 σπονδύλους οι οποίοι διακρίνονται στους αυχενικούς, θωρακικούς, οσφυϊκούς, ιερούς και κοκκυγικούς. Ξεχωρίζουν ακόµη δυο σπόνδυλοι, ο Άτλας και ο Αναβολέας, πρώτος άνω σπόνδυλος και δεύτερος άνω σπόνδυλος αντίστοιχα, διότι συγκρατούν την κεφαλή και βοηθούν στις κινήσεις της. Οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης είναι η κύφωση, που είναι η υπέρµετρη ανάπτυξη του θωρακικού κυρτώµατος, η λόρδωση που είναι η υπέρµετρη ανάπτυξη του οσφυϊκού κυρτώµατος και η σκολίωση, που είναι η υπέρµετρη ανάπτυξη των πλάγιων κυρτωµάτων, παράλληλα αποτελεί µια από τις πιο συχνές παθήσεις της Σ.Σ. καθώς εµφανίζεται σε ποσοστό 5% στο µαθητικό πληθυσµό. Παλαιότερα υποστηριζόταν ευρέως ότι οφείλεται στη λάθος στάση του παιδιού στη σχολική ηλικία. Ακόµη εκτός από αντιαισθητικό αποτέλεσµα στο σωµατότυπο, η σκολίωση δηµιουργεί προβλήµατα στο καρδιοαναπνευστικό σύστηµα σε µεγαλύτερες ηλικίες. Η σκολίωση διακρίνεται σε ιδιοπαθή και οργανική. Στην ιδιοπαθή, τα αίτια είναι άγνωστα, πιθανά αίτια θεωρούνται η κληρονοµικότητα, οι ορµόνες κα. Στην οργανική, τα αίτια αφορούν την παραµόρφωση των σπονδύλων. Από έρευνες έχει παρατηρηθεί ότι η σκολίωση επιβαρύνει ολοένα και µεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού πληθυσµού και κυρίως τις µικρές ηλικίες. Έτσι θα πρέπει να εξετάζονται όλα τα παιδιά, είτε µε µαζικές εξετάσεις πληθυσµού από το γυµναστή είτε από ιατρό. Η εξέταση είναι απλή και πραγµατοποιείται µε µια επίκυψη (Bending test), αν διαγνωσθεί σκολίωση αντιµετωπίζεται συνήθως µε κηδεµόνα ανάλογα µε τις µοίρες απόκλισης που έχουν παρατηρηθεί. Η πρόληψη όµως είναι πάντα η καλύτερη σύµµαχος. 15

17 Πρωταρχικό ρόλο στην πρόληψη αλλά και στη µετέπειτα αντιµετώπιση των παθήσεων της Σ.Σ., έχει η φυσική άσκηση καθώς δυναµώνει τον ανθρώπινο σκελετό. Πολλά αθλήµατα βοηθούν στην αντιµετώπιση των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης, όµως η κολύµβηση παρέχει πολλά ευεργετικά και θετικά χαρακτηριστικά ώστε να προτιµηθεί έναντι άλλων αθληµάτων. Παρατηρούνται ευνοϊκές επιδράσεις στο σκελετό, καθώς δεν επιβαρύνονται οι σπόνδυλοι και οι αρθρώσεις, δηλαδή δίνεται η αίσθηση χαλάρωσης και ανακούφισης των σπονδύλων µε τη βοήθεια της άνωσης στο νερό. Ακόµη παρέχεται ελευθερία κινήσεων µε χρόνια εξάσκηση και µε ενασχόληση 2-3 φορές την εβδοµάδα διαµορφώνεται η σωστή στάση του σώµατος ή ακόµη και διορθώνεται αισθητά σε ανθρώπους µε λόρδωση, κύφωση ή σκολίωση. Παράλληλα, η αντιµετώπιση µιας πάθησης µε την κολύµβηση προσφέρει θετικές επιδράσεις και στον ψυχολογικό τοµέα, διότι η χαλάρωση και η ανακούφιση του πόνου έπειτα από ένα πρόγραµµα µέσα στο νερό µπορεί να δηµιουργήσει αυτοπεποίθηση, ευεξία και αναζωογόνηση στους ανθρώπους που αντιµετωπίζουν προβλήµατα µε την σπονδυλική στήλη και πονούν ή νιώθουν άβολα µε την εικόνα του σώµατός τους. 16

18 ΑΡΘΡΙΤΙ ΕΣ Οι αρθρίτιδες αποτελούν παθήσεις που επηρεάζουν το µυοσκελετικό σύστηµα και πιο συγκεκριµένα τις αρθρώσεις. Συνήθως χαρακτηρίζεται ως µια ασθένεια αλλά στην πραγµατικότητα περιλαµβάνει πάνω από 100 διαφορετικούς τύπους. Υπάρχουν κάποιες µορφές αρθρίτιδας που επηρεάζουν και τους ιστούς εξωτερικά των αρθρώσεων. Στην Ελλάδα, πάνω από Έλληνες πάσχουν από αρθρίτιδες. Οι τρεις πιο συνηθισµένες µορφές της είναι η οστεοαρθρίτιδα, που προκαλείται από τη φθορά της άρθρωσης µεταξύ των οστών. Η ρευµατοειδής αρθρίτιδα, που προκαλεί φλεγµονή στις αρθρώσεις των χεριών, των ποδιών, του γονάτου καθώς και σε άλλα όργανα του σώµατος και η ποδάγρα (ουρική αρθρίτιδα), που προκαλείται από το σχηµατισµό κρυστάλλων ουρικού οξέως στις αρθρώσεις. Κύρια συµπτώµατα τις αρθρίτιδας µπορεί να είναι ο πόνος, το οίδηµα γύρω από τις αρθρώσεις, δυσκαµψία, κόπωση, µυϊκή αδυναµία, απώλεια κινητικότητας. Συχνά τα περισσότερα άτοµα αισθάνονται πόνο στις αρθρώσεις που σε πολλές περιπτώσεις είναι βραχύβιος. Όµως κάθε τύπος αρθρίτιδας περιλαµβάνει διαφορετικά συµπτώµατα. Αυτά που προαναφέρονται είναι τα πιο συνήθη σε άτοµα µε αρθρίτιδες. Ακόµη, οι αρθρίτιδες µπορεί να προκληθούν από διάφορα αίτια όπως, από τραυµατισµό των αρθρώσεων, παχυσαρκία, υγρό περιβάλλον διαβίωσης, από κληρονοµικούς παράγοντες ή και από ψυχολογικούς. 17

19 ΑΡΘΡΙΤΙ Α ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ Η αρθρίτιδα του γόνατος οφείλεται σε εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις αρθρώσεις καθώς και σε φλεγµονή του γόνατος. Αυτό µπορεί να προκληθεί είτε από τραυµατισµό της συγκεκριµένης περιοχής είτε να έχει δηµιουργηθεί από µεγάλο φόρτο πίεσης στις αρθρώσεις. Ανάµεσα στα οστά υπάρχει ο χόνδρος ο οποίος βοηθά στην απόσβεση των κραδασµών, σε περίπτωση που το γόνατο τραυµατιστεί επέρχεται αλλοίωση της µορφολογίας των χόνδρων και δεν είναι εφικτό πλέον να απορροφούν τους κραδασµούς. Η αρθρίτιδα του γόνατος συχνά εµφανίζεται σε ηλικίες άνω των 50 ετών ή σε παχύσαρκους. Τα ίδια συµπτώµατα που προαναφέρονται για την αρθρίτιδα του γονάτου αφορούν και την αρθρίτιδα του ισχίου. Επιπλέον, παρουσιάζονται και συµπτώµατα όπως, η µυϊκή ατροφία, ο έντονος πόνος µε την αλλαγή του καιρού και ακόµη έχει παρατηρηθεί πως η πάθηση του ισχίου µπορεί να προκληθεί πιο συχνά σε ασθενείς που παρουσιάζουν ιστορικό τραυµατισµού στο ισχίο. Τέλος, η αρθρίτιδα του ισχίου επηρεάζει σε ορισµένες περιπτώσεις και την περιοχή του γονάτου προκαλώντας έντονο άλγος. Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής θα πρέπει να ενθαρρύνεται όσον αφορά την ενασχόλησή του µε την φυσική άσκηση. Ωστόσο έρευνες προτείνουν, σε άτοµα που πάσχουν από αρθρίτιδες, να ασχολούνται όσο περισσότερο είναι εφικτό µε τη φυσική άσκηση, καθώς µπορεί να αποδειχθεί αρκετά βοηθητική για τη δυσκαµψία και τους πόνους στις αρθρώσεις. Πολύ σηµαντική µορφή άσκησης για τους πάσχοντες από αρθρίτιδες έχει αποδειχθεί η κολύµβηση. Ένα πρόγραµµα θεραπευτικής αποκατάστασης στο νερό παρουσιάζει ευνοϊκές προσαρµογές στη βελτίωση της κατάστασης του πάσχοντος, στην ψυχική και σωµατική του ευεξία καθώς και στη απόκτηση αυτοπεποίθησης. Τα προγράµµατα αποκατάστασης στο νερό µπορεί να περιλαµβάνουν ασκήσεις για την ανάπτυξη της ευλυγισίας και της κινητικότητας καθώς πρέπει να πραγµατοποιούνται κινήσεις των αρθρώσεων προς όλες τις κατευθύνσεις, 18

20 καθώς και ασκήσεις για την ανάπτυξη της δύναµης. Η προθέρµανση θα πρέπει να διαρκεί τον διπλάσιο χρόνο από ό, τι στα υγιή άτοµα. Όλες οι ασκήσεις θα πρέπει να γίνονται σε χαλαρό ή µέτριο ρυθµό και η θερµοκρασία του νερού να είναι στους C. Η φυσική άσκηση σε πάσχοντες από αρθρίτιδα, είτε στο νερό είτε στην ξηρά, βοηθά σηµαντικά στη βελτίωση της κατάστασής τους. Αν κάποιος δυσκολεύεται να ασκηθεί στην ξηρά θα προτιµήσει την αποκατάσταση στο νερό και αντίστροφα. Η φυσική αποκατάσταση στο νερό θα πρέπει να πραγµατοποιείται τουλάχιστον 3 φορές την εβδοµάδα. εν πρέπει σε καµία περίπτωση να παραβλέπονται οι κανόνες που διέπουν τη φυσική άσκηση και ο πιο σηµαντικός είναι ο ιατρικός έλεγχος πριν από οποιαδήποτε συστηµατική ενασχόληση µε φυσικές δραστηριότητες. 19

21 ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΕΣ Η παραπληγίες αφορούν την απενεργοποίηση των νεύρων, δηλαδή την απώλεια του µυ ή µιας οµάδας µυών. Συχνά µπορεί να συνοδεύεται από απώλεια της αίσθησης στη συγκεκριµένη περιοχή. Η παραπληγία είναι µια διαταραχή που επηρεάζει την αισθητηριακή και κινητική λειτουργία του σώµατος από τη µέση και κάτω. Η πιο συνηθισµένη αιτία της παραπληγίας είναι ο τραυµατισµός του νωτιαίου µυελού και σε λίγες περιπτώσεις προέρχεται από κληρονοµικούς παράγοντες. Τα άτοµα που πάσχουν από κάποια παραπληγία συχνά εξαρτώνται από τη βοήθεια του αναπηρικού αµαξιδίου ή άλλων υποστηρικτικών µέσων για τη µετακίνησή τους. Σε λίγες περιπτώσεις έχουν παρουσιαστεί πάσχοντες που µπορούν ως ένα βαθµό να µετακινηθούν µόνοι τους. Συχνά παρατηρούνται σε άτοµα µε παραπληγίες περιπλοκές λόγω της µειωµένης ή ελλιπής τους µετακίνησης, που µπορεί να οδηγήσει σε θρόµβωση, πληγές κ.α. καθιστώντας τον πάσχοντα ακόµη πιο επιρρεπή σε ασθένειες του περιβάλλοντος. Ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση ατόµων µε παραπληγίες και εξάπτοντας το ενδιαφέρον και την περιέργειά τους συχνά οδηγούνται στη θετική σκέψη ενασχόλησης µε τη φυσική άσκηση, παρεµποδίζοντας µε αυτό τον τρόπο, σε µεγάλο ποσοστό τις επιπλοκές για την υγεία τους. Τα άτοµα µε παραπληγίες παρουσιάζουν χαµηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και συµµετέχουν ελάχιστα ή και καθόλου σε προγράµµατα άσκησης ή σε διάφορα σπορ. Τα προγράµµατα αποκατάστασης µε τη βοήθεια της φυσικής δραστηριότητας είναι απαραίτητα για τους πάσχοντες από παραπληγίες. Η κολύµβηση προτείνεται ως ένα από τα πιο βοηθητικά αθλήµατα διότι οι µύες χαλαρώνουν, οι κινήσεις γίνονται πιο εύκολα και όλα τα µέλη του σώµατος γίνονται πιο ελαφρά µε τη βοήθεια της άνωσης. Ακόµη θα πρέπει να πραγµατοποιούνται µε διάφορες τεχνικές, ασκήσεις έξω από το νερό για τον καλύτερο έλεγχο της αναπνοής ώστε να προετοιµαστεί ο πάσχων 20

22 για την είσοδό του στο νερό. Η θερµοκρασία του νερού πρέπει να είναι κοντά στους 32 0 C και οι περισσότερες ασκήσεις να πραγµατοποιούνται σε ύπτια θέση για να διευκολύνεται ο ασθενής. Ένα πρόγραµµα αποκατάστασης στο νερό θα πρέπει να περιλαµβάνει ασκήσεις για την βελτίωση της ισορροπίας, καθώς και της δύναµης και της κινητικότητας. Ακόµη, είναι απαραίτητο να εκτελούνται αρκετές ασκήσεις µε κατάλληλη θέση του σώµατος έτσι ώστε να περιορίζεται και να ελαττώνεται η ένταση του πόνου. Η συστηµατική ενασχόληση µε προγράµµατα άσκησης στο νερό µπορεί ακόµη να οδηγήσει στη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής επάρκειας, στη µείωση της χοληστερόλης, αλλά και στον περιορισµό των συµπτωµάτων της ασθένειας. Μπορεί να προσφέρει θετικές µεταβολές στην αυτοπεποίθηση και την ευεξία του πάσχοντος καθώς και σηµαντική ψυχολογική στήριξη. Πριν από την ενασχόληση µε την κολύµβηση αλλά και οποιοδήποτε άθληµα είναι απαραίτητος ο ιατρικός έλεγχος. 21

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το µυϊκό σύστηµα, είναι ένα σύστηµα οργάνων που αποτελείται από τους µύες και ελέγχει τις κινήσεις του σώµατος. Κάθε µυς αποτελείται από εκατοµµύρια µυϊκές ίνες οι οποίες περιβάλλονται από το συνδετικό ιστό. Ο συνδετικός ιστός βρίσκεται και ανάµεσα στις µυϊκές ίνες και περιλαµβάνει τα αγγεία και τα νεύρα. Το σύνολο των µυών αποτελεί ένα βιολογικό µετατροπέα της βιολογικής ενέργειας των κυττάρων σε κινητική ενέργεια. Το ανθρώπινο σώµα αποτελείται από 600 περίπου µύες που µε τη βοήθεια του κεντρικού νευρικού συστήµατος λαµβάνουν τα εξωτερικά ερεθίσµατα και τα µετατρέπουν, άλλοτε σε απλές καθηµερινές κινήσεις και άλλοτε σε πιο δύσκολες, περίπλοκες και εξειδικευµένες. Οι µυοπάθειες επηρεάζουν σηµαντικό αριθµό των σκελετικών µυών δυσκολεύοντας τους ασθενείς και καθιστώντας τους αδύναµους. Εφόσον το κυριότερο χαρακτηριστικό των µυοπαθειών είναι η µυϊκή αδυναµία, η άσκηση θα πρέπει να έχει τον πρώτο ρόλο στην προπόνηση δύναµης. Η συστηµατική φυσική δραστηριότητα καταλαµβάνει σηµαντική θέση στη διαδικασία της αποκατάστασης καθώς βοηθά σηµαντικά στη βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας, της ψυχολογίας του ασθενή καθώς και του επιπέδου της ποιότητας ζωής του. Παράλληλα, συµµετέχει στη βελτίωση της λειτουργικής επάρκειας του µυοσκελετικού συστήµατος προσφέροντας θετικές επιδράσεις στο καρδιοαναπνευστικό σύστηµα, µε ήπιας επιβάρυνσης ασκήσεις βελτιώνοντας τη λειτουργικότητα του µυοκαρδίου, καθώς και την αρτηριακή πίεση. 22

24 Είναι εξίσου σηµαντικό να γίνει αναφορά στις µυοσκελετικές µεταβολές που πετυχαίνονται µε τη φυσική άσκηση. Έτσι αυξάνοντας τη µυϊκή δύναµη, την αντοχή και βελτιώνοντας την ευκαµψία, παρατηρούνται θετικές µεταβολές και στην ψυχολογία του ασθενή, όπως µείωση του άγχους, αύξηση της αυτοπεποίθησης και της θετικής σκέψης. Από µόνη της η άσκηση δεν µπορεί να είναι η θεραπεία για τις µυοπάθειες, χρησιµοποιείται όµως ως θεραπευτικό µέσο από τα συµπτώµατα των µυϊκών παθήσεων και τη γενικότερη ευεξία του ασθενή. Όπως κάθε όργανο του ανθρώπινου οργανισµού, έτσι και οι µύες µπορεί να προσβληθούν από διάφορες παθήσεις, που µπορεί να οφείλονται σε διάφορα αίτια, κυρίως κληρονοµικά, µεταβολικά και φλεγµονώδη. Τα κυριότερα συµπτώµατα των µυϊκών παθήσεων είναι η µυϊκή αδυναµία και τα µυϊκά άλγη. Κάθε πάθηση όµως παρουσιάζει διαφορετικά αίτια και διαφορετική κλινική συµπτωµατολογία έστω και αν παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά. Οι πιο σηµαντικές παθήσεις του µυϊκού συστήµατος στις οποίες βρίσκει εφαρµογή η θεραπευτική υδρογυµναστική και θα γίνει αναφορά παρακάτω είναι, η ινοµυαλγία, η µυϊκή ατροφία και η µυϊκή δυστροφία. 23

25 ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ Το σύνδροµο της ινοµυαλγίας αναφέρεται από τους επιστήµονες ως µια αόρατη πάθηση, η οποία έχει τη µορφή ρευµατισµού και σχετίζεται µε πόνο στους µύες και όχι στις αρθρώσεις, εµφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες παρά σε άνδρες ενήλικες. Έρευνες έχουν δείξει ότι στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν 6 εκατοµµύρια ασθενείς µε ινοµυαλγία. Συνήθως δε γίνεται αντιληπτή από το περιβάλλον του ασθενή διότι δεν είναι ορατά τα συµπτώµατά της. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι ο πόνος, η κόπωση, η κεφαλαλγία, η ακαµψία των µυών και των µαλακών ιστών. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί προβλήµατα στην ισορροπία, µυϊκοί σπασµοί, πόνος στους µύες, στους τένοντες µέχρι και συµπτώµατα κατάθλιψης. Σύµφωνα µε το Αµερικάνικο Κολέγιο Ρευµατολογίας ως κριτήρια διάγνωσης της ινοµυαλγίας θεωρούνται, ο πόνος που διαρκεί τουλάχιστον 3 µήνες και αφορά τα ανώτερα και κατώτερα όργανα του σώµατος, τόσο στη δεξιά όσο και στην αριστερά πλευρά και η ύπαρξη ευαίσθητων σηµείων στον πόνο πάνω και κάτω από τη µέση. Οι παράγοντες που οδήγησαν στην εµφάνιση της νόσου µπορεί να είναι περιβαλλοντικοί, γενετικοί ή και ψυχολογικοί. Έρευνες σε ασθενείς µε ινοµυαλγία έχουν δείξει ότι η έλλειψη ή η υψηλή συγκέντρωση κάποιον ουσιών οδηγεί στη µεγιστοποίηση της αντίληψης του πόνου, σε διαταραχές του ύπνου, της διάθεσης και του άγχους καθώς και σε υπερευαισθησία του δέρµατος και των µυών σε ερεθίσµατα. Η ινοµυαλγία έχει εξάρσεις και υφέσεις και ο κάθε ασθενής το αντιλαµβάνεται σε διαφορετικό βαθµό. εν υπάρχει θεραπεία για το σύνδροµο της ινοµυαλγίας, όµως κάθε ασθενής θα πρέπει να τυγχάνει διαφορετικής µεταχείρισης και θεραπείας ανάλογα µε τα συµπτώµατα και το στάδιο της κατάστασης που βρίσκεται. Πολύ σηµαντικό ρόλο στη διατήρηση της κατάστασης του ασθενούς στα ίδια 24

26 επίπεδα ή στη βελτίωσή της, έχει η αντιµετώπιση του συνδρόµου της ινοµυαλγίας από τον ασθενή και τους ιατρούς. Η συνήθης αντιµετώπιση είναι η δηµιουργία του κατάλληλου προγράµµατος διατροφής, η συµµετοχή σε προγράµµατα µασάζ ή σε εναλλακτικές θεραπείες. Επιπλέον, η συστηµατική άσκηση µε ξηρή προπόνηση που θα περιλαµβάνει χαµηλής έντασης διατάσεις και χαµηλής διάρκειας ασκήσεις αερόµπικ µπορεί να βοηθήσει αρκετά στη διαχείριση του συνδρόµου της ινοµυαλγίας. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο της κολύµβησης και σε προγράµµατα θεραπευτικής αποκατάστασης στο νερό, διότι προτείνονται από ιατρούς για τη θεραπεία του συνδρόµου. Τα θετικά χαρακτηριστικά της φυσικής άσκησης στο νερό, είναι η έλλειψη της βαρύτητας που βοηθά θεαµατικά στην αποσυµπίεση των αρθρώσεων και επιτρέπει στον ασθενή να έχει µεγαλύτερο εύρος κινήσεων και ευλυγισίας. Ένα πρόγραµµα φυσικής άσκησης στο νερό αλλά παράλληλα και στην ξηρά µετά από εβδοµάδες µπορεί να οδηγήσει τον ασθενή σε σηµαντική βελτίωση των συµπτωµάτων της ινοµυαλγίας. Θα επιφέρει θετικά αποτελέσµατα στην ποιότητα του ύπνου, στη χαλάρωση του ασθενή, στη βελτίωση της αίσθησης του πόνου, αλλά και στη φυσική και ψυχολογική του κατάσταση. Επιπλέον, βελτιώνει σε σηµαντικό βαθµό την ποιότητα ζωής. 25

27 ΜΥΙΚΗ ΑΤΡΟΦΙΑ Η µυϊκή ατροφία σύµφωνα µε τους επιστήµονες αναφέρεται ως µια από τις παθήσεις του µυϊκού συστήµατος, που µπορεί να οφείλεται σε αίτια, όπως κληρονοµικά, µεταβολικά και φλεγµονώδη. Σύµφωνα µε τα αίτια που προαναφέρθηκαν η ασθένεια µπορεί να οφείλεται σε ένα µικρόβιο ή έναν ιό που ίσως προκάλεσε λοίµωξη του µυϊκού ιστού, ακόµη από κάποιο άµεσο τραυµατισµό που προκάλεσε βλάβη στο µυ. Η µυϊκή ατροφία προκύπτει από µια αλλαγή στη φυσιολογική ισορροπία µεταξύ της πρωτεϊνικής σύνθεσης και της αποικοδόµησης των πρωτεϊνών. Τα χαρακτηριστικά της µυϊκής ατροφίας είναι η µυϊκή αδυναµία, η µυϊκή ατροφία, υπερτροφία, ψευδοϋπερτροφία, οι κράµπες, η µυϊκή ατονία και ο πόνος στους µύες που εµφανίζεται έπειτα από κόπωση. Η νόσος επιβαρύνει την ποιότητα της ζωής καθώς ο πάσχων αδυνατεί να εκτελέσει καθηµερινές ασχολίες και καθήκοντα αλλά είναι και πιο επιρρεπής σε ατυχήµατα κατά την εκτέλεση κάποιας άσκησης ή κατά τη διάρκεια απλής βάδισης. Η πάθηση επηρεάζει ένα µεγάλο ποσοστό των ηλικιωµένων ανθρώπων. Οι παράγοντες που οδηγούν στη νόσο της µυϊκής ατροφίας είναι κυρίως η έλλειψη κινητικότητας, η χρόνια απραξία και η αποφυγή οποιασδήποτε ενασχόλησης µε τη φυσική άσκηση που µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ατροφίας. Συχνά παρατηρείται η εµφάνιση της νόσου σε ανθρώπους που η δουλειά τους δεν τους επιτρέπει συνεχή κίνηση ή σε τραυµατίες που παραµένουν για πολύ καιρό σε ακινησία και παρατηρείται σηµαντική απώλεια µυϊκής µάζας. Η θεραπεία για τη µυϊκή ατροφία δεν µπορεί να είναι ίδια για όλους τους ασθενείς. Ανάλογα µε το αίτιο που προκάλεσε τη νόσο, αντίστοιχη θα είναι και η θεραπευτική αγωγή που θα πρέπει να ακολουθήσει ο πάσχων. Όσον αφορά τις κληρονοµικές µυοπάθειες δεν υπάρχει θεραπεία γι αυτό και οι ιατροί προσανατολίζονται σε ελαφριάς µορφής ασκήσεις που δε θα δηµιουργήσουν 26

28 επικίνδυνες καταστάσεις για τον ασθενή ή στηρίζονται σε προγράµµατα φυσιοθεραπευτικής αποκατάστασης. Συχνότερα µπορεί να χρησιµοποιηθούν, η ηλεκτρική διέγερση για να τονωθούν οι µύες και σε σοβαρότερα περιστατικά µπορεί να χορηγηθούν αναβολικά στεροειδή. Σηµαντική είναι η σηµασία των προγραµµάτων φυσικής άσκησης για τη θεραπεία της µυϊκής ατροφίας. Πρωταρχικό ρόλο σε προγράµµατα άσκησης για την αποκατάσταση του ασθενή θα πρέπει να έχουν οι ιατρικές εξετάσεις που θα πρέπει να γίνονται ανελλιπώς πριν από οποιαδήποτε ενασχόληση µε την άσκηση. Σύµφωνα µε ιατρικές έρευνες, τα προγράµµατα αποκατάστασης µε την ξηρή προπόνηση µπορούν να βοηθήσουν αισθητά στη βελτίωση της µυϊκής µάζας του ασθενή, όταν περιλαµβάνουν ασκήσεις ελαφριάς µορφής µε µπουκάλια νερού ή ασκήσεις µε το βάρος του σώµατος. Για ασθενείς που βρίσκονται σε πιο προχωρηµένο στάδιο µυϊκής ατροφίας προτείνονται προγράµµατα αποκατάστασης µε νάρθηκες ή µε ιµάντες. Ακόµη, συνιστούνται προγράµµατα ενδυνάµωσης στο νερό διότι το σώµα γίνεται πιο ελαφρύ και δεν υφίσταται κραδασµούς, ενώ παράλληλα µειώνεται το φορτίο εργασίας για τους µύες. Η υδρογυµναστική βελτιώνει τη στάση του σώµατος και προσφέρει µυϊκή ενδυνάµωση, αρκεί τα προγράµµατα αποκατάστασης στο νερό να µην επιβαρύνουν τον ασθενή, ο οποίος θα παρακολουθείται από κάποιον έµπειρο γυµναστή. 27

29 ΜΥΙΚΕΣ ΥΣΤΡΟΦΙΕΣ Οι µυϊκές δυστροφίες είναι µια µεγάλη οµάδα ασθενειών για τις οποίες ευθύνονται γενετικά και κληρονοµικά χαρακτηριστικά προσβάλλοντας και αποδυναµώνοντας τους µύες. Σύµφωνα µε επιστηµονικές έρευνες, η ασθένεια της µυϊκής δυστροφίας χαρακτηρίζεται από την προοδευτική βλάβη των σκελετικών µυών, νέκρωση των µυϊκών ινών και χρόνια τοπική φλεγµονή. Παράλληλα, εµφανίζονται χαρακτηριστικά ελαττώµατα στις πρωτεΐνες που προσλαµβάνονται από τους µύες. Σε πιο σοβαρές µορφές της, έχει παρατηρηθεί ακόµη και θάνατος. Οι µυϊκές δυστροφίες κατηγοριοποιούνται σε εννέα µορφές, υπάρχουν όµως 100 παθήσεις περίπου που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά µε τις µυϊκές δυστροφίες. Πιο συγκεκριµένα, ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στην κληρονοµική µυϊκή δυστροφία Duchenne (DMD), η οποία αποτελεί την πιο σοβαρή µορφή των ασθενειών αυτών. Εµφανίζει τα συµπτώµατά της κατά την παιδική ηλικία και κυρίως σε άνδρες, αν και οι γυναίκες µπορεί να είναι φορείς. Η διαταραχή οφείλεται στη µετάλλαξη του γονιδίου DMD, ένα από τα µεγαλύτερα στον ανθρώπινο οργανισµό. Ύστερα από επιστηµονικές έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς µε µυϊκή δυστροφία, αν δεν παρατηρηθεί κάποια µετάλλαξη στα γονίδιά τους, έχουν κατά µέσο όρο 42 έτη ζωής. Τα πρώτα συµπτώµατα εµφανίζονται στην ηλικία των 3-5 ετών και συνοδεύονται από δυσκολία στο βάδισµα, στο τρέξιµο αλλά και στο ανέβασµα της σκάλας. Έπειτα η αδυναµία παρατηρείται στα άνω άκρα, στο λαιµό και στην πύελο. Ακόµη διακρίνεται χαρακτηριστική απώλεια µυϊκής µάζας που οδηγεί στην επιδείνωση της κινητικότητας των κάτω άκρων. Κατά την εφηβική ηλικία τα συµπτώµατα της νόσου επιδεινώνονται και ο ασθενής κινείται πλέον µόνο µε αναπηρικό αµαξίδιο, ενώ παράλληλα παρουσιάζει προβλήµατα αναπνευστικά, καρδιολογικά και σκελετικές παραµορφώσεις. Σε πιο προχωρηµένο στάδιο, ο ασθενής επηρεάζεται από προοδευτική σκολίωση 28

30 και συσπάσεις. Σύµφωνα µε έρευνες σηµαντική αιτία θανάτου µπορεί να είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, µυοκαρδιοπάθειες και η αναπνευστική ανεπάρκεια. εν υπάρχει ακόµη κάποια θεραπεία για τη µυϊκή δυστροφία Duchenne, πραγµατοποιούνται όµως έρευνες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και για την επιβίωση. Έρευνες προσανατολίζονται στην αντικατάσταση του κατεστραµµένου µυϊκού ιστού ώστε να διευκολύνουν την επιβίωση του ασθενή. Η θεραπεία έχει ως στόχο να ελέγξει τα συµπτώµατα της νόσου κατά την εµφάνισή τους. Η πιο συνηθισµένη θεραπευτική αγωγή για τη µυϊκή δυστροφία είναι τα φαρµακευτικά σκευάσµατα, όπως τα κορτικοστεροειδή ενώ οι νεότερες έρευνες που πραγµατοποιούνται είναι υπό τη µορφή πρωτοκόλλων γονιδιακής θεραπείας. Ακόµη, σηµαντικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή θα πρέπει να έχει η σωµατική άσκηση σε ήπιους ρυθµούς, οι φυσικοθεραπευτικές συνεδρίες και η κολύµβηση, που προτείνεται από πολλούς επιστήµονες. Για τη βοήθεια του ασθενή µπορεί να χρησιµοποιηθούν διάφορες ορθοπεδικές συσκευές καθώς και αναπνευστική υποστήριξη. Όπως προαναφέρθηκε η κολύµβηση είναι σηµαντική για τη θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή διότι δηµιουργεί µια άνετη και ευχάριστη ατµόσφαιρα αποκατάστασης και του δίνει το αίσθηµα της ευφορίας καθώς µπορεί να εκτελεί κινήσεις µε µεγαλύτερη ευκολία από ό,τι στην ξηρά, χωρίς να πιέζονται οι αρθρώσεις και οι µύες του. Με τη βοήθεια της φυσικής άσκησης στο νερό ο πάσχων από τη νόσο της µυϊκής δυστροφίας διευκολύνει και βοηθά σηµαντικά το καρδιοαναπνευστικό του σύστηµα και διατηρεί σε όσο το δυνατόν καλύτερο επίπεδο τη λειτουργικότητα του µυοσκελετικού του συστήµατος. 29

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Υ ΡΟΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ Η υδροθεραπεία αναφέρεται στην ευεργετική επίδραση του νερού ως θεραπευτικό µέσο για την αντιµετώπιση και αποκατάσταση του ασθενή από διάφορες παθήσεις και τραυµατισµούς ή ύστερα από µακροχρόνια ακινησία. Η συστηµατική άσκηση και ειδικότερα η υδρογυµναστική βοηθά σηµαντικά στη σωµατική και ψυχολογική βελτίωση του ασθενή, διότι η κολύµβηση κρίνεται εν γένει ως ασφαλής και βοηθητική µορφή γύµνασης σε άτοµα που αντιµετωπίζουν χρόνιες παθήσεις. Η πρώτη επαφή του ασθενή µε την υδρογυµναστική πραγµατοποιείται κατά την είσοδό του στο νερό µε την έναρξη της προθέρµανσης. Η προθέρµανση αποτελεί βασική προϋπόθεση κάθε είδους άσκησης, ενώ παράλληλα προετοιµάζει το σώµα τόσο στο φυσιολογικό του κοµµάτι όσο και στο ψυχολογικό. Η προθέρµανση διαρκεί από 10 λεπτά έως 20 λεπτά περίπου, δεν περιορίζεται η διάρκειά της, και βοηθά σηµαντικά στην αποφυγή από τους τραυµατισµούς. Αν η θερµοκρασία της πισίνας όπου και πραγµατοποιείται το πρόγραµµα υρδογυµναστικής, είναι κάτω από 25 o C τότε πρέπει να πραγµατοποιείται προθέρµανση µεγαλύτερης διάρκειας. Βασικός στόχος της προθέρµανσης είναι η προετοιµασία των µυών ώστε να µπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε µεγαλύτερη ποσότητα επιβάρυνσης µε τη συµµετοχή πολλών µυϊκών οµάδων και η προετοιµασία του σώµατος για τη συµµετοχή σε ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής µε υποµέγιστες κυρίως επιβαρύνσεις. Τα θεραπευτικά οφέλη της άσκησης στο νερό είναι αρκετά, µερικά από 30

32 αυτά είναι η µυϊκή χαλάρωση, η µείωση της ευαισθησίας στον πόνο, η µείωση των επιβαρυντικών δυνάµεων που ασκούνται στην ξηρά, η βελτίωση της κιναισθησίας του σώµατος και της σταθερότητας του κορµού, η βελτίωση της νευροµυϊκής συναρµογής. Ακόµη παρατηρείται αύξηση της ευκολίας της κίνησης των αρθρώσεων και επίσπευση του χρόνου αποκατάστασης του ασθενή. Επίσης σηµαντική βελτίωση παρατηρείται και στα διάφορα όργανα και συστήµατα του οργανισµού του ασθενή, όπως το καρδιοαναπνευστικό, το µυϊκό σύστηµα που αποκτά µεγαλύτερη αντοχή και ευλυγισία, ακόµη επηρεάζονται η καρδιακή συχνότητα, η αρτηριακή πίεση και παρατηρείται µείωση των επιπέδων χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Με τη συστηµατική ενασχόληση µε την υδρογυµναστική παρατηρείται µείωση των συµπτωµάτων της χρόνιας πάθησης του ασθενή, αρκεί να µην εγκαταλείψει το πρόγραµµα ύστερα από κάποιο χρονικό διάστηµα. Είτε λόγω παρατεταµένης κόπωσης είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος αλλά και επί της βάσης άλλων προβληµάτων όπως δυσκολίες µετακίνησης, αποµακρυσµένα κολυµβητήρια κ.α.. Γι αυτό τον λόγο ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής θα πρέπει να είναι οργανωµένο και κατάλληλο για τον εκάστοτε ασθενή και παράλληλα να κρατά το ενδιαφέρον του σε εγρήγορση ώστε να µην εγκαταλείψει τις προσπάθειές του. Ακόµη θα πρέπει να περιλαµβάνει µια πισίνα υδρογυµναστικής µε τον απαραίτητο βοηθητικό εξοπλισµό όπως ιδανικά µε συσκευές στήριξης, όργανα υδρογυµναστικής, υδροδιάδροµο, σύστηµα και ανυψωτές, βαράκια, λάστιχα και βοηθητικά στρώµατα. Παράλληλα, καθοριστικές είναι και οι ιδιότητες του νερού όπως η άνωση, η υδροστατική πίεση, η αντίσταση και η θερµοκρασία, για την θεραπεία του ασθενή. Η γυµναστική στο νερό θα πρέπει να γίνετε σε πισίνα όπου η θερµοκρασία θα είναι στους 33 o C µε 35 ο C και το πρόγραµµα αποκατάστασης του ασθενή να πραγµατοποιείται 4-5 φορές την εβδοµάδα. Παρατηρούνται αρκετά θετικά οφέλη από τη συχνή επαφή του ασθενή µε το νερό, διότι η υδρογυµναστική αυξάνει την αυτοπεποίθηση, βελτιώνει το θυµικό του ασθενή και βοηθά στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας οδηγώντας πιο γρήγορα στην επίτευξη του επιθυµητού αποτελέσµατος και την 31

33 αποκατάσταση. Επιπλέον, πριν από την έναρξη ενός προγράµµατος υδρογυµναστικής είναι απαραίτητος ο ιατρικός έλεγχος και οι ιατρικές εξετάσεις που επιβεβαιώνουν ότι ο ασθενής µπορεί να συµµετέχει σε τέτοιου είδους προγράµµατα φυσικής επαναδραστηριοποίησης και θεραπευτικής γυµναστικής. Εικόνα 1.Θεραπευτική πισίνα υδρογυµναστικής. 32

34 ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Υ ΡΟΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Το πρόγραµµα υδρογυµναστικής µε σκοπό την αποκατάσταση των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης µπορεί να πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια ειδικών γυµναστών 5 φορές την εβδοµάδα για 4 εβδοµάδες ή και παραπάνω κυρίως σε άτοµα που πάσχουν από οσφυαλγία. Ακόµη µπορεί να πραγµατοποιηθεί πρόγραµµα µε τη συµµετοχή των ασθενών 3 φορές την εβδοµάδα για 6 εβδοµάδες όπου και γίνονται εµφανή τα θετικά αποτελέσµατα. Οι ασκήσεις εκτελούνται µέσα στο νερό µε τη βοήθεια ειδικών στρωµάτων που επιπλέουν. Ο ασθενής ξαπλωµένος στο στρώµα εκτελεί ασκήσεις µε το βάρος του σώµατός του ή µε τη βοήθεια του γυµναστή χωρίς να καταπονείται η σπονδυλική στήλη. Επίσης, χρησιµοποιούνται ειδικά βαράκια ανάλογου βάρους και πραγµατοποιούνται βυθίσεις για ενδυνάµωση. Εικόνα 2. Κολυµβητική σανίδα αποκατάστασης. Εικόνα 3. Υποβρύχια βαρίδια για ενδυνάµωση. 33

35 ΑΡΘΡΙΤΙ ΕΣ Ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής που αφορά τις αρθρίτιδες πραγµατοποιείται σε πισίνα όπου η θερµοκρασία βρίσκεται στους ο C. Για τους ενήλικες η άσκηση γίνεται 2-3 φορές την εβδοµάδα ενώ για τα παιδιά 1-2 φορές. Παράλληλα τους χορηγείται η φαρµακευτική αγωγή και ιατρική φροντίδα πέραν του γυµναστή. Είναι απαραίτητη η καλή προθέρµανση του σώµατος, ώστε να ακολουθήσει παιχνίδι µε µπάλες, ασκήσεις ευλυγισίας, περπάτηµα µέσα στο νερό, ισορροπία του σώµατος, χτύπηµα των ποδιών και χαµηλής έντασης και συχνότητας κολύµβηση µε τα απαραίτητα διαλείµµατα πάντοτε. Από έρευνες έχει παρατηρηθεί µείωση του πόνου σε ασθενείς µε αρθρίτιδες µετά από ένα έτος συµµετοχής στα προγράµµατα υδρογυµναστικής. Ακόµη παρατηρείται βελτίωση στη µυϊκή δύναµη και την αντοχή. Η διάρκεια συµµετοχής σε τέτοιου είδους προγράµµατα πρέπει να είναι µακροχρόνια ώστε να παρατηρείται συνεχής βελτίωση ή διατήρηση της φυσικής κατάστασης. Εικόνα 4. Παιχνίδι για αποκατάσταση µε κολυµβητικά βοηθήµατα. 34

36 ΑΡΘΡΙΤΙ Α ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ Η αντιµετώπιση των ασθενών µε αρθρίτιδα του γόνατος ή του ισχίου γίνεται µε τη βοήθεια του γυµναστή µέσα στην πισίνα µε ισοµετρικές ασκήσεις µε βαράκια χωρίς να επιβαρύνονται πολύ το ισχίο ή το γόνατο του ασθενή. Ο γυµναστής συµµετέχει πιο πολύ και βοηθά σηµαντικά τον ασθενή κατά τη διάρκεια των κινήσεών του ώστε να εκτελεστούν σωστά και να αποφευχθούν οι τραυµατισµοί. Πολλές από τις ασκήσεις του προγράµµατος πραγµατοποιούνται σε καθιστή θέση, όπως ενδυνάµωση µε βαράκια, ποδήλατο µέσα στο νερό και διατάσεις. Η θερµοκρασία της πισίνας µπορεί να βρίσκεται από τους 30 ο C έως τους 34 ο C, για τους ασθενείς που έχουν χειρουργηθεί πρόσφατα και το πρόγραµµά τους µέσα στην πισίνα ξεκινά συνήθως 4 ηµέρες µετά από ενδεχόµενη χειρουργική αντιµετώπιση. Εικόνα 5. Υποβρύχιο ποδήλατο. 35

37 ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΕΣ Ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής για άτοµα µε παραπληγίες πρέπει να πραγµατοποιείται 2 φορές την εβδοµάδα και να διαρκεί περίπου 1 ώρα. Η πισίνα θα πρέπει να είναι στους 30 ο C. Ο γυµναστής βρίσκεται συνεχώς δίπλα στον ασθενή και τον βοηθά κατά την προθέρµανση να κάνει διατάσεις στα άνω και κάτω άκρα, αλλά και κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης προπόνησης τον στηρίζει ώστε να µην υπάρξει τραυµατισµός. Στη διάρκεια του προγράµµατος πραγµατοποιούνται παιχνίδια νερού µε µπάλες, κολύµβηση µε την αντίσταση του νερού, βοηθητικά στρώµατα για την εκτέλεση ασκήσεων. Ακόµη χρησιµοποιούνται κολυµβητικά βοηθήµατα όπως, µακαρόνι κολυµβητικό και σωσίβιο για την ισορροπία του ασθενή. Παράλληλα µε τη βοήθεια του γυµναστή εκτελούνται ασκήσεις διατατικές και ενδυνάµωσης µε τα µέλη του σώµατος και ασκήσεις αεροβικής υδρογυµναστικής. Εικόνα 6. Κολυµβητικό µακαρόνι που προσφέρει άνωση στον ασθενή. 36

38 Εικόνα 7. Ειδική ανυψωτική συσκευή για τη διευκόλυνση της εισόδου του ασθενή στο νερό. ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ Είναι αρκετά σηµαντικό για τους ασθενείς που πάσχουν από το σύνδροµο της ινοµυαλγίας να συµµετέχουν σε ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής. Η άσκηση στο νερό πραγµατοποιείται υπό την επίβλεψη του γυµναστή 3 φορές την εβδοµάδα. Η θερµοκρασία της πισίνας θα πρέπει να είναι στους 30 ο C µε 32 ο C. Ύστερα από µια καλή προθέρµανση του ασθενή ακολουθούν ενεργητικές αλλά και παθητικές διατάσεις. Έπειτα, πραγµατοποιούνται ασκήσεις ευλυγισίας χωρίς έντονη καταπόνηση των µελών του σώµατος, ενδυνάµωση των µυών, ασκήσεις aerobic και χαλαρό περπάτηµα. Ο ασθενής ενδιάµεσα των ασκήσεων απολαµβάνει τη χαλάρωση που του προσφέρει το ζεστό νερό και ανακουφίζεται από τον πόνο. 37

39 ΜΥΙΚΗ ΑΤΡΟΦΙΑ Οι ασθενείς που πάσχουν από µυϊκή ατροφία είναι σηµαντικό να συµµετέχουν σε ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής 2 φορές την εβδοµάδα. Η πισίνα όπου διεξάγεται η άσκηση στο νερό θα πρέπει να είναι στους 30 ο C. Ενδεικτικά, τα παιδιά µπορούν να συµµετέχουν 30 λεπτά και οι ενήλικες 45 λεπτά σε ένα τέτοιο πρόγραµµα αποκατάστασης. Το πρόγραµµα γύµνασης του ασθενή περιλαµβάνει προθέρµανση µε αρκετές διατάσεις και κυρίως βοηθητικά στρώµατα όπου εκτελούνται ασκήσεις µε το βάρος του σώµατος ή µε βοηθητικά βαράκια. Ακόµη χρησιµοποιείται ο υδροδιάδροµος και µε τη βοήθεια του γυµναστή εκτελείται χαµηλής έντασης κολύµβηση. Εικόνα 8. Ειδικά βάρη αποκατάστασης και ενδυνάµωσης. ΜΥΙΚΕΣ ΥΣΤΡΟΦΙΕΣ Για τους ασθενείς που πάσχουν από µυϊκές δυστροφίες ένα πρόγραµµα υδρογυµναστικής µπορεί να αποδειχθεί αρκετά βοηθητικό και να βελτιώσει τον τρόπο ζωής τους. Η πισίνα όπου πραγµατοποιείται η άσκηση θα πρέπει να 38

40 είναι στους 31 ο C µε 35 ο C. Βασικός στόχος του προγράµµατος υδρογυµναστικής είναι η χαλάρωση του ασθενή και η µείωση του πόνου και των σπασµών κατά την είσοδό του στο νερό. Ο ασθενής προσπαθεί να σταθεροποιήσει τον κορµό του, να ισορροπήσει στο νερό και να αποκτήσει τον έλεγχο των κινήσεών του. Με την βοήθεια του γυµναστή προσπαθεί να ενδυναµώσει τους µύες του ξαπλωµένος σε ειδικά στρώµατα ή όρθιος εκτελώντας κινήσεις µε το βάρος του σώµατός του. Ακόµη µπορούν να εκτελούνται περιστροφικές κινήσεις ή κολυµβητικές ασκήσεις για αρχάριους. Εικόνα 9. Υδροδιάδροµος. Εικόνα 10. Γερανός για την ασφαλή µεταφορά του ασθενή στο νερό (αριστερά). Κολυµβητικό βοήθηµα(µακαρόνι),που προσφέρει µεγαλύτερη άνωση (δεξιά) 39

41 ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Υ ΡΟΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Συχνότητα 3-5 φορές/εβδοµάδα Είδος γύµνασης Αερόβια ασκήσεις ενδυνάµωσης Ένταση 50-70% ιάρκεια συνεδρίας λεπτά ιάρκεια προγράµµατος > 4 εβδοµάδες ιάρκεια λεπτά, διατάσεις, ασκήσεις αρθρικής κινητικότητας, κολύµβηση 100 Προθέρµανση µέτρα, ασκήσεις µε το βάρος του σώµατος πάνω σε ειδικό στρώµα, περπάτηµα πάνω σε υδροδιάδροµο Κολύµβηση 150 µέτρα, ασκήσεις ενδυνάµωσης µε βοηθήµατα 3 set µεγάλων µυϊκών οµάδων άνω και κάτω άκρων Κυρίως µέρος επαναλήψεις, ασκήσεις υποµέγιστης επιβάρυνσης, 5-10 λεπτά άσκησης στο ποδήλατο νερού. ιατάσεις χαλαρής έντασης µε τη βοήθεια του Αποκατάσταση γυµναστή, χαλάρωση πάνω σε στρώµα ή σε σάουνα ή σε πισίνα υδροµασάζ. 40

42 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σε αυτή την εργασία παρουσιάζονται αναφορές που συµβάλουν στην κατανόηση της σηµασίας της κολύµβησης για τον άνθρωπο και τις θετικές µεταβολές που προσφέρει στις παθήσεις του µυοσκελετικού συστήµατος βελτιώνοντας σε σηµαντικό βαθµό τις κινήσεις και την αίσθηση του πόνου του ασθενή. Η επιτυχής αποκατάσταση, η συµβολή στην ψυχική και σωµατική ευεξία αλλά και η βελτίωση της λειτουργικής επάρκειας και της ποιότητας ζωής των ασθενών µε µυοσκελετικές παθήσεις που µπορεί να προσφέρει ένα πρόγραµµα υδροθεραπείας καθίσταται πλέον προφανής. 41

43 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ AI- Qubaeissy KY et al, The effectiveness of hydrotherapy in the management of rheumatoid arthritis: a systematic reviem, 2013 Mar; 11(1): 3-18, Musculoskeletal Care. Ann E. Rahmann et al, A specific impatient aquatic physiotherapy programme improves strength after total hip or knee replacement surgery: A randomised control trial, 2009 May, Volume 90 issue 5, , Archives Of Physical Medicine and Rehabilitation. Bacon MC et al, Juvenile rheumatoid arthritis. Aquatic exercise and lower-extremity function, 1991 Jun;4(2):102-5 Arthritis Care Res. Barczyk K. et al, The influence corrective exercises in a water environment on the shape of the antero-posterior curves of the spine and on the functional status of the locomotor system in the children with Io scoliosis, 2009 June, 11(3):209-21, Ortop Traumatol Rehabil. Bartels EM et al, Aquatic exercise for the treatment of knee and hip osteoarthritis, 2007 Oct 17;(4):CD005523, Cochrane Database Syst Rev. Batterham SI et al. Systematic review and meta-analysis comparing land and aquatic exercise for people with hip or knee arthritis on function, mobility, and other health outcomes, 20012;12:123. BMC Musculoskeletal Disord. Bilberg A. et al, Moderately intensive exercise in a temperate pool for patiens with rheumatoid arthritis: a randomized control study, 2005 Apr;44(4):502-8, Rheumatology (Oxford). Cadmus L. et al, Community based aquatic exercise and quality of life in person with osteoarthritis, 2010 Jan;42(1):8-15 Med Sci Sports Exerc. 42

44 Carbonell-Baeza A et al, Land and water-based exercise intervention in woman with fibromyalgia: the al-andalus physical activity randomised controlled trial, 2012 Feb 15;13:18, BMC Musculoskelet Disord. Cochrane T. et al. Randomised controlled trial of the cost-effectiveness of water-based therapy for lower limb osteoarthritis, 2005;9(31), Health Technol Assess. Cunha MC et al, Spinal muscular atrophy type II (intermediary) and III (Kugelberg- Welander). Evolution of 50 patients with physiotherapy and hydrotherapy in a swimming poll, 1996 Sep; 54(3):402-5, Arq Neuropsiquiatr. Department of Health and Human Services. Physical Activity and Health , Jones and Bartlett publishers Canada. Fraqala-Pinkham M. et al. Summative evaluation of a pilot aquatic exercise programme for children with disabilities,2010 Jul;162-70, Disabil Health J. Granquinto S. et al, Hydrotherapy after total knee arthroplasty. A follow-up study, 2010 Jul-Aug: 51(1): Arch Gerontol Geriatr. Janet Gangaway, Aquatic therapy supports Fibromyalgia patients, September PT, DPT, OCS, ATC, ATRIC, Ai Chi Trainer. Joseph G. MC Veigh et al, The effectiveness of hydrotherapy in the management of fibromyalgia syndrome: A systematic review, : , Rheumatol Int. Karapolat H. et. al. Are Swimming or aerobic better than conventional exercise in ankylosing spondylitis patients? A randomized control study, 2009 June 45(4): Eur J Phys Rehabil Med. Laghorst I. et al, Efficacy of hydrotherapy in fibromyalgia syndrome, a meta-analysis of randomised control clinical trials, 2009 Sep; 48(9): , Rheumatology (Oxford). Lale Altan et al, Investigation of the effects of pool-based exercise on fibromyalgia syndrome, : , Rheumatol Int. 43