13 ο Αθηναϊκό φεστιβάλ Λόφου Στρέφη

Transcript

1 Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 25 ΙΟΥΛΗΣ 2009 Δευτέρα 29 Ιούνη Οι Χατζηλιάδες ÔéìéôéêÞ óôïí Ìßìç ÌÜíï ÁöéÝñùìá óôïí ÅõãÝíéï ÓðáèÜñç 13 ο Αθηναϊκό φεστιβάλ Λόφου Στρέφη Από 29 Ιούνη μέχρι 3 Ιούλη Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών & Σύλλογος Εξαρχείων - Νεάπολης Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ Στο νοσοκομείο ο Μάνθος Αθηναίος Στο γραφείο του Προέδρου έφτασε μια λανθασμένη πληροφορία ότι ο αγαπητός μας Μάνθος Αθηναίος νοσηλεύεται με σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού. Γρήγορα έφτασε και δεύτερη πληροφορία, αυτή την φορά πιο ευχάριστη, από τον Αντιπρόεδρο και μαθητή του Άθω Δανέλλη: «Ο Μάνθος Αθηναίος δεν είναι μόνος. Παρουσίασε πρόβλημα υγείας, νοσηλεύτηκε, επέστρεψε στο σπίτι του και μετά απο επιπλοκή εισήχθη ξανά. Γίνονται εξετάσεις και τον παρακολουθούν γιατροί. Τον συνοδεύει ο Ιάσων Μελλησινός σχεδόν σε εικοσιτετράωρη βάση και η ομάδα των μαθητών του τον επισκέπτεται και παρακολουθεί την κατάσταση από κοντά. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι όποιος μπορεί, καλό θα είναι να τον επισκεφτεί. Επιχορήγηση στο Σωματρείο Όπως ανακοινώθηκε στον Πρόεδρο του Σωματείου μας, από το «Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και χορού» (ΕΚΕ- ΘΕΧ) του Υπουργείου Πολιτισμού, εγκρίθηκε επιχορήγηση ύψους Ευχαριστούμε τον Υπουργό Πολιτισμού κ. Αντώνη Σαμαρά και τον Πρόεδρο του ΕΚΕΘΕΧ κ. Γιώργο Δραγώνα. Ελπίζουμε αυτή την φορά να δούμε την επιχορήγηση να μπαίνει στο ταμείο του Σωματείου, και να μην έχει την τύχη των δύο προηγούμενων: (μια του Βενιζέλου το και μια του Βουλγαράκη που δεν μπήκανε ποτέ). Θα είναι μια μεγάλη οικονομική ανάσα, και η ευκαιρία να τηρηθεί η υπόσχεση του Δ.Σ. για μείωση της μηνιάτικης συνδρομής

2 «ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙ- ΝΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ» (του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη, Εκπαιδευτικού) Η πανάρχαια και καταξιωμένη τέχνη του Θεάτρου Σκιών άκμασε κατά κύριο λόγο στο χώρο της Ανατολής και ιδιαίτερα σε τρεις από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς της ανθρωπότητας: Κίνα, Ινδία και Ελλάδα. Αυτοί οι τρεις πολιτισμοί ερίζουν για την πατρότητα μιας τέχνης που στη χώρα μας έχουμε ταυτίσει με τον Καραγκιόζη. Είναι αλήθεια πως η βιβλιογραφία (σε μεγάλο ποσοστό) δέχεται ότι η Κίνα αποτελεί τη γενέτειρα του Θεάτρου Σκιών, ακριβώς επειδή οι Κινέζοι κατέχουν την αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία για την πρώτη εμφάνιση της τέχνης αυτής κατά τον 11ο Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα Τεύχος 25 Ιούλης 2009 ΕΚΔΟΤΗΣ Πάνος Β. Καπετανίδης panoskap@mycosmos.gr αιώνα μ.χ.. Η παραπάνω παραδοχή οδήγησε τους μελετητές στην άποψη ότι το Θέατρο Σκιών έφτασε στην ανατολική Μεσόγειο από την Κίνα μέσω Τούρκων νομάδων. Η ίδια αντίληψη ενισχύθηκε και από τη μέχρι πρότινος απόλυτη ανυπαρξία γραπτών πηγών για την παρουσία του Θεάτρου Σκιών στη Μεσόγειο κατά τη βυζαντινή αυτοκρατορία, τη στιγμή που οι ερευνητές διέθεταν αρκετές πληροφορίες για την τέχνη του κουκλοθεάτρου στον ίδιο χώρο από την εποχή της αρχαιότητας. Τα τελευταία χρόνια όμως πληθαίνουν οι φωνές για τη σχέση του Θεάτρου Σκιών με τη βυζαντινή παράδοση και κατ επέκταση με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Η σχέση αυτή είναι δυνατό να προσδιοριστεί όχι μόνο μέσω των νέων ιστορικών μαρτυριών, αλλά κυρίως μέσω της προσέγγισης των ιδιαίτερων γνωρισμάτων του βυζαντινού πολιτισμού σε σχέση με την αισθητική, τους ήρωες και τη θεματολογία του Καραγκιόζη.

3 Ο Θωμάς Αγραφιώτης 1. Αισθητική Προσέγγιση του Θεάτρου Σκιών Ως προς τη φιλοσοφία και την αισθητική του Θεάτρου Σκιών, θα πρέπει αρχικά να διευκρινήσουμε ότι βασικό δομικό στοιχείο της τέχνης αυτής (εκτός από τον κυρίαρχο προφορικό θεατρικό λόγο της) είναι η δισδιάστατη σκιά των φιγουρών στο επίπεδο φωτισμένο πανί. Η περιγραφή του Σπηλαίου στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα, η εναλλαγή φωτός και σκότους στα Ελευσίνια Μυστήρια και η γενικότερη κυρίαρχη θέση της σκιάς στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία, μυθολογία και τέχνη αποτελούν ορισμένες μόνο σημαντικές ενδείξεις για την αισθητική συγγένεια του Θεάτρου Σκιών με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Η σημαντικότερη όμως σύζευξη του Θεάτρου Σκιών με την αρχαία ελληνική και βυζαντινή τέχνη παρατηρείται μέσα από την αξιοποίηση της δισδιάστατης απεικόνισης τόσο στο τεντωμένο πανί όσο και στην αρχαιοελληνική ζωγραφική και κυρίως τη βυζαντινή αγιογραφία. Η βυζαντινή αγιογραφία επιλέγει συνειδητά την απεικόνιση σε δύο διαστάσεις όχι λόγω άγνοιας της προοπτικής, αλλά για λόγους που έχουν να κάνουν με τη θεολογική ερμηνεία των απεικονιζομένων, καθώς η αγιογραφία έχει ως σκοπό να φέρει τον πιστό σε επαφή με την πέραν του τάφου ζωή, δηλαδή με τον καινούριο κόσμο της Βασιλείας του Θεού. Ο κόσμος αυτός διαφέρει από τον παρόντα βίο και συνεπώς δεν είναι δυνατό να απεικονιστεί με το ρεαλιστικό τρόπο της προοπτικής, του βάθους και των τριών διαστάσεων, όπως γίνεται με την αναγεννησιακή νατουραλιστική ζωγραφική της Δύσης. Πρέπει λοιπόν να παρουσιαστεί με τρόπο που να αποδίδει το υπερβατικό και ο τρόπος αυτός δεν είναι άλλος από τη δισδιάστατη μη ρεαλιστική απεικόνιση. Πρόκειται για απεικόνιση που έχει τη δυνατότητα να αποδώσει και στο πανί του Θεάτρου Σκιών τις φανταστικές ιστορίες ή εξωπραγματικές καταστάσεις με πειστικό τρόπο, ακριβώς επειδή αποφεύγει το ρεαλισμό της τρισδιάστατης προοπτικής. Με τη λογική αυτή, το δισδιάστατο Θέατρο Σκιών του Καραγκιόζη μπορεί να απεικονίσει πολύ πειστικά το μη πραγματικό στοιχείο (όπως για παράδειγμα δράκους, καλικάντζαρους, το καταραμένο φίδι που εξολοθρεύει ο Μέγας Αλέξανδρος κ.ά.) και μάλιστα με πολύ πιο μεγάλη επιτυχία σε σύγκριση με το τρισδιάστατο θέατρο ή το κουκλοθέατρο. Η επιμονή της αγιογραφίας και του Θεάτρου Σκιών στη χρήση της δισδιάστατης απεικόνισης είναι αναμφιβόλως μία ιδιαίτερα σημαντική ένδειξη που υποδεικνύει την αισθητική και φιλοσοφική σχέση αφενός των δύο τεχνών μεταξύ τους και αφετέρου του Θεάτρου Σκιών με το βυζαντινό πολιτισμό γενικότερα. 2. Ιστορική Θεώρηση του Θεάτρου Σκιών Στο ερώτημα ωστόσο για το αν οι κοινές φιλοσοφικές καταβολές αποτελούν δυνατό επιχείρημα για τη βυζαντινή καταγωγή του Θεάτρου Σκιών, η απάντηση είναι σαφέστατα αρνητική. Όπως προείπαμε, για να μιλήσει κανείς με βεβαιότητα για την ιστορική καταγωγή μιας τέχνης, και εν προκειμένω του Θεάτρου Σκιών, απαιτούνται πολύ συγκεκριμένες γραπτές μαρτυρίες. Τέτοιες μαρτυρίες για Θέατρο Σκιών στο Βυζάντιο μέχρι πρότινος θεωρούνταν ανύπαρκτες. Τα πράγματα όμως άρχισαν να αλλάζουν, όταν αποδείχτηκε αρχικά ότι οι Οθωμανοί δεν έφεραν το Θέατρο Σκιών στην Κωνσταντινούπολη από τα βάθη της Ανατολής αλλά από την Αίγυπτο, μετά τη νικηφόρα είσοδο του κατακτητή Σελίμ του Α στο Κάιρο το Επιπροσθέτως, η θεωρία του Georg Jacob ότι οι Τούρκοι νομάδες έφεραν το Θέατρο Σκιών στη Μεσόγειο από την Ανατολή, καταρρίφθηκε από τον Theodor Menzel. Ο τελευταίος κατάφερε να αποδείξει την πλήρη ανυπαρξία της τέχνης αυτής σε κομβικές περιοχές της Ασίας (όπως είναι το Ιράν και το Τουρκεστάν), από τις οποίες πέρασαν οι Τούρκοι κατά την πορεία τους προς τα δυτικά. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα τελευταία χρόνια μελετήθηκαν και ορισμένα κείμενα συγγραφέων του 4ου αιώνα μ.χ., οι οποίοι σε ανύποπτο χρόνο αποκαλύπτουν ότι η τέχνη του Θεάτρου Σκιών υπήρχε στην ανατολική Μεσόγειο της πρωτοβυζαντινής περιόδου σε πρωτό-

4 λεια ενδεχομένως μορφή και πιθανότατα παραμελημένη και κυνηγημένη από την τότε εκκλησιαστική ηγεσία. Η συστηματική προσέγγιση των αρειανικών κειμένων και η μετάφραση της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Ευσεβίου Καισαρείας είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν τη μελέτη της ιστορίας του Θεάτρου Σκιών στην υιοθέτηση της υπόθεσης για τη βυζαντινή και κατ επέκτασιν και αρχαιοελληνική καταγωγή της τέχνης αυτής. 3. Η Βυζαντινή Καταγωγή του Καραγκιόζη Η στενή σχέση του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών με τη βυζαντινή παράδοση αποδεικνύεται όμως και από τον κύριο πρωταγωνιστή του που δεν είναι άλλος από τον κωμικό Καραγκιόζη. Για την καταγωγή αυτού του ήρωα έχουν διατυπωθεί αρκετές υποθέσεις. Μία από αυτές, η οποία προβάλλεται κυρίως από τους Τούρκους ερευνητές, βασίζεται σε προφορικές παραδόσεις και υποστηρίζει ότι ο Καραγκιόζης ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Ο Καραγκιόζης, σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, εργαζόταν ως χτίστης στην Προύσα της Μικράς Ασίας. Στην πόλη αυτή μάλιστα, υπάρχει και το μνήμα ενός καραγκιοζοπαίχτη, στο οποίο εσφαλμένα είναι γραμμένο και το όνομα του Καραγκιόζη. Σύμφωνα όμως με άλλες θεωρίες, ο Καραγκιόζης δεν μπορεί να θεωρηθεί υπαρκτό πρόσωπο. Αντιθέτως, κατά τον Γερμανό ερευνητή Reich, ο ήρωας αυτός έλκει την καταγωγή του από τους μίμους, δηλαδή από τους ηθοποιούς του μιμικού θεάτρου των ελληνιστικών και των μεσαιωνικών χρόνων. Μια σύγκριση των ηθοποιών αυτών με τον Καραγκιόζη αποδεινύει του λόγου το αληθές, καθώς τα κοινά εξωτερικά χαρακτηριστικά τους είναι η ασχήμια, η φαλάκρα, η ξυπολυσιά, τα φθαρμένα ρούχα, ο έντονος ξυλοδαρμός με τους συμπρωταγωνιστές τους κ.τ.λ.. Μετά την άλωση του 1453, ο μίμος εξαφανίστηκε από τη θεατρική ζωή της οθωμανικής αυτοκρατορίας και επανεμφανίστηκε με νέα μορφή στο Θέατρο Σκιών μέσα από τη μετεξέλιξή του σε φιγούρα και πιο συγκεκριμένα στη φιγούρα του Karagöz και κατόπιν του Καραγκιόζη. Η επιβολή της φιγούρας του Karagöz στο χώρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας οφείλεται αφενός στο Κοράνι, το οποίο δεν επιτρέπει τη θεατρική πράξη ως τέχνη, και αφετέρου στην αποδοχή του Θεάτρου Σκιών από τη μουσουλμανική θρησκευτική ηγεσία με το αιτιολογικό της αντικατάστασης των ηθοποιών από σκιές. Πέρα όμως από τις εξωτερικές ομοιότητες του Καραγκιόζη με τους μίμους, υπάρχουν και πολλά ακόμα γνωρίσματα του ήρωα αυτού που τον συνδέουν με το Βυζάντιο. Σύμφωνα με την αρχική διαπίστωση του Φώτη Κόντογλου, την οποία ενστερνίστηκαν και κατόπιν ανέπτυξαν οι λόγιοι Αθανάσιος Φωτιάδης και Ιωάννης Χατζηφώτης, ο Καραγκιόζης έχει τις ρίζες του και στον Πτωχοπρόδρομο του 12ου αιώνα. Ειδικότερα, υπάρχει μια σειρά κειμένων του 12ου αιώνα, τα οποία αποδίδονται στον Θεόδωρο Πρόδρομο ή Πτωχοπρόδρομο που έζησε στη Βασιλεύουσα και ζητούσε συνεχώς επαιτεία από τους αυτοκράτορες, έχοντας πολλά παράπονα για τη φτώχεια και την πείνα του. Τα κείμενα αυτά είναι περισσότερο γνωστά ως «Πτωχοπροδρομικά» και θυμίζουν τον Καραγκιόζη ως πηγή κοινωνικής διαμαρτυρίας. Από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι ερευνητές επικαλούνται την τουρκική προέλευση του ονόματος του Καραγκιόζη (Kara=μαύρος + Göz=μάτι), για να υποστηρίξουν τη μη βυζαντινή και κατ επέκτασιν την τούρκικη καταγωγή του ήρωα αυτού. Η άποψή τους όμως προσκρούει στην ελληνική ερμηνεία (από την εποχή της αρχαιότητας) του ονόματος του Καραγκιόζη που σημαίνει ο

5 Μαυρομάτης, δηλαδή «ο έχων μέλαν όμμα», ο οποίος δεν βλέπει με τα φυσικά του μάτια αλλά με το νου. Ο Μαυρομάτης λοιπόν δηλώνει τον έξυπνο άνθρωπο, κάτι που ισχύει και για την ετυμολογία του ονόματος Αίσωπος. Με την έννοια αυτή, οι Οθωμανοί προκειμένου να χαρακτηρίσουν τον ήρωά τους ως σοφό και εμβριθή, τον αποκάλεσαν Μαυρομάτη δηλαδή Καραγκιόζη. 4. Το Βυζαντινό Δραματολόγιο του Θεάτρου Σκιών Η σχέση, τέλος, του Θεάτρου Σκιών με το βυζαντινό πολιτισμό ολοκληρώνεται μέσα από τη διαμόρφωση του δραματολογίου του από τους Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες, οι οποίοι άντλησαν σε μεγάλο βαθμό τη θεματική τους από τη βυζαντινή παράδοση. Κατά την εποχή του Μεσοπολέμου, ο Γιάννης Μπομποτίνος ήταν ο πρώτος που μετέφερε στο πανί τη βυζαντινή ιστορία («Βελισσάριος», «Ιουστινιανός», «Θεοδώρα», «Θεοφανώ»), ενώ παραστάσεις ανάλογης θεματικής έδιναν και πολλοί άλλοι καραγκιοζοπαίχτες όπως ο Βασίλαρος («Κασσιανή και Θεόφιλος», «Αλέξιος ο Κομνηνός» κ.τ.λ.). Το έτος 1979, ανέβηκε στον μπερντέ η κωμωδία «Ο Καραγκιόζης Φτωχοπρόδρομος» που γράφτηκε με βάση τα πτωχοπροδρομικά κείμενα του 12ου αιώνα από το συγγραφέα Ιωάννη Χατζηφώτη. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1989, η ΕΡΤ παρουσίασε μια σειρά του Ευγένιου Σπαθάρη με τίτλο «Καραγκιόζης και Βυζάντιο» και με ιστορίες από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου και του Ιουστινιανού μέχρι τα χρόνια του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και την άλωση του Στις παραστάσεις Καραγκιόζη με βυζαντινή θεματική ανήκουν και πολλά από τα έργα των καραγκιοζοπαιχτών Μιχάλη Χατζάκη και Γιάννη Χατζή, όπως «Ο Γίγας του Ιπποδρομίου (Η μονομαχία Λυαίου-Νέστορα)» και «Ο Διγενής Ακρίτας», ενώ με την αυγή της νέας χιλιετίας γράφτηκε και παίχτηκε το επικό-θρησκευτικό δράμα «Ο Θησαυρός του Θεού» που είναι εμπνευσμένο από την πατερική θεολογία του Βυζαντίου. Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η βυζαντινή θεματολογία του μπερντέ σε συνδυασμό με τη βυζαντινή καταγωγή του Καραγκιόζη και η αισθητική (ενδεχομένως και ιστορική) προέλευση του Θεάτρου Σκιών από το Βυζάντιο και κατ επέκτασιν από την αρχαιότητα, στοιχειοθετούν μια τέχνη με μεγάλη ιστορία που αξίζει να σεβαστούμε, να διαφυλάξουμε και να αξιοποιήσουμε ακόμα περισσότερο στο μέλλον. ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Αγραφιώτης Θωμάς, Το νεοελληνικό Θέατρο Σκιών ως μέσο αγωγής των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσηςχριστιανοπαιδαγωγική θεώρηση, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλησιαστική Ιστορία 7, PG 20, 712C-713Α. Καλονάρος Παναγιώτης, Η ιστορία του Καραγκιόζη από σημειώσεις του Πέτρου Π. Καλονάρου, εκδ. Ευκλείδη, Αθήνα Κόντογλου Φώτης, Έργα: Μυστικά Άνθη ήγουν κείμενα γύρω από τις αθάνατες αξίες της ορθόδοξης ζωής, τόμ. Στ, εκδ. Αστήρ, Αθήναι Μηλιώνης Άρης, Σκιές στο φως των κεριών, εκδ. Περί Τεχνών, Πάτρα Μόλλας Δημήτρης, Ο Καραγκιόζης μας- Ελληνικό Θέατρο Σκιών, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα Μπίρης Κώστας, Ο Καραγκιόζης- Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Αθήναι Μυστακίδου Αικατερίνη, Karagöz: Το Θέατρο Σκιών στην Ελλάδα και στην Τουρκία, εκδ. Ερμής, Αθήνα Πλωρίτης Μάριος, Μίμος και μίμος, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια (συγκριτική μελέτη), εκδ. Πατάκη, Αθήνα Σκλήρης π. Σταμάτης, Εν Εσόπτρω- εικονολογικά μελετήματα, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα Σολομός Αλέξης, Ο Άγιος Βάκχος- Άγνωστα χρόνια του ελληνικού θεάτρου, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννενα Σπαθάρη Μένια, Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών, εκδ. Δήμου Αμαρουσίου, Αθήνα Φλάμπουρας Διονύσης, «Το παγκόσμιο θέατρο σκιών και ο ελληνικός Καραγκιόζης», ΖΥΓΟΣ, τεύχ. 20 (1976), σ Φωτιάδης Θανάσης, Καραγκιόζης ο πρόσφυγας: Ελληνικό Θέατρο Σκιών (εθνογραφική έρευνα), εκδ. Gutenberg, Αθήνα Χατζάκης Μιχάλης, Θέατρο Σκιών (Η πορεία του Ελληνικού θεάτρου σκιών μέσα στο χρόνο), εκδ. Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος, Αθήνα Χατζάκης Μιχάλης, Το Έντεχνο Θέατρο Σκιών (Θεωρία και Πράξη), εκδ. Προσκήνιο, Αθήνα Χατζής Γιάννης, «Οι θρησκευτικές ανταύγειες του Καραγκιόζη», ΓΙΑΤΙ, τεύχ (1995), σ Χατζής Γιάννης, Το στοιχειό της Σαλονίκης, εκδ. 9,58 fm, Θεσσαλονίκη Χατζηφώτης Ιωάννης, Ο Καραγκιόζης Φτωχοπρόδρομος, εκδ. Γραμμή, Αθήνα Χατζηφώτης Ιωάννης, Φιλοσοφία του Κρασοπατέρος και άλλα Πτωχοπροδρομικά, εκδ. Γρηγόρη, Αθήναι 1969.

6 Έ ρε γλέντια! Δεκαπέντε παραστάσεις Θεάτρου Σκιών αφιερωμένες στον Ευγένιο Σπαθάρη 1η ως 15 Ιουλίου 2009 Κάθε βράδυ στις 8.45 Κηποθέατρο Δήμου Ζωγράφου Γεωργίου Ζωγράφου 17 ( 7η στάση) Παίζουν: Άθως Δανέλλης και Ηλίας Καρελλάς Φιλική συμμετοχή : Γιάννης Νταγιάκος Θα παρουσιαστούν έργα από το κλασσικό ρεπερτόριο του Καραγκιόζη αλλά και νέες παραστάσεις που παίζονται για πρώτη φορά. Συνοδεύει παραδοσιακή ορχήστρα 13ο Αθηναϊκό φεστιβάλ Λόφου Στρέφη Μίμης Μάνος ΕΠΟΤΙΜΟ ΜΕΛΟΣ Για την πολύτιμη προσφορά τους θα τιμηθεί την πρώτη ημέρα του 13ου Φεστιβάλ λόφου Στρέφη, Δευτέρα 29 Ιούνη, ο Μίμης Μάνος και δια αυτού ο Πατέρας του Κώστας Μάνος. Ο Κώστας Μάνος - Αθανασίου ( ) (Πατέρας του Μίμη), ήταν μαθητής του Ανδρέα Αγιομαυρίτη. Ο Αγιομαυρίτης ήταν μαθητής του Γιάννη Ρούλια και είχε τις καταβολές (ως προς το παίξιμό του) στο Ηπειρώτικο Θέατρο Σκιών και στην επική παράδοση του ηπειρώτικου μπερντέ. Κατά συνέπεια, ο Κώστας Μάνος ήταν με τη σειρά του, ένας από τους συνεχιστές της ηπειρώτικης παράδοσης, την οποία φυσικά και κληροδότησε στο συνεχιστή αλλά και γιο του Μίμη Μάνο- Αθανασίου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Δημήτρη Μόλλα από το βιβλίο του "Ο Καραγκιόζης μας: Ελληνικό Θέατρο Σκιών" (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2002, σελ. 155), ο Ανδρέας Αγιομαυρίτης πήρε τον Κώστα Μάνο ως "βοηθό του, γιατί είχε καλό χέρι. Εκεί έμαθε τη ζωγραφική και την τέχνη του Καραγκιόζη. Μετά 5-6 χρόνια, ο Αντρέας τον έστειλε να παίξει μόνος του στα Λουτρά της Υπάτης". Με τον τρόπο αυτό αρχίζει σιγά-σιγά, η καλλιτεχνική καριέρα του καραγκιοζοπαίχτη Κώστα Μάνου, η οποία συνεχίζεται στην Πελοπόννησο, ειδικότερα στην περιοχή της Κορινθίας και της Μεσσηνίας, και την Αθήνα.

7 Ο Μίμης Μάνος - Αθανασίου γεννήθηκε το 1939 στην Καλαμάτα. Έχοντας μαθητεύσει στον πατέρα του Κώστα Μάνο, δραστηριοποιήθηκε καλλιτεχνικά στην Πελοπόννησο (κυρίως στη Ζαχάρω Ηλείας, στο Διαβολίτσι, στην Καλαμάτα και στην Τρίπολη) ως το έτος 1970 και κατόπιν στην Αθήνα και ειδικότερα στο Περιστέρι με το Θεατράκι «Η Γειτονιά μας». Από το έργο του, που είναι μεγάλο και πρωτότυπο σε ρεπερτόριο και αυτοσχεδιασμούς, ξεχωρίζουμε αξιόλογους τίτλους παραστάσεων όπως «Τα παιδικά χρόνια του Γεώργιου Καραϊσκάκη», «Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας». «Τάσος και Γκόλφω» κτλ.. Όντας ένα από τα συνεπέστερα και αξιολογότερα στελέχη του Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, ο Μίμης Μάνος συνεχίζει ακόμα και σήμερα την καλλιτεχνική του δράση με παραστάσεις στην Αθήνα και την Πελοπόννησο αλλά και με την πολύτιμη μαθητεία, την οποία προσφέρει στους νεότερους καραγκιοζοπαίχτες. Το Σωματείο μας, στο πολύτιμο αρχείο φιγουρών του, κατέχει μεγάλο αριθμό από φιγούρες του Κώστα Μάνου, που είναι αληθινά κομψοτεχνήματα Το 13ο Φεστιβάλ και η Γειτονιά Το Αθηναϊκό Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών του Στρέφη γεννήθηκε μια χειμωνιάτικη βραδιά, πριν 14 χρόνια, όταν συναντήθηκαν τυχαία τα όνειρα του Πολιτιστικού Συλλόγου Εξαρχείων-Νεάπολης Η Γειτονιά και του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, που το συγκροτούν όλοι οι Καραγκιοζοπαίκτες της Ελλάδας. Οι καλλιτέχνες - καραγκιοζοπαίκτες μάχονται για να διασώσουν την τέχνη τους και να προετοιμάσουν διαδόχους που θα συνεχίσουν την παράδοση του Καραγκιόζη και στο μέλλον, ενώ ο Σύλλογος Η Γειτονιά αγωνίζεται για τα προβλήματα της Νεάπολης και των Εξαρχείων μέσα από τεράστιες δυσκολίες επιβίωσης, προσπαθώντας και τα 26 χρόνια της ύπαρξής του να συντηρεί και να δημιουργεί δράσεις και εκδηλώσεις-θεσμούς. Τα 13 χρόνια του Αθηναϊκού Φεστιβάλ ανάθρεψαν στο Στρέφη εκτός από ένα θεσμό λαϊκής παραδοσιακής τέχνης με παναθηναϊκή απήχηση, τρεις γενιές παιδιών που διασκεδάζουν, συμμετέχουν και αγαπούν τον Καραγκιόζη και μια μεγάλη γενιά ταλαντούχων νέων, αλλά και ερασιτεχνών καραγκιοζοπαικτών που συνεχίζουν την παράδοση. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ ανήκει στους καλλιτέχνες του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών - τους καραγκιοζοπαίκτες που χωρίς αμοιβή όλα αυτά τα χρόνια, προσφέρουν την τέχνη και το μεράκι τους και πολύ χαρά σε μικρούς και μεγάλους. Η κοινή μας πορεία, μας σφιχτόδεσε με σχέσεις αδελφικές που ποτέ δεν θα σβήσουν, γιατί υπηρετούν το όραμά μας για την παράδοση και μια κοινωνία αγάπης, ειρήνης, ανθρωπισμού, αλληλεγγύης και πολιτισμού. Kάτια Σαββίδου Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ύστερα από αίτημα του Σωματείου μας, το 13ο Φεστιβάλ λόφου Στρέφη τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Προηγήθηκε τον Μάιο, προσωπική επαφή του Προέδρου του Σωματείου μας Πάνου Καπετανίδη, με τον «Ενιαίο διοικητικό τομέα θεμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, της Διεύθυνσης συμβουλευτικού επαγγελματικού προσανατολισμού και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Αισθητικής Αγωγής». Η απάντηση πρωτοκολλήθηκε στις 11/6/09 Η συνάντηση έγινε με τον ίδιο τον προϊστάμενο του τμήματος Δ κ. Κωνσταντίνο Καραμπελόπουλο, όπου του έγινε εκτενής αναφορά από τον Πρόεδρο, πάνω στο καυτό θέμα των παραστάσεων Καραγκιόζη στα σχολεία. την υποβάθμιση του Θεάτρου σκιών από το τμήμα του τα προηγούμενα χρόνια με το να επιτρέπεται η παρακολούθηση ΜΟΝΟ από τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ενώ πριν 7 χρόνια η άδεια αφορούσε και την Δευτεροβάθμια), την συνέχιση της υποβάθμισης από ορισμένους διευθυντές σχολείων με τον περιορισμό της παρακολούθησης στις μικρές τάξεις των Δημοτικών σχολείων και στα Νηπιαγωγεία. Ο Πρόεδρος του Σωματείου, έθεσε επίσης στον κύριο Καραμπελόπουλο, το αίτημα του Σωματείου για χορήγηση βεβαίωσης Καραγκιοζοπαίκτη ΜΟΝΟ από το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών, και την παρότρυνση των σχολείων από μέρους του υπουργείου να παρακολουθούν οπωσδήποτε μια παράσταση Καραγκιόζη μέσα στην σχολική χρονιά. Ο προϊστάμενος, ο οποίος είναι και συνθέτης - μουσουργός, άκουσε με προσοχή τα αιτήματα του Σωματείου, καθώς και την απαρίθμηση των δραστηριοτήτων του, και δέχτηκε σαν αρχή καλής συνεργασίας του Σωματείου με το τμήμα που προΐσταται, να τεθεί το 13ο Φεστιβάλ υπό την αιγίδα του Υπ.Ε.Π.Θ. αφού τεθεί φυσικά εγγράφως το αίτημα, πράγμα το οποίο έγινε. Τελικά Όλα είναι θέμα Παιδείας Καλή αρχή!

8