«Τι Πλαστήρας, Τι Παπάγος»

Transcript

1

2 «Τι Πλαστήρας, Τι Παπάγος»

3 Σκίτσο τον A. Μεγαλίδη από το Λεύκωμα τον Αγώνα, πρώτη έκδοση Στη δεύτερη έκδοση τον 1964 τα σκίτσα τον Λ. Αποστόλου και τον θ. Χατζή αφαιρέθηκαν. προφανώς ύστερα από παρέμβαση της τότε ηγεσίας της ΕΛΑ.

4 ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ «Τι Πλαστήρας, Τι Παπάγος» (Η ιστορία ενός συνθήματος και οι μεταμορφώσεις του) Εισαγωγή Βούλας Λαμιανάκου ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΛΑΡΟΣ

5 Τίτλος της πρώτης έκδοσης του 1964 Ανανεωτική Ομάδα της Δημοκρατικής Αριστερός (ΑΟΔΑ) Το Θέμα της Αριστερός στην Ελλάδα Επιλογή κειμένων του Παραρτήματος Τ. Παπακώστας Γλάρος 137 Ελληνικό αριστερό κίνημα 10 Λεύτερη Αποστόλου «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» Copyright Εκδόσεις Γλάρος Φωτοστοιχειοθεσία: Φωτόγραμμα ΕΠΕ & Ανάγραμμα ΕΠΕ Αναπαραγωγές: Γιώργος Κώτσου Εκτύπωση: Ευαγγελίου-Κυριακόπουλος Βιβλιοδεσία: Γ ιώργος Μπετσώρης ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΛΑΡΟΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ #

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Βούλας Δαμιανάκου: Εισαγωγή... 7 Στους έλληνες αριστερούς που πονάν για την υπόθεση και το μέλλον της Αριστερός στην πατρίδα μ α ς Το θέμα της Αριστερός στην Ελλάδα Κριτικές στις πολιτικές αποφάσεις της 7ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ και της Σ Τ Συνόδου της Διοικούσης Επιτροπής της ΕΔΑ Πάνω στ αποτελέσματα των Δημοτικών Εκλογών της 5ης Ιουλίου Σχετικά με το Κυπριακό Ο κίνδυνος τ, Δημοκρατίας και τα καθήκοντα τωναριστι, 146 Η εκλογή του κ. Γ Πλυτά ως Δημάρχου Αθηνών. Αναγκαία διδάγματα για τους Αριστερούς Συμπεράσματα και διδάγματα επί των «Συμπερασμάτων και διδαγμάτων της δεκαπενταετίας από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου» του Ζήση Ζωγράφου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Με την ευκαιρία της 23ης επετείου του ΕΑΜ Σημειώματα Παράρτημα Ν. Ζαχαριάδη: Δέκα Χρόνια Πάλης Συμπεράσματα Διδάγματα Καθήκοντα. Εισηγητικό ' Αρθρο για την Γ' Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Οχτώβρης 1950 (Αποσπάσματα) Β. Μπαρτζιώτα: Η πολιτική μας των στελεχών στο ΚΚΕ τα τελευταία δέκα χρόνια. Εισηγητικό άρθρο για την Γ' Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Οχτώβρης 1950 (Αποσπάσματα) Αύρας Παρτσαλίδου: Ομιλία στην Γ' Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Οχτώβρης (Απόσπασμα) Ν. Ζαχαριάδη: Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και τα βασικά ζητήματα του κινήματος μας: Λόγος στη 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Οχτώβρης (Απόσπασμα) 204 Ν. Ζαχαριάδη: Για μια πατριωτική, δημοκρατική συγκέντρωση. Γ ια μια πραγματική δημοκρατική Αλλαγή

7 Ανακοίνωση του ΚΚΕ και του ΑΚΕ για τις βουλευτικές ε κλογές της 16 Νοέμβρη [1952] Β. Μπαρτζιώτα: Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα [1952] «Επιστολή Αναγνώστου» στην ΑΥΓΗ, Πρακτικά Βουλής των Ελλήνων: Συνεδρίαση ΡΘ\

8 Βούλας Ααμιανάκου ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ιστορία του Λ. Αποστόλου είναι δεμένη με την ιστορία του ΚΚΕ σε όλες του τις εκφάνσεις. Είναι η ιστορία ενού ανθρώπου, που υψώθηκε σε μορφή τραγική, κι ας πέθανε, όπως θα λέγαμε, θάνατο φυσιολογικό. Από το τέλος του 1921 ο νεαρός, μόλις δεκαεξίμησι χρονών έφηβος Λευτέρης συνδέεται με το επίσης νεαρό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας καί γίνεται μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας (ΟΚΝΕ). Προερχόμενος από μεσοαστικό περιβάλλον οικογενειακό είχε την άνεση της μόρφωσης και των σπουδών, πράγμα που έλειπε ολότελα από το σύνολο σχεδόν των νέων που ανήκαν στα λαϊκά στρώματα. Η όλη του συγκρότηση, ακόμη κι η εξωτερική του εμφάνιση, τον εσύσταινε διανοούμενον ανώτερης κλάσης. Πνεύμα ασυνήθιστα πλατύ και ευρύμαθο για τον τύπο του...υπαρκτού μαρξιστή που μας έμελλε να γνωρίσουμε στην κορυφή της καθοδήγησης του ΚΚΕ, συζητητής καλόπιστος και πειστικός, στο έπακρον ευγενικός και γοητευτικός με θεωρητική κατάρτιση ανώτερης επίδοσης, κάτοχος της γερμανικής και της γαλλικής, ακούραστος και επίμονος, κέρδιζε πολύ συχνά τη συναίνεση και πάντοτε την εχτίμηση και τη συμπάθεια του συνομιλητή του. Ο ζήλος του να γνωρίσει τον νέον κόσμο που ξανοιγότανε μπροστά του τον σπρώχνει να γίνει μέλος της τροτσκιστικής ομάδας των αρχειομαρξιστών που χρώσταγε την ονομασία της στο θεωρητικό της έντυπο «Αρχείον του Μαρξισμού» πράγμα που προκάλεσε τη διαγραφή του από την ΟΚΝΕ, για να επανέλθει τον άλλο χρόνο (1923) και να εκλεγεί στην καθοδήγησή της από το πανελλαδικό της συνέδριο. Το 1924, ο Λευτέρης 20 χρονών, γίνεται μέλος του ΚΚΕ, ενώ το 1926 οργανώνει στην ΟΚΝΕ την αρκετά μικρότερη αδερφή του, την ηρωική και μαρτυρική Ηλέκτρα Αποστόλου. Στην ΟΚΝΕ ο Λευτέρης θα μείνει και θα προσφέρει τις υπηρεσίες του ως το Απο κει και πέρα περνάει οριστικά στο δυναμικό του ΚΚΕ. Λαμπρός, ωραίος, δίκαιος, ονειρικός και αμίαντος φαντάζει στο νου του νεαρού ιδεολόγου ο νέος κόσμος που ευαγγελίζεται η ιδεολογία του, που τραγουδάει πως «πάνε πια της σκλαβιάς τα χρόνια», πως τώρα οι ταπεινοί της γης, «οι ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι» του Ντοστογιέφσκυ, αυτοί θα «γίνουνε το παν» γιατί να «Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ».

9 Γιατί το ΚΚΕ σαν μαρξιστικό, ήταν κόμμα διεθνιστικό, αλλιώτικο απ όλα τα γνωστά αστικά, εθνικιστικά ή εθνικόφρονα κόμματα. Ήταν το κόμμα που «εκήρυχνε τον άνεμο της ΝΕΑΣ ΓΕΝΝΕΣΕΩΣ». Που τις καρδιές των αγωνιστών-μελών του εθέρμαινε το ιδανικό της πανανθρώπινης ευτυχίας, σε μιαν ανθρωπότητα ειρηνική, δίχως σύνορα, δίχως πολέμους κι εκμετάλλεψη, σ έναν πλανήτη που θα τον κατοικούσαν άνθρωποι αδερφωμένοι, δίχως αφέντες, ελεύθεροι. Μα ανάγκη ν αναφερθούμε, με όλη τη συντομία, και στο ίδιο το ΚΚΕ και την πολιτεία του. Το ΚΚΕ ιδρύεται προς το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του αιώνα μας, ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας, (ΣΕΚΕ), μέσα σε κοσμοϊστορικά γεγονότα, όταν η ανθρωπότητα βγαίνει από τον πρώτον παγκόσμιο πόλεμο και η νικηφόρα Ρωσική Επανάσταση έχει εγκαθιδρύσει τη σοβιετική εξουσία στη χώρα του ΙΒΑΝ του Τρομερού. Η αστική εξουσία στην Ελλάδα σημαδεύεται από την εκστρατεία στην Ουκρανία και συγκλονίζεται, από τα γεγονότα που ακολουθούν, από μόνιμη πολιτική και εθνική κρίση με τη συφορά της μικρασιατικής καταστροφής, και το κατακλυσμικό κύμα της προσφυγιάς. Με τα απανωτά κινήματα, «όπου δεν ήξερες με ποια κυβέρνηση θα πλαγιάσεις το βράδι και με ποια θα ξημερωθείς το πρωί» κατά τον Β. Ρώτα. Μια εξουσία που πάει ν αγριέψει κι εξευτελίζεται, με το Γουδί, με γελοίες δικτατορίες και με... τις συγκυρίες, με τις «προστάτισσες Δυνάμεις» απέξω να της κόβουν την ανάσα, κι απομέσα με τα ιερατεία και τον κοτζαμπασιδισμό να την πνίγουν και με τους ληστές να γυροφέρνουν και να χτυπάνε ίσαμε τις παρυφές της Αθήνας, φέρνοντας κι από κανένα κεφάλι συντρόφου τους, λύτρα για το δικό τους, συναλλασσόμενοι με το ασθενικό αστικό καθεστώς και αποεξευτελίζοντάς το. Ωστόσο το νεαρό ΚΚΕ συμπεριφέρεται ωσάν όλ αυτά τα συμβαίνοντα στον ελλαδικό χώρο να μην το αφορούν. Κι αυτό γιατί το κόμμα αυτό είναι λιγότερο «τέκνο της ανάγκης» όπως λέει ο ποιητής και περισσότερο γέννημα της μέγιστης γοητείας που άσκησε στο νου κάμποσων ιδεολόγων η Οχτωβριανή Επανάσταση και ο θρύλος του νεαρού σοβιετικού κράτους. Μίμηση και μηχανιστική μεταφορά το ακολουθούν κατά πόδι σε όλη τη συμπεριφορά και την έκφραση. Για να μιμηθεί σε όλα το κόμμα των Μπολσεβίκων προσπαθεί να δημιουργήσει για τον εαυτό του συνθήκες παρανομίας και γίνεται κόμμα κλειστό και συνωμοτικό χωρίς κανένα λόγο, χωρίς κανείς να το κυνηγάει και να νιάζεται για την ύπαρξή του, δέκα τόσα χρόνια πριν από το ιδιώνυμο. ' Ετσι η επίδοσή του περιορίζεται και εξαντλείται σε διαξιφισμούς και λογομαχίες, έξω από τα φλέγοντα, είτε το πολύ σε τίποτε διαδηλώσεις για την απαγόρευση κάποιου σοβιετικού κινηματογραφικού έργου, σε φτωχοεράνους για την Εργατική Βοήθεια, είτε σε τίποτε βαφτίσια, όπου το καλόμοιρο παιδί του σύ'τροφού φορτώνεται με το όνομα Λένιν είτε και Μαρξ. Κατά τ άλλα ζουν με το όραμα της «πανανθρώπινης δουλειάς» και της σοσιαλιστικής επανάστασης και με το άστρο της ισότητας να τους φέγγει να βλέπουν χρυσά όνειρα στον ύπνο τους, αντισταθμίζοντας μ αυτά τον εφιάλτη της πραγματικότητας. Χωρίς να παραγνωρίζει κανείς, κοντά στη νεαρή ηλικία και την απειρία του, τις κάμποσες ηρωικές ατομικές επιδόσεις και προπάντων τις τίμιες και αγνές προθέσεις του. το ΚΚΕ βιώνει την ηλικία του σαν παιδί σε δοκιμαστικό σωλήνα και με καμιά του πράξη ή ενέργεια δε σημασιοδοτεί την ύπαρξή του, τέτοια, που ο 8

10 λαός θα το γνώριζε και θα το σφράγιζε δικό του. Ωστόσο το ΚΚΕ δεν παραλείπει τις διεθνιστικές του υποχρεώσεις. Το 1922 πάνω στη μεγάλη φουρτούνα της μικρασιατικής καταστροφής, παίρνει μέρος σε Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας στη Σόφια, όπου μπαίνει θέμα αυτονόμησης της Μακεδονίας. Το 1924 μ ένα...συμφωνητικό από εικοσιέναν όρους που υπογράφει, το ΚΚΕ γίνεται τμήμα της Γ' Διεθνούς, της περίφημης Κομιντέρν, πράγμα που σημαδεύει όλη την κατοπινή πορεία και συμπεριφορά του, την ικανότητά του να επηρεάσει τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στον συγκεκρικμένο χώρο και συνθήκες της ευθύνης του και θα γίνει το μέτρο που κάθε φορά θα μετρηθεί ο βαθμός της ανεξαρτησίας, της ελεύθερης βούλησης, της πρωτοβουλίας κι ελευθερίας αυτού του κόμματος. Στην άποψη αυτή θα μπορούσε κάποιος ν αντιτάξει ότι το ΚΚΕ σαν κόμμα διεθνιστικό ήταν πολύ φυσικό να γίνει τμήμα του παγκόσμιου διεθνιστικού καθοδηγητικού κομμουνιστικού οργάνου, δηλ. της Γ' Διεθνούς. Αλλά εκείνο που δε λογαριάστηκε είναι πως το 1924 η ίδια η Γ' Διεθνής είχε γίνει πια τμήμα της σοβιετικής εξουσίας, που όσο σταθεροποιόταν, μ επικεφαλής τον Στάλιν, ενεργούσε και φερνόταν περισσότερο σαν εξουσία και λιγότερο σαν επανάσταση, περισσότερο σαν εθνικιστική παρά σαν διεθνιστική δύναμη. Ωστόσο το ΚΚΕ δεμένο στο άρμα της Διεθνούς και κάνοντας τον κύκλο της διεθνιστικής του τροχιάς, το 1925 εγγράφει τον πρώτον μεγάλον πολιτικόν άθλον της ιστορίας του, όταν για ν ανταποκριθεί στο διεθνιστικό του καθήκον, παίρνει θέση (που ιδιωτικά την είχε πάρει από το 1923) υπέρ της αυτονόμησης της Μακεδονίας, προς όφελος του...αδελφού κόμματος της Βουλγαρίας. Όλοι γνωρίζομε ποιο ήταν το ηθικό και πολιτικό κόστος, προπάντων για το ίδιο το ΚΚΕ, που χρεώθηκε μ ένα θέμα εθνικά ανύπαρκτο κι έδωσε το δικαίωμα να κατηγορηθεί και να στιγματιστεί για εθνική μειοδοσία από τους πραγματικούς μειοδότες και δοσίλογους. Έπειτα από την απόφασή του για τη Μακεδονία, το ΚΚΕ πέφτει σε βαθιά κρίση που κορυφώνεται προς την αρχή της δεύτερης δεκαετίας της ηλικίας του, ( ), και που έμεινε στην ιστορία του ως «φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές». Η κρίση αυτή, η πάλη ανάμεσα σε διάφορες τάσεις, απορροφάει ολότελα τη δραστηριότητα του ΚΚΕ, χωρίς να του αφήνει περιθώρια για να μπορέσει, όχι να επέμβει αποφασιστικά, αλλά ούτε καν τον ρόλο κομπάρσου να παίξει στα ελληνικά πράγματα, όπως διαμορφώνονταν ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή, τη διχτατορία του Πάγκαλου, τον αντίχτυπο και τις συνέπειες από τη διεθνή οικονομική κρίση, το ιδιώνυμο (1929) κ.λπ. Ώσπου το η Γ' Διεθνής επεμβαίνοντας ωμά στο ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα καταργεί την εκλεγμένη ηγεσία του και τοποθετεί κορυφαίον, α διαμφισβήτητον και μοναδικόν ηγέτη του τον Νίκο Ζαχαριάδη, άνθρωπο της αποκλειστικής επιλογής της εφοδιασμένον με σιγίλλιόν της, που του εξασφάλιζε το αλάθητον του αρχηγού και τον κατοχύρωνε με όλες τις εξουσίες να λύνει και να δένει, να χαράζει, να κατευθύνει και να διορθώνει την ακολουθητέα πολιτική του κόμματος με όσην αυθαιρεσία του κανε κέφι. μ έναν μοναδικόν όρο: να είνσι πιστός στο δοβλέτι, στον πανίσχυρο σταλινισμό. Το τι ήταν και τι εσήμαινε ο σταλινισμός πολύ πιο πριν από την παραπάνω!>

11 χρονολογία μας το λέει το της Κρούπσκαγια: «Αν ζούσε ο Λένιν θα πήγαινε στη φυλακή» και το του Στάλιν: «Μη μου μπαίνεις εμπόδιο γιατί θα σε καταργήσω από χήρα του Λένιν και θ ανακηρύξω άλλη στη θέση σου». Μολοντούτο το πρόσωπο του νέου διορισμένου αρχηγού του ΚΚΕ το συνόδευαν, σε όλο το διάστημα της αρχηγίας του, όλοι οι συναρπαστικοί θρύλοι και η γοητευτική μυθολογία που υφαίνονται και παρακολουθούν μυθικούς ήρωες, βασιλιάδες και αρχηγούς. Αλλιώτικη όμως είναι η μαύρη αλήθεια, που αποφαίνεται ότι το ΚΚΕ με τα χουστέκια του σταλινισμού, που ο ζαχαριαδισμός είναι η ελληνική του έκδοση, γίνεται πολύ πιο ακατάλληλο, για όποιον θετικό ρόλο στη ζωή και στην πορεία του έθνους μας, που θα δικαίωνε την ύπαρξή του. Η ανθρωπιά εξοβελίζεται σαν ανεπίτρεπτος μικροαστικός συναισθηματισμός και όλες οι δημοκρατικές λειτουργίες και δικαιώματα και πρώτα το δικαίωμα της ελεύθερης γνώμης, καταργούνται και αντικαθίστανται με τη «σιδερένεια πειθαρχία και τη μονολιθικότητα». Το 1931 με την επέμβαση της Διεθνούς, έγινε μια...ποιοτική μετατροπή στο ΚΚΕ που εστάθη μοιραία για την πορεία του κομμουνιστικού κόμματος στη χώρα μας κι επηρέασε θανατερά τις εξελίξεις του προοδευτικού κινήματος ίσαμε σήμερα. Γιατί το ΕΓΩ πήρε τη θέση του ΕΜΕΙΣ, η εξουσία τη θέση της ελευθερίας, η ατομική έμπνευση τη θέση της κοινής γνώμης, η μυθοποίηση κι η προσωπολατρεία τη θέση της Αρετής και της ελεύθερης έκφρασης. ' Ετσι ενώ τα πανανθρώπινα ιδανικά για ειρήνη και δικαιοσύνη, για την κατάργηση των πολέμων, που θέρμαιναν τις καρδιές των νέων προλεταρίων που έμπαιναν στο στίβο ν αγωνιστούν γι αυτά και πλαισίωναν το ΚΚΕ, δίνουν ανθρώπινη όψη στη βάση του, στην κορυφή του ο σταλινισμός εγκαθιστά την αόρατη, μα πολύ σκληρά αισθητή, πολιτική παρουσιά του. Η ηγεσία του ΚΚΕ προσκολημένη στο σταλινικό πρότυπο εφαρμογής του μαρξισμού κι ενεργώντας έτσι που κάθε του πολιτική θέση και δραστηριότητα ν αποτελεί θρίαμβο (!) του σταλινικού πνεύματος, μεταφέρει απόψεις, εχτιμήσεις...γνωματεύσεις, δόγματα και αποφάσεις από ξένα κέντρα, Γερμανίες κ.λπ. Για τις πολιτικοκοινωνικές σχέσεις, για τον ρόλο και τον χαραχτήρα διάφορων πολιτικών ομάδων και κοινωνικών σχηματισμών, τι είναι κέντρο, τι σοσιαλδημοκρατία, κι επιμένει μηχανιστικά και αυθαίρετα να μετρήσει μ αυτά τα μέτρα την ελληνική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα και να την αξιολογήσει. Μ* αυτές τις μηχανιστικές μεταφορές, το 1931 διατυπώνει και υποστηρίζει τη θέση ότι τα κόμματα του Κέντρου είναι πιο αντιδραστικά κι επικίνδυνα από τη Δεξιά κι εναντίον αυτών προπάντων δέον να καταφέρνονται τα πιο μεγάλα χτυπήματα. Αυτή η πολιτική θέση του που, (μάλιστα έπειτα από την καταγγελία εκ μέρουςτου του μυστικού Συμφώνου Σκλάβαινα-Σοφούλη) του εξασφάλισε την πιο ασφυχτική απομόνωση, εστάθη η πολιτική πυξίδα του ΚΚΕ σε όλη τη διαδρομή της ιστορίας του. Το «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» στα 1952, «Το ΠΑΜΕ πρώτο κόμμα» το 1961, το «Ισχυρή ΕΔΑ στη Βουλή» το , ίσαμε τα «Το ΠΑΣΟΚ δε διαφέρει από τη Δεξιά», τα περί «μονομάχων», «πόλωσης», περί «άδολης απλής αναλογικής» κι ίσαμε το σύνθημα του Λ. Κύρκου «Τη Δεξιά τη ζήσαμε, το ΠΑ- 10

12 ΣΟΚ το γνωρίσαμε» στις τελευταίες εκλογές 2 του Ιούνη, είναι διάφορες μεταμορφώσεις και μεταμφιέσεις της ίδιας εκείνης πολιτικής γραμμής του 1931 και σ αυτήν οφείλεται μεγάλο μέρος από δυστυχία, συφορά και όλεθρο που έπληξαν το προοδευτικό κίνημα και το έθνος μας σε όλο αυτό το διάστημα και παραμένουν πάντα κίνδυνος μέγας. Ό μως η ηγεσία του ΚΚΕ διορθώνοντας πάντα την αλήθεια σύμφωνα με τη γραμμή του κόμματος κι ερμηνεύοντας τον μαρξισμό και τα καθήκοντα που έβαζε, σύμφωνα πάντα με το ηγετικό της συμφέρον, καταφέρνει να βγάζει τον εαυτό της αθώον ακόμη και για τα φοβερότατα που η ανικανότητα και η αρχομανία της εσώρεψε πάνω στο κίνημα, στο λαό και στο έθνος. Κι αν κάποτε σε μεγάλο ζόρι αναγκάστηκε σε κάποιο είδος αυτοκριτικής, αυτή ήταν της τάξης του «ήμαρτον κύριε ενώπιόν σου», χωρίς την παραμικρή συνέπεια, μένοντας απαρασάλευτη στα προνόμια και την ηγετική της θέση και φορτώνοντας τις συνέπειες της πολιτικής της σε αποδιοπομπαίους, κατά προτίμηση σε αγωνιστές με συνέπεια και ελεύθερο φρόνημα, χρεώνοντάς τους με τα δικά της εγκλήματα και παραλείψεις και δικάζοντάς τους να πληρώσουν πολλοί με τη ζωή τους και όλοι με την τιμή τους τον τυχοδιωχτισμό και την ανευθυνότητά της. Με την τιμή του, με ανείπωτες ταπεινώσεις και μαρτύρια επλήρωσε και ο Λευτέρης Αποστόλου. Ο Αποστόλου στέλεχος του ΚΚΕ από το 1929, εκλέγεται πρώτο αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ από το πέμπτο Συνέδριο ( 1934). Πιστός και φλογερός κομμουνιστής ακολουθεί την πολιτική και τη μοίρα αυτού του κόμματος «νέου τύπου», που σ αυτό είχε εναποθέσει όλα του τα οράματα και τις ελπίδες. Αγωνίζεται με αυταπάρνηση, με φαντασία, με πρωτοβουλία. Αλλά ίσα ίσα οι πρωτοβουλίες του, ο ελεύθερος στοχασμός του, οι θαρραλέες προτάσεις του τον φέρνουν ολοένα σε αντίθεση με την ηγεσία του ΚΚΕ και του στοιχίζουν κάμποσες διαγραφές με ασύστατες είτε εφευρημένες δικιολογίες, πραγματικά όμως γιατί ετόλμησε να διατυπώσει απόψεις διαφορετικές από την ηγεσία. Έτσι ίσαμε τότε τα μισά χρόνια που μεσολαβούν από την πρώτη διαγραφή του από την ΟΚΝΕ (1922) ο Λευτέρης τα περνάει ως εξωκομματικός. Μα δεν πικρένεται γι αυτό. Αγωνίζεται για την επικράτηση των ιδανικών του. Έρχονται κοντά του διανοούμενοι, λόγιοι, φοιτητές, ανήσυχα πνεύματα, εργάτες προλετάριοι, που τώρα έχουν ένα δικό τους κόμμα, που τους λέει συντρόφους και δεν είναι πια απόκληροι και ορφανοί. Το 1935 ο Λ.Α. πιάνεται στην Ξάνθη και η ηγεσία του ΚΚΕ τον παύει από μέλος της ΚΕ. Το 1940 με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, από την Κίμωλο όπου βρίσκεται εξόριστος, ζητάει μαζί με άλλους συντρόφους του να του επιτρέψουν να πολεμήσει στο μέτωπο τον εισβολέα και τον Μάη του 1941 δραπετεύει με μια βάρκα μαζί με άλλους εξόριστους και φτάνουν ύστερα από επικίνδυνη περιπέτεια στην Αθήνα. Ο Λευτέρης για πρώτη φορά έπειτα από δυο δεκαετίες έρχεται σ επαφή με τον λαό αυτοπρόσωπον, με το ελληνικό καφενείο προπάντων, όπου εσύχναζαν λαϊκοί άνθρωποι και διαπιστώνει ότι η εθνική Αντίσταση έχει κιόλας αρχίσει. Το Ελληνικό Πνεύμα, όπως το επισημαίνει ο μεγάλος Δ. Γληνός δίνει παντού το στίγμα του. Δελτία ειδήσεων, γραφομηχανές, πολύγραφοι, ραδιόφωνα ασφράγιστα, όπλα που κρύβονται, όλα σε δράση, σε μυστική συνεννόηση. Πουθενά κιότεμα και μοιρολατρεία κάτω από το βάρος της τριπλής κατοχής. Κι όλα μαζί σαν πνοή του 11

13 ανέμου τραγουδούσαν στην καρδιά του αγωνιστή τον σεμνόν παιάνα «Εμπρός παιδιά της Ελλάδας» και «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή...» Έξω από το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας (ΜΕΣ) που ιδρύθηκε από την Παλιά Κεντρική Επιτροπή (Β. Χτιστάκη, Ν. Καρβούνη κ.λπ.) πλήθος αντιστασιακές πράξεις και εκδηλώσεις έχουν πραγματοποιηθεί ίσαμε τις 27 του Σεπτέμβρη 1941 που ιδρύθηκε το ΕΑΜ. Μάλιστα στη Μάνη έχει κατά πολύ προηγηθεί του ΕΑΜ το Εθνικό Μέτωπο (ΕΜ), με τους ίδιους ακριβώς σκοπούς με το ΕΑΜ, που οργανώθηκε με την πρωτοβουλία ντόπιων αγωνιστών. Δεν είναι ευρύτερα γνωστό ότι ευθύς με την κατάρρευση του Αλβανικού Μετώπου, δυο ομάδες ανταρτών, του μόνιμου αξιωματικού Νοέα και του Πέτρουλα, εβγήκαν κιόλας στον Ταΰγετο (για τον δεύτερον υπάρχει και τραγούδι). Ούτε πως ο ηρωικός έφεδρος λοχαγός Σουγιουλτζής μιλώντας στους φαντάρους του στου Χανιού την Πόρτα για την κατάληψη της Κρήτης ετελείωσε την ομιλία του με το: «Ο αγώνας τώρα αρχίζει. Ζήτω η Ελλάδα, ζήτω η Λευτεριά» και τράβηξε για τον Ψηλορείτη. Ωστόσο ο Λ.Α. που τού χει ανατεθεί από την ηγεσία του ΚΚΕ να έρθει σ επαφή με αντιπροσώπους των αστικών κομμάτων για τη συγκρότηση κοινού αντιστασιακού μετώπου, γίνεται ο πρώτος γραμματέας του ΕΑΜ, που ιδρύεται επίσημα στις 27 του Σεπτέμβρη 1941 και στη θέση αυτή μένει ίσαμε τα μέσα του Νοέμβρη του 1941 που συλλαμβάνεται από την Ασφάλεια και στέλνεται στην Ακροναυπλία όπου κρατούνταν οι περίπου εξακόσοι αγωνιστές από την 4η Αυγούστου, οι περίφημοι Ακροναυπλιώτες. Εκεί ο Λευτέρης περιέγραψε στην ηγεσία των Ακροναυπλιωτών την κατάσταση που επικρατούσε στην κατεχόμενη Ελλάδα, προπάντων στην Αθήνα και Πειραιά. Και για να γίνει πιο πειστικός και κατανοητός έπιασε καλοσυνείδητα και τους ανάλυσε γραφτά τις εντυπώσεις, διαπιστώσεις, εχτιμήσεις και συμπεράσματά του. Και τότε η ηγεσία της Ακροναυπλίας τον ξανάκανε εξωκομματικόν, τυπικά γιατί τάχα δεν ετήρησε τους συνωμοτικούς κανόνες με αποτέλεσμα να συλληφθεί, πραγματικά όμως γιατί είχε διατυπώσει άλλες απόψεις και γνώμες από τις δικές της, πράγμα που απαγορευόταν. Γι αυτό του απάντησαν με αυστηρότητα ότι οι απόψεις του ήταν αντίθετες προς τις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού και...τροτσκιστικές. (Ο τροτσκισμός «φοριόταν» τότε πάρα πολύ). Και με το δίκιο τους, γιατί ο Λ.Α. χωρίς να είναι καθόλου στις προθέσεις του, σαν συνείδηση αληθινά δημοκρατική, βλέπει και αναγνωρίζει μια πραγματικότητα που η ηγεσία του ΚΚΕ ποτέ δε θά στεργε να την αναγνωρίσει, ν αναγνωρίσει δηλαδή τον λαό πρώτη δύναμη, με πρωτοβουλία και απόφαση και ρόλο πρωταγωνιστή, όπως κάνει ο Λευτέρης, πράγμα που είναι αδύνατο να του το συχωρέσουν, γιατί πρωταγωνιστής μπορεί να είναι μόνον το κόμμα. Ο Λ.Α. λ.χ. διατυπώνει την άποψη ότι όπως ο λαός κι ο στρατός κι όχι ο Μεταξάς είπαν το ΟΧΙ κι έγραψαν το- έπος της Αλβανίας, έτσι ο ίδιος λαός συνεχίζει την εθνική Αντίσταση και κανένα κόμμα, καμιά δύναμη επί της γης δε θα μπορούσε να κινήσει και να ξεσηκώσει έναν λαό που είχε κιοτέψει και λυγήσει. Ό τι μόνον λαός με τη συνείδηση και το πνεύμα του σ εγρήγορση και σ εξέγερση μπορεί, είναι σε θέση να κάμει εθνικήν Αντίσταση. Κι αυτό συμβαίνει ίσα ίσα την ώρα που η ηγεσία του ΚΚΕ προσπαθεί να παρουσιάσει το θέμα της Αντίστασης, δική της κομματική υπόθεση, που οφείλε 12

14 ται όχι σε κοινόν πόθο και παλλαϊκή απόφαση, παρά σε ντιρεκτίβες, συνθήματα, γραμμές και αποφάσεις του κόμματος, με αρχή και σημείον αναφοράς το κατέβασμα της χιτλερικής σημαίας από την Ακρόπολη, από τους δυο νέους, που για ικανό διάστημα το ΚΚΕ εδογμάτισε πως δέον να παρουσιάζεται μόνον ο ένας, ο...δικός μας, διορθώνοντας επί το...μαρξιστικότερο την ιστορική αλήθεια και ασεβώντας προκλητικά στο πρόσωπο του λαού και την κοινή γνώμη. Μα ανάγκη εδώ να κάνουμε μια μικρή αναφορά σχετικά με το ΚΚΕ και την κατάστασή του στην αρχή της κατοχής. Η κατοχή βρίσκει το ΚΚΕ διαλυμένο και σμπαραλιασμένο, όχι μόνο από τους διωγμούς, τις φυλακές και τις εξορίες από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, παρά και γιατί, όντας εντολοδόχος του σταλινισμού αντί του λαού, έχει καταργήσει και εξοστρακίσει από τον βίον και την πολιτεία του όλες εκείνες τις αρχές που αποτελούν τη σημαία του και τα ιδανικά του, εκείνες ίσα ίσα που μαζί με την ιδιότητα του «κόμματος νέου τύπου» θ αποτελούσαν γι αυτό γνώμονα και ασφαλιστική δικλείδα και θα του εξασφάλιζαν τη δημοκρατική πορεία και συνοχή. ' Ετσι η ηγεσία του ΚΚΕ καταντάει να τελειοποιεί τις επαναστατικές σπουδές της στο σχολειό της Προσωρινής Διοίκησης όπου μαθαίνει τα μαρξιστικά γράμματα τα μεγάλα και παίρνοντας γραμμή από τον Ριζοσκάστη του Μανιαδάκη, γίνεται τόσο ανοιχτομάτα, που σε λίγο έχει ανακαλύψει και απαλλάξει το κόμμα από τους φοβερούς «χαφιέδες» και «πεμπτοφαλαγγίτες» σαν τον Χτιστάκη, τον Καρβούνη, τον Παπαγιάννη,...τόσους και τόσους, ζακόνι που της έμεινε ίσαμε σήμερα, έτσι που αν αφαιρέσει κανείς κάμποσους τυχερούς που πρόφτασαν κι εχτελέστηκαν, να μην έχουν αφήσει μορφή αγωνιστή αλέκιαστη, όσο καταξιωμένου στη συνείδηση του λαου. Αν τώρα κοντά στην πολιτική της Προσωρινής Διοίκησης και τις οδηγίες του Μανιαδάκη μέσω του Ριζοσπάστη της, πώς ν απαλλαγεί το κόμμα από τους...χαφιέδες, προσθέσουμε και τις οδηγίες της Διεθνούς, για τη πατρίδα των πατρίδων τη Ρωσία, την ειρήνη και τη βαλκανική ομοσπονδία κι απόκοντα συμπεριλάβουμε και κάτι...διαλεχτικά πηδηματάκια του Στάλιν, από τις συνομιλίες με τους Αγγλογάλλους στο ρωσογερμανικό Σύμφωνο και το επίσης...διαλεχτικό πήδημα του Χίτλερ, με ακήρυχτον πόλεμο, στο ρωσικό έδαφος, τότε μόνον θα κατανοήσουμε όλη τη σύγχυση, δηλαδή τη...μαρξιστική σκέψη κι ετοιμότητα, της ηγεσίας του ΚΚΕ και τη διαλεχτική ισορροπία ανάμεσα στις δυο, εκ διαμέτρου αντίθετες, επιστολές του αλάθητου αρχηγού της. Τότε μόνον θα κατανοήσουμε τη στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ στη διάρκεια του ρωσογερμανικού Συμφώνου και τι λογής ελπίδες εστήριξε σ αυτό, αφού έφτασε να πιστεύει πως η Σοβιετική Ένωση, φτάνει να την παρακαλούσαν, και θα επέμβαινε, με το δικαίωμα που της έδινε αυτό το Σύμφωνο, να εμποδίσει την εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα, με τη δικιολογία πως την Ελλάδα τη διαφέντευε ο σύντροφος Ζαχαριάδης, δικό της παιδί. Το ΚΚΕ ευθύς με την ίδρυσή του διακήρυξε πως είναι κόμμα «νέου τύπου», που όμοιο του δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ στην Ελλάδα, πράγμα που χωρίς να διακινδυνεύει τίποτα, εξακολουθεί να το διακηρύχνει. Αλλά τέτοιο κόμμα δεν κατάφερε ν αναδειχτεί ούτε στην πιο κορυφαία στιγμή του κι ας το ακολούθησαν κατά καιρούς πνεύματα ανώτερα και αυθεντικά. Η ηγεσία του ΚΚΕ υποφέρει από φοβερή ανεπάρκεια, με θεωρητικούς ξεκομμέ 13

15 νους από την πράξη της ζωής και τα προβλήματά της, είτε αστοιχείωτους σκιτζήδες του μαρξισμού, που δεν ξέρουν να τον συλλαβίσουν, αλλά μολοντούτο εννοούν να τον εφαρμόσουν στου κασίδη το κεφάλι. Μόλον που στη σημαία του γράφει «κόμμα προλεταριακού διεθνισμού» (ρήτρα που τη διατηρεί στο διηνεκές κι ας εξαφανίστηκε το είδος), το ΚΚΕ έχοντας αρχίσει τη σταδιοδρομία του από θεού και συγχέοντας τον διεθνισμό με την υποτέλεια, στην ιεράρχηση των καθηκόντων του, πρώτο του χρέος αναγνωρίζει την υπακοή και πειθαρχία στην «πατρίδα των πατρίδων» τη Ρωσία. Μ αυτά τα εφόδια πιστεύουν πως θα φυσήξουν αέρα στο «νέου τύπου» όργανό τους και θα βγάλει μουσική. Κι ούτε ποτέ κατάλαβε αυτό το «νέου τύπου» κόμμα, ότι διεθνιστικό δε γίνεται ένα κόμμα από τη ρήτρα της σημαίας του, παρά από τον βαθμό που παίζει σωστά τον εθνικό του ρόλο. Από τον βαθμό που βοηθάει τον λαό να γίνει ικανός για να αντιμετωπίσει και να λύσει τα φλέγοντα και ζωτικά προβλήματα του τόπου του και του καιρού του, με κυρίαρχο το πρόβλημα της εξουσίας, δηλ. της λαϊκής κυριαρχίας. Ποτέ το ΚΚΕ δε θεώρησε χρέος του να καταγίνει σοβαρότερα με τα ντόπια προβλήματα, τέτοια που η πραγματικότητα κι όχι η σκοπιμότητα έβαζε μπροστά του. Ποτέ δεν υπερασπίστηκε σοβαρά τις ντόπιες αξίες, προπάντων την ελευθερία και τη γλώσσα. Είναι αφάνταστα τραγική αυτή η διαπίστωση για ένα κόμμα με τόσους διωγμούς, φυλακές και θυσίες. Ωστόσο έφτασε σ αυτό το κόμμα που αυτοσυστένεται ως κόμμα του λαού, ο λαός που το ακολουθεί να μην έχει το δικαίωμα να ειπεί δυνατά ούτε τ όνομά του, όχι να διατυπώσει τη σκέψη του. Κι η γλώσσα του ν αγνοείται ως τα σήμερα, το ίδιο από ορθόδοξους και ανανεωτικούς. Κι ούτε αναρωτήθηκαν ποτέ τι λογής κόμμα του λαού είναι αφού δεν έμαθε ποτέ να μιλάει και να γράφει την έξοχη δημοτική μας γλώσσα με την ολοκάθαρην έκφραση και τα αδιαμφισβήτητα νοήματα. Που αντίθετα, συναγωνίστηκαν και συναγωνίζονται στην κακοποίησή της τους δημοσιογράφους, τα φρικιά και τους ευρωθρεμμένους κουλτουριάρηδες. Και συντέλχσε κι αυτό στο κατά δύναμη, αυτή η γλώσσα του λαού η φορτωμένη με τα πιο πολύτιμα στοιχεία πολιτισμού, που η πιο ευτυχισμένη συγκυρία είχε δημιουργήσει, να χάσει την εκφραστική της ικανότητα, το κάλλος, το ρυθμό, τη μουσική και το βηματισμό της και να μείνει ανάπηρη και μπαίγνιο, ικανή μόνον για υπανάπτυχτα και συγχυσμένα «ελληνικά» μαζί με ξενικούς βαρβαρισμούς και κομματικές ορολογίες, άξια όλα μαζί, για να εντυπωσιάζουν τους...πιθήκους. Το ΚΚΕ αδιαφορεί ολότελα για τον προφορικό μας λόγο, που κοντά στην κοινή γνώμη είναι το πολιτιμότερο απόχτημα και όπλο του κοινωνικού βίου. Ωστόσο η γερή κοινή γνώμη, ή αλλιώτικα συνείδηση, η διαμορφωμένη με ελεύθερη έκφραση και πρωτοβουλία, το ελεύθερο πνεύμα, είναι τα αποτελεσματικότερα μέσα για να γλιτώσει ο άνθρωπος από την ίδια του την ανεπάρκεια. Αλλά η ηγεσία του ΚΚΕ αγνόησε και στη συνέχεια στραμπούληξε τις μοναδικές προτάσεις του Δημήτρη Π,ηνού, της πιο συγκροτημένης σκέψης στον χώρο του αριστερού κινήματος, που πολύ έγκαιρα υπόδειξε ποιες αξίες του πολιτισμού μας πρέπει «να σηκώσουμε ψηλά μπροστά στη συνείδηση της ανθρωπότητας» και με ποια στοιχεία «να γονιμοποιήσουμε τη ζωή μας» και πώς θα καταστήσουμε τη χώρα μας «φωτοβόλα εστία ανθρωπιστικών σπουδών» για την Ευρώπη και για όλον τον κόσμο, ώστε το έθνος μας ανανεωμένο και πολύτιμο, να επιβιώσει 14

16 ανάμεσα στους νέους κοινωνικούς σχηματισμούς και να μην εκφυλιστεί κι εκμηδενιστεί από την τεχνολογία και τους φοβερούς αλλοτριωτικούς μηχανισμούς της. Δεν ασχολήθηκαν και δεν εχτίμησαν τούτον τον τόπο τον ευλογημένο, που ήταν πατρίδα τους, τον φυσικά προνομιούχο για το εξαίσιο κάλλος του, την άφθαστη ποικιλία του, το μοναδικό κλίμα του, τον άπειρο και ακριβό πλούτο του, αυτόν τον τόπο κιβωτό και θησαυροφυλάκιο πολιτισμού ελληνικού και παγκόσμιου. Αντίθετα πήραν και υιοθέτησαν τις «ιδέες» που οι αιώνιοι δυνάστες, προστάτες-έμποροι κι εκμεταλλευτές της χώρας μας, διατηρούσαν στη...σαλαμούρα: πως η Ελλάδα είναι φτώχιά, υπανάπτυχτη, μισοβάρβαρη ψωροκώστενα. Αν όμως ενδιαφέρονταν και μελετούσαν την ελληνική πραγματικότητα, θα διαπίστωναν πως η Ελλάδα σε συνθήκες ελευθερίας και απαλλαγμένη από τη ληστρική εκμετάλλευση μπορεί να θρέψει άνετα πολλαπλάσιον πληθυσμό. Η ηγεσία του ΚΚΕ ενεργώντας πάντοτε με ξένες οδηγίες και μεταφέροντας εδώ ξένα πρότυπα, με τη στρατιωτική πειθαρχία που της παρέχει ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, εξασφαλίζει για τον εαυτό της προνόμια βασιλικά και ρόλο ρυθμιστή των πάντων, τόσο που υψώνεται σε αρχή ανεξέλεγχτη. Που αντιμετωπίζουν τα ανθρώπινα όχι σαν άνθρωποι, παρά σαν υπεράνθρωποι, σούπερμαν, εξωτικοί και εξωγήινοι, πραγματικά όμως μόνον απάνθρωπα σαν απάνθρωποι. Και σαν το πιο αραχνιασμένο ιερατείο, δε στέργουν ποτέ να παραδεχτούν πως κι οι ηγέτες, κι οι κομμουνιστές είναι άνθρωποι με αδυναμίες, ελαττώματα, ανεπάρκειες, εγωισμούς, αρχομανίες, ιδιοτέλειες... Έτσι οι κρίσεις της για πράγματα και άτομα καθ όλα...μαρξιστικές, δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα, παρά με το συμφέρον και τη σχέση τους προς την ηγεσία. Ένα άτομο λ.χ. δεν κρίνεται ποτέ από τη συγκρότηση και τη συμπεριφορά του, με τις αδυναμίες, τις ικανότητες και τις θετικές ή αρνητικές πλευρές του, παρά από τη θέση που παίρνει απέναντι στην εν ενεργεία ηγεσία. Έτσι η πρωτοβουλία, η ελεύθερη γνώμη, η σε όποιο βαθμό αμφισβήτηση της θεϊκής της υπόστασης και του ηγετικού της ρόλου, κρίνεται ως η πιο εωσφορική και ασυχώρετη αμαρτία. Τους...εωσφόρους, έξω από την πτώση τους εκτός κόμματος και όποια άλλα...συντροφικά μέτρα, τους συνοδεύουν και πλήθος χαραχτηρισμοί: χαφιές, αναθεωρητής, δογματικός, τροτσκιστής, αποστάτης, προδότης, ιντελιτζενσερβίτης... Η ηγεσία του ΚΚΕ για να υποστυλώσει μαρξιστικά την εξουσία της, κοντά στις ρήτρες «κόμμα νέου τύπου» και «προλεταριακού διεθνισμού», πρόσθεσε και το ξόρκι του «ορθού λογισμού» και τόφερε να το μνημονεύουν κι αυτό στις κουβέντες τους οι σύντροφοι στις συγκεντρώσεις, μαζί με το «επέσατε θύματα». Φυσικά ούτε το ξόρκι του «ορθού λογισμού», ούτε οι κάποιες επιμέρους σωστές εχτιμήσεις, ούτε οι ηρωισμοί και θυσίες των αγωνιστών, κατάφεραν να περιορίσουν την πλήθια παραγωγή παραλογισμού. Γιατί το κυρίαρχο θέμα, όπως είναι τα δικαιώματα και ο ρόλος του λαού, δε λύνεται με ξόρκια, ούτε είναι ζήτημα σημαίας είτε ατομικής έμπνευσης, παρά είναι ζήτημα ελεύθερης έκφρασης και βούλησης της κοινής γνώμης. Είναι προπάντων ζήτημα εξουσίας και ελευθερίας. Ελευθερίας που το ΚΚΕ δεν αποτελεί γι αυτήν εγγύηση, αφού ο αγώνας που κάνει είναι αγώνας για την εξουσία και όχι για την ελευθερία. Και αφού όταν ασκεί εξουσία, όχι μόνον χρησιμοποιεί όλα τα μέσα της αστικής εξουσίας, παρά και τα ενισχύει με πιο βελτιωμένες, δηλαδή πιο απάνθρωπες κι εξουθενωτικές μέθοδες, 15

17 αποδείχνοντας ότι κι ένα κόμμα...νέου τύπου, δεν έχει άλλον τρόπο να διατηρηθεί στην εξουσία του και τα προνόμιά του, από την τρομοκρατία, τον καταναγκασμό, τη βία, την απάτη, το σφετερισμό. Μα πριν η αναφορά μας επανέλθει στον Λ.Α. που είναι το κύριο θέμα μας, ας αναφέρουμε για την ιστορία, ότι στις 30 του Μάρτη του 1942 οι πολιτικοί αρχηγοί Θ. Σοφούλης, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Ράλλης, Ιω. Χλωρός, Γ. Καφαντάρης, Αλ. Μυλωνάς, Ιω. Σοφιανόπουλος, Παν. Κανελλόπουλος, Γ. Παπανδρέου, υπογράφουν πρωτόκολλο με το οποίο βάζουν θέμα πολιτειακό και τάσσονται υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Το γεγονός αυτό ξαναφέρνει στο προσκήνιο την πολιτική του Δούριου Ίππου του ΚΚΕ προς τα κόμματα του Κέντρου και τον χαραχτηρισμό τους ως πιο επικίνδυνα από τη Δεξιά, με αποτέλεσμα να μείνουν άκαρπες οι προσπάθειες του Λ.Α. και άλλων εκπροσώπων της ελληνικής Αριστερός για τη σύμπηξη κοινού απελευθερωτικού μετώπου. Ωστόσο είμαστε στην κατοχή. Το κίνημα της εθνικής Αντίστασης, που τόσο εμφαντικά και πειστικά το περίγραψε ο Λ.Α. στη φυλακισμένη ηγεσία του ΚΚΕ, με πρώτη δύναμη το ΕΑΜ, έχει φουντώσει από τη μιαν άκρη της χώρας ίσαμε την άλλη. Το πνεύμα της ελευθερίας φυσάει από τους τάφους της θυσίας και συνεπαίρνει τις ψυχές των Ελλήνων. Κι εκείνο που δεν αξιώθηκε ποτέ του το ΚΚΕ όσο κι αν το διακήρυχνε και τό γράφε στη σκούφια του, πως είναι κόμμα νέου τύπου, το κίνημα της Αντίστασης, το ΕΑΜ, χωρίς να το διακηρύξει και να το επιδιώξει, με μόνη την ιερόητα και ανιδιοτέλεια της απόφασής του, αποχτάει μια νέα ανώτερη ποιότητα και αναδείχνεται κίνημα αληθινά νέου τύπου, υπόδειγμα για πάντα, και η αυτοπρόσωπη παρουσία του λαού, που ενωμένος στον αγώνα για ελευθερία και δίκιο, υψώνεται με τη θυσία του στην κορυφή της αρετής, δημιουργεί την πιο ιδανική μορφή ανθρώπου, τη μορφή του συναγωνιστή. Αλλά η ηγεσία του ΚΚΕ αποδείχτηκε μικρή και ασήμαντη μπροστά σε κείνες τις μεγάλες για τη χώρα μας ώρες. Γιατί βρέθηκε μπροστά σ ένα λαό πρωταγωνιστή που μεγαλουργούσε δημιουργώντας το μεγαλειώδες θαύμα της Εθνικής Αντίστασης, κι αντίς να ριχτεί με όλον τον σεβασμό και το δέος να τον υπηρετήσει, έβαλε όλα τα δυνατά του να τον υποτάξει, κι από λαόν πρωταγωνιστή, να τον κάμει κομματικόν υπηρέτη του. Πράγμα που το κατάφερε χάρη στην αίγλη και το φωτοστέφανο που τού διναν οι διωγμοί και οι θυσίες των αγωνιστών που την είχαν πιστέψει και ακολουθήσει. Έ τσι το ΚΚΕ, δηλ. η ηγεσία του, εθεάθη να πετάει μεσούρανα μέσα στην αποθέωση και τον θρίαμβο της Εθνικής Αντίστασης. Αλλά δεν πέταξε με δικά του φτερά, παρά με τα φτερά του ΕΑΜ, πάνω στη ράχη του λαού. Κι αυτή ήταν η πρώτη, πιο μεγάλη και πανώλεθρη ήττα της Αντίστασης, του λαού και του έ θνους. Ήταν η αρχή του ατιμωτικού και οδυνηρού τέλους. Ο Λευτέρης Αποστόλου, ο πρώτος γραμματέας του ΕΑΜ, διατηρώντας πάντα την ανθρωπιά του, αλλά πιστεύοντας το άστρο του Ζαχαριάδη και τη μεγαλοφυία του Στάλιν, ενώ από την αρχή της ένταξής του στο ΚΚΕ βλέπει κι επισημαίνει πράγματα, εκεί που άλλοι δε βλέπουν τίποτα, δεν τα συνδέει με την κορυφή της ηγεσίας, παρά τα φέρνει στο κόμμα για...διόρθωση, με αποτέλεσμα ο ίδιος να μένει έξω από το κόμμα τιμωρημένος και διαγραμμένος, έτσι που η πορεία του μέσα στο αριστερό κίνημα, να γίνεται ολοένα και πιο δραματική και η μοίρα του τραγική.

18 Αλλά ο Λευτέρης δεν αποθαρρυνόταν εύκολα και δεν έπαψε ποτέ νά χει πρωτοβουλίες. Την άνοιξη του 1943 στο στρατόπεδο των Τρικκάλων, πρότεινε στην εκεί ηγεσία να δραπετεύσουμε, όλη η ομάδα κρατουμένων, εξουδετερώνοντας το όχι εξαιρετικά ενισχυμένο συρματόπλεγμα και την μάλλον ανεπαρκή ιταλική φρουρά. Η ηγεσία του ΚΚΕ δεν υιοθέτησε την πρότασή του και στη συνέχεια απέρριψε και ανάλογη πρόταση των δημοκρατικών αξιωματικών στο στρατόπεδο της Λάρισας, που αναλάβαιναν και την ευθύνη για την εκτέλεση του σχεδίου της δραπέτευσης. Ο ίδιος ο Λ.Α. δραπέτευσε αργότερα και ανέβηκε στο βουνό και τοποθετήθηκε σε εμπιστευτική θέση στη υπηρεσία της ηγεσίας του ΕΛΑΣ. Ο Λευτέρης παρακολουθεί ανήσυχος ότι στον βαθμό που το ΕΑΜικό κίνημα υποτάσσεται στην πολιτική του ΚΚΕ, πυκνώνουν οι αρνητικές ενέργειες, όσο κι αν καλύπτονται από τις επιτυχίες, την ευρωστία και τον δυναμισμό της παλλαϊκής Αντίστασης. Το αποτρόπαιο τηλεγράφημα του Π. Ρούσσου κ.λπ. προς τον Τσώρτσιλ με τη σκαιή αποκήρυξη των αγωνιστών της αντίστασης στη Μ. Ανατολή, των ναυτών του θωρηκτού Αβέρωφ και των στρατιωτών της 1ης Ταξιαρχίας, που αποτελούσαν τη δημοκρατική συνείδηση του ελληνικού στρατού στη Μ.Α., που επειδή διαμαρτυρήθηκαν για την αποικιοκρατική μεταχείρισή τους από το καθεστώς των τόρυδων, αφοπλίστηκαν, εξευτελίστηκαν και κλείστηκαν στα συρματοπλέγματα της λυβικής ερήμου, είναι ο μαύρος προάγγελος για όσα χειρότερα μέλλεται ν ακολουθήσουν. Μαζί έρχεται το Σύμφωνο του Λιβάνου που ατιμάζει εγκληματικά το σεπτό πρόσωπο της αντιστασιακής Ελλάδας και γιομίζει αγωνία τις ψυχές των Ελλήνων με την τρεκλή γραμμή του Ριζοσπάστη: «Ζήτω το Σύμφωνο του Λιβάνου» τη μια μέρα, «θάνατος στους Γερμανοπαπαντρέηδες» την άλλη. Ακολουθεί η πιο ατιμωτική Καζέρτα που δίνει το δικαίωμα στους 'Αγγλους και στον Σκόμπυ να μεταφέρει το νεοαποικιοκρατικό καθεστώς της Μ. Ανατολής στην Ελλάδα και να επιβάλει συνθήκες νέας «συμμαχικής» κατοχής. Τα σύννεφα μαζεύονται στον ελληνικό ουρανό. Ο λαός δεν προφταίνει να γιορτάσει την απελευθέρωση και να χαρεί μια ώρα ειρηνική και ξεσπάζει ο μαύρος Δεκέμβρης, απαρχή του εμφύλιου σπαραγμού, που το ΚΚΕ, κι έπειτα από δεκαετίες, τον εντάσσει στη συνέχεια της εθν. Αντίστασης, ενώ η Δεξιά ομολογεί: «Η Δεξιά ήταν νεκρά και ο Δεκέμβρης την ανέστησε, χωρίς αυτόν τι θα είχομεν απογίνει;» (Εφ. Καθημερινή). Και υπουργός του Καραμανλή συμπληρώνει: «Κατά την απελευθέρωσιν η Δεξιά ήτο ανύπαρκτος, ευτυχώς οι κομμουνισταί έκαμαν το σφάλμα να εξαπολύσουν εμφύλιον σύγκρουσιν». ( Έρρικ Ρουλώ ΤΟ ΒΗΜΑ). Στη συνέχεια έρχεται η εγκληματική και προδοτική συμφωνία της Βάρκιζας, η πιο ατιμωτική πράξη στην ιστορία του ΚΚΕ, που αναγκάζει τον πρώτο πολέμαρχο ν απειθαρχήσει και μ ελάχιστα παλικάρια του να τραβηχτεί στο βουνό για να σώσει την τιμή του και την τιμή της εθνικής Αντίστασης. Σαν χαριστική του βολή, ακολουθεί η αδίσταχτη και πανάθλια αποκήρυξή του: «Δειλός, δηλωσίας, Μιζέριας». Κι όταν τα κεφάλια του Ά ρη και του Τζαβέλα στήνονται στους φανοστάτες της πλατείας Τρικκάλων και φωτίζουν την τραγωδία της εθνικής Αντίστασης με όλη την κλίμακα της φρίκης, η ηγεσία του ΚΚΕ θορυβημένη αναθέτει στον Λ.Α. να γράψει κάτι στην ΕΑΜική εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, σαν είδος επα 17

19 νόρθωσης για να μετριάσει την οργή που ξεσήκωσε στις καρδιές του λαού με την ειδεχθή της θρασύτητα. Με την υπογραφή της Βάρκιζας το αφοπλισμένο αντιστασιακό κίνημα αντιμετωπίζει ωμό και απροσχημάτιστο διωγμό. Εγκαταλημμένο στην τύχη του, χωρίς την προστασία του νόμου, ζει σε συνθήκες παρανομίας πιο άγριες από κείνες της κατοχής, στην ύπαιθρο και παντού έξω από τα κέντρα των μεγάλων πόλεων. Αντίθετα νομιμοποιείται ο δοσιλογισμός. Οι παντός είδους συνεργάτες του καταχτητή, προδότες, φονιάδες, βασανιστές, τραμπούκοι, όλοι βαφτίζονται στην κολυμπήθρα της εθνικοφροσύνης άξιοι της πατρίδας και καλούνται να επανδρώσουν το μεταδεκεμβριανό κράτος. Οι Άγγλοι, μ επικεφαλής τον αρχηγό της βρετανικής αποστολής στρατηγό Ρόλιγκς, μετατρέπουν την Ελλάδα σε προτεκτοράτο με «πραίτορα» τον ίδιον. Είναι γραμμένο σε βιβλία επίσημα, ότι ο Ρόλιγκς αυτός κάποτε διάταξε τους Έλληνες στρατηγούς να τρέξουν στα ΙΟΟμ. στο Στάδιο με αθλητικές στολές, γελοιοποιώντας τους μπροστά στο στρατό και στον λαό. «Ουδείς νόμος ή διάταγμα γράφει στον τότε υπουργό Εθ. Αμύνης Π. Μαυρομιχάλη θα υπογράφεται προ της λήψεως των επ αυτών σχολίων του Αρχηγού της Βρετανικής Αποστολής... εάν η συμβουλή του δε γίνεται αποδεκτή, το ζήτημα θα παραπέμπεται εις τον Πρόεδρον του Συμβουλίου, όστις δε θα λαμβάνει απόφασιν τινα αντίθετον προς την συμβουλήν του Αρχηγού της Βρετανικής Α ποστολής...» Ο ίδιος ο Ρόλιγκς μαζί με τον Π. Μαυρομιχάλη, συντάσσανε τα πραχτικά του ΑΣΕΑ (Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Αμύνης), του «μηδέποτε συνελθόντος» όπως ομολογεί Έλληνας στρατηγός, κι έπειτα τά στελναν στα καθέκαστα μέλη του για υπογραφή. Τον Ιούνη του 1946 ο Π. Μαυρομιχάλης κάλεσε τον εν λόγω στρατηγό και τού δωσε διάταγμα του ΑΣΕΑ συνταγμένο από τον Ρόλιγκς και τον ίδιον, με το οποίο καταργούσαν την ανώτατη ηγεσία του στρατεύματος και την αντικαθιστούσαν με άλλη που τους είχε υποδείξει ο ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών). Ο ΙΔΕΑ που ιδρύθηκε τον Γενάρη του 1945 με πρωταρχικόν πυρήνα του τον φασιστικόν ΕΝΑ ( Ένωσις Νέων Αξιωματικών) γνωστόν από τη Μ. Ανατολή, από αξιωματικούς της Ο. Ταξιαρχίας και Ριμινίτες, αναπτύσσει συνωμοτικά δράση μέσα στο στρατό, πιάνει με έμπιστους δικούς του όλες τις θέσεις-κλειδιά, δημιουργεί στεγανά σε όλα τα νευραλγικά σημεία της διοίκησης του στρατού, διώχνει κάθε δημοκρατικό στοιχείο, και σαν είδος αόρατη αρχή, μα πολύ αισθητή παντού, γίνεται δύναμη ανεξέλεχτη που όχι μόνον ελέγχει τον στρατό από τη βάση ως την κορυφή, παρά γίνεται, μαζί με το παλάτι και τους ξένους ( Άγγλους και Αμερικάνους) ρυθμιστής και των πολιτικών εξελίξεων, εμποδίζοντας με όλα τα μέσα, πολιτικές δυνάμεις που δεν είχαν την έγκρισή του, κι ας είχαν όσο θέλανε την έγκριση, δηλαδή την ψήφο του λαού, να καταλάβουν την εξουσία. Στο τέλος βοηθώντας και η τυχοδιωχτική πολιτική του ΚΚΕ μετά από τον Δεκέμβρη και τη Βάρκιζα και μάλιστα κατά και μετά από τον εμφύλιο πόλεμο ( ), ο ΙΔΕΑ αποκαθιστά το κράτος του δοσιλογισμού σε όλο το φάσμα της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής και δράσης και μεταβάλει τον στρατό από υπερασπιστή και διαφεντευτή του έθνους σε όργανο υποτέλειας στην υπηρεσία ξένων συμφερόντων.

20 Ο ΙΔΕΑ έχοντας έγκαιρα πληροφορηθεί ότι οι Άγγλοι θ αποχωρήσουν από την Ελλάδα και θα παραδώσουν στους Αμερικανούς, αποσυνδέεται από τις αγγλικές στρατιωτικές υπηρεσίες, τοποθετεί τον αρχηγό του Σολ. Γκίκα στρατιωτικό ακόλουθο στην Ουάσιγκτον (1947), όπου εκεί, προκαλεί το...ενδιαφέρον του δολοφόνου της Χιροσίμα Τρούμαν και με το περίφημο δόγμα του για την Ελλάδα, προικοδοτεί το πιο δοσίλογο κομμάτι της ελληνικής Δεξιάς, που είναι στα πράγματα, με τρακόσια εκατομμύρια δολάρια, τα μισά ως στρατιωτική βοήθεια και τα άλλα μισά για την ανασυγκρότηση, όχι βέβαια της Ελλάδας παρά του νεοφασισμού. Κι ούτε υπάρχει δύναμη να αναχαιτίσει το κακό. Το ΚΚΕ με την πολιτική που εφαρμόζει κατρακυλάει από το κακό στο χειρότερο και με την αποχή από τις εκλογές του 1946 εξαντλεί πια τα περιθώρια για ομαλό πέρασμα στην πολιτική ζωή. Ο Λ.Α. μ όλον που διαφωνεί με όλη την πολιτική δραστηριότητα του ΚΚΕ από Λίβανο ίσαμε Βάρκιζα και αποχή, ωστόσο διστάζει ν αποδυθεί, σ αυτές τις συνθήκες, σε αγώνα εναντίον της αλάθητης ηγεσίας. Οι διαγραφές, οι τιμωρίες, οι χαραχτηρισμοί, ο αποκλεισμός του από το 7ο Συνέδριο (1945) έχουν μουδιάσει κάπως το κουράγιο του. Ο Λευτέρης συνειδητοποιεί με τρόμο τη δεινή θέση όπου έχει περιέλθει το προοδευτικό κίνημα στην Ελλάδα εξαιτίας της ανεπάρκειας και ανευθυνότητας της ηγεσίας του ΚΚΕ. Η φοβερή περιπέτεια με τον εμφύλιο πόλεμο δίνει το μέτρο και την έκταση της καταστροφής. Ο Ζαχαριάδης έχει ξεθάψει την παλιά θέση για αυτονόμηση της Μακεδονίας, τώρα για χάρη της Γιουγκοσλαβίας, με την ελπίδα να συγκροτήσει τους Σλαβομακεδόνες αντάρτες που είχαν ενταχθεί στον Δημοκρατικό Στρατό. Τυχοδωκτισμό που τον επλήρωσαν με τις ζωές τους εκατοντάδες παιδιά του ελληνικού λαού, γιατί στην ερώτηση του στρατοδίκη: «Τι γνώμη έχεις περί Μακεδονίας», η απάντηση, σύμφωνα με την κομματική γραμμή, ήταν: «δεν έχω γνώμη». Τη γνώμη την είχε η ηγεσία. Οι άλλοι έβαζαν μόνον το αίμα κι έτσι το κόμμα άνοιξε τη μεγάλη τράπεζα αίματος, επιχείρηση που τη διαχειρίζεται ακόμη. Η θεοποίηση της βίας δίνει σε όλα τον τόνο. Ο αφανισμός, ο διασυρμός, η κατασυκοφάντηση των καλύτερων δυνάμεων του έθνους δίνει την εντύπωση ότι το πνεύμα που κατευθύνει τούτη την πορεία ξετροχιάστηκε. Η άγια παρουσία του λαού έχει αποσυρθεί και οι μποριές που ανοίγει στα πλευρά της Ελλάδας η ανικανότητα και ο παραλογισμός μένουν ανοιχτές: Η πανωλεθρία του Γράμμου, που την είπανε ελιγμό, το απαρηγόρητο μαρτύριο της έβδομης μεραρχίας, οι...αυτοχτονίες και το Μπούλκες. Ο Λ.Α. συμμετέχοντας στις περιπέτειες και τις ευθύνες του ΚΚΕ στο τέλος του 1947 φεύγει με εντολή του κόμματος και εγκαθίσταται στο Βουκουρέστι. Με την ήττα του δεύτερου αντάρτικου, νιώθοντας επάνω του το βάρος της ασήκωτης συφοράς γράφει εκτενή επιστολή προς την ηγεσία του ΚΚΕ, με τις γνώμες, τις απόψεις και τις κρίσεις του για την πολιτική, τους χειρισμούς, τα λάθη, τις ευθύνες και τις παραλείψεις του ΚΚΕ από την εποχή της 4ης Αυγούστου ίσαμε τότε ( ). Και με μια δεύτερη επιστολή του, επίσης προς την ηγεσία ( ) ο Λ.Α. κρίνει με αυστηρότητα και ομολογεί με θάρρος και τις δικές του ευθύνες από το 1941 και δώθε, υπογραμμίζοντας ότι θεωρούσε το μεγαλύτερό του λάθος, την έλλειψη θάρρους, από το φόβο των αντίμετρων και των χαραχτη- 19

21 ρισμών, να υπερασπίσει με σθένος τις απόψεις του, που ήταν αντίθετες με κείνες της ηγεσίας. Του απαντούν από τις σελίδες του περιοδικού Νέος Κόσμος, που ήταν το εκεί θεωρητικό τους όργανο, στα τεύχη του Αυγούστου και του Σεπτέμβρη του 1950 ο Ζαχαριάδης και ο Μπαρτζιώτας, μόνον με βρισιές και με διαστρεβλώσεις, χωρίς να αναφερθούν ή να παραθέσουν μια άποψή του, όπως απαντάει ο ένοπλος ένοχος στο άοπλο θύμα του. Και στην περίφημη Γ' Συνδιάσκεψη που συνήλθε το 1950 τον διαγράφουν «για πάντα». Η συνδιάσκεψη αυτή, που συνήλθε το 1950, ήταν από κείνες, που, από τον τρόπο οργάνωσης και διεξαγωγής τους. μεταβλήθηκε, όπως εγράφτη για το 7ο Συνέδριο, σε «δικαστήριο αθώωσης δοσιλόγων». Εκεί ο Ζαχαριάδης με το σοφό του κονκλάβιο, αποφάνθηκαν ότι για όλα. και για την καταστροφή της Αντίστασης και του Δεύτερου αντάρτικου αυτοί ήταν αθώοι, καθότι αλάθητοι, κι έβγαλαν για όλον αυτόν τον όλεθρο «χριστιανικό θάψιμο». Αυτοί σε τίποτε δεν ενέχονταν, αφού πάντα είχαν ενεργήσει σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα του μεγάλου αλάθητου σύντροφου Στάλιν. Τα ολέθρια αποτελέσματα δεν τους αφορούσαν. Τα φόρτωσαν όλα στους «εχθρούς», στον «προδότη» τον Τίτο που τους χτύπησε «πισώπλατα» και σε διάφορους άλλους «προδότες» σαν τον Γυφτοδήμο (Καραγιώργη) και «στοιχεία ανίκανα, καταφερτζήδες, οπορτουνιστές, μικροαστούς, δογματικούς, ανόητους», σαν τον Μ. Βαφειάδη, τον Παρτσαλίδη, τη Χρύσα και βέβαια τον Αποστόλου. Γι αυτόν τον τελευταίον είναι πιο...γεναιόδωροι και τον στολίζουν ακόμη με κάμποσους χαραχτηρισμούς: «Ύποπτος, τυχοδιώχτης», «εχθρός του λαού», «φερέφωνο των αμερικάνων Ιμπεριαλιστών». Αδίσταχτοι. Όλη τους η προσπάθεια και η πολιτική είναι να τρομοκρατήσουν τους πολλούς, να εξουθενώσουν τους λίγους και να τους αποθαρρύνουν, να μην σκαλίζουν σαν τον Λευτέρη, «πολύ βαθιά στη θέση τους». Από το άλλο μέρος τα πράγματα που δημοσιεύουν στον νεοσύστατο Νέο Κόσμο τους ως πολιτικές εχτιμήσεις και ντιρεκτίβες, μόνον ένας θεσμός εξουσίας που έχει καταπιεί βόδια συγκέρατα, έχει φάει και χωνέψει ολάκερο το αντιστασιακό κίνημα, μαζί με το απομεινάρι του τον Δημοκρατικό Στρατό, θα μπορούσε να γράψει. Σαν να ήταν εκεί για να χλευάσουν και να περιπαίξουν τα πάντα, γράφουν ότι ο Δημοκρατικός Στρατός «ήταν το ένοπλο τμήμα του λαού που πραγματοποιούσε τη σοσιαλιστική επανάσταση», μια και τα αστικοδημοκρατικά προβλήματα τα είχε λύσει όλα το ΕΑΜ. Πως, ίσα ίσα την ώρα που το αριστερό κίνημα παράδινε το πνεύμα στα Μακρονήσια με τους Τατάκηδες και που η ελπίδα, που θαμποχάραξε με τον Πλαστήρα, έσβηνε με την εχτέλεση του Μπελογιάννη, «η επαναστατική κρίση οξυνόταν στην Ελλάδα», ότι επαναστατικός αέρας φύσαγε από τη μιαν άκρη της ως την άλλη, και καλούσαν τους αγωνιστές (τους σκοτωμένους;) και τον λαό σε νέους αγώνες, φοβερίζοντας πως αυτοί, παρά τον...ελιγμό του Γράμμου, στέκονταν εκεί με «το όπλο παρά πόδα» για κάθε ενδεχόμενο... Στις εκλογές του 1952 σαν να μην έφταναν στον Πλαστήρα και στις δημοκρατικές δυνάμεις, οι Φρειδερίκες, ο ΙΔΕΑ, οι Αμερικάνοι, ο Πιουριφόι, προφταίνει κι η χάρη της η ηγεσία του ΚΚΕ συνεπίκουρη τους με το «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», μάλιστα χειρότερος ο Πλαστήρας, δηλ. με την παλιά της θέση του 20

22 1931. προσαρμοσμένη «στις νέες συνθήκες». Στο τέλος, έχοντας φάει όλο το κεφάλαιο στο τυχοδιωχτικό τους παιχνίδι, αρπάζουν το πιο ανυπεράσπιστο θύμα, τον φυματικό Ν. Πλουμπίδη και του τα φορτώνουν όλα, σαν τον μοναδικό φταίχτη, με τη βεβαιότητα ότι η καταγγελία τους θα γινόταν πιστευτή γιατί είχε αρκετήν αληθοφάνεια, αφού ο Ν.Π. ήταν υπεύθυνος του παράνομου κομματικού μηχανισμού στην Ελλάδα. Και όσο ο Πλουμπίδης, βράχος ακλόνητος, στέκεται μπροστά στο δικαστήριο και αιμοφτύνοντας κι αιματοστάζοντας υπερασπίζεται το κόμμα του με όλη την ψυχή που του απόμενε, κι όσο το κράτος της Δεξιάς κάνει τα πάντα να τον παρουσιάσει κομμουνιστή πολύ επικίνδυνο και τον καταδικάζει σε θάνατο και τον εχτελεί, τόσο η ζαχαριαδική ηγεσία λυσσάει κι επιμένει, ακόμη κι εχτελεσμένον, να τον κρατάει στη θέση του χαφιέ και να τον...ταξιδεύει στην Αμερική «να ροκανίζει δολάρια». Ο Λ.Α. διαγραμμένος, μακριά από το κέντρο, άρρωστος από παλιά με έλκος, αναιμία κ.α., αναγκασμένος να εργάζεται χειρωναχτικά. εργάτης σε εργοστάσιο της Ρουμανίας, με πολύ δυσμενείς όρους, δεν του μένει καιρός για γράψιμο, για πνευματική και πολιτικήν ενασχόληση. Ωστόσο νιώθει την υποχρέωση να προσπαθήσει ν αναχαιτίσει την εξαλλοσύνη τους και με νέες επιστολές του επιχειρεί να τους υποδείξει να πάψουν να προβάλουν τις θέσεις του 1931 («Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος») και να καλούν τον ρημαγμένο, εγκαταλειμμένο και προδομένο λαό, που ζητάει δανεική ψυχή να ζήσει, σε απεργιακούς αγώνες και ξεσηκωμούς. Να πάψει να κοροϊδεύει με το «όπλο παρά πόδα» και να δίνει όπλα στη Δεξιά και τις εφημερίδες της Εθνικό Κήρυκα, Εμπρός, Ακρόπολη, Βραδυνή, να γράφουν για τέταρτο γύρο κ.λπ. Κι επειδή στις επιστολές που τους στέλνει του απαντούν μόνο με βρισιές από τις σελίδες του Νέου Κόομου, ο Αποστόλου στέλνει αντίγραφά τους και στο Γ ραφείο Πληροφοριών των Κομμουνιστικών Κομμάτων, που έδρευε στο Βουκουρέστι. Από κει όμως του απαντούν ότι η πολιτική του ΚΚΕ ήταν ορθή και του συσταίνουν να μη φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν και να σταματήσει να ενδιαφέρεται και να κάνει κριτική. Ώσπου μεσολαβεί το 20ο Συνέδριο στη Σ. Ένωση και τα...αδελφά κόμματα, με τα νέα δεδομένα πια, επεμβαίνουν και απαλλάσσουν το ΚΚΕ από τον μέγαν αλάθητο αρχηγό του Ζαχαριάδη. Αλλά το κονκλάβιο της ηγεσίας ένιωθε τόσο αλληλένδετο και αλληλέγγυο μαζί του και τόσο ορφανό χωρίς αυτόν, που τα αδελφά κόμματα τρόμαξαν να το συνετίσουν, να το πειθαρχήσουν και να το κάμουν να δεχτεί την αποσταλινοποίηση ή μάλλον την αποζαχαριαδοποίηση. Το...ευεργέτημα της αποσταλινοποίησης, αν και πολύ μικρής ισχύος και διάρκειας, περιορισμένο σ έκταση και αποτελεσματικότητα, παίρνει και τον Λ.Α. και το 1956 με την 6η Ολομέλεια, την ολομέλεια της αποσταλινοποίησης, τον καλούν και του ανακοινώνουν πως είχε δίκιο για όσα κατά καιρούς τους είχε γράψει και καταμαρτυρήσει, ότι για όλα έφταιγε ο Ζαχαριάδης και ότι τώρα που το κόμμα απαλλάχτηκε απ αυτόν, μπορούσε να ειπεί και να γράψει τη γνώμη του ελεύθερα. Μάλιστα ως δείγμα...αποτοξίνωσής τους από τον σταλινισμό, του δημοσιεύουν κάμποσα από τα κείμενα που κατά καιρούς τους είχε στείλει με τις αντίθετες γνώμες του. Αλλά οι θέσεις και οι αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας δεν αναπτύσσονται και 21

23 δεν προβάλονται. Το πνεύμα του 20 Συνεδρίου υπερφαλαγγίζεται ταχύτατα από τον ακμαίο και δίχως τον Στάλιν σταλινισμό. Η δοκιμασμένη γραμμή του Ζαχαριάδη να τα φορτώνει όλα σε αποδιοπομπαίους, εφαρμόζεται με επιτυχία μοναδική από τους διαδόχους του, που ακόμη και τις αγέννητες αμαρτίες τους τις φορτώνουν επάνω στον καταργημένον αρχηγό τους που με τόσο ένθεο ζήλο είχαν λατρέψει. Από την 7η κιόλας Ολομέλεια, αρχές του 1957, αρχίζει μια σαφής στροφή προς τον ζαχαριαδισμό, που τόσο κατευθύνει όλες τις πράξεις τους, ώστε ανάμεσα , δυο χιλιάδες αγωνιστές έχουν διαγραφεί κι έχουν χάσει την ιδιότητα του κομμουνιστή. Τη σημασία και τις συνέπειες απ αυτό, μόνον όσοι τη ζήσανε μπορούν να τη συλλάβουν και να την εχτιμήσουν. Τα «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», έχουν ξανά υιοθετηθεί, κι ύστερα από την 8η Ολομέλεια (1958) ο Λ.Α. ξαναδιαγράφεται για τρίτη φορά από το 1941 και στη ζυγαριά της...δικαιοσύνης μπαίνουν όλα εκείνα τα στοιχεία, οι κρίσεις και απόψεις του για τα οποία η 6η Ολομέλεια τον είχε δικαιώσει, συνοδευόμενα από παλιούς κι από νεότερους χαραχτηρισμούς. Το πνεύμα του Στάλιν και του Ζαχαριάδη εκδικείται και ο σταλινισμός αποσταλινοποιεί τον αντισταλινισμό. Ο Αποστόλου συνειδητοποιεί ότι δεν τού μενε τίποτα, κανένας τρόπος να βοηθηθεί και να προσφέρει τις υπηρεσίες του σαν αγωνιστής στον αγώνα που είχε αφιερώσει τη ζωή του και αποφασίζει να προσπαθήσει με κάθε έντιμο μέσο να επαναπατριστεί, φτάνει αυτό να μη γίνει σε βάρος της αξιοπρέπειάς του. Στην απόφασή του αυτή που τον είχε απασχολήσει από πολύ παλιότερα, τον ενθαρρύνει και ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού που το 1957 είχε επισκεφτεί το Βουκουρέστι κι είχε συζητήσει με την ηγεσία του ΚΚΕ και μαζί του αυτό το φλέγον ζήτημα. Ο Η. Ηλιού τους ανέπτυξε ότι στην Ελλάδα, με μια ευλύγιστη πολιτική της ΕΔΑ, με τρόπον έντιμο κα με ατομικές πρωτοβουλίες, είχαν απελευθερωθεί τα ογδόντα τα εκατό των πολιτικών εξόριστων και κατά τη γνώμη του κάτι ανάλογο θά 'πρεπε να επιδιωχθεί και για τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων. Ο Λευτέρης κάνει όλα τα σχετικά διαβήμαια, διακρατικά, με συγγενείς, με τον Ερυθρό Σταυρό, με κάθε έντιμον τρόπο και πετυχαίνει την έγκριση επαναπατρισμού του. Αλλά η ηγεσία του ΚΚΕ η...αποσταλινοποιημένη, του βάζει ένα απρόβλεφτο φοβερό εμπόδιο. Τον παραδίνει στη ρουμανική Ασφάλεια. Αυτό το αίσχος ποιος άραγε ποτέ θα το ξεπλύνει; Και με πόια κατηγορία; Με καμιά. Γιατί διαφωνούσε με την ηγεσία και επεδίωκε έντιμον επαναπατρισμό. Ύστερα από 82 ημέρες φυλακή σε αυστηρή απομόνωση και ανάκριση...νέου τύπου, που σε άλλη εργασία μας θ αναπτύξουμε, τον αφήνουν και τον ειδοποιούν μέσα σε μια εβδομάδα νά χει εγκαταλείψει το ρουμανικό έδαφος. Γύρω του απόλυτο κενό. Γυναίκα του, οικείοι του, δικοί του, άφαντοι ωσάν ανύπαρχτοι. Φόβος και τρόμος. Για να εξασφαλίσει λίγο ψωμί πουλάει τα βιβλία του κι ό,τι είναι για πούλημα. Τέλος επαναπατρίζεται τον Ιούλη του Ό λα δουλεύουν... ρολόι. Η ελληνική Ασφάλεια τον παραλαβαίνει από τα σύνορα και τον βάζει σε κλοιό προσπαθώντας να τον εκθέσει και να τον οικειοποιηθεί. Παράλληλα η ηγεσία της ΕΔΑ, εντολοδόχος και αντικατατάτης του ΚΚΕ στην Ελλάδα διαθέτοντας κι αυτή σφραγίδες και μηχανισμούς, προσπαθεί με όλα τα μέσα, τα πιο άτιμα, να τον απομονώσει, να τον διαβάλει, να τον 22