Κυτταρικές διεργασίες στις συναισθηματικές διαταραχές

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κυτταρικές διεργασίες στις συναισθηματικές διαταραχές"

Transcript

1 Κυτταρικές διεργασίες στις συναισθηματικές διαταραχές Μαριέπα Ισιδωρίδου Καθηγήτρια Ανατομίας και Κυτταρικής Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιλλινόις, Επιστημονική συνεργάτης Ψυχιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο κατάθλιψη, που συνοδεύεται από εσωτερική τάση για αυτοκαταστροφή και που συχνά καταλήγει σε αυτοκτονία, μπορεί να θεωρηθεί ως δυσλειτουργία των Βασικών μηχανισμών επιβίωσης. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι ουσιώδεις για τη διατήρηση της ζωής. Έχουν εξελιχθεί από τις προσαρμοστικές στρατηγικές, που κάθε είδος βρήκε γενετικά ωφέλιμες, στο δικό του οικολογικό περιβάλλον, για τη διατήρηση της σωματικής και κοινωνικής του ακεραιότητας. Η «ψυχιατρική προσέγγιση» της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς έχει ως βασικό άξονα την άποψη πως η αυτοκτονία είναι επακόλουθο ή συνοδό χαρακτηριστικό υποκείμενης ψυχοπαθολογικής κατάστασης του ατόμου (συνήθως της κατάθλιψης). Η «νευροβιολογική προσέγγιση» της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς στην κατάθλιψη, αναζητά στον ανθρώπινο εγκέφαλο, με διάφορες εργαστηριακές προσεγγίσεις, να χαρακτηρίσει και να ταυτοποιήσει, στο νεκροτομικό υλικό 205

2 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV υγιών και ασθενών, το τοπικό προφίλ μεγαλομοριακών συστατικών, όπως νουκλεϊνικών οξέων (RNA, DNA), πρωτεϊνών και άλλων χημικών συστατικών, σε λειτουργικά καθορισμένες ομάδες νευρώνων, ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση αποκλίσεων και εκτροπών στις παθολογικές καταστάσεις και η συσχέτιση τους με την κλινική εικόνα που παρουσιάζουν οι ασθενείς. Στον εγκεφαλικό ιστό, η ιστοχημική και δομική μορφή του νευρικού κυττάρου, μεταβάλλεται ανάλογα με τη λειτουργική κατάσταση του. Σημαντικές διαφορές παρατηρούνται στον πυρήνα, στην πυρηνική μεμβράνη και ιδιαίτερα στην εμφάνιση των σωματίων του Nissi όπου συσσωρεύεται το RNA. Έχουμε παρατηρήσει μορφολογικές αλλοιώσεις που συσχετίζονται με λειτουργικές μεταβολές στους νευρώνες του κινητικού φλοιού του εγκεφάλου σε νεκροτομικό υλικό ατόμων με μανία ή κατάθλιψη ή υπό την επίδραση φαρμακευτικών ουσιών, όπως το διεγερτικό αμφεταμίνη και το ηρεμιστικό ρεζερπίνη. Στη μανία, τα μεγάλα κινητικά κύπαρα του Betz (εικόνα Ια) είναι διογκωμένα με διευρυμένο πυρήνα και σποραδικές συσσωρεύσεις RNA στο κυτταρόπλασμα, ενώ οι μικροί ενδιάμεσοι νευρώνες (interneurons) που τα αναστέλλουν βρίσκονται σε καταστολή, όπως φαίνεται από τον συρρικνωμένο πυρήνα και τη μεγάλη πυκνότητα του RNA (εικόνα Iß). Η σχέση αυτή αιτιολογεί και ερμηνεύει την υπερκινητικότητα που συνήθως παρατηρείται στα άτομα σε μανία. Αντί- ΜΑΝΙΑ DEPR ES 1α 4 1γ Betz Interneu. 1a, 1γ: Νευρώνες ε νεργοποιημένοι 1β, 1δ : Νευρώνες ι ιε καταστολή # o 0 Εικόνα 1 1 ß. Interneu. 206

3 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ θετά, στην κατάθλιψη, τα κινητικά κύπαρα του Betz (εικόνα 1δ) έχουν συρρικνωμένο πυρήνα και μεγάλη πυκνότητα RNA στο κυτταρόπλασμα, ενώ οι μικροί ενδιάμεσοι νευρώνες που τα αναστέλλουν (interneurons) έχουν διευρημένο πυρήνα και αραιότερο RNA (εικόνα 1γ). Αυτό δείχνει ότι ο ανασταλτικός νευρώνας είναι ενεργοποιημένος και καταστέλλει το κινητικό κύτταρο. Η σχέση αυτή αιτιολογεί και ερμηνεύει την υποκινητικότητα και την εσωστρεφή αδράνεια που παρατηρείται στα καταθλιπτικά άτομα. Την ίδια κυτταρική εικόνα «υπερλειτουργίας», όπως στον κινητικό φλοιό του μανιακού, έχουμε παρατηρήσει και σε περιπτώσεις ατόμων με κατάχρηση αμφεταμίνης, η κλινική εικόνα των οποίων συνοδεύεται με υπερκινητικότητα και παρανοειδή ψύχωση (Snyder, 1972). Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται κυτταρική εικόνα «υπολειτουργίας», όπως στον κινητικό φλοιό καταθλιπτικών, σε άτομα με υπερδοσολογία ρεζερπίνης, η κλινική εικόνα των οποίων χαρακτηρίζεται από υποκινητικότητα και κατάθλιψη. Η επιστροφή στη μελέτη του εγκεφάλου με μορφολογικές μεθόδους κυτταρικής βιολογίας στις ψυχικές διαταραχές, οφείλεται πρώτον, στη συσχέτιση κλινικών συμπτωμάτων των ασθενών με τη δυσλειτουργία εξειδικευμένων νευρωνικών περιοχών του εγκεφάλου και δεύτερον, στη ραγδαία ανάπτυξη των τεχνικών απεικόνισης, όπως η τομογραφία μαγνητικού συντονισμού, που μας δίνει ανατομικές, δομικές λεπτομέρειες του εγκεφάλου, και η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, που μας δίνει πληροφορίες επιπέδων λειτουργικότητας, στοιχεία που συσχετίζονται και συγκεκριμενοποιούν τα κλινικά δεδομένα της συμπεριφοράς. Σαν παράδειγμα, κυτταρικές διεργασίες, σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου απεικονίζονται στις εικόνες τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων (εικόνα 2, HOT SPOTS, πορτοκαλί χρώμα) και σηματοδοτούν αυξημένη δραστηριότητα των συγκεκριμένων νευρώνων. Στην προκειμένη περίπτωση, η αυξημένη δραστηριότητα οφείλεται σε ακουστικές ψευδαισθήσεις παρανοϊκού σχιζοφρενούς που βρίσκεται υπό μελέτη στην κλίνη του τομογράφου. Θυμίζουμε, ότι εκτός του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, στο οποίο ανήκουν και οι κινητικοί νευρώνες του φλοιού, σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά έχει το διάχυτο δίκτυο των νευρώνων που παράγουν τις βιογενείς αμίνες, 207

4 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV Εικόνα 2 νοραδρεναλίνη, ντοπαμίνη και σεροτονίνη. Στη δεκαετία του 1960 κυριαρχούσαν η κατεχολαμινική και η ινδολαμινική υπόθεση της αιτιολογίας της κατάθλιψης (Schildkraut, 1965 και Coppen, 1967) Βασισμένες σε αποτελέσματα βιοχημικών και κλινικών μελετών. Στην ίδια δεκαετία ανακαλύφθηκε μια νέα ιστοχημική μέθοδος, ο ιστοφθορισμός (Dahlström and Fuxe, 1964), που αναδεικνύει την κατανομή των βιογενών αμινών στους ιστούς με ειδικό φθορισμό (εικόνα 3). Έτσι, εντοπίσθηκαν οι συγκεκριμένες ομάδες κυτταρικών σωμάτων των κατεχολαμινικών και σεροτονινικών νευρώνων στο εγκεφαλικό στέλεχος, από το επίπεδο του προμήκους ως το επίπεδο του διεγκεφάλου. Τα κύτταρα αυτά προβάλλουν στον νεοφλοιό, παλαιοφλοιό, στην παρεγκεφαλίδα και στον νωτιαίο μυελό. Η μέθοδος του ιστοφθορισμού είχε θεμελιώδεις προεκτάσεις Εικόνα 3 208

5 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ στην Ψυχιατρική διότι, οι νευρώνες προέλευσης των βιογενών αυτών αμινών, καθώς και οι προβολές τους, χαρτογραφήθηκαν στον εγκέφαλο πειραματόζωων και έτσι οι μελέτες ανέδειξαν τις βιογενείς αμίνες ως στόχους των κυριοτέρων ψυχοφαρμάκων. Επειδή η σημασία των βιογενών αμινών στη φαρμακευτική αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών είναι πρωταρχική, η μέθοδος ιστοφθορισμού αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστοχημικά εργαλεία της πειραματικής ψυχοφαρμακολογίας. Σημαντικά ευρήματα από τη δεκαετία του 1970 έδειξαν ότι οι νευροδιαβιβαστές (νοραδρεναλίνη, ντοπαμίνη, σεροτονίνη) δρουν επίσης ως ρυθμιστές της ανάπτυξης στους πρωτόγονους οργανισμούς, στα έμβρυα και στο αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα (Lauder and Krebs, 1978). Αυτές τις δράσεις τις επιτυγχάνουν με το να ενεργοποιούν υποδοχείς και μηχανισμούς μεταγωγής σήματος, όμοιους με αυτούς που χρησιμοποιούνται στη νευροδιαβίβαση. Οι νευροδιαβιβαστές επιδρούν και στη σύνθεση του DNA: οι αμίνες ρυθμίζουν την κυτταρική διαίρεση στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και έτσι επηρεάζουν τη μορφογένεση, από το ζυγωτό ως το ώριμο νευρικό σύστημα με διαφορικές μιτώσεις. Η αναδίπλωση του νευρικού σωλήνα για τον σχηματισμό του εγκεφάλου, είναι αποτέλεσμα της διαφορικής δράσης της σεροτονίνης στη ραχιαία και κοιλιακή επιφάνεια του νευρικού σωλήνα, δηλαδή με τοπογραφικά διαφορετικό ρυθμό μιτώσεων, όπως φαίνεται στην εικόνα 4, η οποία δείχνει τα σημεία επίδρασης της σεροτονίνης στη ραχιαία και κοιλιακή πλευρά του νευρικού σωλήνα για τη μορφογένεση του εγκεφάλου. Όλα τα παραπάνω ευρήματα και πειράματα τονίζουν το διττό ρόλο των βιογενών αμινών: αυξητικό και νευροδιαβιβαστικό στην ανάπτυξη, λειτουργία και δυσλειτουργία του εγκεφάλου και γενικώς του νευρικού συστήματος. Τα ψυχωσικά χαρακτηριστικά που απαντώνται στην κατάθλιψη είναι ποικίλα και έχουν συσχετιστεί από όλους τους ερευνητές με τη δυσλειτουργία των κατεχολαμινικών νευρώνων του υπομέλανα τόπου (Locus Coeruleus, LC), που έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη συγκέντρωση νοραδρεναλίνης (Bunney and Davis, 1965 Schildkraut, 1965 Arango et al., 1997 Baumann et al., 1999 και Ordway et al., 2003). Παράλληλα, υποστηρίζεται ότι αυξημένα επίπεδα εξω- 209

6 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV Εικόνα 4. Οι κάμψεις στον νευρικό σωλήνα αρχίζουν να αναπτύσσονται στην τρίτη εβδομάδα της κύησης στον άνθρωπο. Είναι τρεις στον αριθμό. Η αυχενική και η μεσεγκεφαλική κάμψη λυγίζουν τον σωλήνα έτσι ώστε να είναι ραχιαία κυρτός (a). Μεταξύ των δύο αυτών η γεφυρική κάμψη λυγίζει τον σωλήνα στην αντίθετη κατεύθυνση (b). H γεφυρική κάμψη αναπτύσσεται μετά την εμφάνιση των δύο πρώτων. κυπάριας νοραδρεναλίνης στην κατάθλιψη έχουν εντοπιστεί στην περιοχή των σωμάτων των νοραδρενεργικών νευρώνων του LC (Finlay et al., 1997), γεγονός που υποδηλώνει διαρροή της νοραδρεναλίνης, πιθανώς λόγω δυσλειτουργίας της κυπαρικής μεμβράνης. Αυτά τα δύο στοιχεία καθόρισαν τον κεντρικό στόχο μελέτης μας ως προς τις κυπαρικές διεργασίες και την εκτροπή τους στην κατάθλιψη. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο LC παρέχει τη μοναδική νοραδρενεργική εννεύρωση των φλοιών του εγκεφάλου (νεοφλοιού, παλαιοφλοιού, παρεγκεφαλίδας), καθώς και πολλών μεταιχμιακών περιοχών. Ο πυρήνας αυτός εννευρώνει περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου από οποιονδήποτε άλλο πυρήνα που έχει μέχρι τώρα περιγραφεί, επειδή οι άξονες του έχουν πολυάριθμες παράπλευρες διακλαδώσεις (μέχρι / νευρώνα), έτσι που ένα μόνο κύτταρο έχει τη δυνατότητα να προβάλλει σε πολλούς διαφορετικούς φλοιούς. Είναι εκπληκτικό ότι η εκτεταμένη αυτή εννεύρωση προέρχεται από μόνο 210

7 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ κύτταρα που αποτελούν τον πυρήνα του LC αμφίπλευρα στον άνθρωπο, μεταξύ των 100 δις κυττάρων που αποτελούν τον εγκέφαλο. Έχει δειχθεί ότι η δραστηριότητα του νοραδρενεργικού συστήματος ρυθμίζει τους νευρώνες-στόχους στον νεοφλοιό, ώστε να απαντούν με αύξηση της σχέσης «σήμα/θόρυβος» στα αισθητικά ερεθίσματα που φθάνουν από την περιφέρεια (Foote et al, 1975). Στην κατάθλιψη, η ένδεια νοραδρεναλίνης μειώνει τον λόγο αυτής της σχέσης και έτσι, η αύξηση του «θορύβου» διαστρεβλώνει την αντίληψη των ερεθισμάτων (Van Dogen, 1981), άρα και την αξιολόγηση του περιβάλλοντος. Σημαντική κυτταρική διεργασία που παρουσιάζει έκπτωση στην κατάθλιψη είναι και η αιματική ροή. Στον ώριμο εγκέφαλο η νευρωνική δραστηριότητα είναι στενά συνδεδεμένη με την τοπική αιματική ροή (rcbf) και τον μεταβολισμό του οξυγόνου και της γλυκόζης (Raichle, 1987). Σε τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων του εγκεφάλου τα χρώματα στις τελικές λήψεις, αντιστοιχούν στους ρυθμούς μεταβολισμού γλυκόζης -με τους χαμηλότερους ρυθμούς μεταβολισμού να αναπαριστώνται με το μπλε και τους υψηλότερους να αναπαριστώνται με το κίτρινο και κόκκινο χρώμα-. Έτσι, μελέτη του εγκεφάλου διπολικού μανιοκαταθλιπτικού ασθενούς με ταχεία εναλλαγή φάσεων, ελευθέρου φαρμάκων, έδειξε χρωματικά στην τομογραφία, ταχεία αλλαγή του μεταβολισμού της γλυκόζης από τη μια μέρα όπου ο ασθενής βρισκόταν σε κατάθλιψη ως την επομένη μέρα όπου ο ασθενής βρισκόταν σε φάση υπομανίας. Σημαντικές επίσης κυτταρικές διεργασίες, είναι συνδεδεμένες με τον άξονα του στρες. Απορύθμιση του υποθαλαμο-υποφυσιακού-επινεφριδιακού άξονα (ΗΡΑ) είναι η καλύτερα τεκμηριωμένη νευροβιολογική ανωμαλία στην κατάθλιψη. Αυτή η απορύθμιση μπορεί να είναι καθοριστική παράμετρος για την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά (αυτοκτονία) κατά τον Roy (1992). Θυμίζουμε ότι ο άξονας ΗΡΑ ενεργοποιείται ως απάντηση στο στρες. Το στρες ενεργοποιεί εκλεκτικά -μέσω του εκλυτικού παράγοντα της κορτικοτροπίνης (CRF) του υποθαλάμου- το ντοπαμινικό σύστημα του μεσεγκεφάλου και το νοραδρενεργικό σύστημα του υπομέλανα τόπου (Valentino et al., 1991). 211

8 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV Εικόνα 5 Οι επιπτώσεις του στρες στην περιοχή των ντοπαμινικών νευρώνων της μέλαινας ουσίας στο μεσεγκέφαλο, που εμπλέκονται στο «Σύστημα Αμοιβής» (Wise and Rompré, 1989), φαίνονται στην εικόνα 5. Σε μονιμοποιημένους ιστούς εγκεφάλου, περιπτώσεων κατάθλιψης, χρησιμοποιήσαμε στις μελέτες μας αντισώματα για την εντόπιση της ουμπικουϊτίνης (UBQ), που ανήκει στις πρωτείνες του στρες -μια επίλεκτη ομάδα πρωτεϊνών, ονομαζόμενων Heat Shock Proteins (HSP)- που αποτελούν έναν ιδιαίτερα σημαντικό μηχανισμό που επιτρέπει στα κύτταρα να επιβιώνουν και να αντεπεξέρχονται σε απότομες, δυσμενείς (στρεσογόνες) παρεμβάσεις, που είναι δυνατόν να συμβούν στο περιβάλλον τους, φυσικές, χημικές ή ψυχοκοινωνικές, όπως συμβαίνει στην κατάθλιψη. Τα «υπό στρες» κύτταρα, λόγω υψηλού CRF στην κατάθλιψη, εκδηλώνουν υψηλά επίπεδα έκφρασης για την ομάδα των πρωτεϊνών του στρες (HSP) (Issidorides et al., 1993), οι οποίες πλέον δραστηριοποιούνται στην κυτταρική ρύθμιση και κυπαροπροστασία των νευρώνων του συστήματος αμοιβής (Lowe και Mayer, 1990). Η UBQ θεωρείται ως ο πλέον αξιόπιστος και ευαίσθητος δείκτης για την ανίχνευση μεταβολικών κυτταρικών διαταραχών, που μπορεί να αποτελούν την αφετηρία νευρωνικής δυσλειτουργίας. Η υπερδραστηριότητα του ΗΡΑ άξονα, η οποία καταλήγει σε αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης στην κυκλοφορία, και αποτελεί μια από τις πιο σταθερές βιολογικές μεταβολές που αναφέρονται στους καταθλιπτικούς ασθενείς 212

9 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ (Austin et al., 2003) έχει ως πρώτο και πιο ευαίσθητο στόχο τον ιππόκαμπο, όπου η παρουσία της UBQ στους νευρώνες αποτελεί ένα δείκτη της μεταβολικής νευρωνικής δυσλειτουργίας του, με επιπτώσεις στη λειτουργία της μνήμης. Ως προς το νοραδρενεργικό σύστημα της γέφυρας, μεγάλη πτώση στα επίπεδα νοραδρεναλίνης στην περιοχή του LC, εμπλέκεται καθοριστικά και ενοχοποιείται στην εκδήλωση κατάθλιψης (Weiss and Simson, 1985). Σταθερό Βασικό εύρημα στην κατάθλιψη είναι η βραχεία λανθάνουσα περίοδος της εμφάνισης του σταδίου REM κατά την έναρξη του ύπνου. Παρ' ότι οι διαταραχές του συνόλου των σταδίων του ύπνου παρατηρούνται και σε άλλες ψυχικές καταστάσεις (Soldatos et al., 1987), στην κατάθλιψη η πιο χαρακτηριστική διαταραχή -που πολλοί θεωρούν ότι μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση της αιτιοπαθογένειας της νόσου- είναι αυτή η βραχεία λανθάνουσα περίοδος εμφάνισης της πρώτης φάσης REM (Akiskal et al., 1982). Στο φυσιολογικό άτομο το στάδιο REM εμφανίζεται σε 90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου, ενώ στο καταθλιπτικό άτομο το στάδιο REM αρχίζει σχεδόν αμέσως. Άρα, έχουμε βραχεία λανθάνουσα περίοδο ως το χαρακτηριστικό της κατάθλιψης. Είναι γνωστό ότι η εναλλαγή από το προηγούμενο στάδιο ύπνου στο στάδιο REM επέρχεται από την ολική αναστολή εκφορτίσεων των νευρώνων του κατεχολαμινικού LC και συνεπώς αναστολή της νοραδρενεργικής του δραστηριότητας. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η διερεύνηση του νοραδρενεργικού LC είναι απαραίτητη για την κατανόηση των κυτταρικών διεργασιών που έχουν Εικόνα 6 213

10 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV ^W Εικόνα 7 άμεση σχέση με την κλινική εικόνα της κατάθλιψης. Γι' αυτό τον λόγο, πριν μελετήσουμε το παθολογικό νεκροτομικό υλικό καταθλιπτικών ατόμων, διερευνήσαμε την περιοχή του LC σε ένα μεγάλο δείγμα φυσιολογικών μαρτύρων. Ιστοχημικές και υπερμικροσκοπικές μελέτες έχουν ταυτοποιήσει στους νοραδρενεργικούς νευρώνες του ανθρώπινου LC πολυάριθμα και μεγάλου μεγέθους πρωτεϊνικά σωμάτια (pb), που περιέχουν πρωτεΐνες πλούσιες σε f * /nfc «Sil mlg ι _L w pb * v l, Εικόνα 8 214

11 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ Λ...» * ι 4 # Ι 0.5μηι Εικόνα 9 αργινίνη, τύπου ιστονών (εικόνα 7), τα οποία εμφανίζονται, στο οπτικό και ηλεκτρονικό μικροσκόπιο (εικόνα 8), ως πυκνές σφαιρικές δομές (Issidorides et al., 1978 Issidorides and Pappas, 1988 Issidorides et al., 1996 και Issidorides et al., 2000). Αυτά τα πρωτεϊνικά σωμάτια αποτελούν ειδικό και αποκλειστικό φαινότυπο των ανθρώπινων νοραδρενεργικών νευρώνων. Σε μελέτη εγκεφαλικού στελέχους 25 φυσιολογικών ατόμων, αποδείχθηκε ότι σε αυτά τα πρωτεϊνικά σωμάτια του LC εντοπίζεται το ένζυμο 6-υδροξυλάση της ντοπαμίνης (DBH), που μεταβολίζει την ντοπαμίνη σε νοραδρεναλίνη και είναι το διαγνωστικό -ένζυμο σηματοδότης- της νοραδρενεργικής ταυτότητας του κυττάρου. Αυτό το εύρημα πιστοποιεί ότι τα πρωτεϊνικά σφαιρικά σωμάτια του LC στον άνθρωπο αποτελούν θέσεις σύνθεσης και αποθήκευσης νοραδρεναλίνης. Η εντόπιση του ενζύμου, αναδείχθηκε με τη μέθοδο του κολλοειδούς χρυσού (εικόνα 9, μαύρα στίγματα) (Issidorides et al., 2004). Επιπλέον, αναδείχθηκε και η διπλή μεμβράνη που περιβάλλει τα σωμάτια, κάτι που ενισχύει προηγούμενες εργασίες μας σχετικά με την προέλευση τους από μιτοχόνδρια (Issidorides et al., 1996). Η τρέχουσα μελέτη σε νεκροτομικό υλικό από περιπτώσεις αυτόχειρων καταθλιπτικών ατόμων και αντίστοιχων φυσιολογικών μαρτύρων εστιάζει στις περιβάλλουσες μεμβράνες και στην περιεκτικότητα νοραδρεναλίνης με τη 215

12 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV μέθοδο Hökfelt (1968) υπερμαγγανικού καλίου, που μονιμοποιεί ειδικά μεμβράνες και σχηματίζει ίζημα με τη νοραδρεναλίνη (Issidorides et al., 2005). Σε φυσιολογικούς μάρτυρες, με τη μέθοδο αυτή, τα σφαιρικά έγκλειστα αποτελούνται από ομοιογενές, πυκνό σφαιρικό κέντρο που περιβάλλεται από δύο παράλληλες μεμβράνες, όμοιες με αυτές των μιτοχονδρίων (εικόνα 10). Η ηλεκτρονιοπυκνότητα της κεντρικής μάζας αντιπροσωπεύει ίζημα νοραδρεναλίνης και υπερμαγγανικού καλίου και είναι μέτρο της περιεκτικότητας του νευροδιαβιβαστή. Στα αντίστοιχα έγκλειστα του LC των καταθλιπτικών ατόμων παρατηρήσαμε ότι το εξωτερικό σκέλος της διπλής μεμβράνης παρουσίασε αποδιοργάνωση και διαταραχές, όπως: ρευστοποίηση ενός τμήματος της μεμβράνης, εκπτύχωση προς το κυτταρόπλασμα και μικρές αποσυμπυκνώσεις και διακοπές κατά μήκος της περιφέρειας (εικόνα 11, βέλη). Επίσης παρατηρήσαμε διαφορετική, σε κάθε ασθενή, μείωση της πυκνότητας της κεντρικής μάζας των σωματίων, που δηλώνει ελάττωση του ιζήματος νοραδρεναλίνης/ υπερμαγγανικού καλίου, λόγω ένδειας νευροδιαβιβαστή. Από τη μελέτη των σωματίων του LC στους καταθλιπτικούς αυτόχειρες αποδεικνύεται ότι η μείωση της πυκνότη- 216

13 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ 0. μ m 5**" Εικόνα 11 τας του κεντρικού ιζήματος νοραδρεναλίνης/υπερμαγγανικού συσχετίζεται με τη διαταραχή της ακεραιότητας των μεμβρανών που τα περιβάλλουν, γεγονός που αιτιολογεί την έλλειψη νοραδρεναλίνης που περιγράφεται στην κατάθλιψη (Schilakraut, 1965 και Oraway et al., 2003). Μία ακραία κατάσταση αυτού του ευρήματος εμφανίζεται στα σωμάτια του LC ενός καταθλιπτικού ατόμου (εικόνα 12), όπου έχει σχεδόν εξαφανιστεί το πυκνό σύμπλοκο νοραδρεναλίνης/ υπερμαγγανικού καλίου και συγχρόνως παρατηρείται εκτεταμένη έλλειψη των διπλών μεμβρανών που τα περικλείουν. Τα παραπάνω ευρήματα της λεπτής δομής των μεμβρανών υποδεικνύουν βασικά ρευστοποίηση που συνοδεύεται με απώλεια της μεμβρανικής χοληστερίνης (Chattopaahyay et al., 2005), που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση ειδικής δέσμευσης αγωνιστών σε ειδικούς υποδοχείς. Έτσι, στο κυτταρικό επίπεδο, η χοληστερίνη είναι απαραίτητο συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών για τη φυσιολογική τους λειτουργία. Η ελάττωση της, που προκαλεί διαταραχή της δομής αυτών των μεμβρανών, οδηγεί και σε απώλεια των υποδοχέων της 217

14 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV Εικόνα 12 > 0.5 μπι σεροτονίνης. Είναι γνωστό ότι η ανικανότητα δέσμευσης της σεροτονίνης στους υποδοχείς της και τα χαμηλά της επίπεδα είναι χαρακτηριστικό της κατάθλιψης (Asberg et al., 1987). Πράγματι, εκτεταμένες επιδημιολογικές μελέτες χρήσης φαρμάκων, που μειώνουν τα επίπεδα χοληστερίνης σε καρδιοπαθείς (Lancet, 344: , 1994), έδειξαν ότι ενώ μειώθηκαν οι θάνατοι από εμφράγματα, το σύνολο θανάτων παρέμενε το ίδιο λόγω θανάτων από αυτοκτονία (Muldoon et al., 1993), εξαιτίας ανάδυσης κατάθλιψης στον πληθυσμό (Sullivan et al., 1994). Η μείωση των επιπέδων χοληστερίνης σε αυτόν τον πληθυσμό οδήγησε σε ένα μεγάλο βαθμό σε κατάθλιψη και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά (Law et al., 1994 και Modai et al., 1994). Η παρούσα συνοπτική θεώρηση της νευροδιολογικής προσέγγισης της κατάθλιψης κατέθεσε τα σημαντικότερα δεδομένα, τα οποία πιστοποιούν κυτταρικές αποκλίσεις και εκτροπές στο Βιολογικό υπόστρωμα με κάποιο αντίκρισμα στην κλινική εικόνα, ώστε να συνδέονται με την αιτιοπαθογένεια της νόσου. 218

15 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η συγγραφέας ευχαριστεί τις συνεργάτιδες, βιολόγους Δρ. Μ. Χρυσάνθου- Πιτερου και Δρ. Σ. ΧαΒάκη για την πολύτιμη συμβολή τους στα ερευνητικά προγράμματα και στην επιμέλεια του κειμένου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Akiskal HS, Lemmi Η, Yerevanian B, King D, Belluomini., "The utility of the REM latency test in psychiatric diagnosis: a study of 81 depressed outpatients", Psychiatry Res., 7(1982), Arango V, Underwood MD, Mann JJ, "Biologic alterations in the brainstem of suicides", Psychiatr. Clin. North. Am., 20(1997), Asberg M, Thoren P, Traskman L, "«Serotonin depression» - a biochemical subgroup within the affective disorders", Sience, 191(1987), Austin MC, Janosky JE, Murphy HA, "Increased corticotropin-releasing hormone immunoreactivity in monoamine-containing pontine nuclei of depressed suicide men", Mol. Psychiatry, 8(2003), Baumann Β, Danos Ρ, Diekmann S, Krell D, Bielau H, Geretsegger C, Wurthmann C, Bernstein HG, Bogerts B, "Tyrosine hydroxylase immunoreactivity in the locus coeruleus is reduced in depressed non-suicidal patients but normal in depressed suicide patients", Eur. Arch. Psychiatry Clin. Neurosci., 249(1999), Bunney WE, Davis JM, "Norepinephrine in depressive reaction: A review", Arch. Gen. Psychiat, 13(1965), Coppen A, "The biochemistry of affective disorders", Br. J. Psychiatry, 113(1967), Chattopadhyay A, Jafurulla M, Kalipatnapu S, Pucadyil TJ, Harikumar KG, "Role of cholesterole in ligand binding and G-protein coupling of serotonin 1A receptors solubilized from bovine hippocampus", Biochem Biophys Res Commun, 327(2005), Dahlström A, Fuxe K, "Evidence for the existence of monoamine containing neurons is the central nervous system. I. Demonstration of monoamines in the cell bodies of brain stem neurons", Acta Physiol. Scand., 61(1964),

16 ΚΟΙΝΩΝΊΑ & ΥΓΕΊΑ IV Finlay JM, Jedema HP, Rabinovic AD, Mana MJ, Zigmond MJ, Sved AF, "Impact of corticotropin-releasing hormone on extracellular norepinephrine in prefrontal cortex after chronic cold stress", JNeurochem, 69(1997), Foote SL, Freedman R, Oliver AP, "Effects of putative neurotransmitters on neuronal activity in monkey auditory cortex", Brain Res., 86(1975), Hökfelt Τ, Jonsson G, "Studies on reaction and binding of monoamines after fixation and processing for electron microscopy with special reference to fixation with potassium permanganate", Histochemie, 16(1968), Issidorides MR, Havaki S, Arvanitis DL, Chrysanthou-Piterou M, "Noradrenaline storage function of species-specific protein bodies, markers of monoamine neurons in human locus coeruleus demonstrated by dopamine-6 -hydroxylase immunogold localization", Prog Neurophsychopharmacol Biol Psychiatry, 28(2004), Issidorides MR, Havaki S, Chrysanthou-Piterou M, "Noradrenaline-storing bodies of human locus coeruleus in depression", World J Biol Psychiatry, (in press) Issidorides MR, Havaki S, Chrysanthou-Piterou M, Arvanitis DL, "Ultrastructural identification of protein bodies, cellular markers of human catecholamine neurons, in a temporal lobe ganglioglioma", Ultrastruct. Pathol, 24(2000), Issidorides MR, Kasti M, Chrysanthou-Piterou M, "Ubiquitin-like immunoreactivity in nigral dopaminergic neurons in major depression", Biol. Psychiatry, 33(1993), 77A. Issidorides MR, Kriho V, Pappas GD, "The fine structure of large dense-core organelles in human locus coeruleus neurons", Neurol. Res., 18(1996), Issidorides MR, Mytilineou C, Whetsell WO Jr., Yahr MD, "Protein-rich cytoplasmic bodies of substantia nigra and locus coeruleus. A comparative study in parkinsonian and normal brain", Arch. Neurol., 35(1978), Issidorides MR, Pappas GD, "Fine structure of neuronal spherical arginine-rich bodies of substantia nigra and locus coeruleus in the human brain", Human Neurobiol, 6(1988), Lauder ER, Krebs H, "Serotonin as a differentiation signal in early neurogenesis", Dev. Neurosci., 1(1978), Law MR, Thompson SG, Wald NJ, "Assessing possible hazards of reducing serum cholesterol", BMJ, 308(1994), Lowe J, Mayer RJ, "Ubiquitin, cell stress and diseases of the nervous system", Neuropathol. Appi. Neurobiol., 16(1990),

17 ΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΙΕΡΓΑΣΊΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ Modai Ι, Valevski A, Dror S, Weizman A, "Serum cholesterol levels and suicidal tendencies in psychiatric inpatients", J. Clin. Psychiatry, 55(1994), Muldoon M, Rossouw JE, Manuck SB, Glueck CJ, Kaplan JR, Kaufmann PG, "Low or lowered cholesterol and risk of death from suicide and trauma", Metabolism, 42(1993), Ordway GA, Schenk J, Stockmeier CA, May W, Klimek V, "Elevated agonist binding to alpha2-adrenoceptors in the locus coeruleus in major depression", Biol. Psychiatry, 53(2003), Roy A, Hypothalamic-pituitary-adrenal axis function and suicidal behavior in depression, Biol. Psychiatry, 32(1992), Schildkraut JJ, "The catecholamine hypothesis of affective disorders: A review of supporting evidence", Am. J. Psychiat, 122(1965), Snyder SH, "Catecholamines in the brain as mediators of amphetamine psychosis", Arch. Gen. Psychiatry, 27(1972), Soldatos CR, Vela-Bueno A, Kales A, "Sleep in psychiatric disorders", Psychiat. Med., 4(1987), Sullivan PF, Joyce PR, Bulik CM, Mulder RT, Oakley-Browne M, "Total cholesterol and suicidality in depression", Biol. Psychiatry, 36(1994), Valentino RG, Page ME, Curtis AL, "Activation of noradrenergic locus coeruleus neurons by hemodynamic stress is due to local release of corticorropin-releasing factor", Brain Res., 551(1991), Van Dongen PAM, "The central noradrenergic transmission and the locus coeruleus: a review of the data, and their implication for neurotransmission and neuromodulation", Prog. Neurobiol., 16(1981), Weiss JM, Simson PG, "Neurochemical basis of stress-induced depression", Psychopharmacol. Bull., 21(1985), Wise RA, Rompré PP, "Brain dopamine and reward", Ann. Rev. Psychol., 40(1989),

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Γ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Γ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Γ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ Ορίζουμε ως διαβιβαστή μια ουσία που απελευθερώνεται από έναν νευρώνα σε μια σύναψη και που επηρεάζει ένα άλλο κύτταρο, είτε έναν νευρώνα είτε ένα κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμία και άνοια Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Επιδημιολογία άνοιας Υπολογίζεται ότι 24,3 εκατομμύρια άτομα στον

Διαβάστε περισσότερα

Σύναψη µεταξύ της απόληξης του νευράξονα ενός νευρώνα και του δενδρίτη ενός άλλου νευρώνα.

Σύναψη µεταξύ της απόληξης του νευράξονα ενός νευρώνα και του δενδρίτη ενός άλλου νευρώνα. ΟΙ ΝΕΥΡΩΝΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΑΨΗΣ Άντα Μητσάκου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήµιο Πατρών Γνωρίζουµε ότι είµαστε ικανοί να εκτελούµε σύνθετες νοητικές διεργασίες εξαιτίας της

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Στέργιος Κατσιουγιάννης PhD Μεταδιδακτορικός συνεργάτης Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Τµήµα Επιστήµης ιαιτολογίας και ιατροφής Μεταβολισµός και Ανοσολογία Ιστορικά το καλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017 Βασικά γάγγλια Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017 Ιεραρχία κινητικού ελέγχου ΠΡΟΘΕΣΗ Αναμετάδοση της πληροφορίας Εξειδίκευση της θέσης και της κίνησης για να εκτελεστεί

Διαβάστε περισσότερα

Θάλαμος, Φλοιός του Εγκεφάλου & Δικτυωτός Σχηματισμός. Α. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας

Θάλαμος, Φλοιός του Εγκεφάλου & Δικτυωτός Σχηματισμός. Α. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Θάλαμος, Φλοιός του Εγκεφάλου & Δικτυωτός Σχηματισμός Α. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Θάλαμος Ο θάλαμος: «πύλη προς τον εγκέφαλο» Είναι μια μεγάλη συλλογή νευρώνων στο διεγκέφαλο Παίρνει

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Τίτλος Ερευνητικού Έργου «Δομικές και Λειτουργικές Μελέτες Νικοτινικών

Διαβάστε περισσότερα

Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµα

Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµα Ψυχοδιεγερτικά Παραισθησιογόνα Ηρεµιστικά ναρκωτικά Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµατικές

Διαβάστε περισσότερα

Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας

Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Απ. Χατζηευθυμίου Αν Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Το 80% περίπου της γεύσης του φαγητού παρέχεται στην πραγματικότητα από την αίσθηση της όσφρησης. Η μυρωδιά μιας ουσίας σχετίζεται άμεσα με τη χημική

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακη διάγνωση Νευροεκφυλιστικων νοσημάτων. Χρυσούλα Νικολάου

Εργαστηριακη διάγνωση Νευροεκφυλιστικων νοσημάτων. Χρυσούλα Νικολάου Εργαστηριακη διάγνωση Νευροεκφυλιστικων νοσημάτων Χρυσούλα Νικολάου Νευροεκφυλιστικά Νοσήματα Νοσολογικές οντότητες, συχνά κληρονομικής αρχής, με προσβολή συγκεκριμένων ανατομικών δομών του Ν.Σ, (επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Τελικό κείμενο της Μελέτης. Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία

Τελικό κείμενο της Μελέτης. Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία Τελικό κείμενο της Μελέτης Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία Τα τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (Advanced Glycation End products, ) είναι μόρια υψηλής δραστικότητας, τα οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΟΛΟΓΙA Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ ΚΝΣ: πολυσύνθετο σύστηµα πολλές από τις λειτουργίες του αδιευκρίνιστες Πρώτες ανατοµικές µελέτες Αριστοτέλης και Γαληνός

Διαβάστε περισσότερα

χρόνιου πόνου κι των συναισθημάτων. Μάλιστα, μεγάλο μέρος αυτού

χρόνιου πόνου κι των συναισθημάτων. Μάλιστα, μεγάλο μέρος αυτού Το μαιτεχμιακό σύστημα συνδέεται με τμήματα του μετωπιαίου κι κροταφικού λοβού ( τμήματα των εγκεφαλικών ημισφαιρίων,ονομασμένα σύμφωνα με το κρανιακό οστό που τα καλύπτει). Το ίδιο σχετίζεται με τον έλεγχο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Εγκέφαλος Μεγάλη αιµάτωση, πολύ σηµαντική για την λειτουργία του Επικοινωνία µε το περιβάλλον Χρησιµοποιεί το 20% του Ο 2 και ως πηγή ενέργειας γλυκόζη Στις χειρουργικές επεµβάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Διάµεσος Εγκέφαλος (Θάλαµος) Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Στο εσωτερικό των ηµισφαιρίων υπάρχου πλάγιες κοιλίες λευκή ουσία Βασικά

Διαβάστε περισσότερα

Μεταιχμιακό Σύστημα του Εγκεφάλου

Μεταιχμιακό Σύστημα του Εγκεφάλου Μεταιχμιακό Σύστημα του Εγκεφάλου Άρθρο του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟY ΤΙΓΓΙΝΑΓΚΑ, MT, CST, MNT Το μεταιχμιακό σύστημα ελέγχει το κύκλωμα του χρόνιου πόνου και των συναισθημάτων, ενώ συνδέεται με τα βαθύτερα τμήματα του

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το στρες Πρώτη νευροενδοκρινολογική απάντηση Δεύτερη νευροενδοεκρινολογική απάντηση Ο υποθάλαμος Κορτιζόλη

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιοπαθογένεια της νόσου

Αιτιοπαθογένεια της νόσου Νόσος ALZHEΪMER Η νόσος Alzheϊmer είναι η συνηθέστερη & περισσότερο σημαντική εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου. Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε περίοδο της ενήλικης ζωής & κυρίως σε άτομα άνω των 50

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. Πόλη Ημερομηνία Ώρα Αίθουσα. Ναύπακτος 9 Μαρτίου 2013 6 μμ Παπαχαραλάμπειος

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. Πόλη Ημερομηνία Ώρα Αίθουσα. Ναύπακτος 9 Μαρτίου 2013 6 μμ Παπαχαραλάμπειος ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Πόλη Ημερομηνία Ώρα Αίθουσα Ναύπακτος 9 Μαρτίου 2013 6 μμ Παπαχαραλάμπειος ΤΙΤΛΟΣ: Η Σημασία του στρες και του ύπνου στη ζωή του/της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ 2. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ Οι όγκοι χαρακτηρίζονται από πολλαπλές αλλαγές του μεταβολισμού. Η χαρακτηριστική μεταβολική λειτουργία μπορεί να μετρηθεί in vivo με τη βοήθεια ενός ραδιοσημασμένου

Διαβάστε περισσότερα

To «πρόσωπο του γιγαντιαίου πάντα» και το. «πρόσωπο του μικροσκοπικού πάντα» στη νόσο του Wilson

To «πρόσωπο του γιγαντιαίου πάντα» και το. «πρόσωπο του μικροσκοπικού πάντα» στη νόσο του Wilson To «πρόσωπο του γιγαντιαίου πάντα» και το «πρόσωπο του μικροσκοπικού πάντα» στη νόσο του Wilson Ζήκου Αναστασία, Μούκα Βασιλική, Μούκα Γεωργία, Κώστα Παρασκευή, Ξύδης Βασίλειος, Αργυροπούλου Ι. Μαρία.

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή και στόχοι του μαθήματος. Το μάθημα «Ψυχοβιολογία» στοχεύει στη μελέτη της σχέσης μεταξύ

Περιγραφή και στόχοι του μαθήματος. Το μάθημα «Ψυχοβιολογία» στοχεύει στη μελέτη της σχέσης μεταξύ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΨΥΧ 200 ΨΥΧΟΒΙΟΛΟΓΙΑ I ΑΙΘΟΥΣΑ 112 ΧΩΔ 02 ΗΜΕΡΑ : ΔΕΥΤΕΡΑ & ΠΕΜΠΤΗ 15: 00 16: 29 μμ ΔΙΔΑΣΚΩΝ Dr med. Greta Wozniak MD., PhD Νευροφυσιολόγος & Κλινική Φαρμακολόγος Τηλ. Επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΛΑ ΕΛΕΝΗ Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διάγνωση: είναι η πολύπλοκη διαδικασία αναγνώρισης και ταυτοποίησης μιας διαταραχής που γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη¹, Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου², Φ. Ηλιάδης¹, Τρ. Διδάγγελος¹, Ι. Γιώβος³, Δ. Καραμήτσος¹

Ν. Κατσίκη¹, Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου², Φ. Ηλιάδης¹, Τρ. Διδάγγελος¹, Ι. Γιώβος³, Δ. Καραμήτσος¹ Μεταβολές πεπτιδίων ρύθμισης πρόσληψης τροφής και σωματικού βάρους σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 2: συγκριτική μελέτη 6 μηνών μεταξύ ινσουλινοθεραπευόμενων και ασθενών υπό αντιδιαβητικά δισκία Ν. Κατσίκη¹, Α.

Διαβάστε περισσότερα

M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics

M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics M.Sc. Bioinformatics and Neuroinformatics Recording and Processing Brain Signals Μαρία Σαγιαδινού Ο ανθρώπινος εγκέφαλος Πιο πολύπλοκο δημιούργημα της φύσης Προιόν βιολογικής εξέλιξης εκατομμυρίων ετών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟ492: ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΒΙΟ492: ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟ492: ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ Δρ. Κυριακή Σιδηροπούλου Λέκτορας Νευροφυσιολογίας Γραφείο: Γ316δ ΤΗΛ: 28103940871 (γραφείο) E- MAIL: sidirop@imbb.forth.gr Εισαγωγή Σιδηροπούλου - Νευροβιολογία 1 Δομή μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΜΕΡΟΣ Α ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΜΕΡΟΣ Α ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΜΕΡΟΣ Α ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΚΑΙ ΦΡΑΓΜΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟΥ ΥΓΡΟΥ Το ΚΝΣ για να λειτουργεί φυσιολογικά χρειάζεται πολύ σταθερό περιβάλλον Η σταθερότητα αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Αλκοόλ, Εθεβεία & Εγκέθαλορ. Γιώργος Παναγής Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ψυχολογίας Εργαστήριο Νευροεπιστημών & Συμπεριφοράς

Αλκοόλ, Εθεβεία & Εγκέθαλορ. Γιώργος Παναγής Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ψυχολογίας Εργαστήριο Νευροεπιστημών & Συμπεριφοράς Αλκοόλ, Εθεβεία & Εγκέθαλορ Γιώργος Παναγής Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ψυχολογίας Εργαστήριο Νευροεπιστημών & Συμπεριφοράς Κατανάλωση οινοπνευματωδών στους Έλληνες μαθητές (2011) Στην Ελλάδα, τα αγόρια

Διαβάστε περισσότερα

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ κατάσταση ετοιμότητος του μυός ενός βαθμού μόνιμης σύσπασης που διατηρούν οι μύες στην ηρεμία αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΑΥΞΗΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ-Ι ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Η αυξητική

Διαβάστε περισσότερα

Η έκφραση του μεταγραφικού παράγοντα GATA 4 σε ισχαιμικές αλλοιώσεις του μυοκαρδίου σαν ισχυρός προγνωστικός παράγοντας.

Η έκφραση του μεταγραφικού παράγοντα GATA 4 σε ισχαιμικές αλλοιώσεις του μυοκαρδίου σαν ισχυρός προγνωστικός παράγοντας. Η έκφραση του μεταγραφικού παράγοντα GATA 4 σε ισχαιμικές αλλοιώσεις του μυοκαρδίου σαν ισχυρός προγνωστικός παράγοντας. Α. Τσίπης 1, Α.Μ. Αθανασιάδου 1, Ε. Πέτρου 2, Δ. Μηλιόπουλος 2, Α. Γκουζιούτα 2,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ 1 Ηλεκτρικές και Χημικές Συνάψεις 2 Ηλεκτρικές

Διαβάστε περισσότερα

Οπτική οδός. Έξω γονατώδες σώµα. Οπτική ακτινοβολία

Οπτική οδός. Έξω γονατώδες σώµα. Οπτική ακτινοβολία Όραση Γ Όραση Οπτική οδός Έξω γονατώδες σώµα Οπτική ακτινοβολία Οπτικό χίασµα: Οι ίνες από το ρινικό ηµιµόριο περνούν στην αντίπλευρη οπτική οδό ενώ τα κροταφικά ηµιµόρια δεν χιάζονται. Εποµένως κάθε οπτική

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ.

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα. Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και καρδιαγγειακά νοσήματα Κ. Γαργάνη, Δ. Παπαδοπούλου, Κ. Καραγιαννάκη: Αιμοδυναμικό Εργαστήριο «ΓΝ Γ. Παπανικολάου» Η καρδιά αποτελεί το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Πώς μελετάμε τις νοητικές λειτουργίες;

Πώς μελετάμε τις νοητικές λειτουργίες; Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 2 Ερευνητικές μέθοδοι της Γνωστικής Ψυχολογίας Πέτρος Ρούσσος Πώς μελετάμε τις νοητικές λειτουργίες; Πειραματική γνωστική ψυχολογία Μελέτη των νοητικών λειτουργιών φυσιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΤΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΤΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Δήλωση συμφερόντων Δεν έχω κάτι να δηλώσω Λειτουργία κυττάρου - Ενέργεια Οι περισσότερες λειτουργίες που επιτελεί ένα κύτταρο, όπως η κίνηση, η αύξηση, ο πολ/σμός, η σύνθεση μακρομορίων, απαιτούν ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

1. Ανάπτυξη του νοραδρενεργικού συστήµατος στον VC και στον MC

1. Ανάπτυξη του νοραδρενεργικού συστήµατος στον VC και στον MC ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ιάφορα αντισώµατα, µεταξύ των οποίων και αντισώµατα εναντίον της DBH, έχουν χρησιµοποιηθεί για την in situ σήµανση και ανίχνευση των νοραδρενεργικών ινών. Μεγάλος αριθµός µελετών, ενδεικτικά

Διαβάστε περισσότερα

Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση. ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~

Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση. ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~ Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~ Νόσος του Αλτσχάιμερ Είναι μία αργή, θανατηφόρος ασθένεια του εγκεφάλου η οποία αποτελεί και τη

Διαβάστε περισσότερα

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος Π.Τ/π.τ Metabolic Approach 1 Έρευνα & ανάπτυξη προϊόντων τα οποία παρέχουν τη μεταβολική υποστήριξη που ελαχιστοποιεί την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 10: Μελέτη του Εγκεφάλου Θεματική Ενότητα 10: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις μεθόδους μελέτης του εγκεφάλου. Λέξεις κλειδιά:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9 Νευρικό Σύστημα Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Νευρικό Σύστημα Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων φροντίζουν να διατηρείται σταθερό το εσωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα

Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες. Μαγδαληνή Γκέιτς Α Τάξη Γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα Εγκέφαλος-Αισθητήρια Όργανα και Ορμόνες O εγκέφαλος Ο εγκέφαλος είναι το κέντρο ελέγχου του σώματος μας και ελέγχει όλες τις ακούσιες και εκούσιες δραστηριότητες που γίνονται μέσα σε αυτό. Αποτελεί το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος

ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΩΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Δημήτρης Α. Λαγονίδης MD, PhD, FCCP Πνευμονολόγος-Εντατικολογος ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Καμία σύγκρουση συμφερόντων σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολισμός της γλυκόζης στα καρκινικά κύτταρα. Δρ Παζαΐτου-Παναγιώτου Καλλιόπη Σ. Διευθύντρια Ενδοκρινολογικού Τμήματος ΑΝΘ «Θεαγένειο»

Μεταβολισμός της γλυκόζης στα καρκινικά κύτταρα. Δρ Παζαΐτου-Παναγιώτου Καλλιόπη Σ. Διευθύντρια Ενδοκρινολογικού Τμήματος ΑΝΘ «Θεαγένειο» Μεταβολισμός της γλυκόζης στα καρκινικά κύτταρα Δρ Παζαΐτου-Παναγιώτου Καλλιόπη Σ. Διευθύντρια Ενδοκρινολογικού Τμήματος ΑΝΘ «Θεαγένειο» 30ο Επετειακό Πανελλήνιο Συνέδριο ΔΕΒΕ Θεσσαλονίκη, 16-19 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Υποκειμενική Νοητική Διαταραχή: Νεώτερα Δεδομένα και Μελλοντικός Σχεδιασμός Έρευνας

Υποκειμενική Νοητική Διαταραχή: Νεώτερα Δεδομένα και Μελλοντικός Σχεδιασμός Έρευνας Υποκειμενική Νοητική Διαταραχή: Νεώτερα Δεδομένα και Μελλοντικός Σχεδιασμός Έρευνας Λαζάρου Ιουλιέττα, Tσολάκη Μάγδα, Κομπατσιάρης Ιωάννης Ψυχολόγος- Ερευνήτρια 1. EKETA- ΙΠΤΗΛ 2. Γ ΝΡΛ Γ.Ν. «Γ. Παπανικολάου»,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Γιώργος Καπαρός, Νευρολόγος

Γράφει: Γιώργος Καπαρός, Νευρολόγος Γράφει: Γιώργος Καπαρός, Νευρολόγος Πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη διαταραχή της ηλεκτροχημικής λειτουργίας του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της οποίας μια ομάδα νευρώνων εκφορτίζεται χωρίς ουσιαστικό

Διαβάστε περισσότερα

Χατζηκωνσταντίνου Θωμάς, ειδικευόμενος Παθολογίας Παθολογική κλινική Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ)

Χατζηκωνσταντίνου Θωμάς, ειδικευόμενος Παθολογίας Παθολογική κλινική Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ) ΙΑΤΡΕΙΟ-ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ; ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Χατζηκωνσταντίνου Θωμάς, ειδικευόμενος Παθολογίας Παθολογική κλινική Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΨΝΘ) ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΑΚΧΑΡΩΔΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του μαθήματος είναι ο συνδυασμός των θεωρητικών και ποσοτικών τεχνικών με τις αντίστοιχες περιγραφικές. Κεφάλαιο 1: περιγράφονται οι βασικές

Σκοπός του μαθήματος είναι ο συνδυασμός των θεωρητικών και ποσοτικών τεχνικών με τις αντίστοιχες περιγραφικές. Κεφάλαιο 1: περιγράφονται οι βασικές Εισαγωγή Ασχολείται με τη μελέτη των ηλεκτρικών, η λ ε κ τ ρ ο μ α γ ν η τ ι κ ώ ν κ α ι μ α γ ν η τ ι κ ώ ν φαινομένων που εμφανίζονται στους βιολογικούς ιστούς. Το αντικείμενο του εμβιοηλεκτρομαγνητισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

Το κινητό τηλέφωνο εκπέμπει παλμική ασύρματη ακτινοβολία συχνότητας

Το κινητό τηλέφωνο εκπέμπει παλμική ασύρματη ακτινοβολία συχνότητας ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Το κινητό τηλέφωνο εκπέμπει παλμική ασύρματη ακτινοβολία συχνότητας 900-2100 MHz την ώρα που μιλάμε. Σε κατάσταση αναμονής, στέλνει ένα περιοδικό σήμα για να επικοινωνήσει με την κοντινότερη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Η κατάταξη γίνεται με εξετάσεις στα παρακάτω μαθήματα: Οι επιτυχόντες κατατάσσονται στα παρακάτω εξάμηνα ανά Κατηγορία πτυχιούχων

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Η κατάταξη γίνεται με εξετάσεις στα παρακάτω μαθήματα: Οι επιτυχόντες κατατάσσονται στα παρακάτω εξάμηνα ανά Κατηγορία πτυχιούχων ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Από το Τμήμα Ιατρικής ανακοινώνεται ότι για το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 στο Τμήμα Ιατρικής κατατάσσονται : Οι πτυχιούχου Πανεπιστημίου, Τ.Ε.Ι. ή ισοτίμων προς αυτά, Α.ΣΠΑΙ.Τ.Ε., της Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Οργανοτυπικές Καλλιέργειες

Οργανοτυπικές Καλλιέργειες Οργανοτυπικές Καλλιέργειες Καθηγητής-Διευθυντής Βασίλης Γοργούλης Επ. Καθηγητής Ιωάννης Πατέρας Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αθήνα,

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 3 Ορισμός της Ψυχολογίας Η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά και τις νοητικές διεργασίες του ανθρώπου (κυρίως)

Διαβάστε περισσότερα

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017

Δυνάμεις Starling. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Δυνάμεις Starling Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 03/10/2017 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2017-2018 Πιέσεις σε όλο το μήκος της συστημικής

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου

Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Αποκατάσταση Καρδιοπαθούς Ασθενούς Ο ρόλος του Ψυχιάτρου Πανταζής Α. Ιορδανίδης Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Α.Π.Θ Καθηγητής Ψυχολογίας & Διατροφής, ΑΤΕΙ Ιορδανίδης,, 10/3/11 1 ρ.πανταζής Ιορδανίδης, 10/3/11 2

Διαβάστε περισσότερα

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Σύμφωνα με δύο σχετικά πρόσφατες έρευνες, οι μνήμες φόβου και τρόμου διαφέρουν σημαντικά από τις συνηθισμένες μνήμες. Οι διαφορές αυτές δεν συνίστανται μόνο στις εμφανείς

Διαβάστε περισσότερα

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες IΣTOΛOΓIA H ιστολογία κλάδος της ιατρικής που µελετά > υφή βιολογικού υλικού και τους τρόπους που τα επιµέρους συστατικά στοιχεία σχετίζονται µεταξύ τους δοµικά & λειτουργικά Tα δείγµατα του βιολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος:

ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βιολογία A λυκείου. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: ΔΑΜΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολογία A λυκείου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαριλένα Ζαρφτζιάν Σχολικό έτος: 2013-2014 Ένα αισθητικό σύστημα στα σπονδυλωτά αποτελείται από τρία βασικά μέρη: 1. Τους αισθητικούς υποδοχείς,

Διαβάστε περισσότερα

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες 9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων συμβάλλουν στη διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος (ομοιόσταση), ελέγχοντας και συντονίζοντας τις λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταροαρχιτεκτονική Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή

Κυτταροαρχιτεκτονική Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Κυτταροαρχιτεκτονική Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Τελικός Εγκ Εγκεφαλικά ηµισφαίρια Διάµεσος εγκ & Βασικά γάγγλια Διαίρεση του ΚΝΣ Στέλεχος του εγκέφαλου Μέσος εγκ Γέφυρα Προµήκης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γιώργος Γιαννακόπουλος, Ειδ. Παιδοψυχίατρος Στρογγυλό Τραπέζι: «Οι διάφορες διαστάσεις της Διασυνδετικής-

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Ε.Κ.Φ.Ε ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Προκριματικός Διαγωνισμός για τη 15 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών EUSO 2017 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 Ε.Κ.Φ.Ε. Αγίων Αναργύρων Ονοματεπώνυμα μελών ομάδας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Βιοενεργητική & Μεταβολισµός: Μιτοχόνδρια, Χλωροπλάστες & Υπεροξειδιοσώµατα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Βιοενεργητική & Μεταβολισµός: Μιτοχόνδρια, Χλωροπλάστες & Υπεροξειδιοσώµατα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Βιοενεργητική & Μεταβολισµός: Μιτοχόνδρια, Χλωροπλάστες & Υπεροξειδιοσώµατα Τα ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟΣΩΜΑΤΑ Μέρος Ε ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟΣΩΜΑΤΩΝ - Περιέχουν ένζυµα για ποικίλες µεταβολικές

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας

Βασικά γάγγλια. Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Βασικά γάγγλια Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Ιεραρχία κινητικού ελέγχου ΠΡΟΘΕΣΗ Αναμετάδοση της πληροφορίας Εξειδίκευση της θέσης και της κίνησης για να εκτελεστεί η πρόθεση δράσης

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Ενότητα 2: Η οργάνωση της ζωής Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Κεφάλαιο 3: Η οργάνωση των οργανισμών Γενικοί Στόχοι: Φύλλα Εργασίας 3α Ανθρώπινος οργανισμός οργανικά συστήματα όργανα Α.1.18. Να διακρίνουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ Η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτικά εξελισσόμενη, εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και τύπου 2 Δύο διαφορετικές οντότητες;

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και τύπου 2 Δύο διαφορετικές οντότητες; Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και τύπου 2 Δύο διαφορετικές οντότητες; Δρ. Χρήστος Μανές Παθολόγος Διευθυντής ΕΣΥ Διαβητολογικό Κέντρο Γ.Π.Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» Νέα ταξινόμηση Σακχαρώδη Διαβήτη Σακχ. Διαβήτης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής Μικροσκοπικοί οργανισμοί που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος σε

Διαβάστε περισσότερα

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ

K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ K. I. Boυμβουράκης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας Β Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ κατάσταση ετοιμότητος του μυός ενός βαθμού μόνιμης σύσπασης που διατηρούν οι μύες στην ηρεμία αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Κυτταρικός κύκλος Φάσεις του κυτταρικού κύκλου G1:Αύξηση του κυττάρου και προετοιμασία

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Βασιλική Ζήση, PhD Φυσική δραστηριότητα: είναι οποιαδήποτε κίνηση του σώματος παράγεται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Όπως συμβαίνει με τη συναπτική διαβίβαση στη νευρομυϊκή σύναψη, σε πολλές μορφές επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα παρεμβαίνουν άμεσα ελεγχόμενοι

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών. Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία

Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών. Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία Η συμβολή των απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση μαθησιακών και αναπτυξιακών διαταραχών Φοιτήτρια: Νούσια Αναστασία Απεικονιστικές μέθοδοι Οι νευροαπεικονιστικές μέθοδοι εμπίπτουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ. Ευανθία Σούμπαση. Απαρτιωμένη Διδασκαλία Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Ευανθία Σούμπαση Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΠΕΔΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η επιστήμη που ασχολείται με τον προσδιορισμό της λειτουργικής κατάστασης του εγκεφάλου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία. Απόπτωση, ή Προγραμματισμένος Κυτταρικός Θάνατος ΔIAΛEΞΗ 20 (9/5/2017) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ.

Kυτταρική Bιολογία. Απόπτωση, ή Προγραμματισμένος Κυτταρικός Θάνατος ΔIAΛEΞΗ 20 (9/5/2017) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ. Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΗ 20 (9/5/2017) Απόπτωση, ή Προγραμματισμένος Κυτταρικός Θάνατος Τι είναι απόπτωση; Απόπτωση είναι ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος Η καταστροφή του κυττάρου γίνεται «ήπια»

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης.

Παραγωγή, απομόνωση και καθαρισμός της φαρμακευτικής πρωτεΐνης. ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1o 1. δ 2. β 3. β 4. γ 5. δ ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο, σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

Malamidou A., Pantazaki A.A. *, Koliakos G., Tsolaki M.

Malamidou A., Pantazaki A.A. *, Koliakos G., Tsolaki M. 10th Panhellenic Conference of Alzheimer's Disease and Related Disorders (PICAD) and 2nd Mediterranean Conference of Neurodegenerative Diseases (MeCOND) Malamidou A., Pantazaki A.A. *, Koliakos G., Tsolaki

Διαβάστε περισσότερα

AYΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ

AYΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ AYΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Χ.Κ. ΚΙΤΣΑΚΗ 2008 1 Αντικείμενα της ενότητας Ορισμοί και έννοιες Σκοπός των διεργασιών της ανάπτυξης Πού και πώς πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλειτουργία του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ)

Δυσλειτουργία του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ) Δυσλειτουργία του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ) Η δυσλειτουργία του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ΑΝΣ) ενδεχομένως να είναι το κεντρικό στοιχείο για την ελάττωση της ποιότητας ζωής ενός ατόμου και

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 1. Δραστηριότητα 1. Χρόνος αντίδρασης Αφου παρακολουθείστε το video Εικόνα 1.

Φύλλο Εργασίας 1. Δραστηριότητα 1. Χρόνος αντίδρασης Αφου παρακολουθείστε το video Εικόνα 1. Φύλλο Εργασίας Φύλλο Εργασίας 1. Δραστηριότητα 1. Χρόνος αντίδρασης Αφου παρακολουθείστε το video Εικόνα 1. Επαναλάβετε την διαδικασία που είδατε με τον διπλανό σας στην ομάδα σας και προσπαθείστε να πιάσετε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής

Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Εισαγωγή στην Ψυχιατρική Φίλιππος Γουρζής Απαρτιωμένη Διδασκαλία Εισαγωγή στην Ψυχιατρική 21 ος αιώνας μεγάλη πρόοδος των συναφών επιστημών: Νευροεπιστήμες, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία Προηγήθηκε περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3],

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδρομο Lesch-Nyhan. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας. Ντουντούμη Χρυσούλα Παπαδοπούλου Μαρία-Άννα Στεργίου Δήμητρα

Σύνδρομο Lesch-Nyhan. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας. Ντουντούμη Χρυσούλα Παπαδοπούλου Μαρία-Άννα Στεργίου Δήμητρα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας Μοριακή Βάση Γενετικών Ασθενειών Σύνδρομο Lesch-Nyhan Ντουντούμη Χρυσούλα Παπαδοπούλου Μαρία-Άννα Στεργίου Δήμητρα Εισαγωγή Σπάνια (συνδεδεμένη με

Διαβάστε περισσότερα

Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά

Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά Νευροβιολογία της λήψης τροφής Διδάσκοντες: Καθ. Α. Ψαρροπούλου, Λεκ. Χ. Λαμπρακάκης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος

Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος Η προσωπικότητα του εξεταζόμενου Οι συναισθηματικές αντιδράσεις του Τα σχόλια του εξεταστή Τα σχόλια του οικογενειακού περιβάλλοντος Ατυχή στρεσσογόνα γεγονότα

Διαβάστε περισσότερα