ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου

Transcript

1 ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου Βιώσιµο Ενεργειακό Σχέδιο ράσης για τον ήµο Νισύρου στο πλαίσιο του Συµφώνου των ηµάρχων Ιανουάριος

2 Πίνακας Περιεχοµένων Ακρωνύµια Περίληψη Περιγραφή του ήµου Γενικά στοιχεία Παρούσα κατάσταση Υποδοµές Τάσεις ανάπτυξης Αειφορία υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ Γεωθερµικό δυναµικό Αιολικό δυναµικό Ηλιακό δυναµικό Εξοικονόµηση ενέργειας Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου Άνθρωπος - Υποδοµές Ενέργεια - Περιβάλλον ιοικητική οργάνωση Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης Βασικές επιλογές Παραδοχές Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Συλλογή δεδοµένων Περιγραφή υπολογισµών Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα Αποτελέσµατα καταγραφής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Καθορισµός συντελεστών εκποµπής CO Εκποµπές CO Περιγραφή δράσεων και µέτρων Μεθοδολογία προσδιορισµού και ανάπτυξης δράσεων και µέτρων Αξιολόγηση καταγραφής ενεργειακής κατάστασης έτους βάσης Προσδιορισµός τοµέων προτεραιότητας δραστηριοτήτων Παρουσίαση δράσεων Βραχυπρόθεσµες δράσεις Εγκατάσταση Φ/Β για παραγωγή ηλεκτρισµού Εξοικονόµηση ενέργειας στις προµήθειες του ήµου Μακροπρόθεσµες δράσεις Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα δράσεων

3 Αναφορές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Παράρτηµα Α: Πίνακας πηγών δεδοµένων

4 Ακρωνύµια ΑΠΕ: Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας CoMO: Covenant of Mayors Office Ε.Ε.: Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΦΝΗ: ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου ΟΤΑ: Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΕΞΕ: Εξοικονόµηση Ενέργειας Α/Γ: Ανεµογεννήτρια Α/Π: Αιολικό Πάρκο Φ/Β: Φωτοβολταϊκα ΧΥΤΑ: Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων CοM: Covenant of Mayors IPCC: International Panel on Climate Change Π : Πραγµατικά δεδοµένα BU: Bottom-Up (analysis) Σ : Συνδυασµένα δεδοµένα EMY: Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία KAΠΕ: Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας ΕΣΥΕ: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος ΡΑΕ: Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας ΕΗ: ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού ΕΣΜΗΕ: ιαχειριστής Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕΟΤ: Ελληνικός Οργανισµός Τουρισµού OΣΚ: Οργανισµός Σχολικών Κτιρίων IPCC: International Panel on Climate Change SEAP: Sustainable Energy Action Plan 4

5 1. Περίληψη Ο ήµος Νισύρου στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής που ακολουθεί στους τοµείς της αειφορικής ανάπτυξης και του ενεργειακού σχεδιασµού και αναγνωρίζοντας την ευθύνη του ως Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την ανάληψη δράσεων καταπολέµησης της κλιµατικής αλλαγής, συµµετέχει στο Σύµφωνο των ηµάρχων και αναλαµβάνει τις σχετικές δεσµεύσεις. Έτσι λοιπόν, δεσµεύεται να υπερβεί τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, µειώνοντας τις εκποµπές CO2 στην επικράτεια του ήµου τουλάχιστον κατά 20%, µέσω της εφαρµογής ενός ολοκληρωµένου Σχεδίου ράσης για τη Βιώσιµη Ενέργεια. Προϋπόθεση για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου είναι η βασική απογραφή των εκποµπών στο έτος βάσης, η συνεχής παρακολούθησή τους κατά τον χρονικό ορίζοντα του σχεδίου και η υποβολή έκθεσης αξιολόγησης του σχεδίου ανά 2 έτη. Η συµµετοχή του ήµου Νισύρου στο Σύµφωνο των ηµάρχων έρχεται ως συνέχεια στη µέχρι σήµερα φιλοπεριβαλλοντική πολιτική του ήµου. Ο ήµος Νισύρου, συµµετέχει από τον Σεπτέµβριο του 2006 ως µέλος στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ». Στόχος του ΑΦΝΗ είναι η προώθηση δράσεων αειφορίας στα νησιά µέλη και µετά την εφαρµογή των δράσεων η πιστοποίηση. Επίσης το ΑΦΝΗ προωθεί τη διεθνή συνεργασία στα ως άνω θέµατα. Στο πλαίσιο αυτό, οι συµµετέχοντες ΟΤΑ δεσµεύονται για την επίτευξη ορισµένων στόχων µεταξύ των οποίων η µείωση των εκποµπών θερµοκηπίου, η ΕΞΕ και η προώθηση των ΑΠΕ. Η ΑΦΝΗ είναι οργανισµός αναγνωρισµένος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως «οµή Στήριξης» των νησιωτικών δήµων του Αιγαίου που συµµετέχουν στο «Σύµφωνο». Στο Σύµφωνο των ηµάρχων συµµετέχουν αυτή τη στιγµή 10 ΟΤΑ-µέλη του ΑΦΝΗ. Η ίδρυση, το 2008, του «Ενεργειακού Γραφείου Ίου-Αιγαίου», και η συµµετοχή του ήµου Νισύρου στο «Σύµφωνο των ηµάρχων» είναι µέρος και καρπός αυτής της συνεργασίας. Το Ενεργειακό Γραφείο υποστηρίζει τους ΟΤΑ µέλη του ΑΦΝΗ (37 σήµερα) σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού και στην παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων (παραγωγή δεικτών και µεθοδολογίας). Με τη συµµετοχή του στο Σύµφωνο των ηµάρχων, ο ήµος Νισύρου αποσκοπεί στη συνέχιση της πορείας του νησιού προς την βιώσιµη ανάπτυξη, µε την προώθηση ενεργειακών πολιτικών παράλληλα µε τα προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη µείωση των εκποµπών CO2, την ασφάλεια της διάθεσης της ενέργειας, τη µείωση της εξάρτησης από την εισαγωγή ορυκτών καυσίµων και την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Βασικοί άξονες του ενεργειακού σχεδιασµού του ήµου είναι η προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις αστικές υποδοµές και στον κτιριακό τοµέα και η βιώσιµη αστική κινητικότητα. εδοµένης δε της υποχρέωσης βάσει του Συµφώνου να συµπεριληφθεί όλη η γεωγραφική περιοχή του ήµου στο Σχέδιο ράσης, αυτό θα περιλαµβάνει δράσεις που θα αφορούν όχι µόνο στον δηµόσιο τοµέα, αλλά και στον ιδιωτικό. Οι βασικοί στόχοι του Σχεδίου ράσης του ήµου Νισύρου, συνοψίζονται στους εξής: ιείσδυση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο και, κυρίως εκµετάλλευση του αξιόλογου γεωθερµικού πεδίου του νησιού. 5

6 Εξοικονόµηση ενέργειας στις αστικές υποδοµές και στον δηµοτικό φωτισµό, µε βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισµού. Εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα, µε προώθηση δράσεων εξοικονόµησης σε ξενοδοχεία και δηµοτικά κτίρια και µε δράσεις ενηµέρωσης των κατοίκων, όσον αφορά στον οικιακό τοµέα. Ουσιαστικά, ποσοτικοποιώντας την συνολική συνεισφορά των βραχυπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων δράσεων, ο ήµος στοχεύει σε 100% µείωση των τοπικών εκποµπών CO 2 έως το Η κλιµάκωση των µέτρων στον χρονικά ορίζοντα του Σχεδίου ράσης γίνεται µε βάση το µέγεθος, την ωριµότητα, τη δυσκολία υλοποίησης του καθενός και την αποτελεσµατικότητα στη µείωση των εκποµπών. 6

7 2. Περιγραφή του ήµου 2.1. Γενικά στοιχεία Γεωγραφία - ιοικητικά H Νίσυρος βρίσκεται στο νοτιανατολικό Αιγαίο, στο κέντρο των ωδεκανήσων, ανάµεσα στην Κω, τη Τήλο, τη Σύµη και την Αστυπάλαια. Από τη Ρόδο απέχει 60 µίλια και από Πειραιά 200. Έχει σχήµα κυκλικό µε διάµετρο 8 χιλ. Περιτριγυρίζεται από άλλα 4 νησάκια το µεγαλύτερο από τα οποία είναι το Γυαλί, ενώ ακολουθούν η Πυργούσα, η Παχιά και η Στρογγυλή και µαζί µε τις γύρω νησίδες αποτελεί τον οµώνυµο ήµο. Ο πληθυσµός του νησιού κατά την απογραφή του 2001 κατέγραψε 948 µόνιµους κατοίκους. Γεωγραφία Συντεταγµένες: N E Νησιωτικό Σύµπλεγµα: ωδεκάνησα Έκταση: 41,6 km² ιοικητικά Περιφέρεια: Νοτίου Αιγαίου Νοµός: ωδεκανήσου Πρωτεύουσα: Μανδράκι Στατιστικά Πληθυσµός: 948 (απογραφή 2001) Πυκνότητα: 23 /km² Πίνακας 2.1. Γενικά στοιχεία ήµου Νισύρου 7

8 Το ηφαίστειο της Νισύρου Η Νίσυρος είναι το νεότερο και δεύτερο σε σπουδαιότητα από τα µεγάλα ηφαιστειακά κέντρα της Ελλάδας και συγκαταλέγεται στα ενεργά ηφαίστεια της χώρας. Στο κέντρο του νησιού δεσπόζει µια ευδιάκριτη κυκλική εκρηξιγενής χοάνη, η καλδέρα της Νισύρου, της οποίας η διάµετρος είναι περίπου 4 χιλιόµετρα και το χείλος της κυµαίνεται σε υψόµετρο µεταξύ 250 και 600 µέτρων. Η επιβλητικότητα του ηφαιστείου είναι φαινόµενο ασύγκριτης οµορφιάς και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, γεµίζοντας τον µε θαυµασµό και δέος. Για αυτούς τους λόγους το ηφαίστειο µπορεί να αποτελέσει το σύµβολο της µελλοντικής ανάπτυξης της Νισύρου. Το νησί Γυαλί Το νησί Γυαλί ανήκει διοικητικά κατά το ήµισυ στο δήµο Νισύρου και κατά το έτερο ήµισυ στο ελληνικό δηµόσιο. Το κοίτασµα ελαφρόπετρας καλύπτει το ήµισυ της έκτασης της νήσου Γυαλί, 3 ν.µ. βορειοδυτικά της Νισύρου. Το κοµµάτι το οποίο ανήκει στο δήµο Νισύρου έχει εκχωρηθεί στην εταιρία «ΛΑΒΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε.», που ασχολείται κυρίως µε την εκµετάλλευση ορυχείων Βιοµηχανικών ορυκτών και την εµπορία των προϊόντων τσιµέντου. Η εταιρία έχει αναπτύξει αξιόλογη κοινωνική προσφορά προς τη Νίσυρο. Περιβάλλον Πάνω από 450 αυτοφυή είδη απαρτίζουν τη χλωρίδα του νησιού. Το µεγάλο πλήθος των δέντρων είναι ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Νισύρου, που µπορεί να τη χαρακτηρίσει σαν το µοναδικό «πράσινο» ενεργό ηφαίστειο του Αιγαίου. Αντίστοιχου εύρους και ποικιλότητας µε τη χλωρίδα είναι και η πανίδα. Παρόλα αυτά δεν γίνονται συστηµατικές προσπάθειες διατήρησης των παραδοσιακών καλλιεργειών, ενώ οι υπάρχοντες αναβαθµοί και λοιπές πέτρινες κατασκευές δεν βρίσκονται σε άριστη κατάσταση εξαιτίας της υπερβόσκησης. Μάλιστα η ελεύθερη βόσκηση είναι, κατά πάσα πιθανότητα το µεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβληµα που αντιµετωπίζει το νησί της Νισύρου. Ολόκληρο το νησί µάλιστα αποτελεί «Τόπο Κοινοτικής Σηµασίας», ενταγµένο στο δίκτυο NATURA Οικονοµία Το πραγµατικό επίπεδο ανάπτυξης του νησιού είναι υψηλότερο άλλων παρόµοιων νησιών, κυρίως λόγω της ύπαρξης του λατοµείου της ελαφρόπετρας στη νησίδα Γυαλί. Το λατοµείο στο Γυαλί, εξάγει περίπου τόνους άριστης ποιότητας ελαφρόπετρα, εξασφαλίζοντας εργασία σε 80 οικογένειες και έσοδα της τάξης των ευρώ στον ενιαίο δήµο του νησιού αποτελώντας ζωτικής σηµασίας τόνωση για τα οικονοµία του νησιού. Παρόλα αυτά το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων του νησιού κατά τους θερινούς µήνες ασχολείται µε τον τριτογενή τοµέα (τουρισµό), επίσης µεγάλο είναι το ποσοστό των κατοίκων που απασχολούνται στο ήµο ή σε κάποια από τις ηµοτικές επιχειρήσεις, ενώ ο πρωτογενής τοµέας είναι ελάχιστα αναπτυγµένος στις µέρες µας. Η αγροτική παραγωγή (αµύγδαλα, σύκα, βελανίδια, σταφύλια, ελιές), η αλιευτική και η κτηνοτροφική δραστηριότητα (κατσίκια, βόδια, γουρούνια) ήταν σηµαντική έως τα τέλη του 19ου αιώνα. Σήµερα, η αγροτική παραγωγή είναι σχεδόν µηδενική ενώ, αντίθετα, αξιόλογη είναι η κτηνοτροφική / µελισσοκοµική (κρέας, τυρί, µέλι). Παρά το πλούσιο δυναµικό του νησιού, τα εύφορα εδάφη του και την υψηλή ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος, δεν υπάρχουν µορφές παραγωγής και µεταποίησης οι 8

9 οποίες να πιστοποιούνται ως βιολογικές. Παρόλα αυτά το νησί παράγει σε πολύ περιορισµένη κλίµακα προϊόντα όπως η σουµάδα και το γλυκό ντοµατάκι που εξαιτίας της µεθόδου παραγωγής τους θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν βιολογικά. Τουρισµός Το νησί της Νισύρου προσφέρεται για πολλές µορφές εναλλακτικού τουρισµού, κυρίως λόγω του ηφαιστείου και των ιαµατικών λουτρών. Ο ιαµατικός τουρισµός προσελκύει επισκέπτες καθ' όλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Επιπλέον, κυρίως κατά τους µήνες Ιούνιο - Ιούλιο, προσέρχονται στο νησί επισκέπτες (επιστήµονες, φοιτητές) παρόλο που οι απαραίτητες εγκαταστάσεις είναι ελάχιστες. Επίσης, ο οικοτουρισµός, καθώς και ο περιπατητικός τουρισµός έλκουν επισκέπτες κατά τους πρώτους φθινοπωρινούς µήνες. Η πλέον συνηθισµένη µορφή τουρισµού στη Νίσυρο είναι ο ηµερήσιος τουρισµός, εφόσον παραθεριστές από την Κω, αλλά και από τη Ρόδο σε µικρότερο βαθµό, καταφθάνουν στο νησί κατά τις πρωινές ώρες και αποχωρούν το απόγευµα της ίδιας µέρας. Υδατικοί Πόροι Το νησί δεν διαθέτει αποθέµατα πόσιµου νερού, καθώς οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες και οι λιγοστοί υδροφόροι «µολύνονται» από τα θερµά νερά και αέρια. Για την κάλυψη µάλιστα των αναγκών σε νερό, κυρίως το καλοκαίρι, αλλά και όλο το χρόνο, εισάγονται µεγάλες ποσότητες νερού µε υδροφόρες που µεταφέρουν νερό από τη Ρόδο. Η µοναδική πηγή µε πόσιµο νερό βρίσκεται στα ανατολικά, κοντά στο µοναστήρι της Παναγιάς Κυράς, παρέχοντας λιγοστό νερό. Οι στέρνες συλλογής βρόχινου νερού έλυναν το πρόβληµα της ύδρευσης στο παρελθόν. Σήµερα, λειτουργεί µία µονάδα αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού µε την µέθοδο της αντίστροφης ώσµωσης, δυναµικότητας 340m 3 /d. Η ανάγκη για νερό στη νήσο Γυαλί καλύπτεται µέσω των υδροφόρων Παρούσα κατάσταση Υποδοµές Ηλεκτρικό σύστηµα Η Νίσυρος είναι µέρος του αυτόνοµου συστήµατος Κως-Κάλυµνος, που περιλαµβάνει τα νησιά Κως, Κάλυµνος, Λειψοί, Νίσυρος, Ψέριµος, Τέλενδος και Τήλος. Αυτόνοµοι σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος υπάρχουν στην Κω και στην Κάλυµνο. Όσον αφορά στις ενεργειακές ανάγκες του ορυχείου στη νήσο Γυαλί, αυτές καλύπτονται από γεννήτριες µέγιστης απόδοσης 3MW. Η συµβατική παραγωγή ενέργειας που αντιστοιχεί στην κάλυψη αναγκών της Νισύρου για το 2008 έφτασε τις 4.52GWh µε αιχµή ζήτησης τα 1,14ΜW. Εγκαταστάσεις ΑΠΕ εν υπάρχουν εγκατεστηµένες ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή. Λοιπές τεχνικές υποδοµές 9

10 Α. Μονάδα αφαλάτωσης Όπως προαναφέρθηκε, λειτουργεί µία µονάδα αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού µε την µέθοδο της αντίστροφης ώσµωσης, δυναµικότητας 340m 3 το εικοσιτετράωρο. Υπάρχουν τρεις δεξαµενές νερού, µία στα Νικειά συνολικής χωρητικότητας 1500m 3, πέντε στους Πάλους συνολικής χωρητικότητας 2000m 3 και µία στο Μανδράκι χωρητικότητας 2500m Τάσεις ανάπτυξης ηµογραφική εξέλιξη Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσµός της Νισύρου παρουσίασε αυξοµειώσεις της τάξης του 40%, αρχικά µε αύξηση του πληθυσµού (40%) την δεκαετία 71 81, και στη συνέχεια µε µείωση (48%) κατά την δεκαετία Την τελευταία δεκαετία ο πληθυσµός παρουσίασε µικρή αύξηση, µόλις 2%, φτάνοντας κατά την απογραφή του 2001 συνολικά τους 948 κατοίκους. Οικονοµική ανάπτυξη Το πραγµατικό επίπεδο ανάπτυξης του νησιού είναι υψηλότερο άλλων παρόµοιων νησιών, κυρίως λόγω της ύπαρξης του λατοµείου της ελαφρόπετρας στη νησίδα Γυαλί, 5 χλµ. βορειοδυτικά της Νισύρου. Η δεύτερη πηγή εσόδων είναι ο τουρισµός. Η ανάπτυξη ωστόσο στον τοµέα αυτόν είναι ήπια. Η πλειοψηφία, των επισκεπτών της Νισύρου µένουν στο νησί µόνο λίγες ώρες, ερχόµενοι από την Κω για να επισκεφτούν το ηφαίστειο. Στην σηµερινή εποχή, ακολουθείται γενικά αύξουσα πορεία αναφορικά µε τις πηγές του εισοδήµατος του νησιού και την ποιότητα της οικονοµίας του. Παρόλο όµως που εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους πιο πλούσιους ήµους του Ν. Αιγαίου (το µέσο κατά κεφαλήν εισόδηµα των κατοίκων του νησιού ανέρχεται στα ετησίως), προβλήµατα όπως η ανεργία που µαστίζει τους νέους γίνονται όλο και πιο έντονα. Ενέργεια & ανάπτυξη Χαρακτηριστική της αύξησης του βιοτικού επιπέδου, των τεχνικών υποδοµών αλλά και της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού είναι η αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τα τελευταία χρόνια, που ακολουθεί έναν ρυθµό της τάξης του 7% ετησίως. Όσον αφορά στη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο, δεν έχουν γίνει ακόµα εγκαταστάσεις, αλλά υπάρχει τέτοια θέληση από πλευράς τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ το δυναµικό είναι εξαιρετικό Αειφορία Ο ήµος Νισύρου, συµµετέχει από το 2006 στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ», µε στόχο του την προώθηση δράσεων αειφορίας σε συνδυασµό µε τη διαδηµοτική και διεθνή συνεργασία. Επιπλέον, το 2008, ιδρύθηκε το «Ενεργειακό Γραφείο Ίου-Αιγαίου», για την υποστήριξη των µελών του ΑΦΝΗ σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού. 10

11 Με τη συµµετοχή του στο Σύµφωνο των ηµάρχων, ο ήµος Νισύρου αποσκοπεί στη συνέχιση και ενίσχυση της αειφορικής του πορείας µέσω της διεθνούς συνεργασίας, µε έµφαση στην εξοικονόµηση ενέργειας και την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ Η Νίσυρος έχει αξιόλογο γεωθερµικό, αιολικό και ηλιακό δυναµικό και κάποιες δυνατότητες εξοικονόµησης ενέργειας Γεωθερµικό δυναµικό Η Νίσυρος διαθέτει ένα από τα µεγαλύτερα γεωθερµικά πεδία στη Ελλάδα (το δεύτερο µετά τη Μήλο) µε δυνατότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (υψηλή ενθαλπία) αρκετών δεκάδων MW. Σηµαντικά είναι επίσης τα ποσά (θερµικής) ενέργειας που µπορούν να αντληθούν από αβαθείς γεωτρήσεις και να καλύψουν ανάγκες θέρµανσης ή παροχής ενέργειας σε αγροτικές εκµεταλλεύσεις. Παρά ταύτα, αστοχίες στο χειρισµό της γεωθερµίας (κυρίως από τη ΕΗ) έστρεψαν πολλούς από τους κατοίκους εναντίον αυτής της προοπτικής. Πιστεύεται όµως ότι η σωστή πληροφόρηση µπορεί να αλλάξει το αρνητικό κλίµα. Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το γεωθερµικό πεδίο του νησιού: Σχήµα 2.1. Γεωθερµικό πεδίο 11

12 Αιολικό δυναµικό Επίσης το νησί διαθέτει πλούσιο ανεκµετάλλευτο αιολικό δυναµικό καθώς όλο το βόρειο τµήµα του, εκτιµάται ότι µπορεί να φιλοξενήσει σηµαντικό αριθµό από ανεµογεννήτριες. Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το αιολικό δυναµικό (µέση ταχύτητα ανέµου ετησίως): Σχήµα 2.2. Αιολικό δυναµικό Ηλιακό δυναµικό Πολύ αξιόλογο είναι και το ηλιακό δυναµικό του νησιού. Το ηλιακό δυναµικό έχει σε κάποιο βαθµό εκµεταλλευτεί µε εγκαταστάσεις θερµικών ηλιακών συστηµάτων για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, κυρίως από τα τουριστικά καταλύµατα. Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το ηλιακό δυναµικό (πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντια επιφάνεια ετησίως): 12

13 Σχήµα 2.3. Ηλιακό δυναµικό Εξοικονόµηση ενέργειας Όσον αφορά στην εξοικονόµηση ενέργειας δυναµικό υπάρχει στις κτιριακές εγκαταστάσεις του τριτογενή, δηµοτικού αλλά και οικιακού τοµέα. Ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις Ο ξενοδοχειακός τοµέας παρουσιάζει κάποιο, αλλά µικρό, δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας, λόγω της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης και των περιορισµένων υποδοµών. Τα τουριστικά καταλύµατα λειτουργούν σχεδόν αποκλειστικά τους καλοκαιρινούς µήνες. Οι ενεργειακές καταναλώσεις σε αυτά αφορούν κυρίως κλιµατισµό και θέρµανση ζεστού νερού χρήσης και, δευτερευόντως, τον φωτισµό. Προβλέπεται αύξηση της διείσδυσης των θερµικών ηλιακών συστηµάτων (ηλιακοί θερµοσίφωνες), ενώ θα προωθηθούν και παρεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας. ηµοτικά κτίρια Τα δηµοτικά κτίρια (κυρίως κτίρια υπηρεσιών και σχολικά κτίρια) αποτελούν άλλη µια κατηγορία κτιρίων τα οποία είναι συνήθως ενεργοβόρα, και στα οποία δίνεται εύκολα η δυνατότητα στον ήµο να επέµβει για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης. Οικιακός τοµέας Ο οικιακός τοµέας εµφανίζει κάποιο δυναµικό εξοικονόµησης, ωστόσο είναι προφανώς δυσκολότερο να ελεγχθεί ως την συµπεριφορά των χρηστών και ως προς τα αποτελέσµατα. Στον τοµέα αυτόν ο ήµος θα κατευθυνθεί κυρίως προς δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των χρηστών. Στη Νίσυρο, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, το σύνολο σχεδόν των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980, οπότε και άρχισε να ισχύει ο «Κανονισµός Θερµοµόνωσης», δεν ήταν θερµοµονωµένα. Αυτό το γεγονός, µαζί µε τα στατιστικά στοιχεία του έτους κατασκευής των κτιρίων οδηγεί σε µια πρώτη εκτίµηση του δυναµικού εξοικονόµησης ενέργειας, από παρεµβάσεις θερµοµόνωσης στο κέλυφος του κτιρίου. Χαρακτηριστικό είναι πως το έτος κατασκευής είναι κριτήριο επιλεξιµότητας για ένταξη κατοικιών στο, προς το παρόν «παγωµένο», πρόγραµµα «Εξοικονόµηση κατ οίκον» του πτρώην ΥΠΑΝ, όπου µόνο κτίρια κατασκευασµένα πριν το 1980 είναι επιλέξιµα. Ειδικά στη Νίσυρο, το ποσοστό κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1981, βάσει στοιχείων της ΕΣΥΕ ανέρχεται σε 79,4%, το οποίο είναι αρκετά υψηλό, σε σχέση µε άλλα νησιά. 13

14 Τοµέας Μεταφορών Στην Νίσυρο υπάρχει ΚΤΕΛ. Για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών, ένα δηµοτικό λεωφορείο πραγµατοποιεί δωρεάν δροµολόγια από το Μανδράκι προς τα άλλα ηµοτικά ιαµερίσµατα. Το ίδιο λεωφορείο εξυπηρετεί κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους τους µαθητές που προσέρχονται στις σχολικές µονάδες του Μανδρακίου ( ήµος Νισύρου). Στο νησί δεν υπάρχουν υποδοµές για περιβαλλοντικά φιλικά, εναλλακτικά µέσα, ήπιας κυκλοφορίας, όπως το ποδήλατο. Ωστόσο, η χρήση ποδηλάτων θα µπορούσε να βρει εφαρµογή για τις µετακινήσεις µέσα στον οικισµό του Μανδρακίου, όσο και στην παραλιακή (τουριστική) διαδροµή από το Μανδράκι µέχρι τον οικισµό των Παλών. Στόχος είναι η µετάβαση από συµβατικά µέσα µεταφοράς (κυρίως µοτοσικλέτες) σε ένα περιβαλλοντικά φιλικό µέσο, που είναι το ποδήλατο, που µπορεί να συνδυαστεί απόλυτα µε την ήπια τουριστική ανάπτυξη του νησιού και να την ενισχύσει Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου Στην συνέχεια παρατίθεται µια συγκεντρωτική λίστα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ήµου Νισύρου τα οποία έχουν άµεση επίδραση στην βιώσιµη ενεργειακή ανάπτυξή του. Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδιορίζουν µια ειδική κατηγορία δήµων συµµετεχόντων στο Σύµφωνο των ηµάρχων, αυτή των µικρών νησιωτικών δήµων µε τουριστική δραστηριότητα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά µπορούν να οµαδοποιηθούν σε τρεις οµάδες, σε αυτά σε σχέση µε τον άνθρωπο και τις υποδοµές, το περιβάλλον και την ενέργεια και τα διοικητικά Άνθρωπος - Υποδοµές Μη αστικός ήµος. Οι κάτοικοι του νησιού είναι συγκεντρωµένοι στους οικισµούς των 3 δηµοτικών διαµερισµάτων µε βασικό οικισµό την πρωτεύουσα του νησιού το Μανδράκι, ενώ µερικά σπίτια είναι δισπαρµένα στο υπόλοιπο νησι ή συγκεντρωµένα σε πολύ µικρούς οικισµούς.. Μεγάλη εποχιακή διακύµανση του πληθυσµού. Ο πολύ µικρός πληθυσµός του νησιού (~950κάτοικοι) µεταβάλλεται σηµαντικά κατά τους καλοκαιρινούς µήνες όπου το νησί κατακλύεται για διάστηµα τουλάχιστον ενός µήνα από τουρίστες. Σε αυτή την περίοδο η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται σηµαντικά. Αυξητικές τάσεις του πληθυσµού. Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται τάση αποκέντρωσης από τις µεγάλες πόλεις προς τα νησιά. Η απογραφή του 2011 θα παράξει νέα δηµογραφικά δεδοµένα. Αναπτυσσόµενες υποδοµές. Βασικές υποδοµές όπως επέκταση της µονάδα αφαλάτωσης, χώρος υγειονοµικής ταφής υπολειµµάτων (ΧΥΤΥ), κατασκευή βιολογικού καθαρισµού και δικτύων αποχέτευσης τοποθετούνται στην λίστα των βραχυπρόθεσµων έργων υποδοµής. Μεταφορές: εν είναι συχνή η µετακίνηση αυτοκινήτων που ανήκουν σε µόνιµους κατοίκους του νησιού εκτός των γεωγραφικών ορίων του ήµου λόγω των προφανών δυσκολιών που επιβάλλει η νησιωτικότητα Επίσης το πολύ µικρό µέγεθος του νησιού εκ των πραγµάτων περιορίζει τις δυνατότητες µετακίνησης και δίνει κίνητρο στους τουρίστες να επιλέγουν την πεζοπορία ως µέσο µετακίνησης. 14

15 Ενέργεια - Περιβάλλον Μέρος αυτόνοµου ηλεκτρικού δικτύου. Όπως ήδη αναφέρθηκε, το ηλεκτρικό δίκτυο της Νισύρου αποτελεί µέρος του δικτύου Κω Καλύµνου. Γειτνίαση µε την θάλασσα. Όπως αναδείχθηκε και στο κεφάλαιο 2.3 το νησιωτικό προφίλ του ήµου παρέχει υψηλό δυναµικό ΑΠΕ. Η θάλασσα παρέχει πολλές δυνατότητες αειφορικών δράσεων αλλά από την άλλη αποτελεί και ένα ευαίσθητο οικοσύστηµα το οποίο χρήζει ιδιαίτερης ευθύνης. ιαθέσιµη γη για εφαρµογές ΑΠΕ. Η πυκνότητα πληθυσµού του ήµου (23/km 2 ), αποτέλεσµα του µη-αστικού προφίλ του ε καταδεικνύει την δυνατότητα ανάπτυξης εφαρµογών µε χρήση ΑΠΕ. Παρόλα αυτά είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι χωροταξικοί και περιβαλλοντικοί περιορισµοί περιορίζουν την διαθέσιµη γη. Σηµαντικό γεωθερµικό δυναµικό. Το γεωθερµικό πεδίο της Νισύρου προσφέρει µοναδικές δυνατότητες εφαρµογών υψηλής και χαµηλής ενθαλπίας. Σε κάθε περίπτωση οποιαδήποτε επένδυση πρέπει να πραγµατοποιείται θέτοντας ως προτεραιότητα τον σεβασµό στην πλούσια φυσική οµορφιά του τόπου και την ασφαλή αξιοποίηση του ιοικητική οργάνωση Περιορισµένο προσωπικό για ενασχόληση µε το Σύµφωνο. Το προσωπικό και οι πόροι του ήµου δεν επαρκούν για συνεχή ενασχόληση εργαζοµένου µε το Σύµφωνο. Μεταφορικοί περιορισµοί Αυξηµένο κόστος επένδυσης. Ένα από τα βασικά προβλήµατα του ήµου είναι η αραίαη σύνδεση του νησιού µε την ηπειρωτική Ελλάδα αν και η πολύ κοντινή απόσταση από την Κω προσφέρει σχετικά εύκολη πρόσβαση σε µεγαλύτερο διοικητικό και εµπορικό κέντρο. Άµεση είναι φυσικά η επίδραση του προβλήµατος στο κόστος µεταφοράς υλικών και υπηρεσιών. 15

16 3. Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης Η καταγραφή της ενεργειακής κατάστασης του ήµου είναι αναγκαία ώστε να υπολογισθούν οι εκποµπές CO 2 και να οριστούν οι στόχοι µείωσης τους µέχρι το Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι διάφορες επιλογές και παραδοχές που υιοθετήθηκαν, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την συλλογή δεδοµένων, τον υπολογισµό της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης και των αντίστοιχων εκποµπών CO 2, και τα τελικά αποτελέσµατα ακολουθώντας την προτεινόµενη µορφολογία του γραφείου του Συµφώνου των ηµάρχων (Covenant of Mayors Office, CoMO) Βασικές επιλογές Παραδοχές Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι βασικές επιλογές και οι αναγκαίες παραδοχές που θα καθορίσουν το πλαίσιο στο οποίο θα πραγµατοποιηθεί η ανάλυση. 1. Έτος βάσης: Η συλλογή δεδοµένων στο προτεινόµενο έτος βάσης 1990 παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες αρχής γενοµένης µε την µη ύπαρξη αρχειοθετηµένων δεδοµένων από τον δήµο. Λαµβάνοντας υπόψη την δυσκολία ανάκτησης παλαιών δεδοµένων και των αναπτυσσόµενων υποδοµών των τελευταίων ετών (αυξάνοντας την ενεργειακή κατανάλωση και τις εκποµπές) ως έτος βάσης επιλέχθηκε το τελευταίο έτος µε πλήρη ενεργειακά δεδοµένα, δηλαδή το Συνολικός στόχος µείωσης εκποµπών CO 2 : Μόνο απόλυτος στόχος ορίζεται µιας και λόγω της έντονης διακύµανσης του πληθυσµού ο καθορισµός ενός κατά κεφαλή στόχου µε βάση τον µόνιµο πληθυσµό του νησιού θα ήταν υπερεκτιµηµένος. 3. Μονάδα αναφοράς εκποµπών: Από την οµάδα των διαφόρων αερίων του θερµοκηπίου µόνο οι εκποµπές CO 2 υπολογίζονται και για αυτό ως µονάδα αναφοράς των εκποµπών ορίζεται ο τόνος [t] CO Προσέγγιση υπολογισµού συντελεστών εκποµπής: Οι συντελεστές εκποµπής που θα χρησιµοποιηθούν για την ποσοτικοποίηση των εκποµπών CO 2 µέσω της καταγραφής της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης καθορίζονται σύµφωνα µε τα πρότυπα µεγέθη που παρέχονται από το IPCC. 5. Ρυθµός αύξησης της ενεργειακής κατανάλωσης: Όπως προαναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου η ενεργειακή κατανάλωση του ήµου έχει αυξητικές τάσεις. Παρόλα αυτά σε αυτή την φάση υιοθετείται η συντηρητική προσέγγιση της παράβλεψης του ρυθµού αύξησης. 6. ηµογραφικά στοιχεία: Τα πιο πρόσφατα επίσηµα δηµογραφικά στοιχεία παρέχονται για το 2001, όπου και πραγµατοποιήθηκε η τελευταία πληθυσµιακή απογραφή. Τα στοιχεία αυτά θεωρούνται προσεγγιστικά ικανοποιητικά για την παρούσα ανάλυση. Νέα στοιχεία θα είναι διαθέσιµα το 2011 και επανεξέταση των αρχικών υπολογισµών θα είναι δυνατή. 7. Βιοµηχανία: εν έχει συµπεριληφθεί ο βιοµηχανικός τοµές σε σχέδια δράσης µείωσης εκποµπών CO 2, ο οποίος άλλωστε είναι σχεδόν ανύπαρκτος και εποµένως η καταγραφή των ρύπων σε αυτόν τον τοµέα δεν θεωρήθηκε επιβεβληµένη. 8. Μεταφορές: Για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 στον τοµέα των µεταφορών έχουν χρησιµοποιηθεί δεδοµένα πώλησης καυσίµων από το τοπικό πρατήριο. Το βασικό προτέρηµα για τον δήµο Νισύρου είναι ο γεωγραφικός περιορισµός του ήµου. Παρόλο που αυτή η 16

17 µέθοδος δεν είναι ενδεδειγµένη σύµφωνα µε το CoM, σε αυτή την φάση έχει θεωρηθεί αποδεκτή προσέγγιση λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου στον τοµέα των µεταφορών όπως αναλύθηκαν παραπάνω. 9. Θέρµανση: Για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 από την κατανάλωση ορυκτών καυσίµων για την θέρµανση χώρων και νερού τα δεδοµένα από το τοπικό πρατήριο θεωρούνται αρκετά ακριβή µιας και σπανίζει η αγορά καυσίµων εκτός του νησιού για τέτοιες χρήσεις. Σε αυτή την περίπτωση δεχόµαστε πως κατά την διάρκεια ενός έτους η ποσότητα πετρελαίου θέρµανσης που αγοράστηκε από το πρατήριο ισούνται µε την ποσότητα πετρελαίου που καταναλώθηκε από το σύνολο του ήµου Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Η συλλογή διαφόρων δεδοµένων είναι αναγκαία ώστε να επιτευχθεί µια πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων ακολουθώντας την προτεινόµενη φόρµα του CoMO. Οι αντίστοιχες εκποµπές CO 2 υπολογίζονται κάνοντας χρήση των κατάλληλων συντελεστών εκποµπής. Η πληρότητα αυτών των δεδοµένων δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί µόνο µε την συλλογή και αξιοποίηση υπαρχόντων στοιχείων από τις τοπικές αρχές και τους λοιπούς εν δυνάµει καταναλωτές ενέργειας εντός των γεωγραφικών ορίων του ήµου Συλλογή δεδοµένων Η µεθοδολογία που ακολουθείται, προκειµένου να συντεθεί ένας πλήρης κατάλογος εκποµπών, συνδυάζει τα υπάρχοντα στοιχεία, επιδιώκοντας την µέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους, µε στοιχεία που έχουν παραχθεί εφαρµόζοντας µια υπολογιστική bottom-up (από κάτω προς τα επάνω) ανάλυση. Τα υπάρχοντα στοιχεία σχετίζονται αποκλειστικά µε τις δηµοτικές καταναλώσεις καυσίµων (θέρµανση, µεταφορές) και τις συνολικές καταναλώσεις καυσίµων. Τα στοιχεία παρέχονται από τις τοπικές αρχές και τα τοπικά πρατήρια καυσίµων. Η bottom-up ανάλυση είναι βασισµένη στις πληροφορίες για τις τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται, τους συντελεστές ενεργειακής αποδοτικότητας και τους τύπους καυσίµων που καταναλώνονται και συνδυάζονται µε στατιστικά στοιχεία σχετικά µε δηµογραφικά δεδοµένα, τον τουρισµό, το τοπικό κλίµα και άλλα. Αναλυτικός πίνακας µε τις πηγές των διάφορων αναγκαίων δεδοµένων παρουσιάζεται στο παράρτηµα. Τα στοιχεία που προκύπτουν σχετίζονται κυρίως µε τις καταναλώσεις του οικιακού και του τριτογενή τοµέα όπου και υπάρχει µεγάλη έλλειψη σε πραγµατικά στοιχεία. Να σηµειωθεί ότι ο τριτογενής τοµέας προσεγγίζεται ως το άθροισµα των καταναλώσεων στον εµπορικό και τουριστικό τοµέα. Η µεθοδολογία για τον υπολογισµό συγκεκριµένων καταναλώσεων σύµφωνα µε την bottomup ανάλυση θα παρουσιαστεί στην συνέχεια Περιγραφή υπολογισµών Αρχικά παρουσιάζεται η εφαρµογή και αξιοποίηση της bottom-up ανάλυσης, ενώ στην συνέχεια αναλύεται ο συνδυασµός της µε τα πραγµατικά δεδοµένα ώστε να επιτευχθεί η πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων. 17

18 Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης Όπως ήδη αναφέρθηκε η bottom-up ανάλυση αξιοποιείται για υπολογισµούς ενεργειακών καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τοµέα. Η εφαρµογή του υπολογιστικού µοντέλου βασίζεται στην παραδοχή ότι στα συνήθη κτίρια ενέργεια καταναλώνεται για ανάγκες θέρµανσης χώρου, θέρµανσης νερού, κλιµατισµού χώρου και κατευθείαν για την λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών. ιάφορες τεχνολογίες αξιοποιώντας αντίστοιχες πηγές ενέργειας χρησιµοποιούνται για την κάλυψη αυτών των αναγκών. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία και προσεγγίσεις ορίζεται το µερίδιο και ο βαθµός απόδοσης κάθε τεχνολογίας στην παραγωγή ενέργειας ανά τύπο κατανάλωσης. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα αντίστοιχα µερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε τοµέα χρήσης ενέργειας (οικιακό τριτογενή). Οικιακός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 30% 100% πετρέλαιο 45% 75% υγραέριο 5% 90% βιοµάζα 20% 35% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 55% 90% πετρέλαιο 5% 40% βιοµάζα 35% 100% ηλιακοί θερµοσίφωνες 5% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Τουριστικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 45% 90% πετρέλαιο 10% 40% ηλιακοί θερµοσίφωνες 45% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Εµπορικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 100% 90% 18

19 ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Πίνακας 3.1. Μερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε χρήση ενέργειας Στην συνέχεια παρουσιάζεται συνοπτικά η προσέγγιση της bottom-up ανάλυσης για τον υπολογισµού των συνολικών ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση ενέργειας. Θέρµανση χώρου: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση χώρου υπολογίζεται κάνοντας χρήση των βαθµοηµέρων ανά µήνα σε συνδυασµό µε τον συντελεστή θερµικών απωλειών του χώρου. Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου και των αναµενόµενων ωρών θέρµανσης. Θέρµανση νερού: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση νερού υπολογίζεται κάνοντας χρήση της θερµοχωρητικότητας του νερού και κλιµατικών δεδοµένων για την µέση µηνιαία θερµοκρασία του νερού στο υπόγειο δίκτυο και για την µέση θερµοκρασία του αέρα. Επίσης είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας θερµού νερού και της µέσης ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενης ποσότητας θερµού νερού. Κλιµατισµός χώρου: Η συνολική κατανάλωση ενέργειας από συσκευές κλιµατισµού χώρου βασίζεται στον καθορισµό της συνολικής τυπικής µέσης τιµής ισχύος του κλιµατιστικού συστήµατος και στην εκτίµηση του ποσοστού κλιµατιζόµενων χώρων επί του συνόλου και των αναµενόµενων ωρών λειτουργίας. Ηλεκτρικές συσκευές: Η συνολική κατανάλωση από ηλεκτρικές συσκευές υπολογίζεται καθορίζοντας την µέση ονοµαστική ισχύ του συνόλου των συσκευών και του αναµενόµενου χρόνου χρήσεως τους. Υπολογίζοντας τις συνολικές ενεργειακές καταναλώσεις και διαµερίζοντας τα αποτελέσµατα σύµφωνα µε τα µερίδια των τεχνολογιών είναι δυνατός ο καθορισµός των ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση και φορέα ενέργειας. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι ακριβή δεδοµένα για την κατανάλωση καυσίµων και ηλεκτρισµού έχουν συγκεντρωθεί δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για τον συγκερασµό των αποτελεσµάτων µε τα πραγµατικά συγκεντρωµένα δεδοµένα Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι προσεγγίσεις υπολογισµού κάθε κατηγορίας ενεργειακών καταναλώσεων σε συνάρτηση µε τον φορέα ενέργειας (ηλεκτρισµός, ορυκτά καύσιµα, ΑΠΕ). Να σηµειωθεί ότι στην στήλη του πετρελαίου περιλαµβάνονται αποτελέσµατα που αναφέρονται σε πετρέλαιο για κίνηση (µεταφορές) και σε πετρέλαιο για θέρµανση (κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές). Μόνο οι φορείς ενέργειας τους οποίους εκµεταλλεύονται ο ήµος και οι κάτοικοί του συµπεριλαµβάνονται στον πίνακα. Το υπόµνηµα που ακολουθεί τον πίνακα εξηγεί την έννοια κάθε 19

20 χρωµατισµού, όπου οι συντοµογραφίες Π, BU και Σ συµβολίζουν τα πραγµατικά δεδοµένα, την bottom-up ανάλυση και τα συνδυασµένα δεδοµένα. ΤΕΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ [ΜWh] Κατηγορία Ηλεκτρισµός Ορυκτά Καύσιµα ΑΠΕ Υγραέριο Πετρέλαιο Βενζίνη Βιοµάζα Ηλιακά Θερµικά ΚΤΙΡΙΑ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ/ΥΠΟ ΟΜΕΣ ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Π Π BU Σ BU Οικιακά κτίρια BU BU Σ BU BU ηµοτικός φωτισµός Σ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ηµοτικός στόλος Π ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Πίνακας 3.2. Μεθοδολογία υπολογισµού ενεργειακών καταναλώσεων ανά κατηγορία και ενεργειακό φορέα Π Π εν υπάρχουν δεδοµένα BU Π Σ εδοµένα από bottom-up υπολογισµό Πραγµατικά δεδοµένα από τοπικούς φορείς Συνδυασµός bottom-up υπολογισµού και πραγµατικών δεδοµένων Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι ιδιαιτερότητες στον τρόπο υπολογισµού των επιµέρους ενεργειακών καταναλώσεων ανά ενεργειακό φορέα, τύπο κατανάλωσης και σε συνάρτηση µε την πηγή προέλευσης των απαιτούµενων δεδοµένων εισόδου. Α. Ηλεκτρισµός Υγραέριο Βιοµάζα Ηλιακά θερµικά Οι συνολικές ενεργειακές καταναλώσεις υπολογίζονται και µοιράζονται στους φορείς ενέργειας κάνοντας χρήση των µερισµάτων κάθε τεχνολογίας. Ο υπολογισµός του µερίσµατος ενέργειας λόγω κατανάλωσης πετρελαίου αναλύεται ξεχωριστά σε επόµενη παράγραφο. Α1. ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές ηµοτικός Φωτισµός 20

21 Οι δηµοτικές ηλεκτρικές καταναλώσεις σε κτίρια, εξοπλισµούς/υποδοµές και φωτισµό ήταν δυνατό να ανακτηθούν µε ακρίβεια από τους λογαριασµούς ηλεκτρικού ρεύµατος που διατηρούνται στα αρχεία του ήµου. Όσον αφορά τους εξοπλισµούς και υποδοµές οι καταναλώσεις αφορούν στα αντλιοστάσιο των δικτύων ύδρευσης, στις καταναλώσεις και της µονάδας αφαλάτωσης και στα αντλιοστάσια των γεωτρήσεων. Α2. Οικιακά κτίρια Ο υπολογισµός της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στα οικιακά κτίρια αναλύεται για κάθε χρήση ενέργειας. Θέρµανση χώρου: Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 20 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 5 ώρες. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία τα κτίρια χωρίζονται σε αυτά µόνο µε ισόγειο και σε αυτά και µε 1 ο όροφο (ψηλότερα κτίρια δεν επιτρέπονται στο νησί) για τα οποία και ορίζεται διαφορετικός συντελεστής θερµικών απωλειών. Θέρµανση νερού: Καθορίζεται απαιτούµενη θερµοκρασία θερµού νερού τους 45 ο C, µέση ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενη ποσότητα θερµού νερού τα 40λίτρα. Κλιµατισµός χώρου: Το 60% των κατοικιών θεωρείται ότι φέρει ηλεκτρικές συσκευές κλιµατισµού χώρου. Η συνολική τυπική µέση τιµή ισχύος ενός κλιµατιστικού συστήµατος ανά νοικοκυριό θεωρείται τα 12000ΒΤU, ενώ η περίοδος λειτουργίας επιλέγεται στους 4 µήνες τον χρόνο και στις 6 ώρες την µέρα. Ηλεκτρικές συσκευές: Ο υπολογισµός των ηλεκτρικών καταναλώσεων από συσκευές γίνεται αφού ορίσουµε µια λίστα µε τις πλέον συνήθεις συσκευές ενός σπιτιού και αφού λάβουµε υπόψη την µέση ονοµαστική ισχύ κάθε τέτοιας συσκευής και των αναµενόµενων ηµερών τον χρόνο και ωρών την ηµέρα που θα χρησιµοποιηθούν. Α3. Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Για τον υπολογισµό της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στον τριτογενή (εµπορικό τουριστικό) τοµέα ακολουθήθηκε η ίδια προσέγγιση µε τα οικιακά κτίρια µε κάποιες µικρές διαφοροποιήσεις οι οποίες θα παρουσιαστούν στην συνέχεια. Επίσης διαφορές υπάρχουν στον υπολογισµό των καταναλώσεων στα υποσύνολα του εµπορικού και τουριστικού τοµέα για αυτό και θα γίνει διαχωρισµός µεταξύ τους. Θέρµανση χώρου: Τουριστικός τοµέας: Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 22 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 6 ώρες. Σκοπός είναι ο υπολογισµός του θερµικού φορτίου ανά κλίνη. Ορίζονται για αυτό τον λόγο µέσες διαστάσεις δωµατίου ξενοδοχείου και συντελεστής θερµικών απωλειών. Με χρήση στατιστικών στοιχείων για τον τουριστικό τοµέα καθορίζεται ο αριθµός κλινών εντός των ορίων του ήµου καθώς και ένας λόγος κάλυψης των κλινών ανά 21

22 µήνα που περιγράφει την τουριστική κίνηση. Εµπορικός τοµέας: Οµοίως µε τον τουριστικό τοµέα. Σε αυτή την περίπτωση η επιθυµητή θερµοκρασία εσωτερικού χώρου ορίζεται στους 22 ο C και ο µέσος αριθµός αναγκαίων ωρών θέρµανσης στις 4 ώρες. Οι διαστάσεις ενός τυπικού καταστήµατος αλλά και ο αριθµός των καταστηµάτων από στατιστικά δεδοµένα χρειάζονται για τον υπολογισµό του θερµικού φορτίου ανά µήνα. Θέρµανση νερού: Τουριστικός τοµέας: Καθορίζεται απαιτούµενη θερµοκρασία θερµού νερού τους 45 ο C, µέση ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενη ποσότητα θερµού νερού τα 60λίτρα. Στατιστικά στοιχεία για τον τουριστικό τοµέα επίσης χρησιµοποιούνται για τον υπολογισµό του θερµικού φορτίου. Εµπορικός τοµέας: Στον εµπορικό τοµέα η παραγωγή θερµού νερού µε χρήση ηλεκτρισµού θεωρείται αµελητέα και δεν συνυπολογίζεται. Κλιµατισµός χώρου: Τουριστικός τοµέας: Ο ίδιος τρόπος υπολογισµού µε αυτόν τον οικιακών κτιρίων χρησιµοποιείται, µε τη διαφορά ότι εδώ η ισχύς ενός τυπικού δωµατίου τουριστικού καταλύµατος θεωρείται τα 9000BTU. Εµπορικός τοµέας: Οµοίως και για τον εµπορικό τοµέα, µε την διαφορά ότι εδώ οι ώρες λειτουργίας εκτιµώνται στις 4 και η µέση ισχύς ανά εµπορικό κατάστηµα στα 12000BTU. Ηλεκτρικές συσκευές: Τουριστικός τοµέας: Για τον υπολογισµό της ηλεκτρικής κατανάλωσης κατευθείαν από συσκευές ορίζεται µια µέση εγκατεστηµένη ισχύ συσκευών ανά κλίνη της τάξεως των 400W όπου σε συνδυασµό µε τον µέσο αναµενόµενο χρόνο πλήρωσης των κλινών µας επιστρέφει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Εµπορικός τοµέας: Ανάλογα µε τον τουριστικό τοµέα ορίζεται µέση εγκατεστηµένη ισχύς ανά κατάστηµα της τάξεως των 2kW και οι µέσες ώρες λειτουργίας των καταστηµάτων ανά ηµέρα. Β. Πετρέλαιο (θέρµανσης - κίνησης) Β1. ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Η κατανάλωση πετρελαίου θέρµανσης για κάλυψη των αναγκών των δηµοτικών κτιρίων ήταν δυνατόν να υπολογισθεί από τα τιµολόγια αγοράς καυσίµων από το δηµοτικό πρατήριο καυσίµων τα οποία και ήταν διαθέσιµα στο λογιστικό αρχείο του ήµου. Στην συνέχεια λαµβάνοντας υπόψη την κατώτερη θερµογόνος ικανότητα του καυσίµου καθίστατο δυνατός ο υπολογισµός της κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση των δηµοτικών κτιρίων. Β2. Οικιακά κτίρια Τριτογενή κτίρια, εξοπλισµοί/υποδοµές Τα διαθέσιµα δεδοµένα από τα τοπικά πρατήρια αφορούν τις συνολικές αγορές καυσίµων (ανά τύπο καυσίµου), ενώ από το αρχείο του ήµου αποκλειστικά τις δηµοτικές αγορές από τα πρατήρια. Η διαφορά των δύο ποσών αντιστοιχεί στα καύσιµα που καταναλώνονται από τον οικιακό και τριτογενή 22

23 τοµέα (Π συν,θ ). Ο διαµερισµός αυτού του ποσού στον τριτογενή (Π τριτ,θ = Π τουρ,θ + Π εµπ,θ ) και οικιακό (Π οικ,θ ) τοµέα πραγµατοποιείται ακολουθώντας την παρακάτω διαδικασία η οποία συνδυάζει τα πραγµατικά δεδοµένα από τα πρατήρια καυσίµων µε προσεγγιστικά αποτελέσµατα της bottom-up ανάλυσης. Αρχικά για κάθε ενεργειακό τοµέα (οικιακό τουριστικό εµπορικό) ορίζονται δύο λόγοι αντλώντας δεδοµένα από τα υπολογιστικά αποτελέσµατα. Πρώτον ο λόγος της ενέργειας που έχει καταναλωθεί για τις θερµικές ανάγκες του κάθε τοµέα προς την συνολική ενέργεια για θερµικές ανάγκες και των τριών (π.χ για τον οικιακό τοµέα, α οικ,θ = BU οικ,θ /BU συν,θ )και δεύτερον ο λόγος της ενέργειας που έχει καταναλωθεί για την κάλυψη των αναγκών σε θέρµανση χώρου προς την συνολική ενέργεια για κάλυψη των θερµικών αναγκών (π.χ για την θερµότητα χώρου του οικιακού τοµέα, α οικ.θ.χώρου = Bu οικ,θ.χώρου /BU οικ,θ ). Υπενθυµίζεται ότι οι θερµικές ανάγκες αφορούν τους χώρους και το νερό. Με αυτό τον τρόπο έχουµε µια ένδειξη για τις αναλογίες των διαφόρων καταναλισκόµενων ποσών ενέργειας. Οι λόγοι αυτοί στην συνέχεια πολλαπλασιάζονται µε το ενεργειακό περιεχόµενο των πραγµατικών συνολικών ποσοτήτων πετρελαίου και παραλαµβάνουµε τα επιµέρους επιθυµητά αποτελέσµατα (π.χ για την θερµότητα χώρου του οικιακού τοµέα, Π οικ,θ.χώρου = α οικ,θ* α οικ,θ.χώρου* Π συν,θ ). Β3. ηµοτικός στόλος, Ιδιωτικές Εµπορικές µεταφορές Οι ενεργειακές καταναλώσεις στον τοµέα των µεταφορών προσδιορίζονται όµοια µε αυτές για την κάλυψη των αναγκών θέρµανσης. Η κατανάλωση ενέργειας για µεταφορές του δηµοτικού στόλου υπολογίζεται άµεσα µιας και είναι γνωστές οι ποσότητες πετρελαίου κίνησης και βενζίνης που αγοράστηκαν από το δηµοτικό πρατήριο. Οι καταναλώσεις για µεταφορές στον ιδιωτικό και εµπορικό τοµέα υπολογίζονται από τα συνολικά στοιχεία αγοράς καυσίµων κίνησης από το τοπικό πρατήριο καυσίµων αφαιρώντας τις ποσότητες που αγοράστηκαν από τον δήµο Αποτελέσµατα καταγραφής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Ακολουθώντας την µεθοδολογία υπολογισµού των ενεργειακών καταναλώσεων που περιγράφηκε στην προηγούµενη παράγραφο είναι πλέον δυνατή η κατάρτιση του απαιτούµενου πίνακα τελικής ενεργειακής κατανάλωσης σύµφωνα µε την προτεινόµενη φόρµα του CoMO. Πρέπει να σηµειωθεί πως στα αποτελέσµατα συµπεριλαµβάνονται οι ενεργειακοί φορείς οι οποίοι αξιοποιούνται από τον δήµο και τους κατοίκους. 23

24 Κστηγορία Ηλεκτρισµό ς Υγραέρι ο ΤΕΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ [MWh] Ορυκτά καύσιµα ΑΠΕ Πετρέλαιο Βενζίν η Βιοµάζα Ηλιακά θερµικ ά Σύνολο ΚΤΙΡΙΑ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ/ΥΠΟ ΟΜΕΣ: ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Κτίρια τριτογενή τοµέα, εξοπλισµός/υποδοµές Κτίρια οικιακού τοµέα ηµοτικός φωτισµός Υποσύνολο κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ: ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Υποσύνολο µεταφορές Σύνολο Πίνακας 3.3. Τελική ενεργειακή κατανάλωση 3.3. Καθορισµός συντελεστών εκποµπής CO 2 Έχει ήδη σηµειωθεί η επιλογή των τυπικών συντελεστών εκποµπής σύµφωνα µε τις προτεινόµενες τιµές του IPCC. Οι τιµές των συντελεστών για τους αντίστοιχους ενεργειακούς φορείς παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Αντίστοιχοι συντελεστές εκποµπών CO2 [t/mwh] Πίνακας 3.4. Συντελεστές εκποµπών CO Εκποµπές CO 2 Συνδυάζοντας πλέον τα αποτελέσµατα των τελικών ενεργειακών καταναλώσεων και των συντελεστών εκποµπής CO 2 η ποσοτικοποίηση των εκποµπών είναι δυνατή. Το τελικό αποτέλεσµα της καταγραφής των εκποµπών CO 2 για τον δήµο Νισύρου µε έτος βάσης το 2008 παρουσιάζεται στον επόµενο πίνακα. 24

25 Κστηγορία Ηλεκτρισµό ς εκποµπές CO2 [t]/ ισοδύναµες εκποµπές CO2 [t] Ορυκτά καύσιµα ΑΠΕ Υγραέρι Ηλιακά Πετρέλαιο Βενζίνη Βιοµάζα ο θερµικά Σύνολο ΚΤΙΡΙΑ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ/ΥΠΟ ΟΜΕΣ: ηµοτικά κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές Κτίρια τριτογενή τοµέα (όχι δηµοτικά), εξοπλισµός/υποδοµές Κτίρια οικιακού τοµές ηµοτικός φωτισµός Υποσύνολο κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ: ηµοτικός στόλος ηµόσιες µεταφορές Ιδιωτικές και εµπορικές µεταφορές Υποσύνολο µεταφορές Σύνολο Πίνακας 3.5. Εκποµπές CO 2 25

26 4. Περιγραφή δράσεων και µέτρων Η επίτευξη των στόχων και δεσµεύσεων του ήµου για µείωση των εκποµπών CO 2 µέσω µιας γενικότερης βιώσιµης ανάπτυξης προϋποθέτει την δραστηριοποίηση του ήµου σε διαφόρους τοµείς έχοντας άµεση ή έµµεση συνεισφορά. Η ενεργοποίηση του ήµου οφείλει να είναι αφενός άµεση, σχεδιάζοντας βραχυπρόθεσµα επιτεύξιµες δράσεις, αφετέρου αναγκαίος είναι και ο µακροπρόθεσµος ενεργειακός σχεδιασµός λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικότητας και των αναπτυσσόµενων υποδοµών του ήµου. Σε αυτή την φάση παρουσιάζονται δράσεις οι οποίες είναι αρκετά ώριµες ώστε να θεωρούνται βραχυπρόθεσµες, αλλά και δράσεις οι οποίες αν και θα µπορούσαν να χαρακτηρισθούν βραχυπρόθεσµες, υπολείπονται σε οργάνωση και προγραµµατισµό µε αποτέλεσµα να συγκαταλέγονται στις µακροπρόθεσµες. Παρόλα αυτά πρέπει να θεωρείται δεδοµένο ότι το επόµενο διάστηµα από την κατάθεση του αρχικού σχεδίου δράσης, το περιεχόµενο, το χρονοδιάγραµµα και η οικονοµικότητα νέων δράσεων θα είναι δυνατό να καθοριστούν και να προστεθούν στην λίστα των βραχυπρόθεσµων δράσεων Μεθοδολογία προσδιορισµού και ανάπτυξης δράσεων και µέτρων Για τον προσδιορισµό των τοµέων προτεραιότητας δράσης πραγµατοποιήθηκε αξιολόγηση των αποτελεσµάτων της καταγραφής των ενεργειακών καταναλώσεων και εκποµπών CO 2 στο έτος βάσης Αξιολόγηση καταγραφής ενεργειακής κατάστασης έτους βάσης Στα επόµενα διαγράµµατα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα ποσοστιαία αποτελέσµατα της καταγραφής των ενεργειακών καταναλώσεων και των εκποµπών του CO 2 είτε ανά κατηγορία και υποκατηγορία καταναλώσεων είτε ανά ενεργειακό φορέα. Τα συµπεράσµατα που εξάγονται για την ενεργειακή κατάσταση του ήµου Νισύρου στο έτος βάσης παρουσιάζονται στην συνέχεια: Κατηγορίες καταναλώσεων Μεταφορές: Ο τοµέας των µεταφορών συνεισφέρει περισσότερο από το µισό στην κατανάλωση ενέργειας σε σχέση µε τον τοµέα των κτιρίων, εξοπλισµών και υποδοµών (βλ. Σχήµα 4.1). Παρόλα αυτά όταν το αποτέλεσµα µεταφράζεται σε εκποµπές η συνεισφορά µειώνεται σε κάτι περισσότερο από το 1/4 (βλ. Σχήµα 4.2) λόγω των συγκριτικά χαµηλότερων συντελεστών εκποµπών των ενεργειακών φορέων για µεταφορές σε σχέση µε τις λοιπές καταναλώσεις (βλ. Πίνακα 3.5). Η υψηλή συνεισφορά του τοµέα των µεταφορών ερµηνεύεται από την έντονη δραστηριότητα του δηµοτικού στόλου. o ηµοτικός στόλος: Οι εκποµπές του δηµοτικού στόλου είναι ιδιαίτερα αυξηµένες, σε σχέση µε τα συνήθη ποσά για µικρούς νησιωτικούς δήµους. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στον µεγάλο αριθµό βαρεών οχηµάτων που χρησιµοποιούνται από τον ήµο στην περιοχή της καλντέρας, κάτι το οποίο είχε άλλωστε σηµειωθεί και από τον ήµο πριν την καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων του ήµου. o Ιδιωτικές/ Εµπορικές µεταφορές: Ο κύριος όγκος εκποµπών στον τοµέα των µεταφορών παράγεται φυσικά από ιδιώτες και επιχειρηµατίες (βλ. Σχήµα 4.4), ενώ σε αυτή την κατηγορία πρέπει να συνυπολογισθεί και η συνεισφορά του τουριστικού 26

27 τοµέα. Κτίρια, Εξοπλισµός/ Υποδοµές: Οι εκποµπές σε αυτό τον τοµέα είναι αυξηµένες λόγω της υψηλής κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύµατος που συγκριτικά µε τα καύσιµα κίνησης και θέρµανσης έχει υψηλότερο συντελεστή εκποµπών (βλ. Πίνακα 3.5). o Τριτογενής Οικιακός τοµέας: Σχεδόν το σύνολο των εκποµπών παράγονται λόγω ενεργειακής κατανάλωσης στον τριτογενή και οικιακό τοµέα µε τον οικιακό τοµέα να αποτελεί τον µεγαλύτερο και αδιαµφησβίτητο καταναλωτή (βλ. Σχήµα 4.3). o ηµοτικός τοµέας (κτίρια, εξοπλισµός/υποδοµές, φωτισµός): Το σύνολο των δηµοτικών ενεργειακών καταναλώσεων και εκποµπών αποτελεί ένα µικρό κοµµάτι του συνόλου (βλ. Σχήµα 4.3). Ενεργειακοί φορείς Ηλεκτρισµός: Το γεγονός ότι η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύµατος θεωρείται η πλέον ρυπογόνος δραστηριότητα σε µια κοινωνία καθίσταται σαφές, µιας και αποτελεί πηγή ενέργειας δραστηριοτήτων που στο σύνολό τους εκπέµπουν CO 2 σε ποσοστό µεγαλύτερο του 2/3 επί του συνόλου. Πετρέλαιο: Η συχνή χρήση του πετρελαίου ως καύσιµο για θέρµανση χώρου και νερού στον τριτογενή και οικιακό τοµέα και φυσικά η κατανάλωση του από οχήµατα, κυρίως δηµοτικά, το καθιστά δεύτερο πιο συνήθη ενεργειακό φορέα. Βενζίνη: Καταναλώνεται αποκλειστικά από ιδιωτικά και εµπορικά οχήµατα και έχει σηµαντική συνεισφορά στην κατανάλωση ενέργειας. Υγραέριο: Σπάνια χρησιµοποιείται το υγραέριο ως καύσιµο, κυρίως για µαγείρεµα αντικαθιστώντας ηλεκτρικό ρεύµα. Ηλιακά θερµικά: Ίσως είναι η πιο διαδεδοµένη µέθοδος εκµετάλλευσης ΑΠΕ. Αξιοποιείται αποκλειστικά για θέρµανση νερού και εξοικονοµεί ηλεκτρική ενέργεια και πετρέλαιο. Βιοµάζα: Πολύ µικρό ποσοστό συνεισφοράς στην τελική ενεργειακή κατανάλωση που βασίζεται κυρίως στην ανεξέλεγκτη καύση καυσόξυλων σε τζάκια. Συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση GWh Συνολικές εκποµπές CO2-3637t Μεταφορές 54.48% Κτίρια, Εξοπλισµός/ Υποδοµές 45.52% Μεταφορές 27.6% Κτίρια, Εξοπλισµός/ Υποδοµές 72.4% Σχήµα 4.1 Σχήµα

28 Κτίρια, Εξοπλισµός/ Υποδοµές -2635t ηµοτικός φωτισµός 0.357% ηµοτικά κτίρια, Εξοπλισµός/ Υποδοµές 5.80% Tριτογενής τοµέας 29,13% Ιδιωτικές/ Εµπορικές µεταφορές 81.8% Μεταφορές t ηµοτικό στόλος 18.2% Οικιακός τοµέας 64,50% Σχήµα 4.3 Μερίδια κατανάλωσης ενέργειας ανά ενεργειακό φορέα Βενζίνη 27.23% Βιοµάζα 3.71% Ηλιακά Θερµικά 2,51% Σχήµα 4.4 Μερίδια εκποµπών CO2 ανά ενεργειακό φορέα Πετρέλαιο 16.46% Βενζίνη 13.29% Πετρέλαιο 31.44% Ηλεκτρισµός 34.26% Υγραέριο 0.39% Ηλεκτρισµός 69.86% Υγραέριο 0.86% Σχήµα 4.5 Σχήµα Προσδιορισµός τοµέων προτεραιότητας δραστηριοτήτων Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα της αξιολόγησης της ενεργειακής καταγραφής στο έτος βάσης και λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ήµου (βλ. παρ.2.4) προσδιορίζονται οι τοµείς προτεραιότητας δραστηριοτήτων και τα χαρακτηριστικά σηµεία του βιώσιµου ενεργειακού σχεδίου δράσης (το αγγλικό ακρωνύµιο SEAP θα χρησιµοποιείται στην συνέχεια). Τοµείς δραστηριοποίησης 1. Τοπική παραγωγή ηλεκτρισµού από ΑΠΕ: Έχει καταστεί σαφές από την ανωτέρα αξιολόγηση ότι το µερίδιο του ηλεκτρισµού στην κατανάλωση ενέργειας και στις εκποµπές CO 2 είναι το υψηλότερο ανάµεσα στους λοιπούς ενεργειακούς φορείς. Οι γενικότερα υψηλοί συντελεστές εκποµπών για ηλεκτροπαραγωγή σε εθνικό επίπεδο συνεισφέρουν κυρίως σε αυτό το αποτέλεσµα. Το γεγονός ότι ο ήµος χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αξιόλογο δυναµικό ΑΠΕ και διαθέσιµης γης δηµιουργεί τις 28

29 ιδανικές συνθήκες για πραγµατοποίηση νέων εφαρµογών ΑΠΕ για παραγωγή ηλεκτρισµού στοχεύοντας σε µείωση του συγκεκριµένου συντελεστή εκποµπών. 2. Εξοικονόµηση κατανάλωσης ενέργειας στις δηµοτικές καταναλώσεις: Αν και το µερίδιο του ήµου στην τελική κατανάλωση ενέργειας και στις εκποµπές CO 2 είναι αρκετά µικρό, η λήψη µέτρων από τον ήµο για µείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισµού και καυσίµων είναι πολύ σηµαντική ώστε να αποτελέσει παράδειγµα προς µίµηση για τους κατοίκους αλλά και να εισαγάγει στο νησί καινοτόµους εφαρµογές οι οποίες θα µπορούσαν να γενικευτούν στην συνέχεια στον τριτογενή και οικιακό τοµέα. 3. Εξοικονόµηση κατανάλωσης ηλεκτρισµού και πετρελαίου στο τριτογενή και οικιακό τοµέα: Πέρα από την δραστηριοποίηση στον τοµέα ηλεκτροπαραγωγής, αλλάζοντας στην ουσία το µίγµα καυσίµου, καίριας σηµασίας και συνεισφοράς στον περιορισµό των εκποµπών είναι και η µείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισµού αλλά και πετρελαίου στον ενεργοβόρο τριτογενή και οικιακό τοµέα. Η χρήση ηλεκτρισµού σε αυτούς τους τοµείς µοιράζεται σε πληθώρα χρήσεων προσφέροντας ένα πολυδιάστατο πεδίο δράσης ενώ το πετρέλαιο χρησιµοποιείται κατά κόρον σε καυστήρες για κάλυψη αναγκών θέρµανσης χώρου. 4. Εξοικονόµηση εκποµπών CO 2 µε µέτρα στον τοµέα των µεταφορών: Ο τοµέας των µεταφορών έχει σηµαντική συνεισφορά στην τελική κατανάλωση ενέργειας του ήµου και είναι αναγκαία η λήψη µέτρων για περιορισµό των εκποµπών. Η καταγραφή των εκποµπών που έχει γίνει σε αυτή την φάση αποτελεί µια πρώτη προσέγγιση και περαιτέρω λεπτοµερέστερη ανάλυση θα ακολουθήσει. Κεντρικός στόχος για τη διαχείριση της κινητικότητας του ήµου Νισύρου είναι η µεγιστοποίηση της µεταπήδησης από τα µέσα ατοµικής µετακίνησης (κυρίως µηχανάκια) σε ενεργειακά και περιβαλλοντικά αποδοτικότερα µέσα µετακίνησης, όπως τα ποδήλατα Παρουσίαση δράσεων Όπως προαναφέρθηκε, οι δράσεις που παρουσιάζονται στην συνέχεια διαχωρίζονται σε αυτές που είναι ήδη αρκετά ώριµες και εκτιµάται η περίοδος εφαρµογής τους εντός των εποµένων 3-5 ετών και σε αυτές που χρήζουν µακροχρόνιας περιόδου εφαρµογής και περαιτέρω οργάνωσης Βραχυπρόθεσµες δράσεις Εγκατάσταση Φ/Β σταθµών για παραγωγή ηλεκτρισµού Περιγραφή Στον ήµο Νισύρου έχει κατατεθεί µόνο µια αίτηση για άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας Φ/Β σταθµών, ισχύος 100 kw, ενώ δεν αναµένεται µεγαλύτερη αξιοποίηση της συγκεκριµένης τεχνολογίας µιας και η ΡΑΕ έχει θέσει όριο ανάπτυξης Φ/Β σταθµών στην Νίσυρο συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος τα 158,18kW. Εποµένως εκτός του ήδη αιτούµενου σταθµού υπάρχει η δυνετότητα 29