Αλληλοδιδασκαλίες του Πανεπιστημίου των Ορέων

Transcript

1 Αλληλοδιδασκαλίες του Πανεπιστημίου των Ορέων 16 Μαίου 2012 Του 3ου Δημοτικού Σχολείου Αγίου Νικολάου και του Δημοτικού Σχολείου Κρούστα με το Δημοτικό Σχολείο Κριτσά -Υπεύθυνος ομάδος 3ου Δημοτικού Σχολείου Αγίου Νικολάου: κ. Κων/νος Καλύβας,Δ/ντής Θέμα Αλληλοδιδασκαλίας: Σχολικές Δράσεις και Αποδράσεις. -Υπεύθυνος ομάδος Δημοτικού Σχολείου Κρούστα :κ. Μιχ. Σαράντης, Δ/ντής Θέμα Αλληλοδιδασκαλίας: Στοματική Υγιεινή. -Υπεύθυνος ομάδος Δημοτικού Σχολείου Κριτσά:.κ. Ζερβάκη Μαρία, Δ/ντρια Θέμα Αλληλοδιδασκαλίας: Μεσογειακή Διατροφή 30 Μαρτίου 2012 Του Πειραματικού Γυμνασίου Ηρακλείου με το Γυμνάσιο Θραψανού Πεδιάδος -Υπεύθυνος ομάδος Πειραματικού Γυμνασίου Ηρακλείου : κ. Ε. Σπηλιωτάκης - Γυμνασιάρχης Πειραματικού Ηρακλείου Θέμα Αλληλοδιδασκαλίας: Οι Νέοι και η Ποίηση. Οδυσσέας Ελύτης και ποιητές που ζουν στο Ηράκλειο Κρήτης. -Υπεύθυνος ομάδος Γυμνασίου Θραψανού : κ. Μαρία Κωστάκη, Διευθύντρια Γυμνασίου Θραψανού. Θέμα Αλληλοδιδασκαλίας: Θραψανιώτες - Αγγειοπλάστες. Η παράδοσή μας. 24 Φεβρουαρίου 2012 Το 3ο Δημοτικό σχολείο Ιεράπετρας στο Δημοτικο σχολείο Καλαυμάκας Υπεύθυνος ομάδος 3ου Δημοτικού Σχολείου Ιεράπετρας : κ. Ζωή Παπαδημητρούλη, Δασκάλα κ. Βασίλειος Καριώτης, Διδάσκαλος Ζώντας στην Ιεράπετρα Υπεύθυνος ομάδος Δημοτικού Σχολείου Καλαμαύκας Ιεράπετρας : Δ/ντης κ. Δημήτριος Γκαντάκης Αποκριάτικα Ήθη και Έθιμα του Χωριού μας. Εισήγηση από τον κ. Δημήτρη Καραγιώργο Επ. Καθ. Δημοτικής Τα πλεονεκτήματα της Αλληλοδιδασκαλίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση 5 Νοεμβρίου 2011 Aλληλοδιδασκαλία Δημ. Σχ. Σφακοπηγάδι και 2 ου Δημ. Σχ. Χανίων Υπεύθυνος ομάδος 2ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων : Υποδ/ντρια κα Μαρία Μαδεράκη Η διαφορά αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των παιδιών της πόλεως και των παιδιών του χωριού -Υπεύθυνος ομάδος Δημοτικού Σχολείου Σφακοπηδίου : Δ/ντης κ. Ελευθέριος Κουμής Διαφορές και ομοιότητες ολιγοθέσιου και πολυθέσιου σχολείου. Εισήγηση από την κα Ειρήνη Νταγαδάκη Που προτιμώ να ζω, στην πόλη ή στο χωριό; Γιατί; 8 Απριλίου Αλληλοδιδασκαλία Δημ. Σχ. Φουρφουρά και 7 ου Δημ. Σχ. Ηρακλείου.

2 Το 7ο Δημοτικό σχολείο, με υπεύθυνο τον Διευθυντή του σχολείου κ. Κωνσταντίνο Λαγουδιανάκη, επισκέφθηκε το Δημοτικό Σχολείο Φουρφουρά, όπου παρουσίασε σε θεατρική μορφή το θέμα «Από το 2ο Χριστιανικό Παρθεναγωγείο στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Έλλη Αλεξιου». Αντιστοίχως το Δημοτικό Σχολείο Φουρφουρά, με υπεύθυνο τον Διευθυντή του σχολείου κ. Ά. Πατσιά, όπου τα παιδιά του υποδέχτηκαν τους συμμαθητές τους με σειρά εκδηλώσεων:-σύντομη παρουσίαση των χωριών του Αμαρίου από τα οποία έρχονται οι μαθητές του σχολείου. -Παρουσίαση χορευτικού από τους μαθητές -Ξενάγηση στο χωριό του Φουρφουρά και στα ιστορικά του σημεία. -Παρουσίαση κουκλοθέατρου. -Ομαδική ζωγραφιά των δύο σχολείων με θέμα την αδελφοποίηση χωριού και πόλης. -Φύτεμα λαχανικών στον ανθόκηπο. -Ομαδική εκπομπή στο διαδικτυακό εκπαιδευτικό κανάλι του σχολείου Φουρφουράς.tv. 3 Μαρτίου 2011 Συνάντηση στην Πρυτανεία Ρεθύμνου για τον προγραμματισμό των Εκπαιδευτικών Δράσεων Την Πέμπτη 3 Μαρτίου και ώρα 9:00 π.μ. πραγματοποιήθηκε συνάντηση στην Πρυτανεία Ρεθύμνου του Πανεπιστημίου Κρήτης με καθηγητές Κοινωνικών Επιστημών και Επιστήμων Αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης, με σκοπό των προγραμματισμό των Εκπαιδευτικών Δράσεων. 7 Φεβρουαρίου 2011 Πέραμα Μυλοποτάμου Ρεθύμνου Παιδαγωγική παρέμβαση Επιμορφωτικές συναντήσεις στο Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών των εκπαιδευτικών της τρίτης περιφέρειας (περιοχή του ευρύτερου Μυλοποτάμου) 2ο Δημοτικό σχολείο Περάματος Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών στο 9ο Δημοτικό σχολείο Ρεθύμνου Επιμορφωτικές συναντήσεις στο Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών των εκπαιδευτικών της τρίτης περιφέρειας (περιοχή του ευρύτερου Μυλοποτάμου), με συντονιστή τον Επικ. Καθ. Κων/νος Καρράς, Πανεπιστήμιο Κρήτης Θέμα: Βιωματική Προσέγγιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αμαλία Φιλιππάκη, Υποδιευθύντρια Ευρωπαϊκού σχολείου Ηρακλείου Παιδαγωγική Παρέμβαση (Δραστηριότητες και μικρά projects)στα πλαίσια του μαθήματος Φυσικών Επιστημών στην ενότητα του ήχου Υπ. Διδάκτορας Νεκτάριος Τσαγλιώτης, MPhil, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ιπποκράτης Βοζογλάνης, Δάσκαλος 2 ου Δημοτικού σχολείου

3 22 Οκτωβρίου 2010 Στο πλαίσιο της 65ης συνόδου των Πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο, το Πανεπιστήμιο των Ορέων οργάνωσε εκπαιδευτική παρέμβαση «αλληλοδιδασκαλίας μαθητών, μεταξύ σχολείων των πόλεων και της περιφέρειας», που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο Γυμνάσιο της Κράνας την Παρασκευή στις 22 Οκτωβρίου Το εξαιρετικά επιτυχημένο πρόγραμμα του ΠΟ συντόνισαν, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης καθηγητής Ιωάννης Παλλήκαρης, ο Κοσμήτορας Επιστημών Πολίτης του Πανεπιστημίου Κρήτης κύριος Παναγιώτης Μιχαηλίδης, ο Περιφερειακός Διευθυντής Α/μιας και Β/μιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου κύριος Απόστολος Κλινάκης, η Σχολική Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου κυρία Μαρία Τζενάκη, ο Διευθυντής 7 ου ΓΕΛ Ηρακλείου Ζαχαρίας Σφακιωτάκης με τους συνεργάτες καθηγητές, κυρία Σμαρώ Ντάκου, κύρια Μαρία Σχοιναράκη και ο κύριος Δημήτριος Σακελλάρης, η διεύθυνση του Γυμνασίου Κράνας και ο παπάς Ανδρέας Κόκκινος. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Γυμνάσιο της Κράνας, μεταξύ μαθητών του Γυμνασίου Κράνας, με μαθητές του 7 ου ΓΕΛ Ηρακλείου. Το μάθημα παρακολούθησαν οι Πρυτάνεις και οι Αντιπρυτάνεις της χώρας, καθώς και οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι και πλήθος ντόπιων κατοίκων. Ο Δήμαρχος της περιοχής κύριος Δημήτριος Κόκκινος, ο Παπάς ενορίας Λειβαδίων Ανδρέας Κόκκινος, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κράνας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λειβαδίων, ο Λαογραφικός Σύλλογος Λάζαρος και Μανώλης Χνάρης, ο Παπάς ενορίας Κράνας Βασίλειος Μανιάς, διοργάνωσαν παράλληλες εκδηλώσεις, γεμάτες αγάπη, κρητική φιλοξενία και Μυλοποταμίτικη παράδοση, στο προαύλιο του σχολείου. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κράνας είχε στήσει παραδοσιακό καζάνι, όπου οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την τυροκόμηση της μυζήθρας, καθώς και την παρασκευή ρακής από ρακοκάζανο. Όλοι οι καλεσμένοι γεύτηκαν ζεστή μυζήθρα και ρακή, το τυρί Κράνας και εκλεκτά εδέσματα που είχαν ετοιμάσει με μεράκι οι γυναίκες της περιοχής. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κράνας, στο πλαίσιο της καλής φιλοξενίας, κύριο χαρακτηριστικό της περιοχής, έδωσε παραδοσιακά προϊόντα, βότανα, ρακή, κρασί και ένα παραδοσιακό μαχαίρι σε κάθε επισκέπτη. Μεγάλη συμμετοχή και ενδιαφέρον υπήρξε από κατοίκους της περιοχής για τη γέφυρα επικοινωνίας που πραγματοποιήθηκε και εποικοδομητικές ήταν οι συζητήσεις που έγιναν για τη συνέχεια αυτής της τόσο σημαντικής για όλους προσπάθειας. Την εκδήλωση έκλεισαν τα παιδιά της Κράνας, ντυμένα με παραδοσιακές στολές, τα οποία χόρεψαν και τραγούδησαν κρητικούς και παραδοσιακούς χορούς παρέα με τους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις της χώρας και έστρωσαν τραπέζι με άφθονο κρέας κρασί και μέλι. 10 Νοεμβρίου 2009 Εκπαιδευτικές Παιδαγωγικές Παρεμβάσεις στο Γυμνάσιο Κράνας από τον Κ. Καρρά, διδάσκοντα Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης Στο πλαίσιο των δράσεων του Πανεπιστημίου των Ορέων στην ευρύτερη περιοχή του Μυλοποτάμου, παραθέτω κάποιες παρατηρήσεις-επισημάνσεις που σχετίζονται με την παρουσία μου στο Γυμνάσιο της Κράνας στις 10 Νοεμβρίου 2009 και την παιδαγωγική αξιολόγηση των δράσεων που έλαβαν χώρα την ημέρα αυτή.

4 Σε ό,τι αφορά τη γενική εικόνα της συνάντησης μπορεί κανείς να επισημάνει αρκετά ζητήματα που σχετίζονται τόσο με την υποδοχή εκπαιδευτικών και μαθητών, όσο και με την ίδια τη διδακτική-παιδαγωγική διαδικασία. Συγκεκριμένα: Εκπαιδευτικοί και μαθητές από το Γυμνάασιο της Κράνας υποδέχτηκαν με ενδιαφέρον τους μαθητές από τα σχολεία του Ηρακλείου, μολονότι αυτή συνοδεύτηκε και από κάποια ερωτηματικά καχυποψίας, από την πλευρά των μαθητών της Κράνας, τα οποία θεωρούμε όμως δικαιολογημένα, διότι ταυτόχρονα εντοπίζονταν πολλαπλές παρεμβάσεις στις οποίες μάλιστα δεν φαίνεται να είχαν εμπλακεί άμεσα οι ίδιοι. Η πρώτη φάση της συνάντησής μας (πριν έρθουν τα παιδιά από τα δύο σχολεία από το Ηράκλειο κύλησε ομαλά, χωρίς κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα). Μάλιστα η πλειοψηφία των παιδιών έδειχνε ενδιαφέρον με εξαίρεση μια ομάδα αγοριών (5) που φάνηκαν επηρεασμένοι από έναν συμμαθητή τους και λειτουργούσαν ως περιθωριοποιημένη ομάδα. Τα υπόλοιπα παιδιά, συμμετείχαν άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο, είτε παρεμβαίνοντας στην εκπαιδευτική διαδικασία, άλλοτε ζητώντας το λόγο, άλλοτε με το δικό τους τρόπο. Πάντως το κλίμα ήταν γενικότερα ευχάριστο και η παρέμβαση του κ. Βάκη (για τις επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας) φάνηκε να ήταν κατανοητή από τα παιδιά και να τα ενδιαφέρει. Οι εκπαιδευτικοί παρακολούθησαν και εκείνοι την παραπάνω ομιλία/παρέμβαση, ίσως αρχικά φάνηκαν λίγο επιφυλακτικοί σε σχέση με την ίδια την παρέμβαση. Κατά την προσέλευσή μου στο σχολείο (ώρα μαθήματος), δύο μαθητές, ο ένας εκ των οποίων μοιάζει να ηγείται της ομάδας που προαναφέρθηκε, έκαναν βόλτες στον προαύλιο χώρο, χωρίς όμως να εντοπιστεί κάτι το αξιοσημείωτο στη συμπεριφορά τους. Ενδιαφέρουσα και θετική ήταν η διαδικασία κατά την οποία άρχισαν να φτάνουν στο Γυμνάσιο τα παιδιά από τα άλλα δύο σχολεία: οι ντόπιοι μαθητές έτρεξαν να τους προϋπαντήσουν και να τους βοηθήσουν στη μεταφορά των υλικών, στάση που αναδεικνύει τα θετικά και φιλόξενα συναισθήματα που αναδείχτηκαν ανάμεσα στις ομάδες αυτές των συνομηλίκων. Στο σημείο αυτό φάνηκε για λίγο ότι θα μπορούσαν να βρεθούν κοινά σημεία και να αναπτυχθούν «φιλίες» ανάμεσα στα παιδιά της Κράνας και του Ηρακλείου. Καθώς το πρόγραμμα προχωρούσε, και ενώ τα παιδιά από τα σχολεία του Ηρακλείου είχαν ήδη αρχίσει τις παρουσιάσεις τους (καλές δουλειές, με φροντίδα και κέφι), τα πιο δύσκολα παιδιά του γυμνασίου της Κράνας αποστασιοποιήθηκαν (άρχισαν να μιλούν μεταξύ τους και να βγαίνουν πιο συχνά από την αίθουσα διδασκαλίας σε ομάδες των τριών και τεσσάρων ατόμων). Σημαντικός υπήρξε ο ρόλος της διευθύντριας η οποία με αδιάκοπη συζήτηση προσπαθούσε να κρατήσει τις ισορροπίες και τα κατάφερνε ως ένα σημείο. Παρά το γεγονός αυτό η ατμόσφαιρα εξακολουθούσε να είναι καλή και ενθουσιώδης, όμως αυτή διατηρήθηκε κυρίως διότι καταβλήθηκε προσπάθεια από τα παιδιά του Ηρακλείου και από λίγα παιδιά του Γυμνασίου της Κράνας και μάλιστα από τα κορίτσια. Η αποστασιοποίηση των παιδιών της Κράνας οφείλεται κυρίως στο γεγονός πως ενώ το σχολείο της Κράνας τη συγκεκριμένα ημέρα ήταν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των παρεμβάσεων, όλα τα χειροκροτήματα, εκτός από αυτά που απευθύνονταν στους ομιλητές, αφορούσαν τα παιδιά από τα σχολεία του Ηρακλείου. Ωστόσο, το ενδιαφέρον και των παιδιών της Κράνας επανήλθε όταν ανέλαβε τη διεξαγωγή πειραμάτων ο κ. Μ. Τσίγκρης, τα οποία ήταν πολύ ενδιαφέροντα και αφορούσαν όλους τους μαθητές. Τότε εντοοπίστηκε και ο ενθουσιασμός των

5 μαθητών του γυμνασίου Κράνας με συνέπεια να αναβαθμιστεί άμεσα και η συμμετοχή τους. Το ενδιαφέρον διήρκεσε ακόμη και μετά το τέλος της παρουσίασης, κατά το διάλειμμα, όπου τα παιδιά βρίσκονταν συνεχώς γύρω από τα πειράματα, θέλοντας να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο λειτουργίας τους, ώστε να μεταφέρουν αργότερα την εμπειρία στους γονείς τους και ιδιαίτερα στη μητέρα τους. Η παραμονή μου στην Κράνα κατά την υλοποίηση των συγκεκριμένων δράσεων μου δίνει σε μια πρώτη φάση την ευκαιρία να καταθέσω ορισμένες προτάσεις οι οποίες θα χρειαστεί να εμπλουτιστούν και να επαναπροσδιοριστούν στο πλαίσιο και άλλων επισκέψεων-παρεμβάσεων και επαφών. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να τονιστούν τα παρακάτω: Θεωρούμε ότι τα παιδιά του Γυμνασίου της Κράνας θα έδειχναν μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά την διδακτική διαδικασία εάν είχαν δουλέψει και εκείνα με τη σειρά τους στο ίδιο αντικείμενο (μέσα από τις ενότητες των βιβλίων τους) και αν είχαν να παρουσιάσουν κάτι, όπως έκαναν τα παιδιά από το Ηράκλειο. Τα παιδιά του Ηρακλείου με την παρουσία τους χειροκροτήθηκαν/ αναδείχθηκαν, ενώ τα παιδιά της Κράνας φάνηκε να έπονται. Επομένως είναι φυσικό να αισθάνθηκαν διαφορετικά από τα παιδιά του Ηρακλέιου, διότι θα μπορούσε να είχε δοθεί η ευκαιρία και σε αυτά να παρουσιάσουν αντίστοιχες ενδιαφέρουσες δράσεις στο πλαίσιο του μαθήματος μαζί με τα παιδιά από το Ηράκλειο. Επειδή πάντως το πρόγραμμα ήταν πολυσχιδές ίσως χρειαζόταν ευρύτερο συντονιστικό/οργανωτικό πλαίσιο ώστε να μην υλοποιούνταν πολλά πράγματα ταυτόχρονα (υπήρξε η ταυτόχρονη παρουσία παιδιών από την Κράνα και παιδιών από το Ηράκλειο, δασκάλων, συμβούλων, γιατρών, πολιτικών με πολλαπλές και ταυτόχρονες παρεμβάσεις). Η διάρκεια της παρέμβασης νομίζουμε πως κούρασε τα παιδιά και σε κάποιες φάσεις τους δημιούργησε σύγχυση. Ο λόγος ήταν ότι οι στόχοι ήταν πολλοί και οι δράσεις πολλές και ταυτόχρονες. Γι αυτό μια τέτοια παρέμβαση θα απέδιδε περισσότερο και θα είναι αποτελεσματικότερη εφόσον είναι στοχευμένη, αμφίδρομη και συντομότερη και οργανωμένη σε συνέχειες. Στο πλαίσιο αυτό επίσης εντοπίζεται η ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών ενεργοποίησης της τοπικής κοινωνίας (έμφαση στον ελεύθερο χρόνο των μητέρων και των παιδιών και επαφή/σύνδεσή τους με τα αστικά κέντρα, με το Πανεπιστήμιο, κ.λπ.). Θεωρούμα ακόμη ότι ιδιάιτερη έμφαση χρειάζεται να δοθεί σε ζητήματα που θα είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για τους ίδιους τους μαθητές, τους γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς τους, διότι αυτό θα εξασφαλίζει και την ενεργό συμμετοχή τους π.χ. Πιλοτικός σχεδιασμός προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Πιλοτικός σχεδιασμός προγράμματος αγωγής υγείας Δημιουργία δικτύου συνεργασίας με παιδιά από άλλες περιοχές σε διάφορες κοινές εκπαιδευτικές δράσεις: τέχνη, μουσική-χορό, θέατρο, λαϊκή παράδοση/ πολιτισμός Οργάνωση πολιτιστικών διαδρομών και δράσεων από κοινού με παιδιά άλλων αστικών σχολείων

6 Οργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων σε εκπαιδευτικούς Υποβοήθηση για λειτουργία Σχολών Γονέων με πολιτιστικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα Επαφή φοιτητών/φοιτητριών του Πανεπιστημίου στο πλαίσιο: της σχολικής πρακτικής τους, των Εργαστηρίων των Τμημάτων τους, της εκπόνησης σεμιναριακών και πτυχιακών εργασιών (στοχευμένων ερευνητικά). Συνοπτικά, θα μπορούσε κανείς να προτείνει ένα τρίπτυχο δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της παρέμβασης, όπως καταγράφεται σχηματικά παρακάτω: Παρεμβάσεις προς Μαθητές Ανταλλαγές εκπαιδευτικών επισκέψεων Παιδαγωγικές παρεμβάσεις από το πανεπιστήμιο Οργάνωση δραστηριοτήτων (αθλητικών, θεατρικών, μουσικών, εκθέσεων, κ.ά.) Διοργάνωση εξωσχολικών πολιτιστικών εκδηλώσεων και επισκέψεων Γονείς Ομιλίες από ειδικούς επιστήμονες για θέματα που τους αφορούν (εκπαιδευτικά και μη) Κοινές συναντήσεις με εκπαιδευτικούς Δραστηριοποίηση συλλόγων που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητές τους (με συμμετοχή του Σχολείου) Συναντήσεις με γονείς (ανοικτές συζητήσεις για τα θέματα που τους απασχολούν) Εκπαιδευτικούς Επιμορφωτικά σεμινάρια και συναντήσεις Υλικοτεχνική υποστήριξη των σχολείων Συμβουλευτική υποστήριξη από ειδικούς επιστήμονες (για θέματα που αφορούν τη διαχείριση της τάξης)

7 Τέλος, σημειώνουμε ότι οι παρεμβάσεις θα ήταν καλύτερο να ξεκινήσουν από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να γενικευτούν στις υπόλοιπες βαθμίδες ώστε να είναι αποτελεσματικές, να έχουν συνέχεια και διάρκεια. 2 Φεβρουαρίου 2010 Διάλεξη Καθ. Γ. Παυλίδη, Ανώγεια Ο Καθηγητής Μαθησιακών Δυσκολιών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κύριος Γεωργίου Θ. Παυλίδη πραγματοποίησε διάλεξη με θέμα «Δυσλεξία θείο δώρο, μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής» την Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2010 και ώρα 17:00 στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Ανωγείων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο των Ορέων, τον Δήμο Ανωγείων, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ανωγείων και τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού και Γυμνασίου και τους Συλλόγους Διδασκόντων. 20 Μαρτίου 2010 Θεατρική Ομάδα των φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Πανεπιστήμιο των Ορέων και ο Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου, παρουσίασαν τη θεατρική παράσταση «Μικρός Πρίγκιπας», του Αντουάν Ντε Σαιντ Εξιπερύ, το Σάββατο 20 Μαρτίου 2010 και ώρα 19.00μμ στην αίθουσα «Αντώνιος Βορεάδης» στο Τζερμιάδω Λασιθίου 5 Μαϊου 2011 Ο Serge Latouche (Σερζ Λατούζ) πραγματοποίησε διάλεξη την Πέμπτη 5 Μαΐου 2011 στις 18:15 μ.μ.με θέμα την «Απο-ανάπτυξη/ Απο-μεγέθυνση ως ένα Τοπικό Σχέδιο», στην Αίθουσα Ανδρόγεω του Δήμου Ηρακλείου,. «Απο-ανάπυξη / Απο-μεγέθυνση ως ένα Τοπικό Σχέδιο» Serge Latouche (Σερζ Λατούζ) Ομότιμος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris-Sud (Ορσέ) (Γάλλος οικονομολόγος από τους κορυφαίους ευρωπαίους κριτικούς της οικονομικής ανάπτυξης και του καταναλωτισμού) Περίληψη της ομιλίας Η απο-ανάπτυξη/ απο-μεγέθυνση φαίνεται να δίνει νέα ζωή στο παλιό σύνθημα των οικολόγων «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά». Ενώ η ουτοπία της απο-ανάπτυξης / απο-μεγέθυνσης προϋποθέτει σκέψη σε παγκόσμιο επίπεδο, η υλοποίησή της ξεκινά τοπικά. Όσον αφορά το τοπικό σχέδιο της απο-ανάπτυξης /απο-μεγέθυνσης υπάρχουν δύο αλληλένδετες όψεις: η πολιτική καινοτομία και η οικονομική αυτονομία. Από την άποψη αυτή, το τοπικό δεν είναι ένας κλειστός μικρόκοσμος, αλλά ένας κόμπος σε ένα δίκτυο ενάρετων και αλληλένδετα εγκάρσιων σχέσεων, προκειμένου να πειραματιστούν πρακτικές, οι οποίες μπορούν να ενισχύσουν τη &δημοκρατία (συμπεριλαμβανομένων των συμμετοχικών προϋπολογισμών) και επιτρέποντας να αντισταθούν στην κυριαρχία του νέο-φιλελευθερισμού. Σημείωση 1) Ο Σερζ Λατούς δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να οικοδομηθεί μια κοινωνία: επανεξέταση, επανασχεδιασμός, αναδιάρθρωση, αναδιανομή, επιστροφή της παραγωγής στον τόπο όπου καταναλώνονται τα προϊόντα, περιορισμός, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση.

8 2) Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν διοργανωθεί πολυάριθμες διεθνείς διασκέψεις με αντικείμενο την απο-ανάπτυξη/ απο-μεγέθυνση, όπως στη Βαρκελώνη (Μάρτιος2010), πρόσφατα στο Βανκούβερ και στο Leeds. 20 Αυγούστου 2011 Ομιλία του Καθηγητή κ. Κοπιδάκη, με θέμα 'Αλκαίος και Οράτιος στον Ψηλορείτη', 20 Αυγούστου 2011, Δαμάστα Μαλεβιζίου Στην κατάμεστη αίθουσα του Πνευματικού και Πολιτιστικού Κέντρου Δαμάστας, έγινε η ομιλία του Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας κ. Μ.Ζ. Κοπιδάκη, με θέμα "Αλκαίος και Οράτιος στον Ψηλορείτη", την οποία διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο των Ορέων σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δαμάστας Μαλεβιζίου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης για τους 30 εκτελεσθέντες από το στρατό κατοχής. Ομιλία καθ. Μ.Ζ. Κοπιδάκη στη Δαμάστα Η Δαμάστα, σαν μαυροφορεμένη μάνα κάθε χρονιά, θυμάται και τιμά τους 32 αδικοσκοτωμένους της, γιατί γνωρίζει πως οι νεκροί πεθαίνουν τότε μόνο όταν τους λησμονούν οι ζωντανοί. Οι στέφανοι από νικητήριο δάφνη και δοξαστική μυρτιά, τα μνημόσυνα και οι επετειακές εκδηλώσεις δεν είναι παρά μειλίγματα και παραμυθίες που προσφέρει η ζώσα μνήμη στο βαρύ πένθος και στην άφατη οδύνη. Η πιο ευωδιαστή ωστόσο λαβή στο μακάριο χώμα που αλαφρύ σκεπάζει τους μάρτυρες της ελευθερίας είναι κατά τη γνώμη μου το βιβλίο του παλιού δασκάλου Νικολάου Χαρίδημου Σαρρή «Η Δαμάστα στο πέρασμα του χρόνου» που εκδόθηκε το Το πρώτο του μέρος όπου σκιαγραφείται η ιστορική διαδρομή και κατατίθενται οι προσωπικές αναμνήσεις του συγγραφέα είναι ξεχείλισμα αγάπης ριζωμένης και τρυφερότητας. Το συγκινητικότερο όμως μέρος του βιβλίου είναι το δεύτερο με τις 33 θρηνητικές ελεγείες σε δεκαπεντασύλλαβο, αφιερωμένες μια για τον καθένα στους ήρωες που πορφύρωσαν με τα ρείθρα των αιμάτων τους την μητρίδα γη κατά τη δίσεκτη εκείνη μέρα του Αυγούστου. Μέσα από το κάθε ποίημα και την επισυναπτόμενη όταν υπάρχει φωτογραφία ο απρόσωπος συλλογικός αριθμός αναλύεται στις μονάδες που τον συναπαρτίζουν. Έτσι η κάθε προσωπικότητα με τα ιδιαίτερα της σωματικά χαρακτηριστικά και τα ψυχοπνευματικά της χαρίσματα εμφανίζεται για να αναληφθεί άμωμη στον καθαρό ουρανό της αρετής. Ο Νικόλαος Σαρρής δεν γεννήθηκε, έγινε όμως ποιητής με μοναδικό σκοπό να αποθανατίσει τους συγχωριανούς του. Αυτές οι μεταμορφώσεις συμβαίνουν μόνο στην Κρήτη. Του εκφράζουμε λοιπόν τη βαθιά μας ευγνωμοσύνη. Και πάλι μέσα από τον υπαινικτικό λόγο της ποίησης θα προσεγγίσουμε ένα ακανθώδες θέμα, που αν και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, κατά κανόνα αποσιωπάται. Τι άραγε να ένιωθα για τις ωμότητες που διέπραττε στην Κρήτη και αλλαχού ο στρατός κατοχής; Ήταν όλοι τους ανεξαιρέτως πωρωμένοι εγκληματίες τυφλοί θεράποντες της βίας και της βαρβαρότητας; Τι αισθάνονταν για το άδικο ο απλός στρατιώτης, ο βαθμοφόρος, ο αμούστακος νεοσύλλεκτος, ο δημοκράτης, ο οικογενειάρχης, ο βαπτισόμενος χριστιανός; Ήταν παγιδευμένοι στα αδιέξοδα ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος ή μήπως ενσυνείδητα υπηρετούσαν το κακό; Δεν φοβόταν τη δίκαιη ανταπόδοση, δεν ένιωθαν οίκτο για τους αθώους, δεν αναλογίζονταν τις συνέπιες των πράξεων τους; Δεν άκουγαν τη βουή του χαμένου αίματος, που υψώνονταν ως τον ουρανό; Επί παραδείγματι, ποιες σκέψεις να έκανε επάνω στον Ψηλορείτη αιχμάλωτος ο σκληροτράχηλος στρατηγός Κράϊπερ, του οποίου η απαγωγή στάθηκε ένα από τα προσχήματα ή έστω τις αιτίες για τη σφαγή της 21ης Αυγούστου του 1944; Τη νύχτα της 26ης Απριλίου του 1944 ο ταγματάρχης Patrick Leigh Formor και ο λοχαγός William Stanley Moss επικεφαλής μίας Ομάδας από ψυχωμένους κρήτες πολεμιστές απήγαγαν τον υποστράτηγο Heinrich Kreipe από τη βίλα Αριάδνη όπου διέμενε. Μετά από περιπετειώδη περιπλάνηση στον Ψηλορείτη και μόνο χάρη στη βοήθεια που προσέφεραν στην ομάδα των απαγωγέων χωριά ολόκληρα, εν οις και η Δαμάστα, η επιχείρηση ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Ο Κράιπε φυγαδεύτηκε την 14η Μαΐου στη Μέση Ανατολή. Ο Λη Φέρμορ, γνωστός στους αντιστασιακούς κύκλους ως Καπετάν Μιχάλης, αν και μετά τον πόλεμο εξελίχθηκε σε διάσημο συγγραφέα, δεν θέλησε από μετριοφροσύνη να συγγράψει ένα

9 βιβλίο για αυτή την ανδραγαθία. Το 1969 ωστόσο κατά παράκληση του Αυτοκρατορικού Πολεμικού Μουσείου κατέθεσε μία προσωπική αφήγηση με τον τίτλο απαγάγοντας ένα στρατηγό (abducting a General). Αποσπάσματα της συναρπαστικής αυτής αφήγησης μετέφρασε ο συντοπίτης μας Στέφανος Χελιδόνης και δημοσίευσε στην εφημερίδα Η Καθημερινή (26 Ιουνίου 2011), ένα απόσπασμα: Δύο μέρες αργότερα, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά καλύμματα, ο Μπίλλυ, ο στρατηγός κι εγώ καταλήξαμε, όχι για τελευταία φορά να κοιμόμαστε και οι τρεις μας κάτω από την ίδια κουβέρτα, με τον Μανώλη στη μία πλευρά και τον Γιώργη στην άλλη, να περιποιούνται τα Marlin τους και να κοιμούνται με βάρδιες. Ξυπνήσαμε στα βράχια, ακριβώς τη στιγμή που μία εκτυφλωτική αυγή ξημέρωνε πάνω από την κορυφογραμμή του Όρους Ίδη, το οποίο επί δύο μέρες πασχίζαμε να διασχίσουμε. Και οι τρεις μας καπνίζαμε ξαπλωμένοι χωρίς να μιλάμε, όταν ο στρατηγός, μιλώντας πιο πολύ στον εαυτό του, είπε αργά: Vides ut alta stet nive candidum Soracte Ήμουν τυχερός. Είναι η πρώτη γραμμή μίας από τις λίγες ωδές του Ορατίου που ξέρω απέξω (Ad Thaliarchum). Άρχισα να απαγγέλω από κεί που είχε σταματήσει: Nec iam sustineant onus Silvae laborantes, geluque Flumina constiterint acuto Και συνέχισα, με τις πέντε στροφές που είχαν απομείνει, μέχρι το τέλος. Τα γαλάζια μάτια του στρατηγού σταμάτησαν να κοιτούν τη βουνοκορφή και στράφηκαν στα δικά μου και όταν τέλειωσα, μετά από μια μακρά σιωπή, είπε: Ach so, Herr Major! Ήταν πολύ παράξενο. Ja, Herr General. Λες και, για μία παρατεταμένη στιγμή, ο πόλεμος είχε πάψει να υπάρχει. Είχαμε πιει και οι δύο από τις ίδιες πηγές πριν από πολύ καιρό και τα πράγματα μεταξύ μας θα ήταν διαφορετικά για το υπόλοιπο του χρόνου μας μαζί. Ας αφήσουμε τον Άγγλο ταγματάρχη και τον Γερμανό Στρατηγό να σχολιάζουν την ωδή και ας μεταφερθούμε στην αρχαία Ελλάδα αναζητώντας την πηγή από όπου άντλησε την έμπνευση του ο Οράτιος. Τον 7ο αιώνα π.χ. η Λέσβος σπαράσσονταν από εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στους παλαιούς αριστοκράτες και τους τυράννους που ήταν και αυτοί αριστοκράτες αλλά έχοντας κερδίσει την εύνοια του απλού λαού είχαν σφετερισθεί την εξουσία. Ο λυρικός ποιητής Αλκαίος, λίγο νεότερος από τη Σαπφώ, δεν ήταν ασφαλώς ο τύπος του ατρόμητου Πολεμιστή, αλλά με τα δημεγερτικά ποιήματα του, στα στασιωτικά, υπεραναπλήρωνε την έλλειψη πολεμικής αρετής. Δική του επίνοια ήταν η αλληγορία του πλοίου της πολιτείας, που επιβίωνε ως τις μέρες μας στη Λογοτεχνία, στην πολιτική φιλοσοφία και στις γελοιογραφίες. Η εδαφική επικράτεια συμπτύσσεται στην εικόνα ενός πλοίου που κλυδωνίζεται πάνω στην τρικυμισμένη θάλασσα. Ο αρχηγός του κράτους εμφανίζεται ως Κυβερνήτης, οι αξιωματούχοι ως πελαγωμένοι ναύτες, ο λαός ως κατατρομαγμένοι επιβάτες. Οι άνεμοι που κανείς δεν αντιλαμβάνεται από πού φυσούν είναι βέβαια κατά περιπτώσοι οι εσωτερικές έριδες, οι προαιώνιοι εχθροί ή οι διεθνείς αγορές. Ο επικρεμάμενος κίνδυνος είναι κοινός για όλους, πλούσιος και φτωχούς, νέους και γέροντες, αθώους και ενόχους. «Μακρυά από τους εταίρους είναι σαν να μη ζω», λέει σε ένα τον στίχο. Οι εταίροι ήταν οι ομοϊδεάτες, οι πολιτικοί του σύντροφοι, που συγκεντρώνονταν για να συνωμοτήσουν, να αναλύσουν την κατάσταση και να πιουν κρασί. Η οινοποσία την οποία είχε απαγορεύσει ο αισυμνήτης Πιττακός, εθεωρείτο αντιστασιακή πράξη. Εκτός από τα στασιωτικά ποιήματα όπου εξυμνούσε αρματωσιές, πολέμου ταραχές και ανδραγαθήματα ο Αλκαίος συνέθεσε και συμποτικά, όπου εξυπνούσε το δώρο του Διόνυσου, που φέρνει μια γλυκιά ζάλη και πνίγει τους καημούς στα ρεύματα της λήθης. Καμιά φορά τα δύο είδη ασμάτων συνδυάζονται: «Βάλτε να πιούμε! Πέθανε ο τύραννος Μυρσίλος». Σε ένα συμποτικό του τραγούδι ζωγραφίζει την απόλυτη ευδαιμονία: «Όταν πετιέται» λέει «ο ανθός του γαϊδουράγκαθου και το οξύφωνο τζιτζίκι σου παίρνει τα αυτιά, να ήρθε το καλοκαιράκι από τις τέσσερις η πιο κουραστική εποχή. Τετράπαχες οι αίγες, στην πιο γλυκιά ώρα το κρασί. Φλογίζονται από τους πόθους οι γυναίκες, οι άντρες όμως είναι ανήμποροι γιατί ο σκύλος του ουρανού, το άστρο Σείριος με τα σκυλόδοντα του στα γόνατα και το κεφάλι του χτυπά. Ε τότε πια πήγαινε κάθισε στον ίσκιο βράχου και να έχεις δίπλα σου κρασί, ξυνόχοντρο και κρέας από ρίφι ή θηλυκό μοσχάρι. Να κάθεσαι λοιπόν στον παχύ ασκιανό και να φυσά το πρόσωπο σου ο Ζέφυρος δροσερός».

10 Σε ορισμένα από αυτά τα ποιήματα της τάβλας και του κρασιού ο Αλκαίος γνωμολογεί για τον έρωτα, τη ζωή την ανθρώπινη μοίρα και βέβαια το κρασί, επί παραδείγματι: «ο μεθυσμένος λέει πάντα την αλήθεια», «το κρασί είναι ο καθρέπτης της ψυχής», «Πιες να ξεχάσεις, με στενοχώριες δε θα δεις προκοπή». Σε όλες λοιπόν τις εποχές το κρασί κάνει καλό, αλλά το χειμώνα ιδίως είναι απαραίτητο. Λέει λοιπόν ο ποιητής: «Βρέχει ο Θεός. Σταμνιά από τον ουρανό χύνονται τα νερά, πάγωσαν και τα ποτάμια Νίκησε το χειμώνα ανάβοντας με κούτσουρα φωτιά πάνω στην παραστιά. Απλόχερα ρίχνε στον κρατήρα γλυκόπιοτο κρασί, και κάτω από το κεφάλι σου βάλε ένα μαξιλάρι μαλακό». Το ποίημα για τον χειμώνα μας παραδόθηκε με χάσματα, λείπουν τουλάχιστο τρεις στροφές. Έστω όμως και κολοβό δημιουργεί μία ατμόσφαιρα με την αντίθεση του έξω, όπου λυσσομανούν τα στοιχεία της φύσεως και του έσω, όπου βασιλεύει η θαλπωρή. Έξω λοιπόν η βροχή και η παγωνιά, μέσα η φωτιά, το κρασί και το μαλακό μαξιλάρι. Οι προϋποθέσεις της καλοπέρασης υπάρχουν, οφείλει όμως και ο τυχερός να δραστηριοποιηθεί. Οι προσταγές δίνουν ένα τόνο κινητικότητας. Τα εφόδια υπάρχουν, κάνε όμως κάτι και εσύ για να αντιμετωπίσεις το χειμώνα παραινεί ο ποιητής. Ο μεγαλύτερος λατίνος ποιητής, ο Οράτιος δεν έτρεφε αυταπάτες για την πρωτοτυπία του ρωμαϊκού πολιτισμού. Ομολογούσε ότι η κατεκτημένη Ελλάδα τελικά υπέταξε τον βάναυσο κατακτητή και εισήγαγε τις καλές τέχνες στον αγροίκο Λάτιο. Συμβούλευε λοιπόν τους συμπατριώτες του να έχουν στα χέρια τους μέρα και νύχτα τα ελληνικά λογοτεχνικά υποδείγματα και να τα μιμούνται. Το ίδιο άλλωστε έπραττε και ο ίδιος μιμούμενος τον Πίνδαρο, τη Σαπφώ και τον Αλκαίο. Υπέρτατη φιλοδοξία του ήταν να συγκαταριθμηθεί κάποτε και αυτός ανάμεσα στους μεγάλους Έλληνες δασκάλους του. Το ποίημα του Αλκαίου, που μόλις προαναφέραμε αλλά ακέραιο φαίνεται πως ήταν το πρωτότυπο για την ακόλουθη ωδή του Ορατίου, την οποία είχαν αποστηθίσει και ο στρατηγός Κράϊπερ και ο Λη Φέρμορ. Ας δούμε πρώτα το ποίημα (Carmina I,9): «Βλέπεις το βουνό το Σώρακτο πως στέκει κάτασπρο από το στοιβαγμένο χιόνι. Κουράστηκαν από το βάρος τα δάση και δεν αντέχουν πια. Να, πάγωσαν οι νεροσυρμές. Θαλίαρχε, καλέ μου φίλε, μαλάκωσε το κρύο στοιβάζοντας ξύλα πάνω στη φωτιά. Άφθονο τώρα από κανάτι πλουμιστό κέρνα το τετράχρονο κρασί σου. Άφησε τα άλλα στους Θεούς. Να, σιγάνεψαν κιόλας τους καιρούς που πάλευαν στο μανιασμένο πέλαγος. Ηρέμησαν τα κυπαρίσσια και οι γέρικες μελιές. Αύριο τι θα γίνει μη ρωτάς. Κέρδος σου όποια και να σου δώσει η τύχη μέρα. Σαν νιός που είναι γλυκειές αγάπες και χορούς κυνήγα, τώρα που στέκουν

11 μακριά από την ανθισμένη νιότη σου τα δύστροπα γηρατειά. Ξέτρεχε τώρα όπου βρεθείς το δειλινό στους σιγανούς ψιθυρισμούς. Απ τον κρυψώνα ψάχνε το γέλιο, τον πρόσχαρο προδότη της κρυμμένης κοπελιάς. Κλέψε το βραχιόλι της να τη θυμάσαι. Άρπαξε το χρυσαφικό από το δάχτυλο που κάνει και καλά πεισματικά.» Από το συμποτικό ποίημα του Αλκαίου ο Οράτιος δανείζεται το μέτρο και τη στροφή, που ονομάζεται μάλιστα Αλκαϊκή, τις καιρικές συνθήκες, το άναμμα της φωτιάς και τη γενναία οινοποσία. Ίσως και από τα υπόλοιπα στοιχεία του ποιήματος ορισμένα τουλάχιστον να υπήρχαν στις στροφές που έχει παραλείψει από την παράθεση του ποιήματος ο Αθηναίος () Οι προτροπές για το ηδονοθηρικό βίο και την ξεγνοιασιά του χαροκόπου είναι κοινός τόπος στην λυρική ποίηση και σε διάφορες φιλοσοφικές σχολές της Ελληνικής και Ρωμαϊκής εποχής. Και σε άλλες ωδές του ο Οράτιος διακηρύσσει το ευδαιμονικό του πιστεύω: Δρέψε τη μέρα. Δώσε όσο πιο λίγη πίστη μπορείς στο αύριο! ( ). Ο στοίχος αυτός έμεινε παροιμιώδης. Πως συνέβη τώρα και ανέσυρε εκείνη τη δύσκολη στιγμή ο Γερμανός στρατηγός από τα κατάβαθα της εφηβικής του μνήμης το ποίημα του Οράτιου; Στην ανάδυση αυτή φαίνεται να συντέλεσαν πολλοί παράγοντες. Πρώτα από όλα η εντύπωση του χιονισμένου τοπίου, μετά η ενστικτώδης αναζήτηση του ποτού και της ζεστασιάς και βέβαια η αβεβαιότητα για το μέλλον. «Αύριο τι θα γίνει μη ρωτάς. Κέρδος σου όποια και να σου δώσει η τύχη η μέρα» συμβουλεύει, σαν να ήταν βαλτός ο Οράτιος. Και πράγματι όλα είναι δυνατό να συμβούν. Από την άλλη πλευρά η παρεμβολή του Λη Φέρμορ που αρπάζει από το στόμα του γερμανού το λατινικό ποίημα και ολοκληρώνει την απαγγελία συνιστά μια επιφάνεια, μια στιγμή αυτογνωσίας και των δύο αντιπάλων, σε τελευταία ανάλυση το θρίαμβο του ενιαίου ευρωπαϊκού πνεύματος. Και οι δυο τους είχαν διδαχθεί κάποτε τα κλασσικά γράμματα ο γερμανός στο περιώνυμο Gymnasium, ο Άγγλος στο αριστοκρατικό σχολείο. Ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε πως όταν σε ηλικία 17 ετών έφυγε για το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη πήρε μαζί του μόνο δύο βιβλία, την Ανθολογία της Αγγλικής ποίησης και τις ωδές του Οράτιου. Και οι δύο λοιπόν αναγνωρίζουν ότι κατ ουσίαν ανήκουν στον ίδιο πολιτιστικό κύκλο, ότι έχουν ίδια ανθρωπιστική παιδεία, ότι οι πνευματικές τους πηγές ανάγονται στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη. Γι αυτό το λόγο όπως μας διαβεβαιώνει ο Λη Φέρμορ ο Κράϊπερ από εκείνη την αποκαλυπτική στιγμή συνεργάζεται με τους απαγωγείς του. Ξεχάσαμε τους Κρητικούς αντάρτες που παρευρίσκονταν στην σκηνή της καταλλαγής. Το πιθανότερο είναι οι περισσότεροι να ήταν ολιγογράμματοι ή και αγράμματοι παντελώς. Δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι είχαν διαβάσει ποτέ Οράτιο ή Αλκαίο. Όμως είχαν το μέγα πλεονέκτημα ότι η δική τους [7] παιδεία ήταν βιωματική. Αυτοί αντιπροσώπευαν δια μέσου της γλώσσας που μιλούσαν και δια μέσου του πολιτισμού τους, δηλαδή της ιεράρχησης των αξιών και του νοήματος της ζωής, με τον πιο αυθεντικό τρόπο αυτό το θαύμα που ονομάζεται ελληνική αρχαιότητα. Ένας σαν κι αυτούς κάπως παλαιότερος τους, έβλεπε τη φύση και αισθανόταν τον Αλκαίο. Αυτός ο ανώνυμος πρόγονος τους είχε συνθέσει το ακόλουθο ριζίτικο που αναπαράγει σε αδρές γραμμές το ποίημα του Αλκαίου. Σιγά σιγά βρεχεν ο Θιός και σιγανά χιονίζει Κι έχει το κρύγιος στα βουνά, το χιόνι στσι Μαδάρες Κι απού χει σπίθια ροδωτά και σπίθια ροδωμένα Κι έχει καρπούς στ αμπάρια του και λάδι στα πιθάρια και στα βαρέλια του κρασί και ξύλα στη αυλή του Κι έχει και κόρη και φιλεί και στη φωθιά καθίζει Δεν τονε νοιάζει ο βοριάς αν βρέχει, αν χιονίζει. (Στ. Α. Αποστολάκης, Ριζίτικα αρ. 505) 7 Μαΐου 2011 Αλληλοδιδασκαλία: Επίσκεψη του 14ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων, με υπεύθυνη την Διευθύντρια του σχολείου Π. Δούμου, επισκέφθηκε το Δημοτικό Σχολείο Ροδοβανίου με υπέυθυνο τον κ. Κων/νο Καλυβά και Συντονίστρια την κ. Στέλλα Λειβαδιωτάκη, σχολική σύμβουλο Α περιφέρειας Κρήτης.