Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΕΙΦΟΡΙΚΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Transcript

1 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΕΙΦΟΡΙΚΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Φώκιαλη Πέρσα, Μουστάκας Λουκάς, Τσακίρης Ιωάννης ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία αυτή παρουσιάζει µια πιλοτική διερεύνηση της δυνατότητας του Πανεπιστηµίου να συµβάλει στον αειφορικό σχεδιασµό της πόλης µέσα από εκπαιδευτικές διαδικασίες οι οποίες: (α) Εµπλουτίζουν µε γνώσεις και δεξιότητες, ευαισθητοποιούν και ενεργοποιούν τους εκπαιδευοµένους φοιτητές, αυξάνοντας το βαθµό ετοιµότητας στο σχεδιασµό και προγραµµατισµού για το µέλλον της πόλης. (β) Προσφέρουν συγκεκριµένες προτάσεις και λύσεις που µπορεί να έχουν ενδιαφέρον για τους φορείς περιφερειακής πολιτικής και ανάπτυξης. Η εργασία αποτελεί µελέτη περίπτωσης εκπαιδευτικού προγράµµατος µε θέµα τη κατάθεση από τους/τις µεταπτυχιακούς/ές φοιτητές/ριες του προκαταρκτικών οικονοµοτεχνικά τεκµηριωµένων προτάσεων για τον ολοκληρωµένο αειφορικό σχεδιασµό συγκεκριµένης περιοχής στο κέντρο του ηµοτικού ιαµερίσµατος Κρεµαστής του ήµου Πεταλούδων στη Ρόδο. Στο πλαίσιο του προγράµµατος οι φοιτητές/ριες ανέλαβαν να σχεδιάσουν και να µελετήσουν από οικονοµοτεχνική άποψη παρεµβάσεις στην περιοχή, µε γνώµονα την αειφορική της αξιοποίηση και τη χρήση της είτε ως χώρου κατάλληλου για περιβαλλοντική εκπαίδευση είτε ως χώρου προβολής και προώθησης προϊόντων που έχουν οικονοµικό ενδιαφέρον και ταυτόχρονα σχέση µε το περιβάλλον και την ταυτότητα της περιοχής. Το αποτέλεσµα του προγράµµατος ήταν η συγκέντρωση ολοκληρωµένων προτάσεων, µε πρωτότυπο περιεχόµενο, φιλοπεριβαλλοντική διάσταση και θετικές προβλεπόµενες επιδράσεις στην οικονοµία και την τοπική κοινωνία. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: Πανεπιστήµιο και περιφερειακή ανάπτυξη 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το σύγχρονο Πανεπιστήµιο και ειδικά το Πανεπιστήµιο που είναι εγκατεστηµένο στην περιφέρεια, παράλληλα µε την επίτευξη των πρωταρχικών εκπαιδευτικών στόχων του, βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση µε τις τοπικές κοινωνίες, και ως ανοιχτό σύστηµα, εδραιώνει το εξωστρεφές του προφίλ 1

2 αλληλεπιδρώντας δυναµικά µε την τοπική κοινωνία που το φιλοξενεί. Αποτελεί µοχλό αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης (Σταµατίου και Λαδιάς, 2005) καθώς η ίδια του η λειτουργία (παθητικά), αλλά και οι επιµέρους δράσεις (ενεργητικά), επηρεάζουν σηµαντικούς κοινωνικοοικονοµικούς, περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς παράγοντες (Πετράκος και Ψυχάρης, 2005). Στη λογική αυτή και το Πανεπιστήµιο Αιγαίου αναπτύσσει, ταυτόχρονα µε το ακαδηµαϊκό του έργο, πρωτοβουλίες, οι οποίες µπορούν να στηρίξουν τη βιώσιµη ανάπτυξη των νησιών του αρχιπελάγους. Ενδεικτική προς την κατεύθυνση αυτή είναι η υιοθέτηση στους στόχους του Τµήµατος Επιστηµών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού ορισµένων διαθεµατικών αξόνων, και συγκεκριµένα του φύλου και της ισότητας, του περιβάλλοντος και της τεχνολογίας, που αποτελούν καίριες θεµατικές τόσο στο πεδίο της εκπαίδευσης όσο και στο πεδίο της κοινωνικο-οικονοµικής ανάπτυξης της περιφέρειας. Οι άξονες αυτοί δηµιουργούν ένα ισχυρό κανάλι επικοινωνίας µεταξύ Πανεπιστηµίου και Τοπικής Κοινωνίας, καθώς επιτρέπουν τον προσανατολισµό της διδασκαλίας και της έρευνας σε θέµατα άµεσου ενδιαφέροντος για τον τόπο εγκατάστασης του Πανεπιστηµίου. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής µπορούν τα προπτυχιακά και τα µεταπτυχιακά προγράµµατα να αποτελούν κρίκους προσφοράς στην τοπική κοινωνία, αν σχεδιάσουν τις σπουδές µε τέτοιο τρόπο, ώστε οι θεµατικές τους να είναι εστιασµένες στα τοπικά ζητήµατα και στη σύνδεσή τους µε τα περιφερειακά και κατ επέκταση µε τα παγκόσµια προβλήµατα. Στη συγκεκριµένη εργασία παρουσιάζεται µια ακαδηµαϊκή δραστηριότητα, ενταγµένη στο Πρόγραµµα µεταπτυχιακών Σπου δων «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» η οποία είναι εστιασµένη στην παραπάνω συλλογιστική, δηλαδή στη διασύνδεση µε την τοπική κοινωνία. Ειδικότερα αφορά στη διεξαγωγή του µαθήµατος «Σχεδιασµός και ιαχείριση Προγράµµατος», του οποίου ο στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών µε τον τρόπο σύνταξης προτάσεων και την ολοκληρωµένη διαχείριση προγράµµατος, από το στάδιο της θέσπισης του σκοπού και των στόχων και της υλοποίησής 2

3 του, µέχρι και το στάδιο της αξιολόγησης της πορείας και των αποτελεσµάτων του προγράµµατος. Ένα µεγάλο µέρος των δραστηριοτήτων του µαθήµατος και συγκεκριµένα οι οµαδικές εργασίες που εκπονούνται από φοιτητές/ριες αναφέρονται σε θεµατικές που έχουν άµεση σχέση µε τον αειφορικό αναπτυξιακό σχεδιασµό και την αειφορική αξιοποίηση συγκεκριµένων περιοχών στο ήµο Πεταλούδων, (έδρα του Μεταπτυχιακού της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό συνδυάζονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι µε προτάσεις που αφορούν την αισθητική αναβάθµιση και τη προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης της περιοχής. Η παρούσα εργασία παραθέτει ενδεικτικά τέτοιες προτάσεις οι οποίες στο σύνολό τους δηµιουργούν ένα καταιγισµό ιδεών στα πλαίσια συγκεκριµένων αρχών, και υλικό χρήσιµο για περαιτέρω ανάλυση. 2. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Η έννοια της περιφερειακής ανάπτυξης προϋποθέτει την ύπαρξη πολλών αλληλεξαρτώµενων παραγόντων, οι οποίοι συµβάλλουν στην άνοδο του επιπέδου ευηµερίας και στην µείωση των περιφερειακών ανισορροπιών και δυσχερειών ενός συγκεκριµένου γεωγραφικού χώρου. Υπό την έννοια αυτή η περιφερειακή ανάπτυξη συνδέεται µε ένα σύνολο στόχων εξειδικευµένων για κάθε περιφέρεια, ενταγµένων στο ευρύτερο πλαίσιο των στόχων οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης µιας χώρας (Πετράκος και Ψυχάρης, 2005). Οι οικονοµικοί στόχοι αρχικά, είναι εκείνοι οι οποίοι αναφέρονται σε ζητήµατα ανεργίας, κατανοµής πόρων, κατανοµής εισοδήµατος, πληθωριστικών πιέσεων κ.ά.. Οι περιβαλλοντικοί επιδιώκουν την οµαλότεροι σύνδεση φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος καθώς και την αειφορική πορεία µιας περιφέρειας. Τέλος οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί στόχοι προωθούν την κοινωνική συνοχή και την προστασία των ιδιαίτερων πολιτισµικών χαρακτηριστικών. 3

4 Η έρευνα στο χώρο της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης παγκοσµίως έδειξε ότι οι παραπάνω στόχοι που αποτελούν αντικείµενο του περιφεραικού αναπτυξιακού σχεδιασµού αποτελούν ταυτόχρονα και διαστάσεις του έργου των Πανεπιστηµιακών Ιδρυµάτων, µεγάλο ποσοστό των οποίων (60%) τους υπηρετούν επιτυχηµένα (Charles, 2003 και Πάκος, 2005). Με τα δεδοµένα αυτά, οι επιδράσεις στην τοπική κοινωνία από τη δραστηριοποίηση µιας πανεπιστηµιακής µονάδας, εκτός από την άµεση παραγωγή και µεταφορά της γνώσης, θα µπορούσαν να οριστούν (πίνακας 1.) ως (α) παραχώρηση τεχνογνωσίας, (β) µεταβολή της ελκυστικότητας της περιοχής, (γ) παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών, (δ) συγκράτηση πτυχιούχων στην περιφέρεια, (ε) συµβολή στη δια βίου µάθηση, (στ) αύξηση της παραγωγικότητας, (ζ) µεταβολή στη διάρθρωση του παραγωγικού πλέγµατος, (η) αύξηση της καινοτοµίας κ.ά. (Goldstein & Druker, 2009, Πάκος, 2005). Πίνακας 1. Εκροές και αναµενόµενες οικονοµικές επιδράσεις Goldstein et al Το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, διάσπαρτο στα νησιά του Αιγαιοπελαγίτικου χώρου, εγκατεστηµένο σε µια γεωγραφικά δύσκολη νησιωτική περιοχή, σε 4

5 µεγάλη απόσταση από τον κεντρικό κορµό της χώρας, ήδη από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του, είχε ως βασική προτεραιότητα την άµεση και έµµεση συµβολή στην ανάπτυξη του χώρου εγκατάστασής του. Σήµερα, το Πανεπιστήµιο έχει βασικές ενδείξεις ότι αποτελεί φορέα όχι µόνο εκπαίδευσης, παραγωγής και µεταφοράς γνώσης στον ιδιόµορφο νησιωτικό χώρο, αλλά και ενδυνάµωσης του κοινωνικού ιστού και των τοπικών κοινωνιών. Η έρευνα που διεξάγεται εστιάζεται µέχρι σήµερα στο τρίπτυχο Ανάπτυξη Περιβάλλον - Σχεδιασµός µε στόχο την επεξεργασία ενός µοντέλου για την αειφόρο νησιωτική ανάπτυξη και για την αντίστοιχη διαχείριση νησιωτικού χώρου. Ταυτόχρονα µια σειρά από δράσεις είναι «στοιχισµένες» µε το πνεύµα σύνδεσης και συνεργασίας µε την τοπική κοινωνία όπως η δηµιουργία Επιτροπής Σύνδεσης ήµου και Πανεπιστηµίου, η σύνταξη διατριβών και η διενέργεια ερευνών µε θεµατολογία σχετική µε την περιφερειακή ανάπτυξη του νησιού, η συµµετοχή µελών της ακαδηµαϊκής κοινότητας σε όργανα και θεσµούς του νησιού η συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση για θέµατα ανάπτυξης της κοινωνίας και της οικονοµίας της γνώσης, η οργάνωση συνεδρίων, ηµερίδων, ενηµερωτικών διαλέξεων ή συζητήσεων, η συνεργασία µε Ελληνικά και ξένα Πανεπιστήµια ή Ιδρύµατα για κοινή αντιµετώπιση παρόµοιων ζητηµάτων, η συνεργασία µε ωδεκανήσιους καθηγητές καθώς και µε άλλους καθηγητές των Πανεπιστηµίων της χώρας για ζητήµατα του ενδιαφέροντός τους, η συµµετοχή του ήµου σε αναπτυξιακές δράσεις του Πανεπιστηµίου και αντίστροφα και η προσαρµογή µαθηµάτων στις ιδιαιτερότητες της τοπικής κοινωνίας. Από τις δράσεις αυτές η τελευταία αξίζει να µελετηθεί ιδιαίτερα. Η προσαρµογή του µαθήµατος σε τοπικά θέµατα δεν µπορεί παρά να αποβαίνει προς όφελος και του µαθήµατος αλλά και της τοπικής κοινωνίας. Στην περίπτωση αυτή η κοινωνία δηµιουργεί το πλαίσιο µέσα στο οποίο κινείται το µάθηµα και γίνεται η ίδια πεδίο έρευνας και άντλησης υλικού. Αντίστοιχα το µάθηµα µπορεί αυτό καθαυτό να θεωρηθεί προσφορά προς την τοπική κοινωνία, άµεσα θέτοντας το µαθησιακό αποτέλεσµα στην υπηρεσία της 5

6 τοπικής κοινωνίας και έµµεσα ευαισθητοποιώντας τους φοιτητές/ριες σε καίρια τοπικά ζητήµατα. Μια τέτοια περίπτωση παρουσιάζεται παρακάτω. 3. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. Το µάθηµα «Σχεδιασµός και ιαχείριση Προγράµµατος», του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» στοχεύει στην κατάρτιση των φοιτητών σε ζητήµατα σύνταξης και αξιολόγησης προτάσεων που αφορούν στην ολοκληρωµένη διαχείριση προγράµµατος που έχουν σχέση µε το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Κύριος γνώµονας κατά το σχεδιασµό του µαθήµατος αποτέλεσε και η φιλοδοξία να µυηθούν οι φοιτητές στη λογική της σύνδεσης θεωρίας- πράξης καθώς και ακαδηµαϊκού έργουπροσφοράς στην τοπική κοινωνία. Για την υποστήριξη αυτής της στοχοθεσίας µια δραστηριότητα απαραίτητη για την επιτυχή ολοκλήρωση του µαθήµατος επιλέχθηκε να συγγράφεται µια πρωτότυπη Οικονοµοτεχνικής Προµελέτη σε ένα θέµα που αφορά την παρέµβαση και περιβαλλοντική διαχείριση µιας συγκεκριµένης περιοχής (αξιοποίηση ενός δηµοτικού κοινόχρηστου χώρου, πάρκου, πλατείας, ανεκµετάλλευτης έκτασης κ.λ.π.) σε ένα κοντινό ήµο έτσι ώστε µέσα από την παρέµβαση να προωθείται η αειφόρος ανάπτυξη της περιοχής. Για τη σύνταξη της οικονοµοτεχνικής προµελέτης χρησιµοποιούνται υπό µορφή βασικού πλαισίου αναφοράς οι βασικοί άξονες και οι προδιαγραφές σύνταξης οικονοµοτεχνικών µελετών οι οποίες σύµφωνα µε τον Καρβούνη (2002) περιλαµβάνουν τα παρακάτω θέµατα : Ιστορικό του επενδυτικού σχεδίου, στο οποίο γίνεται µια γενική αναφορά του επενδυτικού σχεδίου, των υποστηρικτών του µελετών και των ερευνών, που πραγµατοποιήθηκαν. Ανάλυση αγοράς και θέµατα µάρκετινγκ, όπου παρουσιάζεται η βασική ιδέα του επενδυτικού σχεδίου, οι στόχοι και η στρατηγική. Παράλληλα 6

7 γίνεται ανάλυση των χαρακτηριστικών της αγοράς, αναφορικά µε τη δοµή, τα χαρακτηριστικά, το υπολογιζόµενο µέγεθος, και τον ρυθµός ανάπτυξής της. Ακολουθούν τα θέµατα µάρκετινγκ, µε ιδιαίτερη έµφαση στους στόχους, τις στρατηγικές και τον ανταγωνισµό. Στην ανάλυση αυτή προκύπτουν οι εκτιµήσεις των πωλήσεων και κατ επέκταση και της παραγωγής. Εισροές υλικών, για τον υπολογισµό των πρώτων υλών, των υλικών συσκευασίας, των βοηθητικών υλών, ενεργειακές απαιτήσεις κ.ά. Τοποθεσία, οικόπεδο και περιβάλλον, για την προεπιλογή της γης και του υπολογισµού του κόστους κτήσης, όπως επίσης και αρχικές εκτιµήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μηχανολογικά της επένδυσης, όπου καθορίζεται η δυναµικότητα της µονάδας και ο λόγος πωλήσεων παραγωγής, ο απαιτούµενος τεχνολογικός εξοπλισµός, το κόστος και οι περιβαλλοντικές επιδράσεις των τεχνολογικών επιλογών. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται και η χωροθέτηση του έργου και των επιµέρους τµηµάτων του καθώς και όλα τα κτιριακά έργα. Οργάνωση µονάδας και γενικά έξοδα, που σχεδιάζεται ο διοικητικός µηχανισµός και το οργανόγραµµα και υπολογίζονται τα γενικά έξοδα της. Ανθρώπινοι πόροι, για τον ποσοτικό και ποιοτικό υπολογισµό των αναγκών και του κόστους των ανθρώπινων πόρων. Χρονοδιάγραµµα εκτέλεσης του έργου και υπολογισµός επιπτώσεων από πιθανή καθυστέρηση ή συντόµευση των εργασιών. Χρηµατοοικονοµική ανάλυση και κόστος της επένδυσης, για τον καθορισµό του συνολικού κόστους της επένδυσης, των απαιτούµενων κεφαλαίων κίνησης, των χρηµατοδοτήσεων, του δανεισµού, καθώς και όλων των απαραίτητων χρηµατοοικονοµικών δεδοµένων. Συµπεράσµατα, που είναι µια σύνοψη των βασικών ευρηµάτων και συµπερασµάτων κάθε κεφαλαίου. 7

8 Οι παραπάνω άξονες προσαρµόζονται κατάλληλα στις ανάγκες του µαθήµατος, στις δυνατότητες εξεύρεσης στοιχείων και στο γνωστικό επίπεδο των µεταπτυχιακών φοιτητών/ριών. Με αυτά τα δεδοµένα, η οικονοµοτεχνική προµελέτη που εκπονείται από κάθε οµάδα φοιτητών/ριών που επιλέγουν το µάθηµα είναι σπονδυλωτή και καλύπτει, στο µέτρο του εφικτού, τα σηµαντικότερα κεφάλαια (υπο-µελέτες) που συνθέτουν µια κλασική τέτοια µελέτη. Έτσι στην οικονοµοτεχνική προµελέτη που τελικά παρουσιάζεται, αφού περιγραφεί η πρόταση παρέµβασης και διαχείρισης, αναλύεται η σκοπιµότητα (µελέτη σκοπιµότητας), η αγορά (µελέτη αγοράς), προσεγγίζεται και περιγράφεται η ευρύτερη και η εγγύτερη περιοχή από γεωγραφική, οικονοµική και κοινωνική άποψη, το είδος και το κόστος των παρεµβάσεων, η βιωσιµότητα η περιοχή µελέτης και τα τελικά συµπεράσµατα που στηρίζουν την αποδοχή (ή την απόρριψη) της πρότασης. Το συγκεκριµένο µάθηµα τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχουν παρακολουθήσει πάνω από 150 φοιτητές εκ των οποίων συµµετείχαν στην εκπόνηση των προαναφερθεισών οµαδικών µελετών και αξιολογήθηκαν 110, συντάσσοντας 30 µελέτες. Οι περισσότερες συνδυάζουν την αισθητική αναβάθµιση κάποιας περιοχής µε δραστηριότητες αναψυχής, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και γενικότερης εκπαίδευσης σε διάφορες θεµατικές, ενώ δεν λείπουν και αυτές όπου προτείνουν και οικονοµικές δραστηριότητες µε γνώµονα πάντοτε την ενίσχυση της τοπικής οικονοµίας. Ειδικότερα έχουν παρουσιαστεί µελέτες που αφορούν τα παρακάτω διαφορετικά θέµατα : Λαϊκή αγορά τοπικών προϊόντων, Πώληση οικολογικών προϊόντων, Έκθεση προώθησης ωδεκανησιακών προϊόντων, Έκθεση προϊόντων γυναικείων συνεταιρισµών, Πάρκο µε έκθεση αρχαίας ελληνικής αγροτικής τεχνολογίας, Θεµατικό πάρκο µε βότανα, βοτανικός κήπος, Τεχνολογικό πάρκο, Πάρκο παρουσίασης διαφόρων µορφών ενέργειας, Πάρκο ποδηλάτου, 8

9 Έκθεση βιολογικών προϊόντων, Έκθεση αµπελιού και αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας σχετικής µε το αµπέλι, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Πίστα τηλεκατευθυνόµενων µοντέλων, Πάρκο εξερευνήσεων, Μίνι γκολφ και άλλες ήπιες αθλητικές δραστηριότητες, Παιδική χαρά, Πάρκο αναψυχής, Πολιτιστικό πάρκο, Πολυχώρος σύνδεσης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Τοπικής Ιστορίας. Χώρος προώθησης οικολογικών µεταφορών. Στα πλαίσια των παραπάνω οικονοµοτεχνικών προµελετών, οι προτεινόµενες παρεµβάσεις στηρίζονται στη χρησιµοποίηση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και χαρακτηρίζονται από το σεβασµό στο τοπικό στοιχείο και την παράδοση. Αρκετές έχουν µεγάλο βαθµό ωριµότητας χρησιµοποιώντας ακόµη και λογότυπα, µπροσούρες κ.λ.π. Ορισµένες αντιπροσωπευτικές εργασίες παρουσιάζονται στη συνέχεια, 1. «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΤΗΣ Ω ΕΚΑΝΗΣΟΥ» (Πρόταση φοιτητών Μάγου Κωνσταντίνου, Μπάκα Χρυσούλας, Παπαγρηγορίου Φωτεινή και Χρόνη Ζαχαρούλας) Το συγκεκριµένο επενδυτικό σχέδιο Βιο-Χώρος (Εικόνα 1 και 2.) αφορά σε µια δραστηριότητα µε ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, η οποία εκτιµάται ότι απουσιάζει από το ήµο Πεταλούδων και γενικότερα από ολόκληρο το νησί της Ρόδου. Στην προκειµένη περίπτωση µάλιστα, η ιδέα ενός τέτοιου επενδυτικού σχεδίου, θα µπορούσε να χαρακτηρισθεί ως πρωτοποριακή για τα δεδοµένα του νησιού, ενώ παράλληλα κρίνεται ως αναγκαία προϋπόθεση για το συγχρονισµό της τοπικής κοινωνίας µε τα περιβαλλοντικά ζητήµατα. Η φιλοξενία παραγωγών Βιολογικών προϊόντων, τα περίπτερα µε τοπικά προϊόντα από κάθε νησί της ωδεκανήσου καθώς και το εργαστήρι 9

10 βιολογικής καλλιέργειας, αποτελούν µερικά µόνο από τα στοιχεία που θα χαρακτηρίζουν το κέντρο Βιολογικής καλλιέργειας. Ο χώρος που επιλέχτηκε για την υλοποίηση της συγκεκριµένης πρότασης, είναι ο Ανθόκηπος Κρεµαστής, ο οποίος βρίσκεται στο πίσω µέρος του ηµαρχείου και πλησίον του κτιρίου όπου στεγάζεται το µεταπτυχιακό τµήµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Ο τίτλος του έργου, ίσως παραπέµπει µόνο στη διακίνηση βιολογικών και τοπικών προϊόντων από τη ωδεκάνησο, προσανατολίζεται όµως τόσο σε κοινωνικούς όσο και σε εκπαιδευτικούς και περιβαλλοντικούς στόχους. Όσον αφορά στους χώρους οι οποίοι θα εξυπηρετήσουν τους σκοπούς αυτούς, περιλαµβάνουν τα παρακάτω: χώρο υποδοχής και γραφείο ενηµέρωσης, αποθήκες, χώρους αποδυτηρίων και αποχωρητηρίων, θερµοκήπιο και εργαστήριο βιολογικής καλλιέργειας, περίπτερα φιλοξενίας των νησιών της ωδεκανήσου, αναψυκτήριο στο οποίο περιλαµβάνονται και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, παραδοσιακό φούρνο, εκθετήριο, αµφιθέατρο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και προβολών/διαλέξεων, αγορά βιολογικών προϊόντων (λαϊκή), υπαίθριος χώρος, Το επικείµενο επιχειρηµατικό σχέδιο, όπως αναφέρεται και παραπάνω, έχει ως βασικό στόχο τη διάδοση α) βιολογικών αγαθών, β) την προώθηση των παραδοσιακών προϊόντων των νησιών της ωδεκανήσου και γ) την ευαισθητοποίηση των πολιτών, κάθε ηλικίας, σε θέµατα περιβάλλοντος. 10

11 Εικόνα 1. Κάτοψη πρότασης φοιτητών Μάγου Κωνσταντίνου, Μπάκα Χρυσούλας, Παπαγρηγορίου Φωτεινή και Χρόνη Ζαχαρούλας Εικόνα 2. Λογότυπο πρότασης φοιτητών Μάγου Κωνσταντίνου, Μπάκα Χρυσούλας, Παπαγρηγορίου Φωτεινή και Χρόνη Ζαχαρούλας, κατά το Ακαδηµαϊκό Έτος

12 2. «ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Η ΟΜΑ ΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΝΑ ΙΕΠΕΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΓΓΥΑΤΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ», Πρόταση φοιτητών Αγαπιάδου Πασχαλίνα, Σύρµου Πέτρου, Τζαµπερή Νεζάµ και Γκανάτσιου Ανδρέα, κατά το Ακαδηµαϊκό Έτος Είναι σχέδιο κοινωνικού ενδιαφέροντος που στοχεύει στην εκπαίδευση ευαισθητοποίηση των πολιτών του ήµου (Εικόνα 3.), και της ευρύτερης περιοχής για το Περιβάλλον και για την αειφόρο ανάπτυξη. Επίσης θα ασχοληθεί µε τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά) και θα παράγει ρεύµα που θα πουλά στη ΕΗ. Αποτελεί µια χαµηλή επένδυση µε χαµηλή επικινδυνότητα η οποία θα γίνει σε οικόπεδο του ήµου. Για την χρηµατοδότηση της επένδυσης εκτός από ίδια κεφαλαία θα χρησιµοποιηθούν επιχορηγήσεις από διάφορα Εθνικά και Ευρωπαϊκά προγράµµατα. Για µερικά θα καταθέσουµε άµεσα προτάσεις µετά από την απόφαση του ιοικητικού Συµβουλίου για την υλοποίηση της επένδυσης και άλλα θα τα υποβάλουµε στο άµεσο µέλλον. Στον περιβάλλοντα χώρο θα δηµιουργηθούν ένας Βοτανικός κήπος (µικρός), ξύλινες κατασκευές για τα γραφεία και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, όπως και για τα εκθετήρια, θα υπάρχει θερµοκήπιο και ένας χώρος εκπαίδευσης σε κηπουρική, ξύλινες κατασκευές για χώρους ενοικίασης για πωλήσεις οικολογικών προϊόντων, τουαλέτες, πάρκινγκ, αποθηκευτικός χώρος, χώρος ξεκούρασης επισκεπτών. 12

13 4. ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εικόνα 3. Κάτοψη πρότασης φοιτητών Αγαπιάδου Πασχαλίνα, Σύρµου Πέτρου, Τζαµπερή Νεζάµ και Γκανάτσιου Ανδρέα 3. «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΑΙ ΙΚΟ ΠΟ ΗΛΑΤΟ ΡΟΜΙΟ ΛΙΜΝΗ- ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ & ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΑ», Πρόταση φοιτητών Κυριακού Μαρίας, Ματαίου Αλέξανδρου και Περικλή Νικόλαου Στη µελέτη προβλέπεται η ίδρυση ενός ψυχαγωγικού χώρου στο ήµο Πεταλούδων (εικόνα 4.), στο ηµοτικό ιαµέρισµα Κρεµαστής και συγκεκριµένα στον αύλειο χώρο του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Σχεδιάζεται η ανάπλαση του χώρου σε ένα παιδικό ποδηλοτοδρόµιο συµπεριλαµβανοµένων µιας λίµνης και δύο αναψυκτηρίων. 13

14 Εικόνα 4. Κάτοψη της πρόταση φοιτητών Κυριακού Μαρίας, Ματαίου Αλέξανδρου και Περική Νικόλαου 4. «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙ ΙΚΗ ΧΑΡΑ, MINI GOLF & ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ», Πρόταση των φοιτητών Αγγέλου Μιχαήλ- Κωνσταντίνου, Γκουντοπούλου Κωνσταντίας και Παπαζαχαρίου Ειρήνης Ανθής Στη συγκεκριµένη µελέτη προβλέπεται η ίδρυση ενός ψυχαγωγικού χώρου (εικόνα 5.) στο.. Κρεµαστής και συγκεκριµένα στον αύλειο χώρο του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Σχεδιάζεται η ανάπλαση του χώρου σε µια σύγχρονη παιδική χαρά συµπεριλαµβανοµένου, ενός mini-golf και ενός αναψυκτηρίου. 14

15 Εικόνα 5. Κάτοψη της πρόταση των φοιτητών Αγγέλου Μιχαήλ- Κωνσταντίνου, Γκουντοπούλου Κωνσταντίας και Παπαζαχαρίου Ειρήνης Ανθής 5. «ΠΑΡΚΟ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙ ΙΟΥ», Πρόταση των φοιτητών Κυπραίου Ωραιοζήλης, Μανιά Φαίδρας, Σπανουδάκη Ελένης και Χατζηβάσιλα Βασιλείας Στη συγκεκριµένη οικονοµοτεχνική µελέτη προβλέπεται η ίδρυση µιας µονάδας (πάρκο) (εικόνα 6.) στο ήµο Πεταλούδων της νήσου Ρόδου, µε κατά κύριο λόγο περιβαλλοντικό χαρακτήρα αλλά ταυτόχρονα εξυπηρετούνται εκπαιδευτικοί, κοινωνικοί και οικονοµικοί στόχοι. Το σχέδιο είναι ενταγµένο στο επενδυτικό πρόγραµµα του ήµου, στον Τοµέα Εκπαίδευσης και Πολιτισµού. Η επένδυση που πρόκειται να πραγµατοποιηθεί στο οικόπεδο του δήµου που µέχρι πρότινος φιλοξενούσε την έκθεση Κρεµαστής, θα είναι µικρού 15

16 µεγέθους και χαµηλού οικονοµικού κινδύνου. Η µονάδα περιλαµβάνει την κατασκευή Πάρκου Εξερεύνησης και Παιχνιδιού, που θα περιλαµβάνει ένα επιδαπέδιο παιχνίδι, συνεδριακό κέντρο, παιδική χαρά περιπέτειας, καφετέρια, χώρο στάθµευσης καθώς και συναφείς βοηθητικούς χώρους. Εικόνα 6. Κάτοψη της πρότασης των φοιτητών Κυπραίου Ωραιοζήλης, Μανιά Φαίδρας, Σπανουδάκη Ελένης και Χατζηβάσιλα Βασιλείας 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παραπάνω µελέτη περίπτωσης δεν αποτελεί παρά ελάχιστο δείγµα των δυνατοτήτων αλληλεπίδρασης πανεπιστηµίου και τοπικής κοινωνίας. µέσα από την προσαρµογή ορισµένων µαθηµάτων που προσφέρει το Πανεπιστήµιο σε τοπικά θέµατα. Αν σκεφτεί κανείς ότι ένα υλικό 8-10 οικονοµοτεχνικών µελετών ανά έτος µπορεί να συγκεντρωθεί στα πλαίσια ενός και µόνο εξαµηνιαίου µεταπτυχιακού µαθήµατος επιλογής και ότι τα µαθήµατα που προσφέρει κάθε τµήµα ανά εξάµηνο είναι δεκάδες, κατανοεί τον καταιγισµό 16

17 από υλικό που µπορεί να θέσει το Πανεπιστήµιο στη διάθεση της τοπικής κοινωνίας. Βέβαια πρέπει να σηµειωθεί ότι ούτε όλα τα µαθήµατα προσφέρονται για τέτοιου είδους παραγωγή, ούτε το υλικό που παίρνει κανείς υπό µορφή µαθησιακού αποτελέσµατος είναι πάντα ικανοποιητικό. Η σωστή διατύπωση του εκάστοτε ζητούµενου από την τοπική κοινωνία, η κατανόηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν και των ορίων συνεργασίας και η κατάλληλη επικοινωνία µεταξύ των δυο µερών αποτελούν παράγοντες που βελτιώνουν τη ν αποτελεσµατικότητα τέτοιων εγχειρηµάτων. Γενικότερα, είναι αποδεκτό ότι η Περιφερειακή Ανάπτυξη και το Πανεπιστήµιο κινούνται σε παράλληλους άξονες και αλληλεπιδρούν σαν ένα δυναµικό σύστηµα. Σε όσες περιπτώσεις γίνονται συνειδητές προσπάθειες σύγκλισης και συνεργασίας µόνο «κέρδη» καταγράφονται και οι στόχοι και των δύο υπηρετούνται µε τον δυνατό τρόπο. Η έξοδος από την εσωστρέφεια είτε των πολιτικό - διοικητικών φορέων, είτε της ακαδηµαϊκής κοινότητας είτε και των δυο και η έµπρακτη διασύνδεσή τους σε όλα τα επίπεδα προωθεί την κοινωνικο-οικονοµική ανάπτυξη της περιφέρειας και στηρίζει θεωρητικά και πρακτικά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Charles, D. (2003). Universities and Territorial Development : Reshaping the Regional Role of UK Universities, Local Economy, 18,1,7-20. Glasson, J. (2003). The Widening Local and Regional Development Impacts of the Modern Universities A Tale of two Cities (and the North-South Perspectives), Local Economy, 18,1, Goldstein, H., & Renault, C. (2004). Contribution of Universities to regional Economic Development: A Quasi experimental Approach, Regional Studies, 38,7, Goldstein, H., & Drucker, J. (2006). The Economic Development Impacts of Universities on regions : Do Size and Distance Matter?, Economic Development Quarterly, 20,

18 Mayer, H. (2006). What is the Role of Universities in high tech Economic Development. The case of Portland, Oregon and Washington, DC, Local Economy, 21, 3, Ε, Πάκου. (2007). Πανεπιστήµιο και Ανάπτυξη. 5 ο ιεπιστηµονικό ιαπανεπιστηµιακό Συνέδριο του Ε.Μ.Π. Μέτσοβο. Ε, Σταµατίου, & Χ, Λαδιά. (2007). Σύνδεση Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και Παραγωγής Πανεπιστήµιο, Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη της Ηπείρου. 5 ο ιεπιστηµονικό ιαπανεπιστηµιακό Συνέδριο του Ε.Μ.Π. Μέτσοβο. 18