Αγία Πετρούπολη. Η Βενετία του Βορρά

Transcript

1 Αγία Πετρούπολη Η Βενετία του Βορρά Στο μυχό του Φιννικού Κόλπου, εκεί όπου εκβάλλει ο ποταμός Νέβας, τυλιγμένη ανάμεσα σε υδάτινους δρόμους και νησίδες, βρίσκεται η Αγία Πετρούπολη. Είναι το αστικό θαύμα που οραματίστηκε ο Μεγάλος Πέτρος: μια πόλη - μουσείο και ταυτόχρονα το παράθυρο της Ρωσίας στο δυτικό κόσμο. Τι και αν διαβάσει κανείς γι' αυτή την πόλη, όσα και αν ακούσει από διηγήσεις, όποιες εικόνες και αν δει, τίποτα δεν μπορεί να περιγράψει τη μοναδική ομορφιά του αστικού τοπίου της Αγίας Πετρούπολης. Άλλωστε, οι ίδιοι οι Ρώσοι λένε χαρακτηριστικά πως η πόλη τους φτιάχτηκε στον ουρανό και κατόπιν τοποθετήθηκε στις εκβολές του ποταμού Νέβα. Οι κάτοικοί της είναι ιδιαίτερα υπερήφανοι για την καταγωγή τους, αφού η Αγία Πετρούπολη, πέρα από πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, ήταν πάντοτε ο ανοιχτός δίαυλος με τη Δύση, εστία του Ρωσικού Διαφωτισμού επί Αικατερίνης της Μεγάλης, κέντρο της επανάστασης στις αρχές του 20ού αιώνα και πρωτοπόρα στη διαφάνεια και στις αλλαγές ιδεών στα τέλη του. Παρότι η πόλη στους τρεις περίπου αιώνες ζωής έχει αλλάξει όνομα τέσσερις φορές, με πιο γνωστό αυτό του Λένινγκραντ, η εικόνα της και η ατμόσφαιρα που συναντά κανείς έχει παραμείνει αναλλοίωτη από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της. Η ιστορία της ξεκινάει στα 1703 χάρη σ' ένα μακρόπνοο και μεγαλεπήβολο σχέδιο του Μεγάλου Πέτρου, που ήθελε να φύγει από τη σκοτεινή και γεμάτη δολοπλοκίες Μόσχα και να δημιουργήσει μια νέα πόλη στη βορειοδυτική άκρη της Ρωσίας, λιμάνι και παράθυρο στις νέες ιδέες και στις εξελίξεις που διαδραματίζονταν στις ισχυρές χώρες της Δύσης, απ' τις οποίες είχε επηρεαστεί μέσα από τα ταξίδια του. Ευρωπαίοι πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες κατέφθαναν από τα ιστορικά κέντρα της Ευρώπης, κυρίως απ' τη Γαλλία και την Ιταλία, για να δώσουν τα φώτα

2 τους στο μεγάλο αυτό εγχείρημα που στόχευε στον εξευρωπαϊσμό της Ρωσίας. Το πείραμα πέτυχε και οι βαλτότοποι στο δέλτα του Νέβα, μέχρι το τέλος της ζωής του Πέτρου, άλλαξαν όψη μια για πάντα δίνοντας χώρο στη ρυμοτομία: στα κανάλια με τις αποβάθρες, τα γραφικά γεφύρια και τα εντυπωσιακά παλάτια και μέγαρα που ορθώνονταν με ταχείς ρυθμούς στις όχθες των υδάτινων δρόμων. Η αρχική ιδέα δεν άλλαξε και οι απόγονοι του Πέτρου, από την Μεγάλη Αικατερίνη μέχρι τον τελευταίο τσάρο, έπραξαν τα ίδια γεμίζοντας την πόλη με αναρίθμητα μνημεία, ιδρύματα, ναούς, θέατρα, μουσεία, και ό,τι άλλο χρειαζόταν η νέα τους πρωτεύουσα για να ξεχωρίζει και να ξεπερνά σε μεγαλοπρέπεια αυτές της παλιάς Δύσης. Και η αλήθεια είναι ότι σε μεγάλο βαθμό το πέτυχαν ακόμη και αν σε πολλά σημεία υπάρχει η αίσθηση της υπερβολής, η Αγία Πετρούπολη είναι η πόλη που θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι ένα ανοιχτό μουσείο απ' άκρη σ' άκρη. Ακόμη και το κομμουνιστικό καθεστώς όχι μόνο διατήρησε αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο, αλλά και ανακατασκεύασε πολλά κτίρια στο αρχικό τους ύφος μετά τις καταστροφές που προξένησε το γερμανικό πυροβολικό κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Το κουβάρι ξετυλίγεται από το νησί Πέτρου και Παύλου, όπου είναι ο ιστορικός πυρήνας και το σημείο απαρχής της πόλης, εκεί που βρίσκεται ο ομώνυμος ναός με τη χρυσή σπείρα που στεγάζει τους τάφους των τσάρων περιτριγυρισμένος από τα τείχη του φρουρίου. Κάτω από τις επάλξεις του, που τους θερινούς μήνες γεμίζουν από ρομαντικά ζευγάρια και τουρίστες, υπάρχουν ακόμα τα υγρά κελιά, που στο παρελθόν «φιλοξενούνταν» οι αντιφρονούντες του τσαρικού καθεστώτος. Η θέα από τις οχυρώσεις προς όλες τις κατευθύνσεις είναι μοναδική στη βόρεια πλευρά βρίσκεται το μουσείο του πυροβολικού, ενώ στην απέναντι όχθη του Νέβα το μεγαλοπρεπές Ερμιτάζ και οι σιλουέτες του ναυαρχείου και του καθεδρικού του αγίου Ισαάκ που ξεχωρίζουν με τη λάμψη τους. H βόλτα στις αποβάθρες του ποταμού, που το πλάτος του φθάνει τα 800 μέτρα, είναι από τις μεγαλύτερες απολαύσεις που μπορούμε να έχουμε. Οι τεράστιες γέφυρες που συνδέουν τις δύο πλευρές του Νέβα

3 είναι πάντα γεμάτες από πεζούς αλλά και οχήματα που τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα αγνοώντας τους κανόνες οδικής συμπεριφοράς -είναι η τελευταία συνήθεια των Νεορώσων, να παίρνουν ένα αυτοκίνητο και να οδηγούν σαν να βρίσκονται σε πίστα αγώνων. Πάρα ταύτα η ειδυλλιακή εικόνα της πόλης δεν διαταράσσεται, τόσο στο ποτάμι με τα εντυπωσιακά κτίσματα όσο και στην κεντρική ημικυκλική πλατεία, τη λεγόμενη και ανακτορική. Είναι εκεί που, ανάμεσα στο Ερμιτάζ και το κτίριο του επιτελείου με τη χαρακτηριστική αψίδα, στέκει η ύψους 47 μ. κολώνα με το άγαλμα του τσάρου Αλέξανδρου Α σε μορφή αγγέλου να προστατεύει τη Ρωσία, όπως το 1812 που την ελευθέρωσε από τα γαλλικά στρατεύματα. Αυτή είναι ίσως η πιο κλασική εικόνα της πόλης με την 600 τόνων γρανιτένια στήλη και το τεράστιο άγαλμα, μπροστά από τα χειμερινά ανάκτορα με το μουσείο του Ερμιτάζ, τη ρωσική κιβωτό της τέχνης. Εκεί που από τις δέκα το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα συνωστίζονται άνθρωποι όλων των εθνικοτήτων, φιλότεχνοι και μη, για να δουν τους θησαυρούς του ευρωπαϊκού πολιτισμού απ' όλες τις περιόδους, που συνέλεξε η Αικατερίνη και οι διάδοχοί της μετατρέποντας ένα ανάκτορο σε ναό της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σε απόσταση αναπνοής από το Ερμιτάζ και την ανακτορική πλατεία βρίσκεται ένας άλλος ναός, ο καθεδρικός του αγίου Ισαάκ, η επιβλητική μητρόπολη της πάλαι ποτέ ρωσικής πρωτεύουσας που με τον επιχρυσωμένο τρούλο της αποτελεί ένα από τα σύμβολα της πόλης. Αν και το εσωτερικό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό από πλευράς διαστάσεων και τέχνης, η στέγη του ναού στη βάση της κιονοστοιχίας του θόλου μας κεντρίζει το ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είναι το μοναδικό σημείο που μπορούμε να έχουμε πανοραμική άποψη στην πόλη και κυρίως στο ναυαρχείο και στο οχυρωμένο νησί Πέτρου και Παύλου. Και αν όλα τα παραπάνω, μαζί με πολλά ακόμα παλάτια μεγάλων οικογενειών όπως των Ορλώφ, Στρογκανώφ και Μένσικοφ, ανήκουν στη σφαίρα του πολιτισμού και της μνημειακής αρχιτεκτονικής, οι λάτρεις της αγοράς και οι μπον βιβέρ έχουν ένα ακόμα πόλο έλξης, που παρουσιάζει εξίσου ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συνδυάζει με αρμονία το χθες και το σήμερα. Είναι η Νιέφσκι Προσπέκτ, η εμπορική ραχοκοκαλιά της πόλης, που ξεκινά σχεδόν από το ύψος της ανακτορικής πλατείας και καταλήγει στα νοτιοανατολικά του κέντρου, στο μοναστήρι της Αλεξάντερ Νιέφσκι Λαύρα. Σ' αυτά τα 4,5 χιλιόμετρα η ιστορική λεωφόρος, που τέμνει τρία κανάλια στο πέρασμά της, είναι γεμάτη από γραφεία εταιρειών, καφέ, σινεμά, θέατρα, ακριβά ξενοδοχεία όπως το Grand Hotel (η επιτομή της πολυτέλειας!), κομψά ρεστοράν και καταστήματα για όλα τα βαλάντια. Ο

4 ναός της κατανάλωσης είναι δίχως αμφιβολία το κλασικό Gostiny Dvor, ένα τεράστιο διώροφο εμπορικό κέντρο που εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων της Αγίας Πετρούπολης από τα τέλη του 18ου αιώνα. Η ιστορική αγορά με τις γαλαρίες της διαθέτει πάσης φύσεως μαγαζιά που είναι γεμάτα από ντόπιους και ξένους καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ο παρακείμενος σταθμός του μετρό δεν προλαβαίνει να αδειάσει από τους επισκέπτες και από τις παρέες που προτιμούν να δίνουν ραντεβού έξω από το γνωστό εμπορικό κέντρο δημιουργώντας συχνά κομφούζιο. Αντιθέσεις που γοητεύουν Η Νιέφσκι είναι επίσης πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες που ζωγραφίζουν πορτρέτα στους περαστικούς, καθώς και για υπαίθριους μουσικούς που δίνουν με την παρουσία τους μια ξεχωριστή νότα στη λεωφόρο. Είναι ακόμα ο δρόμος που αναμειγνύεται με τον καλύτερο τρόπο η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Παναγίας του Καζάν με τα αρ νουβό κτίρια όπως η παλιά κομεντί και το ντελικατέσεν Γελισέεφ, εκεί όπου συνυπάρχουν ο βαρύς αρχιτεκτονικά σταθμός της Μόσχας, ο παλιότερος στη Ρωσία, με το ανάλαφρο θέατρο Αλεξαντρίνσκι, το παλιότερο στην πόλη. Και μια που μιλάμε για θέατρα δεν θα πρέπει να λησμονήσουμε πως εδώ υπάρχει μεγάλη αγάπη για την υποκριτική όπως επίσης για την κλασική μουσική -άλλωστε ονόματα μεγάλων συνθετών όπως ο Τσαϊκόφσκι, ο Κορζακόφ και ο Σοστακόβιτς είναι συνδεδεμένα με την Αγία Πετρούπολη. Τα θεωρεία των θεάτρων γεμίζουν με την πρώτη ευκαιρία κάποιας συναυλίας όπως επίσης και με τις παραστάσεις των θρυλικών μπαλέτων Μαριίνσκι που στεγάζονται στο ομώνυμο πρώην αυτοκρατορικό θέατρο. Στην ίδια γειτονιά το σκηνικό αλλάζει με τη συνοικία της νέας Ολλανδίας, ένα κανάλι με παλιές κατοικίες που φτιάχτηκαν για τους πρώτους εμπόρους από τις Κάτω Χώρες που εγκαταστάθηκαν στη Βενετία του Βορρά, ενώ λίγο νοτιότερα το εντυπωσιακό μοναστήρι του αγίου Νικολάου με τους χρυσούς τρούλους κάνει αισθητή την παρουσία του στη συμβολή των καναλιών Γκριμπογιέντοφ και Μόικα. Σε απόσταση αναπνοής η άλλοτε κακόφημη και σκοτεινή πλατεία Σενάγια έχει αποτινάξει το παρελθόν της, αυτό που ενέπνευσε τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι να γράψει το «Εγκλημα και Τιμωρία». Σήμερα, οι λάτρεις του μεγάλου συγγραφέα δεν θα βρουν τίποτα απ' τη ζοφερή πραγματικότητα που περιγράφεται στο έργο του, καθώς η πόλη ζει σε ήρεμους και ευχάριστους ρυθμούς αναπαυμένη στην ποικιλία των αντιθέσεών της.

5 Από την κλασική ομορφιά των θεάτρων και του ναυτικού μουσείου μέχρι την εκκλησία της Αναστάσεως με τους κρομμυόσχημους τρούλους, από τα αρ νουβό κτίρια της Νιέφσκι Προσπέκτ μέχρι το ρωσικού μπαρόκ μοναστήρι Σμόλνι, τους σταθμούς του μετρό σε στυλ σοσιαλιστικού ρεαλισμού, την ανακτορική πλατεία με το προκλητικό μεγαλείο και το θωρηκτό Αουρόρα που έδωσε το έναυσμα της επανάστασης με τα κανόνια του αλλάζοντας τον ρου της ιστορίας και το όνομα της πόλης για σχεδόν 7 δεκαετίες: όλα εδώ διαφέρουν τόσο πολύ και όμως συνυπάρχουν με τόση αρμονία, όπως ένα άγαλμα του τσάρου με αυτό του Λένιν ή όπως ένα ξεχασμένο σφυροδρέπανο σε κάποια μετόπη με τους σταυρούς στις κορυφές των χρυσών τρούλων. Απ' όποια πλευρά και αν τη δει κανείς, η Αγία Πετρούπολη είναι η πόλη που λάμπει σαν κόσμημα μέσα στο φως του μεταμεσονύκτιου ήλιου και σε καλεί για να σε θαμπώσει. Είναι η πανέμορφη και σαγηνευτική μητρόπολη που γοητεύει όλο και περισσότερους ξένους που έρχονται να βολτάρουν στα κανάλια της με τα πλοιάρια περνώντας κάτω από τις γέφυρες και τα υπέροχα κτίρια, να επισκεφθούν τα μουσεία με τους μοναδικούς θησαυρούς, να αισθανθούν κάτι από την προεπαναστατική belle Εpoque και να μυηθούν στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα της εποχής των Τσάρων και του Ρασπούτιν. Τοποθεσία-Ιστορία Η Ομοσπονδιακή Πόλη της Αγίας Πετρούπολης (ρωσική: Санкт- Петербу рг: προφέρεται [sankt pʲɪtʲɪrˈburk] ) είναι ρωσική μεγαλούπολη, διοικητικό κέντρο της περιφέρειας (όμπλαστ) Λένινγκραντ και πνευματικό κέντρο παγκόσμιας ακτινοβολίας. Βρίσκεται στη βορειοδυτική Ρωσία και πολύ κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Φινλανδία, στο σημείο που ο ποταμός Νέβας εκβάλλει στη Βαλτική Θάλασσα. Είναι κτισμένη επάνω σε σύμπλεγμα μικρών νησιών, που χωρίζονται από φυσικά και τεχνητά κανάλια και επικοινωνούν μεταξύ τους με γέφυρες. Με βάση τη ρωσική κρατική οργάνωση, είναι επίσης διοικητικό κέντρο του Βορειοδυτικού Διαμερίσματος και έδρα του Στόλου της Βαλτικής. Θεμελιώθηκε από τον τσάρο Πέτρο τον Α το 1703 ως παράθυρο της Ρωσίας στην Ευρώπη. Εννέα χρόνια αργότερα και μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 ήταν πρωτεύουσα του αχανούς κράτους. Σήμερα αριθμεί σχεδόν κατοίκους και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσίας μετά την πρωτεύουσα Μόσχα. Το όνομα της πόλης ακολουθεί τις κατά καιρούς πολιτικές εξελίξεις. Ιδρύθηκε ως Πετερμπούργκ (Πετρούπολη), όμως το 1914 μετονομάσθηκε

6 σε Πετρογκράντ, διότι το Πετερμπούργκ θύμιζε γερμανικά και οι Γερμανοί ήταν τότε αντίπαλοι των Ρώσων στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά το θάνατο του Β.Ι. Λένιν και έως το 1991 ονομαζόταν Λένινγκραντ (Ленингра д, στις δυτικές γλώσσες προφερόταν ως προπαροξύτονο). Μολονότι το όνομα της πόλης ως Λένινγκραντ καταργήθηκε μετά την πτώση του Γκορμπατσώφ, διατηρήθηκε ως όνομα της διοικητικής της περιφέρειας. Η UNESCO έχει ανακηρύξει ολόκληρο το κέντρο και πολλά προάστιά της ως Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Ολόκληρη η πόλη αποκαλείται και «πρωτεύουσα του Βορρά» όντας μια τεράστια ανοιχτή έκθεση μνημειακής, διακοσμητικής και χρηστικής αρχιτεκτονικής, γεμάτη μεγαλοπρεπή και μη κτήρια με εξαιρετικές λεπτομέρειες, κήπους και πάρκα, πλατιές λεωφόρους, σκαλιστές γέφυρες, αγάλματα και μνημεία. Για το λόγο αυτό, συχνά αποκαλείται ανοιχτό μουσείο του μπαρόκ και του νεοκλασικισμού. Ακόμα πιο ξεχωριστή κάνουν την πόλη ο Νέβας και τα πολυάριθμα κανάλια που τη διαρρέουν, δίνοντάς της το προσωνύμιο «Βενετία του Βορρά» ή «Πόλη των 300 γεφυρών» (αν και στην πραγματικότητα έχει πάνω από οκτακόσιες). Χαρακτηριστικό της πόλης είναι οι «λευκές νύχτες» του Ιουνίου. Ο ουρανός φαίνεται να μη σκοτεινιάζει ποτέ τις νύχτες εκείνες - φαινόμενο που οφείλεται στη θέση της Αγίας Πετρούπολης κοντά στον Αρκτικό Κύκλο (60 Β, σχεδόν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με τις σκανδιναβικές πρωτεύουσες). Η ίδρυση της πόλης Το 1700 ξεκίνησε ο Μεγάλος Βόρειος Πόλεμος. Εν αντιθέσει με το αδύναμο και γεμάτο διασπάσεις παρελθόν της, το Ρωσικό Βασίλειο ήταν πια διαφορετικό τόσο σε ενότητα όσο και σε στόχους. Στις δεκαετίες που προηγήθηκαν του Μεγάλου Πολέμου, είχαν λάβει χώρα εντατικές προσπάθειες για την πολιτική και διοικητική ενοποίηση της ρωσικής επικράτειας. Όταν ανέλαβε ο Μέγας Πέτρος, πέρασε σε ένα νέο στόχο: τη διάνοιξη εμπορικών οδών και η συστηματική καλλιέργεια των οικονομικών σχέσεων με τη δύση. Έως τότε, το λιγοστό εμπόριο διεξαγόταν είτε από ξηράς με κάρα (εξαιρετικά αργό και ασύμφορο) είτε θαλασσίως από νότο, με τα πλοία να διασχίζουν ολόκληρη τη Μεσόγειο, και μέσω του Αιγαίου να μπαίνουν στη Μαύρη Θάλασσα, όπου βρίσκονταν κάποιοι ρωσικοί εμπορικοί σταθμοί. Πέραν του ότι αυτή η θαλάσσια διαδρομή ήταν δαπανηρή και χρονοβόρα, τα πλοία κινδύνευαν από τους πειρατές.

7 Το κυριότερο όμως μειονέκτημα είχε να κάνει με την εξάρτησή της από την Υψηλή Πύλη, που άμεσα (Αιγαίο, Βόσπορος) ή έμμεσα (τουρκομάνοι ηγεμόνες της Βόρειας Μαύρης Θάλασσας και δη Τάταροι της Κριμαίας) ήλεγχε το ρου του ρωσικού εμπορίου. Είχαν λοιπόν από τότε διατυπωθεί σκέψεις για τη δημιουργία ενός μεγάλου λιμανιού στο βορρά, που θα βρισκόταν εγγύτερα στο Λονδίνο, το Άμστερνταμ και το Αμβούργο, και επιπλέον θα «έλυνε τα χέρια» του τσάρου στο χειρισμό των ρωσοτουρκικών ζητημάτων. Για τους παραπάνω λόγους, πρώτο μέλημα του Πέτρου στο Μεγάλο Πόλεμο ήταν η ανάκτηση της Ίνγκριας, ώστε να αποκτήσει διέξοδο στη Βαλτική. Σύμφωνα με το θρύλο, το εν λόγω σημείο υποδείχθηκε στον τσάρο με θεόσταλτο όνειρο, λίγο πριν από μία πολύ σημαντική μάχη εναντίον των Σουηδών. O Μέγας Πέτρος, ιδρυτής της πόλης Η περιοχή καταλήφθηκε πολύ γρήγορα, και η θεμελίωση της Αγ. Πετρούπολης έγινε από τον ίδιο τον τσάρο στις 27 Μαΐου του 1703 (16 με το παλαιό ημερολόγιο). Αφού η οικοδόμηση της πόλης ξεκίνησε σε περίοδο πολέμου, το πρώτο κτίσμα της ήταν ένα φρούριο: αυτό των Πέτρου και Παύλου. Ως ιδανική τοποθεσία επιλέχθηκε το νησάκι Ζαγιάτσι (Λαγονήσι) εντός του Νέβα, δύο μίλια από την εκβολή του ποταμού στη Βαλτική. Αμέσως μετά, άρχισε η δημιουργία της πόλης. Το εγχείρημα ήταν πολύ δύσκολο, διότι η περιοχή ήταν εξαιρετικά ελώδης. Μετακλήθηκαν Γερμανοί μηχανικοί και πολεοδόμοι, οι οποίοι αποξήραναν τους βάλτους και άρχισαν να επεκτείνουν την πόλη στα νησάκια πέριξ του φρουρίου. Χρειάσθηκε τόση πέτρα που ο Πέτρος απαγόρευσε την ανέγερση λίθινων κτηρίων σε όλην την επικράτεια, ώστε να έχει επάρκεια υλικού και όλους τους εξειδικευμένους τεχνίτες στη διάθεσή του. Η εργασία έγινε εντατικά από εκατοντάδες χιλιάδες δουλοπάροικους και Σουηδούς αιχμαλώτους πολέμου - υπολογίζεται ότι από αυτούς πέθαναν από εξάντληση και ελονοσία. Το πρώτο οίκημα που ολοκληρώθηκε ολοκληρώθηκε εκτός του φρουρίου ήταν αυτό του Ολλανδού Κορνήλιου Κρούις, στενού φίλου του Πέτρου από την εποχή των σπουδών του στο Ζάανταμ, ο οποίος τον ακολούθησε στη Ρωσία και ανέλαβε διοικητής του Στόλου της Βαλτικής. Η στρατηγική θέση της πόλης τής έδωσε τεράστια σημασία ως εμπορική πύλη της Ρωσίας από/προς τη δυτική Ευρώπη. Παράλληλα το νησί Κότλιν (Κροστάνδη) στην είσοδο του Φινλανδικού Κόλπου μετετράπη σε οχυρό, κάνοντας την Αγ. Πετρούπολη απρόσβλητη από θαλάσσης και κέντρο του Πολεμικού Ναυτικού.

8 Το 1712 η Αγ. Πετρούπολη έγινε επισήμως πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και στα χρόνια που ακολούθησαν η ρωσική ελίτ ξόδεψε αμύθητα ποσά, δημιουργώντας μια πόλη - αρχιτεκτονικό πρότυπο. Το 1861 ο Αλέξανδρος Β' κατήργησε τη δουλοπαροικία, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός απελεύθερων να συρρεύσει στην πόλη αναζητώντας εργασία. Ανεγέρθηκαν έτσι τα πρώτα εργατικά προάστια και η παραγωγή εκτοξεύθηκε, μετατρέποντας μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα την πόλη σε ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της Ευρώπης. Η εποχή των επαναστατών Η βιομηχανική ανάπτυξη αποτέλεσε γενικά κατάλληλο υπόστρωμα για την ανάπτυξη ριζοσπαστικών ιδεών, και η Αγία Πετρούπολη δεν ξέφυγε από τον κανόνα. Οι εξαθλιωμένοι εργάτες οργανώθηκαν σε εργατικά συμβούλια (σοβιέτ) και ξεκίνησαν πολιτική πάλη. Το 1881 μία σοσιαλιστική οργάνωση κατάφερε να δολοφονήσει τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Παρά το κύμα διωγμών που ακολούθησε, οι αγώνες συνέχισαν να τρέφονται από την απολυταρχική διακυβέρνηση των τσάρων και εντάθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1905 σημειώθηκε η πρώτη επανάσταση, η οποία είχε ειρηνικό χαρακτήρα. Στα αιτήματα για εκδημοκρατισμό, ο Νικόλαος Β' απάντησε με πολυβολισμό των άοπλων διαδηλωτών - έκτοτε του αποδόθηκε το προσωνύμιο Αιματοβαμμένος. Ακολούθησε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η μετονομασία της πόλης σε Πέτρογκραντ. Η εξαθλίωση των μαζών εντάθηκε, αφού το ανθρώπινο αλλά και οικονομικό κόστος της ρωσικής συμμετοχής ήταν τεράστιο. Σε αυτό το πλαίσιο, ήταν αναπόφευκτα τα γεγονότα του 1917 που άλλαξαν την πορεία όχι μόνο της Ρωσίας αλλά και ολόκληρου του πλανήτη. Ο λαός ήταν πια οπλισμένος. Σε πρώτη φάση, το Φλεβάρη καθαιρέθηκε ο τσάρος Νικόλαος ο Β' και η εξουσία μεταφέρθηκε σε δύο φορείς, την Προσωρινή Κυβέρνηση και το Σοβιέτ Πέτρογκραντ. Οι δύο θεσμοί εξελίχθηκαν ανταγωνιστικά ο ένας προς τον άλλον, διότι η κυβέρνηση ελεγχόταν από αστούς και το σοβιέτ από σοσιαλιστές. Το Νοέμβριο (Οκτώβριο με το τότε ισχύον παλαιό ημερολόγιο) το σοβιέτ εξεγέρθηκε εναντίον της κυβέρνησης και την ανέτρεψε, εγκαθιδρύοντας το πρώτο κομμουνιστικό καθεστώς στον κόσμο υπό την ηγεσία του μπολσεβίκου ηγέτη Β.Ι. Ουλιάνοβ (Λένιν). Ο Λένιν φοβόταν ότι η θέση της πόλης την καθιστούσε ευάλωτη σε πιθανή επέμβαση των δυτικών δυνάμεων, οι οποίες ήταν συνέταιροι του τσάρου. Για το λόγο αυτό, στις 5 Μαρτίου 1918 μετακίνησε προσωρινά την πρωτεύουσα στη Μόσχα. Τελικά η επέμβαση των δυτικών σημειώθηκε από το Νότο μέσω της Κριμαίας (Ουκρανική Εκστρατεία), αλλά αποκρούστηκε και η επανάσταση επικράτησε οριστικά. Παρόλα αυτά η πρωτεύουσα παρέμεινε στη Μόσχα. Η μετακίνηση της πρωτεύουσας ανέκοψε την τάση

9 διόγκωσης της πόλης, αφού το 1920 ο πληθυσμός της ανερχόταν μόλις στο 1/3 του πληθυσμού του Στις 24 Ιανουαρίου 1924, τρεις ημέρες μετά το θάνατο του Λένιν, η πόλη μετονομάστηκε ξανά, αυτή τη φορά σε Λένινγκραντ. Η επίσημη αιτιολογία ανέφερε ότι αυτό έγινε προς τιμήν του νεκρού κομμουνιστή ηγέτη, αλλά η πραγματική αιτία είναι βαθύτερη: στο όνομα της πόλης ο αυτοκράτορας αντικαθίσταται από το λαϊκό ηγέτη, και αυτό συμβολίζει την κοσμογονική αλλαγή που συντελέσθηκε στη ρωσική πολιτική σκηνή με την ολοκληρωτική κυριαρχία των επαναστατών. Η Πολιορκία του Λένινγκραντ Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Λένινγκραντ πολιορκήθηκε και σφυροκοπήθηκε αλύπητα από τους Γερμανούς. Η πολιορκία ξεκίνησε στις 8 Σεπτεμβρίου 1941 και η πόλη κινδύνευσε να πέσει στα χέρια των ναζιστικών στρατευμάτων. Με υπομονή και εφευρετικότητα, η πόλη αντιστάθηκε ηρωικά. Στις 18 Ιανουαρίου του 1943, ο Κόκκινος Στρατός έσπασε για πρώτη φορά τον κλοιό και ένα χρόνο αργότερα κατάφερε την οριστική επικράτηση. Με την πρώτη απογραφή αποκαλύφθηκε το ανθρώπινο κόστος της αντίστασης: τουλάχιστον κάτοικοι (κατ' άλλους ) έχασαν τη ζωή τους από πείνα ή στις μάχες. Μετά τη λήξη του πολέμου, άρχισε η ανοικοδόμηση. Το Λένινγκραντ και τα περισσότερα προάστιά του ξανακτίστηκαν ή αποκαταστάθηκαν με βάση τα αρχικά σχέδια, για αυτό και σήμερα η πόλη διατηρεί το χαρακτήρα της, παρά τα όσα έχουν συμβεί από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Η πόλη σήμερα Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 διεξήχθη δημοψήφισμα, το οποίο με ποσοστό 54% αποφάσισε την επαναφορά του πρώτου ονόματος της πόλης και μετονόμασε 39 δρόμους, 6 γέφυρες, 3 σταθμούς του μετρό και 6 πάρκα. Οι αλλαγές αυτές είχαν σκοπό περισσότερο να εξισορροπήσουν την «εκπροσώπηση» των δύο μεγάλων παραδόσεων (αυτοκρατορική και κομμουνιστική) και όχι να διαγράψουν από την ιστορία της πόλης τη δεύτερη. Ακόμα και σήμερα η ευρύτερη περιοχή (πάλι με απόφαση δημοψηφίσματος) λέγεται Λένινγκραντ. Στην πόλη βρίσκονται αρκετά μέρη που διατηρούν τις «σοβιετικές» ονομασίες τους, ενώ πολλά δημόσια κτήρια (σταθμοί μετρό, εκπαιδευτικά ιδρύματα κτλ) φέρουν ακόμα τα σοβιετικά σύμβολα.

10 Αξιοθέατα και μνημεία Τα παλάτια Ως πρωτεύουσα της Ρωσίας για σχεδόν δύο αιώνες, η πόλη είναι γεμάτη παλάτια τσάρων και αξιωματούχων του προσοβιετικού καθεστώτος. Τα περισσότερα κτίσθηκαν από ιταλούς αρχιτέκτονες που προσκλήθηκαν για το σκοπό αυτό στη χώρα και σήμερα λειτουργούν ως μουσεία. To Μαρμάρινο Παλάτι του κόμη Ορλώφ Κυρίαρχη τεχνοτροπία στις πρώτες δεκαετίες της ιστορίας της Αγίας Πετρούπολης είναι το μπαρόκ. Σε αυτό το στυλ χτίζεται το παλαιό Θερινό Παλάτι ( ), ένα μάλλον μικρό οικοδόμημα για τον ίδιο τον ιδρυτή της πόλης, Πέτρο τον Α', στο κέντρο των πανέμορφων Θερινών Κήπων. Την ίδια εποχή, με σχέδια του ιταλού Ντομένικο Τρετσίνι, κτίστηκαν και οι επιβλητικές κατοικίες των συγγενών του Πέτρου. Πιο μεγαλειώδες από όλα όμως είναι το συγκρότημα των Χειμερινών Ανακτόρων. Σχεδιάστηκε από το Βαρθολομαίο Ραστρέλι στο σημείο που η οδός Νιέφσκι (η κεντρική της πόλης) συναντά το Νέβα. Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1754 και ολοκληρώθηκε οκτώ χρόνια αργότερα. Πρόκειται για συγκρότημα με εκθαμβωτική εξωτερική και εσωτερική διακόσμηση, που χρησιμοποιήθηκε ως έδρα του τσάρου, ενώ σήμερα στεγάζει το μουσείο Ερμιτάζ, το οποίο θεωρείται ως το μεγαλύτερο και πλουσιότερο του κόσμου. Πέραν των ανακτόρων, ο ίδιος αρχιτέκτονας έκτισε στην ίδια περιοχή σπουδαία παλάτια για τρεις ευγενείς: Στρόγκανοβ (σήμερα Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων), Βοροντσόβ (σήμερα στρατιωτική σχολή) και Ανίτσκοβ (σήμερα κέντρο εκδηλώσεων των σχολείων της πόλης). Από τα τέλη του 18ου αιώνα, οι αρχιτέκτονες υιοθετούν τις αρχές του νεοκλασικισμού. Πρώτος ο κόμης Ορλώφ (γνωστός για το φιλελληνισμό του) κτίζει το Μαρμάρινο Παλάτι ( ) και το διακοσμεί με ποικίλα είδη μαρμάρου, σε σχέδια του Αντόνιο Ρινάλντι. Την ίδια περίοδο κτίζεται το παλάτι της Ταυρίδας για λογαριασμό του πρίγκηπα Ποτέμκιν. Κοντά σε αυτό, ο τσάρος Παύλος ανεγείρει το Κάστρο του Αγ. Μιχαήλ ( ) για να παίξει το ρόλο του νέου Θερινού παλατιού. Γενικά ο νεοκλασικισμός είναι το κυρίαρχο στυλ στα παλάτια και επαύλεις τις πόλης, δεδομένου ότι δεκάδες ακόμα από αυτά κτίστηκαν το 19ο αιώνα.

11 Οι ναοί Ανάμεσα στους μεγαλοπρεπείς ναούς της Αγ. Πετρούπολης, αρχαιότερος είναι ο Καθεδρικός των Πέτρου και Παύλου, κτισμένος μεταξύ εντός του ομώνυμου φρουρίου-νησιού. Έναν αιώνα αργότερα ανεγέρθηκε ο Καθεδρικός του Καζάν (εις ανάμνησιν της νίκης των Ρώσων κατά του Ναπολέοντα το 1812) σε σχέδια εμπνευσμένα από τη Βασιλική του Αγ. Πέτρου του Βατικανού. Ο μεγαλύτερος ναός της πόλης είναι αυτός του Αγ. Ισαάκ. Κτιζόταν από το 1818 για σαράντα χρόνια σε σχέδια του Γάλλου Αυγούστου Ντε Μονφεράν και είναι ένας από τους μεγαλύτερους στεγασμένους χώρους παγκοσμίως. Στα μέσα του 19ου αι. ξεκίνησε από το Βαρθολομαίο Ραστρέλι σε μπαρόκ ρυθμό η ανέγερση του πανύψηλου ναού της μονής Σμόλνυ σε χρώμα λευκό-θαλασσί, αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Σπουδαία κληρονομιά άφησαν και δύο Ρώσοι ναοδόμοι της ίδιας περιόδου, οι Βασίλι Στάσοβ (ναοί Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, Αγίας Τριάδας) και Γιούρι Βελτέν (Ιωάννη του Βαπτιστή, Σεσμένσκαγια - αμφότεροι κτισμένοι στο στυλ της Γοτθικής Αναγέννησης). Ο ναός της Αγ. Τριάδας διέθετε το μεγαλύτερο ξύλινο τρούλο στην Ευρώπη, αλλά καταστράφηκε από πυρκαγιά τον Αύγουστο του Διασημότερος όλων όμως είναι ο περίφημος Ναός του Χυμένου Αίματος. Ονομάσθηκε έτσι γιατί βρίσκεται στο σημείο που δολοφονήθηκε ο τσάρος Αλέξανδρος ο Β'. Πρόκειται για ένα κομψοτέχνημα μεγάλων διαστάσεων, γεμάτο πολύχρωμα λεπτουργήματα, μωσαϊκά και τοιχογραφίες, με χαρακτηριστικούς πύργους σε σχήμα κρεμμυδιού. Εκτός από χριστιανικούς ναούς, στην πόλη βρίσκονται Ισλαμικό τέμενος (όταν χτίστηκε ήταν το μεγαλύτερο της Ευρώπης) και Βουδιστικός ναός Ντατσάν. Και οι δύο είναι κτίσματα των αρχών του 20ού αιώνα. Το τέμενος ακολουθεί την τεχνοτροπία των αντιστοίχων της Σαμαρκάνδης του Ουζμπεκιστάν. Κλείνοντας την αναφορά στους ναούς, αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι πέρασαν στην ιδιοκτησία του κράτους κατά την κομμουνιστική περίοδο και σήμερα λειτουργούν κυρίως ως μουσεία ή πολιτιστικοί χώροι.

12 Τα δημόσια κτήρια H έδρα της Ναυτικής Διοίκησης Βαλτικής Σήμα κατατεθέν της πόλης αποτελεί το πολυγωνικό Φρούριο των Πέτρου και Παύλου στο οχυρωμένο νησάκι που ιδρύθηκε η πόλη το Χαρακτηριστικό είναι επίσης το κτήριο της Ναυτικής Διοίκησης, στις όχθες του ποταμού. Αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος πόλος έλξης είναι το μουσείο Ερμιτάζ. Στεγάζεται σε ένα από τα κτήρια του συγκροτήματος των Χειμερινών Ανακτόρων, το αποκαλούμενο πράσινο ή Ελληνικό Αναγεννησιακό. Στο τεράστιο εσωτερικό του θα βρει κανείς αρχαία Αιγυπτιακή, Ελληνική και Ρωμαϊκή έκθεση, αλλά και τη μεγαλύτερη πινακοθήκη προκλασικής και κλασικής ζωγραφικής στον κόσμο. Έχει υπολογισθεί ότι εάν ο επισκέπτης ξόδευε μισό λεπτό για κάθε βασικό έκθεμα, θα χρειαζόταν δύο χρόνια για να το δει ολόκληρο, και εάν ξόδευε τον ίδιο χρόνο για όλα τα εκθέματα, θα ήθελε κι άλλα τέσσερα! Άλλα σημαντικά μουσεία είναι είναι των Εφαρμοσμένων Τεχνών, το Εθνογραφικό, το Στρατιωτικό και το Πολιτικό-Ιστορικό. Εξαιρετικής αισθητικής είναι και τα κτήρια που στεγάζουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αγ. Πετρούπολης. Στις όχθες του Νέβα βρίσκεται η Σχολή Καλών Τεχνών, με αιγυπτιακούς γρύπες και σφίγγες να καλωσορίζουν το επισκέπτη από τη μεριά του ποταμού. Στο νησί Βασιλιέβσκι είναι η έδρα του Πανεπιστημίου της πόλης - σύμπλεγμα κτισμάτων με μπαρόκ χαρακτηριστικά. Η μονή Σμόλνυ (νυν ινστιτούτο) στέγασε το πρώτο σχολείο θηλέων, ενώ κατά την Επανάσταση του 1917 χρησιμοποιήθηκε ως στρατηγείο των μπολσεβίκων. Το Ινστιτούτο της Αικατερίνης (Βιβλιοθήκη) και η Σχολή Ιππικού, σχεδιασμένα από τον Ιταλό Κουαρέγκι, είναι χαρακτηριστικά δείγματα νεοκλασικισμού. Περνώντας στα θέατρα, δεσπόζει η «παγκόσμια πρωτεύουσα του μπαλέτου»: το Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Κίροφ - σήμερα η επίσημη ονομασία του είναι Θέατρο Μαρίνσκι, αλλά λίγοι το αποκαλούν έτσι. Παλαιότερο είναι το θέατρο του ανακτόρου, εντός του Ερμιτάζ. Άξια αναφοράς είναι ακόμα το κυκλικό θέατρο Σινισέλι και το Ωδείο. Το Ωδείο φέρει το όνομα του Νικολάι Ρίμσκι-Κορσακόφ και στους μαθητές του περιελάμβανε ονόματα όπως Τσαϊκόφσκι, Προκόφιεβ και Σοστακόβιτς. Επίσης επισκέψιμο είναι και το τελευταίο σπίτι του Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο το 1971, με αφορμή την 150η επέτειο από τη γέννηση του συγγραφέα. Ως μουσείο λειτουργεί και η οικία του μυθιστοριογράφου Ναμπόκοφ.

13 Tα αγάλματα Το σήμα κατατεθέν της Αγ. Πετρούπολης είναι ο Χάλκινος Καβαλάρης. Πρόκειται για έργο του Γάλλου γλύπτη Ε.Μ. Φαλκονέ, κατόπιν παραγγελίας της Μεγάλης Αικατερίνης, και απεικονίζει το Μεγάλο Πέτρο έφιππο. Τοποθετήθηκε το 1782 στο πάρκο μπροστά από το ναό του Αγ. Ισαάκ, στις όχθες του Νέβα. Η πλατεία των Χειμερινών Ανακτόρων, στην πίσω μεριά του Ερμιτάζ, κοσμείται από τη μοναδική Στήλη του Αλεξάνδρου, την ψηλότερη αυτού του είδους στον κόσμο. Στην πλατεία του Αγ. Ισαάκ βρίσκεται το άγαλμα του Νικολάου του Α' - θεωρείται μοναδικό, διότι παρά το μέγεθός του στηρίζεται μόνο σε δύο σημεία, στα πίσω πόδια του αλόγου. Στην λεωφόρο Νιέφσκι δεσπόζει το κυκλικό άγαλμα της Μεγάλης Αικατερίνης και στην πλατεία Σανάγια το μνημείο-δώρο της Γαλλίας προς την πόλη, όταν το 2003 συμπληρώθηκαν τρεις αιώνες από την ίδρυσή της. Στο μεγάλο πάρκο μπροστά στο Ινστιτούτο Σμόλνι, έδρα των μπολσεβίκων κατά την επανάσταση, τον περιπατητή υποδέχονται οι προτομές των Μαρξ και Ένγκελς, ενώ στον περίβολο του κτηρίου και στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Φινλανδίας ο Λένιν εξακολουθεί να δείχνει το δρόμο προς τα Χειμερινά Ανάκτορα, στην κλασική φιγούρα με το υψωμένο χέρι. Πέραν των αγαλμάτων, σημαντικά είναι και τα γλυπτά που αφιερώνονται σε ιστορικές στιγμές της Ρωσίας: Στο θρίαμβο επί του Ναπολέοντα είναι αφιερωμένες δύο αψίδες - μία στη Νάρβα και μία στην «είσοδο της Μόσχας». Στο ίδιο κλίμα, το Κοιμητήριο Πισκαρέβσκοϊ είναι το μνημείο της Αγ. Πετρούπολης για τα θύματα της τριετούς πολιορκίας της πόλης από τα ναζιστικά στρατεύματα. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το σύμπλεγμα χαραγμένων κάθετων πλακών για τους ήρωες της Οκτωβριανής Επανάστασης στο Μάρσοβο Πόλε - μνημείο που επί Σοβιετικής Ένωσης έπαιζε το ρόλο του Αγνώστου Στρατιώτη. Μνημειακό χαρακτήρα έχει και το καταδρομικό Αβρόρα (Αυγή), μόνιμα αγκυροβολημένο στις όχθες του Νέβα, που σήμερα είναι μουσείο της Επανάστασης. Τελειώνοντας, αξιοπρόσεκτες είναι οι γλυπτές διακοσμήσεις των γεφυρών - από μεγάλα αγάλματα (με συνηθέστερο μοτίβο το άλογο) μέχρι μικρά διακοσμητικά στοιχεία. Διασημότερα είναι τα άλογα της μικρής γέφυρας Ανίσκοφ, όπου συνηθίζουν να φωτογραφίζονται τα ζευγάρια μετά το γάμο τους.

14 Εκτός κέντρου Η ομορφιά και ο πλούτος της Αγ. Πετρούπολης δεν περιορίζονται στο ιστορικό κέντρο της. Ανάμεσα στα προάστιά της, ξεχωρίζουν τα ακόλουθα: Κροστάνδη (17 ν.μ. Δ). Είναι το μικρό οχυρωμένο νησάκι στα δυτικά της πόλης, το οποίο ελέγχει την κίνηση από τη Βαλτική προς το Νέβα. Διάσημο για τα ναυτικά μνημεία του, αλλά και την πρώτη μαζική «εκ των έσω αμφισβήτηση» της Οκτωβριανής Επανάστασης. Πέτερχοφ και Στρέλνα, στα δυτικά όρια της πόλης. Ξεκίνησαν ως παραθαλάσσιοι θερινοί οικισμοί των τσάρων και των ευγενών που τους περιστοίχιζαν, κτισμένοι στη νότια ακτή του Φινλανδικού Κόλπου. Με τον καιρό η τσαρική οικογένεια προσέθετε νέα κτίσματα, κήπους και συντριβάνια. Σήμερα το Πέτερχοφ αποτελεί τον κυριότερο τουριστικό προορισμό εκτός του ιστορικού κέντρου. Υποδομές-τουρισμός Η πόλη είναι σπουδαίο βιομηχανικό κέντρο, με βαριά βιομηχανία στους τομείς της παραγωγής ενέργειας, της ναυπηγικής, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των κατασκευών, της μεταλλουργίας, των χημικών και των εκτυπώσεων. Είναι το μεγαλύτερο διαμετακομιστικό κέντρο της Βαλτικής, διαθέτοντας σύμπλεγμα λιμένων που εκτείνονται στον κόλπο της Φινλανδίας και εντός του Νέβα. Είναι επίσης το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό κέντρο, με πέντε μεγάλους σταθμούς. Οι δύο είναι διεθνείς (Φινλανδικός προς Σκανδιναβία, Βαλτικός προς Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία) και οι τρεις για το εσωτερικό (Μόσχα, Λάντογκα, Βίτεμπσκ). Μάλιστα στη γραμμή της Φινλανδίας χρησιμοποιούνται και τρία τραίνα εποχής ως τουριστική ατραξιόν. Το δίκτυο του μετρό είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένο, με 4 γραμμές που διασταυρώνονται στο κέντρο και επιτρέπουν τη μετακίνηση σε ολόκληρη την πόλη και τα προάστια. Nυχτερινή βαρκάδα στα κανάλια Η τουριστική υποδομή της Αγ. Πετρούπολης είναι άρτια και περιλαμβάνει από πανδοχεία μέχρι ξενοδοχεία πολυτελείας. Όταν τα νερά δεν είναι παγωμένα, από πολλά σημεία ξεκινούν βάρκες για την ξενάγηση των επισκεπτών, ενώ από το μώλο του Ερμιτάζ ξεκινά ιπτάμενο δελφίνι για περιήγηση στον άνω ρου του Νέβα και την Κροστάνδη. Το αντίστροφο δρομολόγιο εκτελείται από περιφερειακούς σταθμούς προς το κέντρο. Από το Ερμιτάζ ξεκινά επίσης επιβατικό ποταμόπλοιο, το οποίο κάνει τη διαδρομή Αγ. Πετρούπολη - Μόσχα (3 ημέρες), με ενδιάμεσες στάσεις σε τουριστικούς προορισμούς. Στον τομέα της διατροφής η πόλη διαθέτει

15 πλούσια γαστρονομική παράδοση, κάτι που είναι εύκολα αντιληπτό από τα πολλά εστιατόρια και μπιστρό. Το αεροδρόμιο της Αγ. Πετρούπολης (διεθνής αεροπορικός κωδικός LED) βρίσκεται στην περιοχή Πούλκοβο, λίγα χιλιόμετρα νότια της πόλης. Οι μεγαλύτερες διεθνείς αεροπορικές εταιρίες έχουν σχεδόν καθημερινές πτήσεις, ενώ η επικοινωνία με τη Μόσχα εξασφαλίζεται με συνεχείς πτήσεις της Αεροφλότ και των Ρωσικών Αερογραμμών. Οι Ρωσικές Αερογραμμές (διάδοχο σχήμα της τοπικής Πούλκοβο) συνδέουν επίσης την Αγ. Πετρούπολη με πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας με απευθείας πτήσεις εκτός των χειμερινών μηνών. Πώς να μετακινηθείτε Παρότι η πόλη έχει κατοίκους και είναι τεράστια σε έκταση, τα περισσότερα αξιοθέατα βρίσκονται στο κέντρο και γύρω από αυτό. Παρ' όλο όμως που οι αποστάσεις είναι αρκετά μεγάλες, οι 4 γραμμές μετρό σε συνδυασμό με τα τραμ, τα λεωφορεία, τα προαστιακά τρένα, τα πλοιάρια και τα κάθε λογής ταξί κάνουν εύκολες τις μετακινήσεις. Νόμισμα Η νομισματική μονάδα της Ρωσίας είναι το ρούβλι (rubley, RR) και υποδιαίρεση αυτού το καπίκι (kopek). Ο ασφαλέστερος τρόπος προμήθειας είναι από τις τράπεζες και τα ανταλλακτήρια όπως αυτό του αεροδρομίου Pulkovo. Που να φάτε Για όσους θέλουν κάτι πολύ σίγουρο και ακριβό, τα ρεστοράν των μεγάλων ξενοδοχείων διαθέτουν πολύ καλή ευρωπαϊκή και τοπική κουζίνα. Ωστόσο, το Literatournaye (Nefsky Prospekt 18), όπου σύχναζε ο Πούσκιν, είναι από τα πιο δημοφιλή και τουριστικά με τοπική ρωσική κουζίνα, με τη συνοδεία απαγγελίας ποιημάτων και έγχορδης μουσικής. Το Bistro Les Francaises (Ul. Galernaya 20), για όσους θέλουν μόνο γεύσεις γαλλικής κουζίνας συνοδευόμενες με ανάλογα κρασιά. Το 1913 ΓΟΔ (Voznesenskiy Prospekt 13), κοντά στο θέατρο Μαριίνσκι, προσφέρει πιάτα ρωσικής κουζίνας σε μεγάλες μερίδες και καλές τιμές. Επίσης, διεθνείς αλυσίδες και πολλά ρωσικά φαστ φουντ είναι μια ακόμα λύση για πρόχειρα και οικονομικά γεύματα. Η γνωστή μας σούπα «μπορς» με τα παντζάρια και την γλυκόξινη γεύση, τρώγεται ζεστή τον χειμώνα και κρύα το καλοκαίρι και είναι ένα από τα ενδιαφέροντα πιάτα που θα δοκιμάσετε. Σίγουρα θα σας σερβίρουν ως πρώτο πιάτο την ποικιλία ορεκτικών «τζακούσκι» με πολλά αγγουράκια τουρσί και φιλέτα ρέγκας. Δοκιμάστε επίσης το μοσχαράκι στρογκανόφ, σουβλάκι σασλίκ από μαριναρισμένο αρνίσιο κρέας, πελμένι (ζυμαρικά με γέμιση από κρέας ή ψάρι), και γκολούμπτσι - λαχανοντολμάδες με σάλτσα.

16 Μην παραλείψετε το ψάρι «οσετρίνα» (οξύρρυγχο) που πέρα από το χαβιάρι τρώγεται και παστό ή καπνιστό, αλλά και πικάντικα πιροσκί και «μπλίνις» (πίτες) με ξινή κρέμα και μαύρο ή κόκκινο χαβιάρι που ταιριάζουν πολύ με τη βότκα. Πιείτε επίσης διάσημα γεωργιανά κρασιά, μπίρα (της Αγίας Πετρούπολης θεωρείται η καλύτερη), παραδοσιακό κβας με λίγο αλκοόλ και τσάι. Γλυκαθείτε με «σαρλότκα» - το γλυκό που επινόησε ο γάλλος σεφ Αντόν Καρέμ προς τιμήν του τσάρου Αλεξάνδρου Α'. Bars, Clubs και θέατρα Tο Malako (Repekupnoy pereulok 12) είναι ένα οικονομικό κλαμπ για τους λάτρεις της παλιάς ροκ μουσικής. Το Tsaika (αποβάθρα Griboedova 14) διοργανώνει συναυλίες τζαζ, ενώ στο Tribunal (γωνία Angliyskaya & Dekabristov) κυριαρχεί η ντίσκο. Τα θέατρα Mariynski (pl. Teatralnaya 1), Alexandrinski (pl. Ostrovskogo 2), Rimskiy Korzakov (pl. Teatralnaya 3) και Mali theatre (Ul. Rubinsteyna 18) προσφέρουν μαγικές βραδιές με παραστάσεις θεάτρου, όπερας, μπαλέτων και συναυλιών κλασικής μουσικής. Τι να αγοράσετε Η ιστορική αγορά Gostiny Dvor επί της λεωφόρου Νιέφσκι αρ. 35, μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και του πλέον απαιτητικού σε όλα τα είδη ακριβά και φτηνά. Ωστόσο, η Nevsky Prospect είναι γεμάτη από καταστήματα για αγορές κάθε είδους, από ρούχα και ηλεκτρονικές συσκευές στο Passage (αρ. 48) μέχρι αλκοόλ και χαβιάρι στο παραδοσιακό ντελικατέσεν Yeliseef δίπλα από την Κομεντί (αρ. 56). Για αναμνηστικά βιβλία, κάρτες, μπάμπουσκες και γενικότερα σουβενίρ υπάρχουν τα μαγαζιά των μουσείων που χρεώνουν λίγο πιο ακριβά, αλλά και οι πάγκοι στις αποβάθρες που σηκώνουν και παζάρι. Μουσεία Αν και η πόλη διαθέτει πληθώρα μουσείων, το Ερμιτάζ (είσοδος από την ανακτορική πλατεία) είναι η πραγματική κιβωτός της τέχνης. Επίσης, το Ρωσικό μουσείο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων από Ρώσους ζωγράφους. Ο ναός του Αγίου Ισαάκ, ένα θαύμα της μηχανικής, έχει μετατραπεί σε μουσείο και από την ταράτσα προσφέρει θέα στην πόλη. Ακόμη αξίζουν το μουσείο του Πυροβολικού (απέναντι από το νησί Πετροπαβλόφσκ), για τους λάτρεις των όπλων, και το μουσείο του Ναυτικού στην άκρη της νήσου Βασιλιέφσκι με τα παλιά πλοιάρια και τα

17 λάφυρα από τις ναυμαχίες με τους Τούρκους. Σε όλα τα μουσεία οι ξένοι πληρώνουν διπλάσιες τιμές από τους Ρώσους. Ασφάλεια Οι κάτοικοι της Αγίας Πετρούπολης είναι ήπιοι άνθρωποι και φιλικοί στους ξένους. Η γενική εντύπωση είναι ότι η πόλη είναι ασφαλής, ωστόσο σε σημεία με συνωστισμό όπως το μετρό καλό είναι να υπάρχει αυξημένη προσοχή. Τα φανάρια για τους οδηγούς είναι σαν να μην υπάρχουν και οι πεζοί πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση. Εκδρομές Τα ανάκτορα του Πέτερχοφ στα δυτικά και του Τσαρσκόγιε Σελό στα νότια χαρακτηρίζονται ως Βερσαλλίες της Ρωσίας. Στο Πέτερχοφ φθάνει κανείς σε 45 με το γνωστό σε μας ταχύπλοο δελφίνι από τις αποβάθρες του Ερμιτάζ και στο Τσαρσκόγιε Σελό με το προαστιακό τρένο από το σιδηροδρομικό σταθμό του Βιτέμπσκ. Και στα δύο ανάκτορα υπάρχει ένα εισιτήριο για τους κήπους και ένα για το εσωτερικό των παλατιών. Περιγραφή καιρού Το κλίμα της Αγίας Πετρούπολης είναι υγρό ηπειρωτικό και δροσερό το καλοκαίρι. Ο χειμώνας στη ρωσική μεγαλούπολη είναι βαρύς και οι θερμοκρασίες όπως -15 και -20 C είναι αρκετά συνηθισμένες, ενώ ο ποταμός Νέβας που τη διασχίζει παραμένει για πολλούς μήνες παγωμένος. Η άνοιξη εξακολουθεί να έχει το κρύο του χειμώνα και το χιόνι λιώνει σταδιακά μέχρι τα μέσα του Απρίλη, ενώ η θερμοκρασία είναι οριακά πάνω από το 0. Το καλοκαίρι ο καιρός είναι αρκετά απρόβλεπτος, με θερμοκρασία γύρω στους C. Το φθινόπωρο αρχίζει να κάνει κρύο από τα μέσα κιόλας Οκτωβρίου, με θερμοκρασία γύρω στους 5 C και τα χιόνια ξεκινούν από το Νοέμβριο. Ερμιτάζ (Ermitage) Το Ερμιτάζ είναι το πλέον αναγνωρίσιμο μουσείο τέχνης της Αγίας Πετρούπολης. Ιδρύθηκε το 1764 από την Μεγάλη Αικατερίνη και είναι ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα μουσεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 1764 ο γερμανός έμπορος Γιόχαν Ερνστ Γκοτζκόουσκι παραχώρησε στη Μεγάλη Αικατερίνη 225 πίνακες ως πληρωμή χρεών του προς το Ρωσικό Θησαυροφυλάκιο και αυτοί οι πίνακες αποτέλεσαν τη βάση για να δημιουργηθεί το Ερμιτάζ, ένα από τα διασημότερα μουσεία του κόσμου. Τους πρώτους πίνακες ακολούθησαν και άλλοι και με τη συμβουλή ανθρώπων της τέχνης η Αικατερίνη συνέχισε να

18 συλλέγει έργα προκειμένου να δημιουργήσει μια ιδιωτική πινακοθήκη. Οι εκθεσιακοί του χώροι είναι ανοιχτοί στο ευρύ κοινό από το 1852 και η συλλογή του ανέρχεται σε 3 εκατομμύρια αντικείμενα συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης συλλογής έργων ζωγραφικής. Το μουσείο φιλοξενείται σε έξι ιστορικά κτίρια μεταξύ των οποίων και το χειμερινό ανάκτορο των Ρώσων αυτοκρατόρων. Το 1769 με τη μεσολάβηση του πρίγκιπα Μπελοτσέρσκι αγοράστηκε η συλλογή του κόμη Χάινριχ φον Μπρυλ με 600 πίνακες ολλανδών, φλαμανδών, γάλλων και ιταλών καλλιτεχνών. Με συνεχείς αγορές ο πρώτος έντυπος κατάλογος του Ερμιτάζ το 1774 περιελάμβανε καμβάδες, ενώ μετά τον θάνατο της Αικατερίνης το 1796 είχε φθάσει τα έργα. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 το συγκρότημα των ανακτόρων του Ερμιτάζ ανακηρύχθηκε μουσείο και εμπλουτίστηκε με συλλογές έργων τέχνης που ανήκαν σε πρώην αριστοκρατικές οικογένειες όπως εκείνες των Στρογκανόφ, Σουβάλοφ και Γιουσούποφ. Σήμερα διαθέτει περίπου εκθέματα και καταλαμβάνει το κτιριακό συγκρότημα των Χειμερινών Ανακτόρων, το Μικρό, το Μεγάλο και το Νέο Ερμιτάζ. Διάσημες συλλογές του ο Θησαυρός των Σκυθών, η Πινακοθήκη με τα έργα των Ντα Βίντσι, Πικάσο, Ματίς, Ρέμπραντ, Γκογκέν κ.ά. Εδώ θα δείτε και το τεράστιο βάζο - το μεγαλύτερο του κόσμου - από πράσινο μαλαχίτη, αλλά και 25 πίνακες του Ρέμπραντ σε μια αίθουσα. Λέγεται ότι ο επισκέπτης θα χρειαστεί εννέα χρόνια για να σταθεί μόλις ένα λεπτό σε καθένα από τα εκθέματα του μουσείου, που είναι τοποθετημένα σε 400 αίθουσες, και θα πρέπει επίσης να διανύσει 20 χλμ. (!) για να τα επισκεφθεί όλα. Αναμφισβήτητα προτείνεται ως χώρος επίσκεψης καθώς η ποικιλία των εκθεμάτων σίγουρα θα καλύψει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Μπορείτε λοιπόν να το επισκέπτεστε καθημερινά εκτός Δευτέρας που παραμένει κλειστό με την υποσημείωση ότι κάθε πρώτη μέρα του μήνα η είσοδος είναι δωρεάν για όλους τους επισκέπτες. Πρόσβαση: Και σε αυτή την περίπτωση σας προτείνουμε να χρησιμοποιήσετε το μετρό και μέσω της μπλε γραμμής 2 και της στάσης Νέφσκυ να κατευθυνθείτε προς τα χειμερινά ανάκτορα από την κεντρική είσοδο των οποίων θα εισέλθετε στο μουσείο. Διεύθυνση: , Αγία Πετρούπολη, παραλία των Ανακτόρων, 34. Ωράριο

19 λειτουργίας: Τρίτη Σάββατο 10:30 18:00 (ταμεία έως τις 17:00) & Κυριακή 10:30 17:00 (ταμεία έως τις 16.00), Δευτέρα αργία. Καθεδρικός Ναός του Αγίου Ισαάκ (Исаакиевский Собор) Πρόκειται για τον δεύτερο μεγαλύτερο ορθόδοξο ναό στην χώρα μετά τον Καθεδρικό Ναό του Χριστού Σωτήρος που βρίσκεται στη Μόσχα. Είναι αφιερωμένη στο άγιο Ισαάκ της Δαλματίας που θεωρούνταν προστάτης του Μεγάλου Πέτρου. Η οικοδόμηση του ναού διατάχθηκε από τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Α και η ευθύνη του σχεδιασμού ανατέθηκε στον Γάλλο αρχιτέκτονα Αύγουστο Μοντφερράντ. Γλύπτες όπως οι Βιτάλι, Κλοντ, ζωγράφοι, όπως οι Μπριούλοφ και Μπρούνι και ο φημισμένος καμπανοποιός Στουκόλκιν από το Βαλντάι ανέλαβαν μεταξύ άλλων να στολίσουν τον ναό με πίνακες ζωγραφικής, αγάλματα, μωσαϊκά από πολύχρωμες ψηφίδες, εξαίσια βιτρό και τον ορατό σε όλη την πόλη χρυσό τρούλο που επενδύθηκε με 100 κιλά φύλλων χρυσού. Η κατασκευή του έργου είχε διάρκεια 40 ετών και εν μέσω της διαδικασίας ανέγερσης ο Τσάρος χρειάστηκε να παρέμβει υπέρ του αρχιτέκτονα διότι πολλά μέλη της επιτροπής εξέφρασαν ανοιχτά τη διαφωνία τους για τη μορφή του ναού. Η Σοβιετική Κυβέρνηση μετέτρεψε το καθεδρικό σε μουσείο αθεϊσμού κάτι που συνέχισε να ισχύει μέχρι την πτώση του καθεστώτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου το συγκεκριμένο κτίριο αποτέλεσε μέρος του αμυντικού σχεδίου της πόλης καθώς ο τρούλος του βάφτηκε γκρι για να μην κεντρίζει την προσοχή των εχθρικών βομβαρδιστικών και στην οροφή του τοποθετήθηκαν αντιαεροπορικά όπλα. Σήμερα το κύριο μέρος του ναού χρησιμοποιείται για γιορτές και επετείους και ταυτόχρονα αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες που αναγνωρίζουν την ιστορική του σημασία και σπεύδουν να το θαυμάσουν από κοντά. Ο τρούλος του ναού είναι ο τρίτος μεγαλύτερος του κόσμου με ύψος 101,5 μ. Στηρίζεται σε 112 κολόνες από τις οποίες οι 72 είναι μονόλιθοι γρανίτες και ζυγίζουν μεταξύ 64 και 114 τόνων. Μάλιστα, για πρώτη φορά στην ιστορία τοποθετήθηκαν κολόνες με τέτοιο βάρος σε ύψος πάνω από 40 μέτρα. Αγάλματα Αποστόλων και Ευαγγελιστών κοσμούν το «δαχτυλίδι» πάνω από τις κολόνες. Από την άλλη πλευρά της πλατείας θα δείτε το αριστοκρατικό ξενοδοχείο Αστόρια και το άγαλμα του έφιππου Νικολάου Α'

20 που φιλοτεχνήθηκε από τον Πιοτρ Κλοντ με ανάγλυφα στο βάθρο από την περίοδο της βασιλείας του. Πρόσβαση: Μέσω της μπλε γραμμής 2 του μετρό. Αποβιβαστείτε στη στάση Νέφσκυ με αφού περπατήσετε για ένα δεκάλεπτο περίπου μέσω της λεωφόρου Νέφσκυ θα φτάσετε στην περιοχή του καθεδρικού. Διεύθυνση: Αγία Πετρούπολη, πλ. του Ισαάκ, 4. Στάση του μετρό: κανάλι Γκριμποέντοβ, Γκοστίνι Ντβόρ. Ωράριο εργασίας: καθημερινά, εκτός Τετάρτης. Ώρες εργασίας: 10:00-20:00 Φρούριο του Πέτρου και Παύλου (Петропавловская крепость) Το φρούριο αυτό οικοδομήθηκε το 1703 από τον ιδρυτή της πόλης Μεγάλο Πέτρο και αποτελούσε την αρχική ακρόπολη της Αγίας Πετρούπολης. Το έργο ολοκληρώθηκε πλήρως το 1740 υπό την εποπτεία του διάσημου αρχιτέκτονα Ντομένικο Τρεζίνι. Το κυριότερο χαρακτηριστικό του φρουρίου είναι οι έξι επιβλητικοί προμαχώνες του οι οποίοι αρχικά ήταν ξύλινοι όμως στη συνέχεια ανακατασκευάστηκαν με ισχυρότερα υλικά (πέτρα και σίδερο). Από το 1720 κιόλας το φρούριο χρησίμευε ως βάση της αυτοκρατορικής φρουράς αλλά και ως φυλακή υψίστης ασφαλείας κυρίως για πολιτικούς κρατουμένους. Μερικοί από αυτούς που πέρασαν από αυτή την ομολογουμένως σκληρή φυλακή ήταν ο Κροπότκιν, ο Ντοστογιεφσκι, ο Μπακούνιν, ο Μπροζ Τίτο και πολλοί. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μοναδικός που κατάφερε να δραπετεύσει ήταν ο Κροπότκιν. Γίνεται αντιληπτό ότι θα ήταν μεγάλη παράληψη να βρεθείτε στην Αγία Πετρούπολη και να μην επισκεφτείτε το διάσημο φρούριο της πόλης. Με μία επίσκεψή σας εδώ θα έχετε τη δυνατότητα να θαυμάσετε ένα σημαντικό οχυρωματικό έργο αλλά και τον τόπο που φυλακίστηκαν μερικές πολύ σημαντικές προσωπικότητες της Ρωσίας του 18ου αιώνα. Το συγκρότημα περιλαμβάνει τον καθεδρικό, όπου βρίσκονται και οι τάφοι των Ρομανόφ, σχεδιασμένο από τον Τρετσίνι που θεωρείται το ψηλότερο κτίσμα της πόλης, αφού το βέλος του φτάνει τα 121,8 μέτρα, το Σπίτι του Παππούλη του Ρωσικού Ναυτικού όπου φυλάσσεται και ένα ακριβές αντίγραφο του μικρού πλεούμενου του