ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΝΕOΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΝΕOΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ"

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΝΕOΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΞΕΝΙΔΟΥ Μάιος, 2012

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΝΕOΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΞΕΝΙΔΟΥ Επόπτης : Αθανάσιος Γκουτζιβελάκης Μάιος, 2012

3 Βεβαιώνεται ότι η παρούσα πτυχιακή εργασία εγκρίνεται για παρουσίαση. ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΚΟΥΤΖΙΒΕΛΑΚΗΣ

4 Copyright Παναγιώτα Ξενίδου, 2012 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved

5 Βεβαιώνω ότι η παρούσα πτυχιακή εργασία είναι αποτέλεσμα δικής μου δουλειάς και δεν αποτελεί προϊόν αντιγραφής. Στις δημοσιευμένες ή μη δημοσιευμένες πηγές που αναφέρω έχω χρησιμοποιήσει εισαγωγικά όπου απαιτείται και έχω παραθέσει τις πηγές τους στο τμήμα της βιβλιογραφίας. Υπογραφή:

6

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εμβρυολογία του ουροποιογεννητικού συστήματος Ουροποιητικό σύστημα Στοιχεία ανατομικής του ουροποιητικού Διεργασία της ούρησης Η πλήρωση της ουροδόχου κύστης Η κένωση της ουροδόχου κύστης Σπειραματική διήθηση παραγωγή ούρων Ορμόνες που σχετίζονται με το ουροποιητικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ουρολοιμώξεις Επιδημιολογία Αιτιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα Εργαστηριακά ευρήματα Διαφορική διάγνωση Απεικονιστικός έλεγχος Θεραπεία ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το μέλλον της έρευνας στις λοιμώξεις του ουροποιητικό Ο ρόλος των νοσηλευτών στις ουρολοιμώξεις Προτάσεις...44 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...46 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία αποσκοπεί να διερευνήσει τα καινούργια δεδομένα που υπάρχουν στη βιβλιογραφία σχετικά με την κλινική εικόνα, τη συχνότητα με την οποία εμφανίζεται η ουρολοίμωξη σε μικρά παιδιά την αιτιοπαθογένεια της, τους εργαστηριακούς και απεικονιστικούς τρόπους για να τεθεί η διάγνωση και, τέλος με τη θεραπευτικής αντιμετώπιση της Για την επίτευξη του στόχου πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της, σχετική με το θέμα, έντυπης και ηλεκτρονικής βιβλιογραφία.. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρονται μερικά γενικά στοιχεία για την εμβρυολογία και την ανατομία του ουροποιητικού συστήματος. Αναφέρονται, επίσης, στοιχεία φυσιολογίας της ούρησης. Στο επόμενο κεφάλαιο εξετάζεται η πάθηση με κάθε λεπτομέρεια. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται ορισμένα στοιχεία για το μέλλον της έρευνας σχετικά με τις ουρολοιμώξεις καθώς και ο ρόλος των νοσηλευτών σε αυτές. Τέλος, παρατίθενται στοιχεία, ως μέρος του παραρτήματος, ατόμου βρεφικής ηλικίας που αντιμετώπισε το νόσημα. 2

9 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1 Εμβρυολογία του ουροποιογεννητικού συστήματος Κατά τη διάρκεια, περίπου, της 3η εβδομάδας της ανάπτυξης το μεσόδερμα (μέσο βλαστικό δέρμα) διαφοροποιείται σε 3 μοίρες-περιοχές: 1. Την οπίσθια, το παραξονικό μεσόδερμα, κυκλοτερώς της οπίσθιας μέσης γραμμής του εμβρύου, από το οποίο δημιουργούνται οι σωμίτες. Πρόκειται για πυκνά σύνολα επιθηλοειδών κυττάρων τα οποία στην αρχή αφορίζονται σαφώς από το γύρω χαλαρό μεσεγχυματικό ιστό, 2. Το πλάγιο μεσοδερμικό πέταλο που διαχωρίζεται σε περίτονο και περισπλάχνιο πέταλο και επαλείφει το έσω εμβρυϊκό κοίλωμα συνδεόμενο 3

10 άμεσα με το εξωεμβρυϊκό μεσόδερμα επέκεινα από τα χείλη του εμβρυϊκού δίσκου, και 3. Την ενδιάμεση μοίρα-περιοχή, το διάμεσο μεσόδερμα, το οποίο ενώνει αρχικά το παραξονικό με το πλάγιο μεσόδερμα. Αφού ολοκληρωθεί ο σχηματισμός των σωμιτών, το διάμεσο μεσόδερμα στην αυχενική, ανώτερη θωρακική και μερικώς στην οσφυϊκή μοίρα οδηγεί στον σχηματισμό μεταμερών κυτταρικών αθροισμάτων, που ονομάζονται νεφροτόμια. Στο ουραίο τμήμα δεν διαιρείται και απαρτίζει το νεφρογόνο βλάστημα. Από το διάμεσο μεσόδερμα προκύπτουν τα νεφρικά στοιχεία του εμβρύου, τμήματα των γονάδων και οι ανδρικοί γεννητικοί πόροι. Το ουροορθικό διάφραγμα αρχίζοντας από την 4η και διαρκώντας μέχρι και την 7η εβδομάδα της ανάπτυξης χωρίζει την αμάρα στον ορθοπρωκτικό σωλήνα και τον αρχέγονο ουρογεννητικό κόλπο. Η αμάρα ή κλοάκη διαμορφώνεται από τη επέκταση του τυφλού άκρου του τελικού εντέρου με κατεύθυνση προς τα κάτω, από το σημείο από το οποίο εκφύεται της αλλαντοϊδας. Ο αμαρικός υμένας διαχωρίζεται σε αυτό το σημείο, προς τα πρόσω, στον ουρογεννητικό υμένα και προς τα όπισθεν στον πρωκτικό υμένα. (Ζιώγας, 2006) Η ενδιάμεση μοίρα του μέσου βλαστικού δέρματος καλείται και νεφρογόνος ταινία, γιατί απ αυτή σταδιακά, όσο προχωρά η διάπλαση του εμβρύου, διαμορφώνονται εκτός από το μόνιμο νεφρό και δύο άλλα ουροποιητικά όργανα που ονομάζονται πρόνεφρος και μεσόνεφρος και έχουν προσωρινό ρόλο. Αυτά τα προσωρινά ουροποιητικά όργανα απαρτίζονται από σωληνάρια τα οποία παρουσιάζονται διαδοχικά αρχίζοντας από την κεφαλική μοίρα της νεφρογόνου ταινίας και κατευθύνονται προς την ουραία. Ο πρόνεφρος αποτελεί το πιο απλό και το νωρίτερα εμφανιζόμενο όργανο του ουροποιητικού συστήματος. (Γονιδάκης, χ.χ.) Η διάπλαση του νεφρού ξεκινά κατά την 3η εβδομάδα της κύησης όταν εμφανίζεται ο πρόνεφρος και διαρκεί μέχρι την 36η. Ο εμβρυικός νεφρός, καθόλη τη διάρκεια της κύησης, αυξάνει σε μέγεθος και ωριμάζει λειτουργικά, αλλά δεν διαδραματίζει, ακόμη, κάποιο ρόλο στην αποβολή των τοξικών ουσιών και την ομοιοστασία του οργανισμού. Αυτό θα γίνει μετά τη γέννηση. Ο εμβρυικός νεφρός γίνεται ορατός στο υπερηχογράφημα από την 14η 15η εμβρυική εβδομάδα και μετά την 18η 20η εβδομάδα μπορεί να αξιολογηθεί και η αρχιτεκτονική του. Η παραγωγή εμβρυικών ούρων ξεκινά την 9η εμβρυική εβδομάδα και μετά την 16η 4

11 εβδομάδα αποτελεί πλέον τη βασική πηγή αμνιακού υγρού. (Πρίντζα & Παπαχρήστου, 2003) Τα πρώτα σωληνάρια του μεσόνεφρου αρχίζουν να εμφανίζονται όταν ξεκινά η εκφύλιση των τελευταίων σωληναρίων του προνέφρου. Η έκταση του μεσόνεφρου αρχίζει από την κατώτερη θωρακική μοίρα και φθάνει μέχρι τον 4ο οσφυϊκό σωμίτη, ουραία του προνέφρου. Από τα άκρα των σωληναρίων του, το τυφλό πρόσθιο έσω μεταστρέφεται σε νεφρικό σωμάτιο και αιματώνεται από κλάδο της ραχιαίας αορτής, ενώ το οπίσθιο έξω εκβάλλει στον ανώτερο πόρο του προνέφρου που πλέον δεν υφίσταται. Ο πόρος αυτός ονομάζεται πόρος του Wolff, πορεύεται ακολουθώντας την έξω επιφάνεια του μεσονέφρου και εκβάλλει στην αμάρα. Η μετέπειτα εξέλιξη του πόρου του Wolff καθορίζεται από το φύλο του εμβρύου. Στον άνδρα παραμένει και μεταπίπτει στον σπερματικό πόρο, ενώ στη γυναίκα εξαφανίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά. Μία μικρή προβολή αρχίζει να εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της 4ης εμβρυϊκής εβδομάδας από το ραχιαίο τοίχωμα του κατωτέρου άκρου του πόρου του Wolff πλάι στην εκβολή στην αμάρα, και εισχωρεί στο παρακείμενο νεφρογόνο βλάστημα. Αυτό το νέο μόρφωμα περιβάλλεται από τμήματα του νεφρογόνου βλαστήματος και συνιστά την αρχική καταβολή της νεφρικής πυέλου και του ουρητήρα. (Γονιδάκης, χ.χ.) Πρόκειται για την ουρητική κάλυκα. Σε μετέπειτα στάδια το παραπάνω μόρφωμα προωθείται κεφαλικά, μέχρι την κανονική θέση του νεφρού. Από την ουρητική κάλυκα σχηματίζονται ακόμη οι νεφρικοί κάλυκες, η νεφρική πύελος και ο ουρητήρας, καθώς και τμήματα της ουροδόχου κύστης. Η ουροδόχος κύστη σχηματίζεται από τρεις καταβολές. Η πρώτη, η αμαρική, προέρχεται από την άνω μοίρα του πρόσθιου (κυστεοουρηθρικού) τμήματος της αμάρας και δίνει γένεση στο σώμα της κύστης. Η κορυφή της ουροδόχου κύστης σχηματίζεται από την τελική μοίρα του αλλαντοειδούς πόρου (αλλαντοειδής μοίρα), ενώ από την αρχή της ουρητικής κάλυκας (ουρητική μοίρα) σχηματίζεται ο πυθμένας της κύστης και το κυστικό τρίγωνα. Η ουρήθρα στη γυναίκα σχηματίζεται από την κάτω μοίρα του κυστεοουρηθρικού τμήματος της αμάρας. Την ίδια καταβολή έχει στον άνδρα η οπίσθια ουρήθρα. ((Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) 5

12 1.1.1 Ουροποιητικό σύστημα Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από εξειδικευμένα όργανα, τους νεφρούς, που χρησιμεύουν στην παραγωγή των ούρων, μέσω των οποίων αποβάλλονται από τον ανθρώπινο οργανισμό προϊόντα ανταλλαγής της ύλης, καθώς και από μια σειρά οργάνων με τα οποία αποχετεύονται τα ούρα. Έτσι, για την περιγραφή του διακρίνουμε δύο μοίρες: την εκκριτική που αποτελείται από τους νεφρούς και την αποχετευτική που αποτελείται από τους νεφρικούς κάλυκες (ελάσσονες και μείζονες), τη νεφρική πύελο, τον ουρητήρα, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Τα τελευταία δύο όργανα είναι μονοφυή. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Η ανάπτυξη του γεννητικού συστήματος είναι στενά συνδεδεμένη με τα προαναφερθέντα αρχέγονα ουροποιητικά όργανα, και στα δύο φύλα. Από λειτουργική άποψη το ουρογεννητικό σύστημα μπορεί να διακριθεί σε δύο εντελώς ανεξάρτητα συστήματα: το ουροποιητικό και το γεννητικό. Από εμβρυολογική και ανατομική, όμως, άποψη τα δύο αυτά συστήματα συνδέονται στενά. Αμφότερα σχηματίζονται από το διάμεσο μεσόδερμα, η πορεία του οποίου ακολουθεί το οπίσθιο τοίχωμα της κοιλιακής κοιλότητας, ενώ οι απεκκριτικοί πόροι και των δύο συστημάτων εκβάλλουν αρχικά σε κοινή κοιλότητα, την αμάρα. Με την εξέλιξη της ανάπτυξης τα δύο συστήματα, ιδίως στον άνδρα, γίνονται αλληλένδετα. (Λιάτσικος, 2009). Νεφροί Στοιχεία ανατομικής του ουροποιητικού Οι νεφροί κείτονται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο, κάτωθεν του διαφράγματος και εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης, αντιστοίχως του 12ου θωρακικού και του 2ου και 3ου οσφυϊκού σπονδύλου. Ο δεξιός νεφρός είναι τοποθετημένος λίγο χαμηλότερα από τον αριστερό. Έχουν λοξή θέση, από τα άνω και έξω προς τα κάτω και έσω. Συγκρατούνται στη θέση τους υποστηριζόμενοι από το περινεφρικό λίπος, τον αγγειακό μίσχο, τον μυϊκό τόνο των κοιλιακών μυών και τον όγκο των κοιλιακών σπλάχνων. Κάθε νεφρός εμφανίζει δύο επιφάνειες, μια πρόσθια και μια οπίσθια, δύο πλάγια χείλη και δύο πόλους, τον άνω και τον κάτω. 6

13 Στον ενήλικα το μήκος του νεφρού είναι εκ., το πλάτος 6 εκ., το πάχος 2,5 εκ. και το βάρος περίπου 150 γρ. (Λιάτσικος, 2009). Η πρόσθια επιφάνεια καλύπτεται από το περιτόναιο, είναι ελαφρά υπόκυρτη και έρχεται σε σχέση δεξιά και στα άνω 2/3 με το ήπαρ, στο κάτω 1/3 με τη δεξιά κολική καμπή και κατά το έσω χείλος με το δωδεκαδάκτυλο. Αριστερά η άνω της μοίρα καλύπτεται προς τα έσω από τον στόμαχο και προς τα έξω από τον σπλήνα, η μέση μοίρα της έρχεται σε σχέση με το σώμα του παγκρέατος και η κάτω της μοίρα καλύπτεται από την ανιούσα μοίρα του δωδεκαδάκτυλου, προς τα έσω και προς τα έξω από την αριστερή κολική καμπή. Η οπίσθια βρίσκεται επί του οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος ακουμπά και με τη 12η πλευρά και χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το άνω τμήμα επικάθεται στο διάφραγμα και μέσω αυτού έρχεται σε σχέση με τον διαφραγματικό υπεζωκότα. Το κάτω τμήμα έρχεται σε σχέση με τον μείζονα ψοΐτη, τον τετράγωνο οσφυϊκό και την έκφυση του εγκάρσιου κοιλιακού μύ, από τους οποίους το χωρίζει το παρανεφρικό λίπος. Το έξω χείλος δεξιά έρχεται σε σχέση με το ήπαρ και αριστερά με τον σπλήνα και την αρχή του κατιόντος κόλο. Ο άνω πόλος καλύπτεται από το σύστοιχο επινεφρίδιο. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985, Δραγανίδου & Μπάλλα, 2007) Στο έσω χείλος κάθε νεφρού, που είναι στραμμένο προς τη σπονδυλική στήλη, διακρίνεται ένα άνοιγμα που ονομάζεται νεφρική κοιλία, εντός της οποίας κείτεται η νεφρική πύελος. Από την πύλη κάθε νεφρού εισχωρεί η νεφρική αρτηρία με τους κλάδους της και εξέρχεται η νεφρική φλέβα. και ο ουρητήρας, ο οποίος αποτελεί συνέχεια της νεφρικής πυέλου. (Καστρούνη & Σαραντοπούλου, 2008) 7

14 (Τρέκλα, χ.χ.) Οι νεφροί για να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους έχουν ανάγκη από μεγάλη αιματική παροχή και για αυτό το λόγο χαρακτηρίζονται από πλούσια αγγείωση. Υπάρχει Η παροχή αίματος είναι άφθονη και αντιστοιχεί στο 20-25% της καρδιακής παροχής, κάτι που σημαίνει ότι από τους νεφρούς περνούν περίπου 1100ml/min αίματος. (Τρέκλα, χ.χ.) Η διάταξη των αγγείων είναι η ακόλουθη: μπροστά από τις πύλες και επιπολής βρίσκεται η νεφρική αρτηρία και κάτω και πίσω η νεφρική πύελος με την αρχή του ουρητήρα. Μέσα στη νεφρική κοιλία η διάταξη είναι η εξής: η νεφρική πύελος εντοπίζεται στη μέση και κατά μήκος της νεφρικής κοιλίας, μπροστά από αυτήν υπάρχουν κλάδοι της νεφρικής αρτηρίας και φλέβας και πίσω μόνο κλάδοι της νεφρική αρτηρίας. (Δραγανίδου & Μπάλλα, 2007) Το αίμα εισέρχεται στους νεφρούς με την νεφρική αρτηρία και εξέρχεται από αυτούς μέσω της νεφρικής φλέβας. Η νεφρική αρτηρία είναι απευθείας, διφυής σπλαχνικός κλάδος της κοιλιακής αορτής και έχει φυσιολογικό εύρος 5-7mm. Πριν περάσει από τις πύλες του νεφρού δίνει την κάτω επινεφρίδια αρτηρία και κλωνία για την άνω μοίρα του ουρητήρα και την ινώδη κάψα του νεφρού. Κατά τη δίοδο της από τις πύλες ή λίγο πριν η νεφρική αρτηρία αποσχίζεται σε δύο, συνήθως, κύριους κλάδους που πορεύονται μέσα στη νεφρική κοιλία, μπροστά και πίσω από τη νεφρική πύελο. Η δεξιά νεφρική αρτηρία είναι μακρύτερη από την αριστερή, περνά πίσω από την κάτω κοίλη φλέβα και από την κεφαλή του παγκρέατος και το δωδεκαδάκτυλο, ενώ η αριστερή νεφρική αρτηρία σκεπάζεται από το σώμα του παγκρέατος. Από τα δύο αυτά αγγεία αποσχίζονται οι 5 τμηματικές αρτηρίες. Με βάση τη διανομή των αρτηριών αυτών κάθε νεφρός χωρίζεται σε αγγειώδη τμήματα (άνω, πρόσθιο άνω, πρόσθιο κάτω, κάτω και οπίσθιο.) Από τις τμηματικές αρτηρίες εκφύονται οι μεσολόβιες αρτηρίες που φέρονται ανάμεσα στις νεφρικές πυραμίδες και μεταπίπτουν στις τοξοειδείς αρτηρίες, οι οποίες πορεύονται κατά μήκος των βάσεων των πυραμίδων. Από τις τελευταίες αρτηρίες εκφύονται οι μεσολοβίδιες που φέρονται ανάμεσα στις μυελώδεις ακτίνες και δίνουν τα προσαγωγά αρτηρίδια. Αυτά αναλύονται στο αγγειώδες σπείραμα των νεφρικών σωματίων. 8

15 Το έλυτρο του Βοwman είναι το αρχικό, τυφλό και ανευρυσμένο άκρο του ουροφόρου σωληναρίου, που διαπερνάται από αγγεία (αγγειώδες σπείραμα). Αποτελείται από δύο πέταλα, το έσω και το έξω, μεταξύ των οποίων υφίσταται σχισμοειδής κοιλότητα, η ουροφόρος κοιλότητα, που υποδέχεται το πρόουρο. Από το έσω πέταλο του ελύτρου του Βοwman ξεκινά μία άλλη κοιλότητα, η αγγειώδης κοιλότητα, μέσα στην οποία βρίσκεται το αγγειώδες σπείραμα ή θαυμάσιο δίκτυο (προσαγωγό αρτηρίδιο, τριχοειδή, απαγωγό αρτηρίδιο) που διαχωρίζεται σε δεύτερο δίκτυο τριχοειδών γύρω από τα ουροφόρα σωληνάρια. Το έλυτρο του Bowman μαζί με το αγγειώδες σπείραμα συνιστούν ένα νεφρικό σωμάτιο. Η κάθε νεφρική αρτηρία αφού χορηγήσει τους αρχικούς κλάδους της, τις κάτω επινεφριδιακές αρτηρίες και τις άνω ουρητηρικές αρτηρίες, φτάνει στην πύλη του κάθε νεφρού συνήθως πίσω από την ομώνυμης φλέβας και χωρίζεται στον πρόσθιο ή προπυελικό κλάδο και τον οπίσθιο ή οπισθοπυελικό κλάδο, μπροστά και πίσω από τη νεφρική πύελο, αντιστοίχως. Πολλές φορές ξεκινά από τη νεφρική αρτηρία, πριν από το διχασμό της, ένας κλάδος που κατευθύνεται ψηλά και αιματώνει τον άνω πόλο του νεφρού (άνω πολική αρτηρία) ενώ, σπανιότερα, εκπορεύεται άλλος κλάδος με κατεύθυνση τον κάτω πόλο (κάτω πολική αρτηρία). Η κάτω πολική αρτηρία στην πλειονότητα των περιπτώσεων πορεύεται από τον πρόσθιο (προπυελικό) κλάδο της νεφρικής αρτηρίας. Στην περίπτωση που εκπορεύεται κατευθείαν από τη νεφρική αρτηρία, πριν αυτή διχασθεί, κατά την πορεία της μέχρι την περιοχή που αιματώνει συναντά τον ουρητήρα και μπορεί να του προκαλέσει συστροφή με αποτέλεσμα την απόφραξη του. Σε ένα ποσοστό 15-20% των ανθρώπων, με μεγαλύτερη συχνότητα αριστερά, ανευρίσκονται υπεράριθμες νεφρικές αρτηρίες, που εκπορεύονται είτε απευθείας από την κοιλιακή αορτή είτε από κλάδους της. (Σάββας, 1984, Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985, Τρέκλα, χ.χ.) Η συνέχεια του ελύτρου του Bowman είναι το εσπειραμένο σωληνάριο το οποίο έχει αρχικά σπειροειδή πορεία γύρω από το νεφρικό σωμάτιο, ενώ μετά εισέρχεται μέσα σε μία παρακείμενη μυελώδη ακτίνα, όπου μεταπίπτει στο αγκυλωτό σωληνάριο. Η πορεία του αγκυλωτού σωληναρίου ή αγκύλης του Henle βρίσκεται αρχικά μέσα στη μυελώδη ακτίνα, στην συνέχεια κατέρχεται μέσα στη νεφρική πυραμίδα και τελικά ανακάμπτει προς τα πάνω. Αποτελείται, επομένως, ένα κατιόν σκέλος, την κορυφή, και ένα ανιόν σκέλος, το όποιο πλησιάζει το αρχικό νεφρικό σωμάτιο, στο οποίο μεταπίπτει στο εμβόλιμο σωληνάριο 9

16 Το εμβόλιμο σωληνάριο είναι εσπειραμένο, πορεύεται στη φλοιώδη ουσία και μεταπίπτει σ' ένα από τα πρωτογενή αθροιστικά σωληνάρια. Τα αθροιστικά σωληνάρια, τα οποία κείτονται στη μυελώδη ουσία, διακρίνονται στα πρωτογενή. που υποδέχονται τα εμβόλιμα σωληνάρια, τα όποια αναστομώνονται μεταξύ τους και διαμορφώνουν τα δευτερογενή, τα τριτογενή, τεταρτογενή και τελικά τους θηλαίους πόρους που εκβάλλουν στα τρήματα της ηθμοειδούς άλω της θηλής της νεφρικής πυραμίδας. Επομένως, η φλοιώδης μοίρα του νεφρού αποτελείται από τα νεφρικά σωμάτια, τα εσπειραμένα, τα εμβόλιμα και τα πρωτογενή αθροιστικά σωληνάρια, ενώ η μυελώδης μοίρα μόνο από τα αθροιστικά σωληνάρια. Το νεφρικό σωμάτιο, μαζί με το εσπειραμένο, το αγκυλωτό και το εμβόλιμο σωληνάριο, είναι τα τμήματα του νεφρού με τα οποία γίνεται η απέκκριση του ούρου και συνιστούν την ανατομική και λειτουργική μονάδα του νεφρού (το νεφρώνα), ενώ τα αθροιστικά σωληνάρια αποτελούν την αποχετευτική μονάδα καθώς ο ρόλος τους είναι η αποχέτευση ούρου. (Σάββας Π. Αλέξανδρος, 1984) Το έλυτρο του Bowman. Τα νεφρικά λεμφαγγεία εκβάλλουν στα αορτικά λεμφογάγγλια. Οι νεφροί νευρώνονται από το κοιλιακό πλέγμα που προέρχεται από το κοιλιακό πλέγμα. Το κοιλιακό πλέγμα αποτελείται από κλάδους του πενυμονογαστρικού νεύρου και του συμπαθητικού συστήματος και είναι αποδέκτης νευρικών κλωνίων από το μικρό σπλαχνικό νεύρο και τα οσφυϊκά συμπαθητικά γάγγλια. (Ζαφειράκη, 2011) 10

17 Οι νεφρικοί κάλυκες είναι ινομυώδεις αγωγοί σωλήνες και διακρίνονται σε: ελάσσονες οι οποίοι με το ένα τους άκρο προσφύονται γύρω από τις θηλές των νεφρικών πυραμίδων, ενώ με το άλλο ενώνονται και σχηματίζουν τους μείζονες κάλυκες. Ο αριθμός είναι, συνήθως, 7-13 και πάντα μικρότερος από τον αριμό των νεφρικών πυραμίδων, γιατί, συνήθως, ένας ελάσσονας κάλυκας προσφύεται γύρω από 2 ή και 3 θηλές. μείζονες που είναι 2, κατά κανόνα, (άνω και κάτω). Μερικές φορές υπάρχει και τρίτος (μέσος) μείζονας κάλυκας. Οι κάλυκες αυτοί συμβάλλουν μεταξύ τους και σχηματίζουν τη νεφρική πύελο. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Η νεφρική πύελος έχει σχήμα χωνιού αποπλατυσμένου από μπροστά προς τα πίσω. Το σχήμα και το μέγεθος δεν είναι σταθερό και εξαρτάται από τον αριθμό των μειζόνων καλύκων, όπως και από τη θέση στην οποία αυτοί συνενώνονται. Έτσι, είναι δυνατό να είναι κλαδωτός (μακροί κάλυκες) ή ληκυθοειδής (κοντοί κάλυκες). ο τύπος της νεφρικής πυέλου. Υπάρχει, επίσης, η πιθανότητα να μην υπάρχει η νεφρική πύελος, επειδή οι κάλυκες ενώνονται στην αρχή του ουρητήρα. Στην περίπτωση που η συμβολή των καλύκων γίνεται χαμηλότερα δημιουργείται δισχιδής ουρητήρας. Η βάση φέρεται προς τα πάνω και πίσω, υποδέχεται τους μείζονες κάλυκες, η δε κορυφή κατευθύνεται προς τα κάτω και μεταπίπτει στον ουρητήρα και η θέση αυτή ονομάζεται πυελο ουρητηρική συμβολή. Η νεφρική πύελος εμφανίζει από άποψη τοπογραφική δύο μοίρες, την ενδονεφρική και την εξωνεφρική. Η ενδονεφρική μοίρα κείτεται μαζί με τους κάλυκες στη νεφρική κοιλία και έρχεται σε σχέση μπροστά με κλάδους της νεφρικής αρτηρίας και φλέβα και πίσω μόνο με τον οπίσθιο κλάδο της νεφρικής αρτηρίας. Η εξωνεφρική μοίρα εντοπίζεται στις πύλες του νεφρού και έρχεται σε σχέση μπροστά και δεξιά με την κατιούσα μοίρα του δωδεκαδακτύλου και με την νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή (αριστερά), πίσω δε με το μείζονα ψοΐτη μυ. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985, Κιζιρίδου, χ.χ.) Ουροδόχος κύστη Περιγραφικά η ουροδόχος κύστη αποτελείται από το σώμα και τον θόλο,το τρίγωνο και την κυστεοουρητηρική συμβολή και τον αυχένα. (Μπανιά & Πογωνίδου, 2009) 11

18 ou/anatomy/sub1/reproductive/male.jpg&imgrefurl= Η ουροδόχος κύστη βρίσκεται στον εξωπεριτοναϊκό χώρο, στην ελάσσονα πύελο, πίσω από τη ηβική σύμφυση και αποτελεί το όργανο στο οποίο συγκεντρώνονται τα ούρα και των δύο νεφρών. Καλύπτεται, μερικώς, από την κινητή πρόσθια ανακαμπτήρια πτυχή του περιτοναίου. Το μέγεθος, το σχήμα, η θέση και οι σχέσεις της εξαρτώνται από την πληρότητα της σε ούρα και από την κατάσταση των παρακείμενων σπλάχνων. Ανάλογα, επίσης, με την κατάσταση πληρότητας της κύστης η περιτοναϊκή πτυχή μετατοπίζεται είτε προς τον ομφαλό, είτε προς την ηβική σύμφυση. Στην περίπτωση της μέγιστης πλήρωσης (κατακράτηση ούρων) αποδεσμεύεται πάνω από την ηβική σύμφυση μια πλατιά λωρίδα του τοιχώματος της κύστης, ώστε να μπορεί να γίνει η τυφλή παρακέντηση της κύστης, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού του περιτοναίου.. Το σχήμα της, όταν είναι άδεια, είναι αποστρογγυλευμένο πολυεδρικό και παρουσιάζει τον πυθμένα ή βάση και τη κορυφή που κατευθύνεται προς τα επάνω και μπροστά. Με το σχήμα αυτό η κύστη παρουσιάζει, επίσης, άνω (οπίσθια) επιφάνεια, δύο πλάγιες κάτω (πρόσθιες) επιφάνειες και δύο πλάγια χείλη. Η λειτουργία της κύστης ως δεξαμενής βασίζεται σε ένα πολύπλοκου σύστημα μυών σύγκλεισης. Στο σημείο του στομίου της κύστης οι μυϊκοί χιτώνες της χωρίζονται σε τρεις στιβάδες. Η εξωτερική στιβάδα τη διατρέχει με τη μορφή διπλής σπείρας με κατεύθυνση προς τον πυθμένα της κύστης (ουρογεννητικό διάφραγμα) και από εκεί επιστρέφει πάλι στον αυχένα της κύστης. Ο αυχένας της κύστης αποτελείται 12

19 από το έσω στόμιο της ουρήθρας και από την γύρω του περιοχή του πυθμένα της κύστης. Το έσω στόμιο της ουρήθρας αφορίζεται από μία κυκλοτερή πτυχή του βλεννογόνου τον ουρηθραίο δακτύλιο. Η μέση στιβάδα του κυστικού μυός απολήγει στον αυχένα της με τη μορφή πλάκας, που απαρτίζωεται από δέσμες μυϊκών ινών, οι οποίες είναι διατεταγμένες συγκεντρικά, γύρω από τον αυχένα. Η εσωτερική μυϊκή στιβάδα ξεπερνάει τον αυχένα, μεταπίπτει στην επιμήκη έσω μυϊκή στιβάδα της ουρήθρας και απολήγει στο σπερματικό λοφίδιο. Οι λείες αυτές μυϊκές στιβάδες, που νευρώνονται από το φυτικό σύστημα, διαμορφώνουν τον έσω σφιγκτήρα της ουρήθρας. Ο έξω σφιγκτήρας της ουρήθρας, που απαρτίζεται από γραμμωτές μυϊκές ίνες, απαρτίζεται από δυο τμήματα. Το πρώτο τμήμα περιτυλίγει την ουρήθρα ισουψώς με τη μεμβρανώδη μοίρα σαν γνήσιος δακτυλιοειδής μυϊκός σφιγκτήρας και έτσι βρίσκεται στον πυθμένα της πυέλου. Το δεύτερο τμήμα απαρτίζεται από δέσμες μυϊκών ινών, οι οποίες ανέρχονται κάθετα μέχρι να εισέλθουν στον αυχένα της κύστης και περικλείουν σαν μανδύας το περιφερικό τμήμα της οπίσθιας ουρήθρας. Οι γραμμωτές αυτές μυϊκές ίνες έρχονται σε σχέση με τις λείες μυϊκές ίνες της έξω κυκλικής μυϊκής στιβάδας της ουρήθρας, μέσω εξαιρετικά λεπτών συνδέσεων, οι οποίες μικροσκοπικώς έχουν τη όψη ταινιωδών ζωνών από κολλαγόνο συνδετικό ιστό. Οι λείοι και γραμμωτοί σχηματισμοί μυϊκών ινών παίρνουν μέρος στο σχηματισμό της κάψας του προστάτη. (Χαλατσάκου, 2004, Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Ο κυστεοκολπικός χώρος είναι ένας χώρος, ο οποίος πιθανώς να στερείται αγγείωσης, που βρίσκεται μεταξύ της πρόσθιας επιφάνειας του κόλπου και του οπισθίου τοιχώματος της ουροδόχου κύστης καθώς αφορίζεται πλάγια και προς τα έξω από τον κυστεομητρικό/κυστεοτραχηλικό σύνδεσμο. (Ταμπακούδης και συν, 2010) Η στήριξη της ουροδόχου κύστης γίνεται από το πυελικό έδαφος, τους ηβοκυστικούς συνδέσμους, την προκυστική περιτονία και τους πλάγιους και μέσο ομφαλοκυστικούς συνδέσμους. Στη γυναίκα ο τράχηλος και η μήτρα βρίσκονται μεταξύ της κύστης και του ορθού. Ο θόλος της κύστης και η οπίσθια επιφάνεια της εφάπτονται με το λεπτό έντερο και το σιγμοειδές, ενώ η πρόσθια κάτω επιφάνεια με την ηβική σύμφυση. Το τοίχωμα της ουροδόχου κύστεως απαρτίζεται, ιστολογικά, από τον βλεννογόνο, το επιθήλιο του οποίου είναι μεταβατικό, τον υποβλεννογόνιο χιτώνα και τον μυϊκό χιτώνα. Η αιμάτωση της εξασφαλίζεαι από την άνω, μέση και 13

20 κάτω κυστική αρτηρία (κλάδοι της έσω λαγονίου) και μικρούς κλάδους της μέσης αιμορροϊδικής, της θυροειδικής και της κάτω γλουτιαίας αρτηρίας. (Λιάτσικος, 2009). Οι κυστικές φλέβες αρχίζουν από το κυστικό φλεβώδες πλέγμα, που βρίσκεται κάτω από τον πυθμένα της κύστης και επικοινωνεί με το αιδοιϊκό και το προστατικό πλέγμα και εκβάλλουν στην έσω λαγόνιο φλέβα. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Σε μία φυσιολογική ουροδόχο κύστη ο μυϊκός χιτώνας έχει πάχος 1 εκ και απαρτίζεται από δύο μέρη: τον εξωστήρα μυ με προέλευση από το ενδόδερμα και απαρτίζεται από δέσμες λείων μυϊκών ινών που διαπλέκονται μεταξύ τους και σχηματίζουν ένα πυκνό ομοιόμορφο δίκτυο που εξασφαλίζει την ομοιόμορφη διάταση και λειτουργικότητα όλων των τμημάτων της κύστης. Ο εξωστήρας μυς αποτελείται από τρεις στιβάδες την έσω επιμήκη στιβάδα. Οι δεσμίδες συγκεντρώνονται κατά βάση στο πρόσθιο τοίχωμα του αυχένα της κύστης και στο κύριο σώμα της. Στο γυναικείο φύλο οι δεσμίδες φθάνουν μέχρι την ουρήθρα, ενώ στο αντρικό μέχρι τον προστάτη αδένα. την κυκλοτερή στιβάδα. Οι δεσμίδες της απλώνονται κυρίως στο πρόσθιο και το κάτω τμήμα της κύστης. Στο πρόσθιο τμήμα του αυχένα της κύστης οι δεσμίδες έχουν κυκλοτερή φορά, σχηματίζοντας ένα κωνοειδή δακτύλιο που ονομάζεται δακτύλιος του Hess και κόβεται στο πίσω τμήμα του από τον εν τω βάθει τριγωνικό μυ. Σε αυτό το σημείο σχηματίζεται ένα σύστημα που ονομάζεται πλάκα από τη διαπλοκή των μυϊκών ινών των δύο σχηματισμών. την έξω επιμήκη στιβάδα, οι μυϊκές ίνες της οποίας φθάνουν, με κυκλοτερή και σπειροειδή φορά, μέχρι το προσθιοπίσθιο τοίχωμα. Στο γυναικείο φύλο εκτείνονται προς τα κάτω σε όλο το μήκος της ουρήθρας, ενώ στο ανδρικό φύλο εκτείνονται μέχρι το τέλος του προστάτη και την αρχή της μεμβρανώδους μοίρας της ουρήθρας. Ο τριγωνικός μυς εμφανίζει δύο στιβάδες: την επιπολής η οποία εντοπίζεται κάτω από τον κυστικό βλεννογόνο, είναι συνέχεια της επιμήκους στιβάδας των ουρητήρων και η κορυφή της φθάνει μέχρι μέσα στην ουρήθρα. (Κιούπκολη, 2007) Αποτελείται από μυϊκές ίνες σχετικά μικρότερες συγκριτικά με αυτές του εξωστήρα και έρχονται σε επαφή με τα μυϊκά στοιχεία του ενδοτοιχωματικού ουρητήρα. 14

21 Η μυϊκή αυτή στιβάδα είναι αρκετά λεπτή ενώ γίνεται παχύτερη στο ύψος του άνω ορίου της, όπου διαμορφώνει την μεσοουρητηρική πτυχή όπως και αντίστοιχα προς τα ουρητηρικά στόμια. (Μπανιά & Πογωνίδου, 2009) την εν τω βάθει η οποία κείτεται κάτω από την επιπολής και συνιστά συνέχεια του ελύτρου του Waldayer που έχει προέλευση από τις λείες μυϊκές ίνες του εξωστήρα και περικλείει το τελικό τμήμα τμήμα των ουρητήρων όταν αυτοί εισέρχονται στην κύστη (Κιούπκολη, 2007) Η μόνη λεία περιοχή της ουροδόχου κύστης είναι το κυστικό τρίγωνο. που βρίσκεται στο πίσω τοίχωμα της βάσης της ουροδόχου κύστης. Η περιοχή αυτή είναι τριγωνική με τη βάση προς τα πάνω και την κορυφή προς τα κάτω. Οι γωνίες της βάσης του αντιστοιχούν στα δύο ουρητηρικά στόμια και συνδέονται μεταξύ τους με ένα έπαρμα του βλεννογόνου, που σχηματίζεται από την ενδοτοιχική πορεία των ουρητήρων, την μεσοουρητηρική πτυχή, πίσω από την οποία και σε όλο της το μήκος υπάρχει ο όπισθοουρητηρικός βόθρος. Η κορυφή του κυστικού τριγώνου αντιστοιχεί στο έσω στόμιο της ουρήθρας, όπου σχηματίζεται επιμήκης πτυχή, η κιονόδα της ουροδόχου κύστης, που είναι περισσότερο εμφανής στους άνδρες. Το κάθε ουρητηρικό στόμιο είναι σχισμοειδές και απέχει από το αντίθετο εκ, ανάλογα με το βαθμό πλήρωσης της κύστης και καλύπτεται από πάνω από μία πτυχή βλεννογόνου που ονομάζεται βαλβίδα του ουρητηρικού στομίου. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Ουρητήρας Ο ουρητήρας είναι κυλινδρικός μυώδης σωλήνας, μήκους εκ, που με τη βαρύτητα του, αλλά κυρίως τον περισταλτισμό του οδηγεί τα ούρα από τη νεφρική πύελο στην ουροδόχο κύστη. Οι ουρητήρες φέρονται προς τα κάτω και έσω στην αρχή στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο (κοιλιακή μοίρα), στη συνέχεια στην ελάσσονα πύελο (πυελική μοίρα) και, τέλος, μέσα στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης (κυστική μοίρα). Κατά την πορεία αυτή ο ουρητήρας σχηματίζει τρεις καμπές. Από αυτές η άνω (νεφρική) καμπή είναι η πιο ασταθής και αντιστοιχεί αμέσως κάτω από την πυελοουρητηρική συμβολή. Η μέση (επιχείλια) καμπή βρίσκεται στη μετάπτωση της κοιλιακής στην πυελική μοίρα, ενώ η κάτω (πυελική) καμπή αντιστοιχεί στη μετάπτωση του κάθετου στο εγκάρσιο σκέλος της πυελικής μοίρας. Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) 15

22 Η οσφυϊκή μοίρα του ουρητήρα εδράζεται πάνω στον ψοΐτη μυ στην έσω πλευρά των ωοθηκικών αγγείων. Εισχωρεί στην κοιλότητα της πυέλου ακριβώς πάνω από το διχασμό της κοινής λαγόνιας αρτηρίας, με την οποία διασταυρώνεται στην είσοδο της πυέλου και ακριβώς όπισθεν και στο βάθος των ωοθηκικών αγγείων τα οποία εντοπίζονται στον κρεμαστήρα σύνδεσμο στο επίπεδο που σχηματίζει η ανώνυμη γραμμή και ο πυελικός δακτύλιος. Είναι προσκολλημένος στο έσω πέταλο του πλατέως συνδέσμου κατά την πορεία του προς την ουροδόχο κύστη και είναι δυνατόν να αναγνωριστεί από τη χαρακτηριστική περισταλτική του κίνηση. Ο ουρητήρας, ακολούθως περνά ακριβώς πλάγια επί τα έξω του ιερομητρικού συνδέσμου, περίπου 2 εκ. επί τα έσω της ισχιακής άκανθας μέσα από το άνω τμήμα του εγκάρσιου συνδέσμου του Mackenrodt στη βάση του πλατέως συνδέσμου. Σ αυτό το σημείο κείτεται ακριβώς κάτω από τη μητριαία αρτηρίας περίπου 1,5-2 εκ πλάγια από τον τράχηλο. Ο ουρητήρας σχηματίζει μία γωνιώδη στροφή σαν καμπύλη σ αυτό το σημείο. (Ταμπακούδης και συν, 2010) 16

23 Ουρήθρα Η ουρήθρα παρουσιάζει σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Έτσι στον άνδρα έχει μεγαλύτερο μήκος και εξυπηρετεί συγχρόνως και το γεννητικό σύστημα. (Πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Γυναικεία ουρήθρα Στις γυναίκες η ουρήθρα έχει μήκος 4 εκ και αρχίζει από το έσω στόμιο της κύστης και επεκτείνεται πίσω από την ηβική σύμφυση. Βρίσκεται σε επαφή με το άνω τοίχωμα του κόλπου και το έξω στόμιο της εκβάλλει κάτω από την κλειτορίδα και άνωθεν της εισόδου του κόλπου. (Κιούπκολη, 2007). &imgrefurl= Διακρίνονται δύο μοίρες, η πρόσθια και η οπίσθια με διαχωριστικό όριο το ουρογεννητικό διάφραγμα. Η πρόσθια μοίρα επαλείφεται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο, ενώ η οπίσθια από μεταβατικό επιθήλιο. Κάτω από το βλεννογόνο υφίστανται ο υποβλεννογόνιος χιτώνας που συγκροτείται από χαλαρό συνδετικό ιστό και ελαστικές ίνες. (Μπανιά & Πωγωνίδου, 2009). Αρχίζει από τον πυθμένα της κύστης (έσω στόμιο) και εκβάλλει στον πρόδρομο του ειλεού (έξω στόμιο). Το έσω στόμιο της ουρήθρας αφορίζεται από μία ταπεινή κυκλοτερή πτυχή του βλεννογόνου, τον ουρηθραίο δακτύλιο, που έχει ως 17

24 υπόθεμα πάχυνση κυκλοτερή του μυϊκού χιτώνα της κύστης. Το σώμα της που εκτείνεται ανάμεσα στα δύο στόμια, έχει μήκος 3-4 εκ. και πορεύεται λοξά, από πάνω προς τα πίσω, προς τα κάτω και εμπρός στην αρχή μέσα στην ελάσονα πύελο (άνω ή ενδοπυελική μοίρα στη συνέχεια εξωπυελικά (κάτω ή έξωπυελική μοίρα). Η άνω μοίρα αποτελεί τα 4/5 του μήκους της ουρήθρας και συνδέεται στενά με το πρόσθιο τοίχωμα του κόλπου, σχηματίζοντας το ουρηθροκολεϊκό διάφραγμα. Η κα τω μοίρα διατρυπά το ουρογεννητικό τρίγωνο του περινέου.(πολυζώνης & Καφαντάρης, 1985) Στο εσωτερικό της υπάρχουν πτυχώσεις και η εγκάρσια διατομή της εμφανίζει τριγωνικό ή αστεροειδές σχήμα. Ο αυλός της εσωτερικά επαλείφεται με βλεννογόνο που είναι συνέχεια του βλεννογόνου της κύστης. Διαθέτει δύο μυϊκές στιβάδες: την έξω που αποτελείται από γραμμωτές μυϊκές ίνες (ραβδοσφιγκτήρας) και την έσω που διαθέτει λείες μυϊκές ίνες. Δεν υπάρχει ανατομική σύνδεση μεταξύ του ραβδοσφιγκτήρα και των παρακείμενων μυών του περίνεου, οι μυϊκές ίνες του οποίου έχουν κυκλοτερή διάταξη στο τοίχωμα της ουρήθρας. Το παχύτερο τμήμα αυτών των ινών παρατηρείται στο μέσο τριτημόριο της ουρήθρας. Οι μυϊκές ίνες επεκτείνονται και προς τα άλλα δύο τριτημόρια της και τελικά την περιβάλλουν από κάνω και από το πλάι, με το οπίσθιο τμήμα να έχει τις λιγότερες σε αριθμό. Ο ραβδοσφιγκτήρας αποτελείται από δύο τύπους μυϊκών ινών: τις ίνες βραδείας συστολής που διαθέτουν την ικανότητα να διατηρούν το μυϊκό τόνο για μεγάλο χρονικό διάστημα και τις ίνες ταχείας συστολής, οι οποίες είναι ικανές να συστέλλονται γρήγορα, αλλά για βραχύ χρονικό διάστημα. Η παθητική εκγράτεια εξασφαλίζεται με τις ίνες βραδείας συστολής και η βουλητική εγκράτεια με τις ίνες ταχείας συστολής. Αμφότεροι οι τύποι αυτοί των μυϊκών ινών εμπεριέχονται στον περιουρηθρικό σφιγκτήρα και τον καθιστούν ικανό να συσπάται γρήγορα και εκούσια. (Κιούπκολη, 2007). 1.2 Διεργασία της ούρησης Η πλήρωση της ουροδόχου κύστης Τα ούρα από τα αθροιστικά σωληνάρια φέρονται στους νεφρικούς κάλυκες και μέσω αυτών στη νεφρική πύελο. Όταν η πίεση στην πύελο από την συλλογή των ούρων αυξηθεί, εκλύεται περισταλτικό κύμα που εξαπλώνεται στους ουρητήρες και προκαλεί μετακίνηση των ούρων από την πύελο στην ουροδόχο κύστη. Τα 18

25 περισταλτικά αυτά κύματα εμφανίζονται σε ρυθμό κάθε 10 ως 180 λεπτά. Τους ουρητήρες, όπως και το έντερο διατρέχει ενδοτοιχωματικό πλέγμα νευρώνων. Επίσης, οι ουρήτηρες νευρώνονται και από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Συμπαθητική διέγερση ελαττώνει τον ρυθμό των περισταλτικών κινήσεων, ενώ παρασυμπαθητική διέγερση τον αυξάνει. Στους ουρητήρες κατανέμονται αισθητικές ίνες του πόνου. Όταν ο ουρητήρας αποκλεισθεί, π.χ. από λίθο, τότε εκλύεται έντονο αντανακλαστικό σύσπαασης του ουρητήρα που συνοδεύεται από έντονο πόνο. Οι ώσεις του πόνου εκλύουν και δεύτερο αντανακλαστικό, με διέγερση των συμπαθητικών ινών του νεφρού που επιφέρει αγγειοσυστολή των νεφρικών αρτηριδίων. Αποτέλεσμα αυτού του δεύτερου αντανακλαστικού είναι ο περιορισμός των ούρων. Οι ουρητήρες εκβάλλουν λοξά στην ουροδόχο κύστη και αυτή η λοξή εκβολή τους διατηρεί τα στόμια τους κλειστά αποτρέποντας την επανείσοδο των ούρων από την κύστη στους ουρητήρες. Με την έκλυση των περισταλτικών κυμάτων στους ουρητήρες τα ούρα εισέρχονται εύκολα στην ουροδόχο κύστη και συλλέγονται σε αυτήν. Ο έσω σφιγκτήρας της ουροδόχου κύστης παραμένει κλειστός μέχρι τη στιγμή που η πίεση στην κύστη αυξηθεί και υπερβεί την πίεση που ασκείται από τον τόνο αυτού. (Μαδένα Πυργάκη, 1986) Η κένωση της ουροδόχου κύστης Όταν στην ουροδόχο κύστη μαζευτούν, περίπου, ml ούρων διατείνεται το τοίχωμα της, διεγείρονται οι τασεοϋποδοχείς και εμφανίζεται έπειξη για ούρηση ή αναστέλλεται ή οδηγεί σε έκλυση του αντανακλαστικού της ούρησης. Στον ενήλικα το αντανακλαστικό της ούρησης γίνεται επιτακτικό όταν το περιεχόμενο της κύστης φθάσει στα ml. Το αντανακλαστικό της ούρησης είναι δυνατό να διακοπεί με τη βούληση κατά την εξέλιξη του ή να ανασταλεί. Στην περίπτωση, όμως, που ο βαθμός πλήρωσης της ουροδόχου κύστης υπερβεί τα 400 ml διεγείρονται οι τασεοϋποδοχείς και κεντρομόλες ώσεις άγονται με τα πυελικά νεύρα στην ιερή μοίρα του νωτιαίου μυελού (παρασυμπαθητικό κέντρο ούρησης) από όπου φυγόκεντρες ώσεις αποστέλλονται στο τοίχωμα της κύστης, προκαλούν σύσπαση του εξωστήρα μυ, 19

26 χάλαση του έσω σφιγκτήρα της ουρήθρας και άμεση αποβολή των ούρων. (Βαλαβανίδης, 2001) Ο μηχανισμός της συγκράτησης της ούρησης εξαρτάται από την ανεμπόδιστη, φυσιολογική λειτουργία και συνεργασία μιας ευένδοτης ουροδόχου κύστης, στην οποία κυρίαρχο ρόλο παίζει ο εξωστήρας μυς, με το μηχανισμό του σφιγκτήρα Οι μηχανισμοί εγκράτειας βασίζονται σε: πρωτογενείς παράγοντες της ουρήθρας και του αυχένα της ουροδόχου κύστης, οι οποίοι είναι οι λείες μυϊκές ίνες, οραβδοσφιγκτήρας, τα αγγεία του υποβλεννογόνιου χιτώνα,ο ινοελαστικός ιστός και η νεύρωση, δευτερογενείς παράγοντες του αυχένα της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, στους οποίους εντάσσονται η μεταφορά της ενδοκοιλιακής πίεσης, η ανατομική στήριξη και οι μύες του εδάφους της πυέλου στην ικανότητα της ουρήθρας να «προσαρμόζεται», κάτι που επιτυγχάνεται χάρη στο τοίχωμα και τους παρακείμενους ιστούς. Η νεύρωση των ανατομικών δομών που παίρνουν μέρος στη λειτουργία της αποθήκευσης και κένωσης της κύστης είναι: 1. η νεύρωση που προέρχεται από το συμπαθητικό σύστημα (Θ10-Ο2) μέσω του υπογάστριου νεύρου για το θόλο, σώμα, τρίγωνο, αυχένα της κύστης και το κεντρικό τμήμα της ουρήθρας, 2. η νεύρωση που προέρχεται από το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα (Ι2-Ι4) για το θόλο, το σώμα και τον αυχένα της κύστης 3. η σωματική νεύρωση (Ι2-Ι4) μέσω του αιδοιικού νεύρου για τον έξω σφιγκτήρα και τους μύες του εδάφους. της πυέλου Το βασικότερο ρυθμιστικό κέντρο της ούρησης εντοπίζεται στον ερυθρό πυρήνα του δικτυωτού σχηματισμού της γέφυρας και ελέγχεται από τον εγκεφαλικό φλοιό. (Δερμεντζόγλου & Αθανασόπουλος, 2008) 1.3 Σπειραματική διήθηση - παραγωγή ούρων Το υγρό που διηθείται από το σπείραμα μέσα στο έλυτρο του Bowman ονομάζεται σπειραματικό υπερδιήθημα και η μεμβράνη των τριχοειδών του σπειράματος λέγεται σπειραματική μεμβράνη. Αν και, σε γενικές γραμμές, η μεμβράνη αυτή είναι όμοια με τη μεμβράνη των άλλων τριχοειδών του οργανισμού, 20

27 έχει αρκετές διαφορές από αυτή. Έχει τρεις κύριες στιβάδες την ενδοθηλιακή στιβάδα του ίδιου του τριχοειδούς, τη βασική μεμβράνη και μία στιβάδα από επιθηλιακά κύτταρα που διακρίνονται στην εξωτερική επιφάνεια των τριχοειδών του σπειράματος. Παρόλο, όμως, τον αριθμό των στιβάδων της η διαπερατότητα της σπειραματικής μεμβράνης είναι 100 ως 500 φορές μεγαλύτερη από τις μεμβράνης του συνηθισμένου τριχοειδούς. Η τεράστια διαπερατότητα της σπειραματικής μεμβράνης οφείλεται στην ειδική υφή της. Τα τριχοειδικά ενδοθηλιακά κύτταρα που επαλείφουν το σπείραμα είναι διάτρητα από χιλιάδες, κυριολεκτικά, μικρές οπές που ονομάζονται θυρίδες. Έξω από τα ενδοθηλιακά κύτταρα υπάρχει η βασική μεμβράνη που αποτελείται, κυρίως, από δίκτυο ινιδίων κολλαγόνου και πρωτεογλυκάνης, με ευρείς χώρους, μέσα από τους οποίους διηθείται το υγρό. Η τελική στιβάδα της σπειραματικής μεμβράνης αποτελείται από επιθηλιακά κύτταρα που επαλείφουν την εξωτερική επιφάνεια του σπειράματος. Αυτά τα κύτταρα δεν σχηματίζουν μία συνεχή στιβάδα, αλλά, αντιθέτως, αποτελούνται κυρίως από δακτυλιοειδείς προσεκβολές που καλύπτουν την εξωτερική μεμβράνη της βασικής μεμβράνης. Έτσι, πριν εισέλθει στην κάψα του Bowman το διήθημα θα πρέπει να διασχίσει τρία διαφορετικά στρώματα, κάθε ένα από τα οποία είναι αρκετές φορές πιο πορώδες από τη συνηθισμένη μεμβράνη των τριχοειδών και, γι αυτό, επιτρέπουν το σχηματισμό τεράστιου όγκου σπειραματικού υπερδιηθήματος κάθε λεπτό. Παρόλη τη μεγάλη διαπερατότητα της η σπειραματική μεμβράνη παρουσιάζει μεγάλη εκλεκτικότητα για τα μεγέθη των μορίων στα οποία επιτρέπει να διέλθουν. Αυτή η μεγάλη εκλεκτικότητα της σπειραματικής μεμβράνης έχει δύο βασικές αιτίες. Η πρώτη είναι το μέγεθος των πόρων της, οι οποίοι είναι αρκετά ευμεγέθεις για να επιτρέπουν τη διέλευση μορίων διαμέτρου 8 mm, περίπου. Ωστόσο, η μοριακή διάμετρος της λευκωματίνης του πλάσματος είναι, περίπου, 6 mm, δηλαδή μικρότερη από το μέγεθος των πόρων, οπότε δημιουργείται το ερώτημα γιατί τα μόρια των πρωτεϊνών δεν περνούν από τη μεμβράνη σε μεγάλους αριθμούς. Η απάντηση βρίσκεται στο δεύτερο παράγοντα καθορισμού της διαπερατότητας της μεμβράνης: τα τμήματα της βασικής μεμβράνης των σπειραματικών πόρων επενδύονται με ένα σύμπλεγμα πρωτεογλυκανών με πολύ ισχυρά αρνητικά μόρια. Ισχυρά αρνητικά φορτισμένες, όμως, είναι και οι πρωτεΐνες του πλάσματος και, με αυτό τον τρόπο, η ηλεκτροστατική απώθηση τους από τα τοιχώματα των πόρων 21

28 εμποδίζει τη διέλευση όλων, στην ουσία, των πρωτεϊνών με μοριακό βάρος από (Guyton, 1998) Η διήθηση υγρού στα τριχοειδή του αγγειώδους σπειράματος ελέγχεται από την ίδια δύναμη που κατευθύνει την κίνηση του υγρού κατά μήκος του τοιχώματος των άλλων τριχοειδών του σώματος, δηλαδή από την ασταθή σχέση μεταξύ της υδροστατικής και κολλοειδοσμωτικής πίεσης κατά μήκος τους. Η υδροστατική πίεση των σπειραματικών τριχοειδών προκαλεί διήθηση υγρού, διά μέσου των τοιχωμάτων τους, στην ουροφόρα κοιλότητα. Στη δύναμη αυτή αντιτάσσονται η κολλοειδοσμωτική πίεση του αίματος και τη πίεση στην κάψα του Bowman Η υδροστατική πίεση στα σπειραματικά τριχοειδή είναι υψηλή και η μέση τιμή της φθάνει τα mmhg. Η κολλλοειδοσμωτική πίεση σπειραματικά τριχοειδή είναι, επίσης, υψηλή γιατί καθώς μεγάλο ποσό υγρού διηθείται δια του τοιχώματος των τριχοειδών στην κάψα του Bowman η συγκέντρωση των λευκωμάτων στο πλάσμα αυξάνει και η μέση τομή της ανέρχεται στον άνθρωπο στα 32 mmhg. (Μαδένα Πυργάκη, 1986) Στη ρύθμιση του όγκου των ούρων που αποβάλλονται επιδρούν πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες. Μερικοί εξ αυτών προκαλούν εξαιρετικά απότομες μεταβολές της παραγωγής των ούρων, όπως, παραδείγματος χάρη, είναι η απότομη μείωση του όγκου των ούρων που προκαλεί η αντιδιουρητική ορμόνη ή η απότομη αύξηση που προκαλείται από την αποβολή οσμωτικά δραστικών ουσιών. Ωστόσο, για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους ιδιαίτερα σημαντική είναι η αύξηση του όγκου των ούρων που προκαλείται από την αύξησης της αρτηριακής πίεσης. (Βαρσαμίδης, 2001) Το σπειραματικό διήθημα που παράγεται και στους δύο νεφρούς είναι 125 ml το λεπτό. Από αυτήν την ποσότητα, τα 124 ml επαναρροφώνται και μόλις το 1 ml καταλήγει στους κάλυκες σαν ούρα. Κάθε 24 ώρες ο όγκος των παραγόμενων ούρων ανέρχεται, περίπου, στα 1500 ml.(ζαφειράκη, 2011) Το διήθημα έχει σύσταση σχεδόν ακριβώς ίδια με το υγρό που διηθείται από τα αρτηριακά άκρα των τριχοειδών στο διάμεσο υγρό. Δεν περιέχει ερυθροκύτταρα και η συγκέντρωση πρωτεϊνών σε αυτό είναι, περίπου, 0.03%, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 1/200 της συγκέντρωσης τους στο πλάσμα. (Βαρσαμίδης, 2001) 22

29 1.4 Ορμόνες που σχετίζονται με το ουροποιητικό Αντιδιουρητική ορμόνη ή βασοπρεσίνη (ADH). Ο οπίσθιος λοβός της υπόφυσης που καλείται και νευροϋπόφυση αποτελείται κυρίως από κύτταρα παρόμοια νε νευρογλοιακά, τα λεγόμενα υποφυσιοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά δεν παράγουν ορμόνες, αλλά δρουν ως υποδομή στήριξης μεγάλου αριθμού τελικών νευρικών ιών και νευρικών απολήξεων δεσμίδων που ξεκινούν από τους παρακοιλιακούς πυρήνες του υποθαλάμου. Οι δεσμίδες αυτές φθάνουν στη νευροϋπόφυση με το μίσχο της υπόφυσης. Το σύστημα υποθαλάμου υπόφυσης Οι νευρικές απολήξεις είναι βολβοειδείς παχύνσεις που εντοπίζονται στις επιφάνειες των τριχοειδών επάνω στα οποία εκκρίνουν τις ορμόνες της οπίσθιας υπόφυσης. την αντιδιουρητική και την ωκυτοκίνη. Αν ο μίσχος της υπόφυσης κοπεί κοντά στον αδένα, χωρίς να υποστεί βλάβη ο υποθάλαμος, ο οπίσθιος λοβός εξακολουθεί να εκκρίνει τις ορμόνες του- μετά από πρόσκαιρη μείωση μερικών ημερών σχεδόν φυσιολογικά, τώρα, όμως, η έκκριση γίνεται από τα κομμένα άκρα των νευρικών ινών μέσα στον υποθάλαμο και όχι από τις απολήξεις τους στη νευροϋπόφυση. Η αντιδιουρητική ορμόνη σχηματίζεται κυρίως στους υπεροπτικούς πυρήνες του υποθαλάμου. (Guyton, 1998) 23

30 Πρόκειται για κυκλικά οκταπεπτίδια τα οποία χαρακτηρίζονται από την παρουσία ενός δισουλφιδικού δεσμού και μίας τελικής αμινοομάδας. (Αποστολάκης, 1987) Η αντιδιουρητική ορμόνη Η κύρια φυσιολογική επενέργεια της βαζοπρεσίνης είναι η αντιδιουρητικής δράση. Αυτή εξασκείται στο επίπεδο του επιθηλίου των εσπειραμένων σωληναρίων β τάξης και, κυρίως, των αθροιστικών σωληναρίων των νεφρών. Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αύξηση της διαβατότητας των επιθηλίων των τμημάτων αυτών των νεφρώνων ως προς το νερό και, ενδεχομένως, την ουρία. Αυτό επιτρέπει τη διέλευση σε αυξημένες ποσότητες του νερού από το σχετικά υπότονο ούρο το οποίο έχει προχωρήσει από το ανιόν σκέλος της αγκύλης του Henle μέχρι το εσπειραμένο σωληνάριο β τάξης προς το σχετικά υπέρτονο διάμεσο ιστό, ο οποίος περιβάλλει το νεφρώνα στη θέση αυτή. Η ίδια εξεργασία εκτείνεται σε όλο το μήκος της διαδρομής του εσπειραμένου σωληναρίου β τάξης καθώς και του αθροιστικού σωληναρίου, το οποίο και φέρεται κατά την πορεία του σε συνεχώς πιο υπέρτονο διάμεσο περιβάλλον. Έτσι, σύμφωνα με όσα έχουν αναφερθεί σε πλήρη «αντιδιούρηση, δηλαδή όταν εξασκείται μια μέγιστη δράση της βαζοπρεσίνης, το τελικό ούρο εμφανίζει ένα βαθμό υπερτονικότητας, ο οποίος είναι ανάλογος με αυτόν που υφίσταται στο διάμεσο χώρο γύρω από το τέλος του αθροιστικού σωληναρίου. Με αυτόν τον τρόπο διατηρούνται μεγάλα ποσά νερού μέσα στον οργανισμό. Αντιθέτως, στη μέγιστη «διούρηση», όταν, δηλαδή, υπάρχει τέλεια έλλειψη της δράσης της ορμόνης δεν «επιτρέπεται» η διέλευση του νερού από το ούρο που 24

31 βρίσκεται μέσα στο εσπειραμένο σωληνάριο β τάξης και αθροιστικό σωληνάριο προς το διάμεσο ιστικό περιβάλλον. Το αποτέλεσμα είναι αυτό το σχετικά υπότονο ούρο να αποβάλλεται πλήρως από τον οργανισμό και έτσι απεκκρίνεται τελικά ένα μεγάλο ποσό νερού με μικρό σχετικά ποσοστό διαλυμένων ουσιών. Μεταξύ των δύο αυτών ακραίων καταστάσεων, οι οποίες βεβαίως είναι σπάνιες και συμβαίνουν κάτω από εξαιρετικές συνθήκες, παρουσιάζονται όλοι οι ενδιάμεσοι βαθμοί διούρησης. (Αποστολάκης, 1987). Η αντιδιουρητική ορμόνη διεγείρει τα επιθηλιακά κύτταρα των αθροιστικών σωληναρίων με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται η αδενυλκυκλάση, στην προς τον περισωληναριακό χώρο επιθηλιακή μεμβράνη και αυτή προκαλεί σχηματισμό c- AMP στο κυτταρικό πρωτόπλασμα, Η αύξηση της διαπερατότητας στο νερό της επιθηλιακή μεμβράνης προς τον αυλό του ουροφοόρου σωληναρίου αποδίδεται στην αύξηση του c- AMP. (Μαδένα Πυργάκη, 1986) Όταν τα υγρά του οργανισμού συμπυκνώνονται πολύ, διεγείρονται οι υπεροπτικοί πυρήνες, αποστέλλονται ώσεις στην οπίσθια υπόφυση και εκκρίνεται η βαζοπρεσίνη. Με το αίμα φθάνει στους νεφρούς και αυξάνει, όπως έχει ήδη ειπωθεί, τη διαπερατότητα των αθροιστικών σωληναρίων για το νερό. Έτσι, μεγαλύτερη του νερού επαναρροφάται από το υγρό των σωληναρίων, ενώ η αποβολή ηλεκτρολυτών στο ούρο συνεχίζεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αραίωση των εξωκυττάριων υγρών και επάνοδο της ωσμωτικότητας στα φυσιολογικά επίπεδα. Σε μέτριες συγκεντρώσεις η βαζοπρεσίνη ασκεί πολύ ισχυρή συσπαστική δράση στα αρτηρίδια και, κατά συνέπεια αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Επίσης, ένα από τα πλέον ισχυρά ερεθίσματα για την αύξηση της έκκρισης της είναι η μεγάλη μείωση του όγκου του αίματος. Απώλεια αίματος σε ποσοστό 10% προκαλεί μέτρια αύξηση της έκκρισης της αντιδιουρητικής ορμόνης, ενώ απώλεια 25% ή και παραπάνω, μπορεί να αυξήσει την έκκριση της κατά 20 ως 50 φορές πάνω από το φυσιολογικό. Η αύξηση της έκκρισης αποδίδεται κυρίως στις χαμηλές πιέσεις των καρδιακών κοιλοτήτων, εξαιτίας του μικρού όγκου του αίματος. Η αύξηση της έκκρισης της φέρεται να προκαλεί χάλαση των καρδιακών τασεοϋποδοχέων που μεταβιβάζουν ώσεις στον υποθάλαμο σε αισθητικές οδούς. Ωστόσο, στον έλεγχο της έκκρισης της συμμετέχουν και οι τασεοϋποδοχείς των καρωτιδικών, των αορτικών και των πνευμονικών περιοχών. (Guyton, 1998) 25

32 Αλδοστερόνη Είναι μία στεροειδής ορμόνη που παράγεται και εκκρίνεται από το φλοιό των επινεφριδίων και επενεργεί στους νεφρούς, το έντερο και τους ιδρωτοποιούς αδένες για να προάγει την αμφίδρομη μεταφορά του νατρίου. (Κανδαράκη Διαμάντη, 2002) Τα επινεφρίδια είναι μικροί αδένες, βάρους 5-8 γραμμαρίων, που βρίσκονται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο, σε επαφή με τον άνω πόλο των νεφρών. (Στεργίου, 2002) Τα επινεφρίδια &imgrefurl= Αποτελούνται από έναν εξωτερικό φλοιό με τρεις ζώνες (σπειροειδής, στηλιδωτή και δικτυωτή) που παράγουν στεροειδείς ορμόνες και περιβάλλουν το μυελό, όπου εκκρίνονται κατεχολαμίνες (αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη). Στη σπειροειδή ζώνη παράγονται αλατοκορτικοειδή, τα σημαντικότερα των οποίων είναι η αλδοστερόνη και η 18 υδροξύ κορτικοστερόνη, στη στηλιδωτή ζώνη παράγεται κορτιζόλη και οι πρόδρομες μορφές της και στη δικτυωτή ασθενή ανδρογόνα. Η βιοσύνθεση όλων των στεροειδών ορμονών ξεκινά από τη χοληστερόλη, η οποία προσλαμβάνεται από την κυκλοφορία του αίματος ή συντίθεται στα επινεφρίδια. Στην κάθε ζώνη του επινεφριδιακού φλοιού διεξάγονται ειδικές ενζυμικές τροποποιήσεις του βασικού μορίου, με αποτέλεσμα τη μετατροπή του σε 26

33 παράγωγα με γλυκοκορικοειδείς, αλατοκορτικοειδείς, ανδρογονικές ή οιστρογονικές ιδιότητες. (Στεργίου, 2002) Η έκκριση της αλδοστερόνης διεγείρεται από τρεις παράγοντες: 1. Η αύξηση της αγγειοτενσίνης ΙΙ στο αίμα 2. Η αύξηση της συγκέντρωσης ιόντων καλίου στο εξωκυττάριο υγρό 3. Η ελάττωση της συγκέντρωσης ιόντων νατρίου στο εξωκυττάριο υγρό. Ο δεύτερος από τους παράγοντες αυτούς έχει μεγάλη σημασία για τον έλεγχο της συγκέντρωσης των ιόντων καλίου, νώ οι άλλοι δύο έχουν σημασία για τον έλεγχο της απέκκρισης του νατρίου από τους νεφρούς και τον όγκο του εξωκυττάριου υγρού. Οι συνέπειες που επιφέρει η μεγάλη μείωση του όγκου του εξωκυττάριου υγρού στην κυκλοφορία συνίσταται σε πτώση της αρτηριακής πίεσης και διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αμφότερες αυτές οι επιδράσεις συνεπάγονται ελάττωση της νεφρικής ροής αίματος με τη συστολή του προσαγωγού αρτηριδίου και διέγερση της έκκρισης ρενίνης από την παρασπειραματική συσκευή. (Guyton, 1998) Η αλδοστερόνη δρα προάγοντας, την επαναρρόφηση του νατρίου, με ενεργητική μεταφορά, στο εσπειραμένο σφληνάριο β τάξης και την ταυτόχρονη αποβολή ιόντων καλίου και υδρογόνου. (Αποστολάκης, 1987) Κανονικά το σπειραματικό υπερδιήθημα περιέχει καθημερινά περίπου meq νατρίου. Η καθημερινή πρόσληψη νατρίου όμως από τον οργανισμό είναι μόνο 150 meq. Συνεπώς, οι νεφροί μπορούν να επιτρέψουν την απέκκριση μόνο 150 meq από το σύνολο των , για να προκύψει ένδεια νατρίου στον οργανισμό. Άρα, ο βασικός ρόλος του σωληναριακού συστήματος σχετικά με το νάτριο δεν είναι η απέκκριση του, αλλά η επαναρρρόφηση του. Η επαναρρόφηση του περισσότερου ενδοσωληναριακού νατρίου λαμβάνει χώρα στα εγγύς εσπειραμένα σωληνάρια και στις αγκύλες του Henle. Όταν το σωληναριακό υγρό φθάνει στα άπω σωληνάρια περιέχει μόνο 8% της αρχικής περιεκτικότητας του σε νάτριο. Το υπόλοιπο έχει ήδη επαναρροφηθεί, σε ποσοστό, περίπου, 65% στα εγγύς σωληνάρια λόγω της ενεργητικής μεταφοράς νατρίου από τα επιθηλιακά κύτταρα της μεμβράνης τους. Το 27% του νατρίου του σωληναριακού υγρού επαναρροφάται στο παχύ τμήμα του ανιόντος σκέλους της αγκύλης του Henle. (Guyton, 1998) Παράλληλα με την επαναρρόφηση των ιόντων νατρίου κατακρατούνται και ιόντα χλωρίου, αλλά και νερό, ενώ επιταχύνεται η αποβολή ιόντων μαγνησίου και 27

34 αμμωνίου. Η αλδοστερόνη εμφανίζει ανάλογη δράση και στα επιθήλια άλλων αδένων εκτός των νεφρών, όπως είναι οι σιελογόνοι και οι ιδρωτοποιοί αδένες. (Αποστολάκης, 1987) Η υψηλή συγκέντρωση αλδοστερόνης στο πλάσμα μπορεί να ελαττώσει την απώλεια νατρίου στα ούρα σε ποσότητα μόλις λίγων χιλιοστών του γραμμαρίου το 24ώρο. Παράλληλα, η απώλεια καλίου στα ούρα πολλαπλασιάζεται. Αντίστροφα, η πλήρης απουσία έκκρισης αλδοστερόνης μπορεί να επιφέρει απώλεια στα ούρα ακόμη και 40 γραμμαρίων νατρίου την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 1/5 του συνολικού νατρίου του οργανισμού, ενώ, παράλληλα, κατακρατούνται μεγάλες ποσότητες καλίου. Έτσι, η δράση της περίσσειας αλδοστερόνης έχει ως συνέπεια την αύξηση της συνολικής ποσότητας νατρίου και τη μείωση του καλίου του εξωκυττάριιου υγρού. Με τη σειρά της, η αύξηση της σωληναριακής επαναρρόφησης νατρίου επιφέρει και επαναρρόφηση νερού κατά βάση, επειδή το νάτριο που απορροφάται προκαλεί ώσμωση νερού διαμέσου του επιθηλίου των νεφρικών σωληναρίων. Με αυτόν τον τρόπο η περίσσεια αλδοστερόνης μπορεί να αυξήσει τον όγκο του εξωκυττάριου υγρού ως και 10-15%, πάνω από το φυσιολογικό και η απουσία της να τον μειώσει μέχρι και κατά 20-25% κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα. (Guyton, 1998) Η επενέργεια της εξασκείται μετά την είσοδο της στο κύτταρο, τη σύνδεση της με πρωτεϊνικό υποδοχέα, την είσοδο του συμπλέγματος ορμόνη υποδοχέας στον πυρήνα και την παραγωγή μιας ειδικής βραχύβιας πρωτεΐνης. Η πρωτεΐνη αυτή προωθεί την ενεργό απορρόφηση των ιόντων νατρίου από τα ούρα, μέσω των νεφρικών επιθηλίων, προς το διάμεσο υγρό και τελικά στο αίμα. (Αποστολάκης, 1987) 28

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις 1 Πόσα λίτρα πρόουρο σχηματίζονται ημερησίως; α) 15-18 L β) 1,5-1,7 L γ) 170-180 L δ) 1700-1800 L ε) 100-120 L 2. Ποιο τμήμα του νεφρού ανήκει στον μυελό του νεφρού; α) Τα νεφρικά σωμάτια β) Η κάψα του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. 1. την εκκριτική, που αποτελείται από τους δύο νεφρούς, και

ΤΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. 1. την εκκριτική, που αποτελείται από τους δύο νεφρούς, και ΤΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ουροποιητικό σύστημα έχει δύο μοίρες: 1. την εκκριτική, που αποτελείται από τους δύο νεφρούς, και 2. την αποχετευτική, με την οποία τα ούρα απεκκρίνονται. Τα όργανα που αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ: Αποτελείται από όργανα που παράγουν και αποβάλουν τα ουρά => απομακρύνονται άχρηστες και επιβλαβές ουσίες + ρυθμίζεται η ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

Ουροποιητικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Ουροποιητικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Ουροποιητικό Σύστημα Ioannis Lazarettos MD PhD Σύστημα παραγωγής και απέκκρισης των ούρων Ρύθμιση ηλεκτρολυτών Διατήρηση οξεοβασικής ισορροπίας 2 Ουροποιητικό Σύστημα Εκκριτική μοίρα Νεφροί Αποχετευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ουροποιητικό Σύστημα Νεφροί Αποχετευτικό Σύστημα Καλυκοπυελικό Σύστημα Ουρητήρες, Ουροδόχος κύστη, Ουρήθρα Παραγωγή Μεταφορά Αποθήκευση Ποιοτικός έλεγχος ούρων Παροχέτευση Λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙI ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ: ΝΕΦΡΟΙ ΟΥΡΗΤΗΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού

Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Εμβρυολογία, ανατομεία, ιστολογία νεφρού Τα νεφρά αναπτύσσονται από αμφοτερόπλευρες μάζες ενδιαμέσου μεσοδέρματος νεφρογενείς πτυχές 3-4 εβδομάδα πρόνεφρος μεσόνεφρος μετάνεφρος δημιουργία νεφρών μετάνεφρος

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώνει ορμόνες, που αυξάνουν την πίεση του αίματος στους νεφρούς και επηρεάζουν την παραγωγή ερυθροκυττάρων

Απελευθερώνει ορμόνες, που αυξάνουν την πίεση του αίματος στους νεφρούς και επηρεάζουν την παραγωγή ερυθροκυττάρων ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ουροποιητικό σύστημα (εικ.6.2), αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Στους νεφρούς μικρά μόρια απομακρύνονται από το αίμα. Πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΣΤΑ ΥΓΡΑ Μεταφορά τροφών και αποβολή μη χρήσιμων ουσιών: Διάχυση (π.χ. το CO 2 που παράγεται κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων, διαχέεται από τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Σχηµατισµός Παράπλευροι Κλάδοι του Ιερού Πλέγµατος Μυϊκοί Παράπλευροι Κλάδοι Δερµατικοί Παράπλευροι Κλάδοι Σπλαγχνικοί Παράπλευροι Κλάδοι Τελικοί Κλάδοι του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ουροποιητικό Σύστημα Νεφροί Αποχετευτικό Σύστημα Καλυκοπυελικό Σύστημα, Ουρητήρες, Ουροδόχος κύστη, Ουρήθρα Παραγωγή Μεταφορά Αποθήκευση Ποιοτικός έλεγχος ούρων Παροχέτευση Λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί τα έσω του σπλήνα Τα επινεφρίδια είναι άνω, πρόσθια και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Φωτεινή Μάλλη

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Φωτεινή Μάλλη ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι 1 ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Το ουροποιητικο συστημα χρησιμευει: -στην παραγωγη και απεκκριση των ουρων απο τον οργανισμο. -στην απομακρυνση των αχρηστων

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Ισοζύγιο νατρίου Μηχανισμοί που ρυθμίζουν την απέκκριση του Να Βασίζονται στις: μεταβολές της

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Όρια της κοιλιάς Άνω: Πλευρικό τόξο 7-12 Ξιφοειδής απόφυση: επίπεδο 10ου πλευρικού χόνδρου = Ο3 Κάτω : Ηβικά οστά και λαγόνια ακρολοφία:

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του πυελικού τοιχώματος

Μύες του πυελικού τοιχώματος Μύες Πυέλου Μύες του πυελικού τοιχώματος Συμβάλλουν στο σχηματισμό των εσωτερικών πλάγιων τοιχωμάτων της πυελικής κοιλότητας. Εκφύονται μέσα από τη πυελική κοιλότητα αλλά καταφύονται έξω από αυτήν (μηριαίο).

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Ισοζύγιο νερού Επηρεάζεται από την : Ισορροπία μεταξύ πρόσληψης

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ. Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ. Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΡΘΟΥ Γιάννης Τσιαούσης Χειρουργός, Επίκ. Καθηγητής Ανατομίας Ιατρική Σχολή, Παν/μιο Κρήτης Βασικές Ανατομικές Δομές Πυέλου πυελικό έδαφος κυρίως από διάφραγμα πυέλου χωνοειδές σχήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους

ΑΝΑΤΟΜΙΑ I. Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες. αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΠΤΩΜΑ: Συνήθως περιλαµβάνουν 5 ερωτήσεις, κάποιες από τις οποίες αφορούν το παρασκευασµένο πτώµα. Η επιτυχής αντιµετώπισή τους προσφέρει τη δυνατότητα, µετά από ερωτήσεις του κ. Παπαδόπουλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ ΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΕΜΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΠΙΣΩ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ Η πνευμονική αρτηρία (pulmonary trunk) εκφύεται από τον αρτηριακό κώνο της δεξιάς κοιλίας. Έχει κατεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης

Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ανάλυση φάσεων πλήρωσης - κένωσης της κύστης Ιωάννης Γαλανάκης MD, PhD, FEBU Επιμελητής Ουρολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών ΝΙΜΤΣ, 19-03-14 Τα ούρα παράγονται από τους νεφρούς και συγκεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΙ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΙ ΤΟΜΕΑΣ ΡΑΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΙ 2 ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ 3 4 5 ΒΑΣΗ ΚΡΑΝΙΟΥ 6 ΚΡΟΤΑΦΟΓΝΑΘΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ 7 ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΟΙ ΚΟΛΠΟΙ 8 9 10 11 ΑΤΛΑΝΤΟΑΞΟΝΙΚΗ ΑΡΘΡΩΣΗ 12 13 14 15 ΑΡΘΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος

Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος ΚΝΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Περιβάλλονται και στηρίζονται με τις εγκεφαλικές και νωτιαίες μήνιγγες μεταξύ των οποίων περικλείεται ο υπαραχνοειδής χώρος γεμάτος

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ. Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. Ενότητα: Περιγραφή του. ουροποιητικού συστήματος

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ. Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. Ενότητα: Περιγραφή του. ουροποιητικού συστήματος ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ Ενότητα: Περιγραφή του ουροποιητικού συστήματος ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Οι νεφροί Οι ουρητήρες Η ουροδόχος κύστη Η ουρήθρα ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ο Σκελετός της Πυέλου

Ο Σκελετός της Πυέλου Ο Σκελετός της Πυέλου E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Η Πύελος το κατώτερο σηµείο του κορµού προς τα κάτω συνέχεια της κοιλιάς η πυελική κοιλότητα = κατώτερο τµήµα της κοιλιακής χώρας εντοπίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας

Κυκλοφορικό Σύστηµα. Σοφία Χαβάκη. Λέκτορας Κυκλοφορικό Σύστηµα Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Κυκλοφορικό Σύστηµα Αιµοφόροκυκλοφορικό σύστηµα Λεµφoφόροκυκλοφορικό σύστηµα Αιµοφόρο Κυκλοφορικό Σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού

Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Περιεχόµενα: Ισοζύγιο Σωµατικού Νατρίου και Ύδατος Νεφρική επεξεργασία Νατρίου και Ύδατος Νεφρική ρύθµιση Νατρίου Νεφρική ρύθµιση ύδατος ίψα και όρεξη άλατος Ρύθµιση

Διαβάστε περισσότερα

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια 39 αμινοξέα Μ.Β. 4500 προοπιομελανοκορτίνη(pomc) 1. κορτικοτροπίνη (ACTH), 2. β λιποτροφίνη (β LPH), 3. γ λιποτροφίνη (γ LPH),

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους. Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ

Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους. Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ Ομοιοστατικές λειτουργίες των νεφρών Απέκκριση των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΝΕΦΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΝΕΦΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΝΕΦΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝ ΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΕΣ ΚΑΛΑΪΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΡ ΕΛΙ ΟΥ ΠΑΥΛΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Υπατία Δούση-Αναγνωστοπούλου Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας AΡΧΕΓΟΝΟ ΕΝΤΕΡΟ : - πρόσθιο έντερο, - μέσο έντερο, - οπίσθιο έντερο. `σχηματίζεται την 4η εβδομάδα (από

Διαβάστε περισσότερα

Συµπύκνωση αραίωση ούρων

Συµπύκνωση αραίωση ούρων Συµπύκνωση αραίωση ούρων Boron σελ 1075-1091 Συµπυκνωµένα ούρα υπερωσµωτικά σε σχέση µε τη συγκέντρωση του πλάσµατος Η ικανότητα των νεφρών να παράγουν υπερωσµωτικά ούρα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα

Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Το Συµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα Εισαγωγή Συµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Μεταγαγγλιακές Ίνες Συµπαθητική Κεντροµόλος Οδός Το Συµπαθητικό Στέλεχος ή Συµπαθητική

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΣΠΛΗΝΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ Φωτεινή Μάλλη 2 3 Ωοειδής, ιώδης, μαλακός ΣΠΛΗΝΑΣ Μεγεθος και σχημα γροθιάς Το πιο ευαισθητο κοιλιακό όργανο Ανω και εξω μοίρα αριστερού

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί

Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Οι Κυριότερες Νευρικές Οδοί Κατιόντα (φυγόκεντρα) δεµάτια Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή φυσιολογικά δεµάτια (κατά τον επιµήκη άξονα) έχουν κοινή έκφυση πορεία απόληξη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος

Νωτιαίος Μυελός. Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός Ντελής Κων/νος MD, PhD Ρευματολόγος Νωτιαίος Μυελός (Spinal Cord) Επίμηκες μόρφωμα που βρίσκεται μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα και μεταφέρει προσαγωγά ερεθίσματα (πληροφορίες) από το σώμα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα Βουβωνική Χώρα Ι. Βουβωνικός Χώρα Α. Βουβωνικός Σύνδεσµος (του Poupart) Δεν είναι πραγµατικός σύνδεσµος Είναι η αναδίπλωση προς τα έσω του ελευθέρου κάτω χείλους του έξω λοξού µυός από την εκφυσή του από

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ HMEΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα!

σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα! σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα! Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Β. Κ. Μαργέλλος Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ

ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ 1 ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Α. ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΡΕΝΟΣ Το γεννητικό σύστημα στον άνδρα παράγει τα γεννητικά κύτταρα( σπερματοζωάρια) και τις γεννητικές ορμόνες(τεστοστερόνη) Αποτελείται από τους όρχεις Επιδιδυμίδα

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Φυσιολογίας του ουροποιητικού συστήματος

Στοιχεία Φυσιολογίας του ουροποιητικού συστήματος ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ Ενότητα: Οι λειτουργίες του νεφρού Στοιχεία Φυσιολογίας του ουροποιητικού συστήματος ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα. Κυκλοφορικό Σύστημα. Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής. Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Μυικός ιστός Συσταλτά κύτταρα Κυκλοφορικό Σύστημα Αθανάσιος Κοτσίνας, Επικ. Καθηγητής Εργαστήριο Ιστολογίας Εβρυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΤΑΛΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. Μυϊκά 2. Μυοεπιθηλιακά 3. Περικύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

1. Λεμφοφόρα τριχοειδή.

1. Λεμφοφόρα τριχοειδή. Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. Καρδιά 2. Αιμοφόρα αγγεία Αρτηρίες Φλέβες τριχοειδή Λεμφοφόρο Λεμφικά τριχοειδή Λεμφαγγεία Λεμφοκυττογόνα όργανα (λεμφαδένες) Το λεμφικό σύστημα η λεμφοφόρο, αθροίζει από

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ - Γ ΕΠΑΛ 13:45 Σελίδα 2 από 5 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: 14 / 06 / 2018 Ανατομία Φυσιολογία ΙΙ Γ ΕΠΑΛ

Διαβάστε περισσότερα

Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα. Όρχεις

Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα. Όρχεις Τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα Όρχεις Οι όρχεις είναι οι γεννητικοί αδένες του άνδρα. Είναι όργανα µε διπλή λειτουργία: η εξωκρινής λειτουργία είναι η παραγωγή σπερµατοζωαρίων και η ενδοκρινής είναι

Διαβάστε περισσότερα

1, Δεξιός πνεύμων 2, αορτή. 3, αριστερός πνεύμων. 4, αριστερό επινεφρίδιο 5, σπλην 6, σπληνική αρτηρία. 7, Παχύ έντερο. 8, πυλαία φλέβα.

1, Δεξιός πνεύμων 2, αορτή. 3, αριστερός πνεύμων. 4, αριστερό επινεφρίδιο 5, σπλην 6, σπληνική αρτηρία. 7, Παχύ έντερο. 8, πυλαία φλέβα. 1, Δεξιός πνεύμων 2, αορτή. 3, αριστερός πνεύμων. 4, αριστερό επινεφρίδιο 5, σπλην 6, σπληνική αρτηρία. 7, Παχύ έντερο. 8, πυλαία φλέβα. 9, ηπατική φλέβα 10, ήπαρ. Κάτω κοίλη φλέβα 2, δεξιός νεφρός 3,

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες) ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια διακρίνονται σε δεξιό και αριστερό Διαχωρίζονται μεταξύ τους με μια βαθιά σχισμή, την επιμήκη σχισμή Εντός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

OYPOΠOIHTIKO ΣYΣTHMA. H κύρια λειτουργία του είναι > παραγωγή > ούρων (υδατικό διάλυµα) αποθήκευση

OYPOΠOIHTIKO ΣYΣTHMA. H κύρια λειτουργία του είναι > παραγωγή > ούρων (υδατικό διάλυµα) αποθήκευση OYPOΠOIHTIKO ΣYΣTHMA H κύρια λειτουργία του είναι > παραγωγή > ούρων (υδατικό διάλυµα) αποθήκευση παροχέτευση περίσσειας ανιόντων περίσσειας κατιόντων προϊόντων µεταβολισµού όπως η ουρία & η κρεατινίνη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Συμπύκνωση και αραίωση των ούρων Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Συμπύκνωση και αραίωση των ούρων Η ποσότητα ούρων που παράγεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Η µήτρα (εικόνα 1) είναι κοίλο µυώδες όργανο µήκους περίπου 8 cm που προέρχεται από την συνένωση

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή

Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Πεπτικό Σύστημα Πεπτικό σύστημα Περιγραφή Το γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) αποτελείται από τα κοίλα όργανα που εκτείνονται από το στόμα έως τον πρωκτό και τους επικουρικούς αδένες που ευθύνονται για την

Διαβάστε περισσότερα

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΙΑΛΕΞΗ 6. Ο ΝΕΦΡΟΣ Ι ΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Ηράκλειο, Νοέμβριος 2012 1 Ο ΝΕΦΡΟΣ ΤΩΝ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ Προέλευση & οντογένεση Ο νεφρός των πρωτόγονων σπονδυλωτών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή

Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα. Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Αυτόνοµο Νευρικό Σύστηµα Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή ΑΝΣ ρυθµίζει τη λειτουργία οργάνων & ιστών Συµβάλλει στην προσαρµογή λειτουργιών διατήρηση της οµοιστασίας σε συνεργασία µε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α Α ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα