ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2010 (05.05) (OR. en) 8565/10 UEM 126

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 19 Απριλίου 2010 (05.05) (OR. en) 8565/10 UEM 126 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : προς : Θέμα : Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου την ΕΜΑ/το ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Σχέδιο γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας για την περίοδο Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες το σχέδιο γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας για την περίοδο , βάσει της σύστασης της Επιτροπής, όπως καταρτίστηκε από την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή και εγκρίθηκε σε πολιτικό επίπεδο από τους Υπουργούς Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων κατά την άτυπη σύνοδό τους στις 16 Απριλίου Συνημμ.: 8565/10 ΣΠΚ/αγι 1 DG G I EL

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδιο γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας για την περίοδο ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1, και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 3, τη σύσταση της Επιτροπής, έπειτα από διαβουλεύσεις με την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΓΝΩΜΗ: (1) Στις [22 Απριλίου 2010] το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Σουηδίας, που καλύπτει την περίοδο ΕΕ L 209 της , σ. 1. Τα έγγραφα που αναφέρονται στο παρόν κείμενο διατίθενται στον ακόλουθο δικτυακό τόπο: /10 ΣΠΚ/αγι 2

3 (2) Η σουηδική οικονομία, αφού στα τέλη του 2008 υπέστη σοβαρό πλήγμα από την ύφεση, έχει σταθεροποιηθεί, αλλά με αρνητικό πρόσημο ανάπτυξης του ΑΕΠ για όλο το Αν και είναι σχετικά ασυνήθιστο σε αυτό το στάδιο του οικονομικού κύκλου, η σουηδική οικονομία στηρίχθηκε κυρίως στη ζήτηση των καταναλωτών, ενώ η βιομηχανική παραγωγή, η επενδυτική δραστηριότητα και οι εξαγωγές έφθασαν στο κατώτατο σημείο μετά τις προηγούμενες μεγάλες πτώσεις. Οι υποστηρικτικές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές και η σταθεροποίηση της κατάστασης των χρηματοπιστωτικών αγορών στήριξαν τις δαπάνες των νοικοκυριών. Η βελτίωση των προοπτικών της αγοράς εργασίας, η άνοδος των δεικτών των χρηματαγορών και η ανάκτηση της προηγούμενης ανοδικής τάσης των τιμών των κατοικιών συνέβαλαν επίσης στο να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Ενώ η οικονομία ωθούνταν στην ύφεση, το σουηδικό νόμισμα αποδυναμώθηκε σχεδόν κατά 30% σταθμισμένο με βάση τη συμμετοχή στο εμπόριο σε διάστημα λιγότερο του ενός έτους, αλλά στη συνέχεια ανέκτησε περίπου κατά τρία τέταρτα την αρχική απώλεια. Η πρόσφατη ανατίμησή του αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αποδυνάμωση των πληθωριστικών πιέσεων, που έχουν ήδη περιοριστεί από τη σημαντική κάμψη της οικονομίας. Η ύφεση και η συνακόλουθη αντίδραση της δημοσιονομικής πολιτικής οδήγησαν το ισοζύγιο του δημόσιου τομέα από πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ το 2008 σε έλλειμμα 0,8% του ΑΕΠ το Για να εξασφαλιστεί η διατηρήσιμη ανάπτυξη των δημόσιων οικονομικών, βασική πρόκληση είναι να αποτραπεί η πιθανότητα μια πιθανή ανάκαμψη με ισχνά αποτελέσματα στην απασχόληση να οδηγήσει σε παρατεταμένες αρνητικές επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη ανεργία και σε μόνιμη απώλεια θέσεων απασχόλησης. Το να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, ακόμη και με τη διεύρυνση του πεδίου της, θα έχει μεγάλη σημασία από αυτή την άποψη. Μια άλλη πρόκληση για τους πολιτικούς ιθύνοντες θα είναι η προσεκτική μελέτη της άρσης των διαφόρων μέτρων ώθησης, έτσι ώστε να μη σταματήσει η εκκολαπτόμενη ανάκαμψη ούτε να προκαλέσει τη δημιουργία ανισορροπιών που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τον τομέα των νοικοκυριών. (3) Μολονότι η παρατηρούμενη μείωση του πραγματικού ΑΕΠ στο πλαίσιο της κρίσης είναι σε μεγάλο βαθμό κυκλικού χαρακτήρα, το επίπεδο της δυνητικής παραγωγής έχει επίσης επηρεαστεί αρνητικά. Επιπλέον, η κρίση μπορεί να επηρεάσει και τη δυνητική ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα λόγω χαμηλότερων επενδύσεων, πιστοδοτικών περιορισμών και ανόδου της διαρθρωτικής ανεργίας. Πέραν αυτού, ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης συνδυάζεται με τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει η δημογραφική γήρανση στη δυνητική παραγωγή και στη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Στη βάση αυτή, είναι σημαντικό να επιταχυνθεί ο ρυθμός των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με σκοπό τη στήριξη της δυνητικής ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, για τη Σουηδία είναι σημαντικό να προβεί σε μεταρρυθμίσεις στους τομείς του ανταγωνισμού και της συμμετοχής στην αγορά εργασίας. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 3

4 (4) Το μακροοικονομικό σενάριο, που βασίζεται στο νόμο του προϋπολογισμού του 2010 που υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο το Σεπτέμβριο του 2009, προβλέπει ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα αυξηθεί από -5,2% το 2009 σε 0,6% το 2010 και κατά μέσο όρο κατά 3,5% το επόμενο διάστημα της προγραμματικής περιόδου. Αξιολογούμενο με βάση τα στοιχεία που είναι σήμερα διαθέσιμα, το σενάριο αυτό φαίνεται να βασίζεται σε επιφυλακτικές παραδοχές για την ανάπτυξη το 2010 και σε ιδιαίτερα ευνοϊκές παραδοχές για τη συνέχεια, δεδομένου ότι τα προβλεπόμενα ποσοστά της ανάπτυξης είναι ουσιαστικά υψηλότερα από την εκτιμώμενη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική. Με βάση τα ανωτέρω, οι προβλέψεις του προγράμματος για τον πληθωρισμό φαίνονται να είναι σχετικά συντηρητικές, αν και αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει την αναμενόμενη ενίσχυση του σουηδικού νομίσματος. (5) Το πρόγραμμα εκτιμά ότι το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης το 2009 θα ανέλθει στο 2,2% του ΑΕΠ. Η σημαντική επιδείνωση σε σχέση με το πλεόνασμα του 2,5% του ΑΕΠ το 2008 αντικατοπτρίζει τον αντίκτυπο της κρίσης μέσα από την επίπτωση τόσο των αυτόματων σταθεροποιητών όσο και των μέτρων διακριτικής ευχέρειας για την παροχή κινήτρων της τάξης περίπου του 1½% (περισσότερο από 2½% μαζί με το 2010) του ΑΕΠ, τα οποία έλαβε η κυβέρνηση σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Ανάκαμψη της Οικονομίας (ΕΣΑΟ). Η επιδείνωση οφειλόταν κυρίως στη μείωση των φορολογικών εσόδων, διότι μειώθηκαν τόσο ο αριθμός των ωρών εργασίας όσο και οι μέσοι φορολογικοί συντελεστές, η κατανάλωση έπεσε και ελαττώθηκαν και τα εταιρικά κέρδη και τα κεφαλαιακά κέρδη. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η δημοσιονομική πολιτική σχεδιάζεται να παραμείνει υποστηρικτική το Σε σχέση με τη σχετικά ευνοϊκή δημοσιονομική κατάσταση της Σουηδίας, η συνέχιση της δημοσιονομικής επέκτασης το 2010 είναι σωστή και σύμφωνη με το ΕΣΑΟ. Δεν προβλέπεται διαρθρωτική εξυγίανση κατά τα τελευταία έτη της προγραμματικής περιόδου. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 4

5 (6) Το επικαιροποιημένο πρόγραμμα του 2010 προβλέπει ότι το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης θα αυξηθεί στο 3,4% του ΑΕΠ 2, εν μέρει ως αποτέλεσμα της συμπληρωματικής δέσμης κινήτρων που αντιπροσωπεύει περίπου 1% του ΑΕΠ. Τα κύρια μέτρα διακριτικής ευχέρειας για τα έσοδα αποτελούν ένα τέταρτο στάδιο του αποκαλούμενου προγράμματος φορολογικών κινήτρων εργασίας, με αναμενόμενη επίπτωση στο δημόσιο ισοζύγιο 0,3% του ΑΕΠ. Η μείωση των φόρων στις συντάξεις αντιπροσωπεύει ένα πρόσθετο 0,1% του ΑΕΠ στα κίνητρα. Από την πλευρά των δαπανών, τα μέτρα περιλαμβάνουν πρόσθετες μεταβιβάσεις στους δήμους ύψους 0,3% του ΑΕΠ και συμπληρωματικούς πόρους για την καταπολέμηση του εγκλήματος και την ενίσχυση του δικαστικού συστήματος, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και μέτρων για τη στήριξη της ανάπτυξης των μικρών επιχειρήσεων, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει ποσοστό περίπου 0,1% του ΑΕΠ. Ο προβλεπόμενος δημοσιονομικός προσανατολισμός, που μετράται με τη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου, το κυκλικά αναπροσαρμοσμένο ισοζύγιο (το οποίο υπολογίστηκε εκ νέου με βάση την από κοινού συμφωνηθείσα μέθοδο) μείον έκτακτα και λοιπά προσωρινά μέτρα, είναι επεκτατικός, με διεύρυνση του διαρθρωτικού ελλείμματος κατά 1,6 π.μ. Η διαφορά σε σύγκριση με το μέγεθος της δέσμης δημοσιονομικών κινήτρων του 1% του ΑΕΠ αποδίδεται κυρίως στη χαμηλότερη φορολογική ελαστικότητα. (7) Βασικός στόχος της δημοσιονομικής στρατηγικής είναι να επανέλθει το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης σε ποσοστά κάτω της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ (αφού θα έχει ανέλθει σε 3,4 του ΑΕΠ το 2010) και να διατηρηθεί σε καθοδική τάση. Οι δημοσιονομικές προβλέψεις βασίζονται στην παραδοχή ότι δεν θα υπάρξει μεταβολή πολιτικής για την περίοδο μετά το 2010 και προβλέπουν ότι το ονομαστικό έλλειμμα γενικής κυβέρνησης θα μειώνεται σταδιακά από 3,4% του ΑΕΠ το 2010 σε 2,1% του ΑΕΠ το 2011 και σε 1,1% του ΑΕΠ το Το πρωτογενές ισοζύγιο εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει παρόμοια πορεία, με μείωση του ελλείμματος από 2,2% του ΑΕΠ το 2010 σε περίπου 0,8% το 2011, πριν μετατραπεί σε πλεόνασμα 0,4% του ΑΕΠ το Αυτό είναι μια μάλλον σημαντική βελτίωση, κυρίως διότι δεν περιλαμβάνει κανένα μέτρο εξυγίανσης και δεν προβλέπεται ο αριθμός των ωρών εργασίας, που αποτελεί σημαντική φορολογική βάση για το φόρο εισοδήματος, να αυξηθεί σημαντικά το Το διαρθρωτικό ισοζύγιο που υπολογίζεται με βάση την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία, από την άλλη πλευρά, εκτιμάται ότι θα επιδεινωθεί με την αύξηση του ελλείμματος από το 1,3% του ΑΕΠ το 2010 σε 1,5% του ΑΕΠ το 2011 και 2,1% του ΑΕΠ το Εντούτοις, πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσιοποίησαν οι σουηδικές αρχές υποδεικνύουν ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2010 ενδέχεται να εξελιχθεί σημαντικά πιο ευνοϊκό. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 5

6 Το διαρθρωτικό ισοζύγιο μπορεί, ωστόσο, να υποεκτιμάται, διότι υπάρχουν κενά στην κυκλική εξέλιξη του ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης τα οποία καταγράφονται πλήρως στην κυκλική προσαρμογή. Ο μεσοπρόθεσμος στόχος της Σουηδίας είναι να υπάρξει πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του κύκλου. Με βάση τις τελευταίες προβλέψεις και το επίπεδο του χρέους, ο μεσοπρόθεσμος στόχος αντανακλά τους στόχους του Συμφώνου. Εντούτοις, το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης δεν προβλέπει την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου εντός της προγραμματικής περιόδου. (8) Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα είναι πιθανόν να εξελιχθεί καλύτερα από τις προβλέψεις του προγράμματος για το 2010, αλλά θα μπορούσε μετέπειτα να είναι χειρότερο από τις προβλέψεις. Το σενάριο αναφοράς στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα χρονολογείται από το νόμο του προϋπολογισμού του 2010 που δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο του 2009 και δεν λαμβάνει υπόψη τη μεταγενέστερη βελτίωση της οικονομικής προοπτικής για το Τα προκαταρκτικά δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2009 επίσης υποδεικνύουν σημαντικά καλύτερα στοιχεία σε σχέση με τις προβλέψεις, ιδίως λόγω των υψηλότερων από τα αναμενόμενα εσόδων από τον ΦΠΑ. Το έλλειμμα του 2009 ανέρχεται σε μόνο το 0,8% του ΑΕΠ σύμφωνα με εθνικούς λογαριασμούς που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, έναντι πρόβλεψης 2,2% του ΑΕΠ στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα. Αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να επεκταθεί στο Για τα έτη , το σενάριο αναφοράς προβλέπει ισχυρότατη αύξηση του ΑΕΠ, με βάση τη μεγάλη εγχώρια ζήτηση. Η απόσυρση των κινήτρων, και ιδίως η εξομάλυνση των επιτοκίων, θα μπορούσε, ωστόσο, να περιορίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, ιδίως ενόψει του υψηλού χρέους των νοικοκυριών. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να επιδεινωθεί, εάν επιβραδυνθεί η τρέχουσα αύξηση των τιμών των κατοικιών. Αν και η κατάσταση στο δημοσιονομικό τομέα έχει σαφώς βελτιωθεί, οι ζημίες από δάνεια ορισμένων μεγάλων τραπεζών εξακολουθούν να είναι μεγάλες και τα περιθώρια δανεισμού συμπιέζονται. Δεδομένης της σημασίας του τραπεζικού συστήματος για τη λειτουργία της οικονομίας, οι πιθανές κυβερνητικές παρεμβάσεις σε περίπτωση κρίσης της εμπιστοσύνης θα μπορούσαν να έχουν αρνητική επίπτωση στον προϋπολογισμό, αν και μέρος του κόστους της κυβερνητικής στήριξης στο χρηματοπιστωτικό τομέα θα μπορούσε επίσης να αντισταθμιστεί στο μέλλον. Δεδομένου ότι το 2010 είναι έτος εκλογών, εφόσον στα μέσα Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθούν οι βουλευτικές εκλογές, υπάρχουν κίνδυνοι που προέρχονται από τον εκλογικό κύκλο, αλλά δεν θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα υψηλοί. 3 Εντούτοις, το πρόγραμμα παραπέμπει στην επικαιροποιημένη πρόβλεψη της κυβέρνησης του Νοεμβρίου 2009, η οποία αντικατοπτρίζει εν μέρει τη βελτίωση της προοπτικής σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς, και σε δύο εναλλακτικές υποθέσεις για την ανάπτυξη, η μία εκ των οποίων βασίζεται σε μια χειρότερη και η άλλη σε μια ευνοϊκότερη μακροοικονομική προβολή. Καμία από τις δύο προβλέψεις δεν αναλύεται αρκετά, ώστε να θεωρηθεί σενάριο αναφοράς. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 6

7 (9) Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος εκτιμάται σε 42,8% του ΑΕΠ το 2009, έναντι 38% του ΑΕΠ το προηγούμενο έτος. Πέρα από την αύξηση του ελλείμματος και την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ, μια σημαντική προσαρμογή αποθεμάτων -ροών που αντικατοπτρίζει κυρίως ένα δάνειο στην Κεντρική Τράπεζα συνέβαλε στην αύξηση του δείκτη χρέους. Ο δείκτης χρέους προβλέπεται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω κατά 2,4 εκατοστιαίες μονάδες κατά την προγραμματική περίοδο σε 45,2 του ΑΕΠ το 2012, κυρίως λόγω των συνεχιζόμενων δημόσιων ελλειμμάτων. Οι κίνδυνοι όσον αφορά την προβλεπόμενη εξέλιξη του δείκτη χρέους φαίνεται ότι εξισορροπούνται σε μεγάλο βαθμό, με ορισμένους θετικούς κινδύνους για το 2010 και ορισμένους κινδύνους επιδείνωσης στη συνέχεια. Το ακαθάριστο χρέος εξακολουθεί να είναι σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από την τιμή αναφοράς και η καθαρή δημοσιονομική θέση είναι θετική. (10) Οι μεσοπρόθεσμες προβολές για το χρέος που βασίζονται σε παραδοχή ότι οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ θα ανακάμψουν μόνο σταδιακά προς τις τιμές οι οποίες προβλέπονταν πριν από την κρίση, ότι οι δείκτες φορολογίας θα επανέλθουν στα επίπεδα πριν από την κρίση και περιλαμβάνουν την προβλεπόμενη αύξηση στις δαπάνες που έχουν σχέση με τη δημογραφική γήρανση, δείχνουν ότι η προβλεφθείσα στο πρόγραμμα δημοσιονομική στρατηγική, εκ πρώτης όψεως και χωρίς άλλες αλλαγές στρατηγικής, θα μπορούσε να θέσει το δείκτη χρέους σε καθοδική πορεία, ώστε να περιοριστεί περίπου στο 15% του ΑΕΠ μέχρι το (11) Ο μακροπρόθεσμος δημοσιονομικός αντίκτυπος της δημογραφικής γήρανσης είναι σαφώς χαμηλότερος από το μέσο όρο της ΕΕ και τα μεγάλα στοιχεία ενεργητικού που συσσώρευσαν τα δημόσια συστήματα συνταξιοδότησης θα επιτρέψουν να χρηματοδοτηθεί ένα μέρος της αύξησης των δαπανών για συντάξεις. Η δημοσιονομική θέση το 2009, όπως εκτιμάται στο πρόγραμμα, συμβάλλει στη μείωση του ακαθάριστου χρέους. Η διασφάλιση πρωτογενών πλεονασμάτων μεσοπρόθεσμα και η εφαρμογή των κατάλληλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα μπορούσαν να συμβάλουν στον περιορισμό των κινδύνων ως προς τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, οι οποίοι θεωρήθηκαν μικροί στην έκθεση του 2009 της της Επιτροπής για τη διατηρησιμότητα 4. 4 Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 10ης Νοεμβρίου 2009 σχετικά με τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών «το Συμβούλιο καλεί τα κράτη μέλη να εστιάσουν την προσοχή τους σε στρατηγικές με γνώμονα την βιωσιμότητα στα προσεχή προγράμματά τους σταθερότητας και σύγκλισης» και περαιτέρω «καλεί την Επιτροπή, από κοινού με την Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής και την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, να αναπτύξουν περαιτέρω μεθοδολογίες για την εκτίμηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών εγκαίρως για την επόμενη έκθεση για τη βιωσιμότητα», που προβλέπεται για το /10 ΣΠΚ/αγι 7

8 (12) Το δημοσιονομικό πλαίσιο της Σουηδίας μπορεί να θεωρηθεί ισχυρό και έχει συμβάλει στη σημαντική μείωση του χρέους η οποία παρατηρείται από τη θέσπισή του. Για λόγους μεγαλύτερης διαφάνειας, η κυβέρνηση έλαβε τα τελευταία έτη ένα σύνολο μέτρων για να βελτιώσει αυτό το πλαίσιο και δεσμεύτηκε να συνεχίσει την αναθεώρηση των επιδόσεων του πλαισίου για να αντιμετωπίσει τις παρατεινόμενες αδυναμίες. Συγκεκριμένα, συστάθηκε ένα δημοσιονομικό συμβούλιο με αποστολή να αξιολογήσει αν η κυβέρνηση εφάρμοσε ικανοποιητικά τα στοιχεία της δημοσιονομικής πολιτικής της. Το Συμβούλιο υπέβαλε τη δεύτερη ετήσια έκθεσή του το Η κυβέρνηση έχει ενισχύσει επίσης τελευταία τους κανόνες για τα ανώτατα όρια δαπανών και εξετάζει τρόπους να ενισχύσει το καθεστώς του στόχου για πλεόνασμα. Οι εναπομένουσες αδυναμίες αφορούν τον κίνδυνο να μην είναι επαρκές το πλαίσιο για να εμποδίσει πολιτικές που επιτείνουν την επίδραση κυκλικών παραγόντων σε ευνοϊκές συνθήκες, ιδίως στο επίπεδο της τοπικής κυβέρνησης. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η απαίτηση περί ισοσκελισμένου προϋπολογισμού δεν επιτρέπει στις τοπικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν πλεονάσματα σε ευνοϊκές περιόδους για να καλύπτουν ελλείμματα σε δύσκολες περιόδους. (13) Εφόσον η επίτευξη υψηλών ποσοστών απασχόλησης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη βιώσιμων δημόσιων οικονομικών, ιδιαίτερα ενόψει της δημογραφικής γήρανσης, η κυβέρνηση έχει λάβει ορισμένα μέτρα, τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης, για να βελτιώσει τα κίνητρα για εργασία και να μειώσει το κόστος πρόσληψης, ιδίως για ομάδες ατόμων με σχετικά χαμηλό ποσοστό απασχόλησης, όπως οι νέοι και οι μετανάστες. Έχουν μειωθεί οι συντελεστές φορολόγησης εσόδων από την εργασία, υπό μορφή ενός φορολογικού κινήτρου εργασίας και καθορισμού υψηλότερου αφορολόγητου ορίου. Αυτές οι φορολογικές ελαφρύνσεις έχουν συνδυαστεί με γενικές και στοχευμένες μειώσεις των κοινωνικών εισφορών για να μειωθεί το κόστος πρόσληψης. Έχουν επίσης αναληφθεί μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τα ζητήματα ασφάλισης ανεργίας και υγείας, με τη μείωση τόσο του ύψους των επιδομάτων όσο και της χρονικής διάρκειας είσπραξής τους. Αν και έχει ήδη μειωθεί ο αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν επιδόματα ασφάλισης υγείας, οι επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων της φορολογίας εισοδημάτων εκτιμάται ότι θα γίνουν αισθητές μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 8

9 (14) Συνολικά, η στρατηγική που επελέγη να γίνει εκμετάλλευση του ευνοικού σημείου εκκίνησης, με σημαντικά δημοσιονομικά πλεονάσματα, με την εφαρμογή έντονα υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής το 2009 και το 2010 μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνη με το ΕΣΑΟ. Τα κατά πολύ καλύτερα από τα προβλεπόμενα αποτελέσματα το 2009 και η βελτίωση της μακροοικονομικής προοπτικής για το 2010 βελτιώνουν τις προβλέψεις ότι η Σουηδία, ως ένα εκ των πολύ λίγων κρατών μελών, θα καταφέρει να αποφύγει την υπέρβαση του 3% της τιμής αναφοράς του ΑΕΠ σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία. Παρόλα αυτά, δεν αναμένεται να υπάρξει πρόοδος σε διαρθρωτικούς όρους προς την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου κατά την περίοδο , κατά την οποία οι παραδοχές για την ανάπτυξη θεωρούνται ευνοϊκές. Κατά συνέπεια, η δημοσιονομική στρατηγική θα κέρδιζε από τον προσδιορισμό συγκεκριμένων μέτρων κατά τα τελευταία έτη της προγραμματικής περιόδου. (15) Όσον αφορά τις απαιτήσεις περί πληροφοριακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης, το πρόγραμμα παρουσιάζει ορισμένα κενά όσον αφορά τόσο τα υποχρεωτικά όσο και τα προαιρετικά στοιχεία5. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι τα μεγάλα πλεονάσματα σε ευνοϊκές εποχές επέτρεψαν να είναι αποτελεσματική η δημοσιονομική πολιτική την περίοδο της οικονομικής κάμψης, σύμφωνα με το πνεύμα του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όχι μόνο με το να ενισχύει τη ζήτηση βραχυπρόθεσμα, αλλά και ενισχύοντας τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας. Ο δημοσιονομικός προσανατολισμός εξακολουθεί σωστά να είναι επεκτατικός το 2010, σύμφωνα με το ΕΣΑΟ. Παρόλο που το πρόγραμμα είναι εν μέρει ξεπερασμένο, προβλέπει την αύξηση του ελλείμματος σε 3,4% του ΑΕΠ το 2010 από 2,2% το 2009, κυρίως λόγω των πρόσθετων κινήτρων που εφαρμόζονται φέτος. Στη συνέχεια, ο δείκτης χρέους προβλέπεται να μειώνεται σταδιακά στο 2,1% του ΑΕΠ το 2011 και το 1,1% το Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην παραδοχή ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, εφόσον το πρόγραμμα δεν προβλέπει προσπάθειες εξυγίανσης αυτά τα έτη. Οι συνολικοί κίνδυνοι σε σχέση με την προγραμματιζόμενη προσαρμογή φαίνεται να έχουν κάπως ανοδική τάση, με σημαντικά ανοδικούς κινδύνους το 2010 να αντισταθμίζονται εν μέρει από καθοδικούς κινδύνους το Εντούτοις, σε περίπτωση που τα δημοσιονομικά αποτελέσματα υπολείπονται σε σχέση με τις προβλέψεις, η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει έγκαιρα μέτρα εξυγίανσης διακριτικής ευχέρειας. 5 Συγκεκριμένα, δεν παρέχονται τα στοιχεία για τον καθαρό δανεισμό του ιδιωτικού τομέα, τα οποία είχαν σαν αποτέλεσμα να καταστεί δυσκολότερη η αντικειμενική αξιολόγηση. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 9

10 Με βάση την ανωτέρω αξιολόγηση και δεδομένης της ανάγκης να διασφαλιστεί διατηρήσιμη σύγκλιση, αναγνωρίζοντας παράλληλα την παραδειγματική επίδοση της σουηδικής δημοσιονομικής πολιτικής σύμφωνα με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια, η Σουηδία καλείται (i) (ii) να εφαρμόσει το 2010 την προγραμματισθείσα δημοσιονομική πολιτική, σύμφωνα με το ΕΣΑΟ, στοχεύοντας παράλληλα να αποφύγει την υπέρβαση της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ να εξασφαλίσει την επίτευξη της προβλεπόμενης στο πρόγραμμα ονομαστικής δημοσιονομικής προσαρμογής, εάν παραστεί ανάγκη με την έγκαιρη λήψη μέτρων εξυγίανσης για να εξασφαλιστεί ότι ο χαμηλότερος από τον προβλεπόμενο ρυθμός αύξησης δεν θα εκτροχιάσει την προβλεπόμενη εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών κατά τα τελευταία έτη του προγράμματος, αλλά και για να διασφαλιστεί η πρόοδος προς την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου. Η Σουηδία καλείται επίσης να βελτιώσει τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις περί πληροφοριακών στοιχείων του κώδικα δεοντολογίας. 8565/10 ΣΠΚ/αγι 10

11 Σύγκριση βασικών μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προβλέψεων Πραγματικό ΑΕΠ (μεταβολή %) Πληθωρισμός ΕνΔΤΚ (%) Κενό παραγωγής 1 (% του δυνητικού ΑΕΠ) ΠΣ Ιαν ,2-5,2 0,6 3,1 3,8 COM Νοέμ ,2-4,6 1,4 2,1 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,5 1,3 3,1 3,5 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,1 2,0 0,4 0,6 0,9 COM Νοέμ ,3 1,9 1,7 1,7 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,6 1,5 μ.δ.σ. μ.δ.σ. μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,7-4,1-3,6-1,3 1,5 COM Νοέμ ,9-4,5-4,1-3,3 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,5-1,6-1,0-0,2 μ.δ.σ. Καθαρός δανεισμός έναντι της ΠΣ Ιαν ,8 7,2 7,1 7,4 7,4 αλλοδαπής COM Νοέμ ,1 7,6 7,7 8,1 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,2 8,2 8,3 8,1 μ.δ.σ. Έσοδα γενικής κυβέρνησης Δαπάνες γενικής κυβέρνησης Ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης Πρωτογενές ισοζύγιο ΠΣ Ιαν ,6 54,9 54,6 54,3 53,9 COM Νοέμ ,6 53,8 52,3 52,0 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,4 54,1 53,8 53,3 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,1 57,1 58,0 56,3 54,9 COM Νοέμ ,1 55,9 55,6 54,6 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,5 53,1 52,2 50,8 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,5-2,2-3,4-2,1-1,1 COM Νοέμ ,5-2,1-3,3-2,7 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,8 1,1 1,6 2,5 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,2-0,9-2,2-0,8 0,4 COM Νοέμ ,2-0,8-2,1-1,4 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,7-2,6-3,0-3,8 μ.δ.σ. Κυκλικά προσαρμοσμένο ΠΣ Ιαν ,5 0,2-1,3-1,4-2,0 ισοζύγιο 1 COM Νοέμ ,9 0,5-1,0-0,7 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,1 2,0 2,2 2,6 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,2 0,3-1,3-1,5-2,1 Διαρθρωτικό ισοζύγιο 3 COM Νοέμ ,6 0,3-1,0-0,7 μ.δ.σ. Ακαθάριστο δημόσιο χρέος Σημειώσεις: ΠΣ Δεκ ,8 1,9 2,1 2,5 μ.δ.σ. ΠΣ Ιαν ,0 42,8 45,5 45,6 45,2 COM Νοέμ ,0 42,1 43,6 44,1 μ.δ.σ. ΠΣ Δεκ ,5 32,2 28,3 23,8 μ.δ.σ. 1 Κενά παραγωγής και κυκλικά προσαρμοσμένα ισοζύγια σύμφωνα με τα προγράμματα, όπως υπολογίστηκαν εκ νέου από τις υπηρεσίες της Επιτροπής βάσει των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στα προγράμματα. 2 Βάσει εκτιμώμενης δυνητικής ανάπτυξης 2,0%, 0,9%, 0,9% και 1,3% αντιστοίχως την περίοδο Κυκλικά προσαρμοσμένο ισοζύγιο πλην εκτάκτων και λοιπών προσωρινών μέτρων. Έκτακτα και λοιπά προσωρινά μέτρα είναι της τάξης του 0,3% του ΑΕΠ το 2008 και 0,1% και το 2011 και το 2012, όλα μειωτικά του ελλείμματος, και 0,1% του ΑΕΠ το 2009, αυξητικά του ελλείμματος, σύμφωνα με το πλέον πρόσφατο πρόγραμμα, και 0,3% του ΑΕΠ το 2008 και 0,2% του ΑΕΠ το 2009, όλα μειωτικά του ελλείμματος, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2009 των υπηρεσιών της Επιτροπής. Πηγή: Πρόγραμμα σύγκλισης (ΠΣ), φθινοπωρινές προβλέψεις των υπηρεσιών της Επιτροπής του 2009 (COM) υπολογισμοί των υπηρεσιών της Επιτροπής 8565/10 ΣΠΚ/αγι 11