ΕΠΟ 11 4 η Γραπτή Εργασία Θέµα: ««Αφού διαβάσετε τα κεφάλαια 6-7 από το βιβλίο των Aldcroft-Ville, να

Transcript

1 Θέµατα & Ασκήσεις από: ΕΠΟ 11 4 η Γραπτή Εργασία Θέµα: ««Αφού διαβάσετε τα κεφάλαια 6-7 από το βιβλίο των Aldcroft-Ville, να εντοπίσετε οµοιότητες και διαφορές της διεθνοποίησης της οικονοµίας κατά την περίοδο και στις αρχές του 21 ου αιώνα.» ΠΡΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ AΠΡΙΛΙΟΣ 2008

2 Εισαγωγή H ιεθνοποίηση είναι ένα παιγνίδι στο οποίο συµµετέχουν όλοι. Είναι ανθρωπογενές φαινόµενο και αποτελεί επικράτηση του καπιταλισµού. Η ελευθερία στη διακίνηση κεφαλαίου δηµιούργησε τεράστιες οικονοµικές ροές και πρωτοφανή αυτοτροφοδοτούµενη ανάπτυξη στην παγκόσµια παραγωγή. Μπορεί να προκαλέσει κρίση όχι όµως χωρίς να µπορεί να αντιµετωπιστεί. Αυτό που χρειάζεται είναι η ανθρωπότητα να αξιοποιήσει δηµιουργικά τις ευκαιρίες της παγκοσµιοποίησης και να περιορίσει τις καταστροφικές συνέπειες και να πάρει σοβαρές αποφάσεις παγκόσµιας εµβέλειας. (Λ. Λιαρόπουλος, Παγκοσµιοποίηση, κλιµατική αλλαγή, στο A6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91 Η Ευρώπη κατά την περίοδο από το αποτελούσε τη σηµαντικότερη συνιστώσα της παγκόσµιας οικονοµίας. Η οικονοµία χαρακτηρίζεται από οικουµενικότητα. Μεγάλη αύξηση παρατηρείται στην παραγωγή σιδήρου. Το διεθνές εµπόριο συνέχισε να αυξάνει µε εντυπωσιακούς ρυθµούς. Οι ξένες επενδύσεις έφτασαν σε ιλιγγιώδη ύψη (Hobsbawm, σ.62-63) ενώ η δηµογραφική αύξηση που γνώρισε η Ευρώπη οδήγησε τους Ευρωπαίους να επεκταθούν πέρα από τα σύνορα της ηπείρου. (Hobsbawm, σ.38) Το 1880 είχε διπλασιαστεί το κατά κεφαλήν εισόδηµα ενώ το 1913 ήταν τριπλάσιο και µε συνεχή αυξητική τάση. Ο λόγος της προόδου ήταν η τεχνολογία. (Hobsbawm, σ.33-34) Η ανάπτυξη των µεταφορών και των επικοινωνιών συνέβαλε στην ανάπτυξη που χαρακτηριζόταν από επέκταση εθνικών αγορών. Η εκµηχάνιση της παραγωγής αρχίσει να εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες. (Hobsbawm, σ.42) Η πρόοδος της Ευρώπης καταγραφόταν στην τεχνολογία και στην αύξηση της υλικής παραγωγής και της επικοινωνίας. (Hobsbawm, σ.50) Ο µετασχηµατισµός της οδικής και υδάτινης εσωτερικής υποδοµής, η ανάπτυξη του σιδηροδρόµου, η εκτόπιση των µικρών ξύλινων ιστιοφόρων από τα ατµόπλοια και τα πρώτα χρόνια της αυτοκινητοβιοµηχανίας αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της συγκεκριµένης περιόδου. (Ville, σ.223) Νέες πηγές ενέργειας εµφανίζονται όπως, ο ηλεκτρισµός και το ορυκτέλαιο. (Hobsbawm, σ.50) Μεγάλη έκταση είχε λάβει το δίκτυο των τηλεγραφικών καλωδίων. (Hobsbawm, σ.51) Ενώ η παγκόσµια ναυσιπλοΐα αναπτύχθηκε ραγδαία µε την χρήση του ατµού. (Hobsbawm, σ.52)

3 Χαρακτηριστικά που συµβάλλουν στην διεθνοποίηση Οδικές υπηρεσίες φρόντιζαν για τη βελτίωση των δρόµων αυξάνοντας τον όγκο και την κλίµακα των µεταφορικών µέσων. Σηµαντική ώθηση στην αποτελεσµατικότητα των οδικών µεταφορών έδωσε η εµφάνιση των µηχανοκίνητων µεταφορικών µέσων στα τέλη του 19 ου αιώνα. Γραµµές τραµ άρχισαν να λειτουργούν στις πόλεις. (Ville, σ ) Βελτιώθηκαν ποταµοί ενώ ακολούθησε εκτεταµένη κατασκευή διωρύγων αναπτύσσοντας το δίκτυο υδάτινων δρόµων σε περιοχές που τους χρησιµοποιούσαν. (Ville, σ ) Η ναυτιλία ήταν ο πιο σηµαντικός τρόπος µεταφορών. Αλλαγές που σηµειώθηκαν στην αποδοτικότητα των µηχανών και το στρόβιλο επέφεραν επαναστατικές αλλαγές στην αποδοτικότητα του ατµόπλοιου. (Ville, σ.230) Αυξήθηκε η συγκέντρωση και η εξειδίκευση των εφοπλιστικών επιχειρήσεων και πραγµατοποιήθηκε ο διαχωρισµός του κλάδου σε εταιρίες επιβατικών πλοίων γραµµής και σε πλοιοκτήτες ελεύθερων φορτηγών πλοίων. (Ville, σ.232) Για κάποιες χώρες το έδαφος απαγόρευε τη δηµιουργία του σιδηροδρόµου. Το πρότυπο των σιδηροδροµικών δικτύων διέφερε από χώρα σε χώρα και είχε άµεση εξάρτηση από το έδαφος της χώρας. (Ville, σ.233) Η ανάπτυξη βιοµηχανίας γαιάνθρακα επέφερε σηµαντικές αλλαγές στις µεταφορές. Ταχύτερες, φθηνότερες, τακτικότερες και πληρέστερες µεταφορές συµβάλλουν στην ολοκλήρωση των αγορών, στη διεύρυνσή τους και την κατάργηση των µονοπωλίων, στο άνοιγµα νέων αγορών στην παραγωγή. (Ville, σ.247) Οι βελτιώσεις στις υδάτινες µεταφορές µείωσαν το κόστος µεταφοράς για πολλά προϊόντα της βαριάς βιοµηχανίας. (Ville, σ.249) Ο σιδηρόδροµος αποµάκρυνε τη συµφόρηση των µεταφορών και επέτρεψε τη µεγαλύτερη διάθεση των αγαθών διευρύνοντας τις αγορές. (Ville, σ.253) Οι σιδηρόδροµοι επίσης βοήθησαν να ενσωµατωθούν οι εθνικές αγορές ενώ η ναυπηγική βιοµηχανία διαδραµάτισε σηµαντικό ρόλο στην εµφάνιση των διεθνών αγορών και θεσµών. Μια µακραίωνη τάση ανόδου της παραγωγικότητας και µείωσης των κοµίστρων προκάλεσε τη µείωση του κόστους µεταφοράς και ενθάρρυνε την επέκταση του διεθνούς εµπορίου. (Ville, σ.255) Αναπτύσσεται το πιστωτικό σύστηµα ενώ πολλαπλασιάστηκε η κυκλοφορία χρυσών νοµισµάτων, τραπεζογραµµατίων βασισµένων στην αξία του συσσωρευµένου κρατικού χρυσού. Οι µεγάλες ευρωπαϊκές οικονοµίες προχώρησαν στη σύνδεση νοµισµάτων τους µε τα αποθέµατα του χρυσού, υιοθετώντας το διεθνή χρυσό κανόνα και προχώρησαν στη συγκρότηση νοµισµατικών ενώσεων. Πρωταγωνιστής ήταν ο τραπεζιτικός κόσµος µε την ίδρυση πιστωτικών ιδρυµάτων, τα οποία αντλούσαν τεράστια κεφάλαια. (Κ. Γαγανάκης, σ.265)

4 Η µεγέθυνση της ευρωπαϊκής οικονοµίας επιταχύνθηκε µε την άνθιση του διεθνούς εµπορίου. Το διεθνές εµπόριο επηρεάζεται από κάποιους παράγοντες όπως, την τεχνολογία µεταφορών και επικοινωνιών. (J. Foreman-Peck, σ.262) Το ελεύθερο εµπόριο και τα φθηνά τρόφιµα ήταν ελκυστικά. Η αφθονία αποτέλεσε το κίνητρο για τη µείωση των δασµών και την κατάργηση περιορισµών. Η σύνδεση των εθνικών νοµισµάτων µε τα πολύτιµα µέταλλα και η µείωση του κόστους µεταφοράς διασφάλισαν τη σύνδεση των εθνικών µε τις διεθνείς αγορές. (J. Foreman-Peck, σ ) Η τεχνολογία µιας χώρας µπορεί να µην είναι κατάλληλη για το σχετικό κόστος των παραγωγικών πόρων µιας άλλης χώρας. Επίσης µπορεί να υπάρξουν και εθνικές διαφορές στην τεχνολογία. (J. Foreman-Peck, σ.266) Ο αποικισµός του 19 ου αιώνα επηρέασε το εµπόριο. Οι χώρες που κυρίως επηρεάζονταν από το αποικιακό εµπόριο ήταν κυρίως οι µικρές αποικιακές δυνάµεις. (J. Foreman-Peck, σ. 294) Στη δεκαετία του 1910 οι οικονοµίες της Ευρώπης αλλά και του κόσµου ήταν ανοιχτές στην κίνηση αγαθών και ανθρώπων. Το σχετικά χαµηλό µεταφορικό κόστος µε το σιδηρόδροµο ή το ατµόπλοιο και οι φιλελεύθερες οικονοµικές πολιτικές αποτελούσαν το υπόβαθρο των διεθνοποιηµένων οικονοµικών σχέσεων. Πενήντα χρόνια πριν το ξέσπασµα του Α Παγκοσµίου Πολέµου η ευρωπαϊκή οικονοµική ολοκλήρωση είχε προχωρήσει αρκετά γι αυτό και τα οφέλη για τους Ευρωπαίους ήταν αυξηµένα. Η αυξηµένη ολοκλήρωση σήµαινε ότι υπήρχε µια τάση για τη διαµόρφωση ενιαίων τιµών για όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Το κόστος µεταφορών, η πολιτική των κρατών, το κόστος προσαρµογής δεν επέτρεψαν την τέλεια ολοκλήρωση µεταξύ εθνικών οικονοµιών. (J. Foreman-Peck, σ.295) Ο ιµπεριαλισµός καθορίζει τις οικονοµικές σχέσεις των χωρών. Ο ιµπεριαλισµός θεωρείται ως µεγάλο κακό καθώς η διατήρηση των αποικιών ήταν δαπανηρή υπόθεση. Παραµερίστηκαν οι εισαγωγές από τις εξαγωγές. (Polanyi, σ.206) Οι αποικιακές δυνάµεις ακολουθούν το βρετανικό πρότυπο, της µη παρέµβασης του κράτους στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η εθνική κυβέρνηση δεν έπρεπε να παρεµβαίνει στο ιδιωτικό εµπόριο. (Polanyi, σ.207) Η αγροτική παραγωγή πληµµύριζε τις παγκόσµιες αγορές, τις οποίες µέχρι τότε προστάτευε το υψηλό κόστος µεταφοράς. Οι συνέπειες ήταν δραµατικές για τις τιµές, οι οποίες κατρακύλησαν ωφελώντας τους αγοραστές ζηµιώνοντας όµως τους αγρότες. (Hobsbawm, σ.64) Στα µέσα της δεκαετίας του 1870 η εµφάνιση αµερικανικού και ρωσικού σταριού είχε δυσµενείς επιπτώσεις στις τιµές των σιτηρών οδηγώντας στη µεταστροφή των αγροτικών συµφερόντων, που αρχικά είχαν ταχθεί

5 υπέρ του παγκόσµιου εµπορίου. Γίνεται προσπάθεια να επιβληθούν προστατευτικά µέτρα. Οι πόλεµοι όξυναν τις ταµειακές ανάγκες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και οδήγησαν στην επιστροφή φόρων και τελωνειακών δασµών. Η οικονοµική ύφεση οδήγησε σε πολιτική ήττα των δυνάµεων του φιλελευθερισµού και επιστροφή σε µια νέα περίοδο προστατευτισµού στην οικονοµία. (Κ. Γαγανάκης, σ ) Η οικονοµική πολιτική και ο διεθνής χαρακτήρας της οικονοµίας Η ικανότητα µιας χώρας να επωφεληθεί από το εξωτερικό εµπόριο απαιτούσε να έχει τους κατάλληλους θεσµούς και αγορές. Η επιβολή φορολογίας ήταν δαπανηρή και αναποτελεσµατική. Η υποχρέωση άµυνας των προνοµιούχων εταιριών δέσµευε τα κεφάλαιά τους και τους στερούσε κάθε ρευστότητα. Για να µειώσουν τον κίνδυνο που αναλάµβαναν οι επενδυτές, οι εταιρίες οργανώνονταν σε συµµετοχικές. Το εµπόριο ήταν επικίνδυνη δραστηριότητα γι αυτό και οι ιδιώτες έµποροι προτιµούσαν να µη δεσµεύουν µεγάλο µέρος των χρηµάτων τους. Με την αύξηση της συνεργασίας δινόταν η ευκαιρία σε µικρούς εµπόρους να δηµιουργούν και να διατηρούν µόνιµες εµπορικές επιχειρήσεις. (J. Foreman-Peck, σ ) Οι ξένες επενδύσεις αντικατέστησαν το εµπόριο όταν οι δασµοί ή άλλα εµπόδια απείλησαν τις εξαγωγικές αγορές. (J. Foreman-Peck, σ.286) Τα νέα εµπορεύµατα που άρχιζαν να διακινούνται στο διεθνές εµπόριο απαιτούσαν νέες µορφές εµπορικής επιχείρησης. Η γρήγορη αύξηση των πωλήσεων απαιτούσε οργανωτικές αλλαγές. (J. Foreman-Peck, σ.286) Η ανάγκη για σταθερές διεθνείς συναλλαγές και η συνακόλουθη εισαγωγή του διεθνούς χρυσού κανόνα προκάλεσε προβλήµατα στο εµπόριο. Όµως το πιστωτικό δεν µπορούσε να εφαρµοστεί καθώς δεν µπορούσε να κυκλοφορήσει σε ξένο έδαφος. Η χρήση νοµισµάτων οδήγησε στο σύστηµα του διεθνούς µεταλλικού χρήµατος. Για εσωτερικές συναλλαγές το νόµισµα ήταν ανεπαρκές. ίχως την κυκλοφορία νοµίσµατος ονοµαστικής αξίας οι επιχειρηµατικές δραστηριότητες θα έπρεπε να περικοπούν. Στο διεθνές εµπόριο απαραίτητος ήταν ο διεθνής χρυσός κανόνας, ο οποίος απαιτούσε τη µείωση των εσωτερικών τιµών. Ο πληθωρισµός παρεµπόδιζε τη λειτουργία του πιστωτικού συστήµατος. Η τράπεζα συγκρατούσε προστατευτικά τις άµεσες επιπτώσεις της απόσυρσης του χρυσού στην κυκλοφορία των νοµισµάτων. Χρησιµοποιούσε διάφορους τρόπους, βραχυπρόθεσµα δάνεια αλλά και προστατευτισµό. (Polanyi, σ.190) Ο διεθνής κανόνας χρυσού δε µπορούσε να γίνει ανεκτός από τα κράτη που θεωρητικά υπηρετούσε αν δεν ήταν εξασφαλισµένα από κινδύνους. Το εθνικό

6 νόµισµα ήταν σίγουρη εξασφάλιση. (Polanyi, σ.194) Μετά το 1880 επικρατεί ο προστατευτισµός, ο οποίος προβάλλει τα εθνικά νοµίσµατα. Μια τέτοια έµφαση στα έθνη και τα εθνικά νοµίσµατα θα ήταν αδιανόητη στους φιλελεύθερους. (Polanyi, σ.197) Σε διεθνές επίπεδο το νοµισµατικό σύστηµα απέκτησε µεγαλύτερη σπουδαιότητα. Η ελευθερία του χρήµατος ήταν αποτέλεσµα περιορισµών στο εµπόριο. Τα προβλήµατα του εµπορίου θα έπρεπε να αντιµετωπίσει το κράτος. Έτσι η ενότητα της κοινωνίας επιβεβαιωνόταν µέσα από την παρέµβαση. (Polanyi, σ.201) Ο προστατευτισµός του διεθνούς εµπορίου στηριζόταν στις εθνικές οικονοµίες. Ο ρόλος των εθνικών οικονοµιών ήταν µεγάλος γι αυτό και οι διεθνικές επιχειρήσεις φρόντιζαν να συνδεθούν µε κάποια κατάλληλα ισχυρή εθνική οικονοµία. (Hobsbawm, σ.72-73) Ο προστατευτισµός συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγής και του εµπορίου. Ο έλεγχος της αγοράς και η εξάλειψη του ανταγωνισµού αποτελούσαν µια όψη της γενικότερης διαδικασίας της καπιταλιστικής συγκέντρωσης. (Hobsbawm, σ.76) Η οικονοµική κρίση του 1873 προκάλεσε µια πολιτική αντίδραση. Τα συµφέροντα της βιοµηχανίας αντέδρασαν στις χαµηλότερες τιµές ζητώντας δασµολογική προστασία και σχηµατίζοντας καρτέλ για να περιορίσουν την παραγωγή και να µην επιτρέψουν να πέσουν οι τιµές. Οι υψηλότεροι δασµοί προκάλεσαν αντίποινα µε συνέπεια έναν δασµολογικό πόλεµο που µείωσε το εµπόριο. Οι δασµοί αυξήθηκαν το 1890 ενώ τρία χρόνια αργότερα ξέσπασε εµπορικός πόλεµος µε τη Ρωσία. Γαλλία και Γερµανία άρχισαν να υιοθετούν προστατευτισµό ενώ η Βρετανία παραµένει πιστή στο ελεύθερο εµπόριο. (J. Foreman-Peck, σ ) Η διεθνοποίηση σήµερα Τα εθνικά κράτη χάνουν τα κυριαρχικά τους δικαιώµατα. Ο παγκόσµιος οργανισµός εµπορίου, το διεθνές νοµισµατικό ταµείο και οι πολυεθνικές εταιρίες διαµορφώνουν τις διεθνείς παραµέτρους και τη ροή του χρήµατος. Η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η αποτροπή µετεγκατάστασης πολυεθνικών επιχειρήσεων σε χώρες µε φθηνότερο εργατικό κόστος και φιλικότερες νοµοθετικές ρυθµίσεις ασκούν πίεση στο εσωτερικό των κυβερνήσεων. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται στους µεγάλους κερδισµένους της θεαµατικής οικονοµικής ανάπτυξης που συνόδευε την απορύθµιση και την απελευθέρωση των αγορών. Η επιρροή στη διαµόρφωση των δηµόσιων πολιτικών αλλά και οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες έδωσαν την ώθηση για µια θυελλώδη αντιπαράθεση και έθεσαν το ζήτηµα του δηµοσίου ελέγχου των παγκόσµιων εταιριών. (Μπ. Τσακαρέστου, Επιχειρήσεις και κοινωνία, στο

7 A6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Τα τελευταία χρόνια εµφανίστηκαν στην Αµερική νέες µορφές στεγαστικών δανείων που επιτρέπουν να δανειστούν µεγαλύτερα ποσά. Μερικές φορές τα ποσοστά ξεπερνούν και την ίδια την αξία των ακινήτων, ενδυναµώνοντας την αξία των ακινήτων. Σ αυτό βοήθησε το γεγονός ότι προβλεπόταν πληρωµή µηνιαία και όχι αποπληρωµή µέρους του κεφαλαίου. Επηρεάστηκαν και από τις τακτικές προώθησης τέτοιων προϊόντων από τις τράπεζες. Η τακτική αυτή επηρέασε τις χρηµαταγορές όλου του κόσµου. Τα δάνεια δόθηκαν σε µεγάλους αριθµούς, οι τράπεζες που τα εξέδωσαν δηµιούργησαν χρεόγραφα. Η απόδοση των χρεογράφων ήταν πολύ ελκυστική στους επενδυτές και η ζήτησή τους ήταν υψηλή. Η δηµιουργία χρεογράφων οδήγησε στον καταµερισµό των κινδύνων. Η ανάγκη ρευστοποίησης δηµιούργησε προβλήµατα ρευστότητας στις διεθνείς χρηµαταγορές. Οι κεντρικές τράπεζες της Αµερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσθέτοντας ρευστότητα στο χρηµατοοικονοµικό σύστηµα. (Μ. Βασσάλου, Τα στεγαστικά δάνεια και οι κεφαλαιαγορές του κόσµου, στο A6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Η σηµερινή παγκοσµιοποίηση δεν έχει κανόνες σταθερότητας ούτε επαρκείς υποδοµές. Η επιτάχυνση της κίνησης των κεφαλαίων προσφέρει τη δυνατότητα στην ίδια ποσότητα χρήµατος να παράγει µεγαλύτερη ρευστότητα. Ταυτόχρονα εµφανίζονται πολλά αρνητικά φαινόµενα, συναλλαγµατικές κρίσεις, πτωχεύσεις. Ο στόχος της κεφαλαιαγοράς είναι η εύρυθµη λειτουργία της αγοράς, η ικανότητά της να διατηρεί οµαλές συναλλαγές και ρευστότητα. Ευρύτερος στόχος είναι η προστασία του οικονοµικού ιστού, ο περιορισµός των κινδύνων. (Στ. Θωµαδάκης, Παγκοσµιότητα και νέα ρυθµιστικά πρότυπα, στο EA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Πολλοί πιστεύουν ότι σε εποχή µεγάλης κινητικότητας κεφαλαίων ο ρόλος του κράτους µειώνεται σηµαντικά. Τότε οι χώρες δεν µπορούν να υποχωρήσουν µε συνέπεια την απώλεια των θέσεων εργασίας επειδή τα προϊόντα τους δεν είναι ανταγωνιστικά διεθνώς. Το αυξηµένο κόστος παραγωγής αντισταθµίζεται από την παραγωγικότητα της εργασίας και από τα προϊόντα υψηλής ποιότητας. Το κράτος πρόνοιας είναι υπό πίεση και γι αυτό έχουν γίνει βήµατα για αναµόρφωση. Η αλήθεια είναι ότι οι χώρες που έχουν κράτος πρόνοιας εξακολουθούν να είναι πιο

8 ανταγωνιστικές. Το άνοιγµα όµως στις διεθνείς αγορές κάνει τις χώρες αυτές εύτρωτες στις οικονοµικές αναταράξεις και θέτει επιχειρήσεις και εργαζόµενους σε κίνδυνο. (Β. Ράπανος, Παγκοσµιοποίηση και κράτος πρόνοιας, στο EA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Η προηγµένη παγκοσµιοποίηση αφορούσε προϊόντα αγροτικής παραγωγής και βιοµηχανικά προϊόντα. Η εξατοµίκευση της προσφοράς και η εµπιστοσύνη έχουν σχέση µε τη φήµη. Όταν µια πολυεθνική µάρκα ή ένα επώνυµο προϊόν εγκαθίσταται σε ένα µέρος είναι φυσικό να προσελκύει κόσµο βάσει της φήµης του προϊόντος. (Π. Παναγιωτόπουλος, Τα ασύµµετρα οφέλη της παγκοσµιοποίησης, στο EA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Η παγκοσµιοποίηση χτίζεται µέσω των εθνικών κρατών. Τα εθνικά κράτη είναι αναµιγµένα στη δηµιουργία ευρύτερων οικονοµικών χωρών. ηµιουργούν θεσµούς για να τους στηρίξουν µπαίνοντας σε µια διαδικασία στην οποία η επέκταση γίνεται αναγκαία για να µην υστερεί κανείς έναντι των ανταγωνιστών του. Συµµετοχή και επιλεκτικότητα είναι τα χαρακτηριστικά της παγκοσµιοποίησης µε συνέπεια µερικοί τοµείς του κράτους να είναι περισσότερο παγκοσµιοποιηµένοι και να έχουν προνοµιακές σχέσεις µε την παγκοσµιοποίηση. Η παγκοσµιοποίηση αλλάζει τους συσχετισµούς και τις ισορροπίες δυνάµεων εντός του εθνικού κράτους. Οι προνοµιακές σχέσεις µε την αγορά ενισχύουν ορισµένους πόλους εξουσίας. Το κράτος ελέγχει τις αγορές έτσι σηµειώνεται έλλειµµα στη δηµοκρατία. (Α. Λιάκος, Εθνικό κράτος εναντίον παγκοσµιοποίησης, στο EA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Συµπεράσµατα Η παγκόσµια οικονοµία έπαιξε το σηµαντικότερο ρόλο στην ευηµερία. Ήταν µια οικονοµία µε ευρύτερη βάση από παλιότερα. Η διεθνής αγορά γνώρισε µια διεύρυνση µε συνέπεια να αυξηθούν σηµαντικά και οι περιοχές που ασχολούνταν αποκλειστικά µε την παραγωγή και την ενσωµάτωσή τους στη διεθνή αγορά. Έτσι δηµιουργήθηκε µια πλουραλιστική παγκόσµια οικονοµία καθώς η Βρετανία έπαψε να αποτελεί τη µόνη πλήρως εκβιοµηχανισµένη οικονοµία. Ο αυξανόµενος πλουραλισµός παρέµενε εξαρτηµένος από τις χρηµατοπιστωτικές εµπορικές και ναυτιλιακές υπηρεσίες της

9 Βρετανίας. Επόµενο χαρακτηριστικό είναι η τεχνολογία. Η κατασκευή σιδηροδρόµων διευκόλυνε την επικοινωνία των Ευρωπαίων. (Hobsbawm, σ.88-89) Επόµενο χαρακτηριστικό είναι ο µετασχηµατισµός στη δοµή της επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Από τη µια έχουµε την συγκέντρωση του κεφαλαίου και από την άλλη απόπειρες για τον εξορθολογισµό της παραγωγής και της διαχείρισης. (Hobsbawm, σ.90-91) Τέλος ο διευρυµένος ρόλος του κράτους ως αποτέλεσµα της υποχώρησης της ανταγωνιστικής οικονοµίας της ελεύθερης αγοράς που είχε αποτελέσει το ιδανικό του καπιταλισµού. (Hobsbawm, σ.91) Η παγκοσµιοποίηση αναφέρεται και στην πολιτική. ηλώνει την ανασφάλεια. Θεωρήθηκε ότι δηµιουργεί µια σειρά νέους περιορισµούς στο κράτος για την άσκηση πολιτικής. Άλλες χώρες τις βελτίωσε και άλλες τις ζηµίωσε. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γαγανάκης Κ., Κοινωνική και Οικονοµική Ιστορία της Ευρώπης, Ε.Α.Π., Πάτρα, 1999 Πολάνυι Κ., Ο µεγάλος µετασχηµατισµός, Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2007 Foreman-Peck J., Εξωτερικό εµπόριο και οικονοµική µεγέθυνση, στο Aldcroft D.H. Ville S. P., Η Ευρωπαϊκή Οικονοµία , Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2005 Hobsbawm E.J., Η εποχή των Αυτοκρατοριών , ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2002 Ville P.S., Μεταφορές και επικοινωνίες, στο Aldcroft D.H. Ville S. P., Η Ευρωπαϊκή Οικονοµία , Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2005 Ιστοσελίδες Βασσάλου Μ., Τα στεγαστικά δάνεια και οι κεφαλαιαγορές του κόσµου, στο 91%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91) Θωµαδάκης Στ., Παγκοσµιότητα και νέα ρυθµιστικά πρότυπα, στο %91%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91

10 Λιάκος Α., Εθνικό κράτος εναντίον παγκοσµιοποίησης, στο 91%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91 Λιαρόπουλος Λ., Παγκοσµιοποίηση, κλιµατική αλλαγή, στο 1%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91 Παναγιωτόπουλος Π., Τα ασύµµετρα οφέλη της παγκοσµιοποίησης, στο 91%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91 Τσακαρέστου Μπ., Επιχειρήσεις και κοινωνία, στο 1%CEA6%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91