Η ιστοσελίδα του Γλωσσικού μαθήματος, πρώτος χρόνος ζωής: Σκέψεις, προβληματισμοί, οράματα

Transcript

1 Η ιστοσελίδα του Γλωσσικού μαθήματος, πρώτος χρόνος ζωής: Σκέψεις, προβληματισμοί, οράματα Υποεπιτροπή για Θέματα Ιστοσελίδας του Γλωσσικού Μαθήματος Ενδοτμηματική Επιτροπή Γλωσσικού Μαθήματος*, Δημοτική Εκπαίδευση Εισαγωγικό Σημείωμα Η Ιστοσελίδα του Γλωσσικού Μαθήματος κλείνει σε λίγες βδομάδες τον πρώτο χρόνο ζωής της. Με αφετηρία ένα σύντομο ιστορικό της προσπάθειας, γίνεται αναφορά στους βασικούς στόχους της ιστοσελίδας, στη σπουδαιότητά της για τον εκπαιδευτικό κόσμο, και στα στάδια που ακολουθήθηκαν για την υλοποίησή της. Σχολιάζεται η διαδικασία επιλογής και παρουσιάζεται λεπτομερώς η ταξινόμηση του υλικού της αναβαθμισμένης προσπάθειας. Επιλεκτικά, παρουσιάζονται οι σκέψεις και οι προβληματισμοί για τη μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της προσπάθειας αυτής, η οποία όπως θα ειπωθεί στις σελίδες που ακολουθούν, τοποθετείται σε ένα περιβάλλον συνεχούς μεταβαλλόμενης γνώσης. Σύντομο Ιστορικό της Προσπάθειας Η υλοποίηση της αναβάθμισης του διαδικτυακού τόπου για το μάθημα της ελληνικής γλώσσας ( υπήρξε στόχος της Ενδοτμηματικής Επιτροπής Γλωσσικού Μαθήματος από την πρώτη συνεδρία της το Σεπτέμβριο του Η επίσημη λειτουργία της ιστοσελίδας του γλωσσικού μαθήματος σημειώθηκε αρχές της καλοκαιρινής περιόδου της ίδιας σχολικής χρονιάς, ενώ η αναθεώρησή της υλοποιήθηκε το δεύτερο τρίμηνο της επόμενης. Στόχοι Ιστοσελίδας Βασικός στόχος υπήρξε, και εξακολουθεί να υφίσταται, η στήριξη των εκπαιδευτικών οι οποίες/οι διδάσκουν το μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας στο δημοτικό σχολείο, με υλικό και ιδέες, που θα παρέχουν ευκαιρίες για συζήτηση και προβληματισμό γύρω από θέματα που αφορούν τόσο τη γλώσσα όσο και τη διδακτική της. Επιπλέον στόχο αποτέλεσε και αποτελεί η ενημέρωση, η επιμόρφωση και η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στα πλαίσια της δια βίου μάθησης. Οι νέες τεχνολογίες έχουν ήδη εισβάλει στην καθημερινή πρακτική των εκπαιδευτικών, καθώς αποτελούν μια από τις πιο αποτελεσματικές λύσεις στην προσπάθεια γενικής επιμόρφωσης, ειδικής ενημέρωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης. Σπουδαιότητα και Καινοτομία της Ιστοσελίδας Η αναθεώρηση του συγκεκριμένου ιστοχώρου υλοποιήθηκε με άξονα τις ανάγκες του εκπαιδευτικού κόσμου και φλέγοντα θέματα και εμφάσεις της εκπαιδευτικής πρακτικής για το γλωσσικό αντικείμενο και τη διδακτική του. Βασικά κριτήρια στα οποία στηρίχθηκε η όλη μας προσπάθεια ήταν ήταν η παροχή νέου υλικού αλλά και η άμεση επικοινωνία των εκπαιδευτικών με τις συγγραφικές ομάδες μια και υπήρχαν ατομικές και διαφορετικές απορίες. Ταυτόχρονα ένα άλλο κριτήριο υπήρξε η παροχή διαδραστικών δραστηριοτήτων όσον αφορά τη διαπολιτισμικότητα όπου τόσοι οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές/τριες θα μπορούν μέσα από τις νέες τεχνολογίες να μυηθούν εποικοδομητικά σε θέματα που αναδεικνύουν τη νομιμοποίηση του διαφορετικού μέσα στη σχολική 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 562

2 κοινότητα. Η όλη προσπάθεια τοποθετείται σε ένα περιβάλλον συνεχούς μεταβαλλόμενης γνώσης, όπου η/ο εκπαιδευτικός ως αναστοχαζόμενη/ος και διαρκώς επιμορφωνόμενη/ος επιστήμονας καλείται να είναι περισσότερο αποδοτική/ός, να είναι περισσότερο αποτελεσματική/ός, αλλά κυρίως να είναι περισσότερο παιδαγωγός. Η αναβαθμισμένη προσπάθεια στοχεύει και στην εμπλοκή των μαθητριών/τών μέσω διαδραστικών δραστηριοτήτων. Στάδια Εκπόνησης Ιστοχώρου Η εκπόνηση του διαδικτυακού τόπου ακολούθησε συγκεκριμένα στάδια, τα οποία σε γενικές γραμμές παρατίθενται πιο κάτω: 1. Διερεύνηση στο διαδίκτυο του ευρύτερου πεδίου σε σχέση με τη γλώσσα και τη διδακτική της 2. Αναγνώριση και καταγραφή επιτυχημένων εφαρμογών 3. Ανάπτυξη κριτηρίων επιλογής τόσο του υλικού όσο και του τρόπου παρουσίασής του 4. Συλλογή και παραγωγή πρωτότυπου υλικού 5. Σχεδιασμός και μορφοποίηση του διαδικτυακού τόπου, ώστε να είναι εύκολα προσπελάσιμος από το μέσο χρήστη 6. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγησή του μετά από ανατροφοδότηση από ομάδα εκπαιδευτικών εκτός των εμπλεκομένων στη διαδικασία εκπόνησης 7. Πλήρης εφαρμογή και ανατροφοδότηση από εκπαιδευτικούς 8. Αναθεώρηση διαδικτυακού τόπου Επιλογή Υλικού Ιστοχώρου Το υλικό του ιστοχώρου αποτελούν δειγματικά μαθήματα που γίνονται με τη συνεργασία εκπαιδευτικών δημοτικής εκπαίδευσης, συμβούλων του γλωσσικού μαθήματος και επιθεωρητών δημοτικής εκπαίδευσης, παρουσιάσεις σε θέματα του γλωσσικού αντικειμένου και της διδακτικής του, άρθρα και έρευνες που πραγματεύονται τη χρήση και λειτουργία της γλώσσας καθώς και παιδαγωγικές εφαρμογές, κτλ. Το υλικό επιλέγουν συνήθως οι σύμβουλοι κατά επαρχία με τη συνεργασία των οικείων επιθεωρητών και εγκρίνεται για καταχώρηση στην ιστοσελίδα από υποεπιτροπή της Ενδοτμηματικής Επιτροπής Γλωσσικού Μαθήματος, η οποία χειρίζεται τα θέματα ιστοσελίδας. Είναι βασικό να σημειωθεί ότι κατά τη διαδικασία αναβάθμισης αναθεωρήθηκαν τα προηγούμενα κριτήρια επιλογής υλικού με βάση τάσεις της σύγχρονης παιδαγωγικής. Τα κριτήρια τα οποία εφαρμόζονται από το δεύτερο εξάμηνο της σχολικής χρονιάς για την επιλογή υλικού (κυρίως δειγματικών μαθημάτων) είναι τα εξής: Κάποια Προτεινόμενα Κριτήρια Επιλογής Υλικού Ιστοσελίδας 1. Στοχοθεσία (Καταλληλότητα, σαφήνεια, σύνδεση με δραστηριότητες, ειδικοί και όχι γενικοί στόχοι) 2. Δραστηριότητες (Καταλληλότητα, διαδοχικότητα, συσχετισμός με στόχους ΑΠ Δ.Ε.Π.Π.Σ ΒΔ και με τις αρχές της επικοινωνιακής προσέγγισης, διαφοροποίηση, παιγνιώδης μορφή σε μικρότερες τάξεις) 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 563

3 3. Αξιολόγηση (Επιλογή κατάλληλου/ λων τύπου/ πων) 4. Σύντομη Αναφορά σε Προηγούμενες/ Προϋπάρχουσες Γνώσεις 5. Επιλογή Κατάλληλων Υλικών, Μέσων και Μεθόδων (Ποικιλία, έμφαση στις νέες τεχνολογίες) 6. Δημιουργία Καταστάσεων Προβληματισμού και Επίλυσης Προβλημάτων 7. Ευκαιρίες Διερεύνησης 8. Συνεργατική Μάθηση 9. Καλλιέργεια Γνωστικών και Μεταγνωστικών Δεξιοτήτων 10. Διαθεματικότητα ( Εμφαση σε γλωσσικούς στόχους) 11. Κειμενικά Είδη/ Είδη Λόγου 12. Κειμενοκεντρικότητα Σε συνδυασμό πάντοτε με τα πιο πάνω κριτήρια γίνονται και κάποιες υπενθυμίσεις όπως οι εκπαιδευτικοί καθώς οργανώνουν ένα ογδοντάλεπτο μάθημα γλώσσας να έχουν υπόψη τους και τα εξής: Χρήση ορθής ορολογίας αλλά και ευέλικτης Όχι άσκοπες επικαλύψεις Ρουτίνες Γωνιές Γλωσσικά Παιχνίδια Δημιουργικότητα Φαντασία Ταξινόμηση και Παρουσίαση Υλικού Η νέα μορφή της ιστοσελίδας αποτελείται από δεκαέξι (16) ξεχωριστά αρχεία (folders). Με πρώτο αυτό της οικοσελίδας της Γλώσσας, οι επισκέπτριες/ τες είναι δυνατόν να επισκεφτούν τα εξής αρχεία: Υλικό κατά τάξη, Δ.Ε.Π.Π.Σ., Προφορικός Λόγος, Γραπτός Λόγος, Θεατρική Αγωγή Λογοτεχνία Ποίηση, Ατομικός Φάκελος Μαθητή, Διαθεματικές Ενότητες, Διαπολιτισμικότητα, Παρουσιάσεις, `Αρθρα `Ερευνες, Λεξικά, Φίλοι του Βιβλίου, Χρήσιμες Ιστοσελίδες, Ανακοινώσεις, Επικοινωνήστε μαζί μας. Το περιεχόμενο των αρχείων παρουσιάζεται και σχολιάζεται πιο κάτω: 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 564

4 Οικοσελίδα Ακολουθώντας το παράδειγμα της πρώτης προσπάθειας, η αναβαθμισμένη ιστοσελίδα παρουσιάζει ένα εισαγωγικό σημείωμα με το οποίο κοινοποιεί τους σκοπούς ύπαρξης μιας τέτοιας προσπάθειας, ευχαριστεί τις επισκέπτριες και τους επισκέπτες για τη στήριξή τους και καλεί τις/τους ενδιαφερόμενες/ους να συνεχίσουν να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή στις διαδικασίες. Υλικό κατά τάξη Στο αρχείο αυτό υπάρχει ανανεωμένο υλικό, το οποίο απευθύνεται σε κάθε τάξη ξεχωριστά. Περιλαμβάνονται σχέδια μαθημάτων καθώς και άλλο υλικό ποικίλων δραστηριοτήτων που μπορούν να αξιοποιηθούν ανάλογα πάντα με το μαθησιακό περιβάλλον. Δ.Ε.Π.Π.Σ. Σε αυτό το αρχείο περιλαμβάνεται το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ελλάδας (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) με σημεία αναφοράς για τη διδακτική του γλωσσικού αντικείμενου σε μορφή κωδικοποιημένου βιβλίου για την/ τον εκπαιδευτικό. 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 565

5 Προφορικός Λόγος Το συγκεκριμένο αρχείο ενθαρρύνει τον προβληματισμό σε σχέση με ζητήματα καλλιέργειας προφορικού λόγου, εξετάζει την αλληλεπίδραση του προφορικού λόγου με το γραπτό, τονίζει το ρόλο του θεατρικού παιχνιδιού στην καλλιέργεια του προφορικού λόγου και παραθέτει σχετική ποικιλία δραστηριοτήτων. Γραπτός Λόγος Στο αρχείο αυτό καταχωρούνται ιδέες για δραστηριότητες ανάπτυξης, καλλιέργειας και αξιολόγησης της παραγωγής του γραπτού λόγου των παιδιών. Παρουσιάζονται μεταξύ άλλων δραστηριότητες σε σχέση με τα κειμενικά είδη, την ορθογραφία, το λεξιλόγιο και τη γραμματική. Θεατρική Αγωγή Λογοτεχνία Ποίηση Ο χώρος αυτός φιλοξενεί ιδέες για παιδαγωγικές εφαρμογές λογοτεχνικών κειμένων εμπλουτίζοντας τις προτάσεις της προηγούμενης προσπάθειας. Τονίζεται η καλλιέργεια δραστηριοτήτων βιωματικού χαρακτήρα και αισθητικής απόλαυσης. Ατομικός Φάκελος Μαθητή Η πιο διαδομένη μέθοδος εναλλακτικής αξιολόγησης είναι το portfolio ή ο Ατομικός Φάκελος Μαθητή (ΦΕΜ) ή Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (portfolio assessment). Πρόκειται για ένα ευέλικτο και πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των μαθητών, που δείχνει σταδιακά την προσωπική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. Στο χώρο αυτό παρουσιάζονται το θεωρητικό υπόβαθρο του ατομικού φακέλου καθώς και ενδεικτικά παραδείγματα ατομικών φακέλων μαθητή με προτροπή οι εκπαιδευτικοί να καινοτομήσουν με δικές τους προσπάθειες. Διαθεματικές Ενότητες Οι Διαθεματικές Ενότητες στις οποίες αναφέρεται ο χώρος αυτός είναι ένα διαχρονικό εκπαιδευτικό ζήτημα. Η/Ο εκπαιδευτικός μπορεί να μελετήσει διαθεματικές ενότητες και να πάρει κάποιες ιδέες για παρόμοιες παιδαγωγικές εφαρμογές διαφοροποιώντας το υλικό ανάλογα με τις ανάγκες του δικού της/ του μαθησιακού πληθυσμού. Διαπολιτισμικότητα Παιδαγωγικές εφαρμογές και ζητήματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης σε σχέση με το γλωσσικό αντικείμενο βρίσκει κανείς στο χώρο αυτό. Παρατίθενται επίσης άρθρα και σχετικές έρευνες καθώς και εκπαιδευτικό λογισμικό. Παρουσιάσεις Στο χώρο αυτό φιλοξενούνται παρουσιάσεις σε θέματα διδακτικής της γλώσσας που ετοιμάστηκαν και υλοποιήθηκαν από σύμβουλους του γλωσσικού μαθήματος στις σχολικές μονάδες κατά τις δύο τελευταίες σχολικές χρονιές. `Αρθρα `Ερευνες Με την άδεια συγγραφέων και ερευνητών τόσο από τον ακαδημαϊκό χώρο όσο και από το χώρο της διδακτικής πράξης φιλοξενούνται άρθρα και έρευνες που πραγματεύονται 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 566

6 γλωσσολογικών θεμάτων, ζητημάτων χρήσης και λειτουργίας του γλωσσικού αντικειμένου καθώς και πρακτικών εφαρμογών. Λεξικά Διαδικτυακά λεξικά είναι δυνατόν να επισκέπτονται οι επισκέπτριες/ τες στο αρχείο αυτό με την εισήγηση όπως αυτά αποτελέσουν πολυδύναμο εργαλείο στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία. Παρουσιάζονται επίσης ενδεικτικές δραστηριότητες για τη χρήση των νέων σχολικών λεξικών. Φίλοι του Βιβλίου Στο χώρο αυτό οι φίλες και οι φίλοι του βιβλίου μπορούν να πληροφορηθούν για νέες εκδόσεις, να διαβάσουν περιλήψεις βιβλίων, να πλοηγηθούν σε ιστοσελίδες λογοτεχνών, να πληροφορηθούν για σχετικά συνέδρια, ημερίδες, φιλολογικές βραδιές, κτλ. 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 567

7 Χρήσιμες Ιστοσελίδες Ιστοσελίδες εφημερίδων και περιοδικών, τηλεοπτικών καναλιών και ραδιοφωνικών σταθμών, καθώς και άλλες ιστοσελίδες που κρίθηκαν αξιόλογες ως μια πολύ σημαντική τράπεζα υλικού ιδεών προτάσεων βρίσκονται στο χώρο αυτό. Ανακοινώσεις Το αρχείο αυτό πρόκειται να φιλοξενεί ανακοινώσεις της Ενδοτμηματικής Επιτροπής Γλωσσικού Μαθήματος του ΥΠΠ οι οποίες άπτονται ζητημάτων του γλωσσικού αντικειμένου στους χώρους της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Επικοινωνήστε με τους συγγραφείς Μια άλλη ευκαιρία που παρέχει η αναβαθμισμένη ιστοσελίδα είναι η άμεση επικοινωνία με τους συγγραφείς των σχολικών εγχειριδίων. Εδώ παρέχεται η ευκαιρία στις/ στους εκπαιδευτικούς να αποταθούν στις συγγραφικές ομάδες και να θέσουν απορίες και προβληματισμούς. Επικοινωνήστε μαζί μας Τέλος οι επισκέπτριες/ τες της ιστοσελίδας μπορούν να επικοινωνούν με τους υπεύθυνους του ιστοχώρου και να παραθέτουν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους, καθώς και τις εισηγήσεις τους για βελτίωση της ιστοσελίδας. Σκέψεις και προβληματισμοί για τη μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της προσπάθειας Σε μια εποχή αβεβαιότητας, ρευστότητας και ολοένα μεταβαλλόμενης γνώσης, εύλογα υπάρχει ένας προβληματισμός σε σχέση με την επιλογή υλικού, τους σκοπούς, τους 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 568

8 στόχους και το αναμενόμενο όφελος μιας τέτοιας προσπάθειας. Η ισχύουσα αναθεώρηση έγινε με βάση τις εισηγήσεις, την κριτική και τα σχόλια των εκπαιδευτικών-χρηστών. Στην ίδια βάση αναμένεται να γίνουν και οι επόμενες αναθεωρήσεις, οι οποίες καλό θα ήταν να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ενδεικτική Βιβλιογραφία Ιστοσελίδα Γλωσσικού Μαθήματος, Κλιμάκιο Πληροφορικής, ΥΠΠ, (2008). Retrieved May 3, 2008, from * Για τη σχολική χρονιά τα μέλη της Ενδοτμηματικής Επιτροπής Γλωσσικού Μαθήματος είναι οι εξής: Αριστείδης Αριστείδου Πρόεδρος (ΕΔΕ), Αλέξανδρος Ταπάκης Αντιπρόεδρος (ΕΔΕ), Χρίστος Χατζηαθανασίου Γραμματέας (ΕΔΕ) `Αννα Βιολάρη (ΕΔΕ), Ειρήνη Καρατζιά (ΕΔΕ), Χριστάκης Κουφαλίδης (ΕΔΕ), Μαρία Μάμιλλου (ΕΔΕ), Μάμας Μιχαήλ (ΕΔΕ), Δρ. Μαρία Μιχαηλίδου (ΕΔΕ), Νίκος Πενταράς (ΕΔΕ), Χρύσω Χριστοφόρου (ΕΔΕ), `Ελενα Ξενή (Πανεπιστήμιο Κύπρου), Μαρία Παπαλεοντίου (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο), Δώρα Κατσελλή-Ζαχαρία (ΠΟΕΔ), Μπέττυ Ανδρέου (Σύμβουλος Ελληνικών), Δέσποινα Ζαννετίδου (Σύμβουλος Ελληνικών), Βαλερία Κυριακίδου (Σύμβουλος Ελληνικών), Ελένη Κυρατζιή (Σύμβουλος Ελληνικών), Χριστούλα Λουκά (Σύμβουλος Ελληνικών), Ευρυδίκη Παπαγεωργίου (Σύμβουλος Ελληνικών), Μύριαμ Τσολάκη (Σύμβουλος Ελληνικών), Παρασκευούλα Χ Αναστάση (Σύμβουλος Ελληνικών), Χριστόδουλος Χριστοδούλου (Σύμβουλος Ελληνικών). Συντονιστές της Ιστοσελίδας είναι οι εξής: Αριστείδης Αριστείδου (ΕΔΕ), Δρ. Μαρία Μιχαηλίδου (ΕΔΕ), Χρύσω Χριστοφόρου (ΕΔΕ), ενώ Υπεύθυνοι της Ιστοσελίδας: είναι η Μπέττυ Ανδρέου (Σύμβουλος Ελληνικών), η `Ελενα Ξενή (Πανεπιστήμιο Κύπρου) και ο Χριστόδουλος Χριστοδούλου (Σύμβουλος Ελληνικών). Για τη σχολική χρονιά τα μέλη της Ενδιατμματικής Επιτροπής Γλωσσικού Μαθήματος ήταν οι εξής: Αριστείδης Αριστείδου Πρόεδρος (ΕΔΕ), Αλέξανδρος Ταπάκης Αντιπρόεδρος (ΕΔΕ), Λαυρέντιος Πολυκάρπου Γραμματέας (ΕΔΕ) Δρ. Μαρία Μιχαηλίδου, Στέφανος Θεοδώρου (ΕΔΕ), Νεόφυτος Πολυκάρπου (ΕΔΕ), Νίκος Πενταράς (ΕΔΕ), Μαρία Μάμιλλου (ΕΔΕ), Τασούλα Παπανικολάου (ΕΔΕ), Μάμας Μιχαήλ (ΕΔΕ), Χρύσω Χριστοφόρου (ΕΔΕ), Αλέξανδρος Κουράτος (ΕΔΕ), Ειρήνη Καρατζιά (ΕΔΕ), Σταυρούλα Τσιπλάκου (Πανεπιστήμιο Κύπρου), Μαρία Παπαλεοντίου (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Δώρα Κατσελλή- Ζαχαρία (ΠΟΕΔ), Μπέττυ Ανδρέου (Σύμβουλος Ελληνικών), Δέσποινα Ζαννετίδου (Σύμβουλος Ελληνικών), Πέτρος Πανάου (Σύμβουλος Ελληνικών), Ευρυδίκη Παπαγεωργίου (Σύμβουλος Ελληνικών), Μυρούλα Παπαγεωργίου (Σύμβουλος Ελληνικών), Αντρέας Σοφοκλέους (Σύμβουλος Ελληνικών), Παρασκευούλα Χ Αναστάση (Σύμβουλος Ελληνικών). Συντονιστές της Ιστοσελίδας ήταν ο Αριστείδης Αριστείδου (ΕΔΕ), η Μαρία Μάμιλλου (ΕΔΕ) και η Δρ. Μαρία Μιχαηλίδου (ΕΔΕ), ενώ Υπεύθυνοι της Ιστοσελίδας ήταν ο Πέτρος Πανάου (Σύμβουλος Ελληνικών) και ο Αντρέας Σοφοκλέους (Σύμβουλος Ελληνικών). 10 o Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου 569