Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΩΝ Ω3 ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΕΠΙΜΥΕΣ) ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΩΝ Ω3 ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΕΠΙΜΥΕΣ) ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Δ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. ΤΣΑΛΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ ΑΡΙΘΜ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΩΝ Ω3 ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΕΠΙΜΥΕΣ) ΚΟΥΚΟΥΡΙΤΑΚΗ Α. ΖΑΜΠΙΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015

2

3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ Δ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ. ΤΣΑΛΗΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΩΝ Ω3 ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΕΠΙΜΥΕΣ) ΚΟΥΚΟΥΡΙΤΑΚΗ Α. ΖΑΜΠΙΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015

4

5 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Μ. ΚΥΡΚΟΣ

6

7 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Χ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ., ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ. Σ.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Θ. ΖΑΡΑΜΠΟΥΚΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Η ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Χ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ., ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ. Σ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Θ. ΖΑΡΑΜΠΟΥΚΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Ι. ΜΑΝΤΖΩΡΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Σ. ΜΗΛΙΑΡΑΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Β. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. Ι. ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ. «Η έγκριση της Διδακτορικής Διατριβής από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα.» (Νόμος 5343/32, αρθρ και ν. 1268/82, αρθρ. 50 8)

8

9 Στους γονείς μου Στον Ντίνο

10

11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...9 Περιεχόμενα Πινάκων...11 Περιεχόμενα Εικόνων...11 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων...11 ΠΡΟΛΟΓΟΣ...13 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 o...17 ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑ Εισαγωγή Ορισμός Οξεία μεσεντέρια ισχαιμία...18 i.οξεία αρτηριακή εμβολή...18 ii.οξεία αρτηριακή θρόμβωση...19 iii.θρόμβωση μεσεντέριας φλέβας...21 iv.μη αποφρακτική μεσεντέρια ισχαιμία Χρόνια μεσεντέρια ισχαίμια...22 i. Κλινική εικόνα...22 ii. Διάγνωση...22 iii. Αντιμετώπιση...22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 o...25 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ Ω-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Μη ενζυμικά αντιοξειδωτικά...26 i. Βιταμίνη Ε...26 ii. Βιταμίνη C...27 iii. Βιταμίνη Α...28 iv. Γλουταθειόνη (GSH)...28 v. Αντιοξειδωτικά του πλάσματος Ενζυμικά αντιοξειδωτικά...31 i. Δεσμουτάση του υπεροξειδίου (SOD)...31 ii. Καταλάση...32 iii. Υπεροξειδάση της Γλουταθειόνης (GSH-Px)...32 iv. Ιχνοστοιχεία...32 α. Σελήνιο (Se)...32 β. Ψευδάργυρος (Zn)...33 γ. Χαλκός (Cu)...33

12 δ. Μαγγάνιο (Mn)...33 ε. Ο ρόλος του Σιδήρου (Fe) ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Δομή μορίου, ιδιότητες και ονοματολογία λιπαρών οξέων Σύνθεση και μεταβολισμός των λιπαρών οξέων Λιπαρά οξέα και φλεγμονή Αντιφλεγμονώδη δράση των ω3 PUFAs...37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 o...39 ΣΚΟΠΟΣ...39 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ...41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 o...43 ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Πειραματόζωα Αναισθησία Χειρουργική τεχνική Πειραματική διάταξη Νεκροτομή Μέτρηση κυτοκινών : IL- 1β, IL-6, TNF-α Ιστολογική εξέταση Στατιστική ανάλυση...46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο...49 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μέτρηση κυτοκινών (IL 1b, IL -6, TNFa) Σωματικό βάρος Ιστολογική εξέταση...54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο...57 ΣΥΖΗΤΗΣΗ...57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο...63 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...63 ΠΕΡΙΛΗΨΗ...63 ABSTRACT...67 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...70

13 Περιεχόμενα Πινάκων Πίνακας 1: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς τις τιμές των TNFa, IL-1b και IL-6 (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα). Προ του πειράματος...59 Πίνακας 2: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς τις τιμές των TNFa, IL-1b και IL-6 (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα). Μετά τη στένωση της άνω μεσεντερίου αρτηρίας...61 Πίνακας 3: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς το σωματικό βάρος Προ Πειράματος και Προ Νεκροτομής (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα)...64 Πίνακας 4: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς την κατανομή των τιμών της κλίμακας Chiu...68 Πίνακας 5: Κατανομή των τιμών της κλίμακας Chiu στις τρείς Ομάδες...69 Περιεχόμενα Εικόνων Εικόνα 1: Σύνθεση και μεταβολισμός των ω3 και ω6 PUFAs Εικόνα 2: Σχηματικό διάγραμμα της μεθόδου που χρησιμοποιήθηκε για την μερική απόφραξη της άνω μεσεντερίου αρτηρίας...54 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς το TNFa (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα)...62 Διάγραμμα 2: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς την IL-1b (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα)...63 Διάγραμμα 3: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς IL-6 (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα)...63 Διάγραμμα 4: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς το σωματικό βάρος Προ Πειράματος και Προ Νεκροτομής (Μέσοι όροι ± Τυπικό Σφάλμα)...66 Διάγραμμα 5: Σύγκριση των τριών Ομάδων ως προς την κατανομή των τιμών της κλίμακας Chiu...69

14

15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αποφρακτική νόσος των μεσεντέριων αγγείων είναι ένα σπάνιο, αλλά με καταστροφικές συνέπειες συμβάν. Όταν συμβεί οξεία απόφραξη μιας μεγάλης αρτηρίας, η βαρύτητα της νόσου που προκύπτει καθιστά την επιβίωση εξαιρετικά δύσκολη. Ακόμα και με έγκαιρη διάγνωση, η νοσηρότητα και η θνητότητα είναι πολύ υψηλές. Οι περισσότερες σειρές αναφέρουν θνητότητα έως 70% με 90%. 1,2,3 Είναι τεκμηριωμένο ότι η ισχαιμία του εντέρου μπορεί να οδηγήσει α) σε αύξηση του αριθμού των μικροοργανισμών εντός του εντερικού αυλού, β) σε διαταραχή του εντερικού βλεννογονικού φραγμού και γ) σε διαταραχή της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού, με αποτέλεσμα βακτηριακήαλλόθεση. 4,5,7,8 Είναι προφανής η μεγάλη σημασία που έχει ο περιορισμός των βλαβών που προκαλεί η ισχαιμία του εντέρου, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι η συστηματική φλεγμονώδης αντίδραση (SIRS) και η δυσλειτουργία πολλών οργάνων (MODS) ευθύνονται για το 30-40% της θνητότητας στην κλινική πράξη. 6,9,10 Εξαιρετικό λοιπόν πεδίο έρευνας άρχισε να αποτελεί η προστατευτική δράση της διατροφής στις βλάβες που προκαλούνται από την ισχαιμία του εντέρου και ιδιαίτερα στο ρόλο που μπορεί να παίζει αυτή στην τροποποίηση της ανοσολογικής απάντησης. Ανοσοτροποποιητικές διατροφικές ουσίες όπως τα ω3 λιπαρά οξέα και τα διάφορα αντιοξειδωτικά διαδραματίζουν αναμφισβήτητα σημαντικό ανοσορυθμιστικό ρόλο μειώνοντας την ένταση του καταρράκτη της φλεγμονώδους αντίδρασης που ενεργοποιείται κατά την ισχαιμική εντερίτιδα. 66,121 Σκοπός της πειραματικής αυτής μελέτης ήταν η διερεύνηση της επίδρασης των ω3 λιπαρών οξέων και των αντιοξειδωτικών σε αλλοιώσεις που προκαλούνται από την ισχαιμία στο λεπτό έντερο μετά από ελεγχόμενη απόφραξη της άνω μεσεντερίου αρτηρίας σε επίμυες. Η εκτίμηση της επίδρασης των ω3 και των αντιοξειδωτικών στο λεπτό έντερο έγινε με τη μέτρηση των κυτοκινών (IL-1b, IL-6,TNFα) στον ορό των πειραματόζωων, με τη μέτρηση του σωματικού τους βάρους και με τις ιστολογικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου και την ευγνωμοσύνη μου προς τον Καθηγητή κ. Χαράλαμπο Δημητριάδη για την ανάθεση της μελέτης αυτής και την συμβολή του στην εκπόνηση της. Με τις συνεχείς υποδείξεις του, τις πολύτιμες συστάσεις του, την ουσιαστική του βοήθεια στο σχεδιασμό του πρωτοκόλλου και την αμέριστη φροντίδα του κατά τη διάρκεια των πειραμάτων και τη συγγραφή, συνετέλεσε καθοριστικά στην ολοκλήρωση της διατριβής. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζω στονκαθηγητή της Παθολογικής Ανατομικής κ. Θ. Ζαραμπούκα, τόσο για το ενδιαφέρον, όσο και για τον κόπο που κατέβαλε στην αξιολόγηση των ιστολογικών παρασκευασμάτων του πειράματος. Θερμές ευχαριστίες εκφράζω στον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Σ. Αγγελόπουλο για την ιδιαίτερη συμβολή του στην εκπόνηση της διατριβής. Ευχαριστίες και ευγνωμοσύνη εκφράζω στον Επίκουρο Καθηγητή κ. Γ. Μαντζώρο για τη βοήθεια του κατά τη διεξαγωγή των πειραμάτων και τις συμβουλές του κατά τη συγγραφή της εργασίας αυτής. Τον Αναπληρωτή Καθηγητή Βιοχημείας κ. Γ. Κολιάκο ευχαριστώ για το ενδιαφέρον που έδειξε και για την προθυμία με την οποία διενήργησε τις βιοχημικές αναλύσεις της διατριβής. Επίσης ευχαριστώ τον Επίκουρο Καθηγητή στο ΤμήμαΜαθηματικών του ΑΠΘ κ. Γ. Μενεξέ για την στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων. Τέλος ευχαριστώ θερμά τον καθηγητή και Διευθυντή της Δ Χειρουργικής Κλινικής του ΑΠΘ, κ. Κ. Τσαλή για την ηθική συμπαράσταση και παρότρυνση ολόκληρης της παρούσης διατριβής. 13

16

17 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

18

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 o ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑ 1.1 Εισαγωγή Ορισμός Η αποφρακτική νόσος των μεσεντέριων αγγείων είναι ένα σπάνιο, αλλά με καταστροφικές συνέπειες συμβάν. Όταν συμβεί οξεία απόφραξη μιας μεγάλης αρτηρίας, η βαρύτητα της νόσου που προκύπτει καθιστά την επιβίωση εξαιρετικά δύσκολη. 12 Ακόμα και με έγκαιρη διάγνωση, η νοσηρότητα και η θνητότητα είναι πολύ υψηλές. Οι περισσότερες σειρές αναφέρουν θνητότητα έως 70% με 90%. 3 Με την αύξηση της ηλικίας, η επίπτωση της ισχαιμίας του μεσεντερίου αυξάνεται. Η μη αποφρακτική μεσεντέρια ισχαιμία και η απόφραξη της μεσεντέριας φλέβας συνοδεύει διάφορες παθήσεις πολλαπλής αιτιολογίας. Η χρόνια εντερική ισχαιμία συχνά παρουσιάζεται ως κλινική πρόκληση, αλλά τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά με την έγκαιρη θεραπεία. 456 Ο κλινικός ιατρός θα πρέπει να έχει υψηλό δείκτη υποψίας σε άτομα που αναφέρουν κοιλιακό άλγος χωρίς αξιόλογα κλινικά ευρήματα. Εφόσον τίθεται η υποψία της ισχαιμίας του μεσεντερίου, είναι απαραίτητη μία διαγνωστική δοκιμασία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. 789 Η μεσεντέριος ισχαιμία διαιρείται παραδοσιακά σε οξεία και χρόνια. Η οξεία μεσεντέριος ισχαιμία ταξινομείται περαιτέρω σε τέσσερις μορφές, αναλόγως του μηχανισμού της αγγειακής προσβολής: την αρτηριακή εμβολή/θρόμβωση, τη μη αποφρακτική εντερική ισχαιμία (non-occlusivemesentericischemia) και τη φλεβική θρόμβωση. 10,11 Η χρόνια μεσεντέριος ισχαιμία είναι συνήθως το αποτέλεσμα μακροχρόνιας αθηροσκληρωτικής βλάβης που περιορίζει την αιματική ροή Παθοφυσιολογία Η μεσεντέρια αρτηρία ανατομικά παρουσιάζει πλούσιο αναστομωτικό δίκτυο. Η σταδιακή απόφραξη ενός ή δύο κύριων μεσεντέριων κλάδων είναι συνήθως ανεκτή, καθώς υπάρχει χρόνος για την πλήρωση του αναστομωτικού δικτύου από ένα τρίτο κλάδο. Αντίθετα, η οξεία απόφραξη ενός κύριου κλάδου είναι δύσκολα ανεκτή και έχει σημαντικές συνέπειες. 13,14 Η οξεία αγγειακή απόφραξη προκαλεί ιστική βλάβη με απελευθέρωση του ενδοκυττάριου περιεχομένου και παραπροϊόντων του αναερόβιου μεταβολισμού στη συστηματική κυκλοφορία. Η διαταραχή του βλεννογόνου του εντέρου επιτρέπει την ελεύθερη είσοδο τοξικών ουσιών από τον αυλό στην κυκλοφορία με συστηματικές επιπτώσεις. Όταν η στοιβάδα του ορογόνου νεκρωθεί σε όλο της το πάχος, προκαλείται διάτρηση του εντέρου και περιτονίτιδα. 15 Η οξεία αρτηριακή απόφραξη εμφανίζει σοβαρότερες επιπτώσεις όταν συνυπάρχει καρδιολογική ή συστηματική αθηροσκλήρωση. Αντίστοιχα η μη αποφρακτική ισχαιμία είναι σοβαρότερη όταν συνυπάρχουν κοιλιακή ή άλλη συστηματική νόσος. Η οξεία μεσεντέρια αποφρακτική νόσος προκαλείται συχνότερα από καρδιογενές έμβολο και συνήθως αφορά την άνω μεσεντέρια αρτηρία. Η οξεία απόφραξη συμβαίνει συχνότερα περιφερικά της έκφυσης της άνω μεσεντέριας αρτηρίας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το έμβολο ωθείται εντός της αρτηρίας μέχρι το σημείο όπου κάποια διακλάδωση περιορίζει τον 17

20 αυλό σε διάμετρο μικρότερη από εκείνη του εμβόλου. Σπανιότερα, όταν προϋπάρχει χρόνια αθηρωματική πλάκα η θρόμβωση συμβαίνει στην έκφυση του αγγείου κοντά στο πάσχον από αθηρωμάτωση στόμιο. 16,17,18,19 Η οξεία εμβολική απόφραξη έχει ως αποτέλεσμα σοβαρότερες επιπτώσεις από ότι η θρόμβωση επί εδάφους χρόνιας νόσου. Σε αυτό παίζουν ρόλο δύο παράγοντες: Στην εμβολή η απόφραξη συμβαίνει μακριά από τα σημεία διακλάδωσης των αναστομωτικών κλάδων. Στη χρόνια νόσο συμβαίνει θρόμβωση σε πολλαπλούς κλάδους στα σημεία διακλάδωσης των αρτηριών. Η οξεία μη αποφρακτική μεσεντέρια ανεπάρκεια οφείλεται σε εκσεσημασμένη νόσο ή σήψη και καρδιαγγειακή κατάρριψη του μεσεντέριου αγγειακού δικτύου. Η χρήση αγγειοσυσπαστικών στην προσπάθεια για αιμοδυναμική υποστήριξη επιδεινώνει το πρόβλημα. Εάν παραταθεί η συγκεκριμένη κατάσταση, μπορεί να προκληθεί διαταραχή της ροής του αίματος και θρεπτικών ουσιών στο έντερο και στα λοιπά κοιλιακά σπλάχνα. Η μεσεντέρια φλεβική απόφραξη προκαλεί αγγειακή διαταραχή σε έδαφος περιορισμένης φλεβικής αποχέτευσης του εντέρου. 20,21,22,23,24, Οξεία μεσεντέρια ισχαιμία Η αποφρακτική νόσος των μεσεντέριων αγγείων αποτελεί ένα σύνολο παθοφυσιολογικών διαταραχών με κοινή κατάληξη την νέκρωση του εντέρου. Παρά τις προσπάθειες για έγκαιρη διάγνωση κι αποτελεσματική θεραπεία, όταν έχει εγκατασταθεί εντερικό έμφρακτο η θνητότητα φτάνει στο 60-80%. Έτσι η μεσεντέρια ισχαιμία είναι ένα από τα πλέον θανατηφόρα αγγειακά προβλήματα. 26,27,28,29 Τα αίτια της οξείας μεσεντέριας ισχαιμίας είναι δύο ειδών: α) Οξεία απόφραξη του αρτηριακού ή του φλεβικού δικτύου που οφείλεται συνήθως σε οξεία αρτηριακή εμβολή (50%), σπανιότερα δε σε οξεία αρτηριακή θρόμβωση (15-25%) ή θρόμβωση μεσεντέριας φλέβας (5%). β) Μη αποφρακτική εντερική ισχαιμία (non-occlusivemesentericischemia) που οφείλεται σε ελάττωση της αρτηριακής παροχής εξαιτίας σπλαχνικού αγγειόσπασμου. 30,31,32,33 i. Οξεία αρτηριακή εμβολή Αρτηριακά έμβολα προέρχονται κυρίως από τον αριστερό καρδιακό κόλπο σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Ένας τοιχωματικός θρόμβος μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι επίσης ένα συχνό αίτιο περιφερικών εμβόλων. Η αρτηριακή εμβολή αφορά κατά 90% την άνω μεσεντέριο αρτηρία μερικά εκατοστά από την έκφυσή της. Παρόλα αυτά δεν είναι σπάνια η απόφραξη πιο περιφερικών κλάδων, όπως της μέσης ή της δεξιάς κολικής αρτηρίας ή ακόμη πιο μικρών περιφερικών κλάδων. Η κλινική σημασία ενός επεισοδίου δεν εξαρτάται μόνο από την ανατομική θέση και το βαθμό της απόφραξης αλλά και από την υπάρχουσα παράπλευρη κυκλοφορία. Τυπικοί ασθενείς είναι ηλικιωμένοι με ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου ή περιφερικής αγγειακής ανεπάρκειας. 37 Ο κοιλιακός πόνος εμφανίζεται ξαφνικά. Συνήθως είναι διάχυτος κι έχει μεταβολές στην έντασή του. Ακολουθεί το βουβό διάστημα, με αξιόλογη ελάττωση του κοιλιακού πόνου. Χαρακτηριστικό σε αυτή τη φάση είναι η διάσταση μεταξύ κλινικής εικόνας και της βαρύτητας 18

21 της γενικής κατάστασης. Στην ψηλάφηση της κοιλιάς ανευρίσκεται διάχυτη ευαισθησία, ενώ στην ακρόαση δυνατόν να γίνονται αντιληπτοί διάχυτοι εντερικοί ήχοι. Το τελικό στάδιο, ώρες μετά, είναι σχεδόν κλασικό και χαρακτηρίζεται από τον παραλυτικό ειλεό, τα σημεία της περιτονίτιδας και της βαριάς τοξικής καταπληξίας. Οι ακτινογραφίες της κοιλιάς αναδεικνύουν πολυάριθμες έλικες και σχηματισμούς υγραερικών επιπέδων ή την εικόνα της οριζόντιας διακοπής του εντέρου που είναι πλήρες αέρα. 38,39,40,41 Οι ασθενείς με εμβολικήμεσεντερική νόσο συνήθως εμφανίζουν βιώσιμο εγγύς τμήμα της νήστιδος και άπω τμήμα του παχέος εντέρου, καθώς το έμβολο συνήθως εντοπίζεται αμέσως περιφερικά της έκφυσης της μέσης κολικής αρτηρίας. 42,43 Η κοιλία θα πρέπει να ελέγχεται μέσω ευρείας μέσης τομής και δεν θα πρέπει να πραγματοποιείται καμία εντερεκτομή προτού εκτιμηθεί επαρκώς η αγγειακή παροχή. Η άνω μεσεντέρια αρτηρία ανευρίσκεται με την ανάσπαση του εγκαρσίου μεσοκόλου και τη μετατόπιση των εντερικών ελίκων προς τη δεξιά πλευρά του ασθενούς. Ο σύνδεσμος του Treitz διαιρείται και αναδεικνύεται η άνω μεσεντέρια αρτηρία. Συχνά, είναι απαραίτητη η πλήρης κινητοποίηση της αριστερής νεφρικής φλέβας για τον πλήρη έλεγχο τηςάνω μεσεντερίου αρτηρίας. Οι μικροί νηστιδικοί κλάδοι μειώνουν την έκθεση της έκφυσης της άνω μεσεντερίου αρτηρίας, αλλά θα πρέπει να διατηρηθούν ώστε να διατηρηθεί η αιμάτωση στο περιφερικό τμήμα του δωδεκαδακτύλου και στην αρχή της νήστιδος. Μετά την επίτευξη κεντρικού και περιφερικού ελέγχου χορηγείται ηπαρίνη συστηματικά. Διενεργείται εγκάρσια αρτηριοτομή και εμβολεκτομή με καθετήρα Fogarty 4 F. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα χρησιμοποιώντας διόπτρες μεγέθυνσης. 44 Ο καθετήρας προωθείται περιφερικά για 15 έως 20 εκατοστά και αποσύρεται ήπια, αποφεύγοντας τον τραυματισμό του έσω χιτώνα. Μετά τη διασφάλιση της ύπαρξης κεντρικής αιμάτωσης, γίνεται έκπλυση του αγγείου με διάλυμα ηπαρίνης και φυσιολογικού ορού, προ της σύγκλεισης της αρτηριοτομής. Εάν δεν αποδώ σει η εμβολεκτομή, τίθεται η διάγνωση της θρόμβωσης, και ο χειρουργός θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος για αγγειακή παράκαμψη. Η αρτηριοτομήσυγκλίνεται με διακεκομμένες ραφές prolene. Σε περίπτωση στένωσης του αυλού θα πρέπει να διενεργηθεί αγγειοπλαστική με εμβάλωμα από σαφηνή φλέβα ή πολυτετραφθοροαιθυλένιο (PTFE). 45,46,47 ii. Οξεία αρτηριακή θρόμβωση Η οξεία θρόμβωση της μεσεντερίου αρτηρίας συνήθως συμβαίνει σε θέσεις προϋπάρχουσας αθηρωματικής βλάβης ή άλλης ανατομικής ανωμαλίας. Ελάττωση της καρδιακής παροχής λόγω αφυδάτωσης, αιμορραγίας ή μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου συχνά προηγείται του θρομβωτικού επεισοδίου. Καταστάσεις υπερπηκτικότητας (αληθής πολυκυτταραιμία, νεοπλάσματα, σύνδρομο μετά σπληνεκτομή), τραύμα και διαχωρισμός της αορτής επίσης συσχετίστηκαν με μεσεντερική αρτηριακή θρόμβωση. Η κλινική σημειολογία της αρτηριακής θρόμβωσης όπως κι αυτή της εμβολής εξαρτάται από την παρουσία παράπλευρης κυκλοφορίας. 48,49 Η κλινική εικόνα της θρόμβωσης είναι πιο ύπουλη από εκείνη της εμβολής. Ο κοιλιακός πόνος είναι λιγότερο έντονος, ενώ μπορεί να απουσιάζει. Στη φυσική εξέταση παρατηρείται ήπιος μετεωρισμός και ευαισθησία κατά την ψηλάφηση ενώ κατά την ακρόαση υπάρχει ελάττωση των εντερικών ήχων. Σημεία συστηματικής αθηρωμάτωσης, όπως η απουσία περιφερικών σφύξεων είναι συχνά παρόντα. 50 Η διάγνωση είναι δύσκολη λόγω της άτυπης κλινικής εικόνας ενώ ο εργαστηριακός και 19

22 ακτινολογικός έλεγχος παρουσιάζει ευρήματα μόνο μετά την εμφάνιση της εντερικής νέκρωσης. Ο ρόλος της αρτηριογραφίας είναι σημαντικός για επιβεβαίωση της διάγνωσης της αρτηριακής θρόμβωσης και το σωστό σχεδιασμό της χειρουργικής προσέγγισης. Συχνά η απόφραξη εδράζεται στο εγγύς τμήμα της άνω μεσεντερίου αρτηρίας. Η παρουσία μεγάλων παράπλευρων αγγείων από την κάτω μεσεντέριο αρτηρία ή από τις οσφυικές αρτηρίες υποδηλώνει τη παρουσία χρόνιας ισχαιμίας στην οποία έχει προστεθεί ένα οξύ σύμβαμα. Ασθενείς με οξεία θρόμβωση της άνω μεσεντερίου αρτηρίας δεν εμφανίζουν βιώσιμο κεντρικό τμήμα της νήστιδος, καθώς οι βλάβες εντοπίζονται συνήθως στην έκφυση του αγγείου. Επί υποψίας της ως άνω διάγνωσης, ο χειρουργός θα πρέπει να εκτελέσει ανάστροφη παράκαμψη. Η άνω μεσεντέρια αρτηρία αναδεικνύεται όπως ήδη περιγράφηκε. Διενεργείται κάθετη αρτηριοτομή, καθώς ενίοτε απαιτείται ενδαρτηρεκτομή. Ως παράκαμψη χρησιμοποιείται η μείζων σαφηνής φλέβα, αν και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία και συνθετικά υλικά. 51,52 Κατ' αρχήν γίνεται η περιφερική αναστόμωση, ούτως ώστε να αποφευχθεί η όποια γωνίωση μόλις τοποθετηθεί το λεπτό έντερο στη θέση του. Η κεντρική αναστόμωση μπορεί να γίνει στην υπονεφρική αορτή ή στα λαγόνια αγγεία. Μετά την επαναιμάτωση, θα πρέπει να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ χειρουργικής και αναισθησιολογικής ομάδος, καθώς η επαναιμάτωση μπορεί να οδηγήσει σε οξείες φυσιολογικές και μεταβολικές διαταραχές, όπως υπόταση, υπερκαλιαιμία και βαριά οξέωση. Αρκετοί συγγραφείς συνιστούν την έγχυση παπαβερίνης μετά την επαναιμάτωση, αλλά ο χειρισμός αυτός δεν είναι ευρέως αποδεκτός. 53 Η βιωσιμότητα του εντέρου πρέπει να αξιολογείται στα λεπτά μετά την επαναιμάτωση. Το λεπτό έντερο θα πρέπει να αξιολογείται χρησιμοποιώντας ως κριτήρια βιωσιμότητας τον περισταλτισμό, το χρώμα και τις ψηλαφητές αρτηριακές σφύξεις. Το φορητό Doppler χρησιμοποιείται συχνά στην εξέταση του αντιμεσεντερικού χείλους του εντέρου, για τυχόν ανεύρεση σφύξεων. Τέλος, μπορεί να χορηγηθεί φλουορεσκεϊνη (fluorescein) ενδοφλεβίως, και το έντερο να επισκοπηθεί λίγα λεπτά αργότερα με τη χρήση λυχνίας Wood. Αυτή αποτελεί ιδιαίτερα χρήσιμη τεχνική. Οποιοδήποτε εμφανώς νεκρωμένο τμήμα εντέρου θα πρέπει να εκτέμνεται, αλλά η εντερεκτομή θα πρέπει να είναι συντηρητική, καθώς ένα "οριακό" τμήμα εντέρου ενδέχεται να βελτιωθεί στις επόμενες ώρες. Σε αυτό το σημείο αποφασίζεται συνήθως εάν θα πρέπει να γίνει επανέλεγχος με λαπαροτομία. Αν και αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης εφαρμόζεται επί χρόνια, η αποτελεσματικότητά του αμφισβητείται. 54,55 Αν και η χειρουργική επαναιμάτωση παραμένει ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης της οξείας μεσεντερίας ισχαιμίας, αρκετές αναφορές περιστατικών και μικρές σειρές ασθενών αναφέρουν τη χρήση θρομβόλυσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί στρεπτοκινάση, ουροκινάση ή ανασυνδυασμένοςενεργοποιητήςιστικούπλασμινογόνου. Αν και η πλειοψηφία των προσπαθειών ήταν επιτυχής, ο μικρός αριθμός τους καθιστά προβληματική την απόκτηση εμπειρίας σε αυτές τις τεχνικές, καθιστώντας την εφαρμογή τους περιορισμένη. Η προ σέγγιση αυτή μάλλον θα πρέπει να θεωρείται ακόμη ερευνητική. Διχαλωτό μόσχευμα μεταξύ αορτής από τη μία πλευρά και κοινής ηπατικής αρτηρίας και άνω μεσεντερίου αρτηρίας από την άλλη:(α) Διενέργεια τελικοπλάγιας αναστόμωσης του μοσχεύματος με την αορτή και την κοινή ηπατική αρτηρία. Το σκέλος του μοσχεύματος που συνδέει την αορτή με την άνω μεσεντέριο αρτηρία (SMA) συνήθως φέρεται όπισθεν της κοινής ηπατικής αρτηρίας και κατόπιν όπισθεν του παγκρέατος. (β) Εναλλακτικά, το σκέλος αορτή - SMA μπορεί να τοποθετηθεί έμπροσθεν της κοινής ηπατικής αρτηρίας

23 iii. Θρόμβωση μεσεντέριας φλέβας Η θρόμβωση της μεσεντερίας φλέβας (MVT) είναι ιδιοπαθείς (50%) ή αποτέλεσμα μιας σειράς άλλων νοσημάτων, όπως το τραύμα, καταστάσεις υπερπηκτικότητας ή ενδοπεριτοναϊκήςφλεγμονής (σκωληκοειδίτιδα, ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, εκκολπωματίτιδα). Σε πολλές από τις περιπτώσεις που στο παρελθόν χαρακτηρίζονταν ως ιδιοπαθείς ενοχοποιήθηκαν συγγενή νοσήματα υπερπηκτικότητας, όπως η ανεπάρκεια της πρωτεΐνης S, της πρωτεΐνης C και της αντιθρομβίνης ΙΙΙ. 57 Η οξεία θρόμβωση των μεσεντερίων φλεβών ακολουθείται από υπεραιμία, οίδημα κι υπορογόνιες αιμορραγίες στο προσβεβλημένο εντερικό τμήμα. Η κλινική σημειολογία περιλαμβάνει ασαφή κοιλιακό πόνο, αιμορραγική διάρροια κι εμετούς. Τα άτυπα αυτά ενοχλήματα οδηγούν σε κυκλοφορική καταπληξία. Στη φυσική εξέταση παρατηρείται γενικευμένη ευαισθησία στην ψηλάφηση και διάταση της κοιλίας. Σε νέκρωση του εντερικού τοιχώματος και διάτρηση παρατηρείται σαφής συμπτωματολογία περιτονίτιδας. Η θεραπεία της MVT περιλαμβάνει τη συστηματική χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής και τη διερεύνηση της υποκείμενης διαταραχής πήξεως. Εάν αναπτυχθεί περιτονίτιδα, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε ερευνητική λαπαροτομία και εκτομή του πάσχοντος τμήματος του εντέρου. Η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής δεν έχει καθορισθεί επισήμως, αλλά οι περισσότεροι ασθενείς λαμβάνουν βαρφαρίνη (κουμαρινικά αντιπηκτικά) για 3 έως 6 μήνες. Όπως και στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, έχουν προταθεί τεχνικές θρομβόλυσης με έγχυση θρομβολυτικών παραγόντων στην άνω μεσεντέριο αρτηρία, την έσω σφαγίτιδα ή πυλαία φλέβα. Η εμπειρία συνίσταται κυρίως σε αναφορές περιστατικών και αν και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Αν και υπάρχουν αναφορές πυλαίας εμβολεκτομής σε MVT (χειρουργικής και διαδερμικής), τα αποτελέσματα δεν είναι εντυπωσιακά και δεν υπάρχει εμπειρία στις τεχνικές αυτές. 59 iv. Μη αποφρακτική μεσεντέρια ισχαιμία Η συχνότητά της φαίνεται να ανέρχεται στο 20-30% των περιπτώσεων μεσεντέριας ισχαιμίας, όπως προκύπτει από πρόσφατες μελέτες. Νοσήματα που προδιαθέτουν στην εμφάνιση της ισχαιμίας είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, μείζονες επεμβάσεις στην κοιλιά, η περιτονίτιδα, η καταπληξία καθώς και φάρμακα, όπως η δακτυλίτιδα, τα διουρητικά και η χρήση κοκαΐνης. Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει έναν σταδιακά επιδεινούμενο, αρχικά κολικοειδήπεριομφαλικό πόνο ο οποίος μεταβάλλεται τελικώς σε σταθερό βύθιο άλγος με την πρόοδο της ισχαιμίας. Η άτυπη κλινική εικόνα μαζί με το γεγονός ότι οι περισσότεροι ασθενείς είναι εξασθενημένοι έχουν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της διάγνωσης. Ο εργαστηριακός και κλασικός ακτινολογικός έλεγχος δεν βοηθούν στη διάγνωση. Υψηλός δείκτης υποψίας είναι απαραίτητος για τη διάγνωση. 60 Η διάγνωση της σπλαγχνικής αγγειοσύσπασης στηρίζεται στην εκλεκτική αγγειογραφία της άνω μασεντερίου αρτηρίας και απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία και συνεργασία μεταξύ κλινικού ιατρού και ακτινολόγου. Η αρχική θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με υποψία μη αποφρακτικής μεσεντέ- 21

24 ριας ισχαιμίας στηρίζεται στη διόρθωση των υποκείμενων νοσημάτων που συμμετέχουν στη μεσεντερικήαγγειοσύσπαση. Ιδιαιτέρως σημαντική είναι η αποκατάσταση του ενδαγγειακού όγκου και της καρδιακής παροχής. 61 Μετά τη διάγνωση με τη χρήση της αγγειογραφίας ενδείκνυται χορήγηση παπαβερίνης για 20 και επανάληψη της αγγειογραφίας για έλεγχο του θεραπευτικού αποτελέσματος. Μετά την εφ άπαξ δόση χορηγείται συνεχής έγχυση παπαβερίνης (30-60 ανά ώρα) ενώ ο αγγειακός καθετήρας παραμένει εντός της άνω μεσεντερίου αρτηρίας. Η θεραπευτική αυτή αγωγή δύναται να συνεχιστεί για 12 με 24 ώρες. Η χειρουργική αντιμετώπιση της μη αποφρακτικής ισχαιμίας αν και θεωρείται ως δευτερεύων παίζει σημαντικό ρόλο. Πρώιμη λαπαροτομία μπορεί να επιδεινώσει τη σπλαγχνική αγγειοσύσπαση και να καθυστερήσει τη διαγνωστική και θεραπευτική αγγειογραφία. Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση και την εκτομή νεκρωμένου εντερικού τοιχώματος. Η πρόγνωση της μη αποφρακτικής εντερικής ισχαιμίας σχετίζεται με υψηλή θνησιμότητα ( 90% ) κυρίως λόγω της βαρύτητας του υποκείμενου νοσήματος Χρόνια μεσεντέρια ισχαίμια i. Κλινική εικόνα Οι ασθενείς με χρόνια μεσεντέρια ισχαιμία εμφανίζουν συμπτώματα που συνήθως αναπτύσσονται σταδιακά όπως απώλεια βάρους, κοιλιάγχη και φοβία στην πρόσληψη τροφής. Οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν ιστορικό περιφερικής αγγειοπάθειας ή καρδιακής νόσου. Παρόλο που οι ασθενείς με χρόνια μεσεντέρια ισχαιμία δεν είναι συνήθως βαρέως πάσχοντες, η πάθησή τους μπορεί να είναι άκρως εξουθενωτική. Επομένως, στόχος της θεραπείας δεν είναι μόνον η βελτίωση της αγγειακής ροής προ της εισβολής της οξείας ισχαιμίας του μεσεντερίου, αλλά και η βελτίωση της σίτισης και της θρέψης του ασθενούς. 63 ii.διάγνωση Οι διαγνωστικές δοκιμασίες δεν διαφέρουν από αυτές που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της οξείας μεσεντερίου ισχαιμίας. Ηαξονική αγγειογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία κοιλίας είναι χρήσιμες στη διάγνωση. Η αγγειογραφία με σκιαγραφικό παραμένει η κύρια απεικονιστική εξέταση για την πλήρη αξιολόγηση των ενδοκοιλιακών αγγείων. Toduplex υπερηχογράφημα χρησιμο ποιείται συχνά για τον προσδιορισμό του βαθμού στένωσης των σπλαγχνικών αγγείων. Είναι εξέταση υψηλής ειδικότητας για την ανεύρεση στενώσεων (92%-100%), αλλά όχι το ίδιο υψηλής ευαισθησίας (70%-89%). Εξαιτίας του εκτεταμένου παράπλευρου δικτύου των μεσεντέριων αγγείων δεν υπάρχει από λυτη συσχέτιση μεταξύ του βαθμού στένωσης και του βαθμού χρόνιας μεσεντερίου ισχαιμίας. Τελικά, η διάγνωση της χρόνιας μεσεντερίου ισχαιμίας είναι κλινική και καμία απεικονιστική μελέτη δεν είναι διαγνωστική εάν απουσιάζουν τα κλινικά συμπτώματα. 64 iii.αντιμετώπιση Εφόσον τεκμηριωθεί η διάγνωση της χρόνιας μεσεντερίου ισχαιμίας συνιστάται επαναιμάτωση του εντέ ρου. Παραδοσιακά, αυτό επιτυγχάνεται με ανοικτή χειρουργική παράκαμψη 22

25 της άνω μεσεντερίου αρτηρίας, της κοιλιακής αρτηρίας ή και των δύο. Σήμερα, η πρόοδος στις ενδαγγειακές τεχνικές επιτρέπει τη διαδερμική αντιμετώπιση αυτών των βλαβών. Οι χειρουργικές παρακάμψεις έχει αποδειχθεί πως παρέχουν ανακούφιση από τα συμπτώματα στο 96% των ασθενών. Η επέμβαση γίνεται συνήθως με μέση τομή. Η τεχνική περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός συνεχόμενου αγγειακού μοσχεύματος από την αορτή στην SΜA και κατόπιν στην κοιλιακή ή στην ηπατική αρτηρία. Εναλλακτικά, ένα διχαλωτό μόσχευμα από PTFE αναστομώνεται με την αορτή και με το κάθε αγγείο χωριστά. Η επαναιμάτωση ενός μόνον αγγείου (συνήθως της SMA) είναι η δεύτερη δόκιμη επιλογή. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν υψηλό ποσοστό βατότητας (79%) στα 9 έτη μετά από παράκαμψη στην SMA μόνο. 64,65 Η δεύτερη χειρουργική επιλογή που πρέπει να γίνει όταν προετοιμάζεται μία μεσεντέριος παράκαμψη αφορά το τροφοφόρο αγγείο στο οποίο θα συνδεθεί το μόσχευμα. Τα μοσχεύματα θεωρούνται ορθόδρομα όταν συρράπτονται άνωθεν της κοιλιακής αρτηρίας, θεωρούνται δε παλίνδρομα εάν τοποθετηθούν στην υπονεφρική αορτή ή στη λαγόνιο αρτηρία. Η ορθόδρομη παράκαμψη πλεονεκτεί, καθώς το μόσχευμα είναι ευθύ και αποφεύγεται η γωνίωση. Όμως, ο αποκλεισμός της αορτής με λαβίδα, ύπερθεν της κοιλιακής αρτηρίας, όταν υπάρχουν έντονες ασβεστώσεις μπορεί να προκαλέσει περιφερική εμβολή, θέτοντας σε κίνδυνο τη νεφρική λειτουργία. Για τη διενέργεια ορθόδρομης παράκαμψης, ο χειρουργός παρασκευάζει την αορτή διαιρώντας τον ηπατογαστρικό σύνδεσμο και αναδεικνύοντας την προσθία επιφάνεια της αορτής άνωθεν της κοιλιακής αρτηρίας. Η έκθεση της υπονεφρικής αορτής ή των λαγονίων είναι τεχνικά ευκολότερη για τους περισσότερους χειρουργούς. Η κατα-σκευή παλίνδρομης παράκαμψης ενέχει υψηλό κίνδυνο γωνίωσης του μοσχεύματος. 66 Τέλος, θα πρέπει να αποφασισθεί εάν θα χρησιμοποιηθεί μόσχευμα από σαφηνή φλέβα ή συνθετικό υλικό. Σε αρκετές μελέτες δεν έχει διαπιστωθεί σαφές πλεονέκτημα της μίας ή της άλλης μεθόδου. Τα συνθετικά μοσχεύματα είναι συνήθως λιγότερο επιρρεπή στη γωνίωση, όμως υπάρχει ελαφρά υψηλότερος κίνδυνος επιμόλυνσης. Το αντίθετο ισχύει για μόσχευμα από σαφηνή φλέβα. Οι ενδαγγειακές τεχνικές έχουν κερδίσει έδαφος, καθώς έχει αυξηθεί η εμπειρία σε τεχνικές παρέμβασης με καθετήρες. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες σε ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου. Η προσπέλαση γίνεται συνήθως από τα μηριαία αγγεία. Διενεργείται ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία της κοιλιακής αορτής και εκλεκτικός καθετηριασμός των προσβεβλημένων αγγείων

26

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ Ω-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ 2.1 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Ως αντιοξειδωτικό μπορεί να χαρακτηριστεί οποιαδήποτε ουσία, η οποία, όταν είναι παρούσα σε χαμηλές συγκεντρώσεις συγκριτικά με εκείνες των υποστρωμάτων που πρόκειται να οξειδωθούν, καθυστερεί ή αναστέλλει την οξείδωση αυτών των υποστρωμάτων. Ο φυσιολογικός ρόλος των αντιοξειδωτικών, όπως προκύπτει από τον ορισμό, είναι η αποφυγή της βλάβης των κυτταρικών συστατικών, ως συνέπεια των χημικών αντιδράσεων από τις οποίες προκύπτουν ελεύθερες ρίζες και η διατήρηση της οξειδοαναγωγικής ομοιόστασης. Σύμφωνα με τη θέση ομοφωνίας που εκφράσθηκε στο πανεπιστήμιο του Hohenheim, οξειδωτικό stress είναι η μικρής ή μεγάλης διάρκειας διαταραχή της ισορροπίας ανάμεσα στους προ-οξειδωτικούς και αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς, η οποία οφείλεται ή σε διαταραχή του αντιοξειδωτικού συστήματος ή σεαυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου ή σε συνδυασμό των δύο. Προ-οξειδωτικοί παράγοντες είναι όλοι εκείνοι οι οποίοι προωθούν την αυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών ή άλλων αντιδραστικών ενώσεων οξυγόνου. Πρόκειται τόσο για κυτταρικούς μηχανισμούς με διαταραχές σε επίπεδο μιτοχονδρίου ή/ και ενζύμων όσο και για περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η επίτευξη της οξειδωτικής ισορροπίας επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο με τον περιορισμό των προ-οξειδωτικών παραγόντων και κατά δεύτερο λόγο με τη χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες περιορίζουν τις συνέπειες από την αύξηση των ελευθέρων ριζών. Πρόκειται για μηχανισμούς ενδογενείς, όπως είναι τα ένζυμα και οι ειδικές πρωτεΐνες, αλλά και για ουσίες χορηγούμενες εξωγενώς, κυρίως βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Η δραστηριότητα του ενδογενούς αντιοξειδωτικού συστήματος έχει σε ένα βαθμό την ικανότητα να προσαρμόζεται στις ανάγκες του οξειδωτικού stress, ενώ αυτή του εξωγενούς εξαρτάται κυρίως από την εξωτερική πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών. Οι τρόποι δράσης των αντιοξειδωτικών ουσιών είναι πολλοί και διαφορετικοί και μέχρι τώρα όχι πλήρως εξακριβωμένοι. 68,69 Τα αντιοξειδωτικά διακρίνονται στα ενζυμικά και τα μη ενζυμικά. Στα ενζυμικά περιλαμβάνονται η δεσμουτάση του υπεροξειδίου (SOD), η οποία καταλύει τη μετατροπή του Ο2 σε Η2Ο2, η καταλάση, η οποία μετατρέπει το Η2Ο2 σε Η2Ο και Ο2 και η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, η οποία οξειδώνοντας τη γλουταθειόνη, ανάγει επίσης το Η2Ο2σε Η2Ο. Απαραίτητη προϋπόθεση για την απόδοση των προαναφερθέντων ενζύμων είναι η παρουσία ορισμένων ιχνοστοιχείων, όπως το σελήνιο (Se), ο ψευδάργυρος (Zn), ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn) και ο σίδηρος (Fe). Στα μη ενζυμικά αντιοξειδωτικά περιλαμβάνονται οι λιποδιαλυτές βιταμίνες Ε και Α, η υδατοδιαλυτή βιταμίνη C και η γλουταθειόνη. Τα μη ενζυμικά οξειδωτικά λειτουργούν ως «καθαρτές» (scavengers). Αντιδρούν, δηλαδή, με τις ελεύθερες ρίζες, οξειδούμενα τα ίδια, έτσι ώστε να προλάβουν την ιστική καταστροφή. 70,71 25

28 2.1.1 Μη ενζυμικά αντιοξειδωτικά i. Βιταμίνη Ε Υπό τον όρο Βιταμίνη Ε περιλαμβάνεται μια ομάδα τοκοφερολών και τοκοτριενολών, εκ των οποίων η πλέον δραστήρια βιολογικά είναι η α-tocopherol. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Ε είναι ο κρόκος του αβγού, το κρέας, καθώς και οι σπόροι πλούσιοι σε έλαια, όπως ο ηλιόσπορος, ο σπόρος της σόγιας και του κρόκου και, κατά συνέπεια, τα έλαια που προέρχονται από αυτούς. Απορροφάται στο μεσαίο τμήμα του λεπτού εντέρου με τη βοήθεια των χολικών αλάτων και της παγκρεατικής λιπάσης. Επειδή είναι υδρόφοβη ουσία, κυκλοφορεί συνδεδεμένη στις λιποπρωτεΐνες του πλάσματος, και κυρίως τις LDL (40%-60%), η δε κατανομή της στον οργανισμό ακολουθεί αυτή του λιπώδους ιστού. Η βιταμίνη Ε είναι ισχυρός αντιοξειδωτικός παράγοντας, ο οποίος προστατεύει τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και άλλες επιρρεπείς στην οξείδωση ουσίες από την οξειδωτική καταστροφή. Ένα μόριο βιταμίνης Ε μπορεί να εξουδετερώση μια ελεύθερη ρίζα Ο2 ή ΟΗ. Επίσης, ασκεί σταθεροποιητική δράση σε άλλες βιταμίνες, κυρίως την Α, αλλά και σε ένζυμα και ορμόνες. Χαρακτηρίζεται ως αντιοξειδωτικό που διασπά την αλυσιδωτή αντίδραση (chainbreakihg), επειδή διακόπτει την αλυσιδωτή αντίδραση της υπεροξείδωσης των λιπιδίων της μεμβράνης του μιτοχονδρίου και αυτής του λυσσοσώματος. Η οξείδωση των λιπιδίων της μεμβράνης οδηγεί σε καταστροφή του κυττάρου και, κατά συνέπεια, αναπνευστικές διαταραχές, αιμόλυση και έκπτωση του ανοσολογικού συστήματος. Επιπλέον, δρα σταθεροποιητικά στη μεμβράνη, σχηματίζοντας συμπλέγματα με υπολείμματα του αραχιδονικού οξέος. 72 Στα υγιή άτομα η ημερήσια πρόσληψη mg α-τοκοφερόλης είναι αρκετή για να καλύψει πλήρως τις ανάγκες τους. Οι ανάγκες σε βιταμίνη αυξάνουν ανάλογα με την πρόσληψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, την ηλικία, καθώς και διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Κατά τη χορήγηση παρεντερικής διατροφής, οι ανάγκες σε βιταμίνη Ε αυξάνουν και, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, κυμαίνονται από mg/100 ml διαλύματος. Τα φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης Ε στο πλάσμα είναι 1mg/dl, ενώ σημεία ανεπάρκειας είναι εμφανή με επίπεδα μικρότερα από 0,5 mg/dl. Τιμές βιταμίνης Ε μικρότερες από 0,5mg % είναι ενδεικτικές ανεπάρκειας, αν και θεωρείται ορθότερο η τιμή της βιταμίνης Ε να αναφέρεται συγκριτικά με την τιμή των λιπιδίων του πλάσματος. Έτσι, ενδεικτική ανεπάρκειας θεωρείται τιμή μικρότερη των 0,8 mg/grldl. 73,74 Βαριά ανεπάρκεια παρατηρείται σε ασθενείς με συγγενή έλλειψη της Β αποπρωτεΐνης. Ανεπάρκεια κλινικά λανθάνουσα μπορεί, επίσης, να εμφανισθεί σε αρρώστους με χρόνια ενεργό ηπατίτιδα και εκτεταμένη εκτομή εντέρου. Ανεπάρκεια βιταμίνης Ε είναι συχνό εύρημα στους αρρώστους των μονάδων εντατικής θεραπείας, όπως και σε ασθενείς που σιτίζονται παρεντερικά, κυρίως όταν αυτοί προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (λινολεϊκό οξύ). Τα διαλύματα λιπαρών οξέων υφίστανται αντιδράσεις υπεροξείδωσης κατά τη διάρκεια της αποθήκευσής τους, πράγμαπου συνεπάγεται αύξηση της ανάγκης σε λιποδιαλυτά αντιοξειδωτικά, όταν αυτά χορηγούνται σε ασθενείς. Η απλή χορήγηση πολυβιταμινούχων σκευασμάτων συνήθως δεν αρκεί για να καλύψει τις αυξημένες αυτές ανάγκες. Ιδιαίτερα βλαπτική φαίνεται να είναι η χορήγηση LCT, η οποία συνοδεύεται από σημαντική ελάττωση του αντιοξειδωτικού status, ενώ η χορήγηση μίγματος LCT/MCT (50%,50%) φαίνεται να έχει λιγότερες συνέπειες. 75,76,77,78 Τελευταία έχει παρασκευασθεί διάλυμα LCT/MCT (50%,50%) εμπλουτισμένο με α-το- 26

29 κοφερόλη. Το διάλυμα αυτό φαίνεται να συνδυάζει σημαντικά θρεπτικά και φυσιολογικά πλεονεκτήματα, και χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη σταθερότητα. Οι συνέπειες από την ανεπάρκεια της βιταμίνης Ε έχουν άμεση σχέση με την απώλεια της αντιοξειδωτικής προστασίας που εξασφαλίζει. Σε πειραματικές μελέτες έχει βρεθεί αύξηση της διαπερατότητας της λυσοσωμιακής μεμβράνης και έξοδο των λυοσσωμιακών ενζύμων. Έχουν αποδειχθεί ιστολογικά βλάβες σε διάφορα όργανα, μυϊκή δυστροφία, αναιμία, ανοσοκαταστολή και μείωση της γονιμότητας. Η α-τοκοφερόλη φαίνεται ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της εκφυλιστικής αμφιβληστροειδοπάθειας, αφού γι αυτήν ευθύνεταισε σημαντικό βαθμό η υπεροξείδωση των λιπιδίων της μεμβράνης και η έξοδος λυσοσωμιακών ενζύμων.επίσης, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι υπεισέρχεται στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης. Τα επίπεδα πλάσματος της βιταμίνης Ε έχουν στενή συσχέτιση με τη θνητότητα από καρδιαγγειακές παθήσεις. Είναι ο μόνος μεμονωμένος παράγοντας που μπορεί να εξηγήσει την διαφορά της θνητότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις σε διαφορετικούς πληθυσμούς. 79,80,81 ii. Βιταμίνη C Η βιταμίνη C ή Ασκορβικό οξύ είναι ο πιο ισχυρός υδατοδιαλυτός αντιοξειδωτικός παράγοντας. Προέρχεται κυρίως από τα εσπεριδοειδή. Το μοριακό βάρος της είναι 167 MDa και αποβάλλεται ταχύτατα από τους νεφρούς υπό μορφή οξαλικού οξέος. Δόση 5 mg/kg/ημ θεωρείται ασφαλής. Δρά ως «καθαρτής» ελευθέρων ριζών και κυρίως αυτών που προέρχονται από τα ουδετερόφιλα, όπως είναι το ΟΗ, Η2Ο2 και το HOCL. 82 Η βιταμίνη C υπεισέρχεται στην ανακύκλωση της Βιταμίνης Ε από την οξειδωμένη μορφή της α-τοκοφερόλης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού απουσία άλλων αντιοξειδωτικών στις ρίζες της α-τοκοφερόλης έχει αποδοθεί invitro προ-οξειδωτική δράση. Invitro, επίσης, φαίνεται να προωθεί την ανακύκλωση της γλουταθειόνης, της β-καροτένης και του ουρικού άλατος από τις οξειδωμένες τους μορφές. Σημαντική είναι η προστατευτική δράση του ασκορβικού οξέος στους αναστολείς της α1 πρωτεάσης. Οι αντιπρωτεάσες αυτές προστατεύουν τους ιστούς από την καταστροφική δράση της ελαστάσης και της λυσοζύμης, που απελευθερώνονται από τα ουδετερόφιλα, 83,84 Σε ειδικές συνθήκες η βιταμίνη C δρα προ-οξειδωτικά, προωθώντας την αναγωγή του Fe σε FeII. Ο FeΙΙ προάγει την παραγωγή ΟΗ, το οποίο ευθύνεται για την υπεροξείδωση των λιπιδίων της μεμβράνης και την επακόλουθη κυτταρική καταστροφή. Καταστάσεις όπως η φλεγμονή, η μετάγγιση αίματος και η χαμηλή συγκέντρωση των πρωτεϊνών που δεσμεύουν τον σίδηρο, ευνοούν την αύξηση των επιπέδων του ελεύθερου σιδήρου και γι αυτό υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός όσον αφορά την εξωγενή χορήγηση βιταμίνης. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος που δεν έχει μελετηθεί η μεμονωμένη χορήγηση βιταμίνης C σε βαριά πάσχοντες αρρώστους, αν και η συγκέντρωσή της στο πλάσμα τέτοιων αρρώστων έχει βρεθεί σημαντικά μειωμένη. Πάντως, η έγχυση βιταμίνης C σε αρρώστους με σήψη χαρακτηρίζεται από ταχεία κατανάλωση, κυρίως λόγω της δράσης της ως καθαρτή ελεύθερων ριζών, αλλά και λόγω της προ-οξειδωτικής της δραστηριότητας. 85 Ενδιαφέρον παρουσιάζει η χορήγηση βιταμίνης C σε αρρώστους με εγκαύματα. Η χορήγηση μεγάλων δόσεων βιταμίνης C (66 mg/kg/h), το πρώτο μετεγκαυματικό εικοσιτετράωρο, μείωσε σημαντικά τον όγκο των υγρών αναπλήρωσης, την αύξηση του βάρους και το οίδημα της εγκαυματικής επιφάνειας, καθώς και την ανάγκη της μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής.βέβαια, προγενέστερες μελέτες δεν κατέληξαν στα ίδια αποτελέσματα. Σίγουρα, η δράση 27

30 της βιταμίνης C στους εγκαυματίες δικαιούται περαιτέρω έρευνας. 86,87 iii. Βιταμίνη Α Πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη. Υπό τον όρο βιταμίνη Α περιλαμβάνεται μια ομάδα ρετινολών, οι οποίες προσλαμβάνονται με τις τροφές. Πλούσια σε ρετινόλες είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά, το συκώτι και τα δημητριακά. Η β-καροτένη είναι μια προβιταμίνη Α, η οποία καλύπτει το 25 % της βιταμίνης Α στη διατροφή του δυτικού κόσμου. Πλούσια σε β-καροτένη είναι τα φρούτα με κίτρινη σάρκα, τα καρότα και τα πράσινα λαχανικά. 88 Η βιταμίνη Α των τροφών απορροφάται από τον εντερικό βλεννογόνο υπό μορφή εστέρων ρετινόλης, ενώ και η β-καροτένη, η οποία απορροφάται σε ποσοστό 40%-6Ο% μετατρέπεται σε ρετινόλη στο ίδιο σημείο. Η ρετινόλη αποθηκεύεται στο ήπαρ με μορφή εστέρων και μεταφέρεται στους περιφερικούς ιστούς, συνδεδεμένη σε μια ειδική πρωτεΐνη, την πρωτεΐνη που δεσμεύει τη ρετινόλη (ΡΒR). Λόγω των μεγάλων αποθεμάτων της πρωτεΐνης στο ήπαρ, τα επίπεδά της στο πλάσμα παραμένουν σταθερά, έως ότου εξαντληθούν τα αποθέματα αυτά. Η απορρόφηση των διαφόρων ρετινολών ελαττώνεται σε διάφορες γαστρεντερικές παθήσεις, όπως η ανεπάρκεια του παγκρέατος, η μερική ήολική γαστρεκτομή και το σύνδρομο βραχέος εντέρου.σε ανεπάρκεια βιταμίνης Α μπορεί να οδηγήσει η παρατεταμένη παρεντερική διατροφή, η κατάχρηση υπακτικών, η ανεπαρκής πρόσληψη και οι λοιμώξεις. 89 Η βιταμίνη Α, μέσω της μετατροπής της σε ρετινόλη, δρα αντιοξειδωτικά, εμποδίζοντας την υπεροξείδωση των λιπιδίων της μεμβράνης.η παρουσία του ασκορβικού οξέος είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανακύκλωση της β-καροτένης από την οξειδωμένη της μορφή. Υπάρχουν ενδείξεις από επιδημιολογικές μελέτες ότι οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες διαδραματίζουν κυρίαρχο προληπτικό ρόλο στις καρδιαγγειακές παθήσεις και τις κακοήθεις νόσους. Η β-καροτένη, όπως έχει αποδειχθεί invitro, εμποδίζει την αύξηση και προάγει την απόπτωση καρκινικών κυττάρων και αυτό φαίνεται να επιτυγχάνεται μέσω της δραστηριοποίησης του παράγοντα ΝF-κΒ. Η ασφαλής ημερήσια πρόσληψη β-καροτένης υπολογίζεται σε 10 mg. Η συνιστώμενη αναλογία μεταξύ βιταμίνης Ε, C και β-καροτένης είναι 1:2: ,91 Αναπάντητα μένουν ακόμη αρκετά ερωτηματικά σχετικά με τον μηχανισμό δράσης και την ιδανική δοσολογία των αντιοξειδωτικών βιταμινών. iv. Γλουταθειόνη (GSH) Η γλουταθειόνη (GSH) είναι δωρητής ηλεκτρονίων και αποτελεί τον κυριότερο ενδοκυττάριο αντιοξειδωτικό παράγοντα. Πρόκειται για ένα τριπεπτίδιο, αποτελούμενο από L-γλουταμίνη, L-κυστεΐνη και γλυκίνη. Τα επίπεδά της στους ιστούς κυμαίνονται από mmol. Η μεγαλύτερη συγκέντρωσή της βρίσκεται στο ήπαρ και ακολουθούν ο σπλήνας, οι νεφροί, ο φακός του οφθαλμού, τα ερυθροκύτταρα και τα λευκοκύτταρα. Η συγκέντρωσή της στο αίμα είναι περίπου 4,5mmol, δηλαδή περίπου 3 φορές μικρότερη από την ενδοκυττάρια. Θεωρείται ένας από τους πιο ισχυρούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες. Εξουδετερώνει άμεσα ελεύθερες ρίζες υδροξυλίου, αλλά και άλλες ελεύθερες ρίζες οξυγόνου καθώς και ρίζες εντοπισμένες στο DΝΑ. 92,93,94,95 Αποτελεί έναν από τους κυριότερους προστατευτικούς μηχανισμούς στο δέρμα, τον φακό, τον επιπεφυκότα και τον αμφιβληστροειδή ενάντια στην ακτινοβολία, ενώ αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αποτοξινωτικής δράσης του κυτοχρώματος Ρ450 στο ήπαρ, τους νεφρούς, τους πνεύμονες και τον εντερικό βλεννογόνο. 28

31 Δρα, επίσης, ως συνένζυμο διαφόρων ενζύμων, όπως οι υπεροξειδάσες, οι τρανσυδρογενάσες και η γλουταθειόνηs-τρανσφεράση. Η σύνθεσή της γίνεται σε δύο φάσεις: αρχικά συνδέονται η κυστεΐνη (cysteine) και το γλουταμινικό οξύ (glutamate), με τη βοήθεια του ενζύμου συνθετάση της γ- γλουταμύλ-κυστεΐνηs (glutamylcysteinesynthetase), και στη συνέχεια, υπό την επίδραση της συνθετάσης της γλουταθειόνης (GSHsynthetase), συνδέεται και η γλυκίνη (glycine). 96,97 Ο ρυθμός σύνθεσης της GSH εξαρτάται από τα επίπεδα του GSH. Αυτό που κυρίως καθορίζει τον ρυθμό παραγωγής, είναι η διαθεσιμότητα της κυστεΐνης. Άλλοι παράγοντες, που επίσης επηρεάζουν την σύνθεση της GSΗ, είναι η ασιτία, η πρωτεϊνική υποθρεψία και η διαιτητική ανεπάρκεια διαφόρων αμινοξέων. Οταν από το μόριό της χαθούν ηλεκτρόνια, μετατρέπεται στην οξειδωμένη της μορφή, την δισουλφιδικήγλουταθειόνη (glutathionedisulfide,gssg). Πρόκειται για διμερές, του οποίου τα δύο μόρια ενώνονται μεταξύ τους με μια δισουλφιδική γέφυρα. Υπάρχει δυναμική ισορροπία ανάμεσα στη σύνθεση της GSΗ, την ανακύκλωσή της από τη GSSG και τη χρησιμοποίησή της. Η GSSG, υπό την καταλυτική δράση της glutathionedisulfideαναγωγάσης, μετατρέπεται σε 2 μόρια GSΗ. Σημαντικό ρόλο στη διεργασία αυτή διαδραματίζει η αναγωγική δράση του ασκορβικού οξέος. 98 Παράγοντες που οδηγούν σε οξειδωτικόstress όπως είναι η ακτινοβολία, οι ιογενείς λοιμώξεις, οι τοξίνες του περιβάλλοντος, τα χημικά των απορρυπαντικών, τα βαρέα μέταλλα, οι χειρουργικές επεμβάσεις, οι φλεγμονές, η σήψη, τα εγκαύματα και η διαιτητική ανεπάρκεια πρόδρομων ουσιών και συνενζύμων της GSH, προκαλούν κυτταρική ένδεια GSH.Η περιεκτικότητα των ιστών σε GSHαποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη της λειτουργικότητας και της βιωσιμότητας των κυττάρων. Καθώς τα ενδοκυττάρια επίπεδα της GSΗ μειώνονται, μειώνεται προοδευτικά και η δραστηριότητα του κυττάρου, ώσπου να οδηγηθεί τελικά στο θάνατο. Αν η ενδοκυττάρια συγκέντρωση της GSΗ πέσει κάτω από το 70%-80% της φυσιολογικής της συγκέντρωσης, επέρχεται ο κυτταρικός θάνατος. Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα μιτοχόνδρια λόγω του βομβαρδισμού τους από ρίζες οξυγόνου. 99,100,101,97-99 Στον άνθρωπο η ένδεια GSΗ συνδέεται με σημαντικό αριθμό παθολογικών καταστάσεων. Η κληρονομική ανεπάρκεια των ενζύμων που υπεισέρχονται στη σύνθεση της GSΗ, συνοδεύεται από περιορισμένη ήγενικευμένη ανεπάρκεια του GSΗ,η οποία εκφράζεται με αιμολυτική αναιμία, περιφερική νευροπάθεια, μυοπάθεια, αμινουρία και συχνά σοβαρές νευρολογικές διαταραχές κατά την τέταρτη δεκαετία της ζωής. Ο πολλαπλασιασμός και η λειτουργικότητα των κυττάρων του ανοσολογικού συστήματος εξαρτάται από την ενδοκυττάριο συγκέντρωση της GSΗ. Σε αρρώστους με AIDS, όπου το οξειδωτικόstress είναι υψηλό, έχουν βρεθεί σε όλες τις φάσεις της νόσου χαμηλά επίπεδα GSΗ στο πλάσμα, τα ερυθροκύτταρα, τα Τ-λεμφοκύτταρα, τα Β-λεμφοκύτταρα και τα μονοκύτταρα. Επίσης, στα χαμηλά επίπεδα GSΗ του λεπτού υγρού στρώματος που επικάθεται του επιθηλίου (Epithelialliningfluid, ELF), φαίνεται να οφείλεται και η προδιάθεση των αρρώστων αυτών για ευκαιριακές λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Στην ηπατική κίρρωση παρατηρούνται χαμηλά επίπεδα GSΗ τόσο στο πλάσμα και τα ερυθροκύτταρα όσο και στο ήπαρ. Ειδικά στη μη αλκοολική ηπατική ανεπάρκεια έχουν βρεθεί και υψηλά επίπεδα GSSG. 102 Ο πνεύμονας είναι πολύ ευάλωτος στην οξειδωτική επίθεση λόγω της εισπνοής καθαρού οξυγόνου, των περιβαλλοντικών τοξινών και της απελευθέρωσης ριζών οξυγόνου από τα πνευμονικά μακροφάγα. Η ανεπάρκεια της GSΗ συνδέεται στενά με πολλές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, όπως είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, το ARDS, το ΙRDS, το άσθμα και η κυστική ίνωση. 29

32 Χαμηλά επίπεδα GSΗ και υψηλά επίπεδα GSSG έχουν βρεθεί τόσο στις φλεγμαίνουσες όσο και στις υγιείς περιοχές του εντερικού βλεννογόνου αρρώστων με νόσο του Crohn.Άρρωστοι με χρόνια παγκρεατίτιδα παρουσίαζαν χαμηλά επίπεδα GSH στο πλάσμα, ενώ σε μια μελέτη άρρωστοι με οξεία παγκρεατίτιδα παρουσίασαν ραγδαία βελτίωση μετά την αποκατάσταση της συγκέντρωσης της GSΗ. Η αποκατάσταση των επιπέδων της γλουταθειόνης επιχειρείται με διάφορους τρόπους. Παρά το γεγονός ότι η από του στόματος χορηγούμενη γλουταθειόνη απορροφάται ταχέως από τον εντερικό βλεννογόνο, η συστηματική βιοδιαθεσιμότητά της είναι σχεδόν ανύπαρκτη, επειδή καταβολίζεται ταχέως, μόλις περάσει στην πυλαία κυκλοφορία. Αυτό, βέβαια, δεν αναιρεί την ευεργετική της δράση στη νόσο του Crohn.Ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα της ενδοφλέβιας χορήγησης γλουταθειόνης σε διάφορες εκφυλιστικές παθήσεις του ΚΝΣ, όπως είναι η νόσος του Parkinson, η νόσος του Αlzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας, το εγκεφαλικό έμφρακτο. Ικανοποιητικά είναι τα αποτελέσματα της από του στόματος χορήγησης Ν-ακετυλκυστεΐνης, μίας πηγής κυστεΐνης με υψηλή βιοδιαθεσιμότητα. Αναφέρονται καλά αποτελέσματα σε κλινικές μελέτες που αφορούσαν αρρώστους με ΑIDS. Επίσης, η ενδοφλέβια χορήγησή του αποκατέστησε τα επίπεδα GSΗ του λεπτού υγρού στρώματος που επικάθεται του επιθηλίου, σε σηπτικούς αρρώστους με αναπνευστική ανεπάρκεια. Το α-λιποϊκό οξύ (a-lipoicacid) είναι αντιοξειδωτικό πολύ αποτελεσματικό στην αποκατάσταση της συγκέντρωσης του GSΗ. Χορηγούμενο από το στόμα σε αρρώστους με ΑΙDS, αύξησε τα επίπεδα της γλουταθειόνης. Είναι ασφαλές και καλά ανεκτό. Η S-adenosylmethinine (SAMe), μία άλλη πρόδρομη ουσία της κυστεΐνης, γίνεται καλά ανεκτή. Σε ενδοφλέβια χορήγηση αύξησε τα επίπεδα της GSΗ των ερυθροκυττάρων σε κυρωτικούς ασθενείς. Καλά αποτελέσματα φαίνεται να έχουν η βιταμίνη C και η ταυρίνη όσον αφορά τη διατήρηση ήτην αύξηση της ενδοκυττάριας συγκέντρωσης της γλουταθειόνης. Μια συνθετική κυστεΐνη, η προκυστεΐνη (ΟΤC), φαίνεται να είναι αποτελεσματική τόσο στην από του στόματος όσο και στην ενδοφλέβια χορήγηση. Η χορήγηση GSH σε αρρώστους με καρκίνο πρέπει να γίνεται με προσοχή, επειδή μερικά είδη καρκίνου μπορεί να το χρησιμοποιήσουν για να αυξήσουν την ανθεκτικότητά τους στα κυτταροστατικά. 103,104 v. Αντιοξειδωτικά του πλάσματος Συστατικά του πλάσματος με αντιοξειδωτική δράση είναι η τρανσφερίνη, η σερουλοπλασμίνη, η λευκωματίνη και το ουρικό άλας. Τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση έχουν η σερουλοπλασμίνη και η τρανσφερίνη, οι οποίες περιορίζουν τα επίπεδα του ελεύθερου Fe.Η τρανσφερίνη συνδέεται με τον τρισθενή σίδηρο (FeΙΙΙ), ενώ η σερουλοπλασμίνη βοηθάει στη δέσμευση του σιδήρου από την τρανσφερίνη, μετατρέποντας τον FeΙΙ σε FeΙΙΙ. Σύμφωνα με μια μελέτη των Quinlan και συν. 86, η μειωμένη αντιοξειδωτική δράση της σιδηροδεσμευτικής ικανότητας του πλάσματος φαίνεται να συνδέεται με την ανάπτυξη ΑRDS σε ασθενείς που είχαν υποστεί επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης. Η σερουλοπλασμίνη χρησιμεύει για τη μεταφορά και αποθήκευση του Cu. Η λευκωματίνη είναι ένας ισχυρός καθαρτήςhocl. Μαζί με το ουρικό άλας αποτελούν τα σπουδαιότερα αντιοξειδωτικά του πλάσματος. Οι Quinlan και συν. 86 ανέφεραν βελτίωση της ολικής αντιοξειδωτικής κατάστασης αρρώστων με σήψη μετά από έγχυση λευκωματίνης και, κατά συνέπεια, αύξηση της συγκέντρωσής της στο πλάσμα. 30

33 Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δράση της λευκωματίνης στα καρκινικά κύτταρα. Σύμφωνα με μία μελέτη των Moran και συν. η λευκωματίνη και η καταλάση φαίνεται να ασκούν κυτταροπροστατευτική αντιοξειδωτική δράση στα κύτταρα ασθενών με χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία. 105, Ενζυμικά αντιοξειδωτικά i. Δεσμουτάση του υπεροξειδίου (SOD) Είναι ο κυριότερος ενζυμικός αντιοξειδωτικός παράγοντας. Η δράση της ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα, το 1969, από τους ΜcCord και Fridovich. Είναι ένα τετραμερές, η δραστικότητα του οποίου εξαρτάται από τη σταθερότητά του. Δρα καταλύοντας τη μετατροπή της υπεροξειδικής ρίζας σε Η202 και Ο2. Υπάρχουν 3 μορφές SOD, που διακρίνονται μεταξύ τους από την προσθετική ομάδα που περιέχουν. Η ΜnSOD (SOD2) παράγεται στο κυτταρόπλασμα και στη συνεχεία προωθείται στο μιτοχόνδριο. Η συγκέντρωσή της εντός του μιτοχονδρίου είναι υψηλή και αποτελεί τον κυριότερο αμυντικό του μηχανισμό. Όπως ήδη έχει αναφερθεί, το μιτοχόνδριο είναι διαρκώς εκτεθειμένο σε κίνδυνο οξειδωτικούstress, λόγω της συνεχούς παραγωγής ελεύθερων ριζών και η ανεπαρκής αντιοξειδωτική προστασία του μπορεί να το οδηγήσει σε καταστροφή και αύξηση της κυτταρικής απόπτωσης. Η SOD, που περιέχει χαλκό και ψευδάργυρο (CuZn), βρίσκεται ήστο κυτταρόπλασμα (SOD1) ή στον εξωκυττάριο χώρο (SOD3). Η CuZnSOD χαρακτηρίζεται από σταθερό ρυθμό παραγωγής, αδρανοποιείται δε μετά από έκθεση σε οξειδωτικό. Αντίθετα, η παραγωγή της MnSOD προάγεται και ρυθμίζεται από την παρουσία αντιδραστικών ενώσεων οξυγόνου, ενώ φαίνεται να υφίσταται περαιτέρω αύξηση από την παρουσία κυτταροκινών. 107,108 Φυσιολογικά υπάρχουν 2 παραλλαγές του γονιδίου έκφρασης της SOD2. Στην πρώτη παραλλαγή υπάρχει αντικατάσταση της ισολευκίνης στο επίπεδο 58από θρεονίνη, πράγμα που οδηγεί στην παραγωγή μιας ΜnSOD, η οποία αποσταθεροποιείται εύκολα και επομένως χαρακτηρίζεται από μειωμένη δραστικότητα. Στην άλλη παραλλαγή υπάρχει αντικατάσταση της αλανίνης από βαλίνη και η ΜnSOD που προκύπτει, χαρακτηρίζεται, από διαταραχή του προσανατολισμού, με συνέπεια τη μειωμένη συγκέντρωση εντός του μιτοχονδρίου. Στην παρουσία αυτών των παραλλαγών φαίνεται να οφείλεται το γεγονός, ότι μερικοί άρρωστοι με σήψη αναπτύσσουν ΜΟF και άλλοι όχι. Μια παραλλαγή της CuZnSOD με ανεπαρκή περιεκτικότητα σε Ζn φαίνεται να ενοχοποιείται για το 20% των νόσων του κινητικού νευρώνα. Όπως έχει αποδειχθεί invitro, η μορφή αυτή της SOD έχει τοξική δράση στα κινητικά κύτταρα, φαίνεται δε ότι η τοξικότητά της αυξάνει με την έκθεσή της σε οξειδωτικό περιβάλλον.η SOD3 φαίνεται να ασκεί προστατευτικό ρόλο στη μαθησιακή ικανότητα και τη διατήρηση της μνήμης κατά τη διαδικασία της γήρανσης του οργανισμού. Είναι γνωστός ο προστατευτικός ρόλος της SOD σε πολλές παθήσεις. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος της κατά τη φάση της επαναιμάτωσης στο σύνδρομο ισχαιμίας-επαναιμάτωσης μετά ισχαιμία, οπότε και απελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα ελεύθερων ριζών, οι οποίες είναι σε σημαντικό βαθμό υπεύθυνες για την ιστική καταστροφή που συνοδεύει τη φάση αυτή του συνδρόμου. Η επαναιμάτωση του οξέος ισχαιμούντος μυοκαρδίου συνοδεύεται συνήθως από κλινικές εκδηλώσεις, όπως οι αρρυθμίες και η παρατεταμένη δυσλειτουργία του μυοκαρδίου. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι διαταραχές αυτές οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη μεγάλη και ανεξέλεγκτη παραγωγή ελεύθερων ριζών και κυρίως υδροξυλίου (ΟΗ). Το 31

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Κατά τη διάρκεια των φυσιολογικών ανθρώπινων διεργασιών παραγωγή ενέργειας, αποτοξίνωση από τοξικές ουσίες και ανοσολογική απόκριση, παράγονται από τον οργανισµό ελεύθερες

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΗ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΟΞΕΙΑΣ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙΣΑΣ ΑΠΟ ΔΑΚΤΥΛΙΤΙΔΑ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΗ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΟΞΕΙΑΣ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙΣΑΣ ΑΠΟ ΔΑΚΤΥΛΙΤΙΔΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΗ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΟΞΕΙΑΣ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙΣΑΣ ΑΠΟ ΔΑΚΤΥΛΙΤΙΔΑ Σαατσόγλου Βασιλική Ειδικευόμενη καρδιολογίας ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝ ΔΡΑΜΑΣ ΣΚΟΠΟΣ Η παρουσίαση περιστατικού μη αποφρακτικής

Διαβάστε περισσότερα

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος Ερωτήσεις Αξιολόγησης Εργαστηριακού Μαθήματος Θέμα: «Κεντρική Φλεβική Πίεση» 1. Τι είναι η Κεντρική Φλεβική Πίεση (ΚΦΠ); Είναι η υδροστατική πίεση των μεγάλων φλεβών που είναι πλησιέστερα στην καρδιά,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη/ αντιμετώπιση κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας βάρους Αντιμετώπιση της

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17 Απαντά ο κ. Θεμιστοκλής Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Ίσως λίγοι από εμάς να είμαστε ενημερωμένοι για τη σπουδαία εργασία που εκτελεί στο σώμα μας, ένα από τα όργανα του, η χοληδόχος κύστη. Εκεί μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 13: ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η χορήγηση διατροφής δεν ΠΡΕΠΕΙ να ξεπερνά την ικανότητα χρησιμοποίησης/οξείδωσης τους απο τον οργανισμό ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης, ΠΘ Ερευνητής, Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης Οξειδωτικό στρες Γενικός όρος

Διαβάστε περισσότερα

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία.

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ., ΝΤΑΤΣΙΟΣ Α., ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ Β., ΨΗΦΟΣ Β., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ., ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Κ.,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Από την καρδιοπνευμονική στην καρδιοεγκεφαλική αναζωογόνηση ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Μαρία Ι. Σεφέρου Ειδικευόμενη Καρδιολογίας Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. ΑΝΑΚΟΠΗ Ηλεκτρική Φάση Κυκλοφορική Φάση Μεταβολική Φάση ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός»

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Ασθενής 62 ετών με ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΔΕΞΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΙΛΗΣ ΦΛΕΒΑΣ Το λειομυοσάρκωμα (LMS) της κάτω κοίλης φλέβας

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Άνδρας ηλικίας 47 ετών προσέρχεται λόγω πνευματουρίας και απώλειας κοπράνων από την ουρήθρα, από δεκαημέρου. Ο ασθενής αναφέρει γριππώδη συνδρομή που προηγήθηκε της παρούσης κατάστασης.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14 Αγγειοπλαστική Bypass Η αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νόσων περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις

Διαβάστε περισσότερα

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν:

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν: 1 Τι είναι η Κίρρωση του Ήπατος: Η κίρρωση του ήπατος είναι μία χρόνια πάθηση του ήπατος κατά την οποία παρατηρείται καταστροφή του ιστού του ήπατος και αλλαγή της αρχιτεκτονικής του, γεγονός που οδηγεί

Διαβάστε περισσότερα

Κοιλιακός πόνος στους ηλικιωμένους. Πέππας Γεώργιος Χειρουργός

Κοιλιακός πόνος στους ηλικιωμένους. Πέππας Γεώργιος Χειρουργός Κοιλιακός πόνος στους ηλικιωμένους Πέππας Γεώργιος Χειρουργός Σημαντικά Δεδομένα Περίπου 60% ηλικιωμένων με κοιλιακό πόνο που προσέρχονται στο ΤΕΠ με κοιλιακό πόνο χρήζουν εισαγωγής και 40% χρήζουν χειρουργείο

Διαβάστε περισσότερα

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο

Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΗ ΜΑΡΙΑ Κορίτσι 20 ετών προσήλθε εξαιτίας εκούσιας λήψης 20 tb παρακεταμόλης (10γρ.) και 30 tb βαλεριάνας Aναφέρεται ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ Λήψη ουσιών δύο ώρες πριν την προσέλευση Αίσθημα ζάλης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (PERCUTANEOUS CORONARY INTERVENTION-PCI)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Προστάτεψε την καρδία σου Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Καρδιοαγγειακές παθήσεις και γυναικείο φύλο Εισαγωγή Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν σε παγκόσμιο επίπεδο την κυριότερη αιτία θανάτου στο γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Κολέτσα Τριανταφυλλιά Eπικ. Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Aρτηριοσκλήρωση * Αρτηριδιοσκλήρωση (Υπερτασική) * Τύπου Mockemberg

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες» ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σύστημα : χαμηλών αντιστάσεων υψηλής ενδοτικότητος

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη αντιμετώπιση του αορτικού ανευρύσματος

Σύγχρονη αντιμετώπιση του αορτικού ανευρύσματος Σύγχρονη αντιμετώπιση του αορτικού ανευρύσματος Kυριάκος Δ. Κτενίδης, MD, PhD, EBSQ VASC Αριστοτέλειο Πανεπιστήμειο Θεσσαλονίκης Αγγειοχειρουργική Κλινική Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Θεσ/νίκης ΑΧΕΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ/ΝΤΗΣ Dr. Γ. ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΣ ΕΙΛΕΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ Dr. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΠ. ΕΥΘΥΜΙΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Ν.Θ. «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Ορισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 14: ΤΡΑΥΜΑ Η διατροφική υποστήριξη κρίνεται απαραίτητη κατά την φλεγμονώδη και μεταβολική φάση διότι βελτιώνει σημαντικά την έκβαση του ασθενούς. Η μέτρια

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση Διατροφής-Ιώσεων-Ανοσοποιητικού Συστήματος - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Οκτώβριος :40

Σχέση Διατροφής-Ιώσεων-Ανοσοποιητικού Συστήματος - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Οκτώβριος :40 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Οι ιώσεις ανεξάρτητα από το εάν είναι ήπιες ή όχι έχουν αρνητικές επιδράσεις στη διατροφική κατάσταση του ατόμου. Οι σπουδαιότητα των επιδράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΙΤΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ.

ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΙΤΙΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ. ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΑΛΓΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ. Β Χειρουργική Κλινική. Γ.Ν.Ασκληπιείο Βούλας Εισαγωγή Οι επιπλοικές αποφύσεις είναι θύλακοι του περιτοναίου που εξορμώνται από τον ορογόνο του παχέος εντέρου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (preliminary)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (preliminary) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 2018-2019 (preliminary) ΜΑ01: Βασικές αρχές Εισαγωγή στους υπερήχους (10 ώρες) Παρασκευή, 26/10/2018 16:00-16:30 Εισαγωγή νέων ΜΦ στο ΔΔΠΜΣ Α.Γιαννούκας 16:30 18:30 Εισαγωγή στη ρευστομηχανική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΩΤΕΡΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Κωνσταντίνος Θωμαϊδης Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία (6-8% των Σ.Κ.) Συχνότητα:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 8 Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΠΑΙΔΙΑΤΡΩΝ-ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΩΝ 8/12/2018 ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Κων/νος Κ. Θωμαϊδης Γ.Ν. «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Σκοπός της διόρθωσης μίας συγγενούς καρδιακής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια 25% - 40% των ασθενών με ΧΑΠ υποσιτίζονται. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 12: HIV Ο HIV έχει συνδεθεί με κακή θρέψη και με το σύνδρομο απώλειας καθαρής σωματικής μάζας και λιπώδους ιστού (AIDS wasting syndrome). Η απώλεια σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Νόσος Crohn ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Πρόληψη και αντιμετώπιση της κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη της απώλειας βάρους Ενίσχυση προγράμματος αποκατάστασης ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος της λειτουργίας της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος

Έλεγχος της λειτουργίας της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος Έλεγχος της λειτουργίας της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος Φλεγμονή Ανεπάρκεια ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Φλεγμονή που συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα στο σκύλο και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ Φωτεινή Ραζάκου, MSc Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής Εργ. Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ-Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας Σωστή διατροφή Θρεπτικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ X. ΓΡΑΪΔΗΣ, Δ. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, Β. ΚΑΡΑΣΑΒΙΔΗΣ, Ε. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, Γ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Θ. ΜΠΙΤΣΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ

ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΗΝΑ 2010 1 ΣΚΟΠΟΣ Η ανάλυση και μελέτη της μοριακής δομής των καρωτίδων αρτηριών με υπέρυθρη φασματοσκοπία. Η εξαγωγή συμπερασμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Φώτιος Λάσπας Ακτινοδιαγνώστης Τμήμα Αξονικού-Μαγνητικού Τομογράφου Νοσοκομείο «Υγεία» Εισαγωγή Η αορτοστεφανιαία παράκαμψη αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

«Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr!

«Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr! «Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr! Όλοι γνωρίζουν την παροιμία»ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα». Πλέον έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΦΛΕΒΙΚΗ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ ΦΛΕΒΙΚΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ (ΦΘ) ΠΝΕΥΜΟΝΙ ΚΗ ΕΜΒΟΛΗ (ΠΕ) ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά με διαβήτη. Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση

Παιδιά με διαβήτη. Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ (20 %) (60-75 %)% Παιδιά με διαβήτη Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση Η μείωση των επιπέδων της γλυκόζης

Διαβάστε περισσότερα

Καταπληξία. Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας

Καταπληξία. Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας Καταπληξία Δημήτριος Τσιφτσής ΤΕΠ ΓΝ Νικαίας Εφημερία στο ΚΥ Αγ. Βαρβάρας Ν. Ηρακλείου. 50 χλμ από μεγάλο νοσοκομείο Βασικός ιατρικός εξοπλισμός Διακομιδή με ιδιωτικό μέσο. Άνδρας 84 ετών τον βρήκαν οι

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΖΟΥΡΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ Κάθε κατάσταση που εμφανίζεται με αιφνίδιο, οξύ κοιλιακό πόνο και άλλοτε άλλα συνοδά συμπτώματα ανήκει στα διαφοροδιαγνωστικά πλαίσια της οξείας κοιλίας. Ο γιατρός

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ Σ. Λαγουδάκου, Π. Δερµάτης, Μ. Μαριόλης, Γ. Αρµατάς,

Διαβάστε περισσότερα

Λιποδιαλυτές βιταμίνες και διατροφή. Αντωνία Ματάλα Σεπτέμβριος 2016

Λιποδιαλυτές βιταμίνες και διατροφή. Αντωνία Ματάλα Σεπτέμβριος 2016 Λιποδιαλυτές βιταμίνες και διατροφή Αντωνία Ματάλα Σεπτέμβριος 2016 Γνωρίσματα των λιποδιαλυτών βιταμινών Α, D, Ε, Κ Aπορρόφηση Μεταφορά Aρχικά στη λέμφο, στη συνέχεια στην κυκλοφορία αίματος Κάποιες απαιτούν

Διαβάστε περισσότερα

Ανευρύσματα Εγκεφάλου

Ανευρύσματα Εγκεφάλου Ανευρύσματα Εγκεφάλου Το εγκεφαλικό ανεύρυσμα είναι μια παθολογική διάταση σε ένα μέρος του τοιχώματος ενός αγγείου του εγκεφάλου που οφείλεται σε ένα έλλειμμα του μέσου χιτώνα του τοιχώματος του αγγείου.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΩΑΝΝΗΣ Η. ΓΚΡΙΝΙΑΤΣΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ Α Χειρουργική Κλινική ΛΑΙΚΟ Νοσοκομείο

ΙΩΑΝΝΗΣ Η. ΓΚΡΙΝΙΑΤΣΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ Α Χειρουργική Κλινική ΛΑΙΚΟ Νοσοκομείο ΙΩΑΝΝΗΣ Η. ΓΚΡΙΝΙΑΤΣΟΣ Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ Α Χειρουργική Κλινική ΛΑΙΚΟ Νοσοκομείο Ως ΓΕΣ χαρακτηρίζεται κάθε επικοινωνία: μεταξύ ενός οργάνου του πεπτικού συστήματος και οποιουδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

Διαχωρισμός κοιλιακής αορτής. Απεικόνιση και κλινική συσχέτιση.

Διαχωρισμός κοιλιακής αορτής. Απεικόνιση και κλινική συσχέτιση. Γεώργιος Ζιμπιλίδης - Διαχωρισμός κοιλιακής αορτής. Απεικόνιση και κλινική συσχέτιση. 25 Διαχωρισμός κοιλιακής αορτής. Απεικόνιση και κλινική συσχέτιση. Ζιμπιλίδης Γεώργιος Τμήμα Αγγειογράφου και Επεμβατικής

Διαβάστε περισσότερα

Είδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων

Είδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων Είδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων Αναστρέψιμες κυτταρικές βλάβες κυρίως στο κυτταρόπλασμα Α. Θολερή εξοίδηση Β. Υδρωπική εκφύλιση Γ. Λιπώδης εκφύλιση Θολερή εξοίδηση ή κυτταρική εξοίδηση Η πρώτη μορφολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Οι ασθενείς με νευρογενή ανορεξία παρουσιάζουν σημαντική απώλεια βάρους, είναι ανορεκτικοί και υποφέρουν από

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT. Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας. Ελαιόλαδο και υγεία

PROJECT. Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας. Ελαιόλαδο και υγεία ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: Γιώργος Δερμιτζάκης Δημήτρης Δημητρουλόπουλος Έλενα Ξενάκη Μαργαρίτα Χατζοπούλου PROJECT Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας Ελαιόλαδο και υγεία ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Λαγουτάρη Ελένη Σούσου

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ

Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ Βασικά συμπτώματα καρδιαγγειακού Προκάρδιο άλγος Δύσπνοια Αίσθημα παλμών Συγκοπή Οίδημα Καταβολή,

Διαβάστε περισσότερα

σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου επί τουλάχιστον 3

σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου επί τουλάχιστον 3 Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ανήκει σε μια ομάδα λειτουργικών διαταραχών του πεπτικού σωλήνα. Το κοιλιακό άλγος, ο μετεωρισμός και η εναλλαγή των συνηθειών του εντέρου αποτελούν τυπικά συμπτώματα.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg).

Το Xarelto είναι φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία ριβαροξαβάνη. Διατίθεται σε μορφή δισκίων (2,5, 10, 15 και 20 mg). EMA/230698/2013 EMEA/H/C/000944 Περίληψη EPAR για το κοινό ριβαροξαβάνη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Χ.ΓΡΑΙ ΗΣ,Γ.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Γ.ΜΑΜΑ ΑΣ,. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ, Θ.ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ,.ΚΟΥΛΑΞΗΣ, Γ.ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Παθολόγος Αξιολόγηση βαρύτητας περιστατικού - Από την βαρύτητα των κλινικών σημείων (αναπνευστική συχνότητα >35, ταχυκαρδία,

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση, Οξειδωτικό στρες και ανοσιακό σύστημα. Θανάσης Ζ. Τζιαμούρτας Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης

Άσκηση, Οξειδωτικό στρες και ανοσιακό σύστημα. Θανάσης Ζ. Τζιαμούρτας Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης Άσκηση, Οξειδωτικό στρες και ανοσιακό σύστημα Θανάσης Ζ. Τζιαμούρτας Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης Θέματα παρουσίασης Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (URTI) και άσκηση (γιατί;)

Διαβάστε περισσότερα

Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών. Το ελαιόλαδο, "υγρό χρυσάφι" κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή

Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών. Το ελαιόλαδο, υγρό χρυσάφι κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ, ΜSc Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών Το ελαιόλαδο, "υγρό χρυσάφι" κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή θρεπτικών συστατικών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ Ανδρέας Πιτταράς Καρδιολόγος - Hypertension Specialist ESH Ass. Prof. George Washington University USA Ασκληπιείο Βούλας Metropolitan General

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΕΝΤΕΡΟΚΟΛΙΤΙΔΑ

ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΕΝΤΕΡΟΚΟΛΙΤΙΔΑ ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΕΝΤΕΡΟΚΟΛΙΤΙΔΑ με τα μάτια του χειρουργού από τη διάγνωση στη θεραπεία Λαϊνάκης Νεκτάριος Παιδοχειρουργός ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Νεκρωτική Εντεροκολίτιδα Η πιο σοβαρή και η πιο συχνή νόσος του γαστρεντερικού

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Τα λίπη αποτελούν μια συμπυκνωμένη πηγή ενέργειας Ενεργούν σαν διαλύτες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΈς ΝΌΣΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΆ

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΈς ΝΌΣΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΈς ΝΌΣΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΆ Αραγιάννης Δημήτριος Μονάδα Υπέρτασης Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική κλινική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α. Καρδιά & παιδί. Αρχίζοντας από τη βρεφική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας

Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑΚΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η βακτηριακήμηνιγγίτιςπαρά την ύπαρξη αποτελεσματικής αντιμικροβιακήςθεραπείας εξακολουθεί να είναι παράγων επιμένουσας νοσηρότητας και θνητότητας

Διαβάστε περισσότερα

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Οδηγίες Συνταγογράφηση γνωματεύσεων Dr ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΑΝΔΡΕΑΣ Καρδιολόγος 1) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ 2) Βαρύτητα επέμβασης Βαρύτητα επέμβασης 1)χαμηλού κινδύνου 2)μέτριου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ Η. Καπιτσίνης 1, Α. Σιαφάκας 2, Χ. Δοντάς 2, Γ. Μπομπότης 2, Λ. Ζιτιρίδου 2, Ι. Στυλιάδης 2 1. ΠΕΔΥ Μονάδα Υγείας Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης ειδικός καρδιολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτές οι τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης

Διαβάστε περισσότερα

Είναι μία χημική ουσία (στερόλη), που αυξάνει στον οργανισμό με την κατανάλωση λιπαρών ουσιών.

Είναι μία χημική ουσία (στερόλη), που αυξάνει στον οργανισμό με την κατανάλωση λιπαρών ουσιών. Υψηλή Χοληστερίνη: Αίτια και Θεραπεία - Συνήθη Ερωτήματα των ασθενών στη Μαχόμενη Κλινική Γράφει: Αναστασία Μοσχοβάκη, Ιατρός Ειδικός Παθολόγος Τι είναι η χοληστερόλη; Είναι μία χημική ουσία (στερόλη),

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός

Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Όταν μιλάμε για σκωληκοειδίτιδα αναφερόμαστε στη φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης του τυφλού που οφείλεται σε απόφραξη του

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 44 ετών παρουσιάζεται λόγω υδαρών διαρροϊκών κενώσεων έως 10/ημέρα από μηνός με συνοδό καταβολή αδυναμία

Ασθενής 44 ετών παρουσιάζεται λόγω υδαρών διαρροϊκών κενώσεων έως 10/ημέρα από μηνός με συνοδό καταβολή αδυναμία Ασθενής 44 ετών παρουσιάζεται λόγω υδαρών διαρροϊκών κενώσεων έως 10/ημέρα από μηνός με συνοδό καταβολή αδυναμία Σε εργαστηριακό έλεγχο διαπιστώθηκε υποκαλιαιμία(κ=3,0) N.Crohn με στένωση στον τελικό ειλεό(2004)

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα