Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ"

Transcript

1 Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ Του Ν.Καλογεροπούλου-Kaloy [Απόσπασμα από το βιβλίο του ΝΚ για τον Μακιαβέλλι. Εδώ δείχνεται η τρσυπόστατη φύση της Ηθικής ως έννοιας: Η Ατομική, η Κοινωνική και η Μεταφυσική Ηθική] Στην εξέλιξη της αναλύσεως του κειμένου του Ηγεμόνος, θίξαμε πολλές φορές το ηθικό πρόβλημα που εμφανίζεται, πολλές φορές με βιαιότητα, στο έργο του Μακιαβέλλι (βλ. κυρίως Κεφ. 7,15,16,17,18).Εδώ, θα συνοψίσουμε τις απόψεις για να τις θέσουμε στην προοπτική μιάς γενικής θεωρίας της Ηθικής. Ηθικό πρόβλημα τίθεται στον κάθε άνθρωπο που ξέρει να χρησιμοποιεί στις κρίσεις του τις έννοιες «καλό» και «κακό«. Οι έννοιες αυτές είναι καταστάσεις οι οποίες καθορίζουν τις πράξεις του Ανθρώπου. Και τις καθορίζουν έτσι, ώστε το «καλό» επιβάλλεται και το «κακό» αποτρέπεται σε κάθε ανθρώπινη «κοινωνία», όχι πάντοτε με τον ίδιο, ομοιόμορφο, ορισμό που καθορίζει την σημασία της έννοιας. Η διαμόρφωση της ηθικής συμπεριφοράς σε μία κοινωνία, ακολούθησε τον, όπως λέγεται στην Βιολογία, «θεμελιώδη οντογενετικό νόμο» του Ernst Haeckel ( ). Ο νόμος αυτός ορίζει ότι «η οντογένεσις επαναλαμβάνει την φυλογένεση» (ontogeny recapitulates phylogeny) και δηλώνει ότι κάθε ζων οργανισμός από την αρχή του ως μεμονωμένου κυττάρου, τελειούται ως όν (οντογένεσις), αφού περάσει όλα τα αρχικά στάδια εξελίξεως του είδους του (φυλογένεσις). Η ανθρώπινη κοινωνία, ως πράγματι ζωντανός οργανισμός, δεν απέχει από την επίδραση του ίδιου βιολογικού νόμου, από το πρώτο στάδιο ζωής της. «Εν αρχή», λοιπόν, «ην» το «άτομο» μεμονωμένο και αντιμέτωπο με τον εξωτερικό κόσμο. Το Εγώ απέναντι στο μη- Εγώ. Η επιβίωση αυτού του μεμονωμένου ατόμου ακολουθεί τις επιταγές που επιβάλει το «βασικό ένστικτο» της Αυτοσυντηρήσεως, δηλαδή τους κανόνες που επιβάλει η «ατομική ηθική» η οποία, κατά τον ανωτέρω νόμο, είναι άμεση και έκδηλη στην βρεφική και πολύ παιδική ηλικία. Γι αυτήν, ο σκοπός της Αυτοσυντηρήσεως είναι βασικό ένστικτο, φυσική επιταγή a priori που δεν υπόκειται σε ρασιοναλιστική ερμηνεία. Και ο Σκοπός αυτός, σαν φυσική ορμή, είναι αρκετός για να καθαγιάσει όλα τα δυνατά μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για την εκπλήρωσή του. Αργότερα, (ίσως και φυσικώς αλλά οπωσδήποτε «λογικώς» αργότερα), το άτομο διαισθάνεται ότι χρειάζεται ρασιοναλιστική επιλογή των μέσων. Έτσι αναγκάζεται (με υποσυνείδητο αυτοματισμό),να συνάψει με τα γύρω του άτομα ένα Καταστατικό Χάρτη διαγωγής, ένα «Κοινωνικό Συμβόλαιο». Αυτό, σε κάθε κοινωνία, μεταδίδεται και επιβάλλεται ως «κοινωνικώς φέρεσθαι» με το αρχικό «πλύσιμο εγκεφάλου» από παιδική ηλικία ή τον Νόμο. Αλλά οι κανόνες αυτού είναι πάντοτε δευτερεύοντες αφού έλκουν την ισχύ τους από την a priori ορμή που είναι, πρώτιστα, η συντήρηση του ατόμου. Γι αυτό και οι κανόνες αυτοί είναι δύσκολο να τηρηθούν αυτομάτως από όλα τα άτομα της κοινωνίας. Αυτό αναγκάζει την κοινωνία να χρησιμοποιήσει ορισμένες μεθόδους για να επιβάλει την τήρηση του Κοινωνικού Συμβολαίου. Είναι αυτή ακριβώς η εξεργασία που επιτρέπει στον Μακιαβέλλι να λέγει το άκρως ορθόν ότι «οι άνθρωποι είναι κακοί και γίνονται καλοί όταν τους εξαναγκάσεις προς τούτο». Ο Πλάτων περιγράφει την διαδικασία με έναν Μύθο: «Ζευς ουν, Ερμήν πέμπει άγοντα εις ανθρώπους αιδώ τε και δίκην» (Πρωταγ. 322γ). Η αιδώς και η δικαιοσύνη, δηλαδή, η ντροπή, το φιλότιμο και ο φόβος κοινωνικής αποδοκιμασίας και τιμωρίας είναι ο εξωτερικός συνεκτικός κρίκος της κοινωνίας. Ο Ρουσσώ, πολύ σωστά, θα μιλήσει και για τον εσωτερικό κρίκο, το συναίσθημα του Οίκτου (pitié). Εδώ, ο οίκτος (έλεος) και ο φόβος, το συναίσθημα που, κατά τον Αριστοτέλη, προκαλεί η Τραγωδία, είναι η έμφυτη τάσις «ομοιοποιήσεως

2 με το θύμα» που οφείλεται στο μιμητικό ένστικτο του ανθρώπου, εφ όσον όμως οι δύο παράγοντες (άτομο και θύμα) έχουν κάποια ειδολογική συγγένεια (κάτι που «μας μοιάζει». π.χ. άνθρωπος ή και ζώο οικείο, αλλά βέβαια όχι τα απεχθή ζώα, τα ποντίκια ή οι κατσαρίδες!). Αυτό είναι το συναίσθημα της συμπάθειας (empathy, «αυτός είναι σαν να είμαι εγώ»), το οποίον απουσιάζει όταν η ειδολογική συγγένεια (ομοιότης) ή δεν υπάρχει ή βίαια καταστέλλεται, ενίοτε και με τις μεθόδους της Προπαγάνδας όπου δημιουργείται ο τεχνητός «εχθρός». (Βλ. το βιβλίο μου Η Προπαγάνδα, μέσον βιασμού των λαών»). Η επιβολή και η απαγόρευση μπορεί να προέρχεται από δύο πηγές. Η μία είναι εξωτερική. Το «επιτρέπεται» ή «απαγορεύεται» επιβάλλεται από το Δίκαιο, τον Νόμο, την Αστυνομική διάταξη ή την εξουσία (Ηγεμών, γονεύς, σύζυγος κλπ) Στην περίπτωση αυτή το «καλό» ή «κακό» δεν αποτελούν καθαρώς ηθική έννοια. Το «νόμιμο» δεν είναι και «ηθικό» όπως και το «ηθικό» δεν είναι, πολλές φορές, και «νόμιμο». Η Ηθική γεννάται όταν η επιταγή έχει πηγή εσωτερική. Η εξωτερική λέγεται Εξουσία, η εσωτερική Συνείδησις. Εδώ, δεν είναι ο Νόμος της Πολιτείας, είναι η Συνείδησις που καθορίζει το «πρέπει» και το «δεν πρέπει». Πολλές φορές, ο Νόμος και η Συνείδηση βρίσκονται σε ριζική ή και τραγική αντίθεση. Στην μία περίπτωση έχουμε την «πίστη» του Κρέοντος, στην άλλη της Αντιγόνης. Όταν η πηγή είναι η Συνείδησις τότε μόνο βρισκόμασστε στην σφαίρα της Ηθικής. Άλλως, είμαστε στην σφαίρα του Δικαίου. Όλα αυτά είναι πολύ απλά, όμως από εδώ και πέρα, αρχίζουν οι δυσκολίες. Πώς συμβιβάζεται ο Νόμος με την Συνείδηση; Α Ο νόμος συνδέεται με την ύπαρξη του Κράτους. Το πρόβλημα της υπάρξεως Κράτους εκφράζεται με σαφήνεια από τον Kant ως εξής (Projet de paix perpetuel, p. 44): «Να τηρείς σε τάξη ένα πλήθος λογικών όντων τα οποία, με κοινή συμφωνία, ζητούν γενικούς Νόμους για να εξασφαλίσουν την συντήρησή τους, ενώ ο καθένας έχει την μυστική τάση να θέλει να εξαιρείται». Κατά τον ορισμό, θεμέλιο του Κράτους και λόγος υπάρξεως αυτού είναι η αυτοσυντήρηση του ατόμου υπό ορισμένους Κανόνες. Ο Kant συνεχίζει: «Και να οργανώσεις το Σύνταγμα κατά τρόπον ώστε, αυτά τα άτομα, τα οποία, κατά τα κατ ιδίαν αισθήματα, αντιτίθενται το ένα προς το άλλο, φρενάρουν αυτά τα αισθήματα για να πετύχουν, στην δημόσια συμπεριφορά τους, το ίδιο αποτέλεσμα ως εάν δεν είχαν αυτές τις κακές τάσεις». Με άλλους λόγους, σε μία κλειστή κοινωνία ανθρώπων, καταβάλλεται απεγνωσμένη προσπάθεια εξουδετερώσεως της «αλλότητος» και, συνεπώς, της «κακότητος»! Με αυτά, έχουμε φύγει πολύ μακριά από τον βιολογικό «θεμελιώδη οντογενετικό νόμο» του Haeckel. Οι Νόμοι, λοιπόν, αποβλέπουν σε έναν συμβιβασμό όπου το «γενικό» καλό, υποκαθιστά το «κατ ιδίαν» καλό, με υπέρτατο γνώμονα και Ύπατο Σκοπό την αυτοσυντήρηση του κάθε ατόμου σε μια κλειστή κοινωνία. Κατά τον ορισμό αυτόν που καθορίζει την εξωτερική πηγή του «καλού» και του «κακού», το Κράτος, φαίνεται καθαρά, ότι δημιουργείται από το άτομο και για το άτομο. Είναι μόνο κατόπιν, όταν η «φτιαχτή» αυτή οντότης που λέγεται Κράτος έχει διαμορφωθεί, που δημιουργείται η σύγχυσις ότι το Κράτος είναι, a priori, ένα υπέρτατον ον, ένας Λεβιάθαν, ο οποίος μπορεί να θυσιάζει τα άτομα, όπως ο Τιτάν που τρώει τα παιδιά του. Το μέσον μεταβάλλεται σε αυτοσκοπό. Και έτσι γεννάται, στην πολιτική θεωρία, το ψευδοερώτημα αν «το Κράτος υπάρχει για το άτομο ή το άτομο για το Κράτος». Το πρώτο σκέλος είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας (φιλελευθερισμού). Το δεύτερο, της Απολυταρχίας (Φασισμού ή Μαρξισμού). Και συμπεραίνει ο Kant μετά τις ανωτέρω διαπιστώσεις: «Παρόμοιο πρόβλημα έχει την νομική λύση του διότι δεν απαιτεί την ηθική βελτίωση του ανθρώπου». Η

3 νομική λύσις είναι το θετό Δίκαιο με την Ποινή ως Γενική και Ειδική Πρόληψη. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να θέσουμε την πολιτική θεωρία του Μακιαβέλλι. Είναι χαρακτηριστική η φράσις που βρήκαμε στην επιστολή προς τον Ζηνόβιο (ανωτ. 1) : «Δεν το εννοώ μέσα στα στενά πλαίσια της Ηθικής». Και επίσης η βαρύτατη φράσις που διαβάζουμε στο Α, ΙΙΙ των Discorsi : «Οποιοσδήποτε θέλει να θεμελιώσει ένα Κράτος και να του παράσχει Νόμους, οφείλει να υποθέτει εκ των προτέρων, ότι οι άνθρωποι είναι κακοί και πάντοτε έτοιμοι να δείξουν την κακία τους όταν τους δοθεί η ευκαιρία οι άνθρωποι δεν κάνουν το καλό παρά μόνον όταν εξαναγκάζονται» (βλ. ανωτ. Κεφ. 18). Η σκέψη του Μακιαβέλλι βαίνει παράλληλα προς τον ορισμό του Kant. Η φράσις του ότι «οι άνθρωποι είναι κακοί» προκαλεί την απέχθεια. Πολύ περισσότερο όταν βλέπουμε ότι ο Ρουσσώ, μπλεγμένος και αυτός στην αντίθεση «καλόςκακός», δηλαδή στο ηθικό πρόβλημα, λέγει ακριβώς το αντίθετο: «ο άνθρωπος γεννιέται καλός και είναι η κοινωνία αυτή που τον διαφθείρει». Αυτή η θέσις παρουσιάζει τον Μακιαβέλλι ως εάν έλεγε ότι «ο άνθρωπος γεννιέται κακός και είναι η κοινωνία που τον αναγκάζει να γίνει καλός»! Θα δούμε ότι, αυτή η αντίφασις, είναι μόνο φαινομενική και οφείλεται σε σύγχυση ως προς την γενεαλογία της εννοίας της Ηθικής. Όταν ανατρέξουμε στην γένεση των εννοιών «καλόςκακός» θα καταφανεί η σύγχυσις και θα δούμε να εξαφανίζεται και η «αντίφασις». Γεννιέται λοπόν ο άνθρωπος «καλός» όπως υποστηρίζει ο Ρουσσώ ή «κάκιστος» όπως τον βλέπει ο Μακκιαβέλλι; Θα δούμε ότι ο άνθρωπος δεν γεννιέται ούτε καλός ούτε κακός όταν τον παραλαμβάνει η «κοινωνία». Διότι η Ηθική είναι μόνο κοινωνική έννοια. Ποια είναι αυτά τα «στενά πλαίσια της Ηθικής»; Β Η πηγή της Ηθικής είναι εσωτερική. Το καλό και το κακό καθορίζεται από την Συνείδηση. Τι είναι εκείνο που χαράσσει τα στοιχεία του «καλού» και του «κακού» στην συνείδηση; Ο Kant πιστεύει (επηρεασμένος από τον Ρουσσώ) ότι το «οφείλεις» (sollen) είναι δοσμένο a priori, δηλαδή έμφυτο και ο άνθρωπος γεννιέται με αυτό, όπως γεννιέται με έτοιμες τις κατηγορίες της νοήσεως που καθορίζουν την λογική λειτουργία. Ο Bertrand Russell, πραγματικότερος, λέγει ότι ο Kant «εξέλαβε τις βαθύτατες προκαταλήψεις ως θεόσταλτες ενοράσεις» (he took deep-sitted prejudices as heaven-sent intuitions). Ο Πλάτων πιστεύει ότι υπάρχει ένα Απόλυτο Αγαθόν, το οποίο προσδιορίζει αναλόγως κάθε ιδιαίτερο πράγμα που «συμμετέχει» σε αυτό. Η Ιδέα του Αγαθού καθορίζει και εμπνέει κάθε πράξη του ανθρώπου. Ό,τι ο άνθρωπος πράττει, το πράττει διότι πιστεύει ότι είναι «το βέλτιστον» (αλλά, τυχαίνει συχνά, να κάνει λάθος). Ο Σωκράτης φαίνεται να συναινεί όταν κηρύσσει «ουδείς εκών κακός». Αλλά, το δαιμόνιον τον προτρέπει να το σκεφθεί καλύτερα. Διότι διεξάγει το εξής διάλογο με τον Ευθύδημο (Ξεν. Απομν.Δ, 4, 8κε): «τω άλλω ωφέλιμον ου δοκεί σοι ενίοτε άλλω βλαβερόν είναι;». Εδώ προβάλλεται αμέσως η σχετικότης του «καλού». Πώς συμβαίνει, το ίδιο πράγμα για άλλους να είναι καλό και για άλλους βλαβερό; Άρα ο άνθρωπος δεν έχει πάντοτε το ίδιο κριτήριο για το αγαθόν. Και βγάζει ένα κανόνα γενικής αποδοχής: «το χρήσιμον άρα καλόν έστιν προς ο αν ήι χρήσιμον». Εδώ για πρώτη φορά διατυπώνεται ένας βασικός κανών της θεωρίας του Πραγματισμού. Αυτό, σε τελευταία ανάλυση δεν είναι άλλο από το εξής απλό: το καλόν είναι ό,τι είναι χρήσιμο για την αυτοσυντήρηση του ατόμου. «Από των καρπών αυτών επιγνώσεσθαι αυτούς». Ο άνθρωπος λοιπόν όταν γεννιέται, ξέρει ένα πράγμα a priori :«τι του είναι χρήσιμο»! «Αρ ουν, (καλόν εστι) προς ο αν έκαστον χρήσιμον ηι, προς τούτο εκάστω καλώς έχει χρήσθαι».

4 Ας προχωρήσουμε στις σκέψεις των φιλοσόφων. Θα δούμε ότι ενώ όλοι φαίνεται να διαφωνούν μεταξύ των, τελικώς όλοι λέγουν και εννοούν το ίδιο πράγμα! Ο άνθρωπος όταν έρχεται στον κόσμο δεν «γεννιέται» ούτε καλός ούτε κακός. Σε αυτόν, a priori ένα πράγμα είναι γνωστόν! Ότι πρέπει να επιζητεί το βέλτιστον. Για ποιόν σκοπό; Για να επιλέξει το χρήσιμο γι αυτόν (γι αυτόν και μόνον). Γιατί να επιλέξει το χρήσιμο; Για τον κοινό σκοπό όλων των ζώντων οργανισμών: την αυτοσυντήρησή του και την «καλοπέρασή» του! Είναι τόσο απλό! Η δυσκολίες αρχίζουν κατόπιν. Η ατομική ηθική Είναι φανερό πως όταν ο άνθρωπος γεννιέται θέλει πάντοτε το «καλό», και το καλό συνίσταται σε ό, τι είναι χρήσιμο για την αυτοσυντήρηση και καλοπέρασή του. Το αντίθετο γι αυτόν, είναι το κακό. Το άτομο, που ήρθε στον κόσμο, ως πρώτη εκδήλωση, άλογη, ενστικτώδη και αυτόματη, νιώθει ότι «οφείλει» να αυτοσυντηρηθεί (έστω και αν ποτέ κανείς δεν θα μπορέσει να μάθει «γιατί;» όταν η Φύσις έκανε το όντα με σταθερό τον κανόνα να τρώει το ένα το άλλο!). Ως πρώτον ορισμό του «καλού» (του Αγαθού) θα πούμε «καλό είναι αυτό που είναι «χρήσιμο» να εξασφαλίζει την συντήρηση του ατόμου». Στην περίπτωση αυτή, ο άνθρωπος είναι πάντα «καλός» και ο Ρουσσώ έχει δίκιο όταν το βλέπει έτσι. Αλλά αυτό προϋποθέτει το στάδιο της (θεωρητικής) απομονώσεως. Το άτομο, ως Εγώ, ζει μόνο του στον κόσμο και επιζητεί το «καλό» για τον εαυτό του. Αυτή είναι η κατάσταση, (σύμφωνα με τον θεμελιώδη οντογενετικό νόμο), του νηπίου και του πολύ μικρού παιδιού, έτσι όπως βγαίνει από το εργαστήρι της Φύσεως (ή, όπως κοινώς λέγεται, «έτσι όπως τον έπλασε ο Θεός»). Στο στάδιο αυτό, όλα επιτρέπονται για να επιτευχθεί ο Σκοπός. Όλα, από ό,τι είναι «χρήσιμο». «Το χρήσιμον άρα καλόν εστι προς ό αν ήι χρήσιμον»! Η συνείδηση, είναι συνείδηση του Εγώ. Εφ όσον η μόνωσις παρατείνεται, στην σχέση του με τον εξωτερικό κόσμο, το άτομο έχει κάθε δικαίωμα να είναι (όπως το βλέπει ο Μακιαβέλλι) «άρπαξ, θρασύδειλος, ευμετάβλητος και αγνώμων» (βλ. Κεφ. 17). Όταν ο Ύπατος Σκοπός είναι η αυτοσυντήρησις, όλα τα μέσα είναι ανεκτά. Επειδή το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως είναι το κινούν αίτιο της πράξεως, ο άνθρωπος δεν έχει απλώς μόνο «δικαίωμα». Επι πλέον, «οφείλει», έχει καθήκον. Καθήκον να αρπάξει, να σκοτώσει, να φάει, να είναι αγνώμων, να είναι ευμετάβλητος κατά την εκάστοτε ευμενή περίπτωση. Αυτή είναι η πρώτη κατηγορική προσταγή. Είναι ο «καλός άγριος», le bon sauvage, ο ελεύθερος, ο γεννημένος καλός, ο άνθρωπος του Ρουσσώ! Εφ όσον ο άνθρωπος δεν έχει ακόμη φτάσει σε εξελικτική ανάπτυξη του λογικού (τούτο ισχύει για τον «αγαθό άγριο» όπως και για το παιδί) η «ηθική» αντίδραση της συνειδήσεως, το «οφείλω» (sollen) είναι άμεση. Είναι η αυθόρμητη αντίδραση της στιγμής. Το παιδί, βλέπει ένα αντικείμενο που του αρέσει, το βάζει στην τσέπη, δεν έχει τύψη ότι «κλέβει». Ο άγριος σκοτώνει το βόδι για να κορέσει την πείνα του. Χωρίς καμία «τύψη», «οίκτο».«έλεος» ή empathy. Η δολοφονία του «άλλου» είναι το «καλό». Βαθμηδόν όμως η ανάπτυξη του Λογικού συνεχίζεται. Ο άνθρωπος, αρχίζει τώρα να αντιλαμβάνεται την αλληλουχία των σχέσεων. Τότε βλέπει ότι το «καλό» της στιγμής μπορεί, στην χρονική διαδοχή των σχέσεων από αιτία σε αποτέλεσμα, να αποδειχθεί «κακό». Σκέπτεται τότε ότι αντί να σκοτώσει το βόδι, μπορεί να το χρησιμοποιήσει για την καλλιέργεια της γης. Στην υποθετική αυτή κατάσταση του μονήρους βίου η συνείδηση αρχίζει να γνωρίζει την έννοια «καλό» ή «κακό» μόνο σε σχέση με την ικανοποίηση του ενστίκτου της αυτοσυντηρήσεως υπό την πιο απλή του μορφή. Αυτή είναι η πρωτογενής γενεαλογία της Ηθικής. Αυτό εξηγεί γιατί το άτομο θέλει το «βέλτιστον» εκεί που το βρίσκει χωρίς να είναι σε θέση να συλλάβει μονομιάς το άπειρο πλέγμα των σχέσεων ως προς τις απώτερες συνέπειες της κατιούσας διαλεκτικής. Αυτή είναι η θεωρητική επισκόπηση της «ατομικής ηθικής».

5 Εφ όσον δεν υπάρχει ακόμη απέναντί του ο «άλλος» άνθρωπος, αυτός, ο ένας άνθρωπος καθ εαυτόν, δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός. Μόνον ως προς εμάς, σήμερα, οι πράξεις του υπόκεινται σε ηθική αξιολόγηση. Οι «ηθικές» μας έννοιες δεν υπάρχουν ακόμη διότι, όπως υποθέσαμε εξ αρχής, δεν υπάρχει ακόμη ο «άλλος». Στην κατάσταση αυτή η ηθική «σε στενά πλαίσια» είναι ανύπαρκτη και, συνεπώς, άγνωστη. Για τον «αγαθό άγριο» του Ρουσσώ, το πεδίο που εκτείνεται γύρω του, με τα δέντρα και τους καρπούς των, είναι «δικό του». Η παντελής έλλειψη της «αλλότητος» είναι η ευτυχία του Παραδείσου του. Όταν το Εγώ είναι «ένα» αντιμέτωπο στο «μη-εγώ» κυριαρχεί ο «αμοραλισμός», η έννοια της «ανηθικότητος«είναι ακόμα άγνωστη. Η κατάστασις αυτή του «μεμονωμένου αγρίου» επιζεί ακόμη και σήμερα (σαν είδος κληρονομικού «μογγολισμού») για ορισμένα άτομα. Αυτό είναι η λογική και ο «ηθικός» νόμος του κτήνους. Σε αυτή την προοπτική πρέπει να θέσουμε την πρώτη παράγραφο του Κεφαλαίου 18 του «Ηγεμόνος». Εκπαιδευτής του Αχιλλέως ο Κένταυρος! Η κοινωνική ηθική. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν ο άνθρωπος τίθεται ως μέλος μιάς κοινωνίας. Η κατάσταση του μεμονωμένου «αγαθού αγρίου», του bon sauvage, όπως το υποθέτει ο Ρουσσώ, είναι αμφίβολο αν υπήρξε ποτέ στην Φύση κατά ένα στάδιο της Ιστορίας. Ακόμη και η περίπτωση του Ταρζάν δεν εισέρχεται στην υπόθεση αυτή. Διότι και ο Ταρζάν είχε δημιουργήσει με ορισμένα ζώα «κλειστή κοινωνία». Μπορούσε να έπαιρνε τις μπανάνες όπου τις εύρισκε χωρίς συναίσθημα ότι «κλέβει», αλλά δεν θα έπαιρνε ποτέ την μπανάνα του συντρόφου του πιθήκου. Η θεωρητική υπόθεση του Ρουσσώ είναι απαραίτητη για να γίνει κατανοητή η γένεση της Ηθικής. Πάντως, ο άνθρωπος, δεν γεννιέται ούτε καλός ούτε κακός με την έννοια που δίνουμε σήμερα στις λέξεις. Γεννιέται μόνο με το Σύμπλεγμα της Αυτοσυντηρήσεως για την ικανοποίηση του οποίου όλα επιτρέπονται. Ακόμη, και προπαντός, ο φόνος. Μόνο με την παρουσία της Αλλότητος (Altérité) σε αναγκαστική συμβίωση, τα πράγματα αλλάζουν. Ο Kant υποθέτει ότι η κοινωνική συμβίωσις είναι αποτέλεσμα κοινής συμφωνίας. Δεν πρόκειται βέβαια περί αποφάσεως ύστερα από κάποια Γενική Συνέλευση όπως ο ελβετικός όρκος του Grütli. Ο Ρουσσώ υποθέτει ότι η «πολιτική κοινωνία» αρχίζει με την καθιέρωση της εγγείου ιδιοκτησίας. Μια άλλη υπόθεση μου φαίνεται πιθανότερη. Ο άνθρωπος υπήρξε πρώτα κυνηγός προτού εγκατασταθεί ως γεωργός. Δεν είναι τόσον ο κοινός κίνδυνος που συνετέλεσε στην δημιουργία του κοινωνικού συμβολαίου όσο η ανάγκη συνεργασίας για την αποτελεσματικότητα του κυνηγιού. Δεν είναι ο φόβος αλλά η ελπίδα. Ούτε θεμέλιο της κοινωνίας είναι η «πάλη» των τάξεων, αλλά η συνεργασία των τάξεων. Σύμφωνα με τον καταμερισμό της εργασίας κατά συνεργίαν. Εδώ καθιερώνονται οι πλείστοι κοινωνικοί κανόνες, όπως καταμερισμός του έργου, συντονισμός κοινής δράσεως, αλληλοβοήθεια, στοιχειώδες δίκαιο (διανομής, ιδιοκτησίας του θηράματος, κλπ), αναγνώριση του ικανότερου ως αρχηγού καθώς και το εορταστικόν και τελετουργικόν που ακολουθεί το βράδυ την κοινή κυνηγετική προσπάθεια. Με την γυναίκα να παραμένει στην σπηλιά, σε όλους του γυναικείους ρόλους. Η γένεσις του κοινωνικού συμβολαίου κατά την κυνηγετική περίοδο (που, ιστορικώς προηγείται της γεωργικής) εξηγεί τα κυριότερα στοιχεία της κοινωνικής συμβιώσεως του ανθρώπου. Έτσι και η ιδιοκτησία δεν αποτελεί «εκμετάλλευση» όπως υποστηρίζει ο Ρουσσώ (και επαναλαμβάνουν οι Προυντόν και Μάρξ) αλλ αντιθέτως συνδέεται με την έννοια της δικαιοσύνης για τον καταμερισμό του αποτελέσματος της κοινής προσπάθειας κατ αξίαν. Τούτο εξηγεί και γιατί η κατάργηση της ιδιοκτησίας οδηγεί σε μαρασμό, έλλειψη ενδιαφέροντος και εγκατάλειψη. Τώρα, με

6 την ανάπτυξη της νοήσεως τίθεται το πρόβλημα της «Ηθικής μέσα σε στενά πλαίσια». Αυτή είναι η απαραίτητη διάκριση και γένεση της ατομικής και κοινωνικής ηθικής. ΧΧΧ Έχουμε διακρίνει δύο στρώματα (palliers) στην διαμόρφωση της Ηθικής. Το πρώτο, η ατομική ηθική αποτελεί το βασικό υπόστρωμα που θα γνωρίσει, διαδοχικά, σειρά εξελίξεων. Το πρωτογενές, θεμελιώδες κίνητρο, είναι ο νόμος της αυτοσυντηρήσεως (του ατόμου). Τούτο είναι η δύναμη που κινεί την βούληση. Η βούληση, στον αναγκαστικό της αυτόν Σκοπό έχει τη απαίτηση να είναι ελεύθερη. Η έλλειψη ελευθερίας, της περιορίζει την δυνατότητα να βρει τα οποιαδήποτε μέσα για την ικανοποίηση του Σκοπού. Ελευθερία, λοιπόν, δεν σημαίνει έλλειψη καθοδηγητικών κινήτρων. Σημαίνει έλλειψη εμποδίων, ανασταλτικών για την εκπλήρωση της αναγκαστικής υποδουλώσεως στο Σκοπό. Την κατάσταση αυτή, ο Ρουσσώ αποκαλεί Εγωισμό (amour de soimême, βλ.discours sur l origine de l inégalité). To θεμελιώδες, πρωτογενές, υπόστρωμα της συνειδήσεως είναι ο Εγωισμός. Εδώ έχουμε το πρωταρχικό a priori κίνητρο της ανθρώπινης Ιστορίας. Στην εδραιωθείσα για λόγους εγωιστικού συμφέροντος κοινωνική συμβίωση, η αντανάκλαση του βλέμματος του «άλλου» (του «πλησίον») προκαλεί νέες εξεργασίες στις εκδηλώσεις του Εγωισμού. Συναισθήματα που εμφωλεύουν «δυνάμει» εκδηλώνονται «ενεργεία». Ένα νέο στρώμα δημιουργείται που διαμορφώνει την κοινωνική Ηθική, δηλαδή την ηθική συμπεριφορά του άμεσου, κλειστού, κοινωνικού κύκλου. Η πρώτη χρονολογικά, όπως νομίζω, εκδήλωσις είναι η μετατροπή του απλού εσωστραφούς Εγωισμού σε αυτό που αποκαλείται «φιλότιμο» (amour-propre κατά τον Ρουσσώ). Αυτός είναι ο σχετικός, πλαστός. Εγωισμός, όπου το άτομο θέλει να κυριαρχεί έναντι των άλλων ομοίων του οι οποίοι το βλέπουν. Έτσι δημιουργείται μέσα στην κοινωνία η έννοια «τιμή» και «υπόληψη». Η διόγκωσις αυτού του συναισθήματος, με την έμφυτη στον άνθρωπο τάση παραβιάσεως της αρχής του Μηδέν Άγαν, οδηγεί και σε πράξεις αυτοθυσίας! Πρόκειται για ένα ψυχολογικό παράδοξο, όπου το κίνητρο της αυτοθυσίας είναι ο Εγωισμός, δηλαδή αυτό τούτο το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως. Η βασική υλιστική ικανοποίηση αυτού του συναισθήματος μετατρέπεται σε ιδεαλιστική. (Θα δούμε περισσότερα γι αυτό κατωτ. στην Μεταφυσική Ηθική). Η κοινωνική συμβίωση δίνει διέξοδο σε δεύτερο συναίσθημα, θεμελιώδες για την διαμόρφωση της κοινωνικής ηθικής. Είναι το Αριστοτελικό «έλεος» που ο Ρουσσώ αποκαλεί «οίκτο», (pitié), και για το οποίο γράφει: «ο άνθρωπος κατασίγασε την εγωιστική ορμή του από την έμφυτη απέχθεια που αισθάνεται να βλέπει τον όμοιό του να υποφέρει. Εννοώ τον οίκτο, μίαν αρετή που προηγείται της σκέψεως και είναι τόσο φυσική ώστε παρατηρείται ακόμη και στα ζώα βλέπουμε ακόμη και στο θέατρο πόσο συγκινούμεθα και κλαίμε για τις ατυχίες κάποιου δυστυχισμένου». Πρόκειται, ασφαλώς, για το συναίσθημα «έλεος και φόβος» που αποτελεί τον συνεκτικό κρίκο μεταξύ του θεατού και της ελληνικής Τραγωδίας. Όπως εξηγήσαμε ήδη, το συναίσθημα αυτό οφείλεται στην μιμητική «ταυτοποίηση με το θύμα» εφ όσον υπάρχει ομοιότης «είδους». Ο Ρουσσώ, αρκείται στην διαπίστωση, αλλά δεν προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση αυτού του συναισθήματος. Λέγει ότι «ο άνθρωπος κατασιγάζει την εγωιστική ορμή» (tempère l ardeur pour son amour de soi) και φαίνεται να μη διαβλέπει ότι ο οίκτος είναι μία αλλοτροπία του Εγωισμού και, ακριβώς, του βασικού υπόβαθρου, του ενστίκτου της αυτοσυντηρήσεως. Η «συμ-πάθεια» (empathy) οφείλεται στην ψυχική εξεργασία της ταυτοποιήσεως με το θύμα, όπου το θύμα γίνεται σύμβολο του Εγώ. Η ταυτοποίησις οφείλεται σε άλλη σημαντική ιδιότητα του ανθρώπινου ψυχισμού, την τάση για μίμηση. Εγώ-μιμητισμός- ταυτοποίησις είναι το μυστήριο

7 γενέσεως του οίκτου. Η ψυχολογική αυτή εξεργασία είναι το υπόβαθρο του θεμελιώδους κανόνος της κοινωνικής ηθικής: «ό συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις» και «αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν». Το επίστρωμα της κοινωνικής ηθικής, κινδυνεύει πάντοτε από τις δονήσεις του βασικού υποστρώματος, δηλαδή, της ατομικής ηθικής. Τόσον οι διαταραχές αυτές, όσο και οι εξεργασίες του «φιλότιμου» (αλλοτροπία Εγωισμού), δημιουργούν μέσα στην κοινωνία, την έννοια της «κακότητος». Η παρουσία του «άλλου» σε διαρκή σύγκρουση με το Εγώ, καθιστά όλους τους ανθρώπους «δυνάμει» κακούς. Ο «άλλος» είναι αντίπαλος, εμπόδιο, εχθρός που εμποδίζει την εύκολη επικράτηση του Εγώ. Ο Sartre πολύ σωστά, ορίζει αυτόν τον κοινωνικό κανόνα με την φράση «η Κόλασις είναι οι άλλοι», l Enfer c est les autres. Με την κοινωνική συμβίωση, δηλαδή με την παρουσία του «άλλου», ο άνθρωπος γίνεται αυτό που διαπιστώνει με διαύγεια ο Μακιαβέλλι! Γίνεται κακός. Αλλά και ο ορισμός του Ρουσσώ εδώ βρίσκει την δικαίωσή του. Διότι και ο Ρουσσώ, στο πλευρό του «αγαθού αγρίου», ο οποίος για τους λόγους που είδαμε είναι «καλός», διαπιστώνει επίσης με διαύγεια ότι «η κοινωνία τον διαφθείρει» (c est la société qui le déprave). Όταν αναλύουμε λοιπόν με προσοχή τις ψυχολογικές εξεργασίες βλέπουμε ότι οι θέσεις του Ρουσσώ και του Μακιαβέλλι συναντώνται. Η πάλη που δημιουργεί η «αλλότης» είναι συνεχής. Γι αυτό και η κοινωνική συμβίωση, για να διατηρηθεί ειρηνικά, απαιτεί ορισμένους κανόνες επιβολής. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνευθεί η σοφή διαπίστωση του Μακιαβέλλι ότι «οι άνθρωποι είναι κακοί και γίνονται καλοί μόνον εάν τους εξαναγκάσεις». Τα μέσα εξαναγκασμού είναι εξωτερικά και εσωτερικά. Τα εξωτερικά, όπως είδαμε, είναι οι κανόνες Δικαίου και η Κρατική επιβολή (Αστυνομία, ποινικά δικαστήρια, φυλακές). Η αποτελεσματικότης της εξωτερικής επιβολής είναι συνήθως μέτρια. Οι παραβιάσεις των Νόμων γίνονται πολύ εύκολα εφ όσον ο οφθαλμός του Αστυνόμου δεν είναι παρών και εφ όσον επικρατεί η ατιμωρησία. Όπως λέγει ο Kant, το κάθε άτομο «θέλει να εξαιρείται». λαό του ότι μόνο με τον σεβασμό των εντολών θα μπορούσε να επιβιώσει στην δύσκολη κατάσταση που βρισκόταν. Είναι όμως τελείως διαφορετικό όταν τις Δέκα Εντολές τις επιβάλλει ο ίδιος ο Θεός-Τιμωρός των Εβραίων! Διότι, ο Θεός είναι «πανταχού παρών» και είναι αυτός «ος τα πανθ ορά». Δεν μπορεί κανείς να του ξεφύγει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα θεωρήσουμε πάλι την εξαιρετικά σοφή φράση του Μακιαβέλλι, Κεφ 11:«Δεν υπάρχει σημάδι πιο σίγουρο για την καταστροφή ενός Κράτους από την περιφρόνηση προς την λατρεία του θείου Έτσι, κάθε τι που ευνοεί την θρησκεία πρέπει να διατηρείται έστω και αν είναι ψεύτικο»! Όπου το θρησκευτικό συναίσθημα έχει χαλαρώσει, σήμερα, επέρχεται χαλάρωση των ηθών και αύξηση της εγκληματικότητος σε όλους τους τομείς της οργανωμένης κοινωνίας. Ο Πλάτων, και αυτός, το ήξερε: «τα ψεύδη τα εν δέοντι γιγνόμενα»! Η έννοια του «Θεού», όπως την αντιλαμβάνεται η κάθε εποχή και ο κάθε τόπος, στην πολιτική της λειτουργία, ανταποκρίνεται σε έναν θεμελιώδη, a priori πόθο του ανθρώπινου ψυχισμού: το Μεταφυσικό Ένστικτο. Έτσι, η κοινωνική Ηθική ενσταλάζεται στην συνείδηση και αποκρυσταλλώνεται ως Ηθικός Νόμος ως ο «Λόγος του Θεού». Αυτή η επίκληση στην μαρτυρία του Θεού, είναι ο πιο αποτελεσματικός δόλος της κοινωνικής Ηθικής. Δόλος, όταν τα πλάσματα του Θεού έχουν ξεχυθεί έτσι μέσα στην Φύση, ώστε να τρώει τι ένα το άλλο για επιβίωση! Ένστικτο αυτοσυντηρήσεως του Εγώ, μιμητισμός του πλησίον, ταυτοποίηση με το θύμα που γίνεται σύμβολο του Εγώ, έλεος ή οίκτος, φόβος ανταποδόσεως μπροστά στην Υπέρτατη Δύναμη την οποίαν προβάλει με δέος το Μεταφυσικό Ένστικτο

8 όλες αυτές οι ψυχικές εξεργασίες, υπό την συνεχή σκέπη του Ενστίκτου της Αυτοσυντηρήσεως, διαπλάθουν την Συνείδηση και καθιερώνουν το «οφείλεις», το Καντιανό sollen, σαν εξωτερική κατηγορηματική προσταγή. Έτσι επέρχεται, στις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ «ομοίων», η κάθαρσις από την «κακότητα» της ατομικής Ηθικής. Αλλά και η κάθαρσις από τα πάθη που θέτουν σε κίνδυνο την Αυτοσυντήρηση. Γι αυτό και η Συνείδηση, τις περισσότερες φορές, επεμβαίνει στις άμεσες και πλησιέστερες καταστάσεις. Συγκινούμεθα προ της θέας του θύματος, έχουμε τάση να αδιαφορούμε για το τι συμβαίνει στην Κίνα, μας άφηναν επί αιώνες αδιάφορους τα παθήματα των Νέγρων σκλάβων ή του καθενός που δεν είναι «όμοιός» μας. Όσο απομακρύνεται ο χρόνος, ο τόπος και η «ομοιότης», τόσο αμβλύνεται η Συνείδησις. ΧΧΧ Αυτές τις αποκρυσταλλωμένες εξεργασίες βρίσκει ο Kant ετοιμοπαράδοτες όταν αποφασίζει να καθορίσει το είδος της προσταγής του «ηθικού Νόμου μέσα μας». Για τον Kant, η Συνείδησις αντιμετωπίζει μιαν «υποθετική» και μίαν «κατηγορική» προσταγή. Η υποθετική, είναι όταν η κρίσις αποβλέπει σε κάποιο όφελος. «Εάν βοηθήσω το θύμα θα εισπράξω μιαν αμοιβή, έπαινο ή χρήμα». Αυτά τα εγωιστικά κίνητρα, για τον Kant, αποκλείουν την ηθικότητα της πράξεως. Γι αυτόν, ο Πραγματισμός (βλ. ανωτ 3) τίθεται εκτός Ηθικής. Η ηθική πράξη πρέπει να είναι αποτέλεσμα της κατηγορικής προσταγής η οποία επιτάσσει την Συνείδηση ως Νόμος. Ο Kant προσπαθεί να βρει μίαν απόδειξη ότι η κατηγορική προσταγή δεν προέρχεται από την εμπειρία αλλά είναι επιτακτικά καθορισμένη πριν από κάθε εμπειρία, είναι δηλ a priori. Γι αυτό επιζητεί την λογική αναγκαιότητα της πράξεως. Λογικώς αναγκαία θέσις είναι εκείνη της οποίας το αντίθεο οδηγεί σε αντίφαση. Και, όπως ξέρουμε, η αντίφασις είναι απαράδεκτη από το ανθρώπινο Λογικό. Λέγει λοιπόν ότι το «ου φονεύσεις» είναι λογική αναγκαιότης a priori. Διότι, αν όλοι εφόνευαν, δεν θα έμενε πλέον κανείς. Ορίζει λοιπόν την κατηγορική προσταγή ως εξής: «Η κάθε πράξη σου οφείλει να έχει γενική εφαρμογή ως παγκόσμιος νόμος». Είναι, βέβαια τελείως αμφίβολον αν η Συνείδησις βρίσκει τον «ηθικό νόμο μέσα της» με αυτόν τον τρόπο. Είναι φανερό ότι στο «ου φονεύσεις» αναγνωρίζονται κοινωνικώς πάμπολλες εξαιρέσεις (π.χ. άμυνα, πόλεμος, κλπ) που δείχνουν ότι κριτήριο του κανόνος είναι μόνον η αυτοσυντήρηση του ατόμου. Από το άλλο μέρος, αυτός ο κανών «γενικής εφαρμογής» μπορεί να οδηγήσει σε παράδοξα αδιέξοδα. Ο Χίτλερ, ασφαλώς, συνέλαβε την «εσχάτη λύση» για τους Εβραλιους ως κανόνα με γενική εφαρμογή. Αλλά τούτο δεν αποτελεί ηθική πράξη! Το ίδιο ισχύει και για τον κανόνα «γενικής εφαρμογής» του Μακιαβέλλι «εξόντωνε τον προηγούμενο Ηγεμόνα»! Τελικά, πώς είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότι η ηθική πράξη στηρίζεται στον κανόνα γενικής εφαρμογής όταν ο ίδιος αναγνωρίζει ότι «ο καθένας έχει την μυστική τάση να εξαιρείται»; Αλλού λοιπόν θα πρέπει να αναζητηθεί το θεμέλιο της κοινωνικής ηθικής αφού δεν είναι, προφανώς, a priori. Ο Russell είχε δίκιο όταν μας είπε ότι ο Kant «εξέλαβε τις προκαταλήψεις ως θεόπεμπτες». Η Κατιανή ηθική θεωρία, νομίζω, δεν είναι μόνο εσφαλμένη. Μπορεί και να αποβεί επικίνδυνη για την υπόσταση της κοινωνίας και του ατόμου στα χέρια ενός ιδιόρρυθμου Ηγεμόνος και μιας ιδιόρρυθμης προαπγάνδας. Αντιθέτως, η ανωτέρω ερμηνεία μου που βασίζεται στο αρχικό στρώμα της ατομικής ηθικής (το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως), με τις αλλοτροπίες που επιβάλει η κοινωνική συμβίωση (μίμησις, ταυτοποίησις, οίκτος, φόβος ) δίνει μια πιο παραδεκτή εξήγηση. Τόσο για την διαμόρφωση της ηθικής συνειδήσεως, όσο και για τις αναπότρεπτες παρεκκλίσεις που παρατηρούνται καθημερινώς στον ανθρώπινο βίο. Η Ατομική Ηθική παραμένει εσαεί το βασικό υπόστρωμα, στο οποίο θεμελιώνεται ο Ανθρωπισμός. Γίνεται φανερό με αυτά, γιατί στην πολιτική θεωρία μπορεί να κυριαρχεί η ατομική Ηθική, όπως την αναπτύσσει ο

9 Μακιαβέλλι. Στις σχέσεις μεταξύ των Κρατών δεν έχει αναπτυχθεί, (ακόμη ούτε σήμερα με κατασκευάσματα όπως ο ΟΗΕ ή η ΕΕ!) η κοινωνική συνείδηση. Το προφασιζόμενο στοιχείο «αλληλεγγύης» αποτελεί αισχρά υποκρισία. Το αυτό, αναμφισβήτητα, ισχύει στις επαγγελματικές σχέσεις του Businessman. Τα στοιχεία «μίμησις, ταυτοποίησις, οίκτος, φόβος» δεν υπεισέρχονται. Γι αυτό και η πολιτική θεωρία όπως την περιγράφει για την εποχή του ο Μακιαβέλλι, χωρισμένη τελείως από τα «στενά πλαίσια της Ηθικής» παραμένει πάντα επίκαιρη. Δεν είναι το δέον. Είναι, για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Σωκράτους, «προς ό αν έκαστον χρήσιμον ηι, προς ό εκάστω καλώς έχει χρήσθαι. Η Μεταφυσική Ηθική Η αρχή της Αυτοσυντηρήσεως του ατόμου διέπει τις ηθικές εξεργασίες σε όλο το μήκος τους. Η βαθμιαία εξασφάλιση της ασφάλειας του ατόμου, της κοινωνικής ειρήνης η οποία καθησυχάζει την συνεχή φροντίδα για αυτοσυντήρηση, απελευθερώνει ολοένα και περισσότερες λανθάνουσες στάσεις στην ψυχή του ανθρώπου. Το «δυνάμει» που φωλιάζει στην ανθρώπινη ψυχή μετατρέπεται βαθμηδόν σε «ενεργεία». Έτσι, η αύξουσα ασφάλεια που επιτυγχάνει η κοινωνική ηθική απελευθερώνει τις δυνάμεις για την αποκάλυψη του τρίτου στρώματος: είναι η σφαίρα εξελίξεως της Μεταφυσικής Ηθικής. Είναι η υπέρτατη εξέλιξη της Ηθικής, όπου το στοιχείο της «παγκόσμιας αγάπης» επιτυγχάνει την επέκταση της βουλήσεως προς την κοσμική ολοκλήρωση. Όταν ο Descartes ανέπτυξε την θεωρία του της «καθαρής και χωριστής ιδέας», απαντών στις επικρίσεις, παραδέχτηκε ότι μια ιδέα «χωριστή» από τις άλλες είναι ατελής, γίνεται όμως τέλεια όταν θεωρηθεί ότι ανήκει συγχωνευμένη στην παγκοσμιότητα των όντων (l universalité de tous les êtres). Για να επιτευχθεί αυτός ο απώτερος Σκοπός χρειάζεται να επέλθει η ουδετεροποίηση της Κατηγορίας του Περιορισμού (Limitation) η οποία, όπως έδειξε ο Kant, και απέδειξαν πειράματα της πειραματικής φιλοσοφίας, χωρίζει τον κόσμο σε φαινόμενα που θεωρούνται ως εάν ήσαν μεμονωμένα από το Ολικό Σύνολο, το «Παν», με το οποίο επιθυμεί να συγχωνευθεί η ψυχή του ανθρώπου., ώστε να εξαλειφθεί, έστω και απατηλά, η «αλλότης», η «Κόλαση που είναι οι άλλοι». Αυτή η συγχώνευση της ατομικής «ψυχής» με την κοσμική Ολότητα επιτυγχάνεται όχι με την Λογική εξεργασία, αλλά μόνο με το συναίσθημα και με μέσον τον «μεταφυσικό δόλο». Αυτός ο δόλος συνίσταται στην επιλογή ενός «χωριστού» φαινομένου, πάνω στο οποίο γίνεται η προβολή του Σύμπαντος και χρησιμεύει ως Σύμβολο του Παντός. Είναι η περίπτωσις όταν λέμε σε κατάσταση πλήρους ηδονής, ότι «αυτό για μένα είναι το Παν». Τα Μέσα για την επίτευξη αυτής της αυταπάτης (Illusion) είναι ο Έρως, η Τέχνη και η Θρησκεία. Στο Έρωτα, το Σύμβολο είναι ένα πρόσωπο. Στην Τέχνη, ένα αντικείμενο. Στην Θρησκεία μια ιδέα που δεν έχει αντίστοιχο αντικείμενο στον κόσμο των αισθήσεων αλλά επιφέρει την επέκταση μέχρι του Σύμπαντος με εξάλειψη του στοιχείου του χρόνου και της Limitation (π.χ. προσδοκώ ανάσταση νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος). Η θεωρία αυτή επιτυγχάνει τον παραλληλισμό και ενοποίηση των κυριοτέρων ρευμάτων της Ελληνικής και Δυτικής φιλοσοφίας με την Ανατολική φιλοσοφία του Μπράχμαν και της Νιρβάνα και οδηγεί στην διαμόρφωση μιας Γενικής Θεωρίας της Φιλοσοφίας. Τις εξεργασίες αυτού του στρώματος αναπτύσσω δια μακρών στο βασικό βιβλίο μου «Στροφές και Αντιστροφές» καθώς και στο totalism-in-a-nutshell και στο όπου εκτίθενται οι αρχές της θεωρίας μου της «Ολοκληρώσεως» (theory of Totalism), και όπου επίσης βρίσκεται η έκθεση πειραμάτων του νέου κλάδου της «πειραματικής φιλοσοφίας».

10

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Διττός χαρακτήρας Συντάγματος 2. Διάκριση θεσμού-κανόνα 3. Η σχέση λόγου - πνεύματος

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν» 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ (ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ) Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Αριστοτέλη, υπάρχουν τρία είδη κοινωνικών οντοτήτων ή διαφορετικά, ομάδων

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική ανά τους λαούς

Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 4 Οκτωβρίου 2014 Τμήμα Α Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ 7 ΑΙΩΝΕΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

2.5. ΗΘΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ

2.5. ΗΘΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ 2.5. ΗΘΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ [94] ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ υλικές-οικονομικές πολιτικές πνευματικές ηθικές κοινωνικές αισθητικές θρησκευτικές ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Οικογένεια

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ, ΑΝ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΡΟΝΗΣΗ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΠΑΛΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Συνεργάζομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι Συνεργασία 2. Γιατί χρειάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Για τον Αριστοτέλη, όλες οι ενέργειες των ανθρώπων γίνονται για κάποιο τέλος, δηλαδή για κάποιο σκοπό που είναι ο ανώτερος όλων των αγαθών, την ευδαιμονία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 1 από 5

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 1 από 5 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : Νεοελληνική Γλώσσα / Γ ΕΠΑΛ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 03/01/2018 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Μη λογοτεχνικό κείμενο Α1. Πρόταση 1. Η λέξη πρόοδος ισοδυναμεί με βελτίωση της ζωής σε όλους τους τομείς. Σωστό/ Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling )

Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ) FRIEDRICH W. SCELLING ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ 1 Σέλλινγκ (Friedrich Wilhelm Joseph Schelling 1775-1854) (ΜΕΡΙΚΑ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ*) Από το φιλοσοφικό έργο του Σέλλινγκ "Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ"

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,

Διαβάστε περισσότερα

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας Παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης video στο μάθημα των Αρχών Φιλοσοφίας (Β Λυκείου Γενική Παιδεία) 3 ο ΓΕ.Λ. ΠΕΙΡΑΙΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Μαλεγιαννάκη

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 2: ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 2: ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 2: ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος

Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 5: Ισχύς του δικαίου: πότε και πώς ισχύει ο νόμος Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοπός ενότητας 1. Από την έννοια του θεσμού στην έννοια του νόμου 2. Νομικός θετικισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών»

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών» ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών» Τα θέματά μας Πώς αντιλαμβάνονται τα μικρά παιδιά τον βιολογικό κόσμο ;;; Δηλαδή. τις βιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ.

Ατομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Ατομική Ψυχολογία Alfred Adler Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Μαλικιώση- Λοΐζου Ατομική Ψυχολογία Τονίζει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Αγαπητοί γονείς, Καθώς το νηπιαγωγείο μας έχει ήδη ανοίξει τις πόρτες του στα μικρά μας παιδάκια αλλά και σε εσάς, βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια Εξάντας Ελλήνων Οικογένεια Ο έρωτας είναι τυφλός και τυφλώνει. Γάμος είναι πόλεμος και ειρήνη μαζί. Η ανάγκη πολλές φορές ορίζει τον γάμο. Φοβερή δοκιμασία η δυσκολία για μια σχέση. Η σταθερή εργασία βοηθά

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας;

Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας; Είναι τα πράγματα όπως τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας; Εμείς που αντιλαμβανόμαστε είμαστε όλοι φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό; Πώς βρεθήκαμε σ αυτόν τον κόσμο; Ο θάνατός μας σημαίνει το τέλος ή

Διαβάστε περισσότερα

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από (8/9/2016). * * *

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από  (8/9/2016). * * * Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘEMATIKH ΕNOTHTA 2. ΘΡΗΣΚΕΙΑ Β_ΘΕ 2.1 ΙΕΡΟΤΗΤΑ (Νοηματοδοτώντας) Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/8872?locale=el (8/9/2016). Γυναίκα που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ στην Έκφραση-Έκθεση Β Λυκείου Κείμενο Κλίση και επάγγελμα Σωκράτης Γκίκας Υπάρχει η αντίληψη ότι κάθε εκλογή επαγγέλματος, που γίνεται με βάση τις κλίσεις μας και τις έμφυτες ικανότητές μας,

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες;

Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες; Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες; Δρ. Δημήτριος Γκότζος 1. ΟΡΙΣΜΟΣ Αξία: Θα ήταν ουτοπικό να δοθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

7. Η θεωρία του ωφελιµ ισµ ού

7. Η θεωρία του ωφελιµ ισµ ού 7. Η θεωρία του ωφελιµ ισµ ού Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Ποιοι είναι οι κύριοι εκπρόσωποι της θεωρίας του ωφελιµισµού και µε βάση ποιο κριτήριο θα πρέπει, κατ αυτούς, να αξιολογούνται οι πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

Αριστοτέλη "Ηθικά Νικομάχεια" μετάφραση ενοτήτων 1-10 Κυριακή, 09 Δεκέμβριος :23 - Τελευταία Ενημέρωση Δευτέρα, 16 Σεπτέμβριος :21

Αριστοτέλη Ηθικά Νικομάχεια μετάφραση ενοτήτων 1-10 Κυριακή, 09 Δεκέμβριος :23 - Τελευταία Ενημέρωση Δευτέρα, 16 Σεπτέμβριος :21 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ «ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ» ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1-10 Μετάφραση ΕΝΟΤΗΤΑ 1η Αφού λοιπόν η αρετή είναι δύο ειδών, απ τη μια διανοητική και απ την άλλη ηθική, η διανοητική στηρίζει και την προέλευση και την αύξησή

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη ερμηνεία του Στόχου από τον ΟΗΕ:

Σύντομη ερμηνεία του Στόχου από τον ΟΗΕ: Σύντομη ερμηνεία του Στόχου από τον ΟΗΕ: Μειώνουμε την ανισότητα εντός και μεταξύ των χωρών. Περιεχόμενο βαλίτσας Ο Στόχος εισάγεται με το ρήμα «Σέβομαι», το οποίο δηλώνει την τήρηση μιας ευπρεπούς στάσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Το να είσαι γονιός δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν υπάρχει ευκαιρία για πρόβα, δεν υπάρχουν σχολεία. Το μόνο που κουβαλάμε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΓΓΕΝΗΣ Η ΕΠΙΚΤΗΤΗ; Η επιθετικότητα είναι η πιο κοινή συναισθηματική αντίδραση του νηπίου. Διαφορετικές απόψεις έχουν διατυπωθεί

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 1 Τα Δικαιώματα Των Παιδιών Μαθητές : Νίκος Τσουκανάς Σπύρος Κούφαλης Αναστάσης Παπαχρήστος Σπύρος Φραγκούλης Τάσος Χούσος Εκπαιδευτικοί Δρεπανόπουλος Νίκος, Γυμναστής

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα 24 Απριλίου 2018 Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Μίνα Μπουλέκου, Συγγραφέας-Ποιήτρια Η διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Τι εννοούμε με το όρο «εθελοντισμός;»

Τι εννοούμε με το όρο «εθελοντισμός;» Το θέμα του εθελοντισμού αναδείχθηκε στη χώρα μας με την ευκαιρία των Ολυμπιακών αγώνων του 2004, όταν προέκυψαν πολλές ανάγκες για την αίσια οργάνωση και διεξαγωγή του τεράστιου αυτού εθνικού εγχειρήματος..

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το ερωτικό παιχνίδι του άντρα και της γυναίκας είναι μια μικρή εκδήλωση του παιχνιδιού όλης της ζωής. Το ζευγάρι γνωρίζει και ζει τους κραδασμούς που το διαπερνούν, συμμετέχοντας έτσι στις δονήσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός

Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός ΦΑΣΗ Β: 2 ο δίωρο Γράφουμε στον πίνακα τη λέξη κλειδί «φονταμενταλισμός», διαβάζουμε τις εργασίες και καταλήγουμε στον ορισμό της. (Με τον όρο φονταμενταλισμός (θεμελιωτισμός) εκφράζονται οι τάσεις εμμονής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματική Ηθική Τμήμα Λογιστικής και Χρηματ/μικής

Επιχειρηματική Ηθική Τμήμα Λογιστικής και Χρηματ/μικής Επιχειρηματική Ηθική Τμήμα Λογιστικής και Χρηματ/μικής Γιώργος Παπαγιαννάκης, PhD Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1 Θεωρίες Λήψης Αποφάσεων Δεοντολογισμός Βασική Ιδέα Deon = Δέον = Καθήκον Οι πράξεις κρίνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΣΚΟΠΟI ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Αγωγή α) Σύνολο από σκόπιμες, προγραμματισμένες και μεθοδευμένες ενέργειες και επιδράσεις (β) Διαδικασίες και επιδράσεις του ευρύτερου κοινωνικο-πολιτιστικού περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Εμείς τα παιδιά θέλουμε να γνωρίζουμε την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας και όλου του κόσμου.

Εμείς τα παιδιά θέλουμε να γνωρίζουμε την τέχνη και τον πολιτισμό του τόπου μας και όλου του κόσμου. Εισαγωγή Το Παγκύπριο Κίνημα ΕΔΟΝόπουλων δημιουργήθηκε το 1960. Πρωταρχικός του στόχος είναι η προσφορά και η στήριξη του παιδιού στην Κυπριακή κοινωνία. Το Κίνημα ΕΔΟΝόπουλων, μέσα από τις εβδομαδιαίες

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τέταρτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-5 Ώρα για δράση... 6-14 Σημειώσεις... 15 2 Μάθημα Πέμπτο- Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις πώς να διαχειριστείς την λεπτή γραμμή

Διαβάστε περισσότερα

Θεός και Σύμπαν. Source URL:

Θεός και Σύμπαν. Source URL: Θεός και Σύμπαν Source URL: http://ghz.gr/forum Θεός και Σύμπαν Source URL: http://ghz.gr/forum Η ύπαρξη τού Θεού και η σχέση του με το σύμπαν, είναι ένα θέμα που απασχολεί πλήθος ανθρώπων σήμερα. Ο Θεός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η ύπαρξη των παραγόντων «υγιεινής» ή «διατήρησης» (κατά τον Herzberg) δημιουργεί ευχαρίστηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Η ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Η ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Ενότητα: 1 η Ελένη Περδικούρη Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Ενότητα 1 η Το ερώτημα της γνώσης 1. Τι γνωριζουμε, δηλαδη ποια ειναι τα αντικειμενα της γνωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΙΡΗΝΗ ΡΗΓΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ 6 ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΗΣΕΤΕ ΤΙΣ 6 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΘΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

Σιωπάς για να ακούγεσαι

Σιωπάς για να ακούγεσαι Σιωπάς για να ακούγεσαι 01/12/2014 Γράφει η Αίγλη Τούμπα Μάρω Βαμβουνάκη Εκδόσεις Ψυχογιός σελ. 272 Ίσως από τα καλύτερα μυθιστορήματα της Μάρως Βαμβουνάκη να ήταν το «Οι παλιές αγάπες πάνε στον Παράδεισο».

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16 Καθημερινά οι γονείς παλεύουν να κατανοήσουν καταστάσεις, γεγονότα και συμπεριφορές που προκλήθηκαν από τα παιδιά τους και αδυνατούν. Τις πιο πολλές φορές θεωρούν ότι ευθύνονται τα παιδιά τους γι αυτό.

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Κ. Γ. ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ 1 < > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Επαναλαμβάνουμε την έκπληξή μας για τα τεράστια συμπλέγματα γαλαξιών, τις πιο μακρινές

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΕΣΥ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΩ ΕΓΩ?

ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΕΣΥ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΩ ΕΓΩ? ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΕΣΥ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΩ ΕΓΩ? 2o ΓΕΛ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ 2014-15 Φανατισμός ονομάζεται η αποκλειστική και με πάθος προσπάθεια επιβολής των ιδεών ενός ατόμου ή μιας ιδεολογίας. Ο φανατικός:

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ακαδημαϊκό Έτος 2015-2016 Εαρινό Εξάμηνο Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Διαβάστε περισσότερα

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ 1.2.1 1)α)Σε ποιους, ας τους πούμε κλάδους, διαιρούσε ο Αριστοτέλης τη Φιλοσοφία (6 μονάδες); β)ποιο ήταν το περιεχόμενο κάθε κλάδου από αυτούς; β)ποιος από αυτούς ασχολούνταν, έστω και έμμεσα, με την

Διαβάστε περισσότερα

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες»

«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» 17/12/2018 «Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες» / Ενορίες Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και σε συνεργασία με το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101)

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία (Φ101) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ (Φ101) 3η ενότητα: Θεμελιώδη ερωτήματα & κλάδοι της φιλοσοφίας Γιώργος Ζωγραφίδης Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητική. Ενότητα 5: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙ. Όνομα Καθηγητή Καλέρη Αικατερίνη. Τμήμα Φιλοσοφίας

Αισθητική. Ενότητα 5: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙ. Όνομα Καθηγητή Καλέρη Αικατερίνη. Τμήμα Φιλοσοφίας Αισθητική Ενότητα 5: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙ Όνομα Καθηγητή Καλέρη Αικατερίνη Τμήμα Φιλοσοφίας 1. Σκοποί ενότητας Διαιρετική μέθοδος: παράδειγμα προσδιορισμού επί μέρους ποιητικών

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Καλές Σχέσεις 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Καλές Σχέσεις 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Καλές Σχέσεις 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι και γιατί χρειάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Οκτωβρίου 2013

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Οκτωβρίου 2013 Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Οκτωβρίου 2013 Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΗΘΙΚΟΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΩΣ ΠΑΡΟΤΡΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Παιδεία Β Λυκείου

Πολιτική Παιδεία Β Λυκείου Κεφ.6: To Δίκαιο στη ζωή μας Κεφ. 6.1 Το δίκαιο Οι άνθρωποι ζώντας μέσα στη κοινωνία αναπτύσσουν σχέσεις, οι οποίες πρέπει να ρυθμίζονται για ν αποφεύγονται οι συγκρούσεις. Δίκαιο είναι ένα σύνολο υποχρεωτικών

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο. Με αγάπη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

Κείμενο. Με αγάπη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου Κείμενο Αγαπητό μου παιδί Θέλω να σου μιλήσω για ένα φίλο που τρώγεται! Ένα φίλο που, όσο παράξενο κι αν σου φανεί, τον λένε βιβλίο. «Αυτός είναι σωστός βιβλιοφάγος» δε λέμε για όποιον διαβάζει πολλά βιβλία;

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης μιας απάντησης στο ερώτημα, «τι είναι γνώση;» Οι Δυτικοί φιλόσοφοι

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα - για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -  για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τέταρτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-6 Ώρα για δράση... 7-14 Σημειώσεις... 16 2 Μάθημα Τέταρτο - Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις τα #7 χαρακτηριστικά που πρέπει να

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ορθολογισμός έχει βασικό κριτήριο γνώσης την ανθρώπινη νόηση και όχι την εμπειρία.η νόηση με τις έμφυτες και τους λογικούς νόμους αποτελεί αξιόπιστη πηγή γνώσης. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ Η Φιλοσοφία γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο που ζει, να καταλάβει τη φύση και τη δύναμη αυτών που τον τριγυρίζουν και να αποκτήσει μια κοσμοθεωρία

Διαβάστε περισσότερα

Το σπίτι μας καίγεται

Το σπίτι μας καίγεται Το σπίτι μας καίγεται Ομιλία στο Νταβός, 25 Ιανουαρίου 2019 Ήρθα εδώ για να σας πω ότι το σπίτι μας καίγεται. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, απέχουμε σχεδόν 12 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ»

ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ» ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ» Αν είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος γεννιέται καλός και γίνεται μοχθηρός μόνο μέσα από την κακή επιρροή της κοινωνίας στην οποία ζει, η μεταρρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη

Project A2- A3. Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο. Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη Project A2- A3 Α Φαλήρου 1ο ΓυμνάσιοΤάξη Παλαιού Θέμα: Σχολείο και κοινωνική ζωή Το δικό μας σχολείο Το σχολείο των ονείρων μας Το σχολείο μας στην Ευρώπη ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ PROJECT Τα ενδιαφέροντα μας Ξεκινήσαμε

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος γίνεται να σωθεί;

Ποιος γίνεται να σωθεί; 5 Απριλίου 2019 Ποιος γίνεται να σωθεί; Θρησκεία / Ηθική Σπύρος Α. Λαζάρου, M.D. Πλαστικός Κρανιογναθοπροσωπικός & Επανορθωτικός Χειρουργός Ο απόστολος Παύλος στην επιστολή του προς Τιμόθεο, αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις Σελίδα 1 από 5 Απαντήσεις Β.1 Το συγκεκριμένο απόσπασμα αντλήθηκε από το 8 ο βιβλίο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, που έχει ως θέμα του την παιδεία. Ήδη, από την πρώτη φράση του αποσπάσματος (ὅτι μέν οὖν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β1.Ο Πρωταγόρας παρουσιάζει στο σημείο αυτό μια ιδιαιτέρως ρηξικέλευθη τοποθέτηση σχετικά με την έννοια και το σκοπό της τιμωρίας. Η τιμωρία, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα δεν είναι εκδίκηση και

Διαβάστε περισσότερα

B-Project-2 «ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΓΩΙΣΤΙΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ»

B-Project-2 «ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΓΩΙΣΤΙΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ» B-Project-2 «ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΓΩΙΣΤΙΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ» 1. 2. Alter ego ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ 3. Me, Myself & I Αραπάκη Φαίδρα Καρδάση Αναστασία Κάτρη Ιωσηφίνα Λαδοπούλου Ζηνοβία Κωνσταντάρα Αγγελική Μαρκότσκα Καρολίνα

Διαβάστε περισσότερα