Πέηξσκα είλαη έλα νπζηαζηηθφ κέξνο ηνπ θινηνχ ηεο γεο θαη πεξηιακβάλεη ιεπηνκέξεηεο γηα ηελ πξνέιεπζε, ηαμηλφκεζε, ηζηνξία θαη ηηο ρσξηθέο ζρέζεηο.

Transcript

1 ΠΤΡΙΓΕΝΗ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ

2 Η ΦΤΗ ΣΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ Πέηξσκα είλαη έλα νπζηαζηηθφ κέξνο ηνπ θινηνχ ηεο γεο θαη πεξηιακβάλεη ιεπηνκέξεηεο γηα ηελ πξνέιεπζε, ηαμηλφκεζε, ηζηνξία θαη ηηο ρσξηθέο ζρέζεηο. Οξηζκόο ηνπ κεραληθνύ ην πέηξσκα είλαη νπνηνδήπνηε πιηθφ πνπ δελ κπνξεί λα εθζθαθζεί ρσξίο αλαηίλαμε. Όια ηα άιια γήηλα πιηθά νλνκάδνληαη εδάθε ή ρώκα. Yπόβαζξν είλαη ε ζθιεξή ζπλερήο κάδα πεηξψκαηνο θάησ απφ ην έδαθνο ή ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ε νπνία πξέπεη λα εθζθαθζεί κέζσ αλαηίλαμεο Έδαθνο είλαη ην ραιαξφ, κε ζπλεθηηθφ πιηθφ, πνπ επηθάζεηαη πάλσ ζην ππφβαζξν θαη ην νπνίν κπνξεί λα εθζθαθζεί κε ζπκβαηηθά κέζα

3 ΠΤΡΙΓΕΝΗ ΠΕΣΡΩΜΑΣΑ είλαη εθείλα πνπ ςχρνληαη απφ κηα θαηάζηαζε ηήμεο πεξηιακβάλνπλ πινπηψληα δηεηζδπηηθά πεηξψκαηα πνπ απαληνχλ ζε κεγάια βάζε θαη πνπ ςχρνληαη αξγά κέζα ζηε γε έγρπηεο ιάβεο θαη ππξνθιαζηηθά πνπ ζρεκαηίδνληαη ζηελ επηθάλεηα θαη ςχρνληαη γξήγνξα ππξνθιαζηηθά είλαη ηα πιηθά πνπ εθηηλάζζνληαη απφ εθαίζηεηα θαη θαζηδάλνπλ σο απνζέζεηο ηέθξαο θαη σο ρνλδξφθνθθεο θνθθψδεηο ελφηεηεο πεηξσκάησλ πεηξώκαηα πνπ ζρεκαηίδνληαη ζε ελδηάκεζα βάζε (εγθάξζηεο θιέβεο θαη θνίηεο), πνπ ςχρνληαη επίζεο κε έλα ελδηάκεζν ξπζκφ απνηεινχλ ζε φγθν ην 70% ηνπ φγθνπ ησλ εμσηεξηθψλ km ηεο γεο

4 ΥΗΜΑΣΙΜΟ ΣΩΝ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ ηα ππξηγελή πεηξψκαηα πνπ ςχρνληαη ζηε γήηλε επηθάλεηα είλαη ην πξντφλ εθαηζηεηαθήο δξαζηεξηφηεηαο Η ιάβα πνπ εθηηλάζζεηαη απφ έλα εθαίζηεην θαη ξέεη πάλσ ζηελ παξαθείκελε επηθάλεηα γεο, ςχρεηαη θαη κεηαβάιιεηαη ζε ζηεξεφ πέηξσκα Ηθαηζηεηαθφ ή εθξεμηγελέο πέηξσκα - ππξνθιαζηηθά πιηθά ηα βάζε ηεο γεο, ην ξεπζηφ πιηθφ ή κάγκα αθνχ δηεηζδχζεη ζε παιαηφηεξα πεηξψκαηα ςχρεηαη αξγά θαη ζθιεξαίλεη ρσξίο λα θζάζεη ζηελ επηθάλεηα Έρεη κεγαιχηεξν πεξηερφκελν ζε δηαιπκέλα ξεπζηά απφ ηελ ιάβα, πνπ ηείλνπλ λα δηαθχγνπλ φηαλ θζάλνπλ ζηε γήηλε επηθάλεηα δηεηζδπηηθά ή πινπηψληα ππξηγελή πεηξψκαηα είλαη ηα πεηξψκαηα πνπ θξπζηαιιψλνληαη κέζα ζηε γε νη νξπθηνί θφθθνη είλαη πνιχ κεγαιχηεξνη απφ εθείλνπο ησλ εθαηζηεηαθψλ πεηξσκάησλ

5 ιάβα

6 ππναβπζζηθά πεηξώκαηα Είλαη ζψκαηα ππξηγελψλ πνπ ζρεκαηίδνληαη ζε ελδηάκεζα βάζε, αιιά δελ εληνπίδνληαη ηφζν βαζηά φζν ηα πινπηψληα έρνπλ πθή (ηζηφ) ελδηάκεζε ζε κέγεζνο ή πνξθπξηηηθή πθή κάγκαηα είλαη θαπηά, ημψδε, ππξηηηθά ηήγκαηα πνπ πεξηέρνπλ δηαιπκέλα αέξηα ζηνηρεία πνπ αθζνλνχλ είλαη ην Si θαη ην O, ηα θχξηα κεηαιιηθά ηφληα είλαη K, Na, Ca, Mg, Al, θαη Fe Σα ζπλήζε δηαιπκέλα αέξηα είλαη H 2 O, CO 2, θαη SO 2 ε ζχλζεζε πνηθίιεη, αλάινγα κε ηελ αξρηθή ζχλζεζε ηνπ ηήγκαηνο θαη ην ηζηνξηθφ ηεο ςχμεο θαη ηεο δηείζδπζεο Η πεξηεθηηθφηεηα ζε SiO 2 πνηθίιιεη απφ 40% έσο > απφ 80% ππξηγελή πεηξψκαηα κε πςειφ πεξηερφκελν ζε SiO 2

7 βαζηθά πεηξώκαηα κε ρακειό πεξηερόκελν ζε δηνμείδην ηνπ ππξηηίνπ ππεξβαζηθά ιηγόηεξν από 50% ζε δηνμείδην ηνπ ππξηηίνπ (εμαηξεηηθά ζθνηεηλόρξσα) Μάγκαηα ρακειά ζε SiO 2 είλαη ιηγόηεξν ημώδε ηα εθξεμηγελή πεηξώκαηα κε πςειό πεξηερόκελν ζε SiO 2 είλαη ππξνθιαζηηθά ζηελ πξνέιεπζε Ρνέο, δηαιπκέλσλ αεξίσλ, είλαη ζπλήζσο παξνύζεο Τα εθαίζηεηα θαη νη αγσγνί ηνπο παξέρνπλ ηηο δηαδξνκέο κεηαμύ ζσκάησλ κάγκαηνο ζην θινηό θαη ζηε γήηλε επηθάλεηα

8 ΣΤΠΟΙ ΕΚΡΗΞΕΩΝ 1. Εθξήμεηο ζρηζκώλ ζηηο νπνίεο ε ιάβα εμέξρεηαη ήζπρα θαηά κήθνο γξακκώλ ξσγκάησζεο ζηε γήηλε επηθάλεηα (ρακεινχ ημψδνπο βαζαιηηθή ιάβα κε εθπνκπή κηθξώλ κόλν πνζνηήησλ αεξίνπ) βαζάιηεο ησλ πιαηώ π.ρ. Ιζιαλδία (1783), Deccan ζηελ Ιλδία 2. Ηθαίζηεηα αζπίδσλ κε ηνπο κεγάινπο επίπεδνπο θώλνπο ιάβαο κε ήπηεο θιίζεηο (ν ηύπνο ηεο Χαβάεο) απνηεινχληαη απφ ξνέο ιάβαο βαζαιηηθήο ζχλζεζεο, εγρχζεθε κε ήξεκεο εθξήμεηο απφ κηα θεληξηθή δηέμνδν ή πνιχ κηθξέο ζρηζκέο. Σν εχξνο ησλ θψλσλ είλαη πνιχ κεγαιχηεξν απφ ην χςνο ηνπο. 3. Κώλνη ζθσξίαο ή ηέθξαο είλαη κηθξά βνπλά κε απφηνκεο θιίζεηο πνπ απνηεινχληαη απφ ηεκαρηζκέλα (ή ππξνθιαζηηθά) θνξήκαηα πνπ εθηηλάζζνληαη απφ κηα θεληξηθή δηέμνδν 4. ύλζεηνη θώλνη ή ζηξσκαηνθώλνη πνπ ζρεκαηίδνληαη από ελαιιαζζόκελεο ξνέο ιάβαο θαη εθξήμεηο ππξνθιαζηηθώλ, (εθπνκπή κεγάισλ πνζνηήησλ αεξίνπ) π.ρ. Βεδνχβηνο θαη Stromboli Οη 3 ηειεπηαίνη ηύπνη, είλαη γλσζηνί σο θεληξηθέο εθξήμεηο

9 Δηάθνξνη ηύπνη εθαηζηεηαθώλ εθξήμεσλ ξνή έθξεμε ξσγκήο θιέβα Απνκεηλάξηα θώλσλ θνίηε κάγκα θώλνο ζθσξηώλ δίνδνο αγσγόο εθαίζηεην αζπίδσλ ζύλζεηνο θώλνο θαιδέξα

10 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΩΝ ΗΦΑΙΣΕΙΩΝ εθαηζηεηαθόο θώλνο Τν κεγάιν ύςσκα από ιάβα θαη ππξνθιαζηηθά θνξξήκαηα πνπ ζρεκαηίδεηαη ζηε γήηλε επηθάλεηα Κξαηήξαο είλαη ην βύζηζκα ζηελ θνξπθή ηνπ Καιδέξεο είλαη νη δηεπξπκέλνη θξαηήξεο πνπ ζρεκαηίδνληαη από εγθαηαθξήκληζε ή κέζσ έθξεμεο εθαηζηεηαθόο ζσιήλαο ή αγσγόο είλαη ε δίνδνο πξνο ηνλ θξαηήξα

11 εθαίζηεηα θαιδέξα από θαηαξξεπζε θξαηήξαο δαθηπιηνεηδήο θιέβα έθξεμε ξσγκήο βαζάιηεο πιαηώ ιαηκόο δνξπθνξηθόο θώλνο αγσγόο θώλνο θιέβα θνίηε θνίηε ηδεκαηνγελή πεηξώκαηα ζύιαθαο κάγκαηνο

12 ΗΦΑΙΣΕΙΑΚΕ ΑΠΟΘΕΕΙ βαζάιηεο ξέεη κε πςειέο ηαρύηεηεο 100 km/hr θαη ζε κεγάιεο απνζηάζεηο 50 km. Οη δηαδνρηθέο ξνέο δνκνύλ κεκνλσκέλεο ζηξώζεηο πάρνπο ιίγσλ έσο 100 m.

13 ζηεινεηδείο θαηαηκήζεηο είλαη πνιπγσληθέο ξσγκέο ζπξξίθλσζεο θάζεηα ζηελ επηθάλεηα ςύμεο νη ξνέο ιάβαο κπνξνύλ λα πεξηέρνπλ θελά πνπ κεηαβηβάδνπλ εύθνια ην λεξό ή κπνξνύλ λα θαηαξξεύζνπλ θάησ από ηα θνξηία θαηαζθεπώλ καμηιαξνεηδνύο κνξθήο ιάβεο (pillow-lavas) είλαη ζηξνγγπιεπκέλεο κάδεο κεξηθώλ cm έσο 2 m πνπ κνηάδνπλ κε έλαλ ζσξό καμηιαξηώλ κε ηελ ζηξνγγπιεπκέλε πιεπξά ηνπο πξνο ηα πάλσ εκθαλίδνληαη όηαλ ξέεη ε ιάβα κέζα ζην λεξό ηεο ζάιαζζαο ή ζε ιίκλεο γιπθνύ λεξνύ

14 παιαγνληηηθνί ηόθθνη Τν παιώδεο πιηθό ζηηο ιάβεο "καμηιαξηώλ" κπνξεί λα εμαιινησζεί ζε έλα θηηξηλσπό αξγηιηθνύ ηύπνπ νξπθηνεηδέο ή ζε άξγηιν είλαη επηξξεπείο ζε θζνξά παξνπζία ύδαηνο όηαλ ρξεζηκνπνηνύληαη σο ζπζζσκαηώκαηα ζηξώζεο ζε δξόκνπο Οη ιάβεο είλαη παιώδεηο, ιεπην-θξπζηαιιηθέο, ή ζπλδπαζκνί ησλ δύν Όηαλ πδξαηκνί θαη άιια αέξηα απειεπζεξώλνληαη, κπνξεί λα ζρεκαηηζηνύλ θνηιόηεηεο ή θύζηεο

15 ηέθξα ηεκάρηα εθαηζηεηαθνύ πιηθνύ πνπ παξαζύξνληαη θαη κεηαθέξνληαη από ηνλ άλεκν απνηεινύληαη από πεηξώκαηα, νξπθηά, ή ύαιν ηαμηλνκνύληαη ζύκθσλα κε ην κέγεζνο ζε ζπνδό (ιεπηόθνθθε), ζε ηέθξα (κέρξη 100 cm) θαη εθαηζηεηαθέο βόκβεο (κεγαιύηεξα ειιεηπηηθoύ ζρήκαηνο ηεκάρηα) νγθόιηζνη (blocks) Τα κεγάια ζε κέγεζνο ηεκάρηα ηνπ ζηεξενύ πεηξώκαηνο πνπ εθηηλάζζνληαη ζηνλ αέξα θαη εμεζθελδνλίδνληαη ζε απόζηαζε 10 km ή κεγαιύηεξε π.ρ. έθξεμε Krakatoa (1883), ε ζπνδόο έθζαζε ζηα αλώηεξα επίπεδα ηεο αηκόζθαηξαο θαη δηαζθνξπίζηεθε ζε όιν ηνλ θόζκν

16 ΠΤΡΟΚΛΑΣΙΚΑ Πεηξώκαηα ζρεκαηίδνληαη όηαλ ηα ηεκάρηα ηζηκεληάξνληαη από θνηλνύ ή ιηζνπνηνύληαη εθαηζηεηαθνί ηόθθνη απνηεινύληαη από ζσκαηίδηα κεγέζνπο ηέθξαο ή ζπνδνύ εθαηζηεηαθά ιαηππνπαγή απνηεινύληαη από κεγαιύηεξνπ κεγέζνπο ηεκάρηα ξνή ηέθξαο Έλαο ζεακαηηθόο θαη θαηαζηξεπηηθόο ηύπνο έθξεμεο πνπ ζπλδέεηαη κε κάγκαηα πινύζηα ζε SiO 2 εκθαλίδεηαη όηαλ θαπηή ηέθξα, ζπνδόο θαη αέξηα εθηηλάζζνληαη καδηθά σο έλα δηάππξν λέθνο πνπ θηλείηαη θαζνδηθά κε πςειή ηαρύηεηα Σαρχηεηεο κέρξη 100 km/hr είλαη θαθψο ηαμηλνκεκέλεο θαη ζηεξνχληαη ζηξψζεσλ

17 ηγθληκπξίηεο (ζπγθνιιεκέλνο ηόθθνο) ζρεκαηίδεηαη κεηά ηελ παύζε ηεο ξνήο ηεο ηέθξαο όηαλ κεηά ηελ απόζεζε θαη ηε ζπκπίεζε, ηα ηεκάρηα ηήθνληαη από ηελ εθαηζηεηαθή ύαιν, πάρνο κεγαιύηεξν ησλ 100 m θαη έθηαζε κεγαιύηεξε από km 2 ΑΣΜΙΔΕ, GEYSERS ΚΑΙ ΘΕΡΜΕ ΠΗΓΕ Ο αηκφο θαη ηα αέξηα (CO 2, HCl, H 2 S, HF) ζε πςειή ζεξκνθξαζία πνπ εθιχνληαη κέζσ δηφδσλ γηα κηα καθξά ρξνληθή πεξίνδν ζε πεξηνρέο πξνεγνχκελεο ή ιαλζάλνπζαο εθαηζηεηαθήο δξαζηεξηφηεηαο Geysers είλαη πεγέο αλαβξάδνληνο χδαηνο θαη αηκνχ, πνπ παξέρνληαη απφ ηηο ππνθείκελεο ζεξκηθέο δψλεο, νη νπνίεο εθξήγλπληαη ζε πεξηνδηθή βάζε δηαθέξνπλ απφ ηηο ζεξκέο πεγέο νη ζεξκέο πεγέο έρνπλ ζηαζεξή ξνή θαη ρακειφηεξε ζεξκνθξαζία π.ρ. Old Faithful εθξήγλπηαη θάζε ψξα εθηνμεχνληαο ην λεξφ ζε χςνο 60 m

18 geysers

19

20 ΩΜΑΣΑ ΔΙΕΙΔΤΣΙΚΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ πινπηώληα ππξηγελή ζώκαηα ζεκαληηθήο έθηαζεο πνπ έρνπλ ζηαζεξνπνηεζεί κέζα ζηε γε ηαμηλνκνύληαη ζύκθσλα κε ην κέγεζνο, ην ζρήκα θαη ηε ζρέζε ηνπο κε ην πέηξσκα ζην νπνίν έρνπλ εηζβάιεη Τα πινπηώληα πεξηιακβάλνπλ ηνπο βαζόιηζνπο, ζσξνύο, θιέβεο, θνίηεο, θαη ιαθθόιηζνπο μελόιηζνη Αιινζηγελή εγθιείζκαηα ή κεξηθώο αθνκνησκέλα ηεκάρηα πξνϋπαξρόλησλ πεηξσκάησλ, μέλσλ πξνο ην ζώκα ηνπ εθξεμηγελνύο πεηξώκαηνο ην νπνίν ηα εγθιείεη βαζόιηζνη θόβνπλ εγθαξζίσο ηηο ζηξώζεηο ηνπ πξνϋπάξρνληνο πεηξώκαηνο θξπζηαιιψλνληαη ρηιηάδεο m θάησ απφ ηε γήηλε επηθάλεηα κε επηθάλεηα εμάπισζεο 100 θm 2 ή κεγαιύηεξε Τα όξηά ηνπο είλαη απόηνκα θαη επεθηείλνληαη ζε κεγάια βάζε (10 έσο 30 km) κέζα ζην θινηό, απνηεινύληαη από γξαλίηε ή γξαλνδηνξίηε

21 ιάβα θαιδέξα κε έλα λέν θώλν θαη ξνέο ιάβα εθαηζηεηαθόο ιαηκόο θαη θιέβεο εθαίζηεην κε ξνέο ιάβαο θνίηε ιαθθόιηζνο π εθηέζεθε από ηε δηάβξσζε θιέβα ιαθθόιηζνο βαζύιηζνο βαζύιηζνο Υαξαθηήξεο δηεηζδπηηθώλ πεηξσκάησλ

22 Δαθηπιηνεηδείο θιέβεο

23 ζσξνί είλαη αζχκθσλνη πινπησλίηεο, παξφκνηνη κε ηνπο βαζφιηζνπο, αιιά κηθξφηεξνη (επηθάλεηα εμάπισζεο < απφ 100 km 2, θιηκαθψλνληαη πξνο ηα πάλσ ζε εθαηζηεηαθνχο "ιαηκνχο" θιέβεο θαη θνίηεο είλαη ηξαπεδνεηδή ζψκαηα πνπ απνηεινχλ εμσηεξηθή επέθηαζε άιισλ ππξηγελψλ δηεηζδχζεσλ θιέβεο πεξηθφπηνπλ εγθαξζίσο ηα επίπεδα ζηξψζεσλ ή ζρηζηφηεηαο ηνπ πξνυπάξρνληνο πεηξψκαηνο θαη ε δηάηαμή ηνπο ζρεηίδεηαη κε ην πξφηππν ησλ ξσγκψλ ζην πξνυπάξρνλ πέηξσκα δαθηπιηνεηδείο θιέβεο Φιέβεο πνπ δηαηάζζνληαη αθηηλσηά πξνο ηα έμσ Οη θνίηεο ζρεκαηίδνληαη φηαλ ην κάγκα εγρέεηαη θαηά κήθνο επηπέδσλ ζηξψζεσλ άξηζην πιηθφ νδνζηξψκαηνο πςειήο αληνρήο θαη κεγάιεο δηάξθεηαο είλαη ζχκθσλεο κε ηηο ζηξψζεηο

24 ιαθθόιηζνη ζρεκαηίδνληαη όηαλ ε έγρπζε ηνπ κάγκαηνο θαηά κήθνο ησλ επηπέδσλ ζηξώζεο σζεί ηα ηδήκαηα πξνο ηα πάλσ ζε κνξθή ζόισλ ή καληηαξηώλ - έρνπλ επίπεδν δάπεδν θαη κηα αςηδσηή νξνθή ΤΦΗ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ ηαμηλνκνύληαη βάζεη ηεο: νξπθηνινγηθή ζύζηαζε πθήο (ηζηόο) πθή ρνλδξόθνθθε ή θαλεξηηηθή εάλ ηα κεκνλσκέλα ζπζηαηηθά είλαη αξθεηά κεγάια ώζηε λα δηαθξίλνληαη κε γπκλό νθζαικό πεγκαηίηεο πέηξσκα κε κε θφθθνπο > απφ 10 mm, κηα ηέηνηα πθή θαιείηαη πεγκαηηηηθή Η νξπθηνινγηθή ζχλζεζε ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπ θξπζηαιιψλνληαη κε αξγή ςχμε παξνπζία πηεηηθψλ νπζηψλ θαη ηρλνζηνηρείσλ αθαληηηθά ιεπηφθνθθα πεηξψκαηα - νη θξχζηαιινη δελ δηαθξίλνληαη κε γπκλφ νθζαικφ παξνπζηάδνπλ θνγρνεηδή ζξαπζκφ

25 πεγκαηίηεο

26 Αθαληηηθόο ηζηόο ξπνιίζνπ

27 απιηηηθέο πθέο εκθαλίδνληαη ζε θιεβηθά πεηξώκαηα γλσζηά σο απιίηεο είλαη ιεπηέο ζαθραξώδεηο πθέο κε θξπζηάιινπο πνπ κόιηο δηαθξίλνληαη κε γπκλό νθζαικό θαη πεξηέρνπλ ραιαδία θαη νξζόθιαζην πνξθύξεο Έλα πέηξσκα κε πθή πνπ απνηειείηαη από ρνλδξόθνθθνπο θξπζηάιινπο κέζα ζε κηα ιεπηή ή αθαληηηθή ιεπηνθξπζηαιιηθή κάδα Οη ρνλδξόθνθθνη θξύζηαιινη θαινύληαη θαηλνθξύζηαιινη εκθαλίδνληαη ζε εθξεμηγελείο ξνέο ιάβαο δηαβαζηθή πθή δύν νξπθηά ζρεδόλ ηζνκεγέζε (από ηα πην ιεπηόθνθθα), ζπκθύνληαη γηα λα ζρεκαηίζνπλ έλα κνλαδηθό πξόηππν (π.ρ. πιαγηόθιαζηα κε παξόκνηνπ κεγέζνπο ππξόμελνπο) εκθαλίδεηαη ζπλήζσο ζε θιέβεο θαη θνίηεο

28 Αθαληηηθόο ηζηόο βαζάιηε

29 Υνλδξόθνθθνο γξαληηηθόο ηζηόο

30 Πνξθπξηηηθόο ηζηόο αλδεζίηε θαη Κίζζεξεο

31 πεηξώκαηα κε παιώδεηο πθέο, π.ρ., νςηδηαλόο αθξαία πεξίπησζε ηαρείαο ςύμεο κε θξπζηαιιηθά ή άκνξθα, κε θνγρνεηδή ζξαπζκό θαη δηαθαλή ή παιώδε ιάκςε ε πθή ελόο ππξηγελνύο πεηξώκαηνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπκπεξάλνπκε ηελ πξνέιεπζε ή ηνλ ηξόπν ζρεκαηηζκνύ ηνπο ππξνθιαζηηθέο πθέο απνηεινύληαη από θιαζηηθά ή ηεκάρηα πιηθνύ εθαηζηεηαθήο πξνέιεπζεο θαη ζπγθξαηνύληαη κεηαμύ ηνπο από θάπνην ζπλεθηηθό πιηθό ή ηζηκέλην Τν πεξηερόκελν ζε νξπθηά θαη ε εκθάληζε ηνπο ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε δηάθξηζε κεηαμύ θιαζηηθώλ εθξεμηγελώλ θαη θιαζηηθώλ ηδεκαηνγελώλ πεηξσκάησλ

32 πθέο εθαηζηεηαθώλ πεηξσκάησλ νθείινληαη ελ κέξεη ζηε δηαθπγή αεξίσλ θνληά ζηελ επηθάλεηα π.ρ. θίζζεξεο (ειαθξόπεηξα), κεξηθνί βαζάιηεο όηαλ νη θύζηεο πιεξνύληαη από δεπηεξνγελή νξπθηά όπσο ν αζβεζηίηεο ή νη δεόιηζνη απηέο νη πιεξώζεηο θαινύληαη ακύγδαια (ακπγδαινεηδήο βαζάιηεο) νη δεόιηζνη έρνπλ κηα ηάζε λα δηαιύνληαη όηαλ είλαη ζε επαθή κε ην λεξό, ην νπνίν ηα θαζηζηά αλεπηζύκεηα ζπζηαηηθά ζε έλα ζπζζσκάησκα πιηθώλ

33 ΟΡΤΚΣΟΛΟΓΙΑ ΣΩΝ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ Τα ππξηγελή πεηξώκαηα απνηεινύληαη από ππξηηηθά νξπθηά θαη νξηζκέλα νμείδηα, ζνπιθίδηα θ.ά. Τα πεξηζζόηεξα ππξηηηθά νξπθηά έρνπλ ζθιεξόηεηα Mohs από 5 έσο 8 ζπλήζε ππξηηηθά νξπθηά είλαη: Άζηξηνη, ππξόμελνη, ακθίβνινη, ραιαδίαο, νιηβίλεο θαη κίθα ζηδεξνππξίηεο, δεόιηζνη θ. ά.

34 ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΣΩΝ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ βαζίδεηαη ζηελ πθή θαη ζηελ νξπθηνινγηθή ζύλζεζε Ιζνκεγέζεο, ρνλδξόθνθθνο πθή είλαη ελδεηθηηθή ηεο αξγήο ςύμεο ζε βάζνο Η ιεπηόθνθθε πθή ππνδεηθλύεη γξήγνξε ςύμε ζηε γήηλε επηθάλεηα Η παιώδεο ζύζηαζε δείρλεη απνπζία θξπζηαιιηθήο κνξθήο Ππξνθιαζηηθά ππνδηαηξνύληαη ζύκθσλα κε ην κέγεζνο ησλ θόθθσλ ηνπο ε ζύλζεζε ησλ ππξνθιαζηηθώλ πξνζηίζεηαη ππό κνξθή πξνζέκαηνο, (ξπνιηζηθόο ηόθθνο ή αλδεζηηηθόο ηόθθνο)

35 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΩΝ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ γξαλίηεο είλαη ρνλδξόθνθθν πέηξσκα από νξζόθιαζην θαη ραιαδία ζπελίηεο είλαη ρνλδξόθνθθν πέηξσκα όκνην κε ην γξαλίηε αιιά δελ πεξηέρεη θαζόινπ ραιαδία. Τν νξζόθιαζην είλαη ην θύξην νξπθηό γάββξνο είλαη ρνλδξόθνθθν πέηξσκα από αζβεζηηνύρν πιαγηόθιαζην θαη νιηβίλε ή ππξόμελνπο, ρξώκαηνο ζθνύξνπ γθξη ή καύξνπ δηνξίηεο είλαη ρνλδξόθνθθν πέηξσκα, ελδηάκεζεο ζύλζεζεο κεηαμύ γξαλίηε θαη γάββξνπ κε ζπλήζε εκθάληζε κίγκαηνο αιαηηνύ θαη πηπεξηνύ ξπόιηζνο είλαη ην ιεπηόθνθθν πέηξσκα αληίζηνηρν ηνπ γξαλίηε πεξηέρεη νξζόθιαζην θαη ραιαδία αιιά έρεη αθαληηηθή πθή

36

37 Granite - intrusive quartz feldspar biotite mica (*) (*) GRANITE is a coarse to medium-grained rock that forms from the cooling of magma deep within the Earth (intrusive). It is made up mainly of varying amounts of the minerals: quartz, orthoclase, muscovite, biotite and hornblende. The name is from the Latin granum, for grains.

38 Granite - intrusive Graphic Granite mica Porphyritic feldspar Pegmatite

39 Granite - intrusive Pegmatite a Special Case feldspar tourmaline PEGMATITES are classified as intrusive igneous rocks, but there is a difference. They are VERY coarse grained and strictly speaking are not crystallizing out of a magma. mica The coarse grained nature is the result of crystal growth in aqueous solutions rather than in the molten liquid state. quartz The resulting freedom of ion motion allows the crystal to grow much larger in a shorter length of time. (*)

40 γξαλίηεο

41 ζπελίηεο

42 γάββξνο

43 Gabbro - intrusive Black minerals are primarily amphibole (like hornblende) and plagioclase feldspar. (*) GABBRO is a coarsegrained rock that is high is iron & magnesiumbearing minerals (pyroxenes, amphiboles, plagioclase feldspar, olivene). The rocks will be dark in color, somewhat heavier than granitic rocks and devoid of quartz.

44 Diorite - intrusive DIORITE is very similar to granite, but is distinguished in the hand specimen by the absence of visible quartz. feldspar biotite (*) Generally it has a salt and pepper appearance (about ½ black and ½ white).

45

46 ξπόιηζνο

47 Rhyolite extrusive This is another sample of rhyolite. This has a crystal of garnet that grew after the rhyolite was deposited. (*) This is an example of banded rhyolite. (*) If you look closely, you might see tiny clear phenocrysts of feldspar. (*)

48 Perlite - extrusive Apache Tear PERLITE is a light gray volcanic glass, having numerous concentric cracks which give rise to a perlitic or onion skin structure. It is generally of rhyolitic composition. It also exhibits a pearly luster. Apache Tears are some times found embedded

49 ηξαρείηεο είλαη ην ιεπηόθνθθν αληίζηνηρν ηνπ ζπελίηε κε αθαληηηθή πθή, πεξηέρεη άθζνλν νξζόθιαζην αιιά θαζόινπ ραιαδία βαζάιηεο ην ιεπηόθνθθν αληίζηνηρν ηνπ γάββξνπ είλαη ζθνύξνο γθξη πξνο καύξνο θαη πεξηέρεη αζβεζηηνύρν πιαγηόθιαζην, ην πην θνηλό εθξεμηγελέο πέηξσκα κε πην ρνλδξόθνθθε πθή από ην βαζάιηε θαη παξόκνηα νξπθηνινγηθή ζύλζεζε κε ηνλ δηαβάζε αλδεζίηεο είλαη ην ιεπηόθνθθν αληίζηνηρν ηνπ δηνξίηε απνηειείηαη από λαηξηνύρν πιαγηόθιαζην, ππξόμελνπο θαη ακθηβόινπο θαη είλαη αλνηθηόο γθξη έσο πξάζηλνο

50 ηξαρείηεο

51 βαζάιηεο

52 βαζάιηεο

53

54 This photomicrograph (about 3mm across) shows the crystalline nature of the finegrained "groundmass" of a basalt. The phenocrysts, visible to the naked eye, are plagioclase; much of the groundmass also consists of plagioclase.

55 Basalt - extrusive Vesicular (Scoria) Volcanic Bomb (*) Gases released near the surface of a lava flow create bubbles or vesicles that are frozen in stone. (*) Amygdaloidal (*)

56 Peridotite xenolith Basalt (*) Peridotite (*)

57 Peridotite

58 Andesite - extrusive hornblende phenocrysts (*) ANDESITE is the fine-grained equivalent of DIORITE. It tends to be a darker gray than rhyolite and is often porphyritic, with visible hornblende.

59 ANDESITE

60 ππεξβαζηθά πεηξώκαηα (ή ππεξκαθηθά) είλαη εθείλα κε ρακειόηεξν πεξηερόκελν ζε SiO 2 από όηη ηα βαζαιηηθήο ζύλζεζεο πεηξώκαηα απνηεινύληαη ζρεδόλ εμ νινθιήξνπ από νιηβίλε, ππξνμέλνπο ζνπλίηεο απνηειείηαη ζρεδόλ εμ νινθιήξνπ από νιηβίλε πεξηδνηίηεο απνηειείηαη από νιηβίλε θαη ππξόμελνπο νςηδηαλόο είλαη ύαινο πινύζηα ζε SiO 2 θαη επηδεηθλύεη θνγρνεηδή ζξαπζκό

61 This material is thought to have originated in the upper mantle of the Earth. (*) Peridotite - intrusive PERIDOTITE or DUNITE is composed of % olivine. As a result it is characteristically olivegreens in color.

62 νςηδηαλόο

63 νςηδηαλόο

64 Obsidian - extrusive Apache tear Flow banding Snowflake

65 θίζζεξεο (ειαθξόπεηξα) αθξώδεο, ρακειήο ππθλόηεηαο πέηξσκα πνπ ζρεκαηίδεηαη από κηα ξνή ιάβαο ιόγσ ζπζζώξεπζεο θπζαιίδσλ αεξίσλ εηδηθό βάξνο κηθξόηεξν από απηό ηνπ ύδαηνο ρξώκαηνο ιεπθνύ πξνο αλνηθηό γθξη κε πςειή πεξηεθηηθόηεηα ζε SiO 2 ζθσξία είλαη ρνλδξόθνθθν, αθξώδεο πέηξσκα βαζαιηηθήο ζύλζεζεο είλαη ην αληίζηνηρν ηεο θίζζεξεο κε ρακειό όκσο πεξηερόκελν ζε SiO 2, ζπλήζσο θόθθηλν ή καύξν ζην ρξώκα πνξθπξίηεο νλνκάδνληαη βάζεη ηεο νξπθηνινγηθήο ηνπο ζύλζεζεο θαη ηνπ πνζνζηνύ ησλ θαηλνθξπζηάιισλ Π.ρ. έλα πέηξσκα ηεο ζύλζεζεο ηνπ γξαλίηε θαιείηαη πνξθπξηηηθόο γξαλίηεο εάλ νη θαηλνθξύζηαιινη απνηεινύλ πεξηζζόηεξν από ην 50% ηνπ πεηξώκαηνο

66 πνξθπξίηεο

67 θίζζεξεο

68 Pumice - extrusive PUMICE is highly vesicular (i.e. it has lots of gas bubble holes) and is of rhyolitic composition. Due to the many small holes, it is lightweight and will often float in water.

69 εθαηζηεηαθόο ηόθθνο είλαη έλα ππξνθιαζηηθό πέηξσκα πνπ απνηειείηαη από ηέθξα θαη ζπνδό πεξηιακβάλνπλ ηεκάρηα κηθξόηεξα ησλ 4 mm ππξνκβξίηεο (ηγθληκπξίηεο) είλαη ππξνθιαζηηθά πεηξώκαηα ηζηκεληνπνηεκέλα ή ζπγθνιιεκέλα κεηαμύ ηνπο εθαηζηεηαθό ιαηππνπαγέο είλαη έλα ππξνθιαζηηθό πέηξσκα πνπ απνηειείηαη πξώηηζηα από ηεκάρηα κεγαιύηεξα ησλ 4 mm

70 ηόθθνη

71 Tuff - extrusive Tuff is the accumulation of ash and small pyroclastic debris (<4mm). Thick beds may form for many miles around a very explosive volcano, such as Mt. St. Helens. Often, when the material is still hot upon deposition, it welds into a very hard

72 Volcanic Breccia - extrusive VOLCANIC BRECCIA is pyroclastic (fireformed fragments) and forms in explosive eruptions. It is a mix of large angular fragments and small ash. Often, the material is hot when it comes to rest and cools (welds) into a very hard rock.

73 ΣΕΥΝΙΚΕ ΘΕΩΡΗΕΙ ΣΩΝ ΠΤΡΙΓΕΝΩΝ ΠΕΣΡΩΜΑΣΩΝ 1. Η ρξήζε ππξηγελψλ πεηξσκάησλ σο ζπζζσκαηψκαηα ζην ζθπξφδεκα κε ηζηκέλην ηχπνπ Portland κπνξεί λα πξνθαιέζεη πξνβιήκαηα ηα ιεπηφθνθθα ππξηηηθά πιηθά πξνθαινχλ δηφγθσζε πξφβιεκα αληίδξαζεο αιθαιίσλ-δηνμείδην ηνπ ππξηηίνπ αληηκεησπίδεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ρακειψλ ζε αιθάιηα ηζηκέλησλ ή κε αληηδξψλησλ ζπζζσκαησκάησλ, ή κε ηελ πξνζζήθε pozzolans ή ηπηάκελε ηέθξα απφ ηελ θαχζε ιηγλίηε, πνπ πεξηέρνπλ θνληνξηνπνηεκέλν SiO 2 ρεκηθψο ελεξγά ππξηγελή πεηξψκαηα εθείλα κε εθαηζηεηαθή χαιν θαη ζχλζεζε πνπ πνηθίιεη κεηαμχ ξπνιίζνπ θαη αλδεζίηε, ε πιεηνςεθία ησλ ηφθθσλ, ηα εθαηζηεηαθά ιαηππνπαγή, ν νςηδηαλφο θαη ε ειαθξφπεηξα

74 2. Σα πνιχ ρνλδξφθνθθα ππξηγελή πεηξψκαηα είλαη αλεπηζχκεηα γηα ρξήζε σο ζπζζσκαηψκαηα γηα δφκεζε Με απμαλφκελν ην κέγεζνο ησλ θφθθσλ, ε αληίζηαζε ζηελ απφμεζε κεηψλεηαη θαη ην πέηξσκα δελ είλαη θαηάιιειν σο ππφζηξσκα νδψλ, σο ζπζζσκάησκα ζθπξνδέκαηνο ή σο πεγή riprap (κεγάιεο πέηξεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ πξνζηαζία πξαλψλ θαηά κήθνο ησλ πνηακψλ θαη ζαιάζζησλ αθηψλ) 3. Σα νξπθηά ησλ δεφιηζσλ (επδηάιπηα ζην λεξφ), είλαη αλεπηζχκεηα ζε ζπζζσκαηψκαηα πνπ πξφθεηηαη λα εθηεζνχλ ζηε δηαδηθαζία δηάβξσζεο

75 4. Απνζαζξσκέλα ππξηγελή πεηξψκαηα πξέπεη λα απνθεχγνληαη ζε ζεκειηψζεηο ηερληθψλ θαηαζθεπψλ φπσο θξάγκαηα, βάζξα γεθπξψλ θαη ππφγεηεο εγθαηαζηάζεηο 5. Η πέηξα δηάζηαζεο πεξηιακβάλεη δνκηθφ πιηθφ απφ πέηξσκα πνπ κπνξεί λα ιάβεη έλα νξηζκέλν ζρήκα αλάινγα κε ηηο πξνδηαγξαθέο (ηαθφπεηξεο, κλεκεία, ιίζνη επέλδπζεο Ιζρπξά, πγηή θαη κε εμαιινησκέλα ππξηγελή ππξηγελή πεηξψκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γη απηφλ ην ζθνπφ. Κνηλέο, κε απνζαζξσκέλεο θαη κε εμαιινησκέλεο θαλεξηηηθέο πνηθηιίεο επηιέγνληαη σο δνκηθά πιηθά (π.ρ. γξαλίηεο, γάββξνο)

76 Πνξθπξηηηθή πθή θαηλνθξχζηαιινη πιαγηνθιάζηνπ

77 νςηδηαλόο

78 θσξία πνξψδεο πθή

79 Βαζάιηεο θαη γάββξνο

80 ηεινεηδήο θαηάηκεζε