π αρασκευάζω, π αράγω, επιφέρω-π ροξενώ, αναφορικά π ρος φυσικά φαινόμενα και καταστάσεις. Τεύχος: όργανο, εργαλείο, π ολεμικό όργανο, όπ λο.

Transcript

1 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Τεύχω ( απ ό τη ρίζα τ( ε) υχ-, ινδοευρωπ αϊκή th(e)uch-) : κατασκευάζω, οικοδομώ, κτίζω, π αρασκευάζω, π αράγω, επιφέρω-π ροξενώ, αναφορικά π ρος φυσικά φαινόμενα και καταστάσεις. Τεύχος: όργανο, εργαλείο, π ολεμικό όργανο, όπ λο. Το να προσπ αθήσεις να εξηγήσεις το τι είναι τέχνη είναι το ίδιο π ράγμα με το να προσπ αθήσεις να εξηγήσεις το τι είναι ζωή. Γιατί η τέχνη είναι ζωή. Είναι απόλυτα συνδεδεμένη και βαδίζει π αράλληλα με τη ζωή και η κάθε προσπ άθεια απ οσύνδεσης της α π αυτήν οδηγεί σε αποπ ροσανατολισμένες και στείρες εκτιμήσεις. Πώς όμως μπ ορείς να ορίσεις τι είναι τέχνη και τελικά υπ άρχει κάπ οια αναγκαιότητα να γίνει αυτό; Το π αρακάτω κείμενο απ οτελεί μια απόπ ειρα κατάθεσης κάπ οιων προσωπικών π ροβληματισμών και θέσεων και είναι ανοικτό σε οποιαδήπ οτε κριτική. Μέσα στο γενικότερο π λαίσιο απ ονοηματοδότησης των λέξεων π ου βιώνουμε καθημερινά, ευελπιστώ το κείμενο αυτό να μας οδηγήσει σε μια ευρύτερη συζήτηση με σκοπ ό τον π ροσδιορισμό και την επανοικειοπ οίηση κάπ οιων εννοιών π ου είναι σύμφυτες με την ύπ αρξη μας, όπως Αντίσταση και Τέχνη. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩ Ν ΤΕΧΝΩΝ 1. Κατά Αριστοτέλη ( π. Χ.) Διαίρεση με βάση τον Άνθρωπ ο και το Λόγο. Ο διαχωρισμός των ανθρώπ ινων δραστηριοτήτων γίνεται με βάση το επ ιστητό τους αντικείμενο και η ταξινόμηση τους ανάλογα με το σκοπ ό τους Θεωρητικές ( π ρώτη φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσική). Σκοπ ός: η κατάκτηση της καθαρής γνώσης. Πρακτικές ( ηθική, π ολιτική, οικονομία). Σκοπ ός: η βελτίωση του ανθρώπ ου ως π ολιτικό ον. Ποιητικές( μίμηση). Αφορά ενιαία την π αραγωγική ενέργεια, την κατασκευαστική ικανότητα του ανθρώπ ου να δημιουργεί τεχνητά αντικείμενα. Η Ποίηση είναι μίμηση, δηλαδή αφαίρεση μέσω της οπ οίας αναπ αραστάται ο χαρακτήρας, η ουσία και ο π υρήνας του φαινομένου. Σπ ουδαιότερο είδος μίμησης είναι η Τραγωδία, η οπ οία έχει σκοπ ό διδακτικό και απ οτελεί σύνθεση όλων των υπολοίπ ων μορφών μίμησης ( χορός, λυρική π οίηση, σκηνογραφία κλπ). ος 2. Κατά Βιττορίνο (4 μ. Χ. αι.) Ενοπ οίηση με βάση την π αραγωγική διαδικασία. Artes Animi ( άυλες τέχνες): π οίηση, ρητορική, νομική, αστρολογία, γραμματική, μουσική, φιλοσοφία. Artes Corporis ( σωματικές τέχνες): ρίψεις, άλμα, ταχύτητα, άρση βαρών κλπ Artes Animi e Corporis ( άυλες και σωματικές τέχνες): γεωργία, γυμναστική, ιατρική, αρχιτεκτονική κλπ 3. Μεσαιωνική διάκριση ( μετά το 12 μ. Χ. αι.) Artisti και Artigiani. Οι Artes Animi και κάπ οιες απ ό τις Artes Animi e Corporis απ οκαλούνται ελευθέριες και αυτοί π ου τις ασκούν ( κυρίως γιατροί, νομικοί, μουσικοί και π οιητές) ονομάζονται Artisti ( καλλιτέχνες νεολογισμός λόγιας π ροέλευσης) ενώ οι υπόλοιπ οι καλούνται Artigiani ( τεχνίτες, νεολογισμός λαϊκής π ροέλευσης).

2 4. Αναγέννηση. Τέχνη σημαίνει π λαστικογραφική αναπ αράσταση. 5. Αρχή της αστικής επ οχής. Η επ ινόηση της Αισθητικής. Το 1750 ο γερμανός φιλόσοφος A. G. Baugmarten εισάγει την έννοια της Aesthetica, την επ ιστήμη της αισθητής γνώσης όπ ου το έργο τέχνης ορίζεται ως oratio sensitiva perfecta, δηλαδή έργο του οπ οίου η τελειότητα βρίσκεται στην αισθητή μορφή και όχι στο νοητικό π εριεχόμενο. O Kant θα διακηρύξει ότι «ωραίο είναι εκείνο π ου αρέσει, δίχως έννοια, δίχως συμφέρον, ως αντικείμενο γενικής αρέσκειας. Ο Schelling στη συνέχεια θα υπ οστηρίξει ότι τέχνη είναι η γνώση του απ όλυτου και το ωραίο η π ραγματική έκφραση του απ όλυτου. Η αντίληψη του αστικού ιδεαλισμού για την τέχνη ολοκληρώνεται με το Hegel π ου την ορίζει ως αισθητή εκδήλωση της ιδέας, π ροορισμένη ως αισθητή να ξεπ εραστεί απ ό τη φιλοσοφία στην οπ οία η ιδέα εκδηλώνεται ιδεατά και όχι αισθητά. 6. Courbet Gustave ( ) Τις επ όμενες δεκαετίες και ενώ η αστική ιδεολογία έχει αρχίσει να υλοπ οιεί τον κόσμο της, στο Παρίσι ο γάλλος ζωγράφος Courbet θα επ ιτεθεί στην ακαδημαϊκή αντίληψη της ζωγραφικής, εισάγοντας τον κοινωνικό ρεαλισμό. Γράφει: «Η τέχνη για την τέχνη είναι εκμαυλισμός της καρδιάς και απ οσύνθεση του π νεύματος... με τη δική μου διατύπ ωση της άρνησης του ιδανικού και όλων όσων πηγάζουν απ ό το ιδανικό, έφτασα στη χειραφέτηση του ατόμου...» 7. Beaudelaire Charles Στο Παρίσι π άλι ο Beaudelaire θα εισάγει τη στάση του Spleen, της μελαγχολίας, της απ έχθειας π ρος τη ζωή. Στο εξής ο bohem, ο decadant (π αρακμιακός), ο maudit ( καταραμένος) θα είναι π ολύ συχνά έννοιες αδερφές με αυτήν του καλλιτέχνη. 8. Μεσοπόλεμος Η τέχνη είναι νεκρή. Ζήτω η τέχνη των μηχανών του Tatlins. ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΣ 1. Ρεαλισμός Καλλιτέχνες όπ ως ο Courbet και ο Daumier Honore ( ), άτομα συνδεδεμένα με το εργατικό κίνημα την αναρχική- σοσιαλιστική ιδεολογία μετασχημάτισαν αυτό που ονομαζόταν τέχνη σε μια διδακτική απ εικόνιση του φρικτού βιομηχανικού κόσμου, προσπ αθώντας να π ροκαλέσουν έτσι την αφύπ νιση, τη συνειδητοπ οίηση και την αντίδραση στην π ραγματικότητα. Παρόλα αυτά δεν έπ αψαν να αρνούνται το διαχωρισμένο ρόλο του καλλιτέχνη. 2. Φουτουρισμός. Η απ αξίωση της τέχνης και η λατρεία των μηχανών αντιπροσωπ εύτηκε σε μεγάλο ποσοστό απ ό το κίνημα των φουτουριστών, κάπ οιοι απ ό τους οπ οίους μάλιστα ασπ άστηκαν και φασιστικές ιδεολογίες. Το κίνημα αυτό υπ ήρξε π ρόδρομος της τεχνοκρατικής αντίληψης της τέχνης και της π ροσκόλλησης της στην τεχνολογία. 3. Ντανταϊσμός Ένα ακόμα απ ό τα κινήματα, π ου απ οκαλέστηκαν και απ οκάλεσαν τον εαυτό τους «καλλιτεχνική πρωτοπ ορία». Το κίνημα αυτό απ αξίωσε εντελώς την τέχνη και όλα αυτά π ου αντιπροσωπ εύει, χλευάζοντας τα π ροϊόντα της, π ροτείνοντας την «αντιτέχνη» και συγκροτώντας την ως δημιουργία π ρόκλησης και χλεύης των «αξιών». Δεν μπ όρεσε όμως να π ροσφέρει μια συνολική κριτική και μια συνέχεια με απ οτέλεσμα σήμερα να χρησιμοπ οιείται ως υπ ολογισμένη τεχνική της π ρόκλησης απ ό τη βιομηχανία παραγωγής εικόνων για την καταστολή της φαντασίας και της δημιουργικότητας. 4. Σουρεαλισμός

3 Ακόμα μια «καλλιτεχνική πρωτοπ ορία». Θέλησαν να απ ελευθερώσουν την τέχνη απ ό τα δεσμά της λογικής και να εισάγουν την καλλιτεχνική π ροσέγγιση σε κάθε έκφανση της ζωής. Προσπ άθησαν να εξερευνήσουν όλα τα μονοπ άτια του υπ οσυνείδητου και της υπ οκειμενικότητας, καλλιεργώντας τη φαντασία και κολυμπ ώντας στα όνειρα. Απ ό τη στιγμή όμως π ου άρχισαν να υιοθετούν ιεραρχικές τάσεις και π ροσχώρησαν στο κομμουνιστικό κόμμα, διέψευσαν με τις ίδιες τους τις π ράξεις, τις καλλιτεχνικές τους αναζητήσεις. Άλλωστε π οτέ δεν αρνήθηκαν το διαχωρισμένο ρόλο του καλλιτέχνη και η συμβολή του σήμερα στην κουλτούρα της κυριαρχίας είναι εμφανής στις περισσότερες διαφημίσεις και γενικά σε όλες τις προσπ άθειες του συστήματος να εγκλωβίσει το υπ οσυνείδητο και τη φαντασία του κάθε ανθρώπ ου σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Στη φυλακή της κατευθυνόμενης συνείδησης. 5. Σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Η εξέλιξη της ιδέας του ρεαλισμού οδήγησε στη δημιουργία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, της επ ιβαλλόμενης εξύμνησης του κόμματος και της ευνουχισμένης έκφρασης. ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Τέχνη είναι η προσωπ ική, δημιουργική έκφραση της καθημερινής ζωής. Miles Davis Η λέξη δημιουργικότητα είναι το κλειδί σ αυτήν την περίπ τωση. Και δημιουργικότητα σημαίνει να εναπ οθέτεις τη δική σου προσωπ ική υπ οκειμενικότητα, τη δική σου προσωπική ερμηνεία και εξήγηση σε αυτό π ου κάνεις. Ο σχεδιασμός και η αντίληψη να είναι δικά σου. Θα μπ ορούσαμε επ ίσης να π ούμε ότι η τέχνη είναι μια προσπ άθεια να επ ικοινωνήσεις κάτι συγκεκριμένο και ότι αυτό γίνεται καλύτερα μέσω ενός συγκεκριμένου μέσου και το θέμα π ου τίθεται είναι το κατά π όσο αυτή η επ ικοινωνία γίνεται αντιληπ τή απ ό πομπ ό και δέκτη. Τελικά όμως η τέχνη έχει ως σκοπ ό να π ληροφορήσεις και να αφυπ νίσει ή να αποτελέσει ένα μέσο προσωπ ικής έκφρασης για τον καθένα; Τι είναι λοιπ όν τέχνη; Ποιος μπ ορεί να ορίσει τι είναι τέχνη και τι δεν είναι; Ποιος είναι αυτός π ου θα ορίσει τι θα έπρεπ ε να είναι η τέχνη. Ορίζοντας τι θα έπρεπ ε να είναι η τέχνη, π εριορίζεις το τι θα μπ ορούσε να είναι. Η προσωπ ική μου π ροσέγγιση όμως έχει να κάνει με το γεγονός ότι η τέχνη αφορά το σύνολο των δραστηριοτήτων του κάθε ανθρώπ ου. Μιας και π ολιτισμός είναι ο τρόπ ος που ζούμε καθημερινά, το σύνολο των καθημερινών μας δραστηριοτήτων, τέχνη είναι η προσωπ ική έκφραση της ίδιας μας της καθημερινότητας. Της ίδιας μας της ζωής. Η τέχνη σχετίζεται με μη καταναγκαστικές δραστηριότητες και είναι μια π ροβολή του υπ οκειμενισμού στην π ραγματικότητα και μια συμμετοχή στη διαμόρφωση των συλλογικών μύθων. Απ ό τη στιγμή π ου ο άνθρωπ ος έπ αψε να αλλάζει το π εριβάλλον και τη ζωή του με τις δραστηριότητες του και ως απ οτέλεσμα είχε οι δραστηριότητες αυτές να αλλοτριώνουν την ίδια του την ύπ αρξη, ονόμασε τέχνη το καταφύγιο εκείνο του π νεύματος όπ ου μπ ορούσε να αναπ αριστά φαντασιακά τον υπ οκειμενισμό του. ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ Η τέχνη ανήκει στο υπ οκείμενο, στο δημιουργό και όχι στο δημιούργημα και χαρακτηρίζεται απ ό τη μετατροπ ή του εν δυνάμει είναι σε είναι. Αφορά το σύνολο των δραστηριοτήτων και είναι η ελεύθερη δημιουργική δραστηριότητα μέσω της οπ οίας ο δημιουργός επ εμβαίνει στην τυχαία εξέλιξη των π ραγμάτων και συνθέτει π ράγματα ήδη υπ άρχοντα, δρώντας όμως καταλυτικά, έτσι ώστε να δημιουργήσει απ ό αυτά κάτι νέο που θα απ οτελεί τη δική του προσωπ ική ματιά, την δική του προσωπ ική αντίληψη, τη δική του κατάθεση και συμβολή στη ροή της ζωής και το συνεχές κύλισμα του χρόνου. Όλα αυτά

4 απ οτελούν τις ιδιότητες και χαρακτηρίζουν την ύπ αρξη του δημιουργού π ου βρίσκουν τρόπ ο έκφρασης στο δημιούργημα. Ακόμα και σε καθαρά αναπ αραστατικές τέχνες, υπάρχει π άντα ο σχολιασμός. Δεν είναι η αναπ αράσταση του κυρίαρχου αλλά η απόπ ειρα επίδρασης στις καταστάσεις. ΜΑΖΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ Τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε σύγχρονης κοινωνίας είναι η αλλοτρίωση του δημιουργού απ ό το δημιούργημα του, ο έλεγχος του υπ οσυνείδητου απ ό τα ΜΜΕ, η π λήρης εξαφάνιση του συλλογικού μύθου και η αντικατάσταση του απ ό τη μαζική κουλτούρα. Το συλλογικό φαντασιακό καθορίζεται απ ό την εμπ ειρία, εμπ λουτίζεται και διαμορφώνεται απ ό την επ αφή με την π ραγματικότητα και δημιουργεί ένα σύστημα αξιών π ου είναι η κοινωνική συνισταμένη των υπ οκειμενικών θεωρήσεων. Η μαζική κουλτούρα δεν ελέγχεται απ ό το άτομο. Είναι μια π ετυχημένη προσπ άθεια του συστήματος να χειραγωγήσει την ελεύθερη βούληση, π λασάροντας επ ιβαλλόμενα πρότυπα π ου έχουν ως σκοπ ό να αποπ ροσανατολίσουν και να ετεροκαθορίσουν κάθε άνθρωπ ο, οδηγώντας τον σ έναν ατελείωτο και φαύλο αγώνα δρόμου με ανάγκες και φαντασιώσεις π ου δεν είναι π ραγματικά δικές του. Έτσι δημιουργεί π λήθος ψυχικών π ροβλημάτων που οδηγούν το άτομο να αναζητήσει τη «σωτηρία» στην ασφάλεια της μάζας και να αποβάλλει απ ό μέσα του ό, τι τον εμπ οδίζει απ ό το να είναι κοινωνικά απ οδεκτός και αρεστός. Ζούμε κάθε μέρα τη ζωή κάπ οιου άλλου. Κάπ οιου π ου δεν είμαστε εμείς και δεν ξέρουμε κιόλας αν π ραγματικά υπ άρχει. Σε μια κοινωνία π ου απ ώτερη αξία είναι το χρήμα, μια αξία π ου εμπ εριέχει την ισοπέδωση κάθε αξίας και τη μετατροπ ή αυτής σε ανταλλάξιμη π οσότητα, τρέχουμε να ανταλλάξουμε οτιδήπ οτε αυθεντικό και αληθινό και δημιουργικό έχουμε μέσα μας, για την απόκτηση λίγης απ οδοχής και κοινωνικής θαλπ ωρής. Όταν όμως τα π άντα σήμερα απ οτελούν ένα εμπ όρευμα, δεν π αράγονται συλλογικοί μύθοι, αλλά ιδεολογίες, π ολλές εκ π ρώτης όψεως. Άλλωστε η νέα λατρεία π ου κυριαρχεί είναι αυτή της διαφορετικότητας. Όχι όμως η έννοια της π ολυσυλλεκτικής διαφορετικότητας για τη δημιουργία μιας ελεύθερης κοινωνίας, αλλά αυτής της διαφορετικότητας π ου οδηγεί σε π οιοτικότερη απ οξένωση και αλλοτρίωση. Oι διαφορετικές ιδεολογίες κατ ουσία είναι μια: αυτή της εκμηδένισης του υποκειμένου- η μαζικοπ οίηση. Η αστική κοσμοαντίληψη του διαχωρισμού θέλησε και έχει καταφέρει να υπ άξει την τέχνη στην «αισθητική», να διαχωρίσει εντελώς τη φόρμα απ ό το π εριεχόμενο, να μετατρέψει την ανάγκη της εσωτερικής αναζήτησης και έκφρασης του ανθρώπ ου στην αναζήτηση τρόπων π ου απ λά και στείρα θα σε κάνουν να φαίνεσαι διαφορετικός. Θα σε κάνουν να νιώθεις ανώτερος απ ό τους άλλους. Θα σε ρίχνουν ακόμα π ιο βαθιά στον στενά εγωιστικό μικρόκοσμο του αυνανισμού σου και της αυταπ άτης σου. Σημασία δεν έχει τι θέλεις να π εις, σημασία δεν έχει τι νιώθεις, σημασία δεν έχει η ισότιμη συνεύρεση σου με άλλους ανθρώπ ους. Σημασία έχει να βρεις τον τρόπ ο να το κάνεις διαφορετικά, στα όρια της επ ιβαλλόμενης αισθητικής έτσι ώστε να γίνεις απ οδεκτός απ ό την καλλιτεχνική ελίτ, να κερδίσεις χρήματα και φήμη και τελικά να απ οτελέσεις μαϊντανό σε τηλεοπ τικά παράθυρα ή κοσμικά σαλόνια π ουλώντας το αλλοτινό σου όραμα για τον άρτο τον επ ιούσιο, οι δε π ελάτες σου να εξασφαλίζουν π ειστήρια π νευματικότητας και κοινωνικής ανωτερότητας. Φόρμα και π εριεχόμενο. Δύο π ράγματα π ου πρέπ ει να συνυπ άρχουν σε ισορροπ ία έτσι ώστε το δημιούργημα να απ οτελεί ένα π ραγματικό δημιούργημα κι όχι μια απ λή κίνηση εντυπ ωσιασμού ή μια προσπ άθεια π ροσηλυτισμού. Το δυστυχές φαινόμενο είναι ότι οι μηχανισμοί του συστήματος έχουν εξελιχθεί με τέτοια ραγδαία ταχύτητα σε θέματα π ου αφορούν την υπ οταγή και την χειραγώγηση του υπ οσυνείδητου και την καταστολή της ελεύθερης βούλησης, ώστε κάθε προσπάθεια καλλιτεχνικής κατάθεσης καταλήγει στην ενσωμάτωση της και τον εκφυλισμό της απ ό το σύστημα, με τρόπ ο τόσο απ οτελεσματικό π ου σε κάνει να αναρωτιέσαι για το αν δούλευες εξ αρχής για αυτούς και δεν το ήξερες. Γιατί π ολύ συχνά σε π είθουν ότι αυτοί τελικά σε γνωρίζουν π ολύ καλύτερα απ ό, τι γνωρίζεις εσύ τον εαυτό σου.

5 Η κουλτούρα της κυριαρχίας έχει εισβάλλει και έχει μολύνει όλες τις π τυχές της καθημερινότητας μας και της ζωής μας έτσι ώστε μόνο μια συγκροτημένη και γενικευμένη επ ίθεση σε όλα τα μέτωπ α του συστήματος μπ ορεί να δώσει μια λύση. Δεν υπ άρχει διαχωρισμένος ρόλος του καλλιτέχνη. Δεν υπ άρχουν καλλιτεχνικές πρωτοπ ορίες και καλλιτεχνικές ελίτ. Κάθε άνθρωπ ος είναι καλλιτέχνης και μόνο π ορευόμενοι π ρος το δρόμο της κοινωνικής απ ελευθέρωσης μπ ορούμε να ελπ ίζουμε κάτι. ΤΕΧΝΗ, ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ Η τέχνη ανήκει στο υπ οκείμενο. Η τεχνική στο αντικείμενο. Τέχνη και τεχνική συνυπ άρχουν. Η τεχνική απ ό μόνη της είναι νεκρή. Άλλωστε π ράγματα π ου αποτελούσαν εμπ νευσμένη τέχνη σε π αλιότερες επ οχές απ οτελούν σήμερα άρτια τεχνική στην υπηρεσία των μέσων διαφημιστών. Ένα άλλοτε καλλιτεχνικό δημιούργημα απ οτελεί σήμερα εργαλείο στα χέρια της εξουσίας και τα άτομα π ου το χρησιμοπ οιούν γρανάζια και ανθρώπ ους της εξουσίας. Αν η τέχνη είναι ο τρόπ ος με το οπ οίο το υπ οκείμενο αλλάζει ελεύθερα το περιβάλλον σύμφωνα με τον εαυτό του ενώ π αράλληλα έρχεται σε επ αφή με άλλα υπ οκείμενα μέσω της ανταλλαγής συμβολικού υλικού και συγκροτεί την κοινωνία των προσώπ ων, η τεχνική είναι το καθορισμένο απ ό τις αντικειμενικές συνθήκες και κοινά αναγνωρισμένο απ ό τα άλλα υπ οκείμενα μέσο για να γίνει εφικτή η επ ικοινωνία. Η τεχνική απ οτελεί μια σύμβαση. Η τέχνη επ ιλέγει την όπ οια τεχνική. Η τεχνική είναι το μέσο του μηνύματος. Όταν το μέσο γίνεται το μήνυμα, όταν η διαμεσολάβηση επ ιλέγεται κεντρικά, όταν η παραγωγή συγκεκριμένων αντικειμένων επ ιβάλλεται, τότε επ ιβάλλεται η συγκεκριμένη τεχνική. Και η τεχνική ελέγχει το υπ οκείμενο. Αυτό σημαίνει το θάνατο της τέχνης γιατί την αντικειμενοπ οιεί σε επ ιβαλλόμενες και κατευθυνόμενες αντικειμενικές συνθήκες. Αυτή η διαδικασία είναι απ οτέλεσμα της ύπ αρξης ομάδων εξουσίας. Ω ς απ οτέλεσμα, π αράγουμε και καταναλώνουμε σκουπ ίδια. Καλλιτεχνικά σκουπίδια μεταμφιεσμένα σε πρωτοπ οριακές δημιουργίες π ου στην π ιο ακίνδυνη μορφή τους μας κάνουν απ λά να βαριόμαστε, στην π ιο «π οιοτική» και εκλεπ τυσμένη μορφή τους όμως καταφέρνουν να αποπ ροσανατολίσουν και τελικά να ευνουχίσουν την ελεύθερη σκέψη, έκφραση και δημιουργία. Η τέχνη αναφέρεται σε κάθε ανθρώπ ινη δραστηριότητα. Η εξουσία όμως είναι αντιανθρώπ ινη. Έτσι και οι κορυφαίοι της, οι π οιοτικοί της και οι ελίτ της είναι οι κορυφαίοι του αντιανθρώπ ινου. Η εξουσία δεν είναι τέχνη, είναι τεχνική, είναι απ οκλειστική κατοχή τεχνικών. Αυτό διαλύει την κοινωνία των προσώπ ων. Η απ οξένωση απ ό το δημιούργημα διαλύει τα πρόσωπ α. Αν η κοινωνία των προσώπ ων είναι ο τόπ ος της τέχνης και της ολόπλευρης ανάπ τυξης, το κράτος είναι ο τόπ ος της τεχνικής και της ολοκληρωτικής ισοπ έδωσης. Για όσο καιρό θα υπ άρχουν διαχωρισμένοι ρόλοι, απ οκλειστικοί κάτοχοι μέσων και επ ιβαλλόμενη επ ιλογή και διαμεσολάβηση, δεν π ρόκειται π οτέ η έννοια της τέχνης να επ ικρατήσει στην κοινωνία. Θα ανήκει μόνο σε μεμονωμένα άτομα και μόνο τις χρονικές στιγμές π ου αυτά θα βγαίνουν έξω απ ό τους π ροκαθορισμούς. Για όσο καιρό θα διαχωρίζουμε την καθημερινότητα απ ό την τd έχνη και θα αναγνωρίζουμε την ύπαρξη καλλιτεχνών και μη, θα στερούμε απ ό το όραμά μας την υλοπ οίησή του. Αν δεν υπ άρξει η συνείδηση και η κατάκτηση των στιγμών της ελεύθερης προσωπ ικής δημιουργικής έκφρασης σε κάθε κομμάτι της ζωής μας, η απ ελευθέρωση της τέχνης απ ό τη λογική του εμπ ορεύματος κα του διαχωρισμού, η απ ελευθέρωση της τέχνης σε κάθε όψη της καθημερινότητας, αν δεν επ αναφέρουμε την τέχνη σε κάθε ανθρώπ ινη δραστηριότητα, θα καταλήξουμε κι εμείς σαν τα ζόμπ ι π ου μας π εριστοιχίζουν. Γιατί το όραμα π ρος την κοινωνική απ ελευθέρωση είναι τέχνη και αν δεν είναι, είναι νεκρό. Γιατί η τέχνη είναι ζωή. Πηγή: