. 424 / : « 2015

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download ". 424 /2012029 : « 2015"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Για την απόκτηση Μεταπτυχιακού ιπλώµατος Από την Ρούσσου Σουλτάνα Α.Μ. 424Μ/ ΘΕΜΑ: «Το κρασί ως παράγοντας αειφορίας στη Ρόδο. Μελέτη περίπτωσης των οινοποιείων και των µεγάλων αµπελοκαλλιεργητών τηςρόδου» Τριµελής Συµβουλευτική Επιτροπή ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΦΩΚΙΑΛΗ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστήµιο Αιγαίου Επιβλέπουσα ΜΑΡΙΑ ΚΑΪΛΑ Καθηγήτρια Πανεπιστήµιο Αιγαίου Μέλος Συµβουλευτικής Επιτροπής ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝ ΡΕΑ ΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήµιο Κρήτης Μέλος Συµβουλευτικής Επιτροπής Ρόδος, Ιανουάριος 2015 I

2 Ευχαριστείες Η παρούσα εργασία πραγµατοποιήθηκε υπό την επίβλεψη της κυρίας Περσεφόνης Φώκιαλη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Τµήµατος Επιστηµών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού, της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, την οποία και ευχαριστώ βαθύτατα για την στωικότητα, τις πολύτιµες συµβουλές και την καθοδήγησή της. Ευχαριστώ τον κο Κωνσταντίνο Μάττα, Καθηγητή του Τµήµατος Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, για τα «ζιζάνια» της φιλοµάθειας που µου έσπειρε ενόσω ήµουν φοιτήτρια και την επιµονή του να συνεχίσω τις σπουδές µου. Επίσης ένα µεγάλο ευχαριστώ οφείλω στον κο Κώστα Τσαλαχούρη για το τεράστιο υλικό που µου διέθεσε από το προσωπικό του αρχείο και µου επέτρεψε να το χρησιµοποιήσω στην παρούσα µελέτη. Ευχαριστώ τη ιευθύντριά µου κ. ήµητρα Παπανικόλα, ιευθύντρια της Αγροτικής Οικονοµίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και τον Προϊστάµενό µου, κ. Νικόλαο Ταταράκη για την παρότρυνση τους να κάνω αυτό το µεταπτυχιακό. Ευχαριστώ τους συναδέλφους µου και ιδιαίτερα τον κ. Σάββα Μαστόρου, για τη βοήθεια, την υποµονή και την ανιδιοτελή προσφορά του κατά τη συλλογή των στοιχείων που χρησιµοποιήθηκαν για την ολοκλήρωση της παρούσας µελέτης. Θα ήταν παράλειψη να µην ευχαριστήσω τον τέως Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κο Γιάννη Μαχαιρίδη και τον πρώην Αντιπεριφερειάρχη Αγροτικής Ανάπτυξης κο Αντώνη Χατζηιωάννου για τη στήριξη που µου παρείχαν κατά την παρακολούθηση του µεταπτυχιακού. Ευχαριστώ όλους τους διδάσκοντες και τους συναδέλφους-συµφοιτητές µου στο µεταπτυχιακό για τις υπέροχες στιγµές που περάσαµε µαζί και ιδιαίτερα τον κο Σωτήρη Πατατούκο, για την άψογη συνεργασία µας. Τέλος ευχαριστώ όλους όσους συµµετείχαν στην έρευνα για την πραγµατοποίηση αυτής της διπλωµατικής, που µε υποµονή και ενθουσιασµό µοιράστηκαν µαζί µου τις σκέψεις τους, το παράπονό τους, την εµπειρία τους. II

3 Στους γονείς µου Σάββα και Σταµατία, στον σύζυγό µου Λευτέρη και στο γιο µου Μιχάλη, που δέχθηκαν µε ενθουσιασµό την απόφασή µου και αγκάλιασαν µε υποµονή και αγάπη αυτά που λαχταρώ. Τη µάθηση και τη γνώση III

4 Πρόλογος Για τη Ρόδο το κρασί αποτέλεσε µέρος της πολιτιστικής της κληρονοµιάς, στενά συνυφασµένο µε την ιστορία και την οικονοµία της, ριζωµένο στα ήθη και τα έθιµά των κατοίκων της. Αποτέλεσε εκφραστή ενός ιδιαίτερου τρόπου ζωής, ο οποίος εξελίχθηκε, αλλά δεν άλλαξε στο πέρασµα των χρόνων. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Ρόδος, ήταν από τις πρώτες περιοχές του Αιγαίου που καλλιεργήθηκε το αµπέλι και οινοποιήθηκε ο καρπός του, ο οποίος από πολύ νωρίς αποτέλεσε εµπορικό προϊόν του τόπου, στηρίζοντας την οικονοµία του νησιού και τη διατήρηση των αγροτικών οικογενειών των ορεινών κυρίως περιοχών στις εστίες τους. Στο πέρασµα των αιώνων οι πολυάριθµοι κατακτητές του νησιού επηρέασαν µε τις συνήθειες και την κουλτούρα τους τόσο αµπελοκαλλιέργεια όσο και την οινοπαραγωγή, ποτέ όµως δεν κατάφεραν να εξαλείψουν αυτό που οι Ροδίτικες επιχειρήσεις παραγωγής οίνου ξέρουν να κάνουν µε αξιοπρέπεια. Να παράγουν εκλεκτά κρασιά, αναγνωρίσιµα και φηµισµένα στα πέρατα του κόσµου, πράγµα το οποίο πιστοποιείται από τις πολυάριθµες διακρίσεις τους σε διεθνείς διαγωνισµούς. IV

5 Περίληψη Η αµπελοκαλλιέργεια είναι η τρίτη κατά σειρά στρεµµατική καλλιέργεια στη Ρόδο, µετά την ελαιοκαλλιέργεια και την καλλιέργεια σιτηρών και αγρωστωδών. Έχουµε εξαιρετικές τοπικές αµπελοποικιλίες, και τα εδάφη µας τους προσδίδουν τέτοια χηµικά και οργανοληπτικά, ώστε να παραχθεί εξαιρετικής ποιότητας κρασί. Έχουν περάσει ογδόντα πέντε και πλέον έτη από την ίδρυση και λειτουργία του εργοστασίου της ΚΑΪΡ, η οποία αποτέλεσε τον στυλοβάτη της αµπελοκαλλιέργειας και της οινοποίησης στη Ρόδο. Η λαµπρή πορεία της στολίστηκε από τις πολυάριθµες διακρίσεις των κρασιών της. Η δε παραγωγή του φυσικού αφρώδη οίνου της έκανε τη Ρόδο γνωστή σε όλο τον κόσµο. Στη συνέχεια µε την τουριστική ανάπτυξη, η οποία κατά κάποιο τρόπο ανέδειξε το κρασί και καθιέρωσε την κατανάλωσή του στο νησί, δηµιουργήθηκαν και άλλα οινοποιεία µικρότερης κλίµακας, τα οποία πλαισίωσαν και στήριξαν την αµπελοκαλλιέργεια και την οινοπαραγωγή στο νησί. Είναι γεγονός πως το κρασί στις «χρυσές του εποχές» υπήρξε παράγοντας αειφορίας στη Ρόδο. Παράγοντας που συνέβαλε στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου της Ρόδου, καθώς στην στήριξη του εισοδήµατος στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τοµέα (αµπελοκαλλιεργητές και οινοποιεία αντίστοιχα). Άραγε αυτή την περίοδο που οι οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συγκυρίες είναι δύσκολες, διαφορετικές και αντικρουόµενες µπορούµε να ισχυριστούµε το ίδιο; Ότι το κρασί µπορεί να αποτελεί παράγοντα αειφορίας για τη Ρόδο; Αυτό είναι το αντικείµενο µε το οποίο θα ασχοληθεί η παρούσα µελέτη και τα στοιχεία θα προκύψουν µέσω έρευνας. Abstract Viticulture is the third largest growing area in Rhodes, after olive cultivation and wheat and grasses cultivation. We have excellent local varieties which chemical and organoleptic characteristics are suitable to produce remarkable quality of wines. It s been more than eighty five years from the establishment and operation of the work of CAIR winery, which was the pillar of viticulture and winemaking in Rhodes. CAIR s progress was decorated by numerous awards for its wines. Especially the production of natural sparkling wine of Rhodes made the industry company and the island famous all over the world. Then with the development of tourism progress, which somehow promoted and established wine consumption, other smaller wineries were created to help and support viticulture and wine production on the island. It is a fact that wine always has been a factor of sustainability in Rhodes island. Factor that contributed to the preservation of natural environment, the maintenance of social web at the V

6 countryside of Rhodes as well as the income support in the Primary and Secondary Sector (viticulture and wineries respectively). At this period that economic, social and environmental circumstances are difficult, different, and contradictory can we claim the same thing? Can wine be a factor of sustainability for Rhodes Island? This is the object that will address the present study and the data will occur through research. VI

7 Σκοπός και στόχοι της έρευνας-ερευνητικά ερωτήματα Αρχαιολογικά ευρήµατα και αρχαία κείµενα µαρτυρούν την µακραίωνη πορεία της Ρόδου στην καλλιέργεια της αµπέλου και στην παραγωγή εκλεκτού οίνου, ο οποίος µάλιστα αποτελούσε και βασική πηγή εσόδων µιας και ήταν κύριο εµπορεύσιµο και δη εξαγώγιµο προϊόν. Ο οίνος στο πέρασµα των αιώνων και στην πολύπαθη ιστορία της Ρόδου αποτέλεσε ένα προϊόν που σεβάστηκαν ακόµη και οι κατακτητές της και µάλιστα σε πολλές περιπτώσεις προσπάθησαν να το προστατεύσουν και να το ενισχύσουν. Από την αρχή της δεκαετίας του 70 η Ρόδος έχει δικαίωµα παραγωγής οίνων Ανωτέρας ποιότητας, πολλοί από τους οποίους φέρουν σηµαντικές διακρίσεις σε εγχώριους και διεθνείς διαγωνισµούς. Η βασική οινοβιοµηχανία του νησιού, η ΚΑΪΡ, µετρά ήδη 85 χρόνια λειτουργίας ενώ και οι υπόλοιπες βιοτεχνίες παραγωγής οίνου έχουν να επιδείξουν µία σηµαντική πορεία στον τοµέα της µεταποίησης στη Ρόδο. Επιπρόσθετα οι βασικοί στόχοι και οι πολιτικές των εθνικών, των περιφερειακών και των τοπικών αναπτυξιακών προγραµµάτων στρέφονται γύρω από την αειφορική ανάπτυξη του Πρωτογενούς τοµέα. Με βάση λοιπόν τα παραπάνω θα ήταν ενδιαφέρουσα και σαφώς χρήσιµη η µελέτη και η συλλογή στοιχείων για ένα προϊόν που είναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε την Πρωτογενή παραγωγή αλλά και τον ευτερογενή τοµέα του νησιού, ενώ εξίσου ενδιαφέρουσα θα ήταν και η διερεύνηση του αν και κατά πόσον συνδέεται το κρασί µε το τρίπτυχο της αειφορίας, οικονοµίακοινωνία-περιβάλλον. Λαµβάνοντας δε υπόψη το γεγονός πως η µελέτη πραγµατοποιείται σε µία περίοδο που όλη η χώρα βιώνει µία πολύ δύσκολη οικονοµικά περίοδο, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η καταγραφή της πορείας της οινοποίησης στη Ρόδο, όπως αυτή θα αποτυπωθεί µέσω της παρούσας έρευνας. Η εργασία αυτή έχει στόχο να διερευνήσει αν το οικονοµικό αποτέλεσµα που προκύπτει από την παραγωγή, την κατανάλωση, τη διάθεση, την εµπορία και τις εξαγωγές του οίνου στο νησί επηρεάζει την τοπική οικονοµία. Επίσης ένας άλλος στόχος είναι να διερευνηθεί αν το κρασί επηρεάζει τους µηχανισµούς που αναπτύσσονται περιφερειακά της οικονοµίας και είναι άρρηκτα συνδεδεµένοι µε την αειφορία, όπως για παράδειγµα την συγκράτηση του κοινωνικού ιστού της περιφέρειας, την αξιοποίηση του τοπικού ανθρώπινου δυναµικού, την διατήρηση της εικόνας του γεωφυσικού περιβάλλοντος, το ενδιαφέρον για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την εξέλιξη της τοπικής γνώσης στη διαµόρφωση του τελικού προϊόντος. Τέλος θα γίνει µία προσπάθεια σύγκρισης των απόψεων των οινοποιών και των αµπελουργών σε ερωτήµατα που αφορούν τις γνώσεις, τις απόψεις και τις στάσεις της κάθε οµάδας σε θέµατα παραγωγής και προώθησης του οίνου, βελτίωσης του κλάδου της οινοποίησης ώστε το τελικό προϊόν να αποτελέσει το συγκριτικό πλεονέκτηµα των τοπικών επιχειρήσεων, και κατ επέκταση όλου του νησιού. VII

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙΕΣ II ΠΡΟΛΟΓΟΣ IV ΠΕΡΙΛΗΨΗ V ABSTRACT V ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ VII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ VIII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ XII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ XIII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ XVI 1. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ/ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΚΟ-ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΟΡΦΕΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΝΤΑΤΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΗ Η ΕΝΤΑΤΙΚΗ Η ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ VIII

9 2.3 Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΩΣ ΥΠΟΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΩΣ ΥΠΟΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ Η ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΣΤΗ ΡΟ Ο ΑΜΠΕΛΙ, ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΛΙΜΑ ΈΔΑΦΟΣ ΚΛΙΣΗ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ, ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΝATURA ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΧΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΝATURA ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΠΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΜΕ ΡΟΔΙΤΙΚΟ ΚΡΑΣΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ CAIR H ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΕΜΕΡΥ ΟΙΝΟΙ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΙΝΟΙ ΠΟΠ ΡΟΔΟΣ ΛΕΥΚΟΙ ΞΗΡΟΙ, ΗΜΙΞΗΡΟΙ ΚΑΙ ΗΜΙΓΛΥΚΟΙ IX

10 ΕΡΥΘΡΟΙ ΞΗΡΟΙ, ΗΜΙΞΗΡΟΙ ΚΑΙ ΗΜΙΓΛΥΚΟΙ ΕΡΥΘΡΩΠΟΙ ΞΗΡΟΙ, ΗΜΙΞΗΡΟΙ ΚΑΙ ΗΜΙΓΛΥΚΟΙ ΑΦΡΩΔΕΙΣ ΟΙΝΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΟΙΝΟΣ «ΠΟΠ ΜΟΣΧΑΤΟΣ ΡΟΔΟΥ» ΟΙΝΟΣ ΑΠΟ ΛΙΑΣΜΕΝΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ (ΟΙΝΟΣ ΦΥΣΙΚΩΣ ΓΛΥΚΥΣ -VIN DOUX NATUREL) ΟΙΝΟΣ ΛΙΚΕΡ (ΟΙΝΟΣ ΓΛΥΚΥΣ ΦΥΣΙΚΟΣ VIN NATURELLEMENT DOUX-) ΟΙΝΟΣ ΜΕ «ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ» ΟΙΝΟΣ ΜΕ «ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ» ΠΟΙΚΙΛΙΑΚΟΙ ΟΙΝΟΙ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟΙ ΟΙΝΟΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΟΙΝΩΝ ΠΟΠ ΚΑΙ ΠΓΕ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΝΩΠΩΝ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥ Η ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟ Η ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗ ΡΟΔΟ Η ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ X

11 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι -ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ XI

12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 1: ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΠΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ (ΤΚΣ) ΑΙΓΑΙΟΥ. ΠΗΓΗ: ΥΠΕΚΑ ΕΙΚΟΝΑ 2. ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA 2000 ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΥΤΩΝ, ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΕΚΤΑΤΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ. ΠΗΓΗ: ΜΑΣΤΟΡΟΥ (2009) ΕΙΚΟΝΑ 3. ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΛΑΡΙ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ ΕΙΚΟΝΑ. 4 : ΡΟΔΙΤΙΚΟΙ ΑΜΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ 3 ΟΥ Π.Χ. ΑΙΩΝΑ ΕΙΚΟΝΑ 5. :ΡΟΔΙΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΤΣΑΜΠΙΑ ΣΤΑΦΥΛΙΟΥ ΕΙΚΟΝΑ 6: ΟΡΙΟΘΕΤΗΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΝΩΝ ΠΟΠ ΡΟΔΟΣ. ΠΗΓΗ: ΥΠΑΑΤ ΕΙΚΟΝΑ 7:ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΙΝΩΝ ΠΓΕ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ. ΠΗΓΗ : ΥΠΑΑΤ ΕΙΚΟΝΑ 8: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΠΗΓΗ: ΥΠΑΑΤ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΙΝΩΝ ΠΓΕ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ XII

13 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 1 : ΜΕΣΕΣ ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΓΡΑΦΗΜΑ 2:. ΕΤΗΣΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ ΓΡΑΦΗΜΑ 3: ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΕΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 4: ΌΓΚΟΣ Α ΥΛΗΣ ΠΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΤΑ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 5 : ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΦΥΛΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 6 : ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 7: ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 8: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΑΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 9: ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 10 : ΈΤΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 11: : ΈΤΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΓΡΑΦΗΜΑ 12: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 13: ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 14: ΈΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΠΑΙΔΙΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 15 : ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ Η ΟΧΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥΣ XIII

14 ΓΡΑΦΗΜΑ 16: Η ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ/Η ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΣΟΔΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ:17 : ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Η/ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΓΡΑΦΗΜΑ 18: ΠΟΙΟΙ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΑΜΠΕΛΙΑ/ΣΤΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 19 : ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΩΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 20: ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 21: ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 22: ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 23: ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 24: ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 25: ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΣΕ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 26: ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΓΡΑΦΗΜΑ 27: ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΓΡΑΦΗΜΑ 28 : ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΓΡΑΦΗΜΑ 29: ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ XIV

15 ΓΡΑΦΗΜΑ 30 :ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΩΙΔΙΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 31: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΘΕΤΙΚΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΓΡΑΦΗΜΑ 32: ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΟΔΙΤΙΚΟΥ ΟΙΝΟΥ ΓΡΑΦΗΜΑ 33: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ XV

16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΗ ΕΚΤΑΣΗ ΟΙΝΑΜΠΕΛΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΚΑΙ ΓΛΕΥΚΟΥΣ ΑΝΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΤΟΥΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΕΤΗΣΙΕΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ (MM).ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ «NATURA 2000» ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΩΝ ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΟΙΝΟΥ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ) ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΠΡΟΣ ΦΥΤΕΥΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ, ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΚΑΙ ΤΕΜΑΧΙΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ VQPRD (2013) ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΈΚΤΑΣΗ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΑΝΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙΝΟΙ ΠΟΠ, ΠΓΕ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ ΟΙΝΩΝ ΚΑΙ ΓΛΕΥΚΩΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ (ΣΕ HKG & HL) ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΤΙΜΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΪΡ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ( /100 KG) ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΟΙΝΩΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ (ΣΕ HL) ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΣΑΝ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ XVI

17 ΠΙΝΑΚΑΣ 14 :ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 15: ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 16 : ΈΤΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 17: ΈΤΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 18 : ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 19 : ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 20: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ Η ΟΧΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 21: Η ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ/Η ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΣΟΔΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 22: ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Η/ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑΣ 23: ΠΟΙΟΙ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΑΜΠΕΛΙΑ/ΣΤΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 24: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΩΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 25: ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 26: ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 27: ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 28: ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ XVII

18 ΠΙΝΑΚΑΣ 29 :ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 30 :ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΣΕ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ 31 : ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 32: ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 33 : ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΡΙΖΩΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 34: ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 35 :ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΩΙΔΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 36. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΘΕΤΙΚΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 37: ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΟΔΙΤΙΚΟΥ ΟΙΝΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 38: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ XVIII

19 «Από τη φύση µπορούµε να πάρουµε µόνο τόσα, όσα εκείνη µπορεί και είναι διατεθειµένη να µας δώσει. Αλλιώς δηµιουργούµε χρέη τα οποία θα κληθούµε να πληρώσουµε µε πολύ υψηλό τόκο. Η φύση είναι ο µεγαλύτερος γαλαντόµος, όταν τη χειριζόµαστε σωστά, αλλά και ο χειρότερος τοκογλύφος, όταν κάνουµε κατάχρηση των δυνατοτήτων της." (Ντάφης 1986) XIX

20 1. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ 1.1 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννήθηκε από την αναγκαιότητα αντιµετώπισης της οικολογικής κρίσης, όπως αυτή συγκεκριµενοποιήθηκε µε τα προβλήµατα του περιβάλλοντος (Φλογαΐτη, 2011). Όλοι οι ορισµοί που δόθηκαν στην Περιβαλλοντική εκπαίδευση στρέφονται γύρω από την ιδέα ότι η Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι εκείνη η διαδικασία µέσω της οποίας θα διαµορφωθούν τόσο οι πολίτες όσο και οι κοινωνικές οµάδες µε τέτοιον τρόπο, ούτως ώστε να µπορούν να δράσουν ατοµικά άλλα και συλλογικά µε γνώµονα πάντα την αντιµετώπιση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Απόρροια της προσέγγισης αυτής είναι ο ορισµός του «υπεύθυνου πολίτη», ο οποίος καλείται να επιτύχει τους στόχους της ΠΕ που τέθηκαν από τη ιεθνή Κοινότητα, σύµφωνα µε τους οποίους, όπως αναφέρεται στη Φλογαΐτη (2011), µέσω της ΠΕ τα άτοµα και οι κοινωνικές οµάδες πρέπει να οδηγηθούν: 1. Στη διαµόρφωση µιας σφαιρικής αντίληψης του περιβάλλοντος, ούτως ώστε να ευαισθητοποιηθούν για τα περιβαλλοντικά ζητήµατα. 2. Στην κατανόηση των λειτουργιών του περιβάλλοντος και τα συνδεδεµένα µε αυτό προβλήµατα. 3. Στη γνώση των περιβαλλοντικών προβληµάτων και στην κατανόηση της πολύπλοκης και πολυδιάστατης φύσης τους. 4. Στην ενεργοποίηση ενός µηχανισµού διαφοροποίησης των απόψεων, των αξιών, των στάσεων και της συµπεριφοράς τους απέναντι στο περιβάλλον. 5. Στην ανάπτυξη των απαραίτητων ικανοτήτων που πρέπει να έχουν, ώστε να είναι σε θέση να συµβάλουν στην επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων και τέλος 6. Στην ενεργό συµµετοχή σε όλα τα επίπεδα, µε σκοπό την επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Η ιακήρυξη της Τιφλίδας έχει καθιερωθεί ως το βασικό θεωρητικό πλαίσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, όπου τονίζεται ότι απώτερος στόχος της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι η αλλαγή της ανθρώπινης συµπεριφοράς και ο προσανατολισµός της σε µία νέα, περιβαλλοντικά πιο υπεύθυνη συµπεριφορά (Σκαναβή, 2004).Οι σύγχρονες κοινωνίες καταβάλλουν προσπάθειες για την ενδυνάµωση της κοινωνικής συνοχής και την πιο ενεργή συµµετοχή των πολιτών στην κοινωνική, οικονοµική και πολιτική ζωή όπως αναφέρει η Χριστοπούλου κ.α. (2008) µέσω της ενθάρρυνσης της ενεργού συµµετοχής του πολίτη για την - 1 -

21 αντιµετώπιση των κοινωνικών και οικονοµικών αλλαγών. Για το λόγο αυτό πρέπει να αντιστραφεί το µέχρι στιγµής κατεστηµένο οι γεωργοί να θεωρούνται οι χρήστες και όχι τα ενεργά άτοµα στη λύση των προβληµάτων, καθώς δίνεται έµφαση στη ροή της γνώσης και της πληροφόρησης και όχι στην ενσωµάτωση της στο όλο σύστηµα, όπως αναφέρει και Σιάρδος (2011). 1.2 Από το Περιβάλλον στην Αειφορία Μετά το πέρας δύο αιώνων βιοµηχανικής και οικονοµικής ανάπτυξης, τη δεκαετία του 60, όπου είναι πια ορατές οι επιπτώσεις της εν λόγω ανάπτυξης στην κοινωνία και στο περιβάλλον, αρχίζουν οι προβληµατισµοί και τίθενται τα θεµέλια για τον επαναπροσδιορισµό της έννοιας της ανάπτυξης και της προόδου. Το 1972 µελέτη του ΜΙΤ µε τίτλο «Τα όρια της ανάπτυξης» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την εξάντληση των φυσικών πόρων και τη γενικευµένη ρύπανση και όπως αναφέρει η Φλογαΐτη (2006,) πυροδοτεί συζητήσεις σχετικά µε τα περιβαλλοντικά όρια της ανάπτυξης. Την ίδια χρονιά συγκαλείται στη Στοκχόλµη η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη µε θέµα «Το περιβάλλον του ανθρώπου» όπου προβάλλονται σε επίπεδο κορυφής τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά αδιέξοδα της οικονοµικής ανάπτυξης. Στα τέλη της δεκαετίας του 70 µε αφορµή τα βιβλία «The sustainable society» και «Building a sustainable society, τα οποία εξέδωσαν οι Clark Pirages το 1977 και ο Lester Brown το 1980 αντίστοιχα, εισάγεται η έννοια της «αειφόρου κοινωνίας». Όσον αφορά τους διεθνείς οργανισµούς, η IUNC, το UNEP και η WWF το 1980 εκπονούν την «Παγκόσµια στρατηγική για τη διαχείριση», εισάγοντας την έννοια της «αειφόρου ανάπτυξης» τονίζοντας πως ανάπτυξη και περιβάλλον είναι έννοιες συµπληρωµατικές και όχι αντιφατικές. Ακολουθεί η συγκρότηση της Παγκόσµιας επιτροπής για το Περιβάλλον και την ανάπτυξη (WCED) ή αλλιώς επιτροπή Μπρούτλαντ το 1983 από τον ΟΗΕ. Το 1987 η WCED δηµοσιεύει µία έκθεση µε τίτλο «Το κοινό µας µέλλον», στο οποίο αναλύεται η σφαιρική αλληλεξάρτηση ανάπτυξης και περιβάλλοντος και προωθείται δυναµικά η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης ως µελλοντικής περιβαλλοντικής και αναπτυξιακής πολιτικής για τη διεθνή κοινότητα, όπως αναφέρει η Φλογαΐτη (2006). Από τότε η αειφόρος ανάπτυξη γίνεται βασικός άξονας ανάλυσης και πολιτικής των Ηνωµένων Εθνών µέχρι που το 1992 αποκτά σάρκα και οστά στα πλαίσια της «Agenda 21». Η «Agenda 21» είναι το πολιτικό κείµενο, προϊόν της παγκόσµιας διάσκεψης που συγκάλεσε ο ΟΗΕ το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, µε θέµα «Περιβάλλον και ανάπτυξη». Πρόκειται για ένα µεγαλόπνοο και µακροπρόθεσµο πρόγραµµα δράσης για την πραγµάτωση της αειφόρου ανάπτυξης στον 21 ο αιώνα (UNCED, 1992). Η διάσκεψη του Ρίο δίνει θεσµική οντότητα και παγκόσµια βαρύτητα στην έννοια της αειφόρου - 2 -

22 ανάπτυξης, σύµφωνα µε την οποία κάθε αναπτυξιακή δράση για να είναι αειφόρος, πρέπει στο εξής να εµπεριέχει την οικονοµική και την κοινωνικά διάσταση (Φλογαΐτη, 2006). έκα χρόνια αργότερα, το 2002, στο Γιοχάνεσµπουργκ πραγµατοποιείται η παγκόσµια διάσκεψη µε θέµα «Αειφόρος ανάπτυξη», µε στόχο την αποτίµηση των αποτελεσµάτων των συµφωνιών το Ρίο και τη χάραξη στρατηγικών και πολιτικών. Στην ουσία πρόκειται για µια επιβεβαίωση του ότι η αειφόρος ανάπτυξη έχει υιοθετηθεί ως κεντρική πολιτική επιλογή σε διεθνές επίπεδο. Κάνοντας µια ανασκόπηση από την πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη στη Στοκχόλµη, το 1972, µέχρι και την παγκόσµια διάσκεψη του Ρίο, το 2002, η οποία αποτέλεσε σταθµό στην έννοια της αειφορίας και λαµβάνοντας υπόψη τους τίτλους των τριών βασικών διασκέψεων που πραγµατοποιήθηκαν µέσα στα τριάντα αυτά χρόνια, διαπιστώνουµε πως υπάρχει µια κλιµακούµενη εξέλιξη στο τρίπτυχο «περιβάλλον-οικονοµία-κοινωνία», η οποία µπορεί να αναλυθεί σε τρία στάδια. Στο πρώτο γίνεται µία προσπάθεια αντιµετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που προκύπτουν από την οικονοµική δραστηριότητα. Στο επόµενο γίνεται προσπάθεια για την ενσωµάτωση του περιβαλλοντικού µε τον αναπτυξιακό προβληµατισµό και στο τρίτο, στο οποίο διερευνάται µια ολοκληρωµένη προσέγγιση, η οποία θα συνδυάζει την περιβαλλοντική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική διάσταση. Μετά λοιπόν από µακρά πορεία διαβουλεύσεων, διαπραγµατεύσεων, συζητήσεων αµφισβητήσεων, αντιπαραθέσεων κτλ., καταλήγουµε το 1992 µε τη σύνταξη της Agenda 21 στην έννοια της αειφόρου ανάπτυξης. Ο ευρέως χρησιµοποιούµενος ορισµός της «αειφορικής ανάπτυξης», είναι αυτός που διατυπώθηκε το 1987 από την έκθεση Μπρούτλαντ, σύµφωνα µε τον οποίο «Αειφόρος είναι εκείνη η ανάπτυξη, η οποία ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να µειώνει τις δυνατότητες των µελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους» (WCED, 1987). Επίσης συµπληρωµατικός του παραπάνω θεωρείται ο ορισµός, που διατυπώθηκε από τους διεθνείς οργανισµούς IUNC, UNEP και WWF το 1991, σύµφωνα µε τον οποίο «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστηµάτων, που υποστηρίζουν τη ζωή». Η αειφόρος ανάπτυξη για να επιτευχθεί χρειάζεται την ισότιµη συµµετοχή τριών βασικών πυλώνων, τους οποίους αποτελούν η οικονοµία, η κοινωνία και το περιβάλλον, λαµβάνοντας υπόψη άτυπα και µια τέταρτη διάσταση, αυτή των θεσµών. Αναµφίβολα η βιώσιµη ή αειφόρος ανάπτυξη είναι µία ιδιοφυής έννοια. Υπόσχεται µε µια προστασία του περιβάλλοντος και θεραπεία των κοινωνικών δεινών, χωρίς να θίγεται ο πυρήνας του κοινωνικού εξελικτισµού (Μοδινός, 2003). Ο ορισµός της αειφόρου ανάπτυξης, µε µια πρώτη µατιά, θα µπορούσαµε να πούµε από θεωρητικής απόψεως, πως ως όρος είναι ορθά δοµηµένος στην ισότιµη στήριξη των τριών πυλώνων του, σε διεθνές, περιφερειακό, εθνικό, τοπικό και οικιακό επίπεδο. Φυσικά πρέπει να γίνει κατανοητό πως τόσο το περιβάλλον όσο και η αειφορία είναι δύο ρυθµιστικές έννοιες, ουσιαστικά ίδιου επιπέδου, όπου είτε η αειφορία - 3 -

23 εµπεριέχεται στο περιβάλλον είτε οι δύο έννοιες ταυτίζονται. Επίσης είναι σηµαντική η θεώρηση τη µη διαφοροποίησης του περιβάλλοντος από την οικονοµία και την κοινωνία, καθώς και της οικονοµίας από την κοινωνία και το περιβάλλον όπως αναφέρει η Φλογαΐτη (2006). Παρόλα ταύτα στην πρακτική του εφαρµογή του ο παραπάνω ορισµός συναντά σοβαρές δυσκολίες λόγω του ότι υπεισέρχονται παράγοντες, οι οποίοι δρουν ανταγωνιστικά µεταξύ τους, δηµιουργώντας τεράστια χάσµατα µεταξύ των πυλώνων της αειφορικής ανάπτυξης. υστυχώς οι κοινωνίες σε όλα τα επίπεδα έχουν µάθει να συνδέουν την ανάπτυξη µε την οικονοµική µεγέθυνση µε αποτέλεσµα να επισκιάζονται οι υπόλοιποι παράγοντες και οι αντικειµενικοί σκοποί της αειφόρου ανάπτυξης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα που αναφέρεται στη Φλογαΐτη (2006) της ευκολίας µε την οποία οι πρωτεργάτες της µη αειφορίας-πολιτικοί, βιοµήχανοι, επιχειρηµατίεςαποδέχτηκαν και υποστήριξαν τη συνύπαρξη και τη συνεργασία του περιβάλλοντος και της οικονοµίας. Η πορεία βέβαια έδειξε πως οι περισσότεροι χρησιµοποίησαν την αειφορία γα να βάψουν «πράσινη» την οικονοµική µεγέθυνση, θυσιάζοντάς την στο βωµό του κέρδους ή αντιµετωπίζοντάς τη ως σοβαρή απειλή στην επιχειρηµατική δραστηριότητα µε το φόβο ότι το µόνο που θα προξενήσει η αειφορική ανάπτυξη είναι περιορισµό της οικονοµικής δραστηριότητας µε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονοµία. Αυτό όµως που πρεσβεύει η αειφορική ανάπτυξη είναι µία αειφορική οικονοµία, η οποία διατηρεί τους πόρους στους οποίους στηρίζεται. Μπορεί να αναπτύσσεται προσαρµοζόµενη και δια µέσου βελτιώσεων στη γνώση, στην οργάνωση, στην τεχνική αποτελεσµατικότητα (Φλογαΐτη, 2006). Μία από τις πιο δύσκολες παραµέτρους που µπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο της αειφορικής ανάπτυξης, είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Όπως αναφέρει ο Σιάρδος (2011), το περιβάλλον δεν κινδυνεύει από εξωτερικού εχθρούς µιας δεδοµένης κοινωνίας αλλά από τους ίδιους τους ανθρώπους-χρήστες των πόρων της,. Πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό ότι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης δεν είναι µία διαδικασία που αφορά συγκεκριµένες κοινωνικές, οικονοµικές, πολιτικές οµάδες ή συγκεκριµένα άτοµα δηλαδή επιχειρηµατίες, πολιτικούς πανεπιστηµιακούς κτλ. Είναι µία διαδικασία, η οποία απευθύνεται σε όλα τα στρώµατα και τις ηλικίες του πληθυσµού, που καταδεικνύει ότι δεν πρόκειται για µια πρόσκαιρη και περιστασιακή κατάσταση, αλλά για µια µεγάλη και ουσιαστική στροφή του τρόπου σκέψης αντίδρασης και δράσης, η οποία θα οδηγήσει στην ανάπτυξη περιβαλλοντικά υπεύθυνων πολιτών. Σαράντα σχεδόν χρόνια µετά τη διάσκεψη της Στοκχόλµης, και παρά την πρόοδο που έχει σηµειωθεί, πολλά περιβαλλοντικά προβλήµατα παραµένουν άλυτα. Ο κυρίαρχος τρόπος παραγωγής παραµένει µη αειφόρος, οι αγορές συνεχώς επεκτείνονται και η οικονοµία της αγοράς επικρατεί και παγκοσµιοποιείται (Φλογαΐτη, 2006). Με τον τρόπο αυτό όπως επισηµαίνει ο Μακρυδηµήτρης (2000) η αρχικά θετική συνάρτηση µεταξύ της ανάπτυξης και του - 4 -

24 περιβάλλοντος τείνει να µετατραπεί σε αρνητική και αντιφατική, εφόσον πλέον η ανάπτυξη υποβαθµίζει το περιβάλλον, πράγµα που µε τη σειρά του υπονοµεύει τις προοπτικές της περαιτέρω ανάπτυξης και ευηµερίας. Η δε διπλή αρνητική ανάδραση του κυκλώµατος της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος οδηγεί στην κρίση της ανάπτυξης, εφόσον προξενεί συνέπειες και επιπτώσεις στο περιβάλλον, το οποίο δεν είναι σε θέση να ελέγξει και άρα να διασφαλίσει τις προοπτικές της περαιτέρω ανάπτυξης. Η κυρίαρχη τάση σε σχέση µε το πρασίνισµα της οικονοµίας ακολουθεί τη λογική της εσωτερίκευσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της οικονοµικής µεγέθυνσης (Φλογαΐτη, 2006). Όπως αναφέρει ο Μακρυδηµήτρης (2000) «Η κρίση και η αντίφαση της ανάπτυξης οφείλονται στη θεµελιώδη αντινοµία που χαρακτηρίζει το κυρίαρχο οικονοµικό υπόδειγµα επί του οποίου αυτή στηρίζεται. Την αδυναµία, δηλαδή, να συλλάβει και να αποτιµήσει µε µη οικονοµικούς όρους τις σχέσεις της οικονοµίας µε τον περιβάλλοντα αυτήν κόσµο (στο πολιτικό, το πολιτισµικό, το ηθικό, το κοινωνικό και το φυσικό πεδίο). Αντίθετα, η «οικονοµικοποίηση» όλων των φαινοµένων και η υποτίµηση οποιουδήποτε δεν είναι ποσοτικά µετρήσιµο, οδηγεί όχι µόνο στη γενίκευση της ισχύος του ήδη κυρίαρχου υποδείγµατος, αλλά και στην υποταγή σε αυτό όλων των εξωοικονοµικών συντελεστών, περιλαµβανοµένου και του φυσικού κεφαλαίου». Το «φυσικό» και το «οικολογικό» γίνονται το προσωπείο της σκληρής εµπορευµατοποίησης, ενώ νέα εµπορικά πεδία ανοίγονται, χρησιµοποιώντας όρους οικολογικής ευαισθησίας, όπως για παράδειγµα «βιολογικό προϊόν». Ένα βασικό βήµα στην καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης, είναι η συνειδητοποίηση ότι η παραγωγή και η κατανάλωση αλλά και γενικότερα η οικονοµία δεν λειτουργούν ανεξάρτητα από το περιβάλλον και την κοινωνία ως αυτοσκοποί, αλλά για να καλύψουν ανάγκες δικαιοσύνης και ισότητας, δηµοκρατίας, πλουραλισµού και διαφορετικότητας οι οποίες εξελίσσονται σε αρµονία µε τον φυσικό κόσµο (Φλογαΐτη, 2006). υστυχώς δεν εκθρονίσθηκε ακόµα επαρκώς στις συνειδήσεις µας το προηγούµενο στρεβλό πρότυπο ανάπτυξης, που δεν ενδιαφέρεται ούτε για τη διαγενεακή δικαιοσύνη ούτε για την αειφορία, (Μιχαήλ, Καρράς, 2010) και το ότι ενώ η οικονοµία είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ένας κλάδος της ανθρώπινης οικολογίας, οι κεντρικές παραδοχές της σύγχρονης οικονοµικής θεωρίας δεν ικανοποιούν οικολογικές αρχές (Deng Deng,.1996) Tο µόνο που µένει να γίνει, είναι µία συλλογική προσπάθεια να οικολογικοποιήσουµε την οικονοµία αντί να οικονοµικοποιήσουµε το περιβάλλον (Sauve, Berryman και Brunelle, 2000) και να επαναπροσδέσουµε την οικονοµία στην κοινωνία για χάρη της αειφορίας

25 1.3 Μορφές Περιβαλλοντικής/Αειφορικής εκπαίδευσης Τα περιβαλλοντικά ζητήµατα είναι πολυδιάστατα. Οι αυριανοί πολίτες οφείλουν, εποµένως, να διαθέτουν σαφείς αξίες, κριτική σκέψη και ικανότητες ανάληψης δράσης σε συλλογικό επίπεδο για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Αυτό σηµαίνει πως τόσο η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, όσο και η Εκπαίδευση για την Αειφορία πρέπει να αναφέρονται σε όλους τους τοµείς της ζωής, µε στόχο τη διαµόρφωση µιας κοινωνίας πολιτών η οποία θα δρα και θα ενεργεί στη βάση της προστασίας του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής µε γνώµονα τη διαµόρφωση ενός αειφόρου κόσµου. Σκοπός της ΠΕ και της ΕΑ θα πρέπει να είναι η διαµόρφωση περιβαλλοντικά υπεύθυνων και ενεργών πολιτών, στα πλαίσια της εµπειρικής και βιωµατικής ενασχόλησής τους µε το περιβάλλον. Σύµφωνα µε τους Coombs, Prosser και Ahmed (1973) η εκπαίδευση διακρίνεται στις παρακάτω τρεις µορφές: 1. Τυπική εκπαίδευση (formal education): 2. Μη τυπική εκπαίδευση (Non formal education): 3. Άτυπη εκπαίδευση (Informal education) Όπως αναφέρουν οι Coombs, Prosser και Ahmed (1973), η τυπική εκπαίδευση είναι το ιεραρχικά δοµηµένο, οργανωµένο χρονικά σε βαθµίδες εκπαιδευτικό σύστηµα, το οποίο ξεκινάει από το νηπιαγωγείο και φτάνει µέχρι το πανεπιστήµιο. Περιλαµβάνει τόσο τις γενικές ακαδηµαϊκές σπουδές όσο και τα εξειδικευµένα προγράµµατα και θεσµούς ολοκληρωµένης επαγγελµατικής και τεχνικής εκπαίδευσης. Σύµφωνα µε τους ίδιους πάλι, η µη τυπική εκπαίδευση είναι κάθε οργανωµένη εκπαιδευτική δραστηριότητα, η οποία δεν λειτουργεί µέσα στα όρια ενός καθιερωµένου τυπικού συστήµατος. Λειτουργεί µεµονωµένα, είτε ως σηµαντικό γνώρισµα κάποιας ευρύτερης δραστηριότητας που στοχεύει στην εξυπηρέτηση συγκεκριµένης οµάδας µαθητευόµενων και έχει ως αντικειµενικό στόχο τη µάθηση. Απευθύνεται σε άτοµα κάθε ηλικίας, εισοδήµατος και µορφωτικού επιπέδου. Όπως αναφέρει η Baguma (2010), η µη τυπική εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από τη θέληση και την ενεργό συµµετοχή των ατόµων, καθώς και την αµοιβαία ανταλλαγή ιδεών. Είναι περισσότερο επικεντρωµένη στον εκπαιδευόµενο, χωρίς να τον δεσµεύει. Τέλος ως άτυπη µάθηση, ορίζεται η µάθηση, η οποία προκύπτει από δραστηριότητες της καθηµερινής ζωής που σχετίζονται µε την εργασία, την οικογένεια, ή τον ελεύθερο χρόνο. Συχνά αναφέρεται ως Βιωµατική µάθηση και µπορεί σε κάποιο βαθµό εννοηθεί ως τυχαία µάθηση. εν είναι δοµηµένη από άποψη στόχων εκµάθησης, χρόνου εκµάθησης ή/και υποστήριξη εκµάθησης Τυπικά, δεν θα οδηγήσει στην πιστοποίηση. Η άτυπη µάθηση µπορεί να είναι σκόπιµη αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι µη-σκόπιµη (ή τυχαία) (Colardyn, 2004)

26 1.4 Εκπαίδευση και Αειφορία στον γεωργικόαμπελουργικό τομέα. Είναι γεγονός πως δεν είναι οι πρακτικές που κάνουν την ανάπτυξη αειφορική αλλά οι άνθρωποι µε τις αξίες τους, οι οποίοι ενσωµατώνουν το στοιχείο της αειφορίας ως ένα ουσιαστικό µέρος της ποιότητας της ζωής τους (Yoder, 1991). Οι άνθρωποι κάνουν επιτυχή την αειφορική ανάπτυξη στο βαθµό που επιλέγουν πρακτικές οι οποίες τους επιτρέπουν να διατηρήσουν και να χειριστούν τους διαθέσιµους πόρους όχι µόνο γι αυτούς, αλλά και για τις µελλοντικές γενεές (Σιάρδος, 2011). Η αειφορική γεωργική ανάπτυξη δίνει µεγάλη σηµασία στην «Τοπική γνώση», εφόσον αυτή θεωρεί πως είναι ο κινητήριος µοχλός που θα συνδέσει τα τεχνολογικά, τα κοινωνικά και τα περιβαλλοντικά στοιχεία. Όπως αναφέρεται στον Ταταράκη (2008) η τοπική γνώση είναι αυτή που δηµιουργείται, εµφανίζεται, ζει και αναπτύσσεται σε συγκεκριµένο περιβάλλον, δίνει όλες τις πληροφορίες για τη διαχείριση των φυσικών πόρων της περιοχής (τοπικά), που µπορούν να εξασφαλίσουν την αειφορικότητα. Παρόλο όµως του γεγονότος πως η τοπική γνώση αποτελεί ένα χρήσιµο εργαλείο για την αειφορική γεωργική ανάπτυξη, χρειάζεται πλέον να επαναπραγµετευθεί και να ενσωµατωθεί στις αρχές της αειφορίας. Αυτό µε τη σειρά του θα οδηγήσει σε ηθικές αρχές, όπου η ευγενής άµιλλα, η αµοιβαία εµπιστοσύνη και η υπευθυνότητα θα υπερπηδήσουν τα εµπόδια που ορθώνονται µεταξύ γεωργών και φορέων γεωργικής γνώσης. Γενικά η µετάβαση στην αειφορία όπως αναφέρει και ο Σιάρδος (2011) είναι µετακίνηση του ολικού χαρακτήρα της γεωργικής εκµετάλλευσης, που µπορεί να επιτευχθεί µόνο στη βάση αύξησης της µάθησης. Είναι κοινώς παραδεκτό πως ο ανθρώπινος παράγοντας είναι το κεντρικό σηµείο σε ένα αγροοικοσύστηµα. Ο γεωργός και στην περίπτωσή µας ο αµπελουργός καθώς και το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναµικό (οινοποιοί, οινολόγοι) που συµµετέχουν στην παραγωγική διαδικασία, οφείλουν να συµµετέχουν σε διαδικασίες µάθησης. Ο µετασχηµατισµός σε αειφορική γεωργία και αειφορική γεωργική ανάπτυξη απαιτεί θεµελιώδεις αλλαγές ως προς διαδικασίες µάθησης, πολύ διαφορετικές από εκείνες που έχουν να κάνουν µε το κλασικό µοντέλο της διάδοσης και εφαρµογής της συµβατικής µορφής καινοτοµιών (Σιάρδος, 2011). Η µάθηση διευκολύνεται µέσω διαδικασιών επικοινωνίας και εθελούσιας αλλαγής της συµπεριφοράς των γεωργών και µε την υιοθέτηση, ως το τελικό αποτέλεσµα, κοινωνικής αλληλεπίδρασης (Rölling, 1988), δηλαδή µε τη βοήθεια των δραστηριοτήτων της µη τυπικής µορφής εκπαίδευσης. Η συµµετοχή των γεωργών και στην περίπτωσή µας των αµπελουργών µε παράλληλες εκπαιδευτικές ενέργειες φορέων, όπως Ερευνητικών Ιδρυµάτων, ήµων µέσω των γεωπόνων του Πρωτογενούς τοµέα, Περιφερειών µέσω των γεωπόνων των ιευθύνσεων Αγροτικής Οικονοµίας, κ.ο.κ. είναι η κατάλληλη µέθοδος που θα οδηγήσει σταδιακά στη δηµιουργία αυτοδύναµης γεωργικής ανάπτυξης. Η προσφορά γνώσης µέσω Ηµερίδων, εκπαιδευτικών σεµιναρίων, - 7 -

27 επιτόπιων ενηµερωτικών επισκέψεων και κάθε άλλου πρόσφορου µέσου, σε συνδυασµό µε την τοπική γνώση των γεωργών-αµπελουργών και την ενεργό συµµετοχή τους, είναι αυτά που θα υποστηρίξουν τον αγώνα των τελευταίων να βρουν παραγωγικές και ανταγωνιστικές µορφές γεωργίας-αµπελουργίας που θα συνάδει µε τους οικολογικούς περιορισµούς. Ο σχεδιασµός και η φιλοσοφία των προαναφερθέντων εκπαιδεύσεων θα είναι σε θέση να δηµιουργήσει επαγγελµατίες γεωργούς και αµπελουργούς, οι οποίοι να συµβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη, εφόσον συνάδει µε τις αρχές που διέπουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η οποία όπως αναφέρει το ίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού επικεντρώνεται: 1. στη µάθηση πέρα και έξω από το σχολείο, 2. στην αλληλεπίδραση µε το χώρο, 3. στην αξιοποίηση της γνώσης και της εµπειρίας των τοπικών πληθυσµών, 4. στη συστηµική, διαθεµατική και ολιστική θεώρηση των περιβαλλοντικών θεµάτων και των θεµάτων της αειφόρου ανάπτυξης που εξετάζονται κάθε φορά 5. στη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η ενασχόληση µε το τοπικό περιβάλλον αποτελεί βασικό πεδίο οικουµενικής δράσης, 6. στον κοινωνικό χαρακτήρα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, η επίτευξη του οποίου προωθείται µέσα από: την ενίσχυση της κριτικής σκέψης των εκπαιδευόµενων, την πειραµατική διερεύνηση, την εξέταση των αλληλεπιδράσεων που διέπουν τις φυσικές, παράλληλα µε τις πολιτιστικές, κοινωνικές, οικονοµικές και ιστορικές παραµέτρους του περιβάλλοντος, τη δηµιουργία δικτύων επικοινωνίας και συνεργασίας µεταξύ όλων των συµµετεχόντων στο Πρόγραµµα, την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαλόγου, τη δηµιουργική αλληλεπίδραση και τη συµµετοχή και τη δράση για τη διαµόρφωση βιώσιµων συνθηκών ζωής. Οι φορείς πληροφόρησης χρειάζεται να βρίσκονται πολύ κοντά στους γεωργούςαµπελουργούς, για να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στη διαδικασία και στο περιεχόµενο της αειφορικής γεωργικής ανάπτυξης. Όµως οι ίδιοι οι εκπαιδευόµενοι (γεωργοί-αµπελουργοί) θα φέρουν το βάρος της αειφορικής ανάπτυξης σε τελική ανάλυση, µιας και θα κληθούν οι ίδιοι στη συνέχεια να τη θέσουν σε εφαρµογή (Σιάρδος, 2011)

28 2. ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο Χύµης (2001) µνηµονεύοντας τον Αριστοτέλη, αναφέρει πως ο µεγάλος φιλόσοφος θέλοντας να τονίσει την αξία της γεωργίας, αναφέρει στα «Πολιτικά» του πως η καλλίτερη πολιτεία είναι η γεωργική, εκεί δηλαδή που οι περισσότεροι ζουν από την γεωργία και την κτηνοτροφία ("βέλτιστος γάρ δήµος ο γεωργικός εστίν, όπου ζη τό πλήθος από γεωργίας ή νοµής"). Ο ίδιος συνεχίζοντας κάνει µνεία στο έργο του Σωκράτη, ο οποίος αναφερόµενος στη γεωργία τονίζει πως καµία τέχνη στον κόσµο δεν παρέχει στον τεχνίτη τόσο πολλά και τόσο καλά αγαθά στο σώµα και την ψυχή όσο η γεωργία ότι για τους καλούς καγαθούς ανθρώπους η καλύτερη εργασία και επιστήµη είναι η γεωργία, ότι το πλέον καλό, το πλέον αγαθό, το πλέον ευχάριστο είναι να δηµιουργεί κανείς το βιός του από την γεωργία ("κάλλιστόν τε καί άριστον καί ήδιστον από γεωργίας τόν βίον ποιείσθαι"). 2.1 Μορφές γεωργίας Για την πλειοψηφία του αγροτικού τοµέα στις αναπτυσσόµενες και στις αναπτυγµένες χώρες, η γεωργία δεν είναι µόνο η κύρια πηγή τροφής, αλλά ένας τρόπος ζωής που ενσωµατώνει την κουλτούρα, την παράδοση και τις αξίες (Maragelo, 2008). Ο γεωργός που ζει και εργάζεται σε ένα συγκεκριµένο περιβάλλον είναι φορέας συγκεκριµένων αξιών και αντιλήψεων που διαµορφώνουν τις στάσεις για τη ζωή του (Σιάρδος- Κουτσούρης, 2011). Είναι εποµένως αναγκαίο να γίνει βίωµα πως η ωφέλιµη χρήση της γης και των φυσικών πόρων για γεωργική παραγωγή, πρέπει να είναι ισορροπηµένη µε τις κοινωνικές αξίες που αναφέρονται στην προστασία περιβάλλοντος και την πολιτιστική κληρονοµιά ( CEC, 1999). Σύµφωνα µε τους Jolly et. al. (2004) υπάρχουν οι εξής επτά βασικοί τρόποι, µε τους οποίους ο γεωργικός τοµέας µπορεί να συνεισφέρει σε µια ανθρωποκεντρική διαδικασία ανάπτυξης: 1. Προσφέροντας υπηρεσίες ως πηγή παραγωγής τροφίµων 2. Προσφέροντας έσοδα σε χρήµα ή σε είδος 3. ηµιουργώντας θέσεις τυπικής ή άτυπης εργασίας 4. Προσφέροντας εργασία για τον αστικό τοµέα 5. Λειτουργώντας ως ένα εργασιακό δίκτυ ασφαλείας για τους φτωχούς αστικούς κατοίκους 6. Προσφέροντας έσοδα από τις εξαγωγές 7. Παράγοντες εισροές που θα χρησιµοποιηθούν σε άλλους τοµείς - 9 -

29 Όλα τα παραπάνω συµβάλλουν στην ανάπτυξη της µακροοικονοµίας. Όλα έχουν διεθνείς διαστάσεις, που συνδέουν τα τοπικά προβλήµατα και τις ανησυχίες µε διεθνείς πολιτικές και δράσεις και τα πρώτα πέντε βοηθούν απευθείας µεµονωµένα νοικοκυριά Από την αρχέγονη εποχή έως και τη σηµερινή, φαίνεται ότι ο παράγοντας περιβάλλον διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση της γεωργίας και κατ επέκταση της αµπελουργίας. Άλλωστε όπως αναφέρει και ο Καρκαγιάννης (2004) το περιβάλλον είναι σύνθετο, ενιαίο και αδιαίρετο, ταυτόχρονα γεωφυσικό και γεωϊστορικό ή γεωπολιτισµικό και όταν απειλείται, απειλείται στο σύνολό του. Πέραν της επίδρασής του περιβάλλοντος σε εξελικτική κλίµακα, όπου από την πρωτόγονη γεωργία περάσαµε στη σηµερινή υπερεντατική και πλήρως βιοµηχανοποιηµένη, µε ταυτόχρονη εξέλιξη τόσο του ανθρώπου, όσο και των χρησιµοποιούµενων φυτικών ειδών, είναι γενικώς παραδεκτό ότι το περιβάλλον επηρεάζει τη γεωργία όχι µόνο µακροπρόθεσµα αλλά και βραχυπρόθεσµα, καθορίζοντας το είδος της γεωργίας που θα ασκηθεί σε µία συγκεκριµένη περιοχή, τα είδη και τις ποικιλίες που θα επιλεγούν για αξιοποίηση, το µέγεθος της εκµετάλλευσης, τη βιωσιµότητα και την απόδοσή της κ.α. Η σχέση δε του περιβάλλοντος µε τη γεωργία όπως αναφέρει ο Καλτσίκης κ.α. (2003), είναι δυναµική, καθώς και η γεωργία µε τη σειρά της, ανάλογα µε τη µορφή την οποία ασκείται, επηρεάζει το περιβάλλον άλλοτε σε µικρότερο άλλοτε σε µεγαλύτερο βαθµό. Είναι πλέον αποδεδειγµένο πως αναλόγως µε τα κλιµατολογικά χαρακτηριστικά (ηλιοφάνεια, φωτοπερίοδος, εύρος διακύµανσης της θερµοκρασίας και υγρασίας κ.α.). αλλά και τα εδαφολογικά (είδος εδάφους, γονιµότητα, κλίση, υψόµετρο, γεωγραφικό πλάτος κ.α.) ενός συγκεκριµένου τόπου, καθορίζεται το είδος και η ποικιλία που θα καλλιεργηθεί. Επίσης οι φυσικοί πόροι όπως το νερό, η γεωθερµία κ.α. συµβάλουν στην επιλογή του είδους της εκµετάλλευσης και τις µεθόδους και τις πρακτικές που θα ακολουθηθούν. Έτσι λοιπόν διακρίνουµε τις παρακάτω µορφές γεωργίας, ως τις πλέον διαδεδοµένες και ενδιαφέρουσες Παραδοσιακή γεωργία Είναι εκείνη η µορφή γεωργίας, η οποία εφαρµόζεται στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη, στις οποίες για διάφορους λόγους δεν µπόρεσε να φτάσει ή να επικρατήσει η σύγχρονη τεχνολογία, λόγω υποδοµών, οικονοµικών κινήτρων ή οικονοµικής ανάπτυξης κλπ. Χαρακτηρίζεται από αξιοποίηση των υπαρχόντων φυσικών πόρων και πολυκαλλιέργεια, χωρίς µηχανοποίηση και χρήση αγροχηµικών (Καλτσίκης κ.α., 2003). Είναι σχετικά φιλική προς το περιβάλλον καθώς οι ρυθµοί και το µέγεθός των διαταραχών που δηµιουργούν είναι σχετικά χαµηλοί και δίνουν τη δυνατότητα στο σύστηµα να τις απορροφήσει βαθµιαία και να ανταπεξέλθει

30 Η παραδοσιακή γεωργία απαιτεί πολλές εργατοώρες ανά µονάδα τελικού προϊόντος και είναι γενικά χαµηλής απόδοσης (Καλτσίκης κ.α., 2003), πράγµα το οποίο δεν λειτουργεί µόνο εις βάρος του παραγωγού, αλλά και των απαιτήσεων της σύγχρονης κοινωνίας. Ως εκ τούτου, όπως αναφέρεται και στη Maragelo (2008) η παραδοσιακή γεωργία θεωρήθηκε πεπαλαιωµένη, µη παραγωγική και µη εµπορική, ενώ περισσότερη σηµασία δόθηκε στους µεγαλογεωργούς και στους µεγαλεµπόρους (Kirsten and van Zyl, 1998). Με την πάροδο του χρόνου και µε την εξέλιξη της τεχνολογίας σιγά σιγά η παραδοσιακή γεωργία έδωσε τη θέση της στην εντατικοποιηµένη γεωργία Εντατικοποιηµένη ή εντατική ή συµβατική γεωργία. Είναι εκείνη η µορφή γεωργίας, η οποία υπερίσχυσε στην προσπάθεια κάλυψης των επισιτιστικών αναγκών που προκάλεσε η ραγδαία αύξηση του πλανήτη. Χαρακτηρίζεται από µονοκαλλιέργεια ή ολιγοκαλλιέργεια, πλήρη εκµηχάνιση των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, ληστρική εκµετάλλευση των φυσικών πόρων, αλόγιστη χρήση συνθετικών και αγροχηµικών ουσιών, χρήση ενεργοβόρων µεθόδων και χρήση απαιτητικών ποικιλιών φυτών και φυλών ζώων (Καλτσίκης κ.α., 2003). Η επέκταση της εντατικής γεωργίας που εφαρµόζει άρδευση µπορεί να είναι πηγή πλούτου, αλλά και ανησυχίας σχετικά µε τη βιώσιµη χρήση των εδαφών και την ερηµοποίηση της γης (Gomez, χ.χ.). Η γεωργία αποτελεί το σηµαντικότερο χρήστη νερού στη Μεσόγειο µε ποσοστό 65% της συνολικής κατανάλωσης. Το ποσοστό αυτό για τη χώρα µας φτάνει το 86% (wwf, 2006). Μεγάλος κίνδυνος υπάρχει από την υπεράντληση νερού σε παραθαλάσσιες περιοχές όπου ο κίνδυνος εισόδου θαλασσινού νερού στα υπόγεια ύδατα είναι µεγάλος(eea, 1995). Συνοπτικά µερικές από τις σηµαντικότερες περιβαλλοντικές συνέπειες της εντατικοποιηµένης γεωργίας, όπως αναφέρεται στον Καλτσίκη κ.α. (2003) είναι: Καταστροφή του τοπίου και των βιοτόπων Ρύπανση µε φυτοφάρµακα και νιτρορύπανση του υδροφόρου ορίζοντα Εµφάνιση ανθεκτικότητας των παθογόνων και των παρασίτων στα βιοκτόνα και εµφάνιση των λεγόµενων «αναδυόµενων» ασθενειών Καταστροφή της βιοποικιλότητας- καταστροφή των ωφέλιµων ειδών ηµιουργία τεράστιων ποσοτήτων αποβλήτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον Υποβάθµιση του εδάφους, διάβρωση, συσσώρευση τοξικών ουσιών, καταστροφή της εδαφοπανίδας ιαταραχή των βιογεωχηµικών κύκλων

31 Εγκατάλειψη παραδοσιακών ποικιλιών Υποβάθµιση της ποιότητας των παραγόµενων προϊόντων Οι υποστηρικτές της συµβατικής γεωργίας όπως αναφέρεται στον Σιάρδο (2011) υποστηρίζουν την εκτενή χρήση δανείων για την αγορά, σπόρων, λιπασµάτων, φυτοφαρµάκων και λοιπών αγαθών, τα οποία θα βοηθήσουν του γεωργούς να αυξήσουν το µέγεθος της εκµετάλλευσής τους, να αποκτήσουν σύγχρονο µηχανολογικό εξοπλισµό και να αγοράσουν µεγαλύτερες ποσότητες εισροών (φάρµακα, λιπάσµατα κλπ.) Αειφορική γεωργία Τα τελευταία χρόνια εµφανίστηκε ο όρος «αειφορική γεωργία», ως µία µορφή γεωργίας που χρησιµοποιεί ποικίλες πρακτικές, οι οποίες διαφέρουν από αυτές της συµβατικής γεωργίας. Με λίγα λόγια αειφορική είναι η γεωργία, η οποία καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες της παρούσας γενιάς µε επαρκή και υγιεινά προϊόντα διατροφής και επιβίωσης, χωρίς να µειώνει την ικανότητα των µελλοντικών γενεών να καλύψουν και αυτές τις δικές τους ανάγκες από τους ίδιους αγροτικούς πόρους ( αουτόπουλος, 2002). Γενικά η αειφορική γεωργία θεωρείται µία ποικίλλουσα, ευέλικτη, περιβαλλοντικά υγιής οικογενειακή γεωργική δραστηριότητα που αντικαθιστά τις χηµικά εντατικές πρακτικές µε πόρους της ίδιας της γεωργικής εκµετάλλευσης και µε ανανεώσιµη ενέργεια και εφαρµόζει διαδικασίες συντήρησης και επιτυχούς διαχείρισης των φυσικών πόρων (Σιάρδος, Κουτσούρης, 2011) Η αειφόρος γεωργία όπως αναφέρεται στον Καλτσίκη κ.α. (2003), χαρακτηρίζεται από τις εξής αρχές: Α) Ορθολογική χρήση ανανεώσιµων ή/και ανακυκλώσιµων µορφών ενέργειας, όπως γεωθερµική ηλιακή, αιολική κ.τ.λ. Β) Προστασία της ακεραιότητας των φυσικών πηγών ενέργειας και µέριµνα για τη συνεχή αναγέννησή τους Γ) Βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο των µεµονωµένων ατόµων όσο και των κοινωνιών ) ιαµόρφωση βάση των τοπικών συνηθειών, οι οποίες προσβλέπουν στο µακροπρόθεσµο καλό για όλα τα µέλη της κοινωνίας Ε) Αρχές της προσόδου, ώστε να γίνουν ευκολότερα αποδεκτά Ο όρος αειφορική γεωργία υπερκαλύπτει τους όρους εναλλακτική, οργανική, περιορισµένων εισροών, αναγεννητική, οικολογική γεωργία, πολλοί από τους οποίους χρησιµοποιήθηκαν κατά καιρούς ως ταυτόσηµοι της αειφορικής

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Τι είναι περιβάλλον; Το περιβάλλον προσεγγίζεται... ως «πρόβλημα»... ως φυσικός πόρος... ως φύση... ως ο χώρος της καθημερινής μας ζωής... ως ο χώρος της συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας.

Αειφόρο σχολείο. Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Αειφόρο σχολείο Το αειφόρο σχολείο αποτελεί το σχολείο εκείνο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη στην προοπτική της αειφορίας. Η έννοια της αειφορίας Αειφορία (αεί +φέρω): μία κατάσταση να διατηρείται και να

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Αειφορική γεωργία και ανάπτυξη Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη ως πλαίσιο Εκπαίδευσης Νεοδιορισθέντων Εκπαιδευτικών: Ποιοτικοί Εκπαιδευτικοί για Ποιοτική Εκπαίδευση ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ/ΠΑΙΔΙ/0308(ΒΙΕ)/07 ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη

Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Γεωργικές Εφαρμογές και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Αγροτική Ανάπτυξη Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Tο ανθρώπινο στοιχείο είναι μοναδικής σημασίας

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΠΠΕΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, M.ed. TEΠΑΕ Α.Π.Θ. Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης ΠΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης Τα περιβαλλοντικά προβλήματα μεγεθύνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός Οινικού Τουρισμού

Ορισμός Οινικού Τουρισμού Οινικός Τουρισμός Εισαγωγικά Το κρασί είναι συνδεδεµένο µε την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισµού και µπορεί να αποτελέσει κίνητρο για µετακινήσεις µε σκοπό τη γνωριµία µαζί του Τα ίδια τα αµπέλια, από

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως η κρίση που βιώνει η χώρα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 02: Ιστορική Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ι Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Η αειφορική διάσταση της ανάπτυξης Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ηέννοια. της αειφορίας. Α. ηµητρίου, Αν. Καθηγήτρια ΤΕΕΠΗ, υποστηρικτικόυλικό διαλέξεων µαθήµατος

Ηέννοια. της αειφορίας. Α. ηµητρίου, Αν. Καθηγήτρια ΤΕΕΠΗ, υποστηρικτικόυλικό διαλέξεων µαθήµατος Ηέννοια της αειφορίας Αειφορία: µία κατάσταση να διατηρείται και να λειτουργεί για πάντα Η έννοια της 'αειφορίας' επιδέχεται πολλών ερµηνειών οι οποίες αναδεικνύουνποικίλεςδιαστάσειςτης, φιλοσοφικές, πολιτικές,

Διαβάστε περισσότερα

3ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Αειφορική Αγροτική Ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Το πρόγραμμα EU.WATER

Διαβάστε περισσότερα

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ):

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): στόχοι, μέθοδοι, προοπτικές Αναγνωστάκης Σπύρος, Υπεύθυνος - Οικονόμου Κων., Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Κισσάβου Ελασσόνας Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Ενδογενής ανάπτυξη αξιοποίηση των τοπικών πόρων τοπικός προσδιορισμός των αναπτυξιακών προοπτικών - στόχων τοπικός

Διαβάστε περισσότερα

Διορατικότητα Ερευνητικό κέντρο καινοτομίας ανάπτυξης και προστασίας

Διορατικότητα Ερευνητικό κέντρο καινοτομίας ανάπτυξης και προστασίας ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας Διορατικότητα Ερευνητικό κέντρο καινοτομίας ανάπτυξης και προστασίας

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το ίκτυο Οινοποιών Νοµού Ηρακλείου ιδρύθηκε ως αστική µη κερδοσκοπική εταιρεία τον Νοέµβριο του 2006 και αποτελεί την κύρια συλλογική, συγκροτηµένη και συντονισµένη έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Δημήτρης Μπότσης 1 Περιβάλλον Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα

Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα «Προοπτικές αειφορικής ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα». ΑΕΙΦΟΡΙΑ είναι μια έννοια που ευρύτατα χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

Σεμινάριο στην Πύλο με θέμα: «ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ»

Σεμινάριο στην Πύλο με θέμα: «ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ» Σεμινάριο στην Πύλο με θέμα: «ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ» Την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στην Πύλο σεμινάριο με θέμα «Αειφόρο Σχολείο-Βιωματικές Δράσεις» το οποίο οργάνωσε η Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών

Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών Πολιτική Ποιότητας Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με την Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) και τις αρμόδιες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων 1 Η «σύγχρονη» έννοια της ανάπτυξης Στηρίζεται στην βασική παραδοχή της αειφορίας, που επιτάσεις την στενή σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ Leonardo da Vinci Leonardo Project: A EUROPEAN OBSERVATORY ON THE USE OF ICT-SUPPORTED LIFE LONG LEARNING BY SMES, MICRO-ENTERPRISES AND THE SELF-EMPLOYED IN RURAL AREAS ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η ύπαιθρος κατέχει εξέχουσα θέση στον πολιτισµό της χώρας και στην ψυχή των κατοίκων της,

1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η ύπαιθρος κατέχει εξέχουσα θέση στον πολιτισµό της χώρας και στην ψυχή των κατοίκων της, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2002 Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Ολγα Ιακωβίδου Αν. Καθηγήτρια, Τµήµα Γεωπονίας, ΑΠΘ. 1. H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Στις περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ. «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών»

Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ. «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών» Χαιρετισµός του κ. ιονύση Νικολάου, Γενικού ιευθυντή του ΣΕΒ στην Ηµερίδα της ΟΚΕ µε θέµα: «Ενεργός Γήρανση: Ένα Κοινωνικό Συµβόλαιο Αλληλεγγύης µεταξύ των Γενεών» 6 Μαρτίου 2008 Αθήνα, Παλαιά Βουλή 0

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ Καλημέρα σας. Αξιότιμοι Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι Με μεγάλη χαρά το Ελληνικό Δίκτυο του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ υποδέχεται σήμερα, στην Πρώτη Περιφερειακή

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 03: Ιστορική Εξέλιξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟ ΤΗΣ ΑΛΥΚΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Έφη Δαρείου Εκπαιδευτικός, Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος, Ειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Η κοινωνική διάσταση της καινοτομίας ως μοχλός της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Κυπριακή Δημοκρατία ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΦΟΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ «Ο Ρόλος και η Σημαντικότητα του Εκπαιδευτικού Συστήματος στην Ανάπτυξη της Συνεργατικής Κουλτούρας» Εκπρόσωπε του Υπουργού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΑΑ. Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση. του Προγράμματος Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε.

ΑΑΑ. Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση. του Προγράμματος Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε. ΑΑΑ Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση A global sustainability framework and initiative of the United Nations Environment Programme Finance Initiative Ένα παγκόσμιο πλαίσιο και μια πρωτοβουλία της Πρωτοβουλίας

Διαβάστε περισσότερα

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας.

Πριν όµως περάσω στο θέµα που µας απασχολεί, θα ήθελα µε λίγα λόγια να σας µιλήσω για το ρόλο του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας. Οµιλία του Προέδρου του Επιµελητηρίου Μεσσηνίας κ. Γ. Καραµπάτου στο Α.Τ.Ε.Ι. Καλαµάτας µε θέµα: «Η ανάγκη συνεργασίας µεταξύ Επιµελητηρίου και Πανεπιστηµίων µέσω των γραφείων διασύνδεσης» Τρίτη, 30 Σεπτεµβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ... 5 1. Έννοια και περιεχόμενο... 5 2. Σκοποθεσία των Γεωργικών Εφαρμογών... 7 3. Σύνδεση των Γεωργικών Εφαρμογών με την έρευνα...

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 01: Προβληματική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη & Υπαίθριες δραστηριότητες

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη & Υπαίθριες δραστηριότητες Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κέντρο Έρευνας, Μελέτης και Εφαρμογών στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη & Υπαίθριες δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Ομιλία της Υπουργού Απασχόλησης & Κοινωνικής Προστασίας κας Φάνης Πάλλη-Πετραλιά στο Διεθνές Συνέδριο «Η κλιματική αλλαγή ως πρόκληση για τις

Διαβάστε περισσότερα

Αξίες της UNESCO στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα

Αξίες της UNESCO στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα Αξίες της UNESCO στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα Δρ Δημήτριος Γκότζος Οι διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Χριστοδούλου, Α. (2012). Αξίες της UNESCO στην εκπαίδευση του 21 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Επιστήμη.

Η Περιφερειακή Επιστήμη. VII. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η Περιφερειακή Επιστήμη. Τι είναι; Τι την συνέθεσε; ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατότητες της περιφερειακής οικονομικής ανάλυσης είναι περιορισμένες. Η φύση των προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ 8-9 Δεκεμβρίου 2016 Κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Βουλής των

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Σεπτεμβρίου 2017 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Σεπτεμβρίου 2017 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Σεπτεμβρίου 2017 (OR. en) 12255/17 AGRI 481 DEVGEN 199 ENV 752 ONU 115 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Η Ειδική Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου Η χρησιμότητα του μαθήματος Η κατανόηση του «σκηνικού» πίσω από τη διαμόρφωση της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6: Πληροφόρηση και ενημέρωση του αγροτικού πληθυσμού στο πλαίσιο της αειφορικής γεωργίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( )

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( ) Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» (2000-2006) Το τοπικό πρόγραμμα Leader+ της Αναπτυξιακής Κιλκίς δομήθηκε γύρω από την έννοια της υπεροχής συγκεράζοντας σε αυτή έννοιες όπως αυτή της ολικής ποιότητας, της αειφορείας,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Η αποστολή του ΤΕΙ Πελοποννήσου, διαμορφούμενη μέσα στο πλαίσιο του Ν. 4485/17, o οποίος είναι ο πιο πρόσφατος νόμος όπου καθορίζεται η αποστολή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών. Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον»

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών. Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον» Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών- Ρούβα- Γουβών Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και Περιβάλλον» Ίδρυση Δικτύου «Τουρισμός και περιβάλλον» Με την απόφαση 3927/17/17-4-2006

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική αίδευση

Περιβαλλοντική αίδευση Περιβαλλοντική Εκ π αίδευση «Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» Διεθνής Διάσκεψη «Περιβάλλον και κοινωνία: εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία» UNESCO, Θεσσαλονίκη 1997

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νάουσας. Εθνικό Δίκτυο Σχολείων «Γεωργία και Περιβάλλον» Γαία αειφόρος. Γαία μήτρα ζωής. Αναζητώντας το ευ ζην.

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νάουσας. Εθνικό Δίκτυο Σχολείων «Γεωργία και Περιβάλλον» Γαία αειφόρος. Γαία μήτρα ζωής. Αναζητώντας το ευ ζην. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νάουσας Εθνικό Δίκτυο Σχολείων «Γεωργία και Περιβάλλον» Γαία αειφόρος. Γαία μήτρα ζωής. Αναζητώντας το ευ ζην. Νάουσα 2008 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση & «Γεωργία» Ο περιβαλλοντικός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Η Μουσική Ομάδα για το περιβάλλον Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης και το Όραμα της Αειφορίας

Η Μουσική Ομάδα για το περιβάλλον Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης και το Όραμα της Αειφορίας SAME WORLD Μοιραζόμαστε σχολικές πρακτικές για την αειφορία 1ος Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Καλών Εκπαιδευτικών Πρακτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη του προγράμματος SAME

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη

Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη CROSSING GENERATIONS, CROSSING MOUNTAINS Διαγενεακή Προσέγγιση και Ανάπτυξη Γλυκερία Θυμιάκου Στέλεχος Αναπτυξιακής Τρικάλων ΑΑΕ ΟΤΑ ΚΕΝΑΚΑΠ ΑΕ 27 Ιουνίου 2013 1 Περιεχόµενο και χρηµατοδότηση του έργου

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος Σεπτεμβρίου Subtitle. Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ

Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος Σεπτεμβρίου Subtitle. Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ Πανελλήνιο συνέδριο νέων αγροτών Ρόδος 23 25 Σεπτεμβρίου 2016 Subtitle Συντάκης Μιλτιάδης ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΕ Γεωργικές πρακτικές και αειφορία Ορθές γεωργικές πρακτικές Η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων

Διαβάστε περισσότερα

Χωρίς πανικό, με λογική και θέληση, θα πρέπει από τώρα να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των

Χωρίς πανικό, με λογική και θέληση, θα πρέπει από τώρα να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των Χωρίς πανικό, με λογική και θέληση, θα πρέπει από τώρα να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προβλημάτων που κατά πάσα πιθανότητα θα δημιουργηθούν,

Διαβάστε περισσότερα

EcoMentor Project No: PL01-KA

EcoMentor Project No: PL01-KA EcoMentor Project No: 2016-1-PL01-KA202-026809 Πρότυπο επαγγελματικών ικανοτήτων για τους μέντορες στον τομέα της οικολογικής βιομηχανίας (αρχική έκδοση) 1 Τίτλος Εγγράφου: Αριθμός Πνευματικού Προϊόντος:

Διαβάστε περισσότερα

25/6/2015. Ποιο το κατάλληλο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα στελέχη πρόληψης;

25/6/2015. Ποιο το κατάλληλο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα στελέχη πρόληψης; ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ή ΠΡΟΚΛΗΣΗ; Άννα Τσιμπουκλή, PhD Υπεύθυνη Τομέα Εκπαίδευσης ΚΕ.Θ.Ε.Α. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων πρόληψης όπως

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Αξίες και προκλήσεις στον τομέα της αιγο-προβατοτροφίας. Ποιες είναι οι προοπτικές για την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας;

Διαβάστε περισσότερα

«Αειφόρος ανάπτυξη μέσα από την βιολογική καλλιέργεια στη Σητεία. Ο ρόλος του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO της Σητείας»

«Αειφόρος ανάπτυξη μέσα από την βιολογική καλλιέργεια στη Σητεία. Ο ρόλος του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO της Σητείας» 4ης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ Σητεία -Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2018 «Αειφόρος ανάπτυξη μέσα από την βιολογική καλλιέργεια στη Σητεία Ο ρόλος του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO της Σητείας» Βαγγέλης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Δρ Αραβέλλα Ζαχαρίου, Συντονίστρια ΠΕ/ΕΑΑ, ΠΙ aravella@cytanet.com.cy zachariou.a@cyearn.pi.ac.cy Ημερίδα: Πολιτικές

Διαβάστε περισσότερα

Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων. κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως

Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων. κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως Η πολυπλοκότητα των θεµάτων, ο µεγάλος αριθµός των εµπλεκοµένων κοινωνικών και οικονοµικών οµάδων και τα πολλαπλά ιεραρχικά επίπεδα όπως παρατέθηκαν πιο πάνω απαιτούν µια πιο συστηµατική παρουσίαση των

Διαβάστε περισσότερα

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Πράσινο Πρόγραμμα Κατάρτισης Επιχειρηματικότητας (GET-UP) O 5 - Πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη - Συγκριτική προοπτική GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Με την παρούσα έκθεση

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ]

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ] Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[1.2-1.3] 1.2 Η Επιχείρηση 1.2.1 Εισαγωγικές έννοιες Η Σημασία της Επιχείρησης Η Επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό με την οικογένεια.

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Οι παρακάτω διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Προγράμματος Σπουδών Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Υποχρεωτικής

Διαβάστε περισσότερα

foodstandard ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΓΡΟΤΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Δηµήτριος Μελάς Προϊστάµενος Αγροτικού Τοµέα Μόνιµη Ελληνική Αντιπροσωπεία στη Ε.Ε.

foodstandard ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΓΡΟΤΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Δηµήτριος Μελάς Προϊστάµενος Αγροτικού Τοµέα Μόνιµη Ελληνική Αντιπροσωπεία στη Ε.Ε. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΓΡΟΤΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Δηµήτριος Μελάς Προϊστάµενος Αγροτικού Τοµέα Μόνιµη Ελληνική Αντιπροσωπεία στη Ε.Ε. Αθήνα - Ιανουάριος 27, 2011 Οι εξελίξεις Υπέστη µεταβολές ανάλογες προς την προσαρµογή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΜΠ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Πρόγραμμα Διατμηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα,

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Περιβάλλον Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 27.3.2014 1. Προτεινόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τομέα Η στρατηγική ανάπτυξης του τομέα εκτείνεται σε δραστηριότητες που έχουν μεγάλες προοπτικές

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Ημέρες Αειφορίας 2015

Τίτλος Μαθήματος: Ημέρες Αειφορίας 2015 Τίτλος Μαθήματος: Ημέρες Αειφορίας 2015 Θεματική ενότητα 7: Ενδεικτικές εργασίες Τίτλος: Κέντρο υποστήριξης Τρίτης Ηλικίας: Εισαγωγή στοιχείων αειφορίας στην λειτουργία και την εκπαιδευτική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ; ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ

ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ; ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΡΛΑΦΕΚΑΣ ΛΟΥΞ ΑΒΕΕ Αθήνα, 7 Μαΐου 2015 ΛΟΓΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Είμαστε σε μια περίοδο όπου η κρίση διαφοροποιεί το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον Πρώτον,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Ν. ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Κοσµήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Ν. ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Κοσµήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. Ν. ΜΟΥΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Κοσµήτορας Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Η ΟΠΠ αποτελεί Ευρωπαϊκή προσέγγιση µε στόχοτην: Εγκαθίδρυση µοντέλου ανάπτυξης µε γνώµονα τη βιωσιµότητα Εξασφάλιση

Διαβάστε περισσότερα

Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ)

Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ) ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 7.3 : «ΕΜΠΟΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ» Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ Κ.Π.Σ. 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΟ Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΟ 4/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΔΙΑΣ

ΛΕΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΟ 4/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΔΙΑΣ ΛΕΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΟ 4/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΔΙΑΣ ΒΗΜΑΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αποφασίζεται το θέμα σε συνεργασία με τους μαθητές. Ενημερώνεται ο διευθυντής του σχολείου, ο

Διαβάστε περισσότερα

Οι προοπτικές της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας

Οι προοπτικές της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας Οι προοπτικές της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας Έκθεση της ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ (Photovoltaic Technology Research Advisory Council, PV-TRAC). ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

οι ορισμοί της αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτουν την αντίληψη του κόσμου ως ένα σύστημα που συνδέει το χώρο και το χρόνο

οι ορισμοί της αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτουν την αντίληψη του κόσμου ως ένα σύστημα που συνδέει το χώρο και το χρόνο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Διεθνές Ινστιτούτο για την Αειφόρο Ανάπτυξη (IISD) οι ορισμοί της αειφόρου ανάπτυξης προϋποθέτουν την αντίληψη του κόσμου ως ένα σύστημα που συνδέει το χώρο και το χρόνο

Διαβάστε περισσότερα

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους:

Καταρχήν, σε παγκόσμιο επίπεδο έχει εκπονηθεί το Στρατηγικό Σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών για τα Δάση το οποίο θέτει έξι βασικούς στόχους: Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε, Κύριε Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι βουλευτές. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα, γιατί επιτέλους ξεκινάει μια θεσμικά οργανωμένη στο ανώτατο επίπεδο της ελληνικής πολιτείας συζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Όλγα Ιακωβίδου, Καθηγήτρια ΑΠΘ Τµήµα Γεωπονίας, Τοµέας Αγροτικής Οικονοµίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης e-mail:olg@agro.auth.gr Ο αγροτουρισµός,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 5 (ΘΟΣΣ 5) ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Αργυρώ Ζέρβα, ΥΠΕΚΑ/Ειδική Γραμματεία Δασών Σοφία Πουρνάρα, Διαχειριστική Αρχή ΥΠΑΑΤ 1η Συνάντηση ομάδας ΘΟΣΣ 5, Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής

Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής Ολοκλήρωση ροών μάζας και ενέργειας σε βιομηχανικό σύμπλεγμα Βασικά στοιχεία διαμόρφωσης περιβαλλοντικής πολιτικής Παραδείγματα βιομηχανικής

Διαβάστε περισσότερα

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ I Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ PREVENTION OF DISASTERS AND THEIR CONSEQUENCES IN GREECE: BUILDING PARTNERSHIPS TO MITIGATE THE EFFECTS OF FOREST FIRES

ΗΜΕΡΙΔΑ PREVENTION OF DISASTERS AND THEIR CONSEQUENCES IN GREECE: BUILDING PARTNERSHIPS TO MITIGATE THE EFFECTS OF FOREST FIRES ΗΜΕΡΙΔΑ PREVENTION OF DISASTERS AND THEIR CONSEQUENCES IN GREECE: BUILDING PARTNERSHIPS TO MITIGATE THE EFFECTS OF FOREST FIRES Κατ αρχήν θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και την τιµή που

Διαβάστε περισσότερα

Πορεία του Π.Α.Α., προτάσεις του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. για το σχεδιασμό της ΚΑΠ μετά το 2020

Πορεία του Π.Α.Α., προτάσεις του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. για το σχεδιασμό της ΚΑΠ μετά το 2020 Πορεία του Π.Α.Α., προτάσεις του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. για το σχεδιασμό της ΚΑΠ μετά το 2020 Εισηγηγής: Σπυρίδων Μάμαλης, Πρόεδρος Δ.Σ. ΓΕΩΤ.Ε.Ε. Το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας έχοντας ως αρχή ότι η όποια εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO 2011 Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Η σημερινή ημερίδα που συνδιοργανώνουμε με το Περιφερειακό Τμήμα Ηπείρου είναι η 5 η από τις 17 προσυνεδριακές

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα