ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ολιστικά Εναλλακτικά Θεραπευτικά Συστήματα - Κλασική Ομοιοπαθητική «Η συνύπαρξη Κλασικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής» της Μαρίας Α. Ζερβού ΣΥΡΟΣ Φεβρουάριος 2012

2 Περιεχόμενα «Η συνύπαρξη Κλασικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής»...1 Εισαγωγή Κλασική Ιατρική και Προβληματισμοί Ιστορία της Ιατρικής (1) Προϊστορική Ιατρική Αιγυπτιακή Ιατρική Βαβυλωνιακή Ιατρική Κινέζικη Ιατρική Αρχαία Ελληνική Ιατρική Αλεξανδρινή Ιατρική Ελληνορωμαϊκή Ιατρική Η Ιατρική στο Μεσαίωνα Μοντέρνα Ιατρική Φυσικές επιστήμες & Ιατρομηχανική Οι μεγάλοι Βιολόγοι Καθοριστικές στιγμές της Σύγχρονης Ιατρικής Μεθοδολογία και τρόπος σκέψης στην Ιατρική Τι θεραπεύει η Κλασική Ιατρική Μονάδες Εντατικής θεραπείας Προληπτική Ιατρική Εμβόλια Το φάρμακο στη Κλασική Ιατρική Ιστορική αναδρομή (41) Παρενέργειες φαρμάκων Σύγχρονη έρευνα και αμφισβήτηση Προβληματισμός απ τις Ιατρικές μελέτες στη Κλασική Ιατρική (2) Καρδιαγγειακά συμβάματα και μελέτες Στεφανιαία νόσος και προβληματισμοί Δυσλιπιδαιμία Λοιμώξεις Νευρολογικά προβλήματα Η σημασία των συμπτωμάτων Χρόνια νοσήματα Συμπεράσματα και προβληματισμοί Συστημική θεωρία Επιστημολογικό υπόβαθρο της Ομοιοπαθητικής (114,115) Κλασική Ομοιοπαθητική Ολιστική προσέγγιση Ιστορία της Ομοιοπαθητικής Βασικές αρχές της Ομοιοπαθητικής Ορισμός υγείας...65 ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 2 από 164

3 3.2.2 Ζωτική δύναμη Το φάρμακο στην Ομοιοπαθητική Θεραπευτικοί Νόμοι και Αρχές Μελέτες που τεκμηριώνουν τη δράση της Ομοιοπαθητικής Η θέση της Ομοιοπαθητικής σήμερα Placebo effect και Ομοιοπαθητική Σχέση γιατρού ασθενούς Επίπεδα Υγείας Γ. Βυθούλκας (155) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έννοια του καθαρού φαρμάκου Θεραπευτική επιδείνωση Οξέα συμβάματα στην χρόνια θεραπεία Νόμος του Hering Σχηματική απεικόνιση επιπέδων υγείας Γ. Βυθούλκας Group A (Level 1~3) Group B (Level 4-6) Group C (level 7-9) Group D (level 10-12) Συμπεράσματα Βιβλιογραφική προσέγγιση των επιπέδων υγείας Φλεγμονή: Μια ενιαία θεωρία για τη νόσο Πυρετός Συνύπαρξη Κλασικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής Πανεπιστήμιο και Ομοιοπαθητική Προληπτική Ιατρική Συμπεράσματα Προβλήματα χαμηλής και υψηλής πολυπλοκότητας Συνύπαρξη Κλασικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής στη κλινική πράξη ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 3 από 164

4 Ευχαριστίες Στο Γεώργιο Βυθούλκα του οποίου οι απόψεις και οι διαλέξεις αποτελούν παρακαταθήκη ελπίδας για το μέλλον και ενέπνευσαν την εργασία αυτή. Στον Καθηγητή Ιωάννη Δαρζέντα και όλους τους διδάσκοντες που έθεσαν με τη προσφορά τους, τις βάσεις για τη θεσμική καθιέρωση της Ομοιοπαθητικής στη Πανεπιστημιακή Κοινότητα. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 4 από 164

5 Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι μέσα απ την ανάπτυξη των προβληματισμών που εγείρονται απ τις εφαρμογές και τον τρόπο σκέψης της Κλασικής Ιατρικής, να φανεί η αναγκαιότητα ένταξης της Ομοιοπαθητικής ως ολιστικού θεραπευτικού μοντέλου στην καθημερινή ιατρική πρακτική, με γνώμονα την ολιστικότητα, το επίπεδο πολυπλοκότητας, τις βασικές αρχές της Ομοιοπαθητικής και τη θεώρηση των επιπέδων υγείας του Γ. Βυθούλκα. Θα γίνει προσπάθεια να αναδειχθεί όχι μόνο η ανάγκη συνύπαρξης κλασικής ιατρικής και ομοιοπαθητικής, αλλά και η δυνατότητα συνύπαρξης μέσα απ τη περιγραφή ενός μοντέλου θεραπευτικής προσέγγισης του αρρώστου στις σύγχρονες συνθήκες, αναμένοντας την οριστική πλέον θεσμική καθιέρωση της ομοιοπαθητικής στη πανεπιστημιακή κοινότητα που θα καθορίσει το πλαίσιο συμπόρευσης των δύο θεραπευτικών μεθόδων με στόχο την εξασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής. Η ανάπτυξη της παρούσας εργασίας γίνεται σε 6 κεφάλαια. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Κλασική Ιατρική και Προβληματισμοί Μετά από μία σύντομη ιστορική αναδρομή περιγράφεται η πρόοδος και οι κατακτήσεις της σύγχρονης Κλασικής Ιατρικής. Γίνεται προσπάθεια προσέγγισης των προβλημάτων που θεραπεύει καθώς και των δυσλειτουργιών παρενεργειών που προκύπτουν. Παρουσιάζονται προβληματισμοί απ τον αναλυτικό τρόπο σκέψης της σύγχρονης ιατρικής και τις σύγχρονες μελέτες καθώς φαίνεται ότι μόνο ο αναλυτικός τρόπος προσέγγισης δεν αρκεί για την ερμηνεία των έμβιων όντων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Συστημική θεωρία Επιστημολογικό υπόβαθρο της Ομοιοπαθητικής Γίνεται αναφορά στη διεπιστημονικότητα της θεωρίας των Συστημάτων ως επιστημονικό υπόβαθρο της Ομοιοπαθητικής. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 5 από 164

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Κλασική Ομοιοπαθητική Ολιστική προσέγγιση Παρουσιάζονται βασικές αρχές και νόμοι της Κλασικής Ομοιοπαθητικής. Περιγράφονται μελέτες που δείχνουν τη θεραπευτική της αποτελεσματικότητα, ενώ γίνεται αναφορά στη θέση που κατέχει η ομοιοπαθητική σήμερα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Επίπεδα Υγείας Γ. Βυθούλκας Αναλύεται η διατύπωση των επιπέδων υγείας απ το Γ. Βυθούλκα και γίνεται προσπάθεια βιβλιογραφικής προσέγγισής τους. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - Συνύπαρξη Κλασικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής Γίνεται μία προσπάθεια να καθοριστεί ένα μοντέλο για το πώς μπορούν να συμπορευτούν Κλασική Ιατρική και Ομοιοπαθητική σε επίπεδο προληπτικής ιατρικής και κλινικής θεραπευτικής πράξης, ελπίζοντας ότι η παρούσα είσοδος της ομοιοπαθητικής στο πανεπιστήμιο, μέσα απ τη συστημική σκέψη, θα καθιερώσει έναν ολιστικό τρόπο ερμηνείας των έμβιων όντων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - Συμπεράσματα επίλογος ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 6 από 164

7 1. Κλασική Ιατρική και Προβληματισμοί Οι κατακτήσεις της σύγχρονης «Κλασικής Ιατρικής» και η προσέγγιση των δυσλειτουργιών παρενεργειών που προκύπτουν κατά τη θεραπευτική πράξη. 1.1 Ιστορία της Ιατρικής (1) Η ύπαρξη της Ιατρικής είναι ταυτόσημη με την εμφάνιση της ανθρώπινης ζωής και του πόνου Προϊστορική Ιατρική Ανθρωπολογικά ευρήματα, απολιθώματα, σχέδια σε σπηλιές παραπέμπουν στην χρήση φυτικών υλικών, βοτάνων, ορυκτών αλλά και χειρουργικών επεμβάσεων, κρανιοανατρήσεις, ανατάξεις καταγμάτων, αφαιρέσεις ξένων σωμάτων (λίθοι, βέλη) και ακρωτηριασμούς ακρών. Η ιατρική ασκείται απ τους μάγους ιερείς της φυλής, κυριαρχεί το υπερφυσικό και η αρρώστια δαιμονοποιείται Αιγυπτιακή Ιατρική Οι μούμιες των διαφόρων Φαραώ (περιπτώσεις σχιστοσωμιάσεως και ευλογιάς) και ιατρικοί πάπυροι (λεπτομερής περιγραφή συμπτωματολογίας τετάνου) αποτελούν αυθεντικές πηγές για τις αρρώστιες και τις ιατρικές γνώσεις της εποχής εκείνης. Ο Edwin Smith πάπυρος χρονολογείται το π.χ., αναφέρει πληροφορίες και ιατρικές τεχνικές από το π.χ. που για πρώτη φορά περιγράφουν με λεπτομερή τρόπο εξέταση, διάγνωση, θεραπεία και πρόγνωση πολλών νοσημάτων μακριά από την σφαίρα του ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 7 από 164

8 υπερφυσικού και της μαγείας. Η Αιγυπτιακή γη είναι πλούσια σε βότανα αρκετά από τα οποία έχουν θεραπευτικές ιδιότητες (φαρμακευτική συνταγογραφία). Ο Ηρόδοτος περιγράφει τους Αιγύπτιους ως τους υγιέστερους ανθρώπους μετά τους Λιβύους λόγω του ξηρού κλίματος και του αποχετευτικού συστήματος που έχουν αναπτύξει. Η ιατρική είναι τόσο εξειδικευμένη ώστε κάθε γιατρός γιατρεύει μία μόνο αρρώστια και τα πάντα είναι γεμάτα γιατρούς Πάντα δι ιατρών έστι πλέα -. Αν και σε μεγάλο βαθμό η Αιγυπτιακή ιατρική συνυφαίνεται με το υπερφυσικό, εξελίσσει πρακτικές χρήσεις στα πεδία της ανατομίας, δημόσιας υγείας και κλινικής διαγνωστικής Βαβυλωνιακή Ιατρική Τα πιο παλιά βαβυλωνιακά κείμενα χρονολογούνται στο πρώτο μισό της 2ης χιλιετίας π.χ. Παράλληλα με την αρχαία Αιγυπτιακή ιατρική, οι Βαβυλώνιοι εισάγουν τις έννοιες της διάγνωσης, πρόγνωσης, φυσικής εξέτασης και ιατρικής συνταγογράφησης. Η παρατήρηση, η συλλογή σημείων και συμπτωμάτων οδηγεί στη διάγνωση, ενώ η δημόσια υγεία προστατεύεται με την αναγνώριση μεταδοτικών νόσων που οδηγεί σε κανόνες για απομόνωση, καθαριότητα και απολύμανση. Από τα κείμενα που έχουν περισωθεί απ την Ιατρική της Μεσοποταμίας και πιο συγκεκριμένα από την Ιατρική των Βαβυλώνιων έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ο περίφημος κώδικας της Ιατρικής δεοντολογίας που γράφτηκε το π.χ., ο κώδικας του Hammurabi. Ωστόσο οι αυστηροί κανόνες του προαναφερθέντος κώδικα, που θέσπιζε βαρύτατες κυρώσεις σε όσους έκαναν διαγνωστικά και θεραπευτικά λάθη, οδήγησε τους Ιατρομάγους της εποχής να μην διακινδυνεύουν καμία πιθανή διάγνωση ή θεραπεία. Η λεγόμενη αμυντική ιατρική της εποχής μας είναι αποτέλεσμα ενός αναλόγου φαινομένου που παρατηρήθηκε στην Αμερική. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 8 από 164

9 1.1.4 Κινέζικη Ιατρική Για την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική η αρρώστια είναι αποτέλεσμα εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων που διαταράσσουν την φυσική ισορροπία του οργανισμού. Η παραδοσιακή Κινέζικη θεραπευτική που θεωρείται και σήμερα εναλλακτική ιατρική σε ένα μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου στηρίζεται στα βότανα, στην υγιεινή, στη δίαιτα, στα προληπτικά μέτρα, στο βελονισμό που χρονολογείται από το π.χ., στην τεχνική ψηλάφησης σφυγμού όχι μόνο στην κερκιδική αρτηρία αλλά και σε άλλα μέρη του σώματος, για διαγνωστικούς σκοπούς και λιγότερο στα φάρμακα. Η Κινέζικη ιατρική αν και έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον δεν έχει να επιδείξει πολλούς ονομαστούς ιατρούς. Θεμελιωτής της θεωρείται ο Κίτρινος Αυτοκράτορας που έγραψε τον Κανόνα της Ιατρικής Αρχαία Ελληνική Ιατρική Ιδρυτής της θεωρείται ο Ασκληπιός που άλλοι θεωρούν θεοποιημένο γιατρό και άλλοι εξανθρωπισμένο θεό. Ο Όμηρος τον αποκαλεί ως ιωμένον πάσας τας νόσους. Ναοί αφιερωμένοι στον Ασκληπιό, τα Ασκληπιεία λειτουργούν σαν κέντρα ιατρικών συμβουλών και θεραπείας κυρίως ψυχοσωματικών ασθενειών. Θεμελιωτής της σύγχρονης Ιατρικής θεωρείται ο Ιπποκράτης ( π.χ.). Επηρεασμένος από το σύστημα των Πυθαγόρειων, όπου δεσπόζουσα θέση στην Φιλοσοφία κατέχει ο αριθμός 4 που αντιπροσωπεύει 2 ζεύγη αντίθετων δυνάμεων, ο Ιπποκράτης δέχεται τη φιλοσοφική θεωρία ότι τα πάντα προέρχονται από 4 στοιχεία (αέρας, γη, φωτιά και νερό), ότι σε καθένα απ αυτά αντιστοιχεί μια φυσική ιδιότητα (ψυχρό, ξηρό, θερμό, υγρό). Κατά συνέπεια οι χυμοί του σώματος είναι 4 (το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή), είναι σε ισορροπία μεταξύ τους η οποία όταν διαταραχθεί, εκδηλώνονται τα διάφορα νοσήματα. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 9 από 164

10 Ο Ιπποκράτης θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική. Η κλινική παρατήρηση, η εμπειρία, ο ορθολογισμός απάλλαξαν τη θεραπευτική από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, θεμελιώθηκε ο επιστημονικός τρόπος του σκέπτεσθαι και έγινε αποδεκτό ότι οι αιτίες των νόσων είναι φυσικές και ότι η σωστή θεραπεία προϋποθέτει ορθή διάγνωση. Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που περιέγραψε το Ιπποκράτειο προσωπείο, δηλαδή την όψη του βαρέως πάσχοντος, την πληκτροδακτυλία σημείο καρκίνου πνεύμονα και καρδιοπνευμονικών συνδρόμων, τη συμπτωματολογία, τη χειρουργική θεραπεία και τη πρόγνωση θωρακικού εμπυήματος. Χαρακτηριστικές οι φράσεις του Ασκείν περί τα νοσήματα δύο: Ωφελέειν ή μη βλάπτειν, η τα όμοια τοις ομοίοις εισίν ιάματα και Ουδέν άνευ φύσιος γίνεται, ενώ ο Ιπποκρατικός όρκος αποτελεί τον καταστατικό χάρτη της ιατρικής δεοντολογίας Αλεξανδρινή Ιατρική Οι μεταιπποκρατικοί φιλόσοφοι, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης που δημιούργησε ένα σύστημα λογικής ενοποιώντας έννοιες που τις εφάρμοσε στην βιολογία, φυσική, μεταφυσική και ηθική και ο Θεόφραστος διάδοχος του Αριστοτέλη που ασχολήθηκε με την Βοτανική οδηγούνται σε πολύ σημαντικές βιολογικές παρατηρήσεις πολλές απ τις οποίες μένουν άφθαρτες απ το πέρασμα του χρόνου. Η ανάπτυξη της Αλεξάνδρειας ως κορυφαίου πνευματικού πολιτισμού και επιστημονικού κέντρου, με τις σχολές του Ηρόφιλου (άριστου ανατόμου) και του Ερασίστρατου (μεγάλου φυσιολόγου και προδρόμου του Morgani που θεωρείται ιδρυτής της σύγχρονης μακροσκοπικής παθολογικής ανατομικής) δικαιολογούν απόλυτα την ιατρική άνθηση της Αλεξανδρινής Ιατρικής. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 10 από 164

11 1.1.7 Ελληνορωμαϊκή Ιατρική Διασημότερος γιατρός αυτής της περιόδου που έζησε το 2ο αιώνα μ.χ. είναι ο Έλληνας Γαληνός της Περγάμου. Μετά τον Ιπποκράτη στάθηκε ο μεγαλύτερος γιατρός της αρχαιότητας γι αυτό και δίκαια θεωρήθηκε ο δεύτερος Ιπποκράτης. Η ιατρική ακολούθησε τα χνάρια του απ τον 2ο 16ο αιώνα μ.χ. Ασχολήθηκε με την Ανατομική, Φιλοσοφία, Παθολογία, Χειρουργική, Οφθαλμολογία, Μαιευτική, Υγιεινή, Φαρμακολογία, Θεραπευτική. Παρασκεύαζε μόνος του πολυσύνθετα φαρμακευτικά σκευάσματα για τους αρρώστους του, τα οποία προς τιμή του ονομάζονται και Γαληνικά Η Ιατρική στο Μεσαίωνα Η περίοδος αυτή καλύπτει περίπου 1000 χρόνια απ την κατάλυση του Ρωμαϊκού κράτους ως την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453 μ.χ.). Χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι ότι η Ιατρική είναι λιγότερο ερευνητική και περισσότερο φιλανθρωπική μέσα στα πλαίσια του κυριαρχούντος Χριστιανισμού. Στην Βυζαντινή περίοδο καθιερώνεται η έννοια της νοσοκομειακής ιατρικής που ασκείται μέσα στα μοναστήρια που πρωτοϊδρύονται απ την μητέρα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου στα μέσα του 4ου αιώνα. Παράλληλα διαφυλάσσεται απ την μοναστηριακή ιατρική η γραπτή κληρονομιά των αρχαίων ιατρικών κειμένων. Η αρρώστια στον Μεσαίωνα είναι μία αποδεκτή δοκιμασία, ο θάνατος μια λύτρωση για μία καλύτερη ζωή και η προσευχή ανακούφιση απ τον πόνο και την δυστυχία. Οι θεραπείες περιορίζονται σε βότανα, αφαιμάξεις και καθαρτικά. Η αρχή του τέλους του σκοταδισμού έρχεται τον 11ο αιώνα με την ίδρυση της Πρώτης Πανεπιστημιακής σχολής του Σαλέρνο στην Νότια Ιταλία, γεγονός που εγκαθιδρύει τον εκπαιδευτικό θεσμό του Πανεπιστημίου. Ο Άγγλος Roger Bacon ( ) πιστεύοντας στο Αριστοτελικό αξίωμα, θεμελιώνει την πειραματική επιστήμη, αγωνίζεται για την ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 11 από 164

12 καταπολέμηση της αμάθειας και των προκαταλήψεων, απόψεις για τις οποίες τιμωρήθηκε με 14χρονη φυλάκιση, και συμβάλει στο τέλος του σχολαστικισμού και τον ερχομό της προαναγέννησης Μοντέρνα Ιατρική Φυσικές επιστήμες & Ιατρομηχανική Οι νέες ανακαλύψεις στην φυσική, αστρονομία, μαθηματικά που συντελέσθηκαν τον 17ο αιώνα με κύριους εκπροσώπους τον Γαλιλαίο, Καρτέσιο, Νεύτωνα, Κέπλερ και Μπορέλι, είχαν άμεσο αντίκτυπο στην πρόοδο της Ιατρικής η οποία άρχισε περισσότερο να συμπορεύεται με τις θετικές παρά με τις θεωρητικές επιστήμες. Η ανάπτυξη των φυσικών επιστημών στην περίοδο αυτή ερμηνεύουν κάθε βιολογικό φαινόμενο μέσω χημικών ή μηχανικών υπολογισμών καθώς και μαθηματικών αποδείξεων. Ο Γαλιλαίος περιορίζεται στη μελέτη των φαινομένων που θα μπορούσαν να μετρηθούν, ενώ το εννοιολογικό πλαίσιο που δημιουργείται από Γαλιλαίο και Καρτέσιο ο κόσμος ως τέλεια μηχανή που κυβερνείται απ τους μαθηματικούς νόμους ήταν ο ακριβής ολοκληρωμένος θρίαμβος και από τον Νεύτωνα του οποίου η μηχανική έστεψε με επιτυχία τα επιτεύγματα της επιστήμης του 17ου αιώνα. Στη βιολογία η μέγιστη επιτυχία του μηχανιστικού προτύπου του Καρτέσιου ήταν η εφαρμογή του απ τον φυσιολόγο William Harvey ( ) στη μελέτη της κυκλοφορίας του αίματος. Ενώ ο Marcello Malpighi ανακαλύπτει την τριχοειδική κυκλοφορία και περιγράφει την ιστολογική κατασκευή πνευμονικών κυψελίδων και μαλπιγγιανών σωματίων των νεφρών με την βοήθεια του μικροσκοπίου, μια άλλη σημαντική ανακάλυψη του 17ου αιώνα. Ο αμέσως επόμενος αιώνας 18ος χαρακτηρίζεται ως αιώνας αναζήτησης συστημάτων. Οι επιστήμονες του 18ου αιώνα με κύριο εκφραστή τον Γερμανό φιλόσοφο Kant αμφισβητούν την αξία της συνεχίσεως της αναλυτικής έρευνας που είχαν αναπτύξει οι προηγούμενοι χωρίς την ύπαρξη ενός ενιαίου συστήματος, με το οποίο να επιτυγχάνεται μια ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 12 από 164

13 ολόπλευρη θεώρηση των φυσικών φαινομένων. Ο William Blake, μεγάλος ποιητής και ζωγράφος που άσκησε μια ισχυρή επιρροή στον αγγλικό ρομαντισμό, ήταν εμπαθής κριτικός του Νεύτωνα. Παράλληλα o Antoine Lavoisser (1778), πατέρας της σύγχρονης χημείας αποδεικνύει ότι η αναπνοή είναι μια μορφή οξείδωσης και επιβεβαιώνει έτσι το ρόλο των χημικών διαδικασιών στην λειτουργία των ζώντων οργανισμών Οι μεγάλοι Βιολόγοι Το 19ο αιώνα ο Γάλλος Jean Lamarck διατυπώνει τη θεωρία της κληρονομικής μεταβίβασης επίκτητων χαρακτηριστικών, ο Άγγλος Charles Darwin αναπτύσσει την θεωρία της φυσικής επιλογής με την οποία προσπαθεί να δώσει εξήγηση στην εξέλιξη των ζωντανών οργανισμών ενώ ο βοτανολόγος Gregor Mentel διατυπώνει τους βασικούς νόμους της κληρονομικότητας και ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη του κλάδου της Γενετικής. Παράλληλα ο Louis Pasteur με την έρευνα στη μικροβιολογία κυριαρχεί και δημιουργεί σε όλους την πεποίθηση ότι η αιτία της ασθένειας έχει εξηγηθεί. Ο Γερμανός Rudolf Virchow διατυπώνει την κυτταρική θεωρία που άσκησε βαθιά επίδραση στην εξέλιξη της Παθολογίας, στη κατανόηση των φαινομένων της φλεγμονής και στη παθογένεια του καρκίνου. Οι παρατηρήσεις για την σταθερότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος των υγιών οργανισμών ακόμα και όταν κυμαίνεται αρκετά το εξωτερικό περιβάλλον όπως πρωτοπαρατήρησε ο Claude Bernard ( ), προανήγγειλε τη σημαντική έννοια της ομοιόστασης που αναπτύχθηκε από τον Walter Cannon στην δεκαετία του 20. Η νέα επιστήμη της βιοχημείας καθιερώνει τη σταθερή πεποίθηση μεταξύ των βιολόγων ότι όλες οι ιδιότητες και οι λειτουργίες των ζώντων οργανισμών θα εξηγούνταν τελικά απ τους χημικούς και φυσικούς νόμους. Όμως παρέμεινε κατά ένα μεγάλο μέρος άγνωστο πώς συντονίζονται και ολοκληρώνονται αυτές οι διεργασίες στο σύνολο ενός κυττάρου. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 13 από 164

14 Καθοριστικές στιγμές της Σύγχρονης Ιατρικής Η ανάπτυξη της τεχνολογίας είναι αυτή που έδωσε τεράστια ώθηση και ανάπτυξη στη σύγχρονη ιατρική. Καθ όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα οι πρόοδοι στην φυσική και την ιατρική πήγαιναν μαζί. Οι πιο θεμελιώδεις ανακαλύψεις στη φυσική χρησιμοποιήθηκαν γρήγορα απ την ιατρική κοινότητα, για να επινοήσουν νέες τεχνικές στη διάγνωση και θεραπεία ποικίλων ασθενειών. Η χρήση των ακτινών Χ στην απεικόνιση και θεραπεία, η ανάπτυξη της μαγνητικής τομογραφίας συντονισμού, τεχνική βασισμένη στον πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό, ένα κβαντικό φαινόμενο που καταδείχθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 40, αποτελούν μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους η φυσική έχει χρησιμοποιηθεί στην Ιατρική. Το 1953 αποτελεί μεγάλο σταθμό στην ιστορία της Γενετικής. Δύο νέοι ερευνητές, ο Βρετανός F.H.C. Crick και ο Αμερικανός J.D Watson, σ ένα σύντομο άρθρο τους στο περιοδικό Nature, υπό τον τίτλο Μία δομή για το δεσοξυριβοζονουκλεϊνικό οξύ, αποκαλύπτουν τη δομή του μορίου του DNA, δηλαδή του γενετικού υλικού. Βάση της δομής του είναι η διπλή έλικα. Ο Watson έγραφε: καθώς γύριζα στο εργαστήριο με ποδήλατο, σκεφτόμουν ότι όλα τα σοβαρά στον κόσμο συμβαίνουν ανά ζεύγη: άνδρας γυναίκα, ημέρα νύχτα, κρύο ζέστη κοκ. Η πρώτη εξωσωματική γονιμοποίηση εφαρμόζεται επιτυχώς προ 30 ετών, μια ιδέα που ξεκίνησε ο J.B.S Haldane και εξέλιξε ο Huxley για να εξελιχθεί σε μέθοδο ρουτίνας τα επόμενα χρόνια. Η ρομποτική χειρουργική που γνωρίζει μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια εξασφαλίζει ακρίβεια, μικρότερες τομές, είναι λιγότερο επεμβατική και καταστροφική για τους ιστούς, ενώ μειώνει το μετεγχειρητικό πόνο και επιταχύνει την ανάρρωση. Η πρώτη της εφαρμογή ήταν το 1983 σε ορθοπεδικό περιστατικό, ενώ έκτοτε βρίσκει ευρεία εφαρμογή στην γενική χειρουργική, νευροχειρουργική, ουρολογία, γαστρεντερολογία, γυναικολογία, θωρακοχειρουργική και τελευταία στην καρδιοχειρουργική. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 14 από 164

15 Τέλος η κλωνοποίηση και οι γονιδιακές παρεμβάσεις αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο, που υπόσχεται μεγάλες θεραπείες για το μέλλον απ τη μία, αλλά εγείρει και τεράστια θέματα ηθικής απ την άλλη. Μερικές απ τις ανακαλύψεις που έγιναν και άλλαξαν την ιστορία της ιατρική συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα της Διατριβής του Γεωργίου Εμμ. Χαριτάκη ΣΕΛ (20) (2) Πίνακας 1. Σημαντικές εφαρμογές της σύγχρονης ιατρικής 1942 Ανακάλυψη του «Pap test» 1945 Αιμοδιάλυση στην χρόνια νεφρική ανεπάρκεια 1947 Γενική Αναισθησία με κουράριο 1948 Ακτινοθεραπεία (γραμμικός επιταχυντής) 1949 Ενδοφθάλμιοι φακοί στον καταρράκτη 1950 Κορτιζόνη 1950 Θεραπεία της φυματίωσης με Στρεπτομυκίνη και PAS Δημιουργία μονάδων εντατικής θεραπείας μετά την 1953 επιδημία πολιομυελίτιδας 1954 Χλωροπρομαζίνη για την θεραπεία της σχιζοφρένειας 1955 «Χειρουργικό» μικροσκόπιο Zeiss 1956 Εγχείρηση ανοικτής καρδιάς 1957 Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση Ανακάλυψη του παράγοντα VIII (Factor VIII) της 1958 αιμορροφιλίας 1960 Χρήση του ενδοσκοπίου 1961 Αντισυλληπτικά χάπια 1962 Levodopa για τη νόσο του Parkinson 1963 Αντικατάσταση της κατ ισχίου άρθρωσης 1964 Μεταμόσχευση νεφρού 1965 Αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by pass) 1968 Πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς 1970 Προγεννητική διάγνωση του συνδρόμου Down 1971 Νεογνική ΜΕΘ 1974 Αξονική τομογραφία (Computer Tomography) 1980 Αγγειοπλαστική Στεφανιαίων 1985 Ανακάλυψη του Ελικοβακτηρίδιου 1988 Θρομβόλυση σε καρδιακά επεισόδια 1997 Τριπλή θεραπεία για το AIDS 1999 Viagra για τη θεραπεία την στυτικής ανικανότητας Πίνακας 1. Σημαντικές εφαρμογές της σύγχρονης ιατρικής ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 15 από 164

16 1.2 Μεθοδολογία και τρόπος σκέψης στην Ιατρική Απ την πρωτόγονη, σκοταδιστική και γεμάτη προλήψεις και δεισιδαιμονίες ιατρική, μεταβαίνουμε με την εξέλιξη των θετικών επιστημών σ έναν αναλυτικό αναγωγικό τρόπο σκέψης, εξελίσσοντας την ανατομία, φυσιολογία, βιοχημεία, μελετώντας τα επιμέρους στοιχεία των ελάχιστων δομών, προκειμένου να μάθουμε πώς γίνεται η ασθένεια. Αυτό αναμφίβολα οδηγεί σε τεράστια και εξειδικευμένη γνώση που είναι χρήσιμη και πολλές φορές αναγκαία. Καταντάει επικίνδυνη μόνο όταν υιοθετείται σαν πλήρης ερμηνεία. Είναι αδύνατον να αποδώσει κανείς την ακριβή εικόνα ενός κυττάρου ζωγραφίζοντας στατικά σχέδια ή περιγράφοντας το με στατικές μορφές. Τα κύτταρα όπως και όλα τα ζωντανά συστήματα μπορούν να γίνουν αντιληπτά μόνο σαν εξελικτικές διαδικασίες που αντανακλούν τη δυναμική οργάνωση του συστήματος. Γι αυτό το λόγο ακόμα και όταν κατανοούμε πώς γίνεται η ασθένεια, δεν καταφέρνουμε να ερμηνεύσουμε το γιατί γίνεται η ασθένεια. Αναμφισβήτητα η πρόοδος που έχει επιτελεστεί στη Κλασική Ιατρική είναι τεράστια και δεν μπορεί να αγνοηθεί. Στη πορεία όμως χανόμαστε μέσα σ αυτό τον αναλυτικό τρόπο σκέψης, αγνοώντας την πολυπλοκότητα και ατομικότητα των έμβιων όντων, θεραπεύοντας επιμέρους συστήματα και αρρώστιες, δίνοντας φάρμακα που επιδρούν αρνητικά σε άλλα συστήματα του οργανισμού και οδηγούν πολλές φορές σε καινούργιες αρρώστιες και δυσλειτουργίες όπως θα φανεί στην συνέχεια. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 16 από 164

17 1.3 Τι θεραπεύει η Κλασική Ιατρική Εδώ θα πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στα προβλήματα χαμηλής πολυπλοκότητας και τα αντίστοιχα υψηλής πολυπλοκότητας. Οι χαμηλής πολυπλοκότητας μηχανισμοί (κυβερνητική πρώτης τάξης) ερμηνεύουν το πώς λειτουργεί το σώμα και πώς αναπτύσσεται ένα νόσημα σε επίπεδο χαμηλής πολυπλοκότητας. Περιγράφουν επιμέρους χαρακτηριστικά του οργανισμού σε επίπεδο βιοχημικό, γενετικό από ένα τμήμα DNA, παθοφυσιολογικό κλπ. Οι υψηλότερης πολυπλοκότητας μηχανισμοί (κυβερνητική δεύτερης τάξης, Συστημική θεωρία) προσπαθούν να ερμηνεύσουν την εμφάνιση ενός νοσήματος σε πολυπλοκότερο επίπεδο, σε επίπεδο οντογένεσης και φυλογένεσης. Περιγράφουν το γιατί εμφανίζεται το νόσημα και πως εξελίσσεται η διαταραχή. Και οι δύο μηχανισμοί, ο αναλυτικός απ τη μία και ο ολιστικός απ την άλλη είναι απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση και ερμηνεία του πως και του γιατί. Η κλασική ιατρική επεξεργάζεται μόνο τους μηχανισμούς χαμηλής πολυπλοκότητας. Βλέπει τους οργανισμούς ως σύνολα μερών καλά μελετημένων, που το καθένα τους μπορεί να βελτιστοποιηθεί ανεξάρτητα. Γι αυτό το λόγο μπορεί ουσιαστικά να θεραπεύσει αυτά τα προβλήματα χαμηλής πολυπλοκότητας με σημαντικότερο αρωγό τη τεχνολογία. Ο οφθαλμικός καταρράκτης χειρουργείται, η εκφυλιστική ή τραυματική οστεοαρθροπάθεια αντιμετωπίζεται με αρθροπλαστική, η στεφανιαία νόσος με αγγειοπλαστική ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου με αιμοκάθαρση. Δηλαδή σε προχωρημένες παθολογοανατομικές βλάβες όπου υπάρχει καταστροφή των ιστών, η κλασική ιατρική παρεμβαίνει για να αποκαταστήσει την μηχανική λειτουργικότητα ή στην χειρότερη περίπτωση να ανακουφίσει και να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 17 από 164

18 Στη συνέχεια θ αναφερθούμε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας για την υποστήριξη βαρέως πασχόντων και στην εφαρμογή του εμβολιασμού ως μέτρο πρωτογενούς πρόληψης Μονάδες Εντατικής θεραπείας Η γέννηση των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας ξεκίνησε τη δεκαετία του 50 στη Κοπεγχάγη, κατά την διάρκεια σοβαρής επιδημίας πολιομυελίτιδας. Η προσβολή του αναπνευστικού κέντρου στον προμήκη από την νόσο που οδηγούσε σε αναπνευστική παράλυση, οδήγησε στην ευρεία χρήση τον αναπνευστήρα αρνητικής πίεσης σιδηρούς πνεύμων που έμοιαζε πολύ με τις σημερινές φορητές συσκευές αποσυμπίεσης των δυτών. Σήμερα η εντατική θεραπεία δεσπόζει της ενδονοσοκομειακής ιατρικής. Δεν εννοείται να υπάρχει νοσοκομείο χωρίς μονάδα εντατικής θεραπείας. Έχει αντικείμενο τον βαριά και κατά κανόνα πολυσυστηματικό άρρωστο του οποίου η συνεχής παρακολούθηση, υποστήριξη και εντατική θεραπεία αυξάνει το ποσοστό επιβίωσης. Αντιμετωπίζει ευρύ φάσμα νοσημάτων τα οποία έχουν ως κοινό παρανομαστή τη μεγάλη βαρύτητα, την εμφάνιση επιπλοκών και την απειλή της ζωής. Η αύξηση του αριθμού των βαρέων πασχόντων, η έκρηξη των τροχαίων ατυχημάτων εξαιτίας των οποίων μετρά με 2500 θανάτους το χρόνο (3) στη χώρα μας, κάνουν επιτακτική την ανάγκη για ίδρυση νέων ΜΕΘ. Η Ευρωπαϊκή εταιρία εντατικής θεραπείας εκτιμά ότι οι πραγματικές ανάγκες σε κρεβάτια ΜΕΘ των νοσοκομείων που εφημερεύουν είναι 4% επί των συνολικών κρεβατιών για τα τοπικά νοσοκομεία και πάνω από 10% των συνολικών για τα περιφερειακά ή τα πανεπιστημιακά, (4) ενώ συνολικά στην Ελλάδα ο αριθμός τους ανέρχεται στα 500. Στις ΜΕΘ ο βαρέων πάσχων αντιμετωπίζεται ως σύστημα του οποίου διασπάται η πολυπλοκότητα και χάνεται η ικανότητα αυτορρύθμισης και αυτοοργάνωσης. Υποστηρίζεται το αναπνευστικό (αερισμός και οξυγόνωση), η κυκλοφορία (χορήγηση υγρών και αγγειοσυσπαστικών ουσιών), μειώνεται ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 18 από 164

19 ο υπερκαταβολισμός λόγω οξείας φάσης και ο πόνος με την καταστολή, χορηγείται διατροφή παρεντερικά και ρυθμίζεται η λειτουργία του πεπτικού. Το διαρκές monitoring, δηλαδή η συνεχής παρατήρηση και καταγραφή παραμέτρων των επιμέρους συστημάτων (καρδιαγγειακό, αναπνευστικό, νεφρική λειτουργία, μεταβολισμός, εγκεφαλική λειτουργία) με τη χρήση κλινικοεργαστηριακών μεθόδων τελευταίας τεχνολογίας, επιτρέπει την έγκαιρη ανίχνευση δυσλειτουργιών, τη παρακολούθηση της νόσου και το στοχευμένο θεραπευτικό χειρισμό. Λογικά θα μπορούσε να περιμένει κανείς ότι με τέτοια υπερεξειδίκευση και υποστήριξη όλων των ζωτικών λειτουργιών η έκβαση δε θα μπορούσε παρά να είναι κυρίως θετική. Κατά μία έννοια ο βαρέως πάσχων χάνει την υψηλή οργάνωση της πολυπλοκότητάς του καθ ότι αδυνατεί να διατηρήσει την αυτοοργάνωσή του. Η ΜΕΘ υποστηρίζοντας βασικές λειτουργίες (αναπνευστικό, καρδιαγγειακό) θεραπεύει περιστατικά εξ ορισμού καταδικασμένα. Τα προβλήματα που επιπλέκουν όμως τη νοσηλεία αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι ο οργανισμός είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό άθροισμα των επιμέρους συστημάτων του. Εκτός απ τη βαρύτητα και το είδος του νοσήματος που οδηγεί τον άρρωστο στη ΜΕΘ και αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου, οι ιατρικές διαγνωστικές και θεραπευτικές παρεμβάσεις δεν είναι άμοιρες επιπλοκών. Μια προσπάθεια αποκατάστασης της λειτουργικότητας οργάνου ενός συστήματος μπορεί να έχει απώτερες επιπλοκές και σε ένα ή περισσότερα άλλα άσχετα θεωρητικά όργανα ή συστήματα, γεγονός που δείχνει τη σπουδαία σημασία του όλου με τις ιδιότητες που αναδύονται σε ένα υψηλά αυτοοργανωμένο και πολύπλοκο σύστημα. Με εξαίρεση τις μηχανικού τύπου επιπλοκές λόγω χειρισμών (τραυματισμός αγγείων λόγω καθετηριασμών, θρόμβωση, τραύμα πνεύμονα λόγω αναπνευστήρα, επιπλοκές απ τη τραχεία στη διασωλήνωση κτλ), οι λοιμώξεις στη ΜΕΘ αποτελούν σημαντικό παράγοντα αύξησης θνητότητας μέσω σήψης, σηπτικού shock ή πολυοργανικής ανεπάρκειας. Η πολυοργανική ανεπάρκεια είναι ένα σύνδρομο που μελετάται ιδιαίτερα τελευταία και θ αναλυθεί στο Κεφάλαιο 4.3. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 19 από 164

20 Η πνευμονία που σχετίζεται με τον αναπνευστήρα αποτελεί τη συχνότερη λοίμωξη των ΜΕΘ (5,6) και αυξάνει σημαντικά τη θνητότητα, τη νοσηρότητα, τη διάρκεια και το κόστος νοσηλείας. Ο ρόλος των αντιβιοτικών παρουσιάζεται διττός και αμφιλεγόμενος απ τη διεθνή βιβλιογραφία: είτε προστατευτικός εμποδίζοντας την εμφάνιση μίας πρώιμης πνευμονίας στον αναπνευστήρα (που εμφανίζεται σε λιγότερο από 5 μέρες μηχανικού αερισμού), (8) είτε επιβαρυντικός μέσω της τροποποίησης που προκαλούν τα αντιβιοτικά στη μικροβιακή χλωρίδα του ασθενούς και της συμβολής τους στην επικράτηση των πολυανθεκτικών μικροοργανισμών. (9) Ο κίνδυνος λοίμωξης στη ΜΕΘ αυξάνει ανάλογα με τις ημέρες νοσηλείας και αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα που σχετίζεται με αυξημένη θνητότητα. (7) Η ανοσοκαταστολή των αρρώστων της ΜΕΘ απ τη μία και οι διαγνωστικές θεραπευτικές επεμβάσεις απ την άλλη (καθετηριασμοί, ενδοσκοπήσεις), αυξάνουν τη συχνότητα των λοιμώξεων καθώς και τη κατανάλωση αντιβιοτικών. Όσο λοιπόν χρησιμοποιούνται περισσότερα αντιβιοτικά, αυξάνεται η μικροβιακή αντοχή, οδηγώντας σε φαύλο κύκλο. (10,11) Το 2003, το 60% στελεχών του Staph. aureus που απομονώθηκαν από ασθενείς των ΜΕΘ του NNIS ήταν ανθεκτικά στελέχη MRSA. (12) Η αντοχή για τη P. aeruginosa στα αντιβιοτικά αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 1999 και 2004, για ασθενείς ΜΕΘ στις ΗΠΑ. (13) Όμοια αυξήθηκαν και τα πολυανθεκτικά στελέχη του A. Baumanii σε πολλές περιοχές του κόσμου, (14,15) με συνέπεια η έκβαση του αρρώστου να σχετίζεται όχι μόνο με το αρχικό νόσημα, αλλά με τις επιπλοκές της νοσηλείας του. Και όταν ο άρρωστος καταφέρνει να απογαλακτιστεί απ τη ΜΕΘ, σε ένα ικανό ποσοστό περιγράφεται το λεγόμενο σύνδρομο ή ψύχωση της μονάδας ή παραλήρημα (19) που χαρακτηρίζεται από άγχος, μεγάλη ανησυχία, διαταραχές προσανατολισμού, δυσθυμία, εφιάλτες, ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 20 από 164

21 ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις ακουστικές και οπτικές, καθώς και ανώμαλη συμπεριφορά που κυμαίνεται από απάθεια μέχρι και επιθετικότητα. Το ανώτερο σύνδρομο αποδίδεται σε: 1) Ιατρικούς λόγους: Μεταβολικές διαταραχές (διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας, υποξυγοναιμία, τρανσαμινασαιμία) Κυκλοφορικές διαταραχές (υπόταση, καρδιακή ανεπάρκεια, αφυδάτωση) Λοιμώξεις Βαρύτητα της υποκείμενης πάθησης Παρενέργειες από φάρμακα (η παρατεταμένη καταστολή, η συσσωρευμένη αναλγησία ή η πλημμελής αντιμετώπιση του πόνου) 2) Περιβάλλον της μονάδας: Διαταραχή κιρκαδιανού ρυθμού και του φυσιολογικού ύπνου και ακόμα στέρηση ύπνου. Ερεθίσματα ηχητικά (αναπνευστήρες, alarm, μηχανήματα) καθ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Περιβάλλον στερημένο από οικεία πρόσωπα, απρόσωπο, μονότονο, ερμητικά απομονωμένο απ τον έξω κόσμο. Σε έρευνα 275 ασθενών ΜΕΘ που βρίσκονταν σε αναπνευστήρα, διαπιστώθηκε πως το παραλήρημα τριπλασίασε τη πιθανότητα θανάτου, ανάλογα βέβαια με τη σοβαρότητα της ασθένειας και την ηλικία. (16,17) Παράλληλα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη γνωστική λειτουργία ασθενών που εξέρχονται από τη ΜΕΘ. Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε πως το παραλήρημα κατά τη διάρκεια της νοσηλείας, συνοδευόταν από πτώση της επίδοσης των γνωστικών λειτουργιών για αρκετό καιρό μετά την έξοδο απ τη ΜΕΘ. (18) ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 21 από 164

22 1.3.2 Προληπτική Ιατρική Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν υποστήριζε ο Ιπποκράτης, αναδεικνύοντας την σημασία της Πρόληψης για την υγεία και τη μακροζωία. Η υπεροχή της προληπτικής ιατρικής σε σχέση προς τη θεραπευτική ιατρική, θεωρείται δεδομένη. Η προληπτική ιατρική, (20,21) επηρεάζει περισσότερο τους δείκτες θνησιμότητας απ ότι η θεραπευτική ιατρική και είναι η μόνη που μπορεί να επηρεάσει τους δείκτες νοσηρότητας. Επιπλέον τα μέτρα προληπτικής ιατρικής θεωρούνται αποδοτικότερα από οικονομική άποψη και περισσότερο συμβατά με την περιφρούρηση της ποιότητας ζωής. Οι προληπτικές υπηρεσίες μπορούν να διαχωριστούν σ αυτές που αφορούν το ευρύτερο μακροπεριβάλλον και σε αυτές που επικεντρώνονται στο ίδιο το άτομο. Μακροπεριβάλλον: Τροχαία ατυχήματα Οδικό δίκτυο Σήμανση Ατμοσφαιρική ρύπανση Ηλιακή ακτινοβολία Συνθήκες εργασίας Εξυγίανση ύδρευσης και αποχέτευσης Συνθήκες κατοικίας και ασφάλεια στο σπίτι Κάπνισμα σε δημόσιους χώρους. Άτομο: Εμβόλια Κάπνισμα Διατροφή Αλκοόλ Άσκηση Προγεννητικός έλεγχος Σεξουαλική αγωγή Κανόνες υγιεινής Προσυμπτωματικός έλεγχος (Check up) ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 22 από 164

23 Η πρωτογενής πρόληψη έχει στόχο να ελαχιστοποιήσει τους παράγοντες κινδύνου και την επακόλουθη συχνότητα των νόσων. Αφορά στο μακροπεριβάλλον και ατομικά στα εμβόλια, στο κάπνισμα, στη διατροφή, στη φυσική δραστηριότητα, στο προγεννητικό έλεγχο και στη σεξουαλική αγωγή. Η δευτερογενής πρόληψη είναι ο κλινικός εργαστηριακός έλεγχος για την πρώιμη ανίχνευση της νόσου. Η τριτογενής πρόληψη αφορά στην πρόληψη υποτροπιαζόντων επεισοδίων υπάρχουσας ασθένειας. Στα πλαίσια της προληπτικής ιατρικής όπως προβλέπει πλέον και ο νέος Ενιαίος Κανονισμός Παροχών Υγείας του Εθνικού Οργανισμού (Ε.Ο.Π.Υ.Υ) στο Άρθρο 6 (Πρόληψη και προαγωγή υγείας). (22) Με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και τη λήψη μέτρων για τη πρόληψη της εκδήλωσης ή την ανατροπή της εμφάνισης νοσηρών καταστάσεων, παρέχονται στα πλαίσια της προληπτικής ιατρικής, υποχρεωτικά και χωρίς συμμετοχή του ασφαλισμένου, τα εξής: α) Εμβολιασμοί παιδιών και ενηλίκων, σύμφωνα με το εγκεκριμένο από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. β) εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου σε γυναίκες και άνδρες με σκοπό τη γέννηση υγιών παιδιών και συγκεκριμένα: αιματολογικές εξετάσεις (γεν. αίματος, φερριτίνης και εγκλείστων) για τη διαπίστωση ετεροζυγωτών μεσογειακής αναιμίας. ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης, εφόσον προκύψουν ενδείξεις από τις παραπάνω εξετάσεις. εξέταση DNA του εμβρύου, εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι και οι δύο γονείς έχουν γενετική επιβάρυνση για μεσογειακή αναιμία και κάλυψη της μεθόδου λήψης του υλικού. προσδιορισμός αντισωμάτων ερυθράς. έλεγχος καρυοτύπου του εμβρύου σε γυναίκες άνω των 35 ετών. γ) μαστογραφία για τη πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και ειδικότερα: κάθε δύο χρόνια σε γυναίκες ηλικίας από 40 έως 50 ετών, κάθε χρόνο σε γυναίκες άνω των 50 ετών καθώς και σε γυναίκες άνω των 35 εφόσον ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 23 από 164

24 1.3.3 Εμβόλια Η παραγωγή νέων και η βελτίωση παλαιών εμβολίων εξακολουθεί μέχρι σήμερα να ακολουθεί την κληρονομιά που ο Edward Jenner μας άφησε ακριβώς πριν 200 χρόνια με τη γνωστή παρατήρησή του ότι άτομα που είχαν μολυνθεί με τον υιό της ευλογιάς των αγελάδων ήταν ανθεκτικά απέναντι στον υιό της ευλογιάς των ανθρώπων. Την ίδια σκέψη ακολούθησε και ο Luis Pasteur 100 χρόνια αργότερα, όταν ανακάλυπτε εμβόλια κατά της χολέρας των πουλερικών και του άνθρακα των προβάτων, καθώς και της λύσσας του ανθρώπου. Έκτοτε περαιτέρω προσπάθειες γίνονται στη κατεύθυνση βελτίωσης των εμβολίων ώστε να προκαλούν λιγότερες παρενέργειες, χωρίς να εξαλείφεται η ανάγκη παραγωγής καινούργιων με τελευταία το εμβόλιο για την H1N1 γρίπη και το εμβόλιο HPV των ανθρωπίνων θηλωμάτων του τραχήλου της μήτρας. Η πρόοδος αυτή οδήγησε στην εξάλειψη της ευλογιάς επίσημα από το 1980, του νεογνικού τετάνου, της πολιομυελίτιδας από την Αμερική και την Ευρώπη, μία δραματική μείωση του κοκίτη, της ιλαράς και της ερυθράς, νοσήματα που στο παρελθόν προκάλεσαν το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Αποτέλεσμα των προγραμμάτων εμβολιασμών είναι μείωση πάνω από 92% για τα κρούσματα και 99% για τους θανάτους από διφθερίτιδα, παρωτίτιδα, κοκίτη και τέτανο. Η ευλογία έχει παγκόσμια εξαλειφθεί. Τα κρούσματα και οι θάνατοι από ηπατίτιδα Α, οξεία ηπατίτιδα Β, αιμόφιλο και ανεμοβλογιά έχουν μειωθεί πάνω από 80% (τα ποσοστά αφορούν τις ΗΠΑ). (23) Συγκεκριμένα με βάση και τα δεδομένα από το CDC (Centers for Disease Control and Prevention) στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται επιδημιολογικά στοιχεία νοσηρότητας λοιμωδών νοσημάτων μετά τη μαζική εφαρμογή εμβολιασμών. (23,24) ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 24 από 164

25 Πίνακας 2 Σύγκριση ετήσιας νοσηρότητας τον 20 ο αιώνα και τρέχουσας νοσηρότητας 20 ος αιώνας. Καταγεγραμμένα % Νόσος Ετήσια κρούσματα το 2010 μείωση νοσηρότητα. Ευλογιά % Διφθερίτιδα % Κοκίτης % Τέτανος % Πολιομυελίτιδα % Ιλαρά >99% Παρωτίτιδα % Ερυθρά >99% Αιμόφιλος % Το χρονοδιάγραμμα μαζικών εμβολιασμών για παιδιά και εφήβους όπως προβλέπεται από το Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών απεικονίζεται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας 3α ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ - Χρονοδιάγραμμα Εμβολιασμών για Παιδιά και Εφήβους Ηλικία Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β (Hep B) Διφθερίτιδας, Τετάνου, Κοκίτη (DTaP) Πολιομυελίτιδ ας (IPV) Αιμόφιλου τύπου Β Μηνιγγιτιδόκο κκου C (MCC) Γέννηση 1 μην 2μην 4μην 6μην 12μην 15μην 18μην 24μην 4-6 ετ ετ ετ Hep B Hep B (1-2 δόσεις) Hep B Hep B Hep B Hep B Hep B (όλες οι δόσεις) DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP TdaP IPV IPV IPV IPV Hib Hib Hib Hib MCC MCC MCC ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 25 από 164

26 Πίνακας 3β ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ - Χρονοδιάγραμμα Εμβολιασμών για Παιδιά και Εφήβους Ηλικία Εμβόλιο Γέννηση 1 μην 2μην 4μην 6μην 12μην 15μην 18μην 24μην 4-6 ετ ετ ετ Πνευμονιόκοκκου (PCV) PCV PCV PCV PCV PCV (PPV) Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς (ΜΜR) MMR MMR Ανεμευλογιάς (Var) Var Var Ιός Ανθρώπινων Θηλωμάτων (ΗPV) Ηπατίτιδας Α (Hep Α) Hep A (2 δόσεις) HPV κορίτσια ετ 3 δόσεις Φυματίωσης (BCG) Mantoux Mantoux BCG Mantoux Γρίππης (INFL) INFL (ετησίως) Πίνακες 3α &3β : Χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών για παιδιά και εφήβους Επεξηγήσεις - Τα εμβόλια Γρίπης (INFL) συνιστώνται για επιλεκτικό εμβολιασμό - Εύρος ηλικιών διενέργειας του εμβολιασμού. Το εύρος ηλικιών διενέργειας του εμβολιασμού δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται μονοδύναμα ή πολυδύναμα (συνδυασμένα) εμβόλια ή/και συνδυασμός μονοδύναμων-συνδυασμένων - Εύρος ηλικιών διενέργειας του εμβολιασμού όταν αυτός δεν έχει προηγηθεί κατά το συνιστώμενο σχήμα ως προς την ηλικία και τις δόσεις ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 26 από 164

27 Όλες οι εμφανιζόμενες ανεπιθύμητες αντιδράσεις που χρονικά συνδέονται με το εμβόλιο πρέπει να αναφέρονται τόσο στις τοπικές υπηρεσίες υγείας όσο και στον κατασκευαστή του εμβολίου. Ο Νόμος NCVIA (National Childhood Vaccine Injury Act) επιβάλλει στους υγειονομικούς που εκτελούν εμβολιασμούς να αναφέρουν συγκεκριμένες ανεπιθύμητες ενέργειες που υποπτεύονται ότι οφείλονται σε χορήγηση υποχρεωτικού εμβολίου, στο Σύστημα Αναφορών Ανεπιθύμητων Επιδράσεων Εμβολίων (Vaccine Adverse Events Reporting System VAERS) του FDA. Αυτό το σύστημα παραμένει ο μοναδικός μηχανισμός συλλογής, στοιχείων που είναι απαραίτητα για συμπεράσματα και αποφάσεις. (25) Πίνακας 4 Επακόλουθα εμβολιασμού που πρέπει να αναφέρονται σύμφωνα με τον NCVIA του 1986 (Τροποποιηθέντα το 1995*) Εμβόλιο / Τοξοειδές Κατάσταση DTaP / P / DTP-Hib / DT / Td / TT Αναφυλαξία 4 ώρες Εγκεφαλοπάθεια Διάστημα από εμβολιασμό 72 ώρες MMR, MR ή M Αναφυλαξία 4 ώρες Εγκεφαλοπάθεια (ή εγκεφαλίτιδα) Υπολειμματικές επιληπτικές κρίσεις 5-15 ημέρες 5-15 ημέρες Εμβόλια ερυθράς (MMR, MR, R) Χρόνια αρθρίτιδα 42 ημέρες OPV Αναφυλαξία Εγκεφαλοπάθεια (ή εγκεφαλίτιδα) Υπολειμματικές επιληπτικές κρίσεις Παραλυτική πολιομυελίτιδα Σε λήπτη με ανοσολογική επάρκεια Σε λήπτη με ανοσοανεπάρκεια Σε περιστατικό που συσχετίζεται με γενικό εμβολιασμό 4 ώρες 5-15 ημέρες 5-15 ημέρες 30 ημέρες 6 μήνες Χωρίς όριο Αδρανοποιημένο εμβόλιο Αναφυλαξία 4 ώρες πολιομυελίτιδας Ο νόμος NCVIA (National Childhood Vaccine Injury Act) προβλέπει αποζημιώσεις μετά τη 10 η Μαρτίου Καλύπτει επίσης όλες τις οξείες επιπλοκές ή επιπτώσεις νόσησης, αναπηρίας, βλάβης ή κατάστασης που εμφανίζεται μέσα στην προδιαγραφόμενη χρονική περίοδο (συμπεριλαμβανομένου του θανάτου). ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ρ, κοκίτης. ΤΤ, τοξοειδές τετάνου. MR, ιλαράς / ερυθράς. Μ, ιλαράς. R, ερυθράς. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 27 από 164

28 Υπήρξε μεγάλη κριτική κατά πόσο το σύστημα αυτό εξυπηρετούσε τους σκοπούς της λειτουργίας του, καθότι θέτει απόλυτους περιορισμούς των κριτηρίων χρόνου αλλά και συμπτωμάτων που ισχύουν ώστε να συσχετισθεί μία επιπλοκή με το εμβόλιο. Οι απόλυτες βασικές αντενδείξεις (26) εμβολίων στην κλασική ιατρική σύμφωνα με τις οδηγίες του MMWR το 2002 είναι: 1. Για όλα τα εμβόλια: Σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) σε προηγούμενη δόση εμβολίου. Σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) σε συστατικό του εμβολίου. Εγκεφαλοπάθεια (κώμα, πτώση επιπέδου συνείδησης, σπασμοί) μετά από προηγούμενη δόση DTaP ή DTP εντός επταημέρου. 2. Για εμβόλια με ζώντες εξασθενημένους ιούς. Άτομα με ανοσοκαταστολή. Εγκυμοσύνη, ενώ σε γυναίκες που εμβολιάστηκαν συνιστάται αποφυγή εγκυμοσύνης τον επόμενο του εμβολιασμού μήνα. Σχετικές αντενδείξεις και εξατομικευμένη αντιμετώπιση υπολογίζοντας τα οφέλη έναντι των κινδύνων προτείνεται σε περιπτώσεις: Συνύπαρξης οξείας νόσου με ή χωρίς πυρετό στη στιγμή του εμβολιασμού. Ιστορικό αλλεργιών. Οικογενειακό ιστορικό σπασμών ή ιστορικό συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου ή νευρολογικές διαταραχές (σπασμοί, καθυστέρηση ανάπτυξης), κυρίως όμως για το DTaP. Πρέπει να υπερτονιστεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία κλινική μελέτη σχεδιασμένη αποκλειστικά για την ανίχνευση των πιθανών μη ειδικών μακροπρόθεσμων παρενεργειών των εμβολίων, σε επίπεδο ετών. Μόνο αναδρομικές μελέτες που μελετούν ήδη υπάρχοντα δεδομένα ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 28 από 164

29 παρουσιάζονται σποραδικά από ανεξάρτητους φορείς, που καταλήγουν σε σαφείς ενδείξεις της αναγκαιότητας για πολυκεντρικές διπλές τυφλές μελέτες πάνω στο θέμα αυτό. (27) Το 1994 δημοσιεύεται στο Jama (28) μια μελέτη όπου αναδεικνύεται αυξημένη επίπτωση άσθματος σε εμβολιασμένα παιδιά με κοκίτη σε ποσοστό 10,69% έναντι 1,97% στην ομάδα που δεν είχε εμβολιασθεί. Το 2000 δημοσιεύεται στο British Medical Journal (29) μία μελέτη ελέγχου παιδικής θνησιμότητας μετά από εισαγωγή των εμβολιασμών στην Γουϊνέα της Δυτ. Αφρικής. Η μελέτη συμπεριέλαβε γυναίκες που γέννησαν τουλάχιστον ένα παιδί μεταξύ 1990 και Το πρόγραμμα εμβολιασμών που εφαρμόσθηκε ήταν το εξής: Εμβολιασμός φυματίωσης και πολιομυελίτιδας αμέσως μετά την γέννηση, εμβολιασμός διφθερίτιδας τετάνου κοκίτη και πολιομυελίτιδας τον 6ο, 10ο και 14ο μήνα και εμβολιασμός ιλαράς τον 9ο μήνα. Τα βρέφη μετά τους πρώτους εμβολιασμούς μέχρι 6 μηνών, παρουσίασαν σημαντική μείωση θνησιμότητας σε σχέση με πριν, αλλά που δεν σχετιζόταν σε καμία περίπτωση με θανάτους που πριν οφείλονταν σε φυματίωση. Απ την άλλη, η θνησιμότητα μετά από τους υπόλοιπους εμβολιασμούς του εξαμήνου σχεδόν διπλασιάστηκε. Σε ανεξάρτητη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1997 στο περιοδικό έντυπο Primal Health Research (30), βρέθηκε θετική συσχέτιση του εμβολίου του κοκίτη με το άσθμα και αρνητική αποτρεπτική συσχέτιση του εμβολίου της φυματίωσης με το άσθμα. Το 1997 στο Lancet (31) δημοσιεύονται μελέτες που σχετίζουν το σύνδρομο του πολέμου του Κόλπου που ονομάστηκε CDC Πολυσυστηματική νόσος, ένα σύνδρομο που περιλαμβάνει χρόνια κόπωση, γαστρεντερικές διαταραχές, δερματολογικά προβλήματα και μία πλειάδα άλλων συμπτωμάτων, με το μαζικό εμβολιασμό των βετεράνων Αμερικανών και Βρετανών με τα εμβόλια του άνθρακα, της ευλογιάς, του τετάνου, της χολέρας, της πολιομυελίτιδας, του τυφοειδούς πυρετού, του κίτρινου πυρετού και της ηπατίτιδας Α και Β. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 29 από 164

30 Από την βιβλιογραφία διαπιστώνεται ακόμα συσχέτιση του αυτοάνοσου ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη με το εμβόλιο του αιμόφιλου της ινφλουέντσας. (32) Συσχέτιση του αυτισμού και του συνδρόμου διάσπασης της προσοχής στα παιδιά με το εμβόλιο της ιλαράς ερυθράς παρωτίτιδας MMR (33) και των εγκεφαλοπαθειών με το εμβόλιο κατά του κοκίτη ή του συνδυασμού κατά διφθερίτιδας τετάνου κοκίτη DTP. (34,35,36) Σε μία μελέτη το 1997 στο περιοδικό Vaccine συγκρίθηκαν τα επίπεδα κυτοκινών πριν και μετά τον εμβολιασμό ιλαράς ερυθράς παρωτίτιδας MMR και φάνηκε ότι μία απ τις κυρίαρχες αλλαγές ήταν η αύξηση της ιντερφερόνης-γάμμα. (37) Παρόμοια ευρήματα που οφείλονται στην αύξηση της ιντερφερόνης-γάμμα έχουν πιστοποιηθεί και σε παιδιά με αυτισμό. (38) Ίσως επιπλοκές απ το κεντρικό νευρικό σύστημα να σχετίζονται περισσότερο με τα χημικά συστατικά του εμβολίου (π.χ. υδράργυρος, φορμαλδεύδη) και λιγότερο με τα αντιγόνα που περιέχονται σ αυτά. (39) Το σύνδρομο Guillain Barré, μια οξεία αυτοάνοση φλεγμονώδης απομυελινωτική πολυνευροπάθεια πυροδοτούμενη συνήθως από λοίμωξη αναπνευστικού ή γαστρεντερικού (από C. Jejuni και ερπητοιούς), έχει συσχετισθεί σε σπάνιες περιπτώσεις με εμβολιασμούς. Το εμβόλιο για τον ιό της γρίπης των χοίρων που χορηγήθηκε ευρέως στις ΗΠΑ το 1976 αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Εμβόλια της γρίπης στα έτη προκάλεσαν την εμφάνιση μίας μόνο περίπτωσης GBS ανά εκατομμύριο ανθρώπων που εμβολιάστηκαν. Παλαιότερα εμβόλια έναντι του ιού της λύσσας, τα οποία παρασκευάζονται σε νευρικό ιστό έχουν ενοχοποιηθεί για τη πρόκληση του συνδρόμου σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου ακόμη χρησιμοποιούνται. Τα πιο πρόσφατα παραδείγματα αφορούν τις 12 περιπτώσεις που εμφανίσθηκαν μετά από εμβολιασμούς έναντι του ιού H1N1, μερικές μόνο απ τις οποίες είναι επιβεβαιωμένα συσχετιζόμενες με τον εμβολιασμό. (40) ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 30 από 164

31 1.4 Το φάρμακο στη Κλασική Ιατρική Η έννοια του φαρμάκου έχει μια εξελικτική πορεία. Έτσι μέχρι και τους σκοτεινούς χρόνους του Μεσαίωνα, φάρμακο σήμαινε δηλητήριο, μαγικό φίλτρο ή μαγγανεία, αντίδοτο, βαφική (χρωστική) ουσία. Σήμερα η τεκμηριωμένη επιστημονικά και νομοθετικά έννοια του φαρμάκου έχει ως εξής: Φάρμακο θεωρείται κάθε ουσία φυσικής ή συνθετικής προέλευσης ή συνδυασμός ουσιών που με την επίδραση τους στο βιολογικό υπόστρωμα μεταβάλουν τη συμπεριφορά του κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται θεραπεία ή πρόληψη νόσων ή συμπτωμάτων, αναστολή ή βελτίωση φυσιολογικών λειτουργιών σε ανθρώπους και ζώα Ιστορική αναδρομή (41) Αρχικά ο άνθρωπος αναζήτησε μέσα στην ίδια τη φύση τα μέσα για την αντιμετώπιση των ασθενειών που τον ταλαιπωρούσαν. Η πρώτη συνειδητοποίηση της τεράστιας σημασίας των φυτών ως πηγής ουσιών με φαρμακευτικές ιδιότητες επήλθε με τυχαίες παρατηρήσεις. Η πρώτη συστηματοποιημένη αναφορά στα βότανα και τις ιδιότητες τους έγινε απ τον Κινέζο αυτοκράτορα Shenung το 2700 πχ. Ο αιγυπτιακός πάπυρος Ebers (1500 πχ) καταγράφει μεγάλο αριθμό ασθενειών και φαρμάκων, ενώ μαθαίνουμε πως η χρήση του κικινελαίου (ρετσινόλαδου) ήταν από τότε γνωστή. Ο Ιπποκράτης ( πχ), εφαρμόζοντας τη μέθοδο της παρατήρησης, θέτει τις βάσεις της επιστημονικής ιατρικής στηρίζοντας την στη λογική και διαχωρίζοντας την από τη θρησκεία και την μαγεία, ώστε δικαίως θεωρείται σήμερα πατέρας της ιατρικής. Στο βιβλίο του Αφορισμοί, διατύπωσε μεταξύ άλλων την άποψη ότι ο γιατρός οφείλει να ανακουφίζει τον άνθρωπο απ τους πόνους, όχι με την επίκληση των θεών, αλλά με τη χρήση θεραπευτικών και διαιτητικών μέσων. Η μνημειώδης θεωρία των χυμών ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 31 από 164

32 που ανέπτυξε έμελλε να επηρεάσει τις αντιλήψεις για την παθολογία μέχρι τις μέρες μας. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η κατάσταση υγείας ή ασθένειας συνδέεται με την αντίστοιχη κατάσταση ισορροπίας μεταξύ 4 βασικών υγρών του σώματος: του αίματος, του φλέγματος, της κίτρινης και μαύρης χολής. Θεωρούσε ότι η αναλογία των 4 ουσιών- υγρών στο σώμα διαμόρφωνε την ατομική ιδιοσυγκρασία σε τέσσερις κατηγορίες: αιματώδη, φλεγματική, χολερική και μελαγχολική. Η θεραπεία κατά τον Ιπποκράτη έπρεπε να στοχεύει στην εξισορρόπηση των 4 αυτών βασικών υγρών είτε με αφαίρεση της υπερβολικής ενδεχομένως ποσότητας τους, είτε με προσθήκη της τυχόν έλλειψής τους. Σ αυτή τη σκέψη βασίστηκε και η αφαίμαξη ως θεραπευτική παρέμβαση. Ο Αριστοτέλης ( πχ) κάνει σημαντικές παρατηρήσεις για τα ζώα, ενώ ο μαθητής του Θεόφραστος ( πχ) ταξινομεί όλα τα μέχρι τότε γνωστά φυτά στο μεγάλο του έργο φυτών αιτίαι και φυτών ιστορίαι. Το έργο αυτό συμπληρώνεται απ τον έλληνα Διοσκουρίδη (1ο μχ αιώνα), ο οποίος στο έργο του περί ύλης ιατρικής, περιγράφει πάνω από 600 φαρμακευτικά φυτά. Το έργο αυτό αποτελεί το πλαίσιο για την σύνταξη των πρώτων φαρμακοποιών. Το υλικό της Materia medica αξιοποιείται απ τον περίφημο έλληνα γιατρό που έζησε στη Ρώμη, Γαληνό Κλαύδιο ( μχ), ο οποίος συστηματοποιεί τις ιατρικές γνώσεις της εποχής του, βασιζόμενος στη μέθοδο της κριτικής ανάγνωσης του παρατηρουμένου ή του προκαλούμενου τεχνητά φαινομένου. Καθιερώνει τα βότανα ως μοναδικά θεραπευτικά μέσα γαληνικά σκευάσματα -, που χρησιμοποιούνται σ όλη τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων μέχρι την Αναγέννηση. Στο Μεσαίωνα πρόοδος στον τομέα της Φαρμακολογίας σημειώνεται απ τους μουσουλμανικούς λαούς, οι οποίοι χρησιμοποιούν την αιθανόλη για την παρασκευή εκχυλισμάτων, ενώ ο Πέρσης Geber Ibn Hajar ( μχ) διατυπώνει την άποψη ότι η διαφορά μεταξύ φαρμάκου και δηλητηρίου είναι ζήτημα δόσης. Στην περίοδο της Αναγέννησης ο Παράκελσος ( ), είναι ο πρώτος που ξεφεύγει απ τα γαληνικά σκευάσματα και χρησιμοποιεί για ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 32 από 164

33 θεραπευτικούς σκοπούς ανόργανες χημικές ουσίες. Συνδυάζει πειραματικές και αλχημικές αντιλήψεις και θέτει τις βάσεις για την νέα χημική προσέγγιση της ιατρικής. Κατά την διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα ανακαλύπτονται φάρμακα όπως το κινίνο, η διγιτάλη (δακτυλίτιδα Digitalis purpurea) και διάφορα αλκαλοειδή, ενώ ο Wren ( ), μετά την ανακάλυψη της κυκλοφορίας του αίματος από τον Harvey ( ), πραγματοποιεί την πρώτη ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκου σε σκύλο. Ο 19ος αιώνας χαρακτηρίζεται απ τη ραγδαία ανάπτυξη της χημείας. Ο Γερμανός Sertuner ( ) απομονώνει απ το όπιο την ναρκωτική ουσία μορφίνη, ισχυρό αναλγητικό, ενώ ο αιθέρας και το χλωροφόρμιο διευκολύνουν χειρουργικές επεμβάσεις. Ο Γερμανός Paul Erlich ( ), θεωρείται ο θεμελιωτής της χημειοθεραπείας με την ανακάλυψη του περίφημου αρσενικούχου σκευάσματος 606 ή σαλβαρσάνης, που υπήρξε το πρώτο πραγματικά αποτελεσματικό φάρμακο κατά της σύφιλης. Η πρώτη ουσιαστική παρατήρηση της χρήσης μικροβίων ως πηγής δραστικών ουσιών εναντίον λοιμωδών ασθενειών γίνεται το 1877 απ τους Pasteur και Joubert. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αντιβίωση και επιβεβαιώνεται το 1929 όταν ο Alexander Fleming ανακαλύπτει την πενικιλίνη. Το 1944 απομονώνεται η στρεπτομυκίνη. Το 1947 απομονώνεται απ το μύκητα Actinomyces venezuelae η χλωρομυκετίνη που αποτελεί τη βάση για την παραγωγή του πρώτου συνθετικού αντιμικροβιακού της χλωραμφαινικόλης. Ακολουθεί η παραγωγή των υπολοίπων τετρακυκλινών, ακολούθως των ημισυνθετικών πενικιλινών και το 1960 των κεφαλοσπορινών. Έκτοτε με την υποστήριξη της χημείας, βιοχημείας, μοριακής βιολογίας, μικροβιολογίας, τοξικολογίας, γενετικής και κυρίως βιοτεχνολογίας η οποία μετά τη πλήρη κατανόηση της χημικής δομής του DNA, απομόνωσε και ανασυνδύασε γονίδια φορείς συγκεκριμένων βιολογικών λειτουργιών, οδηγηθήκαμε στη δημιουργία συνθετικών αναλόγων που βασίζονται στη τεχνική του ανασυνδιασμένου DNA, ενώ παρατηρείται έκρηξη στη δημιουργία νέων φαρμάκων που στοχεύουν σε όλο και μικρότερα τμήματα αλυσίδων βιολογικών διεργασιών με στόχο τη θεραπεία. ΜΑΡΙΑ Α. ΖΕΡΒΟΥ ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ Σελίδα 33 από 164

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

Η Τεχνολογία στην Ιατρική

Η Τεχνολογία στην Ιατρική Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2007-2008 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Η Τεχνολογία στην Ιατρική Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β2 pc27

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΙΧΕΙΑ ΠΑΙΔΙΑΣΡΙΚΗ ΕΜΒΟΛΙΑ

ΣΟΙΧΕΙΑ ΠΑΙΔΙΑΣΡΙΚΗ ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Σα εμβόλια είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που αφορά άμεσα την υγεία του παιδιού. Σα τελευταία χρόνια έχουν συμβάλει τα μέγιστα για την βελτίωση της υγείας και την αποφυγή πολλών ασθενειών των

Διαβάστε περισσότερα

Εμβόλια : Συχνά Ερωτήματα & Απαντήσεις

Εμβόλια : Συχνά Ερωτήματα & Απαντήσεις Εμβόλια : Συχνά Ερωτήματα & Απαντήσεις Τί είναι εμβόλια; Ο Εμβολιασμός είναι ένας τρόπος προστασίας από σοβαρές μεταδοτικές ασθένειες. Το «αμυντικό» σύστημα του ανθρώπου που έχει εμβολιαστεί, μπορεί τις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: 4 ΗΜ/ΝΙΑ: 11/10/2013 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥΣ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Ένας μικροοργανισμός

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ZAΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ZAΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ZAΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ KEΦΑΛΑΙΟ 1ο 1. Οι παρακάτω καμπύλες αναφέρονται σε συγκεντρώσεις αντισωμάτων σε τρια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΟΜΑΔΑ Α 1. Ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό για πρώτη φορά. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τις συγκεντρώσεις αντιγόνων και αντισωμάτων αυτού του ανθρώπου κατά τη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι ανοσίας. Ενεργητική ανοσία Εμβόλιο. Γιαννακοπούλου Αμαλία

Τύποι ανοσίας. Ενεργητική ανοσία Εμβόλιο. Γιαννακοπούλου Αμαλία Τύποι ανοσίας Ενεργητική ανοσία Εμβόλιο Γιαννακοπούλου Αμαλία Γνωρίζεις κάποια από τις παρακάτω ασθένειες; Διφθερίτιδα Κοκίτης Πολιομυελίτιδα Ιλαρά Παρωτίτιδα (μαγουλάδες) Ερυθρά Ίσως όχι, γιατί δεν νοσούμε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ

ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΟΠΙΟΥΧΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α ( Centers for Disease Control and Prevention CDC), περίπου 40 Αμερικανοί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΑΠΘ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΑΠΘ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟ ΑΠΘ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Παναγιώτης Μπαμίδης Επίκ. Καθηγητής Ιατρικής Πληροφορικής Ιατρικής Εκπαίδευσης Τριπλή αποστολή και ποικιλομορφία στην Ι.Σ.Α.Π.Θ. Εκπαίδευση Έρευνα Προσφορά φροντίδας υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας.

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Το συχνότερο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. Αν από το τρέξιμο, τη γυμναστική ή άλλη εργασία, δυσκολεύεται η αναπνοή, αυτό λέγεται άσθμα. Αρεταίος Καππαδόκης, 100 μχ Οι γυναίκες ήταν

Διαβάστε περισσότερα

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού Θέση ύπνου των βρεφών και συχνότητα εμφάνισης του

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Δρακόπουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ - ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ)

Γιάννης Δρακόπουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ - ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ) Γιάννης Δρακόπουλος 1 1. ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ - ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ) 2. Μετά την είσοδο κάποιου είδους αντιγόνου σε έναν άνθρωπο, δεν παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η ηπατίτιδα Α; Η ηπατίτιδα Α είναι μια νόσος του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Α.

Διαβάστε περισσότερα

1 ΟΔΗΓΊΕΣ ΧΡΉΣΗΣ ΒΑΣΙΚΈΣ ΓΝΏΣΕΙΣ...27 ΠΡΌΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα

1 ΟΔΗΓΊΕΣ ΧΡΉΣΗΣ ΒΑΣΙΚΈΣ ΓΝΏΣΕΙΣ...27 ΠΡΌΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα Περιεχόμενα ΠΡΌΛΟΓΟΣ...11 1 ΟΔΗΓΊΕΣ ΧΡΉΣΗΣ...23 1.1 Γιατί είναι χρήσιμο ένα τέτοιο εγχειρίδιο...23 1.2 Τι δεν είναι αυτό το εγχειρίδιο...25 2 ΒΑΣΙΚΈΣ ΓΝΏΣΕΙΣ...27 2.1 Η τέχνη της συνομιλίας με τον ασθενή...27

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα.

Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Παιδιά και νέοι με χρόνια προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Σύγχρονες ιατρικές θεωρήσεις και ελληνική πραγματικότητα. Μαρία Φωτουλάκη Επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς

ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς Ονόματα: Γωγώ Μουρίζι Έρικα Μπαλίου Τμήμα: Γ 3 Τί ονομάζουμε εμβόλια; ΕΜΒΟΛΙΑ Εμβόλια ονομάζονται τα σκευάσματα εκείνα, που χορηγούμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...10 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Εμβόλιο Τετάνου-Διφθερίτιδας-Κοκκύτη (Td/Tdap)

Εμβόλιο Τετάνου-Διφθερίτιδας-Κοκκύτη (Td/Tdap) Εμβόλιο Τετάνου-Διφθερίτιδας-Κοκκύτη (Td/Tdap) ΤΙ ΧΡΕΙAΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Είστε σίγουροι ότι είστε προστατευμένοι από τον τέτανο, τη διφθερίτιδα και τον κοκκύτη; ΕΝΗΜΕΡΩΣΟΥ! ΕΜΒΟΛΙΑΣΟΥ! ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥ! ΕΜΒΟΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική και Τεχνολογία

Ιατρική και Τεχνολογία Ιατρική και Τεχνολογία Ιατρική Επιστήμη Η Ιατρική είναι επιστήμη και τέχνη που ασχολείται με την έρευνα και την εφαρμογή μεθόδων και τεχνικών για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ασθενειών

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Εισηγήτρια: Σουλτάνα Αυγέρη 1 Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) Σύνθετη διαταραχή μεταβολισμού των υδατανθράκων που προκαλείται μερική ή ολική έλλειψη

Διαβάστε περισσότερα

Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας

Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας 1. Γιατί είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός; o Η γρίπη είναι σοβαρή νόσος και ευθύνεται για ένα σημαντικό ποσοστό νοσηρότητας και θνητότητας ετησίως.

Διαβάστε περισσότερα

Οι τομείς πρακτικής άσκησης περιλαμβάνουν : Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Β. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Α.1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ

Οι τομείς πρακτικής άσκησης περιλαμβάνουν : Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Β. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Α.1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ Οι τομείς πρακτικής άσκησης περιλαμβάνουν : Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Β. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Α.1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ Η άσκηση σε νοσηλευτικά τμήματα παθολογικής ειδικότητας

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΖΩΗΣ»

«ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΖΩΗΣ» «ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΖΩΗΣ» Ερευνητική εργασία 2012-13 Από τις μαθήτριες του Β 1: Αλεξοπούλου Ειρήνη Αντωνάτου Ελευθερία Γκορέγια Στέλλα Γλάρου Αθανασία Ζαφειρίου Λία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ιδέα της Δωρεάς

Διαβάστε περισσότερα

Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης

Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης ΤΙ ΧΡΕΙAΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Είστε σίγουροι ότι χρησιμοποιείτε τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης από την εποχική γρίπη; ΕΝΗΜΕΡΩΣΟΥ! ΕΜΒΟΛΙΑΣΟΥ! ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥ! ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΡΙΠΠΗΣ Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

Σε σύγκριση με το πρόγραμμα στο οποίο συνεχίζουν οι σημερινοί ( ) φοιτητές δευτέρουέκτου έτους, οι βασικές αλλαγές είναι οι εξής:

Σε σύγκριση με το πρόγραμμα στο οποίο συνεχίζουν οι σημερινοί ( ) φοιτητές δευτέρουέκτου έτους, οι βασικές αλλαγές είναι οι εξής: Η βασική δομή του προγράμματος σπουδών, που παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη για δεκαετίες, προσέφερε τα κατάλληλα εφόδια στον μελλοντικό ιατρό. Ωστόσο, κοινή εκτίμηση τόσο των φοιτητών, όσο και των μελών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ Λαζάρου Βασιλική Επιμελήτρια Β Πνευμονολογικού Τμήματος ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΧΟΡΗΓΟΥΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ: AMGEN,

Διαβάστε περισσότερα

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου.

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. HIV & Ca τραχήλου μήτρας Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Πολλαπλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κακοήθειας σε ασθενείς με AIDS. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 13 ΓΕΛ ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT ΘΕΜΑ:ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΤΑΞΗ Α1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1)ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΗΤΡΑΣ- ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 2)AIDS 3)ΜΗΝΙΣΚΟΣ 4)ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει εξ αρχής σαφής διάκριση ανάμεσα στην αναγκαιότητα της μη κατάχρησης

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ-ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΑΚΤΙΝΟΓΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ-ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ-ΑΞΟΝΙΚΗ-ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Ερωτήσεις κατανόησης της θεωρίας του 1 ο κεφαλαίου (συνέχεια) 1. Από τι εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου και ποιοι εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

301 Ιατρικής Ιωαννίνων

301 Ιατρικής Ιωαννίνων 301 Ιατρικής Ιωαννίνων Σκοπός Αποστολή του Τμήματος είναι η ανάδειξη επιστημόνων ικανών να ασχολούνται με την εφαρμογή μεθόδων για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των ασθενειών του ανθρώπου. Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Απόστολος Καραβίδας Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθήνας Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του :

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του : Μεταμόσχευση Νεφρού Το όργανο και η λειτουργία του : Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Σκοπός του συστήματος αυτού είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ;

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; Αλλεργία, όπως ορίζει και η λέξη, σημαίνει άλλο έργο. Είναι η μη αναμενόμενη αντίδραση του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού εναντίον ακίνδυνων

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΟΥ, ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΟΥ, ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΟΥ, ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ ISBN 960-7081-87-0 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 1 1. Αντίδραση της εγκύου, του εμβρύου και του νεογνού στη λοίμωξη... 5 Εισαγωγή... 5 Επίδραση της λοίμωξης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών (24 30 Απριλίου 2016)

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών (24 30 Απριλίου 2016) Αθήνα, 25 Απριλίου 2016 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών (24 30 Απριλίου 2016) Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάθε χρόνο αφιερώνει την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου στα νοσήματα που προλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα Υγείας. Βασικές Αρχές Βιοϊατρικού Μοντέλου. Θετικές επιπτώσεις Βιοϊατρικής προσέγγισης. 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια

Μοντέλα Υγείας. Βασικές Αρχές Βιοϊατρικού Μοντέλου. Θετικές επιπτώσεις Βιοϊατρικής προσέγγισης. 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια ΜΟΝΤΕΛΑ ΥΓΕΙΑΣ-ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΡΡΩΣΤΙΑΣ 2 Βασικές Ιδεολογίες για Υγεία & Αρρώστια Μοντέλα Υγείας Βιοιατρικό Μοντέλο Ολιστικό, Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο Αρχαία Ελλάδα (Ιπποκράτης 400π.Χ.)

Διαβάστε περισσότερα

φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ φυσικοθεραπεία ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ φυσικοθεραπεία Η πρώτη «σχολή» Φυσικοθεραπείας λειτούργησε στην Αθήνα το 1958, με έδρα το νοσοκομείο «Βασιλεύς Παύλος» η οποία ήταν κάτω από την εποπτεία

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων

Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων Ανδρέας Π. Καραμπίνης Διευθυντής ΜΕΘ Π.Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» μεταμόσχευση ιστών και οργάνων αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

14 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο εμβόλιο

14 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο εμβόλιο 14 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο εμβόλιο Ενα νέο προληπτικό «όπλο» ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας βρίσκεται πλέον στα χέρια των ειδικών και κυρίως των γυναικών. Ποιες είναι οι δυνατότητές

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα

Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης 1. Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο 2. Μονάδα Έρευνας Ακτινολογίας Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 1 - Το μυστικό της ιατρικής Σε κάθε θέμα ή επιστήμη υπάρχει πάντα ένα δεδομένο που είναι σημαντικότερο σε σύγκριση με

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΩΛΕΙΑ ΖΩΗΣ (οικογενειακή προστασία)

ΑΠΩΛΕΙΑ ΖΩΗΣ (οικογενειακή προστασία) ΑΠΩΛΕΙΑ ΖΩΗΣ (οικογενειακή προστασία) Σε περίπτωση απώλειας ζωής του ασφαλισμένου από φυσιολογικά αίτια ή ατύχημα καταβάλλεται στους δικαιούχους το ποσό των: 10.000 (έως 40 ετών), 5.000 (41-50 ετών) και

Διαβάστε περισσότερα

Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ - ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ & ΦΥΣΙΚΗ Ι, ΙΙ

Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ - ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ & ΦΥΣΙΚΗ Ι, ΙΙ 1 Α Ε Τ Ο Σ 1. 11.6.18 ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 2. 12.6.18 ΤΡΙΤΗ 8-11 3. 13.6.18 ΤΕΤΑΡΤΗ 8-11 4. 14.6.18 ΠΕΜΠΤΗ 8-11 5. 15.6.18 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8-11 6. 16.6.18 ΣΑΒΒΑΤΟ 8-11 ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών Τίτλος Ερευνητικού Έργου «Διερεύνηση των μηχανισμών δυσλειτουργίας

Διαβάστε περισσότερα

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού 4.4 Τρόποι ζωής και ασθένειες Μάρθα Καρβουνίδου ΠΕ1404

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργητική Ανοσοποίηση. Παθητική Ανοσοποίηση

Ενεργητική Ανοσοποίηση. Παθητική Ανοσοποίηση Νοσοκομείο Παίδων «η ΑγίαΣοφία» Ενεργητική Ανοσοποίηση Παθητική Ανοσοποίηση Μαρία Κανάριου Ιανουάριος 2008 Τμήμα Ανοσολογίας- Ιστοσυμβατότητας Αδρό σχήμα της απάντησης του ανοσιακού συστήματος Αντιγόνα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Μιχαήλ Κοραλία, Τσίφτης Γεώργιος, Τσουμάκας Κων/νος, Ανδρουλάκης Ιωάννης, Παυλοπούλου Ιωάννα Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( )

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (8-4-2012) ΘΕΜΑ 1: Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: (Μονάδες 25) 1. Ο πυρετός: α. Δημιουργείται σε περίπτωση τοπικής

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ε. ΠΕΤΕΙΝΑΚΗ Aναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας Διευθύντρια Εργαστηρίου Μικροβιολογίας ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ φάση της κλινικής ιατρικής Η μικροβιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η Καρδιακή Ανεπάρκεια(ΚΑ) είναι ένα πολύπλοκο, προοδευτικά εξελισσόμενο σύνδρομο κλινικών, αιμοδυναμικών και νευροορμονικών διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

συμβάλουν στην μείωση των μετεγχειρητικών λοιμώξεων οι οποίες σήμερα ακόμη αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή.

συμβάλουν στην μείωση των μετεγχειρητικών λοιμώξεων οι οποίες σήμερα ακόμη αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος απειλούν σοβαρά την ανθρώπινη ζωή. Ο Anderson et all (2008) αναφέρει ότι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που

Διαβάστε περισσότερα

Εμβολιασμό χρειάζονται και οι ενήλικες

Εμβολιασμό χρειάζονται και οι ενήλικες Ο εμβολιασμός προλαμβάνει 2-3 εκατομμύρια θανάτους παιδιών κάθε χρόνο Αρκετοί ενήλικες δεν γνωρίζουν ότι ο εμβολιασμός συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή Ανδρέας Κωνσταντόπουλος* Εμβολιασμό χρειάζονται και

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Σπουδών ακαδημαϊκού έτους 2013-2014

Πρόγραμμα Σπουδών ακαδημαϊκού έτους 2013-2014 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Πρόγραμμα Σπουδών ακαδημαϊκού έτους 2013-2014 Α ΕΞΑΜΗΝΟ Ιατρικά Μαθηματικά Βιοστατιστική Ιστορία της Ιατρικής Χημεία Ιστολογία Ι Εμβρυολογία

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Η θεραπεία της οπτική νευρίτιδας µπορεί να ξεκινάει από το θέµα της θεραπευτικής αγωγής για

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις

Διαβάστε περισσότερα

ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΑΜΠΕΛΙΔΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ ΕΙΔΙΚΕΥΜΟΝΕΝΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ-ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΣΥ Γ.Ν.Θ Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟY Σκοπός Καταγραφή συχνών ερωτήσεων Εύλογων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι (Παλαιό πρόγραµµα) ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι (Νέο Πρόγραµµα)

Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι (Παλαιό πρόγραµµα) ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι (Νέο Πρόγραµµα) 1 Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ 1 28.8.18 ΤΡΙΤΗ 8-11 2 29.8.18 ΤΕΤΑΡΤΗ 8-11 3 30.8.18 ΠΕΜΠΤΗ 8-11 4 31.8.18 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8-11 5 1.9.18 ΣΑΒΒΑΤΟ 8-11 6 3.9.18 ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 7 5.9.18

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ

ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ,MSc ΜΟΝΑΔΑ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟ Γ.Ν.Ν.ΙΩΝΙΑΣ Επιδημιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΙ4

Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΙ4 1 Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ 1 12.6.17 ΔΕΥΤΕΡΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ 2 13.6.17 ΤΡΙΤΗ Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Γ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ο ανοσολογικό (αμυντικό) σύστημα έχει σκοπό την προστασία του οργανισμού από ξένους εισβολείς, όπως είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012 Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Αγακίδης Χαράλαμπος Ακαδημαϊκός Υπότροφος Α Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ.

Αγακίδης Χαράλαμπος Ακαδημαϊκός Υπότροφος Α Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Αγακίδης Χαράλαμπος Ακαδημαϊκός Υπότροφος Α Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Πότε απασχολούν οι εμβολιασμοί ασθενών με ΓΕ προβλήματα? Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή, είτε για αντιμετώπιση της φλεγμονώδους πάθησης,

Διαβάστε περισσότερα

DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP Tdap- IPV. Hib Hib Hib Hib Hib Hib Hib τύπου b (Hib) 3 Πολιομυελίτιδας αδρανοποιημένο (IPV) 4 Πνευμονιόκοκκου

DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP DTaP Tdap- IPV. Hib Hib Hib Hib Hib Hib Hib τύπου b (Hib) 3 Πολιομυελίτιδας αδρανοποιημένο (IPV) 4 Πνευμονιόκοκκου Πίνακας 1. Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων 2015* Ηλικία 1 2 4 6 12 15 18 19-23 2-3 4-6 7-10 Γέννηση Εμβόλιο μηνός ετών ετών ετών Ηπατίτιδας Β (γέννηση) HepB HepB HepB HepB 3 ή 4 δόσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ: Replete. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιά η επίδραση της ρομποτικής στην ιατρική; ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΑΥΤΟ: Σιούτης Δημήτρης

ΟΜΑΔΑ: Replete. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιά η επίδραση της ρομποτικής στην ιατρική; ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΑΥΤΟ: Σιούτης Δημήτρης ΟΜΑΔΑ: Replete ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιά η επίδραση της ρομποτικής στην ιατρική; ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΑΥΤΟ: Σιούτης Δημήτρης ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ & ΙΑΤΡΙΚΗ Στον τομέα της ιατρική η ρομποτική παίζει ένα

Διαβάστε περισσότερα

Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας

Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας Μια ενημέρωση για ασθενείς και παρόχους φροντίδας Τι είναι το FoundationOne ; Το FoundationOne είναι μια εξέταση που ανιχνεύει γενωμικές μεταβολές (π.χ. μεταλλάξεις) που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με

Διαβάστε περισσότερα

Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΙ4

Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 8-11 Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΙ4 1 Α Ε Τ Ο Σ Α/Α ΗΜ/ΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ 1 28.8.17 ΔΕΥΤΕΡΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ 2 29.8.17 ΤΡΙΤΗ Γ. ΚΑΓΚΑΔΗΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Γ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η λοίμωξη από τον ιό HPV

Η λοίμωξη από τον ιό HPV Η λοίμωξη από τον ιό HPV Γενικά Ο ιός HPV ή αλλιώς ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (εικόνα 1) είναι ένας μικρο-οργανισμός που αναπτύσσεται μέσα στα κύτταρα μας, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλους τους ιούς.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα