e-book. Mia Δικτυακή Αλληλεπιδραστική Εφαρμογή Ηλεκτρονικού Εμπορίου Βιβλίων Στηριγμένη Στην Τεχνολογία ASP

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: e-book. Mia Δικτυακή Αλληλεπιδραστική Εφαρμογή Ηλεκτρονικού Εμπορίου Βιβλίων Στηριγμένη Στην Τεχνολογία ASP TΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑΣ : ΕΛΕΝΗΣ - ΕΛΛΗΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ. ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΤΟΥΠΑ ΚΑΒΑΛΑ 2006 ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 1

2 Ευχαριστίες Ευχαριστώ την καθηγήτρια μου, κ. Στούπα Κωνσταντίνα για την αμέριστη βοήθεια και εμπιστοσύνη της που χωρίς αυτήν η σύνθεση της παρούσας εργασίας δεν θα ήταν δυνατή. Ευχαριστίες ακόμα οφείλονται στα μέλη της τριμελούς επιτροπής που μετέχουν της διαδικασίας καθώς και όλο το τεχνικό προσωπικό της σχολής για τη βοήθειά τους. Τέλος ευχαριστώ την οικογένειά μου για την υποστήριξη στα χρόνια των σπουδών μου. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 2

3 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιστορική Αναδρομή Πρωτοκόλλου WWW και Διαδικύου (Internet)... 8 Μέχρι το Δεκαετία του Δεκαετία του Δεκαετία του Την τελευταία πενταετία Βάσεις Δεδομένων και Ιστορική Μετεξέλιξή τους Βάσεις Δεδομένων και Internet Ηλεκτρονικό Εμπόριο Το ιστορικό της ανάπτυξης του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Active Server Pages (ASP) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εφαρμογή Ενεργών Σελίδων ASP Η Βάση δεδομένων Κατασκευή σελίδων με το FrontPage Σύνδεση με τη Βάση Δεδομένων Επίλογος Παράρτημα Κώδικα Σελίδων Βιβλιογραφία ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 3

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ταχύτατη εξέλιξη των πρωτοκόλλων επικοινωνίας και μετάδοσης οργανωμένης δυναμικής πληροφορίας μέσω του Διαδικτύου δημιουργεί μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κενά γνώσης ακόμα και για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις. Η τεχνολογία μεταλλάσσεται τόσο έντονα που σε διάστημα μερικών ετών θεωρούνται απαρχαιωμένα τεχνολογικά εργαλεία που γνώριζαν ιδιαίτερη αναγνώριση και χρήση σε επίπεδο εφαρμογών. Παράλληλα, νέες δυναμικότερες τεχνολογίες καταλαμβάνουν το χώρο και δημιουργούν νέες αναγκαιότητες στη γνώση και τις εφαρμογές. Στο πλαίσιο αυτό περιστρέφεται και η παρούσα εργασία που πραγματεύεται ένα αντικείμενο με ταχύτατη εξέλιξη και προοπτικές στο χώρο των δικτυακών εφαρμογών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η δημιουργία δυναμικών asp σελίδων και μάλιστα με βασικό αίτημα την μέγιστη δυνατή απλότητα ως αναφορά τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν και το περιβάλλον κάτω από το οποίο η ανάπτυξη αυτή πραγματοποιήθηκε. Οι στόχοι της διατριβής αυτής δεν είναι ερευνητικοί ως αναφορά την εξαγωγή νέων συμπερασμάτων σαν αποτέλεσμα έρευνας. Φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν οδηγό εισαγωγής σε ένα πραγματικά αχανή χώρο εφαρμογών και να βοηθήσει τα πρώτα βήματα και κάθε ενός που θα χρειαζόταν να δημιουργήσει ανάλογες εφαρμογές. Το κύριο μειονέκτημά της, σε αναφορά με το περιεχόμενο της είναι το ίδιο το αντικείμενο που πραγματεύεται. Η εξέλιξη είναι τόση σφοδρή και ταχύτατη που σαφώς υπάρχει η προοπτική της απαξίωσης των περιεχομένων της με το χρόνο. Για το λόγο αυτό έχει την μέγιστη σημασία της και μπορεί να είναι αποτελεσματικότερη την περίοδο της παραγωγής της για όποιον χρειαστεί την συντεταγμένη βοήθειά της. Ένα από τις πλέον ενδιαφέρουσες αποφάσεις που έπρεπε να παρθούν κατά την σύνταξη της παρούσης εργασίας ήταν σαφώς το ζήτημα της ορολογίας που θα χρησιμοποιούνταν. Με γνώμονα το ότι απευθύνεται σε άτομα με εξειδικευμένες γνώσεις θεωρήθηκε ορθότερο να χρησιμοποιούνται όλες οι ονομασίες και οι εκφράσεις που αφορούν εμπορικούς και τεχνοκρατικούς όρους στην αγγλοσαξωνικής τους μορφή για εξασφάλιση μέγιστης συμβατότητας του γνωσιακού περιεχομένου του αναγνώστη και του κειμένου. Η διατριβή χωρίζεται σε τρία τμήματα. Στο πρώτο τμήμα γίνεται μια αναδρομή στις εξελίξεις στη δικτυακή τεχνολογία των τελευταίων δεκαετιών και των αναγκαιοτήτων που οδηγούν την τεχνολογική έρευνα. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 4

5 Στο δεύτερο τμήμα παρουσιάζεται μια ανάλογη αναδρομή στις τεχνολογικές εξελίξεις που αφορούν το Ηλεκτρονικό Εμπόριο και τις τεχνολογικές εξαρτήσεις και συνιστώσες του καθώς και της ανάλογης τεχνολογίας των βάσεων δεδομένων, που αποτελούν αλληλένδετα τμήματα στην υλοποίηση εμπορικών δικτυακών εφαρμογών. Στο τρίτο τμήμα παρουσιάζεται μια μικρή εφαρμογή που αφορά τις λειτουργικές δυνατότητες ενός καταστήματος με αντικείμενο την προβολή και τις πωλήσεις βιβλίων. Παρουσιάζονται οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες της εφαρμογής, τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν στην ανάπτυξή της και οι δυνατότητες επέκτασης και διαφοροποίησης της. Στον επίλογο γίνεται μια αναφορά των σημαντικών σημείων που περιλαμβάνει αυτή η κατασκευή και η δυνατή προέκταση της. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 5

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι στατικές ιστοσελίδες του Παγκόσμιου Ιστού (Wide Word Web) που μπορούν να προσπελαστούν μέσω του Internet έχουν την τεχνολογική δυνατότητα να εμπλουτιστούν εδώ και μερικά χρόνια με δυναμικές αναζητήσεις σε βάσεις δεδομένων, αλληλεπιδραστικές διεπιφάνειες (Interface) με τους χρήστες ή ακόμα και με κώδικα σε Visual Basic και Java. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να συνδεθούν από στατικές αναρτήσεις ψηφιακών πληροφοριών να μετατραπούν σε πλήρεις εφαρμογές που αφορούν συνθέσεις στοιχείων από σχεσιακές βάσεις δεδομένων. Οι τεχνολογικές προσεγγίσεις είναι αρκετές και μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με το βαθμό πολυπλοκότητας και αποτελεσμάτων. Το αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι πρωταρχικά η σύνθεση ιστοσελίδων σαν ενεργές σελίδες asp (active server pages). Oι ενεργές σελίδες στο Internet έχουν πλέον γίνει ένα από τα de facto πρότυπα όταν υπάρχει η αναγκαιότητα εμφάνισης στοιχείων από μια βάση δεδομένων ή της δυναμικής καταχώρισης νέων δεδομένων. Είναι οι σελίδες με την κατάληξη.asp, που συχνότατα εμφανίζονται σε πολλούς τόπους στο Internet και ειδικότερα σε διακομιστές ΝΤ. Αποτελούν ένα μείγμα κώδικα HTML και προγραμματισμού σε Visual Basic. Η μεγάλη τους απήχηση οφείλεται στο γεγονός ότι ο κώδικας εκτελείται στο διακομιστή και τα αποτελέσματα επιστρέφονται στο πρόγραμμα αναζήτησης. Είναι μια έξυπνη και γρήγορη λύση, που διαφέρει από τα υπόλοιπα προϊόντα της Microsoft. Για να εκτελεστούν οι ενεργές σελίδες απαιτείται ένας διακομιστής που να τις υποστηρίζει, όπως είναι τα Windows NT με τον IIS (Internet Information Server). Δεν υπάρχει όμως κάποια ξεχωριστή προϋπόθεση για να δει κανείς τα αποτελέσματα των ενεργών σελίδων. Το ίδιο αποτέλεσμα θα εμφανιστεί τόσο στον Internet Explorer σε ένα PC με τα Windows 98 όσο και στον Netscape Navigator σε έναν Mac. Η υποστήριξη των σελίδων asp εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1996 με την κωδική ονομασία Denali, ένα χρόνο πριν ενσωματωθεί στον IIS των Windows NT. Σήμερα, θα βρείτε την έκδοση asp 2.0 ενσωματωμένη στα Windows NT και τον IIS 4.0. Με τη δεύτερη αυτή έκδοση οι ενεργές σελίδες απέκτησαν πρόσθετα χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα χρήσιμα στους κατασκευαστές ιστοσελίδων, όπως είναι η σύνδεση με τις φόρμες και τα πεδία τους. Φυσικά, υπάρχει και η υποστήριξη του ADO, του τελευταίου προτύπου για την ενιαία πρόσβαση σε κάθε μορφής βάση δεδομένων. Ο συνδυασμός του ADO με τις ενεργές σελίδες σάς δίνει τη δυνατότητα της εύκολης δημιουργίας ιστοσελίδων με δυναμικό περιεχόμενο από οποιαδήποτε βάση δεδομένων όπου βρίσκονται αποθηκευμένα τα στοιχεία που ενδιαφέρει να εκδοθούν στο Internet. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιστορική Αναδρομή Πρωτοκόλλου WWW και Διαδικύου (Internet) Tο πρωτόκολλο επικοινωνίας Word Wide Web αναπτύχθηκε στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Έρευνας (CERN) στη Γενεύη από μία πρόταση του Tim-Berners Lee το Αρχικός σκοπός ήταν το μοίρασμα πληροφοριών για την πυρηνική φυσική. Το 1991, εμφανίσθηκε ο πρώτος browser. Μέχρι τις αρχές του 1993, υπήρχαν ήδη 50 web servers και browsers με δυνατότητες γραφικών. Την ίδια χρονιά, το CERN παρουσίασε τον πρώτο browser για υπολογιστές Macintosh, ενώ το Εθνικό Κέντρο για Εφαρμογές Υπερυπολογιστών στο Σικάγο παρουσίασε την έκδοση X Window για το Mosaic. Οι σημαντικότεροι χρονικοί σταθμοί στην εξέλιξή του Διαδικτύου και παράλληλα και του WEB μπορούν να παρουσιαστούν ως εξής [ 1 ] [ 2 : Μέχρι το Στο Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ιδρύεται η Υπηρεσία Προηγμένων Έργων Έρευνας (Advanced Research Projects Agency -ARPA) με στόχο την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στα πλαίσια του Αμερικανικού στρατού Γίνεται η πρώτη δημοσίευση που αφορά στη θεωρία Μεταγωγής Πακέτων (Packet Switching) από τον Leonard Kleinrock "Information Flow in Large Communication Nets" Δημοσιεύεται μελέτη από τον Paul Baran για τα κατανεμημένα δίκτυα μεταγωγής πακέτων : "On Distributed Communications Networks". ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 7

8 1967 Δημοσιεύεται το πρώτο σχέδιο του δικτύου ARPANET από τον L.Roberts. Η δημοσίευση φέρει τον τίτλο "Multiple Computer Networks and Intercomputer Communication» Χρηματοδοτείται και εγκαθίσταται η πρώτη υλοποίηση του ARPANET με 4 κόμβους (mini computers μνήμης 12K) διαφορετικού λειτουργικού συστήματος και γραμμές ταχύτητας 50kbps. Αργότερα, μέχρι το τέλος του 1971 θα έχουν συνδεθεί στο ARPANET συνολικά 23 κόμβοι. Δεκαετία του Γίνεται η πρώτη δημοσίευση που αφορά στο πρωτόκολλο επικοινωνίας του δικτύου ARPANET από τους C.S. Carr, S. Crocker, V.G. Cerf με τίτλο, "HOST-HOST Communication Protocol in the ARPA Network". Τίθεται σε λειτουργία το δίκτυο ALOHAnet, το οποίο θα συνδεθεί με το ARPANET δύο χρόνια αργότερα Ανακοινώνεται στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα η λειτουργία του ARPANET και αποφασίζεται η υποστήριξη της έρευνάς του. Ο R. Tomlinson χρησιμοποιεί για πρώτη φορά το κατά τη νέα υλοποίηση του προγράμματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του ARPANET. Υλοποιείται το πρώτο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Επιδεικνύεται για πρώτη φορά η υπηρεσία chat και διαμορφώνονται οι προδιαγραφές της υπηρεσίας telnet. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 8

9 1973 To ARPANET έχει γίνει πλέον διεθνές και απαριθμεί περίπου 2000 χρήστες. Λειτουργεί το πρώτο δίκτυο Ethernet με όνομα Alto Aloha System. Διαμορφώνονται οι προδιαγραφές της υπηρεσίας μεταφοράς αρχείων FTP και του πρωτοκόλλου NVP (Network Voice Protocol) που καθιστούν δυνατή την πρώτη τηλε-διάσκεψη στο ARPANET Δημοσιεύεται μελέτη με το σχεδιασμό του TCP (Transmission Control Program) από τους V.Cerf και B.Kahn με όνομα "A Protocol for Packet Network Interconnection". Το νέο αυτό πρωτόκολλο επιτρέπει σε διαφορετικά δίκτυα να επικοινωνούν μεταξύ τους, καθώς στηρίζεται στην αρχή της ανοιχτής αρχιτεκτονικής των συνδεδεμένων δικτύων και στην ύπαρξη μιας δυνατής μηχανής που αποτελεί την πόρτα (gateway) προς τον έξω κόσμο. Την ίδια περίοδο αρχίζουν να λειτουργούν και άλλα δίκτυα, διαφορετικών μεθόδων και αρχιτεκτονικών, που συνδέονται στο ARPANET και τα οποία είναι ανοιχτά σε μεγάλο αριθμό χρηστών Λειτουργεί η πρώτη mailing list στο ARPANET, ενώ στο υλοποιούνται οι δυνατότητες απάντησης και προώθησης μηνυμάτων Το πρωτόκολλο TCP χωρίζεται στο TCP και το IP Προτείνεται, αν και δεν γίνεται ευρέως αποδεκτή πριν το 1982, η χρήση των emoticons στα . ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 9

10 Δεκαετία του Το TCP και το IP καθορίζονται ως ο συνδυασμός πρωτοκόλλων του ARPANET. Έτσι, γίνεται η πρώτη αναφορά στον όρο internet ως ένα συνδεδεμένο σύνολο από δίκτυα που χρησιμοποιούν το TCP/IP. Δημιουργείται το EUnet (European UNIX Network) που συνδέει αρχικά το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία, τη Δανία και την Ολλανδία Υλοποιείται το πρώτο DNS (Domain Name System) στο οποίο καταγράφονται 1000 κεντρικοί κόμβοι, εκ των οποίων κάποιοι βρίσκονται στην Ασία. Έτσι πλέον οι υπολογιστές του διαδικτύου αναγνωρίζονται από διευθύνσεις κωδικοποιημένων αριθμών π.χ Στη Μεγάλη Βρετανία, όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα συνδέονται μέσω του νέου το Joint Academic Network (JANet) Στις ΗΠΑ, όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα συνδέονται μέσω του νέου Nation Science Foundation Net (NSFNet), το οποίο εξασφαλίζει πρόσβαση σε όλους τους φοιτητές και το προσωπικό των πανεπιστημίων. Παραχωρείται το πρώτο domain name (symbolics.com) και ακολουθούν άλλα κυρίως από εκπαιδευτικά ιδρύματα (π.χ. berkeley.edu, ucla.edu κ.ά.) 1986 Σχεδιάζεται το NNTP (Network News Transfer Protocol), που βασίζεται στο TCP/IP Υπάρχει πλέον παγκόσμια επέκταση του διαδικτύου καθώς έχουν δημιουργηθεί πολλά εθνικά κ.ά. δίκτυα που συνδέονται σε αυτό. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 10

11 Εμφανίζεται το πρώτο worm, το οποίο επηρεάζει τη λειτουργία περίπου 6000 από τους εξυπηρετητές του δικτύου. Υλοποιείται το IRC (Internet Relay Chat). Δεκαετία του Σταματάει η λειτουργία του δικτύου ARPANET. Ούτως ή άλλως, οι περισσότεροι κόμβοι του διαδικτύου έχουν ήδη συνδεθεί με άλλα δίκτυα. Λειτουργεί ο πρώτος Internet provider, που προσφέρει σύνδεση στο Internet μέσω τηλεφώνου, με το όνομα «The World comes on-line (world.std.com)» Μαζί με χώρες όπως η Αυστρία, η Ισπανία, κ.ά., η Ελλάδα συνδέεται στο διαδίκτυο μέσω του δικτύου NSFNET Αίρονται οι περιορισμοί εμπορικής χρήσης του δικτύου. Ανακοινώνεται η λειτουργία του Gopher. Τίθεται σε λειτουργία ο παγκόσμιος ιστός World-Wide Web (WWW) από το CERN. Ως πρώτος web-server λειτουργεί ο nxoc01.cern.ch που αργότερα θα μετονομαστεί σε info.cern.ch. Το πρόγραμμα φυλλομετρητής/συντάκτης διατίθεται ελεύθερα και στη 2η έκδοσή του στηρίζεται στη χρήση της γλώσσας HTML (HyperText Markup Language). Έτσι, το διαδίκτυο (ένας χώρος υπολογιστών και καλωδίων) χρησιμοποιείται για να φιλοξενήσει τον παγκόσμιο ιστό (ένα χώρο δεσμών υπερκειμένου). Υλοποιείται ο Archie, η πρώτη μηχανή αναζήτησης και ανάκτησης αρχείων Δίνεται σε χρήση η εξελιγμένη μηχανή αναζήτησης Veronica και χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ο όρος "surfing the Internet" (πλοήγηση στο Διαδίκτυο). ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 11

12 Συνδέεται στο NSFNET και η Κύπρος Το WWW εμφανίζει ρυθμούς ανάπτυξης 341,634% ετησίως, το gopher ρυθμούς 997%, ενώ αρχίζει να λειτουργεί και το Mosaic X. Η εξέλιξη και η πτώση των τιμών των προσωπικών υπολογιστών (PCs) κάνει το διαδίκτυο γνωστό στο ευρύ κοινό που δεν ανήκει στην πανεπιστημιακή κοινότητα Αρχίζουν οι απευθείας συνδέσεις στο Internet ενώ εμφανίζονται και οι πρώτες διαφημίσεις στο hotwired.com 1995 Το NSFNET γίνεται ξανά ερευνητικό δίκτυο. Η κίνηση των ΗΠΑ περνάει από άλλους παροχείς. Στις 23 Μαΐου η εταιρεία SUN ανακοινώνει την πλατφόρμα και τη γλώσσα JAVA. Ακολουθεί η ανάπτυξη της JAVAscript. Ξεκινάει η εμπορική διάθεση των domain names. Εμφανίζονται η VRML (εικονικά περιβάλλοντα) και τα collaborative tools Δίνονται 7 νέες καταλήξεις domain, οι:.firm,.store,.web,.arts,.rec,.info,.nom Εμφανίζεται η τεχνολογία Push. Αυτή είναι η χρονιά και του Multicasting Γίνονται οι πρώτες δημοσιεύσεις για τη γλώσσα XML. Αυτή είναι η χρονιά των portals ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 12

13 και του διαδικτυακού εμπορίου Πραγματοποιούνται οι πρώτες ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές. Την τελευταία πενταετία 2000 Δίνονται 7 νέες καταλήξεις domain, οι:.aero,.biz,.coop,.info,.museum,.name,.pro 2001 Γίνονται οι πρώτες μεταδόσεις με χρήση του Internet2. Υλοποιείται το πλήρες σύνολο χαρακτήρων Unicode Δημιουργείται το ταχύτατο Global Terabit Research Network (GTRN). Σημειώνεται εξάπλωση του Internet2, στο οποίο πλέον εφαρμόζεται το IPv6. Η χρήση του διαδικτύου φορολογείται στις ΗΠΑ. Το 1994 υπήρχαν περίπου 500 Web sites, και μέχρι τις αρχές του 1995, σχεδόν Το 1995, γράφτηκαν περισσότερα άρθρα για το WWW παρά για οποιοδήποτε άλλο θέμα στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η ταχύτατη αυτή εξέλιξη στο χώρο των δικτυακών τεχνολογιών δημιούργησε νέα δεδομένα στις επικοινωνίες και κατέστησε μια καθαρά κυβερνητική και ακαδημαϊκή χρήσης τεχνολογία προσιτή σε οικιακό επίπεδο. Αφαιρώντας βέβαια το καθαρά τεχνοκρατικό ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 13

14 κομμάτι από τις αναφορές που προηγήθηκαν και μένοντας στο χειροπιαστό τμήμα των εφαρμογών γίνεται εμφανέστατο πως η υπηρεσία που γνώρισε την σφοδρότερη ανάπτυξη και αποτελεί ποσοστιαία το μεγαλύτερο τμήμα χρήσης του Διαδικτύου είναι το W W W. Αυτό συμβαίνει κυρίως για τους παρακάτω λόγους: Εχει την δυνατότητα να συνδυάζει λειτουργίες πολυμέσων. Μεταφέρει δηλαδή κινούμενη εικόνα και ήχο και είναι ελκυστικότερο στη χρήση. Τα εργαλεία λογισμικού που χρησιμοποιούνται για τις εφαρμογές του είναι εκλεπτυσμένα και απαιτούν ελάχιστο βαθμό εξειδίκευσης από τον μέσο χρήστη. Η ευκολία χρήσης του και το χαμηλό συγκριτικά κόστος ανάπτυξης εφαρμογών του, το κάνουν ιδανικό για εμπορική χρήση. Τα περισσότερα πρωτόκολλα και υπηρεσίες ( , FTP, κ.τ.λ) ενσωματώνονται στις εφαρμογές του και δεν απαιτείται κάποια διαφορετικού τύπου εφαρμογή για τη χρήση τους. Δίνει τη δυνατότητα προγραμματισμού και την ανάπτυξη με τον τρόπο αυτό δυναμικών εφαρμογών και on-line μεταφοράς πληροφοριών προς και από βάσεις δεδομένων. Το παλιότερο στατικό πρότυπο ανάρτησης υπερκειμένων αντικαθίσταται από σελίδες δυναμικής ενημέρωσης και πολύπλοκων κριτηρίων αναζήτησης. Η αναγκαιότητα για την ανάπτυξη πιο ευέλικτων εφαρμογών WWW οδήγησε στην ανάπτυξη νέων πρωτοτύπων μεθόδων μεταφοράς δεδομένων σε αρμονία όμως με όλους τους προϋπάρχοντες ώστε να μπορούν να ενσωματωθούν στα ήδη προϋπάρχοντα πρωτόκολλα και στις λειτουργίες τους. Τέτοιες τεχνολογίες οδήγησαν στην δημιουργία ολόκληρων γλωσσών προγραμματισμού, όπως η Java, με ευρύτατες Διαδικτυακές εφαρμογές, την προέκταση παλιότερων σε νέους χώρους (Vbasic se Vbasic Scripting) καθώς και την διαμόρφωση δυναμικά μεταγλωτιζόμενων εντοποθετιμένων οδηγιών σε HTML όπως το asp. Θεωρείται αναγκαίο για το λόγο αυτό η αναφορά μιας αναδρομής στα κυριότερα στάδια ανάπτυξης τεχνολογίας εφαρμογών στο Web. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 14

15 1.2. Βάσεις Δεδομένων και Ιστορική Μετεξέλιξή τους. Ο έλεγχος και η διαχείριση της πληροφορίας που σχετίζεται με οποιοδήποτε εφαρμογή είναι από τις σημαντικότερες δυνατότητες που παρέχει ο υπολογιστής στον άνθρωπο, κυρίως χάρη στις βάσεις δεδομένων (Β.Δ.). Με τον όρο Βάση Δεδομένων εννοούμε μία συλλογή ολοκληρωμένων εγγράφων που περιέχει αυτοπεριγραφή. Με τον όρο αυτοπεριγραφή εννοούμε [ 3 ]: το λεξικό των δεδομένων τον τύπο και την μορφή των δεδομένων συσχέτιση των δεδομένων τυχόν περιορισμοί επί των δεδομένων Για την δημιουργία και την συντήρηση βάσεων δεδομένων χρησιμοποιούμε ειδικά πακέτα λογισμικού, που ονομάζονται γενικά " συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων " (DBMS). Τα πλεονεκτήματα της χρήσης των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων είναι: Ταχύτητα και οικονομία στην αναπαραγωγή δεδομένων που βρίσκονται οργανωμένα στη βάση δεν υπάρχουν διασκορπισμένα στοιχεία, αντιθέτως τα στοιχεία είναι οργανωμένα έτσι ώστε να μην έχουμε επανάληψη των δεδομένων υποστήριξη πολλαπλών όψεων χρήστη, έτσι μπορούμε να δώσουμε συγκεκριμένες πληροφορίες σε συγκεκριμένα άτομα ή να αποκρύψουμε πληροφορίες από αυτούς ανεξαρτησία προγραμμάτων δεδομένων δυνατότητα προσπέλασης και διαχείρισης της πληροφορίας από απομακρυσμένα μεταξύ τους σημεία. Οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων στη σημερινή τους μορφή παρουσιάζουν μια ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 15

16 βραχεία ιστορική εξέλιξη που σημειώνεται κυρίως μετά την δεκαετία του 60' [ 4 ] [ 5 ]. Η προέλευση τους συνδέεται με τη διαχείριση βιβλιοθηκών, διοικητικών και επιχειρησιακών δομών και τα ιατρικών αρχεία. Υπάρχει μια μακροχρόνια ιστορία της αποθήκευσης και της ανάκτησης πληροφοριών. Σε οτιδήποτε συνδέεται όμως με την μορφή των σύγχρονων Βάσεων Δεδομένων μια εξελικτική διαδρομή πρέπει να αναζητηθεί μερικές δεκαετίες πίσω. Η δεκαετία του '60: Οι υπολογιστές γίνονται οικονομικώς αποδοτικοί για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις μαζί με την αυξανόμενη ικανότητα αποθήκευσης δεδομένων. Δύο κύρια πρότυπα στοιχείων αναπτύχθηκαν για το σκοπό αυτό 1) το δίκτυακό πρότυπο (CODASYL) και 2) το ιεραρχικό (IMS). Η πρόσβαση στη βάση δεδομένων πραγματοποιείται μέσω δεικτών χαμηλού επιπέδου που συνδέουν μεταξύ τους τις εγγραφές. Οι λεπτομέρειες της αποθήκευσης εξαρτώνται από τον τύπο των στοιχείων που αποθηκεύονται και κατά συνέπεια η προσθήκη ενός πρόσθετου στοιχείου στη βάση δεδομένων απαιτεί τον επανασχεδιασμό και την επαναενημέρωση της βάσης. Η έμφαση δινόταν ώστε οι εγγραφές για να είναι επεξεργάσιμες και όχι η γενική δομή του συστήματος. Ένας χρήστης θα έπρεπε να ξέρει τη φυσική δομή της βάσης δεδομένων προκειμένου να μπορέσει να αναζητήσει τις σχετικές πληροφορίες. Μια σημαντική εμπορική επιτυχία ήταν σύστημα SABRE από την ΙΒΜ για τις αμερικανικές αερογραμμές : E.F. Codd [ 6 ] πρότεινε το σχεσιακό πρότυπο για τις βάσεις δεδομένων σε δημοσίευση ορόσημων για την μετέπειτα εξέλιξη των βάσεων δεδομένων. Αποσυνδέει το σχήμα (λογική οργάνωση) μιας βάσης δεδομένων από τις φυσικές μεθόδους αποθήκευσης και θέτει ένα σύνολο από 12 κανόνες που από τότε οριοθέτησαν τις βασικές αρχές του σχεσιακού προτύπου. Αυτό το σύστημα είναι τυποποιημένο από τότε. Η δεκαετία του '70: Διάφορες ομάδες υπερασπιστών υποστηρίζουν τις αξίες και τα πλεονεκτήματα των ανταγωνιστικών συστημάτων ενώ η θεωρία των βάσεων δεδομένων αρχισε να αποτελεί αντικείμενο έρευνας σχετικών ερευνητικών προγραμμάτων. Δύο κύρια πρωτότυπα για τα σχεσιακά συστήματα αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του Αυτά παρέχουν και ένα λαμπρό παράδειγμα για το πώς η θεωρία οδηγεί στην καλύτερη πρακτική. Αρχικά το πρότυπο Ingres: Αναπτύχθηκε από το UCB και οδήγησε τελικά στις Ingres Corporation, Sybase, MS SQL Server, Britton-Lee, Wang's PACE. Αυτό το σύστημα χρησιμοποίησε QUEL ως γλώσσα διατύπωσης ερωτήσεων (query language). ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 16

17 Σύστημα R: Αναπτύχθηκε στην ΙΒΜ San Jose και οδήγησε στα IBM's SQL/DS & DB2, Oracle, HP's Allbase, Tandem's Non-Stop SQL. Το σύστημα αυτό χρησιμοποίησε την SEQUEL ως γλώσσα διατύπωσης ερωτήσεων. Το σχεσιακό πρότυπο διαχείρισης βάσεων δεδομένων διαμορφώνεται και η χρήση του όρου Relational Database Management System (RDBMS) γενικεύεται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. 1976: Προτείνεται το πρότυπο οντότητα-σχέσης (ER) από τον P. Chen για τη σχεδίαση βάσεων δεδομένων που δίνει ακόμα μια σημαντική διορατικότητα στα εννοιολογικά πρότυπα των βάσεων. Τέτοιες υψηλού επιπέδου διαμορφώσεις επιτρέπουν στο σχεδιαστή να επικεντρωθεί στη χρήση των δεδομένων αντί της λογικής διασύνδεσης πινάκων. Η πρόωρη δεκαετία του '80: Η εμπορευματοποίηση των σχεσιακών συστημάτων αρχίζει δίνοντας ώθηση στην αγορά υπολογιστών για την επιχείρηση. Η μέσος-δεκαετία του '80: Το SQL (δομημένη γλώσσα διατύπωσης ερωτήσεων) γίνεται "intergalactic πρότυπα". DB2 γίνεται προϊόν ναυαρχίδων της ΙΒΜ. Το δίκτυο και τα ιεραρχικά πρότυπα εξασθενίζουν στο υπόβαθρο, με ουσιαστικά καμία ανάπτυξη αυτών των συστημάτων σήμερα αλλά μερικά συστήματα κληρονομιών είναι ακόμα σε χρήση. Η ανάπτυξη του PC της ΙΒΜ προκαλεί επιχειρήσεις και τα προϊόντα πολλές DB όπως το RIM, RBASE 5000, PARADOX, OS/2 Database Manager, Dbase ΙΙΙ, IV ( Foxbase και ακόμα πιο πρόσφατα η Visual FoxPro), Watcom SQL. Η πρόωρη δεκαετία του '90: Μια βιομηχανική ανάπτυξη αρχίζει με λιγότερες επιζήσουσες επιχειρήσεις να προσφέρουν όλο και περισσότερο σύνθετα προϊόντα σε υψηλότερες τιμές. Πολλή ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στρέφεται στα εργαλεία πελατών για την ανάπτυξη εφαρμογής όπως PowerBuilder (Sybase), DataBase Manager της Oracle, VB (Microsoft), το πρότυπο Client - Server γίνεται ο κανόνας για τις μελλοντικές επιχειρησιακές αποφάσεις. Ανάπτυξη των προσωπικών εργαλείων ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 17

18 παραγωγικότητας όπως Excel / Access (MS) και ODBC. Αυτό χαρακτηρίζει επίσης την αρχή των πρωτοτύπων συστημάτων διαχείρισης βάσεων δεδομένων αντικειμένου - Object Database Management Systems (ODBMS). Η μέσος-δεκαετία του '90: Εμφανίζεται το χρησιμοποιήσιμο Internet/WWW. Ένας αγώνας ακολουθεί για την παραγωγή εργαλείων που επιτρέπουν την εξ' αποστάσεως πρόσβαση στα συγκροτήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών με δεδομένα. Τα προιόντα αυτά φθάνουν στον υπολογιστή γραφείου των μέσων χρηστών που με λίγη υπομονή για την πολυπλοκότητα μπορούν να τα χρησιμοποιούν ενώ η σχέση WWW και DB αυξάνεται εκθετικά. Η πρόσφατος-δεκαετία του '90: Ο μεγάλος όγκος επενδύσεων στις επιχειρήσεις Διαδικτύου τροφοδοτεί την ανάπτυξη εργαλείων που συνδέουν τα Web/Internet/DB. Active Server Pages, Front Page, Java Servlets, JDBC, Enterprise Java Beans, ColdFusion, Dream Weaver, Oracle Developer 2000.είναι παραδείγματα τέτοιων προιόντων. Η χρήση ανοικτού κώδικα (Open source) σε συνδυασμό με τη γενικευμένη χρήση του GCC, CGI, Apache, MySQL, κλπ είναι παραδείγματα παρόμοιων υλοποιήσεων. Παράλληλα τεχνολογίες όπως οι Online Transaction Processing (OLTP), Online Analytic Processing (OLAP) ωριμάζουν με πολλούς εμπόρους να χρησιμοποιούν την τεχνολογία point-of-sale (POS) σε καθημερινή βάση. Αρχές του 21ου αιώνα: Παρατηρήθηκε μια παρακμή της βιομηχανίας Διαδικτύου συνολικά αλλά η αύξηση των εφαρμογών DB συνεχίζεται. Πιο διαλογικές εφαρμογές εμφανίζονται με τη χρήση PDAs, pos για τις συναλλαγές κ.λ.π. Τρεις κύριες (δυτικές) επιχειρήσεις υπερισχύουν στη μεγάλη αγορά των βάσεων δεδομένων: Η ΙΒΜ (αγόρασε την Informix), η Microsoft, και η Oracle. Μελλοντικές τάσεις: Τα τεράστια συστήματα (terabyte) εμφανίζονται και θα απαιτήσουν νέα μέσα για τη διαχείριση και τη ανάλυση των δεδομένων. Μεγάλες βάσεις επιστημονικών δεδομένων όπως το πρόγραμμα γονιδιώματος, γεωλογικά δεδομένα, δεδομένα εθνικής ασφάλειας ή τα στοιχεία διαστημικής εξερεύνησης. Data mining, data warehousing, data marts είναι συνηθισμένες χρησιμοποιούμενες τεχνικές σήμερα. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 18

19 Οι διάδοχοι στο SQL (και ίσως το RDBMS) θα προκύψουν στο μέλλον. Οι περισσότερες προσπάθειες να τυποποιηθούν οι διάδοχοι του SQL δεν είναι επιτυχείς. SQL92, SQL2, SQL3 είναι ακόμα μικρής ισχύος και μη υποστηριζόμενες από όλους τους κατασκευαστές. Πιθανότατα αυτό θα προσπεραστεί από την XML και άλλες αναδυόμενες τεχνικές. Η XML με την Java για βάσεις δεδομένων δείχνουν να κρατούν κάποιο κομμάτι του μέλλοντος. Η κινητή χρήση βάσεων δεδομένων είναι ένα προϊόν που έρχεται τώρα στην αγορά με διάφορους τρόπους. Η διανεμημένη επεξεργασία κατά δοσοληψία γίνεται ο κανόνας για τον επιχειρησιακό προγραμματισμό σε πολλούς επιχειρηματικούς χώρους Βάσεις Δεδομένων και Internet Η χρησιμότητα των βάσεων δεδομένων γίνεται φανερή με τον τρόπο αυτό και όπως είναι λογικό η ανάγκη διασύνδεσης βάσεων δεδομένων με εφαρμογές του web ήταν μεγάλη. Έπρεπε λοιπόν να δημιουργηθούν τεχνολογίες οι οποίες θα επέτρεπαν την διασύνδεση εφαρμογών του web με βάσεις δεδομένων και θα επέτρεπαν την δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ client και server. ISAPI. Μία λύση για τέτοιου είδους εφαρμογές στο web αποτέλεσαν οι τεχνολογίες CGI και CGI (common gateway interface) To Common Gateway Interface(cgi) είναι ένα πρότυπο, το οποίο επιτρέπει την αμφίδρομη ροή πληροφοριών μεταξύ browser και server με την χρήση ενός εκτελέσιμου προγράμματος (gateway) το οποίο υπάρχει στον HTPP-Server και καλείται από αυτόν σαν αποτέλεσμα κάποιων ενεργειών του χρήστη. Έτσι ένα gateway σε έναν SQL- Server θα μπορούσε είτε να μας δώσει πληροφορίες για την τιμή κάποιου προϊόντος είτε να μας εμφανίσει τα αποτελέσματα κάποιας αναζήτησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μίας cgi ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 19

20 εφαρμογής είναι η μηχανές αναζήτησης πληροφοριών (Lycos,Yahoo,Altvista) στις οποίες το gateway κάνει μία αναζήτηση στην βάση δεδομένων η οποία αντιπροσωπεύει την γνώση της αντίστοιχης μηχανής. Δυστυχώς το μοντέλο του cgi παρουσιάζει ένα μεγάλο μειονέκτημα. Το μοντέλο αυτό μπορεί να παρομοιαστεί με ένα μεγάλο πολυκατάστημα στο οποίο υπάρχει μόνο ένα ταμείο για την εξυπηρέτηση όλων των πελατών του. Τέτοιου είδους εφαρμογές δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν μεγάλο αριθμό ταυτόχρονων αιτήσεων. Ο μέγιστος αριθμός εξυπηρέτησης ταυτόχρονων αιτήσεων, με χρήση της τεχνολογίας cgi, κυμαίνετε μεταξύ 50 και 100, ενώ παρατηρείται σημαντική επιβράδυνση όταν απαιτείται η εξυπηρέτηση περισσότερων από 100 ταυτόχρονων αιτήσεων. Η αιτία αυτού του μειονεκτήματος έγκειται στο ότι η εφαρμογές cgi δεν αποτελούν ενσωματωμένες λειτουργίες του server και έτσι απαιτείται να φορτωθεί και να εκτελεστεί το αρχείο exe για κάθε αίτηση ξεχωριστά με αποτέλεσμα να καλυφθούν πολύ γρήγορα οι πόροι του server. ISAPI (Internet Server Application Interface) Η αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρουσίαζε η τεχνολογία cgi έγινε με χρήση της τεχνολογίας ISAPI (Internet Server Application Interface). Στην τεχνολογία ISAPI τα cgi προγράμματα έχουν αντικατασταθεί από από αρχεία dll (Dynamic Link Library) τα οποία είναι ενσωματοποιημένες λειτουργίες του server και φορτώνονται κάθε φορά μαζί του. Έτσι αυτή η τεχνολογία παρουσιάζει γρηγορότερη εξυπηρέτηση των αιτήσεων σε σχέση με την τεχνολογία cgi. Η τεχνολογία ISAPI αν και δίνει λύσεις σε ορισμένα προβλήματα δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις μεγάλες απαιτήσεις που υπήρχαν για να δημιουργηθούν πιο ολοκληρωμένες δυναμικές σελίδες στο web διότι τα dll προγράμματα αν και αποτελούν ενσωματοποιημένες λειτουργίες του server δεν παύουν να είναι προγράμματα γραμμένα σε γλώσσες όπως C++, Visual Basic,Perl γεγονός που απαιτεί αφενός καλή γνώση των τελευταίων αφετέρου βαθιές γνώσεις των πρωτοκόλλων του internet. Θα έπρεπε να υπήρχαν ενσωματοποιημένα αντικείμενα του server με απλή χρήση των οποίων θα ήταν δυνατή η απόκτηση των πληροφοριών που εισάγει ο χρήστης όταν συμπληρώσει και στείλει μια φόρμα ή αντικείμενα τα οποία θα επέτρεπαν άμεσα την διασύνδεση με μία βάση δεδομένων και θα έδιναν έτσι την δυνατότητα διαχειρίσεως τις ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 20

21 βάσης από πολλά μεταξύ τους απομακρυσμένα σημεία. Τις παραπάνω απαιτήσεις και όχι μόνο ήρθαν με την σειρά τους να εκπληρώσουν τα active server pages. Active Server Pages Τα active server pages(asp) είναι μία νέα τεχνολογία η οποία αποτελεί μέρος της Active-Plattform, μίας στρατηγικής που η Microsoft έχει επιλέξει για το internet. Η Active- Plattform στηρίζεται σε μία σειρά από γλώσσες και υπηρεσίες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να δημιουργηθούν εφαρμογές είτε σε περιβάλλον client (Active- Desktop) είτε σε περιβάλλον server (Active-Server). Τα asp εγκαθίστανται σε έναν ήδη υπάρχον web-server, όπως στον Internet Information Server(IIS) των Windows NT ή στον Personal Web Server των Windows 95, δημιουργούν αρχεία με κατάληξη.asp και απαντούν στις διάφορες αιτήσεις.asp των clients. Mπορούμε να πούμε ότι τα asp δεν είναι απλά μία γλώσσα scripting, αλλά ένα περιβάλλον ανάπτυξης εφαρμογών Internet/Intarnet που επιτρέπει την ταυτόχρονη συνύπαρξη εγγράφων HTML, εντολών VBScript και Javascript, ActiveX-Components καθώς και αντικειμένων asp. Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι οι εφαρμογές που δημιουργούνται με χρήση της τεχνολογίας asp εκτελούνται στον server σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα γνωστές εφαρμογές οι οποίες εκτελούνταν σε περιβάλλον client. asp. Παρακάτω αναφέρονται μερικά από τα βασικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν τα Τα asp δεν απαιτούν μεταφραστή Τα asp μπορούν εύκολα να διορθωθούν και να επεκταθούν Τα asp παρέχουν υψηλή ασφάλεια Τα asp συνεργάζονται με ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες όπως idc (internet database connector),cgi,activex. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 21

22 1.3 Ηλεκτρονικό Εμπόριο Σαν Ηλεκτρονικό Εμπόριο (e-commerce) μπορεί να θεωρηθεί κάθε είδος εμπορικής συναλλαγής μεταξύ προσώπων (φυσικών και μη) που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού ή διαπροσωπικής επαφής, συνήθως μέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Πρόκειται για την αγοραπωλησία αγαθών, πληροφοριών και υπηρεσιών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών [ 7 ]. γωνίες: Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να θεωρηθεί από τέσσερις διαφορετικές οπτικές Επιχειρήσεις: Ως εφαρμογή νέων τεχνολογιών προς την κατεύθυνση του αυτοματισμού των συναλλαγών και της ροής εργασιών. Υπηρεσίες: Ως μηχανισμός που έχει στόχο να ικανοποιήσει την κοινή επιθυμία προμηθευτών και πελατών για καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών, μεγαλύτερη ταχύτητα εκτέλεσης συναλλαγών και μικρότερο κόστος. Απόσταση: Ως δυνατότητα αγοραπωλησίας προϊόντων και υπηρεσιών μέσω του Internet ανεξάρτητα από τη γεωγραφική απόσταση. Επικοινωνία: Ως δυνατότητα παροχής πληροφοριών, προϊόντων ή υπηρεσιών και πληρωμών μέσα από δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το ηλεκτρονικό εμπόριο σε πρακτικό επίπεδο, μπορεί να πάρει πολλές μορφές: Εσωτερικό εμπόριο: Στόχος είναι η αποτελεσματικότερη λειτουργία των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης, ώστε να μπορεί να προσφέρει καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες στους πελάτες της. Οι εφαρμογές του συνήθως εντάσσονται στη λειτουργία ενός τοπικού δικτύου (Intranet) και μπορούν να είναι: επικοινωνία μεταξύ ομάδων εργασίας, ηλεκτρονική δημοσίευση (άμεση διανομή πληροφοριών) κτλ. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 22

23 Συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (Business To Business, B2B): Το ηλεκτρονικό εμπόριο επιτρέπει σε επιχειρήσεις να βελτιώσουν τη μεταξύ τους συνεργασία, απλοποιώντας τις διαδικασίες και το κόστος των προμηθειών, την ταχύτερη αποστολή των προμηθειών και τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του επιπέδου αποθεμάτων. Επιπλέον καθιστά ευκολότερη την αρχειοθέτηση των σχετικών εγγράφων και ποιοτικότερη την εξυπηρέτηση πελατών. Η δυνατότητα ηλεκτρονικής σύνδεσης με προμηθευτές και διανομείς καθώς και η πραγματοποίηση ηλεκτρονικών πληρωμών βελτιώνουν ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα: οι ηλεκτρονικές πληρωμές περιορίζουν το ανθρώπινο σφάλμα, αυξάνουν την ταχύτητα και μειώνουν το κόστος των συναλλαγών. Το ηλεκτρονικό εμπόριο προσφέρει τη δυνατότητα αυξημένης πληροφόρησης σχετικά με τα προσφερόμενα προϊόντα - είτε από τους προμηθευτές είτε από ενδιάμεσους οργανισμούς που προσφέρουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. Λιανικές πωλήσεις - Hλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτών (Business-to-Consumer - B2C): Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη μορφή ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο καταναλωτής έχει πρόσβαση σε μια τεράστια ποικιλία προϊόντων σε δικτυακούς κόμβους-καταστήματα, βλέπει, επιλέγει, αν επιθυμεί να αγοράσει είδη ένδυσης μπορεί ενίοτε και να τα δοκιμάζει (μέσω ειδικών προγραμμάτων), ανακαλύπτει προϊόντα τα οποία δεν θα μπορούσε να βρει εύκολα στη χώρα του, συγκρίνει τιμές και τέλος αγοράζει. Κι όλα αυτά χωρίς να βγει από το σπίτι του, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο και κόπο. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 23

24 1.3.1.Το ιστορικό της ανάπτυξης του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Μόνο μερικές δεκαετίες συνθέτουν την ιστορική αναδρομή της εξέλιξης του Ηλεκτρονικού Εμπορίου με τη μορφή που σήμερα τη γνωρίζουμε. Γραμμοσκιάζοντας μερικούς χρονικούς σταθμούς εξέλιξης μπορούν να αναφερθούν τα εξής [ 8 ]: Δεκαετία του 1970 Εμφανίζονται τα συστήματα ηλεκτρονικής μεταφοράς χρηματικών πόρων (EFT) μεταξύ τραπεζών, που χρησιμοποιούν ασφαλή ιδιωτικά δίκτυα. Τα συστήματα EFT αλλάζουν τη μορφή των αγορών. Δεκαετία του 1980 Οι τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας που βασίζονται στην αρχιτεκτονική της ανταλλαγής μηνυμάτων (συστήματα EDI και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) αποκτούν σημαντική διάδοση. Πολλές δραστηριότητες, που παραδοσιακά διεκπεραιώνονταν με βασικό μέσο το χαρτί, μπορούν πλέον να γίνουν ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Οι συναλλαγές, που παλαιότερα απαιτούσαν έντυπα, όπως παραγγελίες αγοράς, συνοδευτικά έγγραφα και επιταγές πληρωμής, μπορούν να γίνουν κατά ένα μέρος ή στο σύνολό τους ηλεκτρονικά - με δομημένο τρόπο χάρη στα συστήματα EDI ή μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τέλη της δεκαετίας του αρχές της δεκαετίας του 1990 Τα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφέρουν μια νέα μορφή κοινωνικής επικοινωνίας, με δυνατότητες όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), ηλεκτρονική διάσκεψη (conferencing) και ηλεκτρονική συνομιλία (IRC), ομάδες συζήτησης (newsgroups, forums), μεταφορά αρχείων (FTP) κτλ. Η πρόσβαση στο δίκτυο γίνεται φθηνότερη λόγω της διεθνούς απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Μέσα της δεκαετίας του 1990 Η εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού (WWW) στο Internet και η επικράτηση των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών (PC) που χρησιμοποιούν λειτουργικά συστήματα τύπου Windows, προσφέρουν μεγάλη ευκολία χρήσης λύνοντας το πρόβλημα της δημοσίευσης και της εύρεσης πληροφοριών στο Διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο γίνεται ένας πολύ φθηνότερος τρόπος για την πραγματοποίηση μεγάλου όγκου συναλλαγών, ενώ συγχρόνως διευκολύνει την παράλληλη λειτουργία πολλών διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, επιτρέποντας σε μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες, με πολύ ευνοϊκότερες προϋποθέσεις. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 24

25 Τέλη της δεκαετίας του 1990 Η καθιέρωση μεθόδων κρυπτογράφησης του περιεχομένου και εξακρίβωσης της ταυτότητας του αποστολέα ηλεκτρονικών μηνυμάτων, καθώς και η σχετική προσαρμογή της νομοθεσίας στους τομείς των εισαγωγών-εξαγωγών και των επικοινωνιών, καθιστούν δυνατή την πραγματοποίηση ασφαλών διεθνών ηλεκτρονικών συναλλαγών. Οι εφαρμογές του Ηλεκτρονικού Εμπορίου στις μέρες μας περνά κατά καθοριστικό βαθμό από τις καθιερωμένες δομές λειτουργίας και τα πρωτόκολλα του Internet. Για το λόγο αυτό οι διεπιφάνειες επικοινωνίας τείνουν όλο και περισσότερο να προσαρμόζονται στην μορφολογία του Διαδικτύου (κυρίως του WWW) και να εξαρτώνται από τις δυνατότητες δημιουργίας εφαρμογών που προσφέρονται για τη δημιουργία ιστοσελίδων με εξειδικευμένο περιεχόμενο. Δυο είναι οι βασικές προϋποθέσεις που χαρακτηρίζουν τις συναλλαγές Ηλεκτρονικού Εμπορίου μέσω του Διαδικτύου, η ασφάλεια των συναλλαγών και η αξιοπιστία τους. Για την διασφάλιση των παραπάνω συνθηκών, μια σειρά από τεχνολογικές καινοτομίες αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς. Οι τεχνολογίες του ηλεκτρονικού εμπορίου δεν είναι όλες νέες. Οι περισσότερες από αυτές χρησιμοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια από συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή κλάδους. Αυτό που τους έδωσε την απαιτούμενη ώθηση και έκανε την αντιμετώπισή τους ενιαία -κάτω από τη μορφή του ηλεκτρονικού εμπορίου- ήταν η αποδοχή διεθνών προτύπων και η ανάγκη για νέες μορφές οργάνωσης και λειτουργικής διαχείρισης. Έτσι, οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν στο εξής να αντεπεξέλθουν στις συνθήκες που επιβάλλονται από τη διεθνοποίηση των αγορών, τις νέες καταναλωτικές αντιλήψεις και κοινωνικές συνθήκες. Μερικές από αυτές είναι: Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (EDI - Electronic Data Interchange) Δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '70. Η EDI είναι μια κοινή δομή αρχείων που σχεδιάστηκε ώστε να επιτρέψει σε μεγάλους οργανισμούς να μεταδίδουν πληροφορίες μέσα από μεγάλα ιδιωτικά δίκτυα. Πρόκειται για την ηλεκτρονική ανταλλαγή εμπορικών και διοικητικών δεδομένων από υπολογιστή σε υπολογιστή, με την ελάχιστη παρέμβαση χειρόγραφων διαδικασιών. Τα δεδομένα αυτά είναι οργανωμένα σε αυτοτελή μηνύματα ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 25

26 (τιμολόγια, παραγγελίες, τιμοκατάλογοι, φορτωτικές κλπ.), το περιεχόμενο και η δομή των οποίων καθορίζονται από κάποιο κοινώς αποδεκτό πρότυπο. Τα πρότυπα που χρησιμοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο προέρχονται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επικοινωνιακών αναγκών των εμπορικών εταιριών. Το πρότυπο αυτό είναι το EDIFACT (EDI For Administration, Commerce and Transportation). Επίπεδο Ασφαλών Συνδέσεων (SSL - Secure Sockets Layer) Το πρωτόκολλο αυτό σχεδιάστηκε προκειμένου να πραγματοποιεί ασφαλή σύνδεση με τον εξυπηρετητή (server). Το SSL χρησιμοποιεί "κλειδί" δημόσιας κρυπτογράφησης με σκοπό να προστατεύει τα δεδομένα καθώς "ταξιδεύουν" μέσα στο Internet. Ασφαλείς Ηλεκτρονικές Συναλλαγές (SET - Secure Electronic Transactions) Το SET κωδικοποιεί τους αριθμούς της πιστωτικής κάρτας που αποθηκεύονται στον εξυπηρετητή του εμπόρου. Το πρότυπο αυτό, που δημιουργήθηκε από τη Visa και τη MasterCard, απολαμβάνει μεγάλης αποδοχής από την τραπεζική κοινότητα. Γραμμωτός κώδικας (Barcode) Η τεχνολογία του γραμμωτού κώδικα αποτελεί τμήμα του γενικότερου τομέα των τεχνολογιών αυτόματης αναγνώρισης (Auto ID Technologies). Είναι ένα σύγχρονο εργαλείο, το οποίο βοηθά καταλυτικά στην ομαλή διακίνηση και διαχείριση (logistics) προϊόντων και υπηρεσιών. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας του γραμμωτού κώδικα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, με σκοπό να εξυπηρετήσει την πληρωμή προϊόντων στα καταστήματα τροφίμων. Οι πρώτες εφαρμογές σε βιομηχανικό περιβάλλον εμφανίστηκαν στα τέλη της ίδιας δεκαετίας σε μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, για τον περιορισμό του κόστους εργασίας που σχετιζόταν με την παραγωγή. Εκτεταμένη χρήση παρουσιάστηκε μετά την ανάπτυξη των πρώτων προτύπων (λόγω των πιέσεων των αρκετών πλέον χρηστών - προμηθευτών, υποκατασκευαστών των μεγάλων βιομηχανιών) στα τέλη της δεκαετίας του Κατά τη ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 26

27 δεκαετία του 1980 υπήρξε αλματώδης ανάπτυξη του εξοπλισμού, κατ' επέκταση και των τρόπων χρήσης της τεχνολογίας γραμμωτού κώδικα. Έξυπνες κάρτες (Smart Cards) Οι "έξυπνες κάρτες" αποτελούν εξέλιξη των καρτών μαγνητικής λωρίδας (παθητικό μέσο αποθήκευσης, τα περιεχόμενα του οποίου μπορούν να διαβαστούν και να αλλαχθούν). Οι έξυπνες κάρτες μπορούν να αποθηκεύσουν μεγάλη ποσότητα δεδομένων και παρέχουν δυνατότητες κρυπτογράφησης και χειρισμού ηλεκτρονικών υπογραφών για την ασφάλεια των περιεχομένων τους. Η ιδέα της έξυπνης κάρτας ξεκίνησε στη Γαλλία το Το 1975 τα δικαιώματα ανάπτυξης πέρασαν σε μεγάλες εταιρίες ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Η νέα αυτή τεχνολογία παρουσιάστηκε στο κοινό το Μια σειρά από πιλοτικά σχέδια ξεκίνησε αμέσως, και το 1984 με μια συλλογική αξιολόγησή τους εκδόθηκαν νέες ολοκληρωμένες προδιαγραφές. Σήμερα επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση ότι οι Smart Cards είναι τραπεζικές ή πιστωτικές κάρτες, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζεται το μεγάλο εύρος των δυνατοτήτων τους. Η τεχνολογία των έξυπνων καρτών προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες χρήσης στη βιομηχανία, το εμπόριο και τη δημόσια διοίκηση. Πιστοποίηση και ασφάλεια Για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών συναλλαγών χρησιμοποιούνται ευρέως, τα firewalls. Το firewall αποτελεί λογισμικό ή υλικό, που επιτρέπει μόνο στους εξωτερικούς χρήστες που έχουν τα κατάλληλα δικαιώματα, να προσπελάσουν το προστατευόμενο δίκτυο. Ένα firewall επιτρέπει στους εσωτερικούς χρήστες να έχουν πλήρη πρόσβαση στις παρεχόμενες υπηρεσίες, ενώ οι εξωτερικοί χρήστες πρέπει να πιστοποιηθούν. Υπάρχουν πολλοί τύποι firewalls, καθένας από τους οποίους παρέχει διαφορετικά επίπεδα προστασίας. Ο συνηθέστερος τρόπος χρησιμοποίησης ενός firewall είναι η τοποθέτηση ενός υπολογιστή ή δρομολογητή μεταξύ συγκεκριμένου δικτύου και του Internet, και η παρακολούθηση όλης της κυκλοφορίας μεταξύ του εξωτερικού και του τοπικού δικτύου ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 27

28 Η εμπιστευτική πληροφορία που διακινείται στο δίκτυο μπορεί να προστατευθεί με κρυπτογράφηση και χρήση μυστικών κωδικών. Η ασφάλεια του ηλεκτρονικού εμπορίου βασίζεται κατεξοχήν στην κρυπτογράφηση, δηλαδή στην κωδικοποίηση του μεταδιδόμενου κειμένου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί μόνο με τη χρήση του ειδικού κλειδιού αποκρυπτογράφησης. Η κρυπτογράφηση συνοδεύεται πολλές φορές και από την ψηφιακή υπογραφή του αποστολέα, έτσι ώστε ο παραλήπτης να μπορεί να βεβαιωθεί για την ταυτότητα του πρώτου. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 28

29 1.4 Active Server Pages (ASP) Στα πρώτα χρόνια ύπαρξης του το web παρείχε μόνο στατικές σελίδες μίας και αυτός ήταν ο πρωταρχικός σκοπός του. Καθώς όμως αυξανόταν ο αριθμός των σελίδων στο web έγινε εμφανές ότι το πρωταρχικό μοντέλο δεν ήταν πλήρη. Το μοντέλο είναι γνωστό. Ο web browser ενός χρήστη στέλνει μία αίτηση HTTP για να λάβει τα περιεχόμενα ενός εγγράφου HTML. O server αφού λάβει αυτή την αίτηση, πρώτα διαπιστώνει την ύπαρξη του εγγράφου και κατόπιν είτε στέλνει το έγγραφο που του ζητήθηκε είτε στέλνει κάποιο ανάλογο μήνυμα. Ο browser με την σειρά του εμφανίζει το έγγραφο αφού το μορφοποιήσει κατάλληλα. Το παραπάνω μοντέλο δουλεύει εφόσον ο χρήστης γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη url περιέχει πληροφορίες οι οποίες τον ενδιαφέρουν. Στις περιτπώσεις όμως που απαιτούνταν μια μορφή αλληλεπίδρασης μεταξύ χρήστη και διακομιστή ώστε να παρέχονται εξειδικευμένα τμήματα πληροφορίας ή αποτελέσματα ερωτημάτων από σύνθετες Βάσεις Δεδομένων, το στατικό μοντέλο εγγράφων HTML αδυνατούσε να ανταποκριθεί. Γίνεται λοιπόν εμφανές το πρόβλημα των στατικών σελίδων έγκειται στο ότι αυτές δεν δίνουν καμία δυνατότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ χρήστη και server πάρα παρέχουν στείρα πληροφορία. Θα έπρεπε να υπάρχουν μηχανές αναζήτησης οι οποίες θα απαντούσαν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις του χρήστη μετατρέποντας έτσι το web σε μία εύχρηστη πηγή πληροφοριών. Πράγματι με την βελτιστοποίηση των χαρακτηριστικών των servers έγινε η δημιουργία δυναμικών σελίδων πραγματικότητα. Ο κύριος παράγων στον οποίο οφείλεται η ύπαρξη δυναμικών σελίδων στο web είναι η δυνατότητα που έχουν οι servers να επικοινωνούν με βάσεις δεδομένων οι οποίες είναι οι κατεξοχήν πηγή αποθήκευσης πληροφορίας. Τα χαρακτηριστικά του ΑSP πρωτοκόλου μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω Τα asp δεν απαιτούν μεταφραστή Όπως προαναφέρθηκε τα asp δεν απαιτούν μεταφραστή(compiler), όπως οι παλαιότερες τεχνολογίες, διότι αποτελούν ενσωματοποιημένες λειτουργίες του server οι οποίες φορτώνονται κάθε φορά μαζί με τον server. Απλά δημιουργείται ένα αρχείο.asp και μία dll(dynamic link library) επεξεργάζεται αυτό το αρχείο όταν ύπαρξη μία αίτηση για αυτό. Αποτέλεσμα αυτής της ιδιότητας των asp είναι η αύξηση του αριθμού των ταυτοχρόνων ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 29

30 αιτήσεων, ενός αρχείου asp, στους οποίους μπορεί να αντεπεξέλθει ο server. Μια τυπική σχηματική παράσταση του ASP προτύπου φαίνεται στο Σχήμα 1. Σχήμα 1: Η τυπική διαμόρφωση του asp πρωτοκόλλου Τα asp μπορούν εύκολα να διορθωθούν και να επεκταθούν Τα asp πολύ απλά μπορούμε να πούμε ότι είναι αρχεία κειμένου τα οποία περιέχουν τον κώδικα της κάθε εφαρμογής. Επιπλέον δεν απαιτούν μεταφραστή. Έτσι η διόρθωση, επέκταση του κώδικα προϋποθέτει απλά το άνοιγμα του αρχείου asp με χρήση ενός κειμενογράφου όπως το notepad, την διόρθωση του κώδικα και τέλος την αποθήκευση του. Αν αυτή η λύση δεν είναι επιθυμητή η Microsoft παρέχει ολοκληρωμένα εργαλεία για την ανάπτυξη εφαρμογών στο διαδίκτυο όπως το Visual Interdev και το FrontPage. Τα asp παρέχουν υψηλή ασφάλεια. Ένα σοβαρό μειονέκτημα, όσο αφορά θέματα ασφάλειας, διαφόρων script γλωσσών όπως η Javascript και η Vbscript έγκειται στο ότι αυτά μεταφέρονται μαζί με τον κώδικα HTML στον client και εκτελούνται εκεί από τον αντίστοιχο browser. Με τον τρόπο αυτό μεταφέρονται και πληροφορίες η οποίες ίσως να μην ήταν επιθυμητό να δημοσιεύονται αφού κάθε χρήστης του web έχει πρόσβαση στον source-code της σελίδας που καλεί. ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 30

31 Οι asp σελίδες παρακάμπτουν αυτό το μειονέκτημα διότι εκτελούνται σε περιβάλλον server σε αντίθεση με τις παραπάνω γλώσσες script. Στον τελικό χρήστη μεταφέρεται το αποτέλεσμα σε μορφή HTML και έτσι εξασφαλίζεται η απόκρυψη διαφόρων πληροφοριών. Τα asp συνεργάζονται με ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα asp δεν αντικαθιστούν όλες τις παλαιότερες τεχνολογίες αντιθέτως της συμπληρώνουν. Ο σωστός συνδυασμός αυτών επιφέρει τα βέλτιστα αποτελέσματα. Σαν παράδειγμα μπορεί να θεωρηθεί ο συνδυασμός των asp με μία γλώσσα script. Έτσι μία συνάρτηση script θα ελέγχει επί τόπου τα δεδομένα που εισάγει ο χρήστης και ανάλογα με την ορθότητα τους είτε θα επιτρέπει την αποστολή των στον server όπου τα asp θα επεξεργάζονται αυτά τα δεδομένα, είτε θα εμφανίζει κατάλληλα μηνύματα. Με χρήση των παραπάνω εξοικονομείται ο χρόνος που θα απαιτούνταν για την σύνδεση client-server, αποστολή των δεδομένων, επεξεργασία των δεδομένων στον server και τέλος σύνδεση Server-client και αποστολή μηνύματος λάθους εάν ο χρήστης εισήγαγε εσφαλμένα δεδομένα. Σύνταξη asp Μία εφαρμογή asp συνίσταται από [ 9 ]: κώδικα HTML κώδικα script(javascript,vbscript) ActiveX-Components Σύμβολα script: <% %> Αντικείμενα asp Παρατηρούμε ότι η μόνη διαφορά μεταξύ συνηθισμένων web εφαρμογών και asp εφαρμογών είναι τα σύμβολα script <% %>. Αυτά τα σύμβολα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε σημείο του κώδικα και περιέχουν τόσο εντολές αντικειμένων της asp όσο και εντολές javascript, perl ή vbscript. Για να δηλώσουμε ποια γλώσσα script θα χρησιμοποιήσουμε τοποθετούμε στην πρώτη γραμμή του κώδικα την εντολή : <%@ LANGUAGE=Javascript % ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 31

32 όπου, στην προκειμένη περίπτωση δηλώσαμε την χρησιμοποίηση της Javascript. Βεβαίως είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν και δύο διαφορετικές γλώσσες-script στον ίδιο κώδικα. Οι εφαρμογές asp επεξεργάζονται από τους ASP-interpreter και ASP-parser όπου γίνεται η σύνθεση και η αποστολή δυναμικού περιεχομένου HTML σελίδων. Τα εσωτερικά αντικείμενα ASP Για την δημιουργία δυναμικών σελίδων η asp παρέχει τέσσερα αντικείμενα. Κάθε ένα από αυτά τα αντικείμενα έχουν μία σειρά από μεθόδους και ιδιότητες που δίνουν στον προγραμματιστή πολλές δυνατότητες. Τα αντικείμενα είναι: Το αντικείμενο RESPONSE Το αντικείμενο REQUEST Το αντικείμενο SESSION Το αντικείμενο APPLICATION Αντικείμενο Request Κατά την επικοινωνία ενός browser με έναν server με βάση το πρωτόκολλο http, στέλνονται από τον browser εκτός από το path της ζητούμενης σελίδας και διάφορες άλλες πληροφορίες όπως απαντήσεις του χρήστη, cookies, διάφορες ιδιότητες του browser. Όλες αυτές οι πληροφορίες στέλνονται αποκωδικοποιημένες στο http-header. Με χρήση του αντικειμένου Request, το οποίο χρησιμοποιείται πολύ συχνά, είμαστε σε θέση να συλλάβουμε τα δεδομένα των πεδίων μίας φόρμας την οποία συμπλήρωσε και έστειλε ο χρήστης. Αν για παράδειγμα ονομάσουμε ένα πεδίο μίας φόρμας «Quantity» τότε με απλή χρήση της παρακάτω εντολής, στον πηγαίο κώδικα, είμαστε σε θέση να αποκομίσουμε τα δεδομένα του χρήστη στο αντίστοιχο πεδίο : <% Request.Form("Quantity") %> Η χρησιμοποίηση της συλλογής Form προϋποθέτει ότι τα δεδομένα μίας φόρμας στάλθηκαν, από τον browser, με χρήση της μεθόδου Post. Αν αντίθετα χρησιμοποιηθεί για την αποστολή των δεδομένων η μέθοδο Get τότε πρέπει, μαζί με το αντικείμενο Request να ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 32

33 χρησιμοποιηθεί η συλλογή QueryString. Έτσι: <% Request.QueryString("Quantity") %> Η διαφορά μεταξύ των δύο μεθόδων, αποστολής δεδομένων, Get και Post έγκειται στην θέση που λαμβάνουν τα δεδομένα μέσ στο http πακέτο. Τα δεδομένα που αποστέλνονται με την μέθοδο get εμπεριέχονται στο header του πακέτου ενώ αυτά που αποστέλνοντε με την μέθοδο post εμπεριέχονται στο body του αντίστοιχου http πακέτου. Μία άλλη πολύ χρήσιμη συλλογή αυτού του αντικειμένου είναι η συλλογή Cookies. Τα cookies χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση πληροφοριών μεταξύ δυο διαφορετικών, χρονικά, συνδέσεων browser και server. Στην πιο απλή περίπτωση τα cookies περιέχουν πληροφορίες που αποθηκεύονται στον client και στέλνονται στον server σαν τμήμα της http-κλήσης του browser. Έτσι είναι δυνατό να διατηρηθούν πληροφορίες και να μην απαιτείται κάθε φορά ο χρήστης να πληκτρολογεί τα ίδια δεδομένα. Έτσι με χρήση της εντολής <% Request.Cookie("Cookiename") %> έχουμε την δυνατότητα να λάβουμε το συγκεκριμένο cookie και τις πληροφορίες που αυτό περιέχει. Το αντικείμενο Response Αντίθετα με το αντικείμενο Request, με το οποίο πέρνουμε τα δεδομένα από τον clientbrowser, το αντικείμενο Response χρησιμοποιείται για να στείλουμε πληροφορίες από τον Server στον χρήστη όπως για παράδειγμα σαν αποτέλεσμα μίας αναζήτησης που έγινε σε μία βάση δεδομένων του Server. Μερικές από τις σημαντικότερες μεθόδους αυτού του αντικειμένου είναι η μέθοδος write και η μέθοδος redirect. Η write καλείται για να στείλει δεδομένα στον χρήστη. <% Response.write("Hello world") %> ή variable=hello world Response. write(variable) ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 33