Ουδείς άπολις μέχρις αν η των Θεσσαλονικέων ή πόλις [Κανένας άπολις (ανέστιος, χωρίς πατρίδα) όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη]

Transcript

1 Ουδείς άπολις μέχρις αν η των Θεσσαλονικέων ή πόλις [Κανένας άπολις (ανέστιος, χωρίς πατρίδα) όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη] Νικηφόρος Χούμνος, λόγιος της (14ος αιώνας)

2 Πρόλογος του καθηγητή Ι. Κ. Χασιώτη, ΣΕΛΙ Α 16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η παρουσία των απόντων Η κληρονομιά της πολυπολιτισμικής 02 ΣΕΛΙ Α 23 Η Θεσσαλονίκη των Ρωμαίων Ιστορική εισαγωγή, 23 Πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας Στα χρόνια του Γαλέριου Τα ρωμαϊκά τείχη της πόλης, 30 Το ανακτορικό συγκρότημα του Γαλέριου, 31 Το ανάκτορο, Το Οκτάγωνο, Ο Ιππόδρομος, To θέατρο-στάδιο, Η θριαμβική αψίδα του Γαλέριου - Καμάρα, Η Ροτόντα Η Ρωμαϊκή Αγορά, 37 Η ανασκαμμένη Ρωμαϊκή Αγορά, Το Ωδείο, Το ρωμαϊκό νομισματοκοπείο, Η Στοά των Ειδώλων Πραιτώριο, το πρώτο ρωμαϊκό κτήριο διοίκησης, 42 Ο ρωμαϊκός ναός του Αυγούστου, 43 Ο κεντρικός ρωμαϊκός δρόμος (Via Regia), 44 Αστικές επαύλεις, 46 Προτομές και αγάλματα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, 47

3 Ρωμαϊκά νεκροταφεία και σαρκοφάγοι, 49 Αρχαιολογικό Μουσείο, 51 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Η Θεσσαλονίκη των Μουσουλμάνων Ιστορική εισαγωγή, 55 Οι αλλαγές του 19ου αιώνα Το κίνημα των Νεοτούρκων Εκπαίδευση Η ελληνική περίοδος ΣΕΛΙ Α 55 Οι μουσουλμανικές συνοικίες της Άνω Πόλης, 70 Τσινάρι, Κουλέ Καφέ, Οδός Θεοφίλου, Οδός Ηροδότου Μουσουλμανικά τεμένη τζαμιά - μαυσωλεία, 74 Χαμζά μπέη τζαμί ( Αλκαζάρ ), Αλατζά Ιμαρέτ, Τζαμί Ζιχνί πασά, Τουρμπές Μουσά Μπαμπά, Τάφος Χορτατζή Σουλεϊμάν, Μιναρές της Ροτόντας Κτήρια στρατιωτικής χρήσης και δημόσιας διοίκησης, 77 Λευκός Πύργος, Μουσείο Λευκού Πύργου, Πύργος Τριγωνίου ή Πύργος της Αλύσεως, Φρούριο του Βαρδαρίου (Τοπ Χανέ), Φυλακές Γεντί Κουλέ (Επταπύργιο), Στρατώνες Γ Σώματος Στρατού, Πολεμικό Μουσείο, Σχολή τουρκικής χωροφυλακής (νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς ), Στρατόπεδο Παύλου Μελά, Διοικητήριο Κτήρια εκπαίδευσης, 90 Προπαρασκευαστική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (παλιό κτήριο Φιλοσοφικής σχολής), Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων - Τεχνική σχολή Ισλαχανέ (Μηχανουργείο Αξυλιθιώτη), Σχολικό κτήριο Άνω Πόλης (Αντιδημαρχία Πολιτισμού) Κτήρια κοινωνικών αστικών υποδομών, 93 Δημοτικό νοσοκομείο (νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος ), Παλιός σιδηροδρομικός σταθμός, Σιδηροδρομικό Μουσείο, Εγκαταστάσεις του τραμ στο Ντεπό, Αντλιοστάσιο Οθωμανικής Εταιρίας Υδάτων, Μουσείο Ύδρευσης, Δημοτικά σφαγεία Κτήρια οικονομικού ενδιαφέροντος, 100 Μπεζεστένι, Παλιό λιμάνι, Μουσείο Φωτογραφίας, Μουσείο Κινηματογράφου, Τελωνείο του λιμένα, Κτήριο Οθωμανικής τράπεζας (Κρατικό Ωδείο) Χαμάμ Δημόσια λουτρά, 108 Μπέη χαμάμ (Λουτρά Παράδεισος ), Γενί χαμάμ ( Αίγλη ), Γιαχουντί χαμάμ ( Λουλουδάδικα ή λουτρό της Αγοράς), Πασά χαμάμ (λουτρά Φοίνιξ ) Κήποι, Πάρκα, Κρήνες, 111 Μπέχτσιναρ, Κήπος του Λευκού Πύργου, Κήποι του Πασά, Κρήνη Χαμιδιέ (Σιντριβάνι), Κρήνη στο Τσινάρι, Κρήνη Ναμίκα Χανίμ Ιδιωτικές κατοικίες, 114 Βίλα Σεϊφουλάχ πασά (βίλα Μορντόχ), Βίλα Οσμάν Αλή μπέη (ορφανοτροφείο Μέλισσα, Κέντρο Βυζαντινών

4 Ερευνών), Βίλα Χασάν μπέη (Σχολή Τυφλών), Το σπίτι του Μουσταφά Κεμάλ (Μουσείο Ατατούρκ), Κατοικία Αμπντουραχμάν (Καρίπειο), Κατοικία Χιφζί μπέη (Δημοτική Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης) 04 Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων Ιστορική εισαγωγή, 123 Η περίοδος της ακμής Ντονμέδες Δυτικότροπες επιρροές Εκπαίδευση και πρόνοια Φεντερασιόν Εβραϊκός τύπος Προσωπικότητες Σιωνισμός Η πυρκαγιά του 1917 Το Ολοκαύτωμα ΣΕΛΙ Α 123 Συναγωγές, 138 Συναγωγή Μοναστηριωτών, Συναγωγή Γιαντ Λεζικαρόν, Συναγωγή Γιοσούα Αβραάμ Σαλέμ Σχολεία-Ιδρύματα, 140 Σχολείο Λέων Γκατένιο (7ο Δημοτικό σχολείο), Σχολή Ιωσήφ Ισαάκ Νισήμ (Δραματική σχολή ΚΘΒΕ), Σχολή Καζές (Βρεφοκομείο Άγιος Στυλιανός ), Ορφανοτροφείο αρρένων Κάρολος Αλλατίνι, Κτήριο του συλλόγου Ματανότ Λαεβιονίμ (εβραϊκό σχολείο), Νοσοκομείο Χιρς (Ιπποκράτειο). Βιομηχανία - εμπορικές στοές - αγορές - τράπεζες, 147 Μύλοι Αλλατίνι, Κεραμοποιείο Αλλατίνι, Ζυθοποιείο Όλυμπος ( Κάρολος Φιξ ), Υφαντουργείο Τόρρες και Σία (ΒΙΛΚΑ), Στοά Σαούλ, Στοά Καράσσο, Στοά Πελοσώφ (παλιό Ταχυδρομείο), Στοά βαρόνου Χιρς, Αγορά Μοδιάνο, Τράπεζα (στοά Μαλακοπής) Κατοικίες εβραϊκών οικογενειών, 155 Βίλα Αλλατίνι, Βίλα Μορπούργκο (πρώην Ωδείο Βορείου Ελλάδος), Κάζα Μπιάνκα (Δημοτική Πινακοθήκη), Βίλα Μορντόχ, Βίλα Γιακό Μοδιάνο (Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης), οικία Σαλέμ (Ιταλικό προξενείο), οικία Ιωσήφ Μοδιάνο (παράρτημα Α Γυμνασίου). Κτίσματα του μεσοπολέμου, 163 Αξιοθέατες πολυκατοικίες, Συγκρότημα κατοικιών Ουζιέλ Τόποι της εβραϊκής μνήμης και του Ολοκαυτώματος, 166 Πλατεία Ελευθερίας, Το Μνημείο Ολοκαυτώματος, Παλιός σιδηροδρομικός σταθμός, Συνοικισμός Βαρόνου Χιρς, Εβραϊκό νεκροταφείο, Εβραϊκό Μουσείο 05 ΣΕΛΙ Α 175 Ντονμέδες, μια ξεχωριστή πληθυσμιακή ομάδα της Ιστορική εισαγωγή, 175 Ο Σαμπεταϊσμός Κοινωνικά χαρακτηριστικά Επιφανείς Ντονμέδες Καράκας και Καπαντζή Η οριστική φυγή

5 Γενί τζαμί, Σχολείο Τερακκί, Βίλα Μεχμέτ Καπαντζή (ΜΙΕΤ), Βίλα Αχμέτ Καπαντζή 06 Οι Φράγκοι της Ιστορική εισαγωγή, 189 Οικογένεια Άμποτ Οικογένεια Σαρνό Πιέρο Αριγκόνι Βιταλιάνο Ποζέλι Η Καθολική εκκλησία ΣΕΛΙ Α 189 Γάλλοι, 198 Σχολή Δελασάλ (Διοικητικά Δικαστήρια), Μονή Λαζαριστών - Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Το γαλλικό νοσοκομείο, Γαλλικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο και ναός του Ζέιτενλικ, Τα ψυγεία της γαλλικής στρατιάς Ιταλοί, 205 Σχολεία, Το Ιταλικό νοσοκομείο (νοσοκομείο Ειδικών Παθήσεων), Ιταλικό κοιμητήριο του Ζέιτενλικ Βρετανοί, 207 Κατοικία Τζέκη Άμποτ (Κρατικό Ωδείο), Στρατιωτικά κοιμητήρια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας (Ζέιτενλικ, Μίκρας, Εξοχής-Χορτιάτη, Ινδικό) Γερμανοί - Αυστριακοί, 210 Γερμανική Σχολή, Το μέγαρο Στάιν Κοιμητήρια, 212 Κοιμητήριο Καθολικών, Κοιμητήριο Προτεσταντών Αμερικανική παρουσία, 212 Αμερικανική Γεωργική Σχολή, Αμερικανικό Κολέγιο Ανατόλια 07 Οι Αρμένιοι της Ιστορική εισαγωγή, 217 Πληθυσμός Κοινωνική και πνευματική ζωή ΣΕΛΙ Α 217 Η αρμενική εκκλησία, Το σκευοφυλάκιο, η βιβλιοθήκη και το αρχείο της αρμενικής κοινότητας, Το αρμενικό νεκροταφείο, Ο αρμενικός σταυρός («χατσκάρ») 08 ΣΕΛΙ Α 227 Οι Σλάβοι της Ιστορική εισαγωγή, 227 Βούλγαροι, 229 Σχολεία, Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Ιωάννη Χρυσοστόμου), αρχοντικά οικογένειας Χατζημήσεφ (κτήρια σχολής κωφαλάλων, Α γυμνασίου αρρένων, 12ου δημοτικού σχολείου), Βίλα Πετρίδη Σέρβοι, 233 Παρεκκλήσι Αγίου Σάββα, Το σερβικό στρατιωτικό κοιμητήριο Ζέιτενλικ Ρώσοι, 235 Εκκλησία Αγίων Νικολάου και Δημητρίου, Ρωσικό νοσοκομείο (Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας),

6 Η ρωσική καλλιτεχνική πρωτοπορία στη Θεσσαλονίκη 09 Η Θεσσαλονίκη το 1911 ΣΕΛΙ Α 238 Το εθνοτικό, θρησκευτικό και κοινοτικό μωσαϊκό της πόλης στον τελευταίο χρόνο της οθωμανικής διοίκησης μέσα από έναν επαγγελματικό οδηγό Α Ρωμαϊκή περίοδος Β Παλαιοχριστιανική και Βυζαντινή εποχή Γ Η οθωμανική κυριαρχία Δ Ο αιώνας της ελληνικής επικράτειας 11 Βιβλιογραφία ΣΕΛΙ Α ΣΕΛΙ Α ΣΕΛΙ Α 278 Χρονολόγιο Από την κατάκτηση της πόλης από τους Ρωμαίους έως το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Ευρετήριο μνημείων - τόπων

7 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΚΘ: ΑΜΘ: ΕΜΘ: ΙΚΘ: ΙΜΜΑ: Αρμενική Κοινότητα Αρχαιολογικό Μουσείο Εβραϊκό Μουσείο Ισραηλιτική Κοινότητα Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα ΚΙΘ: Κέντρο Ιστορίας του Δήμου ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας - Ελληνικό Λαογραφικό Ιστορικό Αρχείο