ΚΟΓΚΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΛΙΚΟΥ. -Ασκήσεις

Transcript

1 ΚΟΓΚΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΛΙΚΟΥ Τεύχος 2 ο -Ασκήσεις Οι ασκήσεις έγιναν σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό Βούλα Τάκη. ΚΕΘΙ : Επιμόρφωση - Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών σε Θέματα Φύλου και Ισότητας Νοέμβριος

2 Προλογικό σημείωμα Σύντομο ιστορικό εκπόνησης του υλικού. Το 1996 ως μέλος της Επιστημονικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Επιμορφωτικού Προγράμματος Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών σε θέματα Ισότητας των δύο Φύλων και Εκπόνηση Παρεμβατικού Υλικού, TASK FORCE - Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), συμμετείχα στην πρώτη προσπάθεια για συστηματική παραγωγή υλικού. Πρόκειται για την πρωτοβουλία του ΚΕΘΙ και της Γενικής Γραμματείας Ισότητας για επιμόρφωση /ευαισθητοποίηση εν ενεργεία εκπαιδευτικών, κυρίως της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε θέματα ισότητας των φύλων στην εκπαίδευση στην οποία συμμετείχαμε μέλη ΔΕΠ από διαφορετικά πανεπιστήμια που είχαμε αντίστοιχη εμπειρία με το θέμα. Περιελάμβανε την εκπόνηση παρεμβατικού μη σεξιστικού υλικού και περιφερειακές διημερίδες σε διάφορα μέρη (σε αρκετές συμμετείχα και ως διδάσκουσα). Το υλικό αυτό είναι αποτέλεσμα πιο συστηματικής επεξεργασίας αντίστοιχου υλικού που χρησιμοποιούσα για τις διδακτικές ανάγκες στο πανεπιστήμιο από τις αρχές της δεκαετίας του 90. Αποτελεί το δεύτερο τεύχος των Ασκήσεων για την Ευαισθητοποίηση στην Έμφυλη Διάσταση στην Εκπαίδευση ( το 1 ο περιέχει συλλογή άρθρων για το ζήτημα). Εκπονήθηκε για να εισάγει την οπτική του φύλου στην εκπαιδευτική διαδικασία και να αποδομήσει τις κυρίαρχες ανισομερείς διχοτομίες φύλου. Υιοθετεί την αρχή της βιωματικής προσέγγισης έτσι ώστε οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί με βάση την ανάλυση των εμπειριών, βιωμάτων και γνώσεων να παρακινηθούν σε συνειδητοποίηση των προσωπικών τους αντιλήψεων, στάσεων και πρακτικών για τα φύλα, να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώθηκαν και να οδηγηθούν σε κριτική αναθεώρησή τους. Η διαδικασία αποδόμησης των σεξιστικών αντιλήψεων, στάσεων και προσδοκιών διευκολύνεται με ασκήσεις αυτογνωσίας, αλλά και υλικό που αφορά πολλούς τομείς της οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας του σχολείου. Για παράδειγμα, η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών στο ζήτημα των ασύμμετρων διαφυλικών σχέσεων μπορεί να επιτευχθεί μέσα από πολλές θεματικές ενότητες, όπως με την καταγραφή του τρόπου που προβάλλονται τα φύλα στο περιεχόμενο 2

3 των σχολικών εγχειριδίων, τον εντοπισμό των βασικών στοιχείων τα οποία προσδιορίζουν τις ανδρικές και γυναικείες ταυτότητες, ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται οι κυρίαρχες μορφές ανδρισμού και θηλυκότητας, τι σκοπούς εξυπηρετούν και πώς επηρεάζουν την πράξη μας στην εκπαίδευση, την διερεύνηση των αναπαραστάσεών τους για το ρόλο τους ως ανδρών ή γυναικών εκπαιδευτικών, τις «προσωπικές» τους επιλογές σε ότι αφορά τις επαγγελματικές φιλοδοξίες, την κατανόηση του ρόλου του σχολείου στη διατήρηση των άνισων σχέσεων εξουσίας, μέσα από τον σχεδιασμό και υλοποίηση παρεμβάσεων με στόχο την προώθηση της ισότητας των φύλων στο σχολείο ή/και ανάλυση παρεμβάσεων που εφαρμόστηκαν σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο σε άλλα κράτη, μεμονωμένες πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών κ.ά. Το το πρόγραμμα του ΚΕΘΙ συνεχίσθηκε ως Επιμόρφωση Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών σε Θέματα Φύλου και Ισότητας στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ και είχε ως αντικείμενο την επιμόρφωση /ευαισθητοποίηση εν ενεργεία εκπαιδευτικών από διάφορες περιοχές της χώρας σε θέματα φύλου και ισότητας και είχε διάφορες δράσεις. Μεταξύ των άλλων περιείχε σχεδιασμό και εκπόνηση νέου παρεμβατικού μη σεξιστικού υλικού στην παιδαγωγική διαδικασία, καθώς και στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το υλικό είχε την μορφή τευχών και αποτελείτο από άρθρα, προτεινόμενη βιβλιογραφία, θέματα για επεξεργασία κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης, ασκήσεις ευαισθητοποίησης και εκπαιδευτικό υλικό για παρέμβαση στις σχολικές τάξεις. Δήμητρα Κογκίδου 3

4 Καταγραφή των προσδοκιών των συμμετεχόντων/ουσών για το περιεχόμενο και τη διαδικασία του μαθήματος «Κοινωνικό Φύλο και Εκπαίδευση» 4

5 Προσδοκίες των συμμετεχόντων/ουσών για το μάθημα «Κοινωνικό Φύλο και Εκπαίδευση» Εχετε επιλέξει να παρακολουθήσετε το μάθημα/ σεμινάριο με τίτλο «Κοινωνικό Φύλο και Εκπαίδευση». 1) Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από το μάθημα/ σεμινάριο; Θεωρείτε ότι το φύλο, ως μια πηγή κοινωνικής στρωμάτωσης και οπτικής για ανάλυση, αφορά όλους και όλες μας; 2) Τι είδους προϋποθέσεις, περιβάλλον και κλίμα στην τάξη θεωρείτε ότι θα διευκόλυνε την επίτευξη των στόχων του μαθήματος/ σεμιναρίου; Ειδικότερα τι θα δημιουργούσε ευνοϊκές προϋποθέσεις για την επίτευξη αλλαγών σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο; Ποιο κατά την άποψή σας είναι το κατάλληλο πλαίσιο που πρέπει να υπάρχει για τη διερεύνηση του ζητήματος της ανισότητας; 3) Νομίζετε ότι οι αρχικές σας στάσεις και προσδοκίες θα επηρεάσουν τον τρόπο συμμετοχής και εμπλοκής σας στο μάθημα, τη γενικότερη λειτουργία της ομάδας, καθώς και τα εκπαιδευτικά οφέλη; 4) Πιστεύετε ότι θα αντιμετωπίσετε δυσκολίες με τους στόχους του μαθήματος και ιδιαίτερα όσο αφορά την εξοικείωσή σας με τη μεθοδολογία του; (δηλ. ασκήσεις αυτογνωσίας, παιχνίδια ρόλων, μελέτη περιπτώσεων, κ. ά. ) 5) Νομίζετε ότι η διαδικασία και το περιεχόμενο αυτού του μαθήματος μπορεί να λειτουργήσει απειλητικά στην ανδρική ταυτότητα; 5

6 Καταγραφή των προσδοκιών για το ρόλο του/της διδάσκοντα/ουσας 1) Νομίζετε ότι παίζει ρόλο το φύλο του διδάσκοντα στη διαμόρφωση των προσδοκιών σας για τις διδακτικές του προσεγγίσεις και την εν γένει, συμπεριφορά του; Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για τη διδάσκουσα σ αυτό το μάθημα; 2) Ποιες είναι οι αναπαραστάσεις που έχετε για ένα μέλος του διδακτικού προσωπικού των Α.Ε.Ι.; Τι είδους χαρακτηριστικά συνθέτουν αυτή την εικόνα (θα τα χαρακτηρίζατε σε γενικές γραμμές αντρικά ή γυναικεία); 3) Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για τη συμπεριφορά και τις διδακτικές προσεγγίσεις που έχει μια γυναίκα πανεπιστημιακός; (αναφερθείτε σε διαφορετικούς τομείς, όπως μαθηματικά, ιστορία, γυναικείες σπουδές) 4) Νομίζετε ότι θα αξιολογούσατε το ίδιο ή διαφορετικά έναν άνδρα και μια γυναίκα πανεπιστημιακό; Τι θα αμφισβητούσατε πιο εύκολα, το επίπεδο των γνώσεων ή την εξουσία που απορρέει από την ιδιότητα τους ως πανεπιστημιακών; 5) Θεωρείτε ότι το φύλο παίζει ρόλο στην επιλογή διαφορετικών μεθόδων διδασκαλίας (π.χ. δασκαλοκεντρική ή ομαδική/ συνεργατική); Αν ναι, αναφερθείτε σε δύο τουλάχιστον διαφορετικές περιπτώσεις και σχολιάστε τες. 6

7 Εξοικείωση των μελών του μαθήματος μεταξύ τους και με το περιεχόμενο/ διαδικασία του μαθήματος Στόχος: Η κατανόηση των στόχων και του περιεχομένου του μαθήματος και η εξοικείωση με τις διδακτικές προσεγγίσεις. 1) Παρουσιάστε τον εαυτό σας, τα κίνητρα της συγκεκριμένης σας επιλογής και τις προσδοκίες σας στην ομάδα (μέγιστη διάρκεια: 10 λεπτά). 2) Ετοιμάστε για την επόμενή μας συνάντηση ένα συνοπτικό σημείωμα για το ίδιο ζήτημα (π.χ. μπορείτε να αναφερθείτε στην καταγωγή σας, το ρόλο σας ως ανδρών/ γυναικών εκπαιδευτικών κ. ά. ) 3) Μετά την παρουσίαση του συνοπτικού διαγράμματος του μαθήματος, την ανάλυση των στόχων του, την εξοικείωση με τις διδακτικές προσεγγίσεις και την αναγκαία διευκρινιστική συζήτηση για όλα αυτά, καταγράψτε, άμεσα, τις αντιδράσεις σας για την όλη διαδικασία. 4) Εγκαθίδρυση κανόνων αλληλεπίδρασης στην τάξη που να ευνοούν τη δημιουργία ενός θετικού κλίματος, όπου όλα τα άτομα αναμένεται να σέβονται τις απόψεις των άλλων και να επιζητούν νέα μάθηση. 5) Σχεδιάστε ένα οποιοδήποτε υποθετικό μάθημα σε μικρές ομάδες, χρησιμοποιώντας παιδαγωγικό υλικό που να παρουσιάζει το φύλο ως μια δομική ανισότητα που έχει σχέση με τη διαφορετική κατανομή της εξουσίας στην κοινωνία. Προσπαθήστε να διερευνήσετε πώς το φύλο δομεί συστήματα προνομίων και πλεονεκτημάτων στις κοινωνικές σχέσεις και πώς η κατανόηση αυτών των σχέσεων συχνά αποσιωπάται από την ομάδα που βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση (δηλ. πώς το φύλο δομείται σε ορισμένους θεσμούς όπως η οικογένεια, το σχολείο) 7

8 Αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων 8

9 Αιτίες ανισότητας των φύλων Στόχος: Διερεύνηση των αντιλήψεων για την ανισότητα των φύλων 1) Προσανατολισμοί των ρόλων του φύλου Απαντήστε με ΝΑΙ ή ΟΧΙ στις παρακάτω ερωτήσεις: α) - Νομίζεις ότι θα πρέπει να υπάρχει ισότιμη κατανομή των οικιακών ευθυνών και της ανατροφής των παιδιών στο ζευγάρι;.. - Εκτιμάς ότι η πλειονότητα των ζευγαριών καταμερίζει στην πράξη αυτή την ευθύνη;. β) - Νομίζεις ότι θα πρέπει να δοθούν ίσες ευκαιρίες συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων; - Εκτιμάς ότι στις γυναίκες, γενικά, δίνονται ίσες ευκαιρίες συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων;.. γ) Νομίζεις ότι πρέπει να υπάρχει διαφοροποίηση του ρόλου των ανδρών και των γυναικών; 2) Αντιλήψεις για τις πηγές διάκρισης των φύλων Κατέγραψε τη συμφωνία (Σ) ή τη διαφωνία σου (Δ): α) - Οι γυναίκες, από τη φύση τους, είναι καλύτερες από τους άνδρες στα επαγγέλματα παροχής φροντίδας - Η κοινωνία μας «εκπαιδεύει» τις γυναίκες να είναι καλύτερες στα επαγγέλματα παροχής φροντίδας και τις κατευθύνει προς τα εκεί β) - Οι άνδρες έχουν καλύτερες θέσεις στην αγορά εργασίας γιατί από τη φύση τους έχουν υψηλότερα κίνητρα και φιλοδοξίες απ ότι οι γυναίκες.. - Οι άνδρες έχουν τις καλύτερες θέσεις στην αγορά εργασίας γιατί η κοινωνία μας κάνει διακρίσεις εις βάρος των γυναικών.. 9

10 3) Αντιλήψεις για την κατανομή της κοινωνικής δύναμης κατά φύλα α) Οι γυναίκες, ως κοινωνική ομάδα, θεωρείτε ότι έχουν μεγάλη, μικρή ή την ενδεικνυόμενη δύναμη στην κοινωνία; β) Αναφέρατε ορισμένα παραδείγματα που να τεκμηριώνουν την άποψή σας. 4) Αντιλήψεις για τη συλλογική δράση ως διαδικασία αλλαγής της ανισότητας των φύλων α) Αν οι γυναίκες θέλουν να βελτιώσουν τη θέση τους στην κοινωνία, τι νομίζετε ότι πρέπει να κάνουν; 10

11 β) Σχολιάστε τις παρακάτω θέσεις: - Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν από την προσπάθεια εναρμόνισης του οικογενειακού και επαγγελματικού ρόλου της γυναίκας είναι η αναζήτηση στρατηγικών αντιμετώπισής τους σε ατομικό επίπεδο. - Μόνον αν οι γυναίκες οργανωθούν και δουλέψουν συλλογικά μπορεί να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των διακρίσεων. 5) Αντιλήψεις για την πολιτική στα ζητήματα του φύλου Απαντήστε με ΝΑΙ ή ΟΧΙ: α) Εκτιμάται ότι η Ευρωπαϊκή Πολιτική για την ισότητα των δύο φύλων τη δεκαετία του 90 πέτυχε; (η πολιτική ισότητας των δύο φύλων στην Ευρωπαϊκή Ενωση τη δεκαετία αυτή διατύπωσε ως στόχο την ισόρροπη ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές). 11

12 β) Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης επηρέασε θετικά την εθνική πολιτική για την ισότητα των φύλων; γ) Θεωρείτε ότι η πολιτική της ισότητας έχει επαρκή χρηματοδότηση από τον εθνικό προϋπολογισμό; δ) Η ενίσχυση των πολιτικών «θετικής δράσης» υπέρ των γυναικών δίνει ουσιαστικά περιεχόμενο στην έννοια της ισότητας ή δημιουργεί τον άνδρα-θύμα των θετικών δράσεων; ε) Θεωρείτε ότι η εφαρμοζόμενη κοινωνική πολιτική διασφαλίζει ότι οι γυναίκες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες στον τομέα της εργασίας;.. Συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή η πολιτική που ισχύει στον τομέα της παιδικής προστασίας;.. 6) Αντιλήψεις για τα συμφέροντα των ανδρών και γυναικών ως κοινωνικών ομάδων Απαντήστε σύντομα στις ερωτήσεις: α) Θεωρείτε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφοροποιημένα ή/ και αντιτιθέμενα συμφέροντα; β) Ποια κοινωνική ομάδα ωφελείται και ποια βλάπτεται από τις διχοτομίες που υπάρχουν στην κοινωνική οργάνωση και έχουν σχέση με το φύλο; (π.χ. τον διαχωρισμό της αγοράς εργασίας κατά φύλο, της κύριας ευθύνης για την οικιακή εργασία και την ανατροφή των παιδιών από τις γυναίκες). 12

13 Οι διακρίσεις φύλου έχουν πολλές μορφές Στόχος: Η συνειδητοποίηση των διαφορετικών μορφών διακρίσεων και η κατανόηση των διαφορών μεταξύ των διαφορετικών τύπων. Α) Αναφέρατε παραδείγματα ατομικής διάκρισης προς τις γυναίκες (δηλ. συγκεκριμένες δράσεις ατόμου ή μικρής ομάδας ατόμων που έχουν διαφοροποιημένη και/ ή επιβλαβή επίδραση στις γυναίκες)... Αναφέρατε παραδείγματα θεσμικής διάκρισης προς τις γυναίκες (δηλ. πρακτικές διάκρισης που ασκούν σημαντικοί κοινωνικοί θεσμοί στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα)... Αναφέρατε παραδείγματα δομικής διάκρισης προς τις γυναίκες (δηλ. πολιτικές ή συμπεριφορές ατόμων που εφαρμόζουν αυτές τις πολιτικές που ενώ είναι ουδέτερες ως προς το φύλο τουλάχιστον ως προς την πρόθεση εν τούτοις, έχουν διαφοροποιημένη ή/ και αρνητική επίδραση στις γυναίκες)... Θεωρείτε ότι οι διακρίσεις φύλου αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα: α) στην Ελλάδα β) στον τόπο όπου έζησες το μεγαλύτερο τμήμα των παιδικών σου χρόνων;.. (Ι) Ποια άτομα/ ομάδες ασκούν συμπεριφορές θεσμικής διάκρισης;.. (ΙΙ) Ποια άτομα ασκούν συμπεριφορές ατομικής διάκρισης; Ένα άτομο από οποιαδήποτε ομάδα μπορεί να ασκήσει συμπεριφορά ατομικής διάκρισης;.. 13

14 Β) Καταγράψτε την αυθόρμητη αντίδρασή σας στο ζήτημα «Διακρίσεις των φύλων στην εκπαίδευση»... Συνεργαστείτε με έναν/ μία συνάδελφό σας και διατυπώστε από κοινού μια δήλωση για το ζήτημα. Αναλύστε τη δήλωσή σας σε σχέση με τα παρακάτω ερωτήματα: - Ποιες αξίες και υποθέσεις ενυπάρχουν στη δήλωση;.. - Ποιες είναι οι επιδράσεις του στην εκπαιδευτική πράξη;.. Συνεργαστείτε με 4-5 συναδέλφους σας και διατυπώστε από κοινού έναν ορισμό... 14

15 Στάσεις και προσδοκίες των εκπαιδευτικών για τα αγόρια και τα κορίτσια ( Α ) Η περίληψη από το βιβλίο της Ζωρζ Σαρή «ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ» (5η έκδοση, Πατάκης, 1993) Στη Βαγία σ' ένα γραφικό χωριουδάκι της Αίγινας, ζει ο Παναγιώτης 12 χρονών, με τη χήρα μητέρα του και τ' αδέρφια του. Ενα καλοκαίρι, θα νοικιάσουν το σπίτι τους σε μια εύπορη οικογένεια από την Αθήνα. Ο πατέρας είναι καθηγητής κι έχει δικό του σχολείο, η μητέρα είναι Γαλλίδα κι έχουν τρεις κόρες. Η μία είναι η Ζωή, που είναι κι αυτή 12 χρονών. Εκείνο το καλοκαίρι ο Παναγιώτης θα γνωρίσει τη Ζωή. Θα ταιριάξουν, θα γίνουν φίλοι, θ' αγαπηθούν. Παίζουν μαζί, ονειρεύονται τα ίδια όνειρα... Η Ζωή κι ο Παναγιώτης βιάζονται να μεγαλώσουν. Πιστεύουν πως κι οι μεγάλοι είναι το ίδιο ευτυχισμένοι σαν τα παιδιά. Βιάζονται. Α, δεν έχει. Πρέπει να παντρευτούν, φέτος, τώρα. Σκαρώνουν ένα γάμο, παιχνίδι. Η Ζωή νύφη. Ο Παναγιώτης γαμπρός. Μα τα πράγματα θα εξελιχθούν κάπως αλλιώς... α) Γράψτε τη δική σας συνέχεια στην ιστορία β) Πώς φαντάζεστε τον Παναγιώτη και τη Ζωή 20 χρόνια μετά;

16 ( Β ) Οι παρακάτω φράσεις, είναι επιλογή απαντήσεων που δώσανε μαθητές και μαθήτριες διαφορετικών ηλικιών, στην ερώτηση «Πώς περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους»: α) Γράψτε δίπλα σε κάθε απάντηση το φύλο του παιδιού (Α για αγόρι, Κ για κορίτσι, ΑΚ - κοινή και για τα δύο φύλα) «γράφω ποιήματα»... «πάω για καφέ»... «λύνω ασκήσεις»... «παίζω πιάνο»... «ακούω τέκνο μουσική»... «φροντίζω τα φυτά μου»... «παίζω ηλεκτρική κιθάρα»... «ασχολούμαι με τη γάτα μου»... «δουλεύω στον Η/Υ»... «χαζεύω τις βιτρίνες»... «παίζω με τις κούκλες μου»... «μαζεύω χαρτάκια»... «κάνω δουλειές στο σπίτι»... «δουλεύω σε μπαράκι»... «μαγειρεύω περίεργα φαγητά»... «ακούω κλασσική μουσική»... «βλέπω σήριαλ»... «παίζω μπάσκετ»... «κάνω ποδήλατο»... «παίζω με τ αυτοκινητάκια»... «κεντώ»... «διαβάζω λογοτεχνία»... «ονειρεύομαι»... «πάω καράτε»... β) Επιλέξτε μία δραστηριότητα από κάθε κατηγορία ( Α, Κ, ΑΚ ) και αιτιολογήστε αναλυτικά το χαρακτηρισμό που δώσατε

17 ( Γ ) Οι παρακάτω φράσεις, είναι επιλογή απαντήσεων που δώσανε μαθητές και μαθήτριες διαφορετικών ηλικιών, στην ερώτηση «Ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς σας»: α) Γράψτε δίπλα σε κάθε απάντηση το φύλο του παιδιού (Α για αγόρι, Κ για κορίτσι, ΑΚ - κοινή και για τα δύο φύλα) «να φροντίζω τους άλλους»... «να διατάζω»... «να νευριάζω τη μαμά μου»... «να κάνω ότι μου ζητούν»... «να ξεχωρίζω»... «να νικώ»... «να διακόπτω τους άλλους»... «να κλαίω εύκολα»... «να αδιαφορώ»... «να βαριέμαι εύκολα»... «να μην έχω υπομονή»... «να έχω απαιτήσεις»... «να μαλώνω με το παραμικρό»... «να αρέσω»... «να γκρινιάζω»... «να ονειρεύομαι»... «να συμπονώ»... «να σχολιάζω»... «να πετυχαίνω το στόχο μου»... «να επιβάλλομαι»... «να ζω στον κόσμο μου»... «να πειράζω»... β) Επιλέξτε μία δραστηριότητα από κάθε κατηγορία ( Α, Κ, ΑΚ ) και αιτιολογήστε αναλυτικά το χαρακτηρισμό που δώσατε

18 Σχολείο και ΦΥΛΟ 18

19 Αναμνήσεις από το σχολείο Ενας άμεσος τρόπος εμπλοκής μας με το θέμα «Φύλο και Εκπαίδευση» μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τη καταγραφή, διερεύνηση και πληρέστερη κατανόηση των δικών μας εμπειριών από το σχολείο καθώς και άλλων αυτοβιογραφικών αναφορών. α) Φέρε στη μνήμη σου τα διαφορετικά σχολεία στα οποία φοίτησες/ φοιτάς. Τι θυμάσαι πιο έντονα από αυτά; Κάνε έναν κατάλογο με γεγονότα ή πράγματα που σου έκαναν πιο πολύ εντύπωση β) Διηγήσου ένα περιστατικό από τη ζωή του σχολείου που σου έχει μείνει αξέχαστο

20 γ) Διάβασε αυτά που έγραψες προσεκτικά. Αν κάποιο άλλο άτομο τα διάβαζε θα μπορούσε να προσδιορίσει το φύλο σου; Δηλ. οι αναμνήσεις σου μπορεί να ανήκουν σε οποιοδήποτε παιδί ή έχουν «φύλο»; δ) Διερεύνησε, κατά τον ίδιο τρόπο, τις αναμνήσεις από το σχολείο άλλων συγγραφέων - ανδρών και γυναικών. Χρησιμοποίησε ότι υλικό θέλεις ως πηγή ε) Το σχολείο ήταν μια σημαντική εμπειρία στα πρώτα χρόνια της ζωής σου και μπορεί να έχεις ευχάριστες και δυσάρεστες αναμνήσεις. Σήμερα, με μια άλλη ματιά, θεωρείς ότι το σχολείο σου ενίσχυε το μήνυμα ότι ο κόσμος είναι διαφορετικός για τα αγόρια και τα κορίτσια; Με ποιο τρόπο γινόταν αυτό;

21 στ) Κατέγραψε καταστάσεις στις οποίες ήσουν θύμα διακρίσεων λόγω φύλου - ή μάρτυρας αντίστοιχων περιστατικών κατά το χρονικό διάστημα της συμμετοχής σου στο εκπαιδευτικό σύστημα. Πώς ένιωσες εσύ; ζ) Ανέλυσε το κλίμα που επικρατεί στο σχολείο όπου εργάζεσαι ή στους εκπαιδευτικούς θεσμούς που φοιτούσες/ ή φοιτάς ως προς την ύπαρξη ή απουσία σεξιστικών και ρατσιστικών αντιλήψεων και πρακτικών

22 η) Κατέγραψε σχόλια, δηλώσεις, αναφορές για την επίδοση, την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των αγοριών και των κοριτσιών στο σχολείο.... θ) Ανέλυσε το διαφορετικό περιεχόμενο που έχουν για τα αγόρια και τα κορίτσια και διερεύνησε αν αναπαράγονται στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων.... ι) Βρες αντίστοιχες λέξεις, όρους και εκφράσεις που να είναι γενικά «περιγραφικοί» για να καταγράψεις την επίδοση, την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των παιδιών.... κ) Σχεδίασε μια πολιτική για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου

23 Οι αξίες του σχολείου 1. Ποιες αξίες - στο νοητικό, ηθικό και επιστημολογικό επίπεδο - προωθεί η ανδρική λογική που κυριαρχεί στην κοινωνία μας και ποιες μια πιο γυναικεία παράδοση; Ποιες από τις παρακάτω αξίες εντάσσονται περισσότερο σε μια «ανδρική» (Α) ή «γυναικεία» (Γ) ή κοινή παράδοση (ΑΓ); Δικαιοσύνη... Σύνθεση... Ανταγωνισμός... Υποκειμενικότητα..... Ατομικότητα... Δημιουργικότητα..... Λογική... Διαίσθηση.... Ευαισθησία... Συναίνεση... Αποτελεσματικότητα... Λεκτική έκφραση... Ολιστική προσέγγιση... Φροντίδα..... Διαφορά... Συνεργασία... Εμπάθεια.... Υπαρξη απόλυτης γνώσης... Αντικειμενικότητα... Μη λεκτική έκφραση των ιδεών... Νομιμοποίηση της προσωπικής γνώσης... Δημόσια νομιμοποίηση και τυποποίηση της γνώσης... Κατηγοριοποίηση της γνώσης και του χρόνου... 23

24 3. Ποια είναι η κυρίαρχη λογική που έχει επηρεάσει τη δουλειά στο σχολείο; Σε ποιες αρχές στηρίζεται αυτή; 4. Παρόλο που η πλειονότητα των εκπαιδευτικών είναι γυναίκες γιατί δεν κυριαρχεί μια πιο γυναικεία λογική στην εκπαίδευση; 24

25 Αφηγήσεις για το σχολείο Στόχος: Η δημιουργία του «πορτραίτου του σχολείου», δηλαδή η καταγραφή της οπτικής των εκπαιδευτικών για το σχολείο. α) Δημιουργήστε το πορτραίτο του σχολείου σας, δηλαδή τη δική σας ιστορία για το σχολείο σας ( όπως, το τι σας βοηθά καλύτερα να εμβαθύνετε στο έργο σας, να το κατανοήσετε καλύτερα και να αναστοχαστείτε). β) Διαβάστε προσεκτικά την αφήγησή σας. Αν κάποιο άλλο άτομο τη διάβαζε θα μπορούσε να προσδιορίσει την οπτική σας, δηλαδή την κουλτούρα σας, τις αντιλήψεις και τις πράξεις σας ως εκπαιδευτικών; γ) Η αφήγησή σας αυτή σας βοηθά να κατανοήσετε καλύτερα το τι σκέφτεστε και να προβληματιστείτε αν αυτό αντανακλάται στις εκπαιδευτικές σας πρακτικές; δ) Φανταστείτε ότι είστε ένας/ μία εκπαιδευτικός που προωθεί το ζήτημα της ισότητας των φύλων στην εκπαίδευση. Δομείστε τη δική σας ιστορία για το σχολείο σας που να αντανακλά το δικό σας όραμα για τη διδασκαλία και τη μάθηση. Μπορείτε να δώσετε το πορτραίτο του σχολείου μέσα από διαφορετική οπτική (π.χ. την οργανωτική-διοικητική, τις εκπαιδευτικές πρακτικές κ.ά.) 25

26 ε) Διαβάστε προσεκτικά τις αφηγήσεις όλων των εκπαιδευτικών του συγκεκριμένου σχολείου, καταγράψτε τις εμπειρίες τους και προσπαθήστε από κοινού να αναζητήσετε καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης ορισμένων ζητημάτων, επιλέγοντας το περιεχόμενο και τις στρατηγικές που είναι κατάλληλες για το συγκεκριμένο πλαίσιο. στ) Δημιουργείτε συλλογικά αυτή τη φορά το πορτραίτο του σχολείου σας αφού μέσα από την προηγούμενη διαδικασία οδηγηθήκατε σε μια νέα κατανόηση του σχολείου σας γενικά και των συγκεκριμένων γεγονότων και καταστάσεων ειδικότερα. (Η διαδικασία αυτή δεν αναιρεί το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές ιστορίες για το σχολείο, συμπεριλαμβανομένων και της δική σας, και ότι όλες οι αφηγήσεις έχουν την ίδια ερμηνευτική εγκυρότητα). 26

27 Αλλαγή στο σχολείο: η μελέτη μιας περίπτωσης παρέμβασης στο σχολείο για την προώθηση της ισότητας των φύλων Στόχος: Η μελέτη μιας περίπτωσης παρέμβασης στο σχολείο για την προώθηση της ισότητας των φύλων ως μέσον για τη διερεύνηση των αντιλήψεων για την αλλαγή και τη δόμηση νέων ιδεών και νέων εννοιολογικών πλαισίων. Α) Ποιες είναι οι αντιλήψεις και γνώσεις σας για την αλλαγή στο σχολείο έτσι ώστε να προωθηθεί η ισότητα των φύλων; Σε ποιο θεωρητική πλαίσιο εντάσσονται οι συγκεκριμένες απόψεις σας για το σχεδιασμό παρεμβάσεων ώστε να προωθηθεί η ισότητα των φύλων στο σχολείο; Θεωρείτε ότι η απόκτηση νέας γνώσης για την αλλαγή στο σχολείο θα μπορούσε να τροποποιήσει τις αντιλήψεις σας για τη διαδικασία αλλαγής στο σχολείο; Β) Γράψτε μια σύντομη διήγηση για μια προσωπική σας εμπειρία από μια προσπάθεια αλλαγής στο σχολείο, ιδιαίτερα στον τομέα της ισότητας των φύλων (αν δεν έχετε ανάλογες εμπειρίες, γράψτε ένα φανταστικό παράδειγμα ή ένα παράδειγμα από τη βιβλιογραφία. Θα πρέπει να περιλαμβάνει σαφή περιγραφή των γεγονότων χωρίς ερμηνευτικά σχόλια). Στη συνέχεια αναφερθείτε στα πιο σημαντικά ζητήματα που προέκυψαν κατά τη διαδικασία αλλαγής (π.χ. για τις εντάσεις, τα διλήμματα, τις παρανοήσεις και τα λάθη στην επικοινωνία, το ζήτημα της εξουσίας, τα διοικητικά προβλήματα, την πολιτική του σχολείου, την επίδραση της συγκεκριμένης αλλαγής, τα κενά στη γνώση). 27

28 Συζητείστε τις διαφορετικές ερμηνείες που παρέχουν τα διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια για το συγκεκριμένο παράδειγμα επιχειρούμενης αλλαγής στο σχολείο. Αναφέρατε άλλες στρατηγικές που θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε να αποτραπούν ή να αντιμετωπιστούν ορισμένες καταστάσεις που προκάλεσαν προβλήματα στο συγκεκριμένο παράδειγμα σε όλα τα επίπεδα. Γ) Στο τελευταίο στάδιο αυτής της αναλυτικής διαδικασίας επιχειρείστε μια τελική απάντηση στο ερώτημα «Τι έγινε τελικά με το συγκεκριμένο παράδειγμα αλλαγής στο σχολείο;» Γιατί συνέβησαν τα συγκεκριμένα γεγονότα, πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν τα συγκεκριμένα ζητήματα, ποια ήταν τα συναισθήματα των ατόμων που συμμετείχαν και ποιος ο ρόλος τους στη διαδικασία αλλαγής; 28

29 Στελέχωση, Οργάνωση και Διοίκηση της εκπαίδευσης 29

30 Εκπροσώπηση των γυναικών στην εκπαίδευση και στη διοίκηση της εκπαίδευσης ( Α ) Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών το 2000 θα αποτελείται από γυναίκες, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές. Η πλειοψηφία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι συντριπτική, καθώς το 80% των διδασκόντων στα δημοτικά σχολεία όλου του κόσμου θα αποτελείται από γυναίκες. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αναμένεται στο άμεσο μέλλον ποσοτική κυριαρχία των γυναικών στην εκπαίδευση. α) Γιατί υπάρχει αυτό το φαινόμενο; Δηλαδή, γιατί το επάγγελμα του/ της εκπαιδευτικού της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης προσέλκυε και προσελκύει έναν σημαντικά αυξανόμενο αριθμό γυναικών; β) Νομίζετε ότι η παρουσία των γυναικών στην εκπαίδευση αντανακλάται και στο επίπεδο των διευθυντών σχολείων, των σχολικών συμβούλων, των προϊσταμένων διευθύνσεων και των γραφείων, στα όργανα διοίκησης της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας κ. α. ; 30

31 ( Β ) Συμπληρώστε το φύλο του ατόμου που - σύμφωνα με την εμπειρία σας - θεωρείτε ότι κατέχει τις παρακάτω θέσεις. Πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Διδακτικό προσωπικό:... Διεύθυνση σχολείου:... Σχολικός σύμβουλος:... Προϊστάμενος/η Γραφείου:... Προϊστάμενος/η Περιφεριακού Συμβουλίου:... Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Γραμματεία σχολείου:... Διδακτικό προσωπικό:... Διεύθυνση σχολείου:... Σχολικός σύμβουλος:... Προϊστάμενος/η Γραφείου:... Προϊστάμενος/η Περιφερειακού Συμβουλίου:... Τριτοβάθμια εκπαίδευση: Υπεύθυνος/η γραμματείας:... Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό στη βαθμίδα λέκτορα και επίκουρου καθηγητή/ τριας):.... Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό στη βαθμίδα αναπληρωτή/ τριας και τακτικού καθηγητή/ τριας:... Προεδρεία τομέα/ τμήματος:... Κοσμητεία:... Πρυτανεία:... Υπουργείο Παιδείας: Θέση υπουργού:... Θέση υφυπουργού:... Θέση γενικών και ειδικών γραμματέων:... 31

32 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: Μέλη Παιδαγωγικού Ινστιτούτου:... Προεδρεία Παιδαγωγικού Ινστιτούτου:... Συνδικαλιστικοί φορείς: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Μέλη Διοικητικών Συμβουλίων συλλόγων δασκάλων/ νηπιαγωγών:... Θέση προέδρου Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.):... Μέλη Δ.Σ. Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας:... Θέση προέδρου του Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε.:... Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Μέλη Δ.Σ. των κατά τόπους Ε.Λ.Μ.Ε. :... Θέση προέδρου Δ.Σ. των κατά τόπους Ε.Λ.Μ.Ε. :... Μέλη Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπ/σης (Ο.Λ.Μ.Ε.)... Θέση προέδρου του Δ.Σ. της Ο.Λ.Μ.Ε. :... Τριτοβάθμια εκπαίδευση: Μέλη Δ.Σ. των Ενιαίων Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΕΣΔΕΠ) του κάθε Α.Ε.Ι.... Θέση προέδρου του Δ.Σ. του ΕΣΔΕΠ... Μέλη Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ)... Θέση προέδρου στο Δ.Σ. του ΠΟΣΔΕΠ... 32

33 ( Γ ) 1) Πώς εξηγούνται οι διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται στην κατανομή ανδρών/ γυναικών στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης και στη διοικητική ιεραρχία; 2) Αποτελεί ελληνικό φαινόμενο ή συναντάται και σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα; 3) Κάντε μια αναδρομή στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης και διερευνείστε: α) την εκπροσώπηση των γυναικών στο διοικητικό μηχανισμό της εκπαίδευσης β) την εκπροσώπηση των γυναικών στους συνδικαλιστικούς φορείς της εκπαίδευσης γ) ποιοι ήταν οι φραγμοί που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες στους παραπάνω τομείς; 4) Τι «διδάσκει» στα αγόρια και τα κορίτσια ο αποκλεισμός των γυναικών εκπαιδευτικών από: * τη διοικητική ιεραρχία της εκπαίδευσης; * τα συνδικαλιστικά όργανα της εκπαίδευσης; 5) Τι «διδάσκει» η κατανομή ανδρών/γυναικών που παρατηρείται στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης, στις ειδικότητες, στη διοικητική ιεραρχία της κάθε βαθμίδας; (Για παράδειγμα, ενώ το εκπαιδευτικό έργο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ασκείται κυρίως από γυναίκες εκπαιδευτικούς, το διοικητικό έργο ασκείται σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες) 33

34 ( Δ ) 1) Νομίζετε ότι ο αποκλεισμός των γυναικών από τη διοικητική ιεραρχία αποτελεί ένα πρόβλημα; Αν ναι γιατί; 2) Σχολιάστε τα παρακάτω επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στη διοίκηση της εκπαίδευσης α) Προσεγγίζεται ο στόχος της χειραφέτησης των γυναικών β) Το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία κοινωνικοποίησης των παιδιών, κατά συνέπεια, η θέση των γυναικών στην εκπαίδευση είναι τμήμα του «κρυφού αναλυτικού προγράμματος» που «διδάσκει» για τη θέση και τις φιλοδοξίες των ανδρών και των γυναικών στην αγορά εργασίας. γ) Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στη διοίκηση της εκπαίδευσης θα προκαλέσει μια ποιοτική διαφοροποίηση (ως προς τα καθήκοντα, τους προσανατολισμούς, το στυλ διοίκησης, τις αντιλήψεις για την εξάσκηση αυτών των ρόλων κ.α.). δ) Η προσπάθεια, όμως, για την επίτευξη αυτού του στόχου δεν θα έχει σημαντικά αποτελέσματα αν δεν υπάρξουν προσαρμογές και αλλαγές σ όλους τους τομείς της εκπαίδευσης, αν δεν αλλάξει η κουλτούρα του σχολείου και δεν μετασχηματιστεί σε οργανισμό που στηρίζει και προωθεί «αρσενικές» και «θηλυκές» αξίες. ε) Καταγράψτε δύο δικά σας επιχειρήματα. 3) Πώς φαντάζεστε ότι θα ήταν το εκπαιδευτικό σύστημα αν οι γυναίκες: α) κατείχαν την πλειοψηφία των θέσεων - όπως τώρα συμβαίνει με τους άνδρες - στην οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης; β) συμμετείχαν σε ισότιμη βάση στην οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης; 34

35 ( Ε ) Σχεδιάστε μια υποθετική κατανομή φύλων στις διδακτικές και διοικητικές θέσεις μιας σχολικής μονάδας της πρωτοβάθμιας και μιας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αιτιολογήστε τις επιλογές σας και καταγράψτε τις επιδράσεις που μακροπρόθεσμα έχουν αυτές οι επιλογές σας στα παιδιά. 35

36 ΙΙ) Παράγοντες εμπόδια που συμβάλλουν στην υποεκπροσώπηση των γυναικών στη διοίκηση της εκπαίδευσης 1) Ποια νομίζετε ότι είναι τα εξωτερικά εμπόδια (δηλ. σε θεσμικό επίπεδο και στις τρέχουσες κοινωνικές αντιλήψεις) για την προώθηση των γυναικών εκπαιδευτικών σε ανώτερες διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις; 2) Ποιοι είναι οι εσωτερικευμένοι ψυχολογικοί φραγμοί και αντιστάσεις που εμποδίζουν τις γυναίκες εκπαιδευτικούς από τη διεκδίκηση αυτών των θέσεων; 36

37 3) Καταγράψτε τη συμφωνία ή τη διαφωνία σας σε κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις και αιτιολογείστε την άποψή σας. - Η υποεκπροσώπηση των γυναικών στις διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις οφείλεται στην έλλειψη αυτοεκτίμησης και την αυτοεικόνα τους. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Οι γυναίκες δεν υποβάλλουν υποψηφιότητα για διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις στην εκπαίδευση γιατί: α) δεν έχουν υψηλούς στόχους, φιλοδοξίες και κίνητρα Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... β) θεωρούν ότι ο ρόλος τους ως γυναικών-εκπαιδευτικών είναι κοντά στους μαθητές και τις μαθήτριες και έτσι δεν επιθυμούν να αναλάβουν θέσεις που έχουν περισσότερο γραφειοκρατικό και λιγότερο εκπαιδευτικό περιεχόμενο Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... γ) η έλλειψη κινήτρων, φιλοδοξιών και υψηλών στόχων δεν αποτελούν πραγματικό εμπόδιο αλλά αποτέλεσμα άλλων όρων και συνθηκών (π.χ. μη εναρμόνιση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής) Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Πολλές γυναίκες που κατέχουν διοικητικές θέσεις στον τομέα της εκπαίδευσης το έκαναν γιατί είχαν υποστήριξη και ενθάρρυνση από το οικογενειακό, φιλικό και εργασιακό περιβάλλον τους Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... 37

38 - Οι οικογενειακές ευθύνες και ειδικότερα ο παραδοσιακός καταμερισμός των ρόλων στην οικογένεια αποτελούν το κύριο εμπόδιο που συμβάλλει στην αποθάρρυνση των γυναικών από τη διεκδίκηση θέσεων στη διοικητική ιεραρχία. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η κοινωνικοποίηση των γυναικών στο ρόλο του φύλου τους περιλαμβάνει χαρακτηριστικά, δεξιότητες και συμπεριφορές που δεν θεωρούνται κατάλληλες με τις ικανότητες που χρειάζονται για τη διοίκηση. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί δεν έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα - από την άποψη των τυπικών προσόντων - και έχουν ελάχιστες εμπειρίες διοίκησης Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί διαθέτουν λιγότερα χρήματα και χρόνο για την ενημέρωση/ επιμόρφωση /μετεκπαίδευση - σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους - καθώς έχουν ως προτεραιότητα την ικανοποίηση των αναγκών των υπόλοιπων μελών της οικογένειας. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις έχει ως συνέπεια να υπάρχουν λίγα μοντέλα ρόλων. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... 38

39 - Εάν υπήρχαν δίκτυα/ υποστηρικτικές ομάδες/ προγράμματα που θα προωθούσαν και θα βοηθούσαν τις γυναίκες να κάνουν καριέρα στο χώρο της διοίκησης της εκπαίδευσης θα υπήρχε μεγαλύτερη εκπροσώπηση γυναικών. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στην εκπαίδευση οφείλεται στο γεγονός ότι - παρά την ύπαρξη σαφών κριτηρίων επιλογής - αυτοί που αποφασίζουν, αξιολογούν τις υποψηφιότητες, εκτός των άλλων, και με βάση στερεότυπες αντιλήψεις που ευνοούν τους άνδρες. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η διεύθυνση ενός θεσμού στο πλαίσιο της εκπαίδευσης συνδέεται συχνά με χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που θεωρούνται αντρικές (π.χ. επιθετικές - ανταγωνιστικές συμπεριφορές, έμφαση στον έλεγχο και όχι στη συνεργασία, τη συναίνεση, την από κοινού λύση προβλημάτων). Ετσι, πολλές γυναίκες δεν διεκδικούν τέτοιες θέσεις διότι απορρίπτουν στοιχεία του ρόλου που θεωρούν ανδρικό και θεωρούν ότι υπάρχει ασυμβατότητα ηγετικού ρόλου και θηλυκότητας. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Μια γυναίκα σε ανώτερη διοικητική θέση είναι υποχρεωμένη να αποδεικνύει την αξία της, να ξεπερνά τους άνδρες για να δικαιολογήσει την επιτυχία της και να αποδέχεται σε γενικές γραμμές την εγκυρότητα των κανόνων του παιχνιδιού. Συμφωνώ Διαφωνώ. Αιτιολόγηση.. - Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες σε ανώτερες διοικητικές θέσεις περιορίζει τις πιθανότητες αναγνώρισης ενός «μη ανδρικού» στυλ διοίκησης. Ετσι, ασκείται μεγάλη 39

40 ψυχολογική πίεση σ αυτές τις γυναίκες να κρύψουν ή να αμβλύνουν χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που μπορεί να θεωρηθούν «γυναικείες» ή διαφορετικές και να ταυτιστούν με το «ανδρικό» μοντέλο διοίκησης. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η προσπάθεια εναρμόνισης του ρόλου της συζύγου/μητέρας και του ρόλου της εργαζομένης είναι ένα καλό επιχείρημα για την έλλειψη φιλοδοξίας για καριέρα από ορισμένες γυναίκες Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η έλλειψη ενδιαφέροντος από τις γυναίκες εκπαιδευτικούς για διεκδίκηση, διοικητικών θέσεων ως αιτιολογία για τη μικρή εκπροσώπησή τους είναι μια σεξιστική αντίληψη και αποτελεί υπεραπλούστευση μιας σύνθεσης κατάστασης. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Το γεγονός ότι αρκετές γυναίκες εκπαιδευτικοί δεν επιλέγουν ένα αντρικό μοντέλο διοίκησης αποτελεί μια πράξη αντίστασης και όχι ένδειξη παθητικής αποδοχής μιας κατάστασης. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - «Οι γυναίκες δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες και τη διοικητική εμπειρία για να αναλάβουν ανώτερες διοικητικές θέσεις». Το επιχείρημα αυτό μας οδηγεί σ ένα φαύλο κύκλο καθώς αποτελεί αιτία για να μη προωθηθούν γυναίκες σε ανώτερες διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... 40

41 - Η διαφοροποιημένη ενθάρρυνση που δίνεται στις γυναίκες και στους άνδρες από σημαντικούς. Αλλους στηρίζεται στη κοινωνική αντίληψη ότι η αρχηγία και οι διοικητικές θέσεις είναι πιο κατάλληλες για τους άνδρες. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Η εθνική πολιτική στο σύνολό της και ιδιαίτερα εξειδικευμένες πολιτικές, όπως στον τομέα της παιδικής προστασίας, της εργασίας, της εκπαίδευσης, μπορεί να έχουν επίδραση στην διαμόρφωση του συγκεκριμένου σκηνικού στη διοίκηση της εκπαίδευσης. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Ολα τα εμπόδια που αναφέρθηκαν δεν θίγουν όλες τις γυναίκες ισότιμα και δεν λειτουργούν απαγορευτικά σ όλα τα επίπεδα της σταδιοδρομίας στο διοικητικό και συνδικαλιστικό τομέα της εκπαίδευσης. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... - Οι γυναίκες στη διοίκηση της εκπαίδευσης είναι εξαιρέσεις και εύκολα γίνονται στόχος για δημιουργία στερεοτύπων καθώς, συχνά μια γυναίκα στη διοίκηση θεωρείται ότι εκπροσωπεί όλες τις γυναίκες. Συμφωνώ... Διαφωνώ... Αιτιολόγηση... 41

42 ΙΙΙ) Διαφορές φύλου στη διοίκηση του σχολείου 1. α) Ποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά/συμπεριφορές/δεξιότητες θεωρείτε ότι είναι απαραίτητα για μια αποτελεσματική διοίκηση στον τομέα της εκπαίδευσης; Αυτονομία.. Επιθετικότητα... Ικανότητα στις διαπροσωπικές σχέσεις... Δυναμισμός... Εξάσκηση εξουσίας... Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και συγκρούσεων... Οργάνωση... Πειθώ... Ικανότητα κινητοποίησης και συντονισμού... Ικανότητα προσδιορισμού προσιτών στόχων και υιοθέτηση βήμα προς βήμα προσέγγισης για την επίτευξή τους... Ανταγωνισμός... Συναίνεση... Συνεργασία.Ταύτιση με την ηγετική θέση... Διαμόρφωση της ηγετικής θέσης έτσι ώστε να υπάρχει επαφή και αρμονία με το υπόλοιπο τμήμα της ζωής των ατόμων που την κατέχουν Η επίτευξη των στόχων είναι εξίσου σημαντικό ζήτημα με την ευεξία των ατόμων που συμμετέχουν στο παιχνίδι. β) Ποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά/συμπεριφορές/δεξιότητες θεωρούνται «αρσενικά», «θηλυκά», κοινά και για τα δύο φύλα; γ) Με ποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά/συμπεριφορές/δεξιότητες συνδέονται τα στερεότυπα για αποτελεσματική διοίκηση; Είναι τα ίδια σε διαφορετικές κουλτούρες; 42

43 2) Πώς χαρακτηρίζετε το μοντέλο διοίκησης που υπάρχει στην εκπαίδευση; 3) Νομίζετε ότι το στυλ της διοίκησης στην εκπαίδευση είναι ελκυστικό για τις γυναίκες; 4) Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες της διοίκησης στον τομέα της εκπαίδευσης αναστέλλουν τις γυναίκες από τη διεκδίκηση αντίστοιχων θέσεων; 5) Θεωρείτε ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός γυναικών που είναι κατάλληλες και έτοιμες να αναλάβουν διοικητικές θέσεις στην εκπαίδευση; 6) Νομίζετε ότι υπάρχουν διαφορές, και αν ναι, ποιες είναι, μεταξύ ανδρών και γυναικών σε διευθυντικές θέσεις στο σχολείο στους παρακάτω τομείς: - την αντίληψη των καθηκόντων και των δικαιωμάτων τους - το στυλ διοίκησης - τους προσανατολισμούς τους - την εξάσκηση του ρόλου τους - τις επιδράσεις στην οργάνωση και το κλίμα του σχολείου 7) Ανδρες ή γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις στο σχολείο είναι περισσότερο προσανατολισμένοι/ες και επενδύουν περισσότερο χρόνο σε: «Παιδαγωγικά» καθήκοντα «Διοικητικά» καθήκοντα Ανάπτυξη του σχολείου Διαπροσωπική επικοινωνία Συμβουλευτική Εξωτερικές επαφές - Δημόσιες σχέσεις 43

44 8) Νομίζετε ότι η μεταβλητή του φύλου έχει επίδραση στην εξάσκηση του ρόλου του διευθυντή/τριας στο σχολείο; Ποιοι άλλοι παράγοντες - εκτός του φύλου - καθορίζουν τις - τυχόν - διαφορές στον τρόπο διοίκησης ανδρών και γυναικών; 9) Εάν είχατε μια ανώτερη θέση στην διοικητική ιεραρχία της βαθμίδας στην οποία ανήκετε τι τρόπο άσκησης του ρόλου σας θα υιοθετούσατε; Ποια τα προτερήματα και οι αδυναμίες σας; Σε ποιους τομείς άσκησης των καθηκόντων σας νομίζετε ότι θα είχατε διαφοροποιημένες αντιλήψεις και πρακτικές από τις κυρίαρχες; Που αποδίδετε και πώς ερμηνεύετε αυτές τις διαφοροποιήσεις; Ποιος ο ρόλος του παράγοντα φύλο στην εξάσκηση του ρόλου σας; Ο τρόπος που διοικεί κάποιο άτομο επηρεάζεται από το φύλο του; 10) Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε διοικητικές θέσεις στην εκπαιδευτική ιεραρχία; 11) Ποιο νομίζετε ότι είναι το προφίλ των γυναικών που είναι διοικητικά στελέχη στην εκπαίδευση; Διερευνήστε τη διαδικασία δημιουργίας της συγκεκριμένης αναπαράστασης. 44

45 ΙV) Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου της υποεκπροσώπησης των γυναικών στις διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις στην εκπαίδευση. 1) Συμμετέχετε σε μια ομάδα εργασίας με θέμα «Γυναίκες εκπαιδευτικοί στη Διοίκηση της Εκπαίδευσης» : α) Καταγράψτε τους σκοπούς και στόχους της ομάδας αυτής. β) Σχεδιάστε μια καμπάνια και πληροφοριακό υλικό για την προώθηση της συμμετοχής των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις. γ) Σχεδιάστε ένα σεμινάριο στο πλαίσιο της μετεκπαίδευσης των εκπαιδευτικών που σχετίζεται με τα ειδικά εμπόδια που συναντούν οι γυναίκες στη διοίκηση της εκπαίδευσης (Αναφέρατε το περιεχόμενο του σεμιναρίου και τη διδακτική προσέγγιση που εξυπηρετεί τους συγκεκριμένους στόχους) 2) Ποιες είναι οι βασικές συνιστώσες, κατά τη γνώμη σας, μιας πολιτικής που θα έχει ως στόχο την άμβλυνση του φαινομένου του αποκλεισμού των γυναικών από τις διοικητικές και συνδικαλιστικές θέσεις στην εκπαίδευση; 45

46 Εκπροσώπηση των γυναικών στο επάγγελμα του/της πανεπιστημιακού, στη διοίκηση και τα συνδικαλιστικά όργανα των πανεπιστημίων ( Α ) Οπως αναφέρει ο Π. Κωσταντόπουλος στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» (18/9/1997) η κατανομή των γυναικών στις βαθμίδες του ΔΕΠ είναι η ακόλουθη: ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΟΛΟ Βαθμίδα Λέκτορα Βαθμίδα Επίκουρου Καθηγητή/τριας Βαθμίδα Αναπληρωτή/τριας Καθηγητή/τριας Βαθμίδα Καθηγητή/τριας Σ ύ ν ο λ ο Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» για την Κύπρο η κατανομή του προσωπικού του Πανεπιστημίου είναι η ακόλουθη: ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Βαθμίδα Λέκτορα Βαθμίδα Επίκουρου Καθηγητή/τριας 44 4 Βαθμίδα Αναπληρωτή/τριας Καθηγητή/τριας 31 3 Βαθμίδα Καθηγητή/τριας 16 1 Οπως φαίνεται από τους παραπάνω πίνακες, οι γυναίκες έχουν μικρή εκπροσώπηση στο επάγγελμα του/ της πανεπιστημιακού, στη διοικητική ιεραρχία και στα συνδικαλιστικά όργανα των πανεπιστημίων. 1. Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι: * Παρόλο που αυξήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες το ποσοστό της φοίτησης των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η διδασκαλία θεωρείται «γυναικείο» επάγγελμα, οι γυναίκες πανεπιστημιακοί είναι πολύ λιγότερες από τους άντρες. * Οι γυναίκες αποτελούν μειοψηφία στις σχολές «θετικής» κατεύθυνσης. 46

47 * Υπάρχει άνιση κατανομή των γυναικών στις διάφορες πανεπιστημιακές βαθμίδες και μάλιστα οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στις υψηλότερες βαθμίδες της πανεπιστημιακής ιεραρχίας. * Οι γυναίκες έχουν χαμηλή εκπροσώπηση στη διοικητική ιεραρχία των πανεπιστημίων και άλλων θεσμών της εκπαίδευσης (π.χ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο), καθώς και στα συνδικαλιστικά όργανα των πανεπιστημίων. 2. Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι συνέπειες αυτού του γεγονότος στις ίδιες και στο γυναικείο φοιτητικό πληθυσμό; Καριέρα των γυναικών πανεπιστημιακών ( Β ) 1. Αιτίες ανισότητας 47

48 «Η ακαδημαϊκή εξέλιξη των γυναικών πανεπιστημιακών ακολουθεί πιο αργούς ρυθμούς από αυτή των ανδρών» α) Πιστεύετε ότι η διαφοροποιημένη πορεία της καριέρας των γυναικών πανεπιστημιακών είναι αναμενόμενη; β) Η πορεία της καριέρας των γυναικών πανεπιστημιακών θεωρείτε ότι έχει σχέση με παράγοντες, όπως: * ατομικά κίνητρα, ικανότητες, προσωπικά χαρακτηριστικά, ανθρώπινο κεφάλαιο ή * συνθήκες της αγοράς εργασίας, αντιλήψεις των ατόμων που διοικούν, στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων, ευκαιρίες που παρέχονται από τις οργανωτικές δομές, κυρίαρχη κουλτούρα των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 2. Είσοδος στο πανεπιστήμιο και εξέλιξη α) Εκτός από τη διαφοροποίηση που αναφέρθηκε παραπάνω, ποια χαρακτηριστικά παρουσιάζει - σε γενικές γραμμές - η καριέρα των γυναικών πανεπιστημιακών σε σύγκριση με αυτή των ανδρών; β) Οι γυναίκες συναντούν περισσότερες δυσκολίες από τους άνδρες για να αρχίσουν μια πανεπιστημιακή καριέρα; γ) Υπάρχουν συγκεκριμένες πρακτικές που θέτουν τη γυναίκα σε πιο μειονεκτική θέση σ αυτόν τον τομέα; δ) Ποιες, κατά τη γνώμη σας, είναι οι προϋποθέσεις για ακαδημαϊκή σταδιοδρομία; Διαφοροποιούνται σύμφωνα με το φύλο; ε) Η εξέλιξη των γυναικών πανεπιστημιακών παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά μ αυτή των ανδρών; (δηλαδή πραγματοποιείται στο ίδιο χρονικό διάστημα, με τα ίδια κριτήρια και διαδικασίες;) 3. Επαγγελματικοί ρόλοι και προσωπικότητα 48

49 α) Νομίζετε ότι υπάρχει διαφοροποίηση στο συγκεκριμένο έργο που επιτελούν στα πανεπιστήμια άνδρες και γυναίκες πανεπιστημιακοί; (ως προς τη διδασκαλία, την έρευνα, τα διοικητικά καθήκοντα, τη διεκπεραίωση). Υπάρχουν διαφορές στις συνήθειες και στις πρακτικές δουλειάς ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες πανεπιστημιακούς; (π.χ. ως προς το χρόνο που αφιερώνουν στην εργασία τους, κατανομή του χρόνου) β) Αν υπάρχουν διαφορές, τι επιπτώσεις έχουν αυτές στην παραγωγικότητά τους ως επιστημόνων; γ) Υπάρχουν διαφορές στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που, σύμφωνα με τις τρέχουσες κοινωνικές αντιλήψεις, αποδίδονται στους άνδρες και στις γυναίκες και που σχετίζονται με την άνοδο στην ακαδημαϊκή ιεραρχία; δ) Οι οικογενειακές υποχρεώσεις δημιουργούν εμπόδια ή περιορίζουν διαφορετικά τη γεωγραφική κινητικότητα των ανδρών και γυναικών πανεπιστημιακών; Με ποιο τρόπο επιλύουν τέτοιου είδους διλήμματα και συγκρούσεις άνδρες και γυναίκες πανεπιστημιακοί; 4. Επιδράσεις του οικογενειακού κύκλου ζωής α) Υπάρχει διαφορετική επίδραση των οικογενειακών και εργασιακών υποχρεώσεων στον άνδρα και τη γυναίκα πανεπιστημιακό; Αν ναι, οι άνδρες και οι γυναίκες επιλύουν με τον ίδιο τρόπο το ζήτημα της εναρμόνισης των δύο ρόλων; Ποιες είναι οι στρατηγικές και οι προτεραιότητες που έχουν άνδρες και γυναίκες πανεπιστημιακοί στην προσπάθειά τους να χειριστούν τις διαφορετικού τύπου υπευθυνότητες; β) Σχολιάστε τις παρακάτω προτάσεις: * «Οι γυναίκες πανεπιστημιακοί - σε σύγκριση με τους άνδρες πανεπιστημιακούς και τον υπόλοιπο γυναικείο πληθυσμό - είναι σε μικρότερο ποσοστό παντρεμένες ή έχουν παιδιά» * «Οι γυναίκες πανεπιστημιακοί που είναι παντρεμένες με παιδιά έχουν - σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σύγκριση με τους άντρες συναδέλφους τους - μια διακεκομμένη καριέρα» 49

50 * «Οι γυναίκες πανεπιστημιακοί που έχουν μια ανοδική καριέρα έχοντας παράλληλα την ευθύνη των παιδιών είναι πολύ πιθανόν να νιώθουν υπερφόρτωση ευθυνών» 5. Γυναίκες πανεπιστημιακοί σε υψηλές βαθμίδες στην εκπαίδευση και στη διοικητική ιεραρχία. Πάρτε συνεντεύξεις * Από γυναίκες πανεπιστημιακούς σε παραδοσιακά «ανδρικά» επαγγέλματα ή τμήματα * Από γυναίκες πανεπιστημιακούς στα όργανα της διοίκησης * Από γυναίκες πανεπιστημιακούς σε υψηλές βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας (Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορούν να συγκεντρώνονται στο ίδιο άτομο) Στις συνεντεύξεις να αναφέρεται η προσωπική πορεία και η ακαδημαϊκή τους εξέλιξη. Ειδικότερα να διερευνηθούν: α) Οι εμπειρίες αυτών των γυναικών στο συγκεκριμένο χώρο εργασίας β) Οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του επαγγελματικού και οικογενειακού τους ρόλου γ) Που αποδίδουν τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντούν και πως τα αντιμετωπίζουν 6. Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου της υποεκπροσώπισης των γυναικών στα ΑΕΙ Προτείνετε πρακτικές θετικής δράσης για την αύξηση της εκπροσώπησης των γυναικών στο στελεχιακό δυναμικό των πανεπιστημίων, στις ανώτερες βαθμίδες της ιεραρχίας και τα διοικητικά όργανα. 50

51 Αναλυτικό πρόγραμμα / Φύλο Η έμφυλη διάσταση του αναλυτικού προγράμματος Στόχος: Η διερεύνηση περιοχών του αναλυτικού προγράμματος του σχολείου έτσι ώστε να διευκρινιστεί αν εμπεριέχει ή παράγει πρακτικές διάκρισης 51

52 α) Γράψτε δίπλα σε κάθε μάθημα το φύλο του/ της εκπαιδευτικού που πιθανόν το διδάσκει. Στο ωρολόγιο πρόγραμμα για τη Β τάξη του Ενιαίου Λυκείου περιέχονται τα παρακάτω μαθήματα: Ι. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΦΥΛΟ ΕΚΠ/ΚΟΥ Θρησκευτικά Ξένη Γλώσσα Φυσική Αγωγή Ελληνική (Αρχαία-Νέα) Ιστορία Μαθηματικά (Άλγεβρα-Γεωμετρία) Φυσική Χημεία - Βιολογία Εισαγωγή στο Δίκαιο και στους Πολιτικούς Θεσμούς ΙΙ. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ (α) Θεωρητική κατεύθυνση: Υποχρεωτικά Φ.Εκ. Επιλογής Φ.Εκ. Αρχαία Ελληνικά Κείμενα Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα Λατινικά Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Ιστορία και κείμενα Β Ξένη Γλώσσα Στοιχεία Αστρονομίας και Διαστημικής Σχέδιο (Γραμμικό ή Ελεύθερο) Ιστορία Κοινωνικών Επιστημών Θέματα Ιστορίας Εφαρμογές Υπολογιστών (β) Θετική κατεύθυνση: Υποχρεωτικά Φ.Εκ. Επιλογής Φ.Εκ. Αρχαία Ελληνικά Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα Λατινικά Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών Νεώτερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Ιστορία και Κείμενα Β Ξένη Γλώσσα Στοιχεία Αστρονομίας και Διαστημικής Σχέδιο (Γραμμικό ή Ελεύθερο) 52

53 Ιστορία Κοινωνικών Επιστημών Θέματα Ιστορίας Εφαρμογές Υπολογιστών (γ) Τεχνολογική κατεύθυνση: Υποχρεωτικά Φ.Εκ. Επιλογής Φ.Εκ. Μαθηματικά Φυσική Τεχνολογία Επικοινωνιών Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών Νεώτερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Ιστορία και Κείμενα Β Ξένη Γλώσσα Στοιχεία Αστρονομίας και Διαστημικής Διαχείριση Φυσικών Πόρων Εφαρμογές Υπολογιστών Χημεία Σχέδιο (Γραμμικό και Ελεύθερο) β) Σε τι συμπεράσματα μπορούν να οδηγηθούν τα παιδιά για τη φύση ενός μαθήματος ανάλογα και με το φύλο του/της εκπαιδευτικού που το διδάσκει; γ) Κάντε έναν κατάλογο, με βάση την προσωπική σας αξιολόγηση, τοποθετώντας κατά σειρά προτεραιότητας την κατεύθυνση και το μάθημα που θεωρείτε ως πιο σημαντικό και χρήσιμο και αιτιολογήστε αυτή την κατάταξη. 53

54 δ) Παρά το γεγονός ότι τυπικά σήμερα υπάρχει κοινό αναλυτικό πρόγραμμα για τα αγόρια και τα κορίτσια νομίζετε ότι: - υπάρχει ισότιμη πρόσβαση των αγοριών και των κοριτσιών σ αυτό; - αποκτούν αγόρια και κορίτσια τις ίδιες εμπειρίες από το κοινό πρόγραμμα; - υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα όπου διαφοροποιείται το περιεχόμενο ανάλογα με το φύλο του μαθητή; ε) Με ποιο τρόπο συμβάλλει η διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων στο παιχνίδι των παιδιών στη μελλοντική επιτυχία και στη μάθηση σε πολλούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος; στ) Έχουμε δεδομένα ότι τα παιδιά αντιδρούν στο αναλυτικό πρόγραμμα με βάση το φύλο τους το οποίο επηρεάζει τις στάσεις τους στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα, το επίπεδο των κινήτρων τους και την αυτοπεποίθησή τους. Πώς νομίζετε ότι πρέπει να αντιδράσει σ αυτή την κατάσταση το σχολείο ως οργανωμένος θεσμός και οι εκπαιδευτικοί ατομικά; ζ) Το πρόγραμμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εμπεριέχει περισσότερες διχοτομίες από της πρωτοβάθμιας. Ακόμη και όταν προσφέρονται όλα τα αντικείμενα, τα παιδιά συνεχίζουν να κάνουν επιλογές που είναι σύμφωνες με τα στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων. 54

55 Πώς συνδέονται οι επιλογές αυτές με την αναζήτηση της ανδρικής και γυναικείας ταυτότητας κατά την εφηβεία; η) Θεωρείτε ότι αποτελούν πρόβλημα αυτές οι διαφοροποιημένες επιλογές των παιδιών; Αν ναι, γιατί; Ποιες είναι, πιο συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις στην καριέρα των κοριτσιών και τη ζωή τους αργότερα; θ) Το σχολείο δίνει προσοχή ή υιοθετεί αντισταθμιστικά μέτρα για τις περιοχές του αναλυτικού προγράμματος όπου παρατηρούνται διαφορετικές επιδόσεις ανάμεσα στα φύλα; Φύλο και υπολογιστής Στόχος: Η διερεύνηση της προσωπικής ιστορίας σε σχέση με την τεχνολογία των υπολογιστών και της εξοικείωσης των δύο φύλων μ αυτήν. 1) Αναφερθείτε στη σχέση σας με την τεχνολογία και ειδικότερα με τον Η/Υ. Συγκεκριμένα πώς διαμορφώθηκε αυτή η σχέση, αν ενθαρρυνθήκατε ή αποθαρρυνθήκατε λόγω του φύλου σας στη μάθηση ή τη χρήση των υπολογιστών και ποιος/α σας βοήθησε/ αποθάρρυνε/ έδειξε αδιαφορία; 55

56 2) Θεωρείτε ότι η τεχνολογία των Η/Υ και ο τρόπος προσέγγισής της σχεδιάζεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να προσελκύει εξίσου αγόρια και κορίτσια; (Αιτιολογείστε και με παραδείγματα την άποψή σας) 3) Ποιοι κατά την άποψή σας είναι οι λόγοι για τους οποίους η νέα γενιά πρέπει να εξοικειωθεί από μικρή ηλικία στη χρήση των Η/Υ; 4) Ποια είναι η φιλοσοφία ή η «συνταγή» των ηλεκτρονικών παιχνιδιών; Απευθύνονται εξίσου σε αγόρια και κορίτσια; Αν όχι, ποια είναι τα στοιχεία, στα περισσότερα παιχνίδια, που απωθούν το ένα φύλο; 5) Γνωρίζετε ψυχαγωγικά ηλεκτρονικά παιχνίδια για παιδιά που να απευθύνονται μόνο στα κορίτσια; Τι γνώμη έχετε γι αυτού του είδους τους διαχωρισμούς στα παιχνίδια; Ποια είναι η εικόνα των γυναικών και ποιοι γυναικείοι χαρακτήρες προβάλλονται μέσα από αυτά τα παιχνίδια; 56